Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Η Π Ρ Ω Τ Ο Β Ο Υ Λ Ι Α Σ Τ Ρ Α Τ Η Γ Ι Κ Ο Ο Ρ Α Μ Α «Κ Υ Π Ρ Ο Σ 2 0 1 2-2 0 2 0» 28 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2012 1
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΣΥΛΛΟΥΡΗ «Μετά τα όσα ζήσαμε τους τελευταίους μήνες είναι κοινή η διαπίστωση ότι η πατρίδα μας χρειάζεται μεταρρύθμιση και εκσυγχρονισμό προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα μεγάλα προβλήματα που έχουμε σήμερα μπροστά μας. Προς τούτο το ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΜΜΑ αναλαμβάνει μια σημαντική πολιτική πρωτοβουλία με στόχο την Κύπρο του 2012 2020. Η πολιτική πρωτοβουλία «ΚΥΠΡΟΣ 2012-2020» που ανέλαβε το ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΜΜΑ έχει ως κεντρικό στόχο τον καταρτισμό ενός ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΟΡΑΜΑΤΟΣ για την Κύπρο που θέλουμε να κτίσουμε στο άμεσο μέλλον. Με σύνθημα «ΜΑΖΙ ΚΤΙΖΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ» θα εργαστούμε για να συνδιαμορφώσουμε μαζί με τους πολίτες και τις πολιτικές δυνάμεις ένα σύγχρονο στρατηγικό σχέδιο για την απελευθέρωση, την ανάπτυξη, τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό της Κύπρου. Το στρατηγικό όραμα «ΚΥΠΡΟΣ 2012-2020» θα έχει ως κεντρικούς στόχους την απελευθέρωση και την άρση της κατοχής και τη μετατροπή της Κύπρου σε ένα δημοκρατικό, ευημερεύων και ασφαλές ευρωπαϊκό κράτος, με εύρωστη οικονομία και ισχυρή άμυνα. Ένα κοινωνικό κράτος με ποιότητα ζωής και ίσες ευκαιρίες προόδου για όλους. Ένα κράτος σύγχρονο με δημοκρατικούς θεσμούς που να σέβεται την αξιοπρέπεια των πολιτών και να τους κάνει περήφανους. Ένα ελεύθερο κράτος με τους πολίτες του να συμβιώνουν υπό καθεστώς ισοπολιτείας και να δημιουργούν σε όλη την έκταση του μακριά από φυλετικούς και ρατσιστικούς διαχωρισμούς. Η κυπριακή κοινωνία είναι παγιδευμένη στα πλοκάμια της πολύχρονης εκκρεμότητας του εθνικού προβλήματος. Είναι εγκλωβισμένη στη δίνη μιας επικίνδυνης κρίσης αξιών που ταλαιπωρεί την πολιτική ζωή του τόπου και είναι κουρασμένη από τα μεγάλα λόγια, την έλλειψη ποιότητας και την μικρή αποτελεσματικότητα. Θεωρούμε ότι οι πολίτες κουράστηκαν από τις μεγάλες υποσχέσεις, τα ανεκπλήρωτα οράματα και την πολιτική αναποτελεσματικότητα των κομμάτων και των εκάστοτε κυβερνήσεων. 2
Για να εμπιστευτούν ξανά την πολιτική θέλουν λίγα λόγια και πολλά έργα. Οι πολίτες θέλουν εφαρμόσιμες ρεαλιστικές προτάσεις για την επίλυση όλων των προβλημάτων της πατρίδας μας. Θέλουν αξιοπιστία και συνέπεια λόγων και έργων. Η ανατροπή της σημερινής επικίνδυνης κατάστασης στην πατρίδα μας είναι ευθύνη όλων. Είναι λοιπόν επιβεβλημένο να μελετούμε και να αξιολογούμε τα δεδομένα με ορθολογισμό και να τεκμηριώνουμε προτάσεις για το μέλλον της πατρίδας μας. Για να ζήσουμε σε μια ελεύθερη, ασφαλή, ευημερούσα και ευρωπαϊκή Κύπρο, πρέπει από τώρα να κωδικοποιήσουμε τους στόχους και τις επιλογές μας και παράλληλα να μελετήσουμε και να σχεδιάσουμε την τακτική και τους τρόπους υλοποίησης τους. Το ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΜΜΑ με την πολιτική πρωτοβουλία που αναλαμβάνει σήμερα θα καταγράψει τις απόψεις της κοινωνία και των πολιτικών δυνάμεων και θα καταρτίσει το στρατηγικό όραμα «ΚΥΠΡΟΣ 2012-2020». Το όραμα αυτό θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες πολιτικές προτάσεις που θα εδράζονται στα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχει σήμερα η Κύπρος και που πάνω τους μπορούμε να κτίσουμε την ανάπτυξη της πατρίδας μας, να λύσουμε τα προβλήματα και να διασφαλίσουμε έτσι το μέλλον των επόμενων γενεών. Για τον εμπλουτισμό των δικό μας προτάσεων θα ζητήσουμε μέσω διαδικτύου και τις σκέψεις και τις απόψεις των πολιτών, ενώ θα έχουμε συναντήσεις με όλα τα κόμματα για να ανοίξουμε για αυτό το θέμα κανάλια επικοινωνίας με όλους. Το στρατηγικό όραμα «ΚΥΠΡΟΣ 2012-2020» στη συνέχεια θα επιδιώξουμε να το θέσουμε στο επίκεντρο ενός διακομματικού διαλόγου προκειμένου να τύχει ευρύτερης επεξεργασίας και από τις άλλες πολιτικές δυνάμεις. Στόχος μας είναι να μπορέσουμε να καταλήξουμε σε ένα συμφωνημένο κοινό σχέδιο ενεργειών το οποίο θα μπορεί να εφαρμοστεί σταδιακά με τη συνδρομή και την υποστήριξη όλων των κομμάτων». ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΥΛΛΟΥΡΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ 3
(Ι). ΣΤΟΧΟΙ ΟΡΑΜΑΤΟΣ «ΚΥΠΡΟΣ 2012-2020» Το στρατηγικό όραμα «ΚΥΠΡΟΣ 2012-2020» θα έχει ως κεντρικούς στόχους: 1. Την απελευθέρωση και την άρση της κατοχής μέσα από μια δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργική λύση που θα καταστήσει την Κύπρο ένα ελεύθερο κράτος με τους πολίτες του να συμβιώνουν μακριά από φυλετικούς και ρατσιστικούς διαχωρισμούς και να δημιουργούν σε όλη την επικράτεια του, υπό καθεστώς ισονομίας και ισοπολιτείας. 2. Τη μετατροπή της Κύπρου σε ένα δημοκρατικό, ευημερεύων και ασφαλές ευρωπαϊκό κράτος, με εύρωστη οικονομία και ισχυρή άμυνα. 3. Τον εκσυγχρονισμό και τη μεταρρύθμιση της Κύπρου ώστε να καταστεί ένα κοινωνικό κράτος με ποιότητα ζωής και ίσες ευκαιρίες προόδου για όλους τους πολίτες του. Ένα κράτος σύγχρονο με δημοκρατικούς θεσμούς που να σέβεται την αξιοπρέπεια των πολιτών του και να τους κάνει περήφανους. Ο στρατηγικός σχεδιασμός και οι πολιτικές προτάσεις του οράματος «ΚΥΠΡΟΣ 2012 2020» θα καταρτιστούν αφού πρώτα μελετηθούν διεξοδικά αφενός τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχει σήμερα η Κύπρος και αφετέρου τα υφιστάμενα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η πατρίδα μας. Η λογική για τον καταρτισμό του Στρατηγικού Οράματος για την «Κύπρο 2012 2020» αποτυπώνεται στο ακόλουθο σχεδιάγραμμα. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΟΥ 2012-2020 ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ 2012 2020 ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ, ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ, ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΕ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΡΑΤΟΣ ΜΕ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ ΠΟΥ ΣΕΒΕΤΑΙ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΚΑΝΕΙ ΠΕΡΗΦΑΝΟΥΣ Τα κείμενα που ακολουθούν αποτελούν συνοπτικά τον σκελετό του Στρατηγικού Οράματος του ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ για την Κύπρο του 21ου αιώνα για την Κύπρο του 2012-2020. 4
(ΙΙ). ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 1. ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΣΗ Η σημαντική γεωπολιτική θέση της Κύπρου που της επιτρέπει να είναι γέφυρα μεταξύ της Ευρώπης, της Αφρικής και της Ασίας και πύλη εισόδου στα όρια της ΕΕ. 2. ΦΥΣΙΚΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ Ο φυσικός πλούτος της Κύπρου με την ύπαρξη πλούσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη (ΑΟΖ), που της επιτρέπουν να καταστεί ένα ασφαλές ενεργειακό κέντρο που θα εξυπηρετεί όλες τις όμορες χώρες. 3. ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΣ ΚΟΜΒΟΣ Οι τηλεπικοινωνιακές υποδομές της Κύπρου που την καθιστούν ένα σημαντικό κόμβο μεταφοράς δεδομένων και δορυφορικό σταυροδρόμι. 4. ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΠΛΟΙΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Η Κύπρος είναι αποδεδειγμένα μια ανερχόμενη ναυτιλιακή δύναμη. Ο κυπριακός στόλος βρίσκεται στα δέκα πρώτα νηολόγια στον κόσμο σε μέγεθος και είναι ο τρίτος μεγαλύτερος στην Ευρώπη. Η πλοιοδιαχειριστική βιομηχανία της Κύπρου είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παγκοσμίως. Η Λεμεσός μάλιστα έχει καταστεί η κεντρική έδρα για μερικές από τις μεγαλύτερες ναυτιλιακές εταιρίες του κόσμου. 5. ΕΝΑΕΡΙΟΣ ΧΩΡΟΣ FIR Η Κύπρος διαθέτει ένα FIR 175 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων, που είναι πολλαπλάσιο των δέκα χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων που είναι το έδαφός της. 6. ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΑΠΟΔΗΜΟΙ Το μεγαλύτερο κεφάλαιο που αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα για την Κύπρο είναι το ανθρώπινο δυναμικό της. Οι Κύπριοι είναι φιλοπρόοδοι πολίτες και το μεγαλύτερο τους ποσοστό είναι πτυχιούχοι και απόφοιτοι πανεπιστημίων με υψηλή κατάρτιση. 7. ΚΕΝΤΡΟ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Η Κύπρος διαθέτει ένα δυνατό τομέα υπηρεσιών οποίος έχει περιθώρια για περαιτέρω εξέλιξη και ενδυνάμωση προκειμένου η πατρίδα μας να καθιερωθεί ως ένα ακόμα πιο ισχυρό και αξιόπιστο κέντρο παροχής υπηρεσιών. 8. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Η Κύπρος διαθέτει υποδομές και οργανισμούς που της επιτρέπουν να αναδειχθεί ως ένα οικονομικό κέντρο στην Ανατολική Μεσόγειο. Μετά και την τεκμηρίωση των ενεργειακών κοιτασμάτων η πατρίδα μας έχει ακόμη μια δυνατότητα να γίνει ελκυστική σε επενδύσεις με εισροή ξένων κεφαλαίων από το εξωτερικό. 9. ΜΕΛΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Η Ευρωπαϊκή Ιδιότητα της Κύπρου της δίνει τη δυνατότητα να είναι ο εκπρόσωπος της Ένωσης στην περιοχή μας και να είναι η πύλη εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 10. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ Η Κύπρος είναι μια κοιτίδα πολιτισμού. Αυτός ο πολιτισμός είναι η κληρονομιά μας. Είναι η ρίζα μας με το παρελθόν και η ελπίδα μας για το μέλλον. Το απόθεμα πολιτισμού της Κύπρου είναι ένα εργαλείο δημιουργίας, ανάπτυξης και διεθνούς παρέμβασης. 5
(ΙΙΙ) ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 1. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΚΑΙ Η ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ 2. ΚΡΙΣΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΩΝ ΘΕΣΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 3. ΕΘΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΣΥΓΧΥΣΗ 4. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 5. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΚΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 6. ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΔΙΑΠΛΟΚΗ ΑΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΤΙΜΩΡΗΣΙΑ 7. ΚΟΜΜΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ, ΡΟΥΣΦΕΤΙ ΑΝΑΞΙΟΚΡΑΤΙΑ 8. ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ 9. ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ 10. ΑΛΛΟΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 11. Η ΔΙΑΠΛΟΚΗ ΤΩΝ ΜΜΕ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ 12. ΈΛΛΕΙΨΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΣΤΟΧΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ 13. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΔΙΚΑΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ 6
(ΙV) ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΟΥ 2012-2020 1. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ 2. ΙΣΧΥΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΜΥΝΑΣ 3. ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΧΥΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 4. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΝΕΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ 5. ΣΤΗΡΙΞΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΜΕΣΑΙΑΣ ΤΑΞΗΣ - ΝΕΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ 6. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ 7. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ 8. ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΕ ΚΕΝΤΡΟ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ 9. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΩΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ 10. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΕ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΚΟΜΒΟ ΚΑΙ ΣΕ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΙΑ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 11. ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΕ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ, ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΡΙΣΕΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ 12. ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΩΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ 13. ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 14. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ 15. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ 16. ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ - ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ - ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ 17. ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΑΞΗ - ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ - ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ 18. ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΝΟΙΑ 19. ΥΠΑΙΘΡΟΣ - ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 20. ΑΠΟΔΗΜΟΙ - ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ 7