H ελληνική ψυχή της Ζακλίν ντε Ρομιγί

ΕΤΟΣ Γ ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 17 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΓΡΑΦΕΙΑ: Πολυλά 5-Αθήνα Τ.Κ. 11141 Τηλ: 210 2280568 ΕΚΔΟΤΗΣ -ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΒΑΡΘΑΛΙΤΗΣ H ελληνική ψυχή της Ζακλίν ντε Ρομιγί «Το να μάθεις να σκέφτεσαι, να είσαι ακριβής, να ζυγίζεις τις λέξεις σου, να ακούς τον άλλον, σημαίνει να μπορείς να συνδιαλέγεσαι και είναι το μόνο μέσο για να αναχαιτισθεί η τρομακτική βία που αυξάνεται γύρω μας. Ο λόγος είναι ένα φρούριο κατά της κτηνωδίας. «La Fontaine c est la France elle-même» ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ του Marc Fumaroli De DIMITRI VARTHALITIS* Τον Marc Fumaroli τον γνωρίζω μέσα από το έργο του. Πολύ λαχταρούσα να τον γνωρίσω κι από κοντά. Δεν είναι και τόσο εύκολο. Είναι ακαδημαϊκός και διδάσκει στο Collége de France. Η ευκαιρία μου δόθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2012 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών όπου πραγματοποιήθηκε μια εκδήλωση αφιερωμένη στη Jacqueline de Romilly με ομιλητή και τον Marc Fumaroli. Όταν μπήκα στην αίθουσα Δημήτρη Μητρόπουλου είδα το Marc Fumaroli να κάθεται στην πρώτη σειρά δεξιά. Τολμηρά βάδισα και χωρίς δισταγμό τον πλησίασα. Του παρουσιάστηκα και του είπα το πόσο ένιωσα συγκινημένος που μιλούσα μαζί του. Δεν κρύβω ότι εντυπωσιάστηκε πάρα πολύ πώς ένας Έλληνας του μιλούσε με τέτοιο ενθουσιασμό και συγκίνηση βαστώντας στα χέρια του δύο ογκώδεις τόμους από το έργο του για το La Fontaine. Συγκινήθηκε πιο πολύ όταν του ομολόγησα ότι τα δύο του βιβλία τα έχω μελετήσει με πάθος. Μου τα πήρε και τα δύο και μου τα υπέγραψε. Η αίθουσα σιγά σιγά άρχισε να γεμίζει από κόσμο και ο θόρυβος δεν μου επέτρεπε να συνεχίσω τη συζήτηση. Με μεγάλη χαρά δέχτηκε να ικανοποιήσει την επιθυμία μου να μου δώσει μια συνέντευξη την επομένη το πρωί στις 9 ακριβώς στο ξενοδοχείο «Ακρόπολη». Συνέχεια στη σελίδα 3 * Directeur de l École franco-hellénique Saint- Paul d Athènes, Fondateur et Président du CIREL. Όταν δεν ξέρουμε, όταν δεν μπορούμε να εκφραστούμε, όταν ο λόγος δεν είναι επαρκής και αρκετά επεξεργασμένος επειδή η σκέψη είναι ασαφής και μπερδεμένη, δεν απομένουν παρά μόνο οι γροθιές, τα χτυπήματα, η άξεστη, βλακώδης, τυφλή βία». Δεν θα μπορούσαν να είναι πιο επίκαιρα τα λόγια αυτά της Ζακλίν ντε Ρομιγί, της υπέροχης ελληνίστριας και κορυφαίας ιστορικού, που ανακάλυπτε συνεχώς στους συγγραφείς και τα δημόσια πρόσωπα της αρχαιότητας τα εργαλεία για να ερμηνεύσει το σύγχρονο κόσμο.με αυτά τα λόγια πραγματοποιήθηκε το συμπόσιο στο Megaron Plus, σχεδόν ένα χρόνο μετά το θάνατό της, που συγκλόνισε τον πνευματικό κόσμο αλλά και τους απλούς ανθρώπους σε Ελλάδα και Γαλλία. Το Συμπόσιο πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τη Γαλλική Πρεσβεία, το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος και το Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ομιλητές ήταν ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης, ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Σπύρος Φλογαΐτης, καθηγητής Δημοσίου Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο καθηγητής Μαρκ Φουμαρολί της Γαλλικής Ακαδημίας και ο Πολ Ντεμόντ, καθηγητής Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris-IV), διευθυντής της Σχολής «Αρχαίοι και Μεσαιωνικοί Κόσμοι» στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Ο τελευταίος μάλιστα εκφώνησε και το κείμενο της Μονίκ Τρεντιέ - Μπουλμέρ, διευθύντριας του Κέντρου Αρχαίων Μελετών της Εcole Normale Supérieure, η οποία λόγω ασθένειας δεν μπόρεσε να παραβρεθεί. Τη συζήτηση συντόνισε η Νικολέτα Γιαντζή, επίκουρος καθηγήτρια Ευρωπαϊκής και Μεσαιωνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.«Όταν διαβάζει κανείς οποιοδήποτε έργο της Ζακλίν ντε Ρομιγί, δεν μπορεί παρά να θαυμάσει αυτή τη γυναίκα, η οποία γνώριζε τόσα πολλά και σε βάθος, όχι μόνον για την αρχαία ελληνική πραγματεία, αλλά και για τη νομική-πολιτική διάσταση αυτής. Θα προσέθετα και για τις διαστάσεις της ελληνικής ψυχής», ανέφερε, μεταξύ άλλων, στην τοποθέτησή του ο κ. Φλογαΐτης. «Το έργο της στα δικά μου μάτια, ειδικά αυτό που αφορά στους νόμους, σου δείχνει αμέσως τον θαυμασμό της για την αρχαία ελληνική σκέψη, έναν θαυμασμό που χαρακτήριζε όλους όσους αποκαλούμε φιλέλληνες. Ο σύγχρονος ελληνισμός πρέπει να καταλάβει ότι δεν υπάρχει μορφωμένος άνθρωπος στον κόσμο που να μην είναι φιλέλληνας. Πιστεύω ότι αυτή είναι και η δύναμη της μικρής μας χώρας, αρκεί να σεβαστούμε το παρελθόν μας αλλά και τους ανθρώπους αυτούς, οι οποίοι απλά και μόνο επειδή είναι εγγράμματοι δίνουν σημασία στον ελληνισμό και σε όλους εμάς». «Είναι πολύ θετικό το γεγονός ότι μέσα στην κρίση Tα «ΝΕΑ» βράβευσαν την L ECHO Τιμητική διάκριση έλαβε πριν από ένα μήνα η εφημερίδα μας η οποία διαγωνίστηκε μεταξύ εξακοσίων άλλων μαθητικών εντύπων απ όλη τη χώρα και την Κύπρο. Συγκινημένος ο Διευθυντής της Ελληνογαλλικής Σχολής «Άγιος Παύλος» Δημήτρης Βαρθαλίτης, παρέλαβε από την Ξένια Καλδάρα, γενική διευθύντρια του Ιδρύματος Κακογιάννη τον έπαινο για το ειδικό αφιέρωμα που είχαμε κάνει σε προηγούμενο τεύχος μας, στη μνήμη του μεγάλου μας σκηνοθέτη. Παρουσία πλήθους κόσμου και προσωπικοτήτων των γραμμάτων και των τεχνών απονεμήθηκαν το Σάββατο 12 Μαίου τα βραβεία του 19ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Μαθητικών Εντύπων που διοργάνωσαν «ΤΑ ΝΕΑ». Η απονομή έγινε στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, στην οδό Πειραιώς. Αίσθηση προκάλεσε το χειροκρότημα του κοινού σχετικά με την ομιλία του Διευθυντή της Σχολής μας γύρω από τις πλούσιες πολιτιστικές δραστηριότητες της Σχολής και τις εκδοτικές προσπάθειες του C.I.R.E.L για τις οποίες ο συγγραφέας Αλέξανδρος Ασωνίτης έκανε ειδική μνεία. Τα βραβεία στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές παρέδωσαν διακεκριμένες προσωπικότητες.μεταξύ αυτών ο υπουργός Επικρατείας, Παντελής Καψής, η ποιήτρια, Κική Δημουλά, η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, ο ακαδημαϊκός, Παναγιώτης Τέτσης, ο τραγουδοποιός, Διονύσης Σαββόπουλος, ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, που μαστίζει την Ελλάδα υπάρχουν άνθρωποι που μας δείχνουν με τον τρόπο τους ότι ο τόπος αυτός είναι ανώτερος και ευγενέστερος από αυτόν που κάποιοι προσπαθούν να μας παρουσιάσουν», ξεκίνησε την ομιλία του ο κ. Γιατρομανωλάκης ο οποίος έχει μια ιδιαίτερη παρουσία στη μελέτη του Ομήρου, του αρχαίου θεάτρου και της λογοτεχνίας. Αναφερόμενος στην πιο πολυδιαβασμένη και μεταφρασμένη φιλόλογο στη χώρα μας, έκανε λόγο για τη γενναιόδωρη εκπαιδευτική προσφορά της Ζακλίν ντε Ρομιγί που, σε πείσμα της αυξανόμενης απαξίωσης των ελληνικών γραμμάτων, κατάφερε να μελετήσει σε βάθος όχι μόνο την αρχαία αλλά και τη νέα ελληνική λογοτεχνία. Συνέχεια στη σελίδα 4 Από την τελετή βράβευσης της εφημερίδας μας από αριστερά: ο διευθυντής των «ΝΕΩΝ», Χρήστος Μεμής, ο δημοσιογράφος Μηνάς Βιντιάδης, ο συγγραφέας Αλέξανδρος Ασωνίτης και ο διευθυντής της Ελληνογαλλικής Σχολής Αθηνών «Άγιος Παύλος» Δημήτρης Βαρθαλίτης. Άγγελος Δεληβορριάς, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του «Θεάτρου Τέχνης», Διαγόρας Χρονόπουλος, ο ερμηνευτής, Γιώργος Νταλάρας, ο εικαστικός, Σωτήρης Σόρογκας, ο συνθέτης, Θανάσης Πολυκανδριώτης, ο σκηνοθέτης, Τάσος Ψαράς, η ηθοποιός, Μάνια Παπαδημητρίου, ο λογοτέχνης Θανάσης Νιάρχος, ο διευθυντής των «ΝΕΩΝ», Χρήστος Μεμής, και οι δημοσιογράφοι, Μηνάς Βιντιάδης, Μανώλης Πιμπλής, Μαρία Παπουτσάκη, Βασίλης Νικολόπουλος και Νανά Νταουντάκη. Διδάσκαλοι της Γαλλικής στην Ελλάδα Tου ΔΑΥΙΔ ΑΝΤΩΝΙΟΥ* Τὰ τελευταῖα χρόνια παρατηρεῖται ἔντονο ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν «παρουσία» γενικῶς τῆς γαλλικῆς γλώσσας (ἀλλὰ καὶ τῆς φιλολογίας) στὴν Ἑλλάδα, μὲ ἀφετηρία τὴν περίοδο τοῦ ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦ ὣς τὶς μέρες μας. Σε ἔργα, ἐπισημαίνονται οι λόγοι ποὺ συνετέλεσαν στὴ γενικότερη παρουσία τῆς γαλλικῆς γλώσσας - παράδοση τῆς διδασκαλίας της ἀκόμη ἀπὸ τὸν 18ο αἰώνα, ἀναγκαιότητα καὶ χρησιμότητα γλωσσικῆς ἐπικοινωνίας, ἐφόδιο καὶ γνώρισμα κοινωνικῆς καὶ μορφωτικῆς ἀνωτερότητας, ἔχουν ἀναφερθεῖ διεξοδικὰ στοὺς στόχους, τὸν σκοπό, τὴ μέθοδο, τὰ διδακτικὰ βιβλία καὶ γενικῶς στὴν παρουσία τῆς γαλλικῆς γλώσσας στὰ ἑλληνικὰ σχολεῖα τοῦ 19ου αἰώνα κυρίως καὶ συγκροτοῦν ἕνα ἐπιστημονικὸ corpus γιὰ τοὺς μελετητὲς τῶν ἐκπαιδευτικῶν πραγμάτων τῆς Ἑλλάδας. Παρὰ ταῦτα, γιὰ τοὺς «ἐργάτες τῆς ἐκπαίδευσης», ὅπως ἔχω ὀνομάσει τὸ διδακτικὸ προσωπικὸ τῶν σχολείων, καὶ ἐν προκειμένῳ γιὰ τὸ διδακτικὸ προσωπικὸ τῆς γαλλικῆς γλώσσας ἐλάχιστα σημειώνονται. Ἡ παρούσα ἐργασία σὲ αὐτὸν ἀκριβῶς τὸν στόχο ἀποβλέπει, νὰ παρουσιάσει καὶ νὰ βιογραφήσει ὅσους διδασκάλους καὶ καθηγητὲς - Ἕλληνες καὶ ξένους δίδαξαν τὴ γαλλικὴ γλώσσα στὰ σχολεῖα κυρίως τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους, δημόσια καὶ ἰδιωτικά, καὶ νὰ καταγράψει τὸ συγγραφικό τους ἔργο, κυρίως ἐκεῖνο ποὺ ἀναφέρεται στὴ διδασκαλία τῆς γαλλικῆς γλώσσας καὶ πῶς αὐτὸ ἀξιολογήθηκε ἢ καὶ χρησιμοποιήθηκε κατὰ τὴ διαδικασία τῆς διδασκαλίας. Ἡ ὅλη ἐργασία διαρθρώνεται σὲ δύο μέρη: Τὸ πρῶτο μέρος μὲ τίτλο «Ἡ παρουσία τοῦ μαθήματος τῆς γαλλικῆς γλώσσας στὰ σχολεῖα» διαιρεῖται σὲ τέσσερα κεφάλαια. Στὸ πρῶτο γίνεται μία συνοπτικὴ παρουσίαση τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ δικτύου κατὰ τὸν 19ο αἰώνα, μὲ τὴ χρήση ἐποπτικῶν πινάκων καὶ μὲ ὑπόδειξη (ἀντὶ λεπτομερῶν ὑποσημειώσεων) ἐπι-λεγμένης βιβλιογραφίας αὐτοτελῶν ἐκδόσεων. Στὸ δεύτερο γίνεται λεπτομερὴς καταγραφὴ - κατὰ εἶδος σχολείων - τοῦ χρόνου διδασκαλίας καὶ τῆς διδακτέας ὕλης τοῦ μαθήματος τῶν γαλλικῶν ἀλλὰ καὶ ἀναφορὰ στὴ σχολικὴ πραγματικότητα. Τὸ τρίτο κεφάλαιο ἀσχολεῖται μὲ τὸ διδακτικὸ προσωπικό: γενικὲς θέσεις καὶ ρυθμίσεις, ἀριθμητικὰ στοιχεῖα καὶ ἐθνικότητα, σπουδὲς - γνώσεις - τίτλοι, συγγραφικὴ δραστηριότητα, εἶναι τὰ ἀντικείμενα ἀναφορᾶς. Στὸ τέταρτο κεφάλαιο γίνεται μία γενικὴ ἀποτίμηση τῆς παρουσίας τοῦ μαθήματος τῶν γαλλικῶν στὰ σχολικὰ προγράμματα. Τὸ πρῶτο αὐτὸ μέρος ὁλοκληρώνεται μὲ ἕνα χαρακτηριστικὸ κείμενο «ἀντὶ ἐπιλόγου». Τὸ δεύτερο μέρος μὲ τίτλο «Διδάσκαλοι - Καθηγητὲς τῆς γαλλικῆς γλώσσας. Βιογραφικὰ - Ἐργογραφικὰ στοιχεῖα» περιλαμβάνει - κατὰ ἀλφαβητικὴ σειρὰ - βιογραφικὰ καὶ ἐργογραφικὰ στοιχεῖα γιὰ 270 ἐκπαιδευτικοὺς ποὺ δίδαξαν κυρίως γαλλικὰ στὰ σχολεῖα τοῦ ἑλληνικοῦ - κατεξοχὴν - κράτους (ἐκτὸς λίγων ἐξαιρέσεων), μὲ βασικὸ κριτήριο ἔνταξής τους στὴν ἐργασία αὐτὴ ἐδῶ εἴτε τὴν ἐκπαιδευτικὴ τους δραστηριότητα στὴ διάρκεια τοῦ 19ου αἰώνα εἴτε τὴ λήψη πτυχίου ἕως καὶ τὸ 1900 εἴτε καὶ τὸν μέχρι τότε διορισμό τους. Εἰδικά, στὰ ἐργογραφικὰ στοιχεῖα ἐκείνων ποὺ ὑπῆρξαν καὶ συγγραφεῖς διδακτικῶν βιβλίων γιὰ τὴ γαλλικὴ γλώσσα, περιλαμβάνονται ἀποσπάσματα ἀπὸ τοὺς προλόγους αὐτῶν τῶν βιβλίων, χαρακτηριστικὰ τοῦ τρόπου συγγραφῆς τους, τῆς μεθόδου καὶ τοῦ ἐπιδιωκόμενου σκοποῦ τους. Ἀκόμη, γιὰ ὅσα ἀπὸ αὐτὰ τὰ βιβλία ὑποβλήθηκαν γιὰ ἔγκριση ἢ μὴ ὡς διδακτικά, παρατίθενται οἱ κρίσεις τῶν ἐξεταστικῶν ἐπιτροπῶν, ὥστε νὰ εἶναι δυνατὴ ἡ σύγκριση μεταξὺ τῶν ὁμοίων τους καὶ ἡ συμπλήρωση τῆς εἰκόνας τοῦ κάθε συγγραφέα. Θὰ πρέπει, πάντως, νὰ ἐπισημανθεῖ ὅτι δὲν περιλαμβάνονται ἐδῶ ὅσοι ἐκπαιδευτικοὶ ἄλλων εἰδικοτήτων ἀνέλαβαν «εὐκαιριακά» τὴ διδασκαλία τῆς γαλλικῆς γλώσσας. *Ιστορικός, συγγραφέας

2 Mars - Juin 2012 Μάρτιος - Ιούνιος 2012 Η συγγραφέας Ελένη Σαραντίτη στον «Άγιο Παύλο» «Η γλώσσα είναι η ομορφιά μας. Μου χαρίσατε ελπίδα» «Πηγαίνω στα σχολεία και βλέπω μια χαρά παιδιά. Έχουν μια ποιότητα που με εκπλήσσει. Όμως πρέπει να προσέξουν. Είναι σημαντικό να έχουν και καλούς δασκάλους. Ό,τι ωραιότερο είναι η γλώσσα μας. Που άντεξε τόσες χιλιάδες χρόνια, που πλούτισε, που ομόρφυνε. Στη δουλειά μου έχω περίπου 12 14 λεξικά. Και όλο ψάχνω να βρω την ωραιότερη λέξη, Ήταν μεγάλη η χαρά μας να παραλάβουμε από τη γενική διευθύντρια του Ιδρύματος Μιχάλη Κακογιάννη τον μαθητικό έπαινο για την εφημερίδα μας. Η Ξένια Καλδάρα (στην κάτω δεξιά φωτογραφία με τον Δημήτρη Βαρθαλίτη) μας μίλησε για το Ίδρυμα: «Ο Μιχάλης Κακογιάννης τη σωστότερη, τη βαθύτερη, τη διαφορετική. Έχω πάθος με τη γλώσσα. Δεν είναι μόνο η συνέχειά μας, είναι και η ευαισθησία μας είναι η ομορφιά μας. Τόσο ωραίες λέξεις! Τόσο εύηχες, τόσο όμορφες που έχουμε! Έχω πάθος με τη γλώσσα. Η συγγραφή είναι μια πλέξη πολύ μεγάλη. Πιστεύω πως μόνο με ιδιωτικές πρωτοβουλίες θα τα βγάλουμε πέρα αυτό τον καιρό. Αυτό που είπε ο Μανόλης Ανδρόνικος. «Η Υπέροχη ιδιωτική πρωτοβουλία» Και αυτός μόνος του αγωνίστηκε. Ότι, σοβαρό έχει γίνει στην Ελλάδα από ιδιωτική πρωτοβουλία έγινε». Έτσι μας συστήθηκε η Ελένη Σαραντίτη, η αγαπημένη μας συγγραφέας η οποία την Παρασκευή 9 Μαρτίου μας έκανε την τιμή να επισκεφθεί και να μιλήσει στο σχολείο μας. Οι μαθητές των ΣΤ τάξεων είχαν προετοιμαστεί καταλλήλως και επεφύλαξαν ωραίες εκπλήξεις στην αγαπημένη λογοτέχνη μας. Η Ελένη Σαραντίτη δέχθηκε ερωτήσεις από τους μαθητές μας, μίλησε για τα ταξίδια της και τα παιδικά της βιώματα, για την αγάπη της για τα ζώα και τη φύση. «Υπάρχουν και πολλά άλλα πράγματα που μου δίνουν χαρά και απόλαυση, όπως η φύση, τα ζώα, η μουσική, η θάλασσα, οι μοναχικοί περίπατοι, η κατάνυξη στις μεγάλες γιορτές και οι αναμνήσεις μου από αυτές, τα ταξίδια σε τόπους μακρινούς, οι συχνές επισκέψεις στον γενέθλιο τόπο, η φιλία. Θεωρώ ότι η ζωή μού φέρθηκε με γενναιοδωρία αλλά κι εγώ αγάπησα και εκτίμησα και τίμησα,ακόμη και την ομορφιά των απλών ή ασήμαντων -φαινομενικάπραγμάτων η οποία υπάρχει και μας καλεί σε κάθε μας βήμα, όπως το κελάηδημα ενός πουλιού, ο ήλιος του μεσημεριού πάνω από τα κύματα, η βροχή που πέφτει στα τζάμια και στα φυλλώματα, τα αρώματα και τα χρώματα των λουλουδιών. Αυτά είναι χαρές, και δόθηκαν για όλο τον κόσμο, αρκεί να μην τις προσπερνά κανείς αδιάφορος. Όσο για το νέο της βιβλίο; «Λέγεται «Η Χαρούλα στους επτά ουρανούς». Η Χαρούλα είναι μια πολύ χαριτωμένη κοπέλα και έχει ένα θέμα που δεν έχει ξαναγραφτεί. Ο πατέρας της ήταν αξιωματικός του ναυτικού που ταξίδευε μαζί με την οικογένειά του και στον Ινδικό ωκεανό. Εκεί πιάσανε αυτόν και το πλοίο οι πειρατές και κρατήσανε το μπαμπά τη μαμά και τον αδελφό της Χαρούλας δυο χρόνια. Γράφω λοιπόν για τον αγώνα της κοπελίτσας να ψάχνει, να περιμένει και να αγωνιά». «Μια θαυμάσια εμπειρία» Iδού ποιες ήταν οι εντυπώσεις της κυρίας Σαραντίτη από την επίσκεψη στο σχολείο μας: «Αυτό είναι ένα μικρό σημείωμα για να εκφράσω την χαρά και τον ενθουσιασμό μου που, κατά την επίσκεψή μου στην ΣΤ τάξη του σχολείου «Αγιος Παύλος»συνάντησα τα υπέροχα αυτά παιδιά. Παιδιά που μου χάρισαν ελπίδες και υποσχέσεις. Θεωρώ ότι ήταν μια θαυμάσια εμπειρία η συζήτηση μαζί τους, ο ωραίος διάλογος, οι εύστοχες ερωτήσεις, τα καθαρά φωτεινά πρόσωπα - όπως είναι άλλωστε τα πρόσωπα όλων των παιδιών - τα ασκίαστα μάτια που με κοίταζαν με εμπιστοσύνη και συμπάθεια. Ομολογώ ότι απεκόμισα πολλά από την συνάντησή μας αυτή, πράγματα της καρδιάς που φυλάσσονται για πάντα προστατευμένα, ώστε στις δύσκολες ώρες να παρουσιάζονται και να παρεμβαίνουν ως προστάτες και ως ενθάρρυνση. Άλλη μεγάλη χαρά ήταν το ότι διαπίστωσα ότι το λογοτεχνικό βιβλίο έχει τον χώρο που του πρέπει στις διάνοιες των παιδιών και αν τα ίδια τα παιδιά τον διατηρήσουν αυτό τον χώρο θερμό και φιλόξενο, αν εξακολουθούν να αγαπούν τα βιβλία δηλαδή, καθημερινώς θα διαπιστώνουν ότι συνομιλούν με όλα τα όμορφα και λαμπρά πράγματα του κόσμου, καθώς, ό,τι ωραιότερο, ό,τι πιο ποιητικό, αληθινό και αιώνιο, στα βιβλία θα το βρείς. Τα βιβλία περιέχουν προβληματισμό και συγκίνηση, γνώση και ευαισθησία, ενθουσιασμό και καρδιοχτύπια, περιπέτεια και χαρά, αναστάτωση, αναμονές, και μια ακριβή θέαση του κόσμου μας. «Ένας από τους χώρους που η αθανασία είναι ακόμη παρούσα είναι μια βιβλιοθήκη» έγραψε ο διευθυντής της δημόσιας βιβλιοθήκης της Νέας Υόρκης. Το βιβλίο εξοπλίζει τον άνθρωπο με δύναμη για την ανεμπόδιστη και την επίμονη συνέχιση των ονείρων του και συμπαρίσταται στις προσπάθειές του για να διαφυλαχτούν αυτά τα όνειρα ζωντανά, ευσυγκίνητη ωραία. Ωραία όνειρα κι ας γιγαντώνονται οι δυσκολίες, οι εκπατρισμοί, οι απογοητεύσεις, τα προβλήματα διαβίωσης και στέγασης, οι συρράξεις. Το βιβλίο είναι, και θα είναι η άμυνά μας σε όλα αυτά, το χάδι των αγγέλων στις παρειές μας. Σε μια εποχή σαν τη δική μας όπου δεν υπάρχουν μυστικά, που τα πάντα καταγράφονται, αποθηκεύονται, μαγνητοφωνούνται, μαγνητοσκοπούνται, αγοράζονται και ανταλλάσσονται σε δορυφορικά, καλωδιακά, ψηφιακά, μαγνητικά και άπειρα άλλα πεδία, το βιβλίο μπορεί να γλυστρά από χέρι σε χέρι, να φιλοξενείται σε μια τσέπη, να διαβάζεται στο πλοίο, στο τρένο, στο παγκάκι, στα γόνατα, στη φυλακή ή στις ακρογιαλιές της ελευθερίας, στο λεωφορείο, στις αίθουσες αναμονής, στο κρεβάτι, να γράφεται και έπειτα να διαδίδεται χωρίς μπαταρίες, ρεύμα, οθόνες, πλήκτρα, κεραίες, σε οποιεσδήποτε συνθήκες, από οποιονδήποτε άνθρωπο. Καμιά απαγόρευση ή λογοκρισία δεν μπορεί να εμποδίσει αυτή τη μορφή επικοινωνίας με τη σκέψη. Και από την άποψη αυτή, το βιβλίο προσφέρεται ως ο ύστατος εγγυητής της ελευθερίας του πνεύματος που γεννά και προωθεί τα έργα τα καλά. Δηλαδή τον πολιτισμό και την ειρήνη. Μα ας μην λησμονούμε ότι και ο δάσκαλος μες στην τάξη μπορεί να λειτουργήσει και ως σηματωρός ή ως πλοηγός στο υπέροχο χάρτινο πέλαγος των βιβλίων. «Η προσφορά του δασκάλου» έχουν πει, «κρίνεται από το πόσες φλόγες άναψε στις παιδικές ψυχής στα χρόνια που υπηρέτησε». Δυο από τις δασκάλες μου, μού άναψαν φλόγες που δεν σβήνουν παρά διαρκώς ξεπηδούν. Εύχομαι να ξανασυντηθώ με τα παιδιά, και κυρίως, τους εύχομαι να μπορούν πάντα να αγαπούν. Από τη βράβευση της εφημερίδας μας Μαγικό πρωινό στο συνέστησε το κοινωφελές «Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης» στα τέλη του 2003, επιθυμώντας να δημιουργήσει έναν φορέα πολιτισμού που θα διαθέτει σύγχρονα μέσα, καινοτόμες ιδέες, αλλά και καλλιτεχνική άποψη αντιπροσωπευτική της σχέσης του ίδιου με την Τέχνη. Ο Μιχάλης Κακογιάννης οραματίστηκε έναν ξεχωριστό πολιτιστικό φορέα που θα διαθέσει εαυτόν στη μελέτη, την υποστήριξη και τη διάδοση των παραστατικών τεχνών, ειδικότερα του θεάτρου και του κινηματογράφου - των τεχνών τις οποίες αγάπησε και υπηρέτησε στην Ελλάδα και το εξωτερικό, για περισσότερο από 50 χρόνια. Ο Μιχάλης Κακογιάννης πίστευε στους νέους, στο ταλέντο τους και τις προοπτικές τους. Πίστευε στη δύναμή τους, και μέσα από το Ίδρυμα τους έδωσε το βήμα για τη δική τους μάχη, για την Τέχνη, για τις αξίες της αλλά και την καθόλου αμελητέα απόλαυση που μας προσφέρει. Στην εκδήλωση των ΝΕΩΝ ο διευθυντής της Σχολής μας (φωτογραφία πάνω) είχε την ευκαιρία να μιλήσει και με τον πρεσβευτή Καλής Θέλησης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ Γιώργο Νταλάρα, για τον πολιτισμό και για την Σύρο. Γαλλικό Ινστιτούτο Με εξαιρετική επιτυχία πραγματοποιήθηκε στις 26 Μαΐου, στο auditorium του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, η ετήσια εκδήλωση λήξης της Ελληνογαλλικής Σχολής Άγιος Παύλος Αθηνών. Από νωρίς το πρωί, δεκάδες μαθητές κομψά ντυμένοι συνοδευόμενοι με καμάρι από τους γονείς του και ακόμη περισσότερη περηφάνια από τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους γέμισαν την αίθουσα. Χιλιάδες εικόνες σχετικά με το ελληνογαλλικό πνεύμα της Σχολής στήριξαν το λόγο που εκφώνησε η Υποδιευθύντρια της Σχολής και Υπεύθυνη για τη Γαλλοφωνία στο σχολείο, Γεωργία Δεσποίνη-Βαρθαλίτη. Σύμφωνα και με τα λεγόμενα εκπαιδευτικού της Σχολής μας, Chouette!!! είναι η λέξη που συνοψίζει τις εντυπώσεις μας από τη γιορτή! Χορωδία, ποιήματα βραβευθέντων μαθητών της Σχολής, θεατρική παράσταση με θέμα τον Αίσωπο, γαλλικοί παραδοσιακοί χοροί, πιάνο. Μου άρεσε ιδιαιτέρως η μουσική υπόκρουση στα γαλλικά. Εύχομαι την ίδια επιτυχία και σε επόμενες εκδηλώσεις! Ένα μεγάλο μπράβο στα παιδιά και στους δασκάλους τους! Όλα είναι ταλαντούχα με πολύπλευρη μόρφωση. Στην εκδήλωση αυτή είχαμε την τιμή και τη χαρά να παραβρίσκεται εκτός από όλους τους μαθητές με τους συγγενείς τους και τους εκπαιδευτικούς της Σχολής μας, η Εκπαιδευτική Ακόλουθος και υπεύθυνη για τη συνεργασία των Γαλλικών, Emmanuelle Boillon, η οποία δήλωσε: «c était un plaisir pour moi d être avec vous et de profiter de ce super spectacle!» Ο Κωσταντίνος Τερπένου είπε πως το Γαλλικό Ινστιτούτο είναι πάρα πολύ ωραίο ενώ ο Γιάννης Τζανετάκης είπε πως είναι το αγαπημένο του μέρος. Γνωρίσαμε καλύτερα το γαλλικό πολιτισμό, είπε η Δέσποινα Μπίλια. Η Μυρτώ Παυλοπούλου εκτός από το το επίπεδο της εκδήλωσης στο Γαλλικό Ινστιτούτο, πέρασε φανταστικά όμορφα και στην αίθουσα Μαρία Κάλλας στο Atheneum στο Θησείο στις 26 Μαϊου στην εκδήλωση που επιμελήθηκε η Γιάννα Κεραμάρη. Πολλά παιδιά έπαιξαν πιάνο και άλλα τραγούδησαν. Όλοι όμως ταξίδεψαν νοερά με το πιάνο και τα μελωδικά κομμάτια.

Μάρτιος - Ιούνιος 2012 Mars - Juin 2012 3 «La Fontaine c est la France elle-même» ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ του Marc Fumaroli Α droite, Marc Fumaroli, de l Académie française. Α gauche, Paul Dumont, professeur de la langue et de la littérature grecque à l Université de la Sorbonne (Paris IV). Au milieu, Dimitris Varthalitis, président du (CIREL) Centre International de Recherche Ésope-La Fontaine. Συνέχεια από τη σελίδα 1 De DIMITRI VARTHALITIS Έτσι κι έγινε. Καθισμένοι σ ένα άνετο καναπέ δίπλα ο ένας στον άλλο συζητήσαμε αρκετή ώρα. Του δωσα και το Νο 15 της εφημερίδας L Écho, αφιερωμένο στα 390 χρόνια από τη γέννηση του Jean de La Fontaine και ενθουσιάστηκε πάρα πολύ. Μου ζήτησε δύο φύλλα: ένα για τον εαυτό του και ένα για να το στείλει στο Κέντρο Μελετών του Jean de La Fontaine στο Château Thierry. Αφού του εξιστόρησα ότι είμαι από τη Σύρο, πατρίδα του Φερεκύδη 1 [δασκάλου του Πυθαγόρα] για τον οποίο είχε ασχοληθεί πολύ ο Ομηριστής Pierre-Daniel Huet 2 (1630-1721), φίλος του La Fontaine και είμαι βέβαιος είχε διαβάσει τις μελέτες του, επομένως γνώριζε το νησί Σύρος ο La Fontaine, τον κάλεσα να έρθει να τον φιλοξενήσω το Σεπτέμβρη στο σπίτι μου και να με βοηθήσει να κάνουμε τον τρύγο. Δέχτηκε με μεγάλη χαρά να έρθει. Κατόπιν του έκανα τις παρακάτω ερωτήσεις: Monsieur Le Professeur, bienvenue chez nous. Vous visitez la Grèce pour la première fois? «Je suis venu une fois très brièvement à Athènes, il y a longtemps. C était dans les années de 1960. C était très différent. Aujourd hui, c est une autre ville». Comment votre amour a commencé pour La Fontaine? «Quand j étais enfant, on récitait les Fables de La Fontaine. On ne peut rien faire en France sans lire La Fontaine. C est la France elle-même». Ésope et la Fontaine. Quels sont les éléments communs et les différences essentielles à la technique des créations des fables? «Une fable d Ésope au point de vue littéraire ce n est pas de la grande littérature. C est le noyau d un récit avec conclusion morale, tandis que La Fontaine en a fait des joyaux. Il les a montées, il les a raffinées et il les a rendues presque luxueuses. Ce n était pas le cas des Fables d Ésope. Les Fables d Ésope, c était en fait une tradition orale populaire. La Fontaine en a fait des objets d art raffiné sans leur faire perdre leur origine populaire, leur charme populaire. Les deux sont là. Leur source principale est Ésope mais La Fontaine a puisé aussi ailleurs, comme à la tradition indienne. Ils ont commencé à être connu des recueils des fables indiennes en France à l époque et La Fontaine a tiré partie». Selon vous, de nos jours le discours didactique de ces deux conteurs demeure vivant? «Moi, je pense que rien n est plus si contemporain que la Fontaine. Tout le monde l aime et tout le monde attire partie. Je ne crois pas qu il soit oublié du tout. Je ne sais pas si l on enseigne encore dans les classes en France, mais si l on enseigne encore un classique, ça sera La Fontaine. Le moins difficile en apparence mais c est celui qui est le plus agréable et pour les enfants en leur portée». Au milieu de cette crise financière, quelle fable serait -elle, à votre avis la plus essentielle pour affronter ce malaise? «Je n ai jamais réfléchi, à savoir qu elle était la fable la plus convenable pour la situation financière actuelle. Le Savetier et le Financier est le mieux parce que Le Savetier depuis qu il se mêlait de grande finance il est devenu fou. Il préfère encore revenir à sa condition primitive que d entrer dans le Marché Commun. Voilà». Quelle est la fable que vous aimez le plus? «La fable que j aime le plus, je ne sais pas, c est peut -être Les Filles de Minée. C est dans le dernier livre 12. C est une fable que j adore. Elle est longue. Il y a plusieurs fables dedans. Elle est très riche, mais en même temps c est une morale tellement cruelle. Ces pauvres filles de Minée, elles sont très innocentes et elles sont punies très injustement. Donc, La Fontaine n est pas toujours optimiste. Voilà»! Les Deux Pigeons? «Ah! Oui, ça aussi c est merveilleux. C est très difficile de faire un choix, mais la fable «Les Filles de Minée» personne ne la citera jamais». Εst- ce que Louis XIV avait peur de la Fontaine? Στις 7 Φεβρουαρίου 2012 έγινε η υποδοχή του ακαδημαϊκού Στέφανου Ήμελλου, πολυαγαπητού και εκλεκτού φίλου μου. Η φωτογραφία ελήφθη την ώρα της προσέλευσης μέσα στην Ακαδημία. Έξω έβρεχε. Πάντα άξιος, κύριε Ήμελλε και γόνιμη η παρουσία σας στην Ακαδημία. Ως κυκλαδίτης, επιτρέψτε μου, να νιώθω ιδιαίτερα περήφανος. Δ. Β. Β. «Pas peur, mais il ne considérait pas que c est quelqu un de sa cour. Il était trop ami de Foucquet ; pour ça il considérait qu il avait été l ami d un de ses rivaux, un de ces gens qui avaient osé vouloir le gouverner». Il n était pas le seul? «Non, il a pris parti quand même très vivement pour Foucquet. Il a écrit deux textes à sa faveur et puis il a collaboré au procès. Il a fait ce qu il a pu avec son oncle». Pourquoi La Fontaine a tellement défendu Foucquet? «Il était totalement désintéressé et Foucquet avait été très gentil pour lui. Il l avait vraiment traité comme un prince. Il lui en avait beaucoup de reconnaissance. Comme ce n est pas un calculateur, mais un poète; il a pris parti pour le malheureux sans se rendre compte qu il était en train de gâcher sa carrière à la cour. Mais il a toujours trouvé des alliés quand même dans la gran- Tου ΔΗΜΗΤΡΗ Β. ΒΑΡΘΑΛΙΤΗ Κάθε φορά που διαβάζω ένα μύθο του La Fontaine ή που τον φέρνω στη μνήμη μου και τη φαντασία de aristocratie et qui au fond n aimait pas Louis XVI, non plus. Dans la grande aristocratie il y avait des gens qui se rendaient compte que le roi voulait les éliminer du pouvoir et donc qui gardaient des réserves». Deux mots sur son passage dans l Oratoire? «Dans un de mes livres sur La Fontaine je fais hommage de son passage dans l Oratoire». Merci beaucoup, Monsieur Marc Fumaroli. Fin Juin je visiterai Château-Thierry. Jean Claude Belin secrétaire adjoint du «Fablier» et son épouse Christianne m hébergeront dans leur belle maison. «Saluez-les de ma part. On se reverra à Syros». 1: «Φερεκύδης ο Σύριος» του Ευάγγελου Ν. Ρούσσου, εκδόσεις CIREL 2010. 2: Βλέπε L Echo αρ.φύλλου 15, Δεκέμβριος 2011 στο άρθρο «Mon La Fontaine», σελ.3 Η αξία του La Fontaine μου, γιατί πολλούς τους έχω μάθει από μικρός απέξω, αναδύονται μέσα μου άλλες πτυχές, άλλες εκδοχές, άλλα σύμβολα. Η χαρά μου, η ευτυχία μου θα λεγα, είναι ότι παρόλο που έχουν περάσει 391 χρόνια από τη γέννησή του δεν έχει ξεχαστεί, δεν έχει ταξινομηθεί στα ξεπερασμένα και κυρίως δεν έχει σιωπήσει η κριτική για το έργο του και κυρίως για τους «Μύθους» Fables, των οποίων Γίγαντες μελετητές της γαλλικής λογοτεχνίας, όπως ο ακαδημαϊκός Marc Fumaroli, ασχολούνται και μελετούν με πάθος τη ζωή και το έργο του. Είναι καιρός να αρχίσει και στην Ελλάδα να μελετάται η αναμφισβήτητη λογοτεχνική αξία του La Fontaine και όχι μόνο, για ένα λόγο παραπάνω γιατί ο La Fontaine, κατά το Δημήτρη Παντελοδήμο, δανείστηκε το περιεχόμενο των μύθων του Αισώπου για να δρέψει δάφνες στο ποιητικό στερέωμα της χώρας του. Πρέπει να ομολογήσω ότι διαβλέπω σ αυτή την πρόταση μια θετική εξέλιξη. Aνοιξιάτικα χελιδονίσματα Της ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΔΕΣΠΟΙΝΗ-ΒΑΡΘΛΙΤΗ * Ήλιος, λιακάδα, κοντομάνικα μπλουζάκια, χαμόγελα, λουλούδια, πεταλούδες, τραγούδι, χορός, νοστιμιές κάθε είδους, σβούρες Beyblade, πλούσια δώρα, κέφι όλη την ημέρα. Έτσι, υποδεχθήκαμε την Άνοιξη στη Σχολή μας, την Κυριακή 1η Απριλίου 2012. Σε μια ολοήμερη εκδήλωση, παιδιά, Σύλλογος γονέων, Σύλλογος Διδασκόντων, απόφοιτοι του σχολείου μας και πολλοί φίλοι και συγγενείς, γεμίσαμε την ψυχή μας με γλυκές στιγμές, οι οποίες θα γίνουν εξαιρετικές αναμνήσεις στο κουτάκι της μνήμης μας. Κάθε τάξη χόρεψε άψογα παραδοσιακούς χορούς, παρουσίασε μια μοντέρνα χορογραφία, τραγούδησε στα γαλλικά και στα αγγλικά. Η Α τάξη παρουσίασε μια χορογραφία με μπάλες, χόρεψε συρτάκι Βάρκα στο γιαλό και τον παραδο- είναι χοροί που αγαπήθηκαν πολύ από τους ανθρώπους της εποχής εκείνης και χορεύτηκαν με πάθος. Το valse du mois de novembre είναι ένας απαλός παραδοσιακός χορός. Ο χορός corrézienne προέρχεται από την περιοχή Auvergne του 16ου αιώνα. Είναι ένας χαρούμενος χορός. Για το cancan δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις. Περιγράφει την ανάλαφρη πλευρά της πόλης του φωτός στις αρχές του 19ου αιώνα. Ο Toulouse Lautrec και o Jacques Offenbach το σκιαγράφησαν γλαφυρά στο έργο τους. Το 1775 ο Beaumarchais παρουσιάζει την κωμική όπερα τον Barbier de Séville (ο κουρέας της Σεβίλλης) η οποία γνώρισε μεγάλο θρίαμβο. Με έμμεσο τρόπο ο συγγραφέας σατιρίζει την εποχή του. Τα παιδιά μας χορογράφησαν την πρωταπριλιάτικη φαιδρή εκδοχή του. Η χορωδία μας τραγούδησε αγαπημένα τραγούδια, ενώ πολλά παιδιά από όλες τις τάξεις, έφτιαξαν σιακό χορό της Σκύρου. Η Β τάξη παρουσίασε μια χορογραφία με ρακέτες, χόρεψε τον παραδοσιακό χορό της Κέρκυρας. Η Γ τάξη παρουσίασε μια χορογραφία με ζευγάρια, χόρεψε τον παραδοσιακό χορό : Της Γαλανής το φόρεμα. Η Δ τάξη παρουσίασε μια χορογραφία αερόμπικ, χόρεψε τον παραδοσιακό χορό της Τήλου - Καμάρες Η Ε τάξη παρουσίασε μια χορογραφία με βαράκια και χόρεψε Χασάπικο Η Στ τάξη παρουσίασε μια χορογραφία με κορδέλες και χόρεψε τσάμικο και καλαματιανό. Με ιδιαίτερη χαρά φέτος παρουσιάσαμε και γαλλικές χορογραφίες κάνοντας μια αναδρομή σε όλους τους αιώνες. Σκοπός μας είναι τα παιδιά να αποκτούν βιωματικές γνώσεις μέσα από το χορό. Οι χοροί La bastringue το rigidon, όπως και η quadrille αυτοσχέδια μουσικά όργανα από ανακυκλώσιμα υλικά. Ο όμιλος των εικαστικών μας πρόσφερε στα παιδιά την ευκαιρία για face painting και ζωγραφική πάνω σε βαζάκια. Οι ποδοσφαιρικές ομάδες μας αναμετρήθηκαν δυναμικά ενώ τα παιδιά του μοντέρνου χορού χόρεψαν με την ψυχή τους σε μοντέρνους ρυθμούς. Νόστιμα εδέσματα και μυρωδιές χάρισαν σε όλους ένα γευστικό διάλειμμα. Μικρές αγορές από τους πάγκους του Bazaar ήταν μια νότα χαράς μέσα στην ημέρα. Τέλος, οι πιο τρελές σβούρες ήταν μια στιγμή απόλαυσης για μικρούς και μεγάλους. Θερμά συγχαρητήρια σε όλους όσους συνεργάστηκαν για αυτό το εξαιρετικό αποτέλεσμα. Ζήτω η Άνοιξη! *Υποδιευθύντρια της Ελληνογαλλικής Σχολής Αθηνών «Άγιος Παύλος» Η ομορφιά των Μαθηματικών στα εικαστικά Ειδική εκδήλωση αφιερωμένη στα Μαθηματικά και στην Τέχνη, συνδιοργανώθηκε από την Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία και το Ίδρυμα Ευγενίδου στο Αμφιθέατρο του Ιδρύματος Ευγενίδου (Λεωφ. Συγγρού 387, 175 64 Π. Φάληρο) στις 14 Μαρτίου. Η εκδήλωση είχε κεντρικό τίτλο: «Η ομορφιά των Μαθηματικών στις Εικαστικές Τέχνες» και επίσημο προσκεκλημένο ομιλητή τον Claude P. Bruter, Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Μαθηματικά και την Τέχνη (ESMA), ομότιμο Καθηγητή Πανεπι- στημίου Paris XII, μέλος της εκδοτικής επιτροπής του www.eg-models.de, συνεργάτη του Hyperseeing,περιοδικού της International Society of the Arts, Mathematics, and Architecture(Διεθνής Εταιρεία για τις Τέχνες,Μαθηματικά και Αρχιτεκτονική) (www. isama.org). Ο Claude Bruter από το 1989, με αφορμή ένα συνέδριο στο Leeds, άρχισε να ενδιαφέρεται για την εκλαΐκευση των Μαθηματικών και συνέλαβε την ιδέα ενός Πάρκου (σχέδιο ARPAM), όπου θα υπάρχουν διάσπαρτα μικρά κτήρια κατασκευασμένα με την αρχιτεκτονική και τις φόρμες που καθορίζονται από τα Μαθηματικά. Το σχέδιο ARPAM, ένα είδος Μουσείου Μαθηματικών, στην ουσία του, ένα σχέδιο πολιτιστικό, καλλιτεχνικό, μαθηματικό και παιδαγωγικό, είναι γνωστό σε όλη τη διεθνή μαθηματική κοινότητα. Προσκεκλημένος της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας παρεχώρησε την παρακάτω συνέντευξη. Έχετε πραγματοποιήσει πολλά εργαστήρια με τα παιδιά. Μπορείτε να μας δώσετε μια περιγραφή της εμπειρίας σας; Ποια είναι τα οφέλη; «Το Συνέδριο του 2000 συνοδεύτηκε και από μια πρώτη μικρή έκθεση καλλιτεχνικών έργων εμπνευσμένων ή και βασισμένων στα Μαθηματικά. Το πιο σημαντικό όμως αποτέλεσμα ήταν η δυνατότητα να παρουσιάσουμε εκθέσεις σχετικές με τα Μαθηματικά και τις Τέχνες. Για παράδειγμα, με πρωτοβουλία ενός συναδέλφου στην Θεσσαλονίκη διοργανώθηκε μια τέτοια έκθεση που διέτρεξε αρκετές πανεπιστημιακές πόλεις στην Ελλάδα. Και από το 2011 άρχισαν να οργανώνονται και παρουσιάσεις σε σχολεία με μεγάλη επιτυχία. Οι παρουσιάσεις δεν πραγματοποιούνται μέσα στις σχολικές τάξεις αλλά εκεί που εκτίθενται τα έργα και λειτουργούν διαδραστικά. Οι ερωτήσεις των μαθητών μπορούν να οδηγήσουν σε απαντήσεις διαφορετικής κάθε φορά φύσης, ιστορικής, καλλιτεχνικής, μαθηματικής. Οι ακροατές, παιδιά και ενήλικες, διεισδύουν σε ένα νέο κόσμο, έρχονται σε επαφή με ιδέες και όρους μαθηματικών που ξεφεύγουν από την παραδοσιακή διδασκαλία, ενώ όλα αυτά εντάσσονται στον αισθητό κόσμο κα συμβάλλουν στην αποδοχή των λογικών προτάσεων, του φυσικού χαρακτήρα και της γενικότητας. Μέσα στο μέτρο του δυνατού, οι ακροατές καλούνται να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο 6 σημείων σχετικά με τον τρόπο που βλέπουν τα Μαθηματικά».

4 Mars - Juin 2012 Μάρτιος - Ιούνιος 2012 Jacqueline de Romilly: former, espérer De PAUL DEMONT* Me voici à nouveau à Athènes pour célébrer la mémoire de Jacqueline de Romilly : croyez bien que je suis infiniment sensible à cette invitation et à cet honneur. Sa seconde patrie, la Grèce, manifeste ainsi avec un éclat exceptionnel l importance et la vitalité du lien qui l unissait à elle. Nous nous souvenons avec émotion du choc qu a représenté, en Grèce comme en France, sa disparition. Pour ne parler que de la France, sa photo fut dès le lendemain en première page du Journal du dimanche, et tous les organes de presse ont repris, dans les jours qui ont suivi, les éléments essentiels de sa vie, eux aussi en première page. C est dire la place qu occupe l hellénisme dans notre pays. C est dire surtout la place qu elle s était acquise dans le cœur des Français, d abord par son œuvre de spécialiste de la Grèce ancienne, pour la période archaïque et classique, puis par la façon dont elle incarnait, aux yeux de beaucoup, le métier de professeur, et enfin par sa personnalité tout entière, celle d une femme exceptionnelle, que ses œuvres littéraires, roman, nouvelles, essais, contributions diverses, ont révélée, et continuent de faire connaître, à un très large public. Je ne peux bien sûr évoquer ici, dans ces quelques mots, qu un aspect très limité du legs qu elle nous a laissé. J ai tenté de le résumer par deux verbes, car le verbe, disait Baudelaire, est «le moteur de l action», et Jacqueline de Romilly a toujours voulu et su agir. Son action, à en juger par ma modeste expérience elle a dirigé ma thèse de doctorat, elle a fondé l association «Sauvegarde des enseignements littéraires» que je préside aujourd hui, peut être subsumée, en grande partie, par les deux verbes suivants : former, espérer. Former. La formation, c est donner une forme. Le mot s emploie en particulier pour la construction intellectuelle et morale de l homme au cours de l enfance et de l adolescence. Jacqueline de Romilly aime ce mot de formation, elle rapproche la culture, l éducation et la formation de cette façon: «Je dirais que la culture est une formation, et que culture et éducation sont deux mots synonymes ( ) Ils désignent tous deux la transformation, l amélioration progressive, du point de vue intellectuel et moral, d un individu par le biais des connaissances et des textes qu on lui fait découvrir». Toute la vie de Jacqueline de Romilly a été consacrée à la formation de l homme, par la lecture et l étude des premiers textes grecs. Sans cesse Jacqueline de Romilly rappelle «la valeur formatrice» du latin et du grec pour les élèves. C est la justification essentielle de leur étude. L antiquité est très loin, en apparence, de nous. Mais, dit-elle, c est un «détour formateur» que d en proposer l étude aux enfants. C est même le détour formateur par excellence. Pourquoi? Le savant allemand Werner Jaeger, éditeur et commentateur d Aristote, espérait vivre ce qu il appelait le «troisième humanisme», après l humanisme de la Renaissance et le Neuhumanismus de la fin du dix-huitième et du début du dix-neuvième siècle. Dans le titre de son grand livre, tant admiré par Jacqueline de Romilly, Paideia. Die Formung des griechischen Menschen, il a lui aussi mis ce mot de «formation». Il y étudiait l éducation grecque antique, et son résultat, l homme grec. Non pas dans une perspective purement historique: pour lui, c était le modèle qui, transmis et développé par Rome, repris avec des modifications par la chrétienté, irrigua et devait continuer d irriguer le monde occidental. Quand Jacqueline de Romilly, après avoir été professeur à la Sorbonne, fut élue professeur dans cette prestigieuse institution française qu est le Collège de France, c était la première fois qu il élisait une femme, elle a souhaité que sa chaire fût intitulée La Grèce et la formation de la pensée morale et politique. La filiation par rapport au livre de Jaeger me semble probable, mais Jacqueline de Romilly introduisait un changement important. Le but de son étude, ce n était plus tant un certain type d homme, associé à ce que Jaeger appelait, dans son idéalisme aristocratique, un certain type de «Kultur», mais la naissance, ou plutôt la construction progressive, à la fois spontanée et consciente, de la pensée morale et politique autour des valeurs civiques et de l invention de l éthique. L émergence de la réflexion sur la πολιτεία, sur le πολιτικός, sur les πολιτικά et les ηθικά, sur la psychologie, voilà ce que le cinquième et le quatrième siècle avant notre ère offrait de plus beau, et de plus formateur, à son avis. Elle avait devant la formation de la pensée morale et politique dans la Grèce archaïque et classique une émotion, une surprise perpétuellement renouvelées, celles justement que suscite toujours toute formation humaine réussie. Et sans cesse elle décrit l émerveillement qui associe si étroitement son idéal d enseignante et son activité de recherche en études grecques: joie de former les esprits, joie d assister à la formation de l esprit et de la faire comprendre. Mais en même temps que se poursuivait sa longue vie, elle constata le recul, incessant lui aussi, d abord insidieux, puis accéléré, de cette formation classique. Elle avait grandi dans une atmosphère où l extension du nombre des élèves, l ouverture de l éducation aux filles, pouvaient laisser attendre l inverse; elle-même, en conquérante, avait investi peu à peu tant de places fortes masculines, le Concours général, l Ecole normale supérieure, le Collège de France, l Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, l Académie française, que tout pouvait sembler possible. Pourtant, sous ses yeux, après la seconde guerre mondiale, et surtout à partir du grand mouvement de démocratisation de l enseignement secondaire, le latin et le grec se sont trouvés en difficulté croissante, marginalisés, réduits au statut d options que les élèves pouvaient facultativement choisir parmi tant d autres. Parallèlement, elle voyait la littérature traverser une crise terrible, au profit de la communication. La langue française était de plus en plus mal connue des jeunes. Les politiques publiques H ελληνική ψυχή της Ζακλίν ντε Ρομιγί Συνέχεια από τη σελίδα 1 Έδωσε μάλιστα το παράδειγμα ενός βιβλίου της. Το μικρό και ευφυές «Μαθήματα Ελληνικών», που έγραψε μαζί με την Μονίκ Τρεντιέ, μας εκπλήσσει με τις λεπτές γνωστικές, συγγραφικές και φιλολογικές παρατηρήσεις της, αλλά και με τη ζωντάνια, τη γλαφυρότητα και την ακρίβεια της ελληνικής γλώσσας, που αναδύονται μέσα από τα κεφάλαιά του. Σ αυτό το μικρό βιβλίο ο αναγνώστης μυείται μέσα από απλά μαθήματα στο σύστημα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, στη σύνθεση και παραγωγή των λέξεων, στις εγκλίσεις και στις φωνές των ρημάτων, στις μεταφορές και στις παρομοιώσεις». Τα δύο σπουδαία ρήματα στην αφήγηση της Ζακλίν ντε Ρομιγί, εκπαιδεύω (former) και ελπίζω (espérer), θύμισε στους παραβρισκόμενους, που είχαν κατακλύσει την αίθουσα του Megaron Plus, ο κ. Ντεμόντ. «Σε αυτή τη δύσκολη κρίση που περνάει η Ευρώπη και η Ελλάδα, η φωνή της μας θυμίζει ότι πρέπει να εκπαιδεύουμε τον άνθρωπο και ταυτόχρονα να συνεχίζουμε να ελπίζουμε», ανέφερε, μεταξύ άλλων, υποστηρίζοντας παράλληλα ότι η Ρομιγί επέτρεψε και μια άλλη εκδοχή της ελπίδας, αυτή του Χριστιανισμού. Από την πλευρά του, ο κ. Φουμαρολί μίλησε για την επιστημονική και λογοτεχνική δραστηριότητα της σπουδαίας φιλολόγου, τις προσπάθειές της να εμποδίσει την αλλοίωση των ανθρωπιστικών σπουδών, καθώς και τα δύσκολα γεράματά της τα οποία, παρά τις ασθένειες και την σχεδόν ολοκληρωτική τύφλωση, αντιμετώπιζε με χαμόγελο, χιούμορ και πολύ σοφία. Αναφέρθηκε επίσης στη μητέρα της, τη συγγραφέα Ζαν Μαλβουαζέν, που έγραψε μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, αυτοβιογραφικές αναμνήσεις και σκέψεις, ο άνθρωπος πρότυπο για την κόρη της, στην οποία όταν ήταν 15 χρονών χάρισε ένα αντίτυπο του Πελοποννησιακού Πολέμου του Θουκυδίδη. Από τότε και για 82 χρόνια, η Ζακλίν ντε Ρομιγί πέρασε μαζί με τον σπουδαίο ιστορικό -αλλά και με τον Περικλή και τον Αλκιβιάδη- πολύ περισσότερο χρόνο από όσο με τους σύγχρονούς της, όπως έλεγε η ίδια χαρακτηριστικά. Βιογραφικό Η Ζακλίν ντε Ρομιγί (γαλλ. Jacqueline Worms de Romilly, πατρικό Jacqueline David) (26 Μαρτίου 1913-18 Δεκεμβρίου 2010) ήταν Γαλλίδα κλασική φιλόλογος και ελληνίστρια. Από τις πλέον εξέχουσες προσωπικότητες στο χώρο των αρχαιοελληνικών σπουδών του εικοστού αιώνα, ήταν η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στο Κολέζ ντε Φρανς (Collège de France) και η δεύτερη γυναίκα που ανακηρύχθηκε ισόβιο μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας (Académie Française). Είναι διάσημη για τις μελέτες της στην αρχαιοελληνική γραμματεία της κλασικής εποχής και ειδικά στον Θουκυδίδη, καθώς και για το εκτεταμένο έργο της σχετικά με την ιστορία, τη γλώσσα και τον πολιτισμό της Αρχαίας Ελλάδας.Η Ζακλίν ντε Ρομιγί γεννήθηκε στις 26 Μαρτίου του 1913 στην πόλη Σαρτρ. Σπούδασε Λατινικά και Αρχαία Ελληνικά στο Lycée Molière και σε ηλικία μόλις 17 ετών έγινε η πρώτη γυναίκα υποψήφια στο Concours Général, τις γενικές εξετάσεις αριστούχων της Γαλλίας, με τις οποίες εισήχθη στην École Normale Supérieure. Κάποτε στα χρόνια του Περικλή Στις 30 Μαΐου 2012, πραγματοποιήθηκε με εξαιρετική επιτυχία στο βιβλιοπωλείο Ιανός, η πολυμεσική εκδήλωση, την οποία επιμελήθηκε η επίκουρη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών Αναστασία Γεωργάκη, σε κείμενα της Αλεξάνδρας Πετροπούλου. Τα παιδιά του Δ 1 παρουσίασαν την εκπαιδευτική προσέγγιση σχετικά με την καθημερινή ζωή των παιδιών διαφόρων κοινωνικών τάξεων, στην Αθήνα του Περικλή, με τίτλο Κάποτε στα χρόνια του Περικλή τα παιδία παίζει. Την πολυμεσική και μουσική επένδυση του έργου ανέλαβαν οι φοιτητές του Εργαστηρίου Μουσικής Ακουστικής και Τεχνολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συντονισμό της επίκουρης καθηγήτριας Γεωργάκη Αναστασίας. Ήταν μια σύντομη αλλά άκρως περιεκτική ματιά στη καθημερινή ζωή των παιδιών στην αρχαία Αθήνα, όπου θίγονταν ζητήματα παιδείας και πολιτισμού με τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών. Στο τέλος της εκδήλωσης, όλοι ένιωσαν λίγο παιδιά της εποχής εκείνης. Συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές της εκδήλωσης. d enseignement, par démagogie ou par esprit de parti, lui semblaient accompagner ces bouleversements, au lieu de les combattre. Elle redoutait même que le repliement de chacun sur ses difficultés privées fasse disparaître tout élan collectif et toute vie civique. C est ici qu il faut introduire le second verbe que je choisis aujourd hui pour évoquer Jacqueline de Romilly. Espérer. Et il faut ajouter: espérer contre toute espérance. Nourrie par l émerveillement dont je viens de parler, elle se lança dans l aventure du combat intellectuel et moral, multiplia les engagements, fédéra les bonnes volontés avec une inlassable opiniâtreté. L espérance n était guère une vertu de la Grèce archaïque et classique. Hésiode raconte dans Les Travaux et les Jours que Pandore, la femme que les dieux ont donnée aux hommes pour les tromper, apporta avec elle une jarre dont elle ouvrit le couvercle: les peines et les malheurs en sortirent, et sont désormais autour de nous, «et la terre est pleine de maux, et la mer en est pleine»: «seule l espérance resta dans son infrangible demeure, au-dedans, sous les lèvres, sans franchir l ouverture ni s envoler». Les philologues débattent pour savoir si l espoir que Pandore a laissé dans la jarre est un leurre ou une consolation, car la notion, en grec ancien est fort ambivalente. Les Grecs anciens s attendaient à tout. Vais-je trop loin si je reconstruis, chez Jacqueline de Romilly, un parcours qui peu à peu lui a fait découvrir une autre version de l espérance, celle du christianisme, où elle est l une des trois vertus théologales? Je ne peux avancer cette hypothèse qu avec hésitation, tant elle restait pudique sur cette évolution qui l a conduite, à la fin de sa vie, à plus de foi. En tout cas, ce que chacun peut constater, c est, pour employer un mot qu elle affectionnait, «l élan» qui l anima et qu elle suit transmettre, pour combattre les découragements, les peurs et les faiblesses. Elle trouva encore la force d écrire en 2006 un livre intitulé L élan démocratique dans l Athènes ancienne. Elle avait alors dépassé depuis longtemps les 90 ans. Qui parmi nous aura le cran, la volonté, l audace, à cet âge, de célébrer ainsi un «élan démocratique»? Car ce livre n est pas le moins du monde un ouvrage d érudition, c est, dans un contexte qu elle jugeait désespérant, un engagement et un témoignage d espoir. On aura compris, je pense, qu en rendant aujourd hui hommage à Jacqueline de Romilly, nous ne pouvons pas ne pas penser au temps présent, à la crise extrêmement grave que traversent l Europe et la Grèce. Bien entendu, la philologie, la littérature, l enseignement des lettres ne sont pas tout puissants, ils sont même très peu puissants. Mais la voix de Jacqueline de Romilly est là pour nous rappeler deux exigences vitales qui doivent avoir toute leur place dans notre cœur: former l homme en ne perdant pas de vue «la forme entière de l humaine condition», espérer, fût-ce, en apparence, contre toute espérance. *Professeur de langue et littérature grecques à l université de Paris-Sorbonne, où il dirige l école doctorale «Mondes anciens et médiévaux», est président de l association «Sauvegarde des enseignements littéraires». 1.Cf. «Jacqueline de Romilly, l enseignement et la démocratie», Bulletin de l Association Guillaume Budé, 2011, p. 53-61 (intervention à l Ancient Parlement, Athènes, 22 mai 2011). 2. Jacqueline de Romilly, Une certaine idée de la Grèce, Paris, De Fallois, 2003, p. 32. 3. Ibid. p. 244. «Μαθήματα Ελληνικών» «Δεν θα κουραστούμε ποτέ να εγκωμιάζουμε τις αρετές του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και την επίδραση που άσκησε στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Όμως η μαγεία που αποπνέουν τα ελληνικά κείμενα, έστω και μέσα από τις όσο το δυνατόν πιστότερες μεταφράσεις τους, αιχμαλωτίζει σε τέτοιο βαθμό τον αναγνώστη, που σπάνια γίνεται λόγος για το χρέος το οποίο οφείλει η ελληνική λογοτεχνία στην ίδια την ελληνική γλώσσα, έτσι όπως αυτή διαμορφώθηκε στην πορεία του χρόνου προσφέροντας στους ποιητές και στους πεζογράφους της ένα απαράμιλλο εργαλείο, που τόσο πολύ ζήλεψαν οι Ρωμαίοι. Με τις εξαίρετες ιδιότητες της ελληνικής γλώσσας θα ασχοληθεί τούτο το βιβλίο, όχι για να διδάξει τις μορφές ή τους κανόνες της, αλλά για να περιγράψει τις ομορφιές της. Σκοπός μας είναι να Δίδαξε ως καθηγήτρια της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στα πανεπιστήμια του Μπορντό (1939-1949), της Λιλ (1949-1957) και της Σορβόνης (1957-1973). Το 1973 της δόθηκε η έδρα των Ελληνικών στο περίφημο Collège de France, για πρώτη φορά σε γυναίκα καθηγήτρια. Εκεί δίδαξε μέχρι το 1984 την εξέλιξη της ηθικής και πολιτικής σκέψης στην Αρχαία Ελλάδα. Υπήρξε επίσης η πρώτη γυναίκα μέλος της Académie des inscriptions et belles-lettres (1975), στην οποία και προήδρευσε κατά το έτος 1987. Διετέλεσε μέλος της Ακαδημίας της Δανίας, της Βρετανικής Ακαδημίας, των Ακαδημιών της Βιέννης, των Αθηνών, της Νάπολης, του Τορίνο, των Κάτω Χωρών, της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών κ.ά. Ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ των πανεπιστημίων της Οξφόρδης, των Αθηνών, του Δουβλίνου, του Μόντρεαλ και του Γέιλ. Έχει τιμηθεί με το βραβείο Ambatiélos de l Académie des inscriptions et belles-lettres (1948), το βραβείο Croiset de l Institut de France (1969), το βραβείο Langlois de l Académie française (1974), το Grand Prix d Académie της Académie francaise (1984), το βραβείο Ωνάσης (Αθήνα, 1995), το βραβείο ΥΠΑΤΙΑ (Σύνδεσμος Ελληνίδων Επιστημόνων, 1995). Η μέγιστη διάκριση ήταν η εκλογή της στις 24 Νοεμβρίου του 1988 ως μέλους της Γαλλικής Ακαδημίας. Έγινε έτσι η δεύτερη γυναίκα μεταξύ των Γάλλων «αθανάτων» μετά την Μαργκερίτ Γιουρσενάρ. Το 1995 της δόθηκε η ελληνική υπηκοότητα και το 2001 ανακηρύχθηκε «πρέσβειρα του Ελληνισμού». Ελληνολάτρης Η Ζακλίν ντε Ρομιγί μετέφρασε πολλούς Έλληνες κλασικούς συγγραφείς στα γαλλικά και δημοσίευσε πλήθος εξειδικευμένων και μη μελετών για την αρχαία ελληνική γραμματεία και ιστορία. Μέσα από τα δεκάδες βιβλία που συνέγραψε, άφησε ένα σημαντικό έργο για όλες τις όψεις του Αθηναϊκού πολιτισμού του 5ου π.χ. αιώνα: τη φιλοσοφία, την ιστορία, την τραγωδία, την κωμωδία, την επίδραση των σοφιστών, κλπ. Στο έργο της ενσαρκώνει μια ουμανιστική αντίληψη του πολιτισμού, με ιδιαίτερη προσήλωση στην πεποίθηση ότι η μελέτη της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού αποτελεί εκπαίδευση στην κατανόηση της ελευθερίας του ατόμου και στην δημοκρατία. αναδείξουμε μέσα από μια σειρά παραδειγμάτων τις λεπταίσθητες εκφραστικές αποχρώσεις που παρήγαγε η ελληνική γλώσσα με τους τόσο ιδιαίτερους μηχανισμούς της, και να επιχειρήσουμε υπό αυτή τη σκοπιά να ερμηνεύσουμε τόσο την εκπληκτική επίδραση και διάδοση της γλώσσας αυτής σε έναν ευρύτατο γεωγραφικό τομέα, όσο και τον τρόπο με τον οποίο άφησε τη σφραγίδα της στις περισσότερες γλώσσες της Ευρώπης, με πρώτη τα λατινικά, στο πέρασμα των αιώνων». Η Ακαδημαϊκός και διάσημη ελληνίστρια Zακλίν ντε Pομιγύ σ αυτό το συγκινητικό βιβλίο προσπαθεί να μεταφέρει στον αναγνώστη της τις ομορφιές της ελληνικής γλώσσας. Η ίδια υποστηρίζει πως η δομή και οι εκφραστικές δυνατότητες των αρχαίων ελληνικών επέτρεψαν την μεγάλη έκρηξη της σκέψης που έγινε στην Ελλάδα και επηρεάζει ακόμη και σήμερα τον πολιτισμό μας. Πάντα ακριβόλογη καταφέρνει να αναδείξει, ακόμη και μέσα από τα γραμματικά φαινόμενα τους μηχανισμούς μιας διάνοιας η οποία υπήρξε μοναδική. Βιβλιογραφία στα Eλληνικά Πόσο επίκαιρη είναι η αθηναϊκή δημοκρατία σήμερα; Ερμής, 2009. Η ηπιότητα στην αρχαία ελληνική σκέψη, Νέα Σύνορα Α. Α. Λιβάνη, 2007. Το ανθρώπινο μεγαλείο στον αιώνα του Περικλή, Ωκεανίδα, 2010 Άνοδος και πτώση των κρατών κατά τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Καρδαμίτσα, 2007. Η έξαρση της δημοκρατίας στην αρχαία Αθήνα, Άστυ, 2006. Από το φλάουτο στην Απολλώνια λύρα, Άστυ, 2005. Λεξικό της ελληνικής λογοτεχνίας Αρχαίας και Νέας, Ζαχαρόπουλος-Δαίδαλος, 2004. Μια ορισμένη αίσθηση της Ελλάδος, Άστυ, 2004. Ήρωες τραγικοί - Ήρωες λυρικοί, Άστυ, 2003. Ο φόβος και η αγωνία στο θέατρο του Αισχύλου, Άστυ, 2002 Η αρχαία Ελλάδα σε αναζήτηση της ελευθερίας, Άστυ, 2001 Η αρχαία Ελλάδα εναντίον της βίας, Άστυ, 2001. Ο χρόνος στην Ελληνική τραγωδία, Άστυ, 2001 Ο Θουκυδίδης και ο αθηναϊκός ιμπεριαλισμός, Παπαδήμας, 2000. Ο θησαυρός των λησμονημένων γνώσεων, Άστυ, 2000. Η εξέλιξη του πάθους - Από τον Αισχύλο στον Ευριπίδη, Άστυ, 2000. Έκτωρ, Άστυ, 1998. Έπος και δράμα, Σχολή Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, 1999 Προβλήματα της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας, Καρδαμίτσα, 1998. Η νεοτερικότητα του Ευριπίδη, Καρδαμίτσα, 1997 Αρχαία ελληνική τραγωδία, Καρδαμίτσα, 1997. Συναντήσεις με την αρχαία Ελλάδα, Άστυ, 1997. Η ελληνική τραγωδία στο πέρασμα του χρόνου, Άστυ, 1996. Οι μεγάλοι σοφιστές στην Αθήνα του Περικλή, Καρδαμίτσα, 1994. ISBN Η οικοδόμηση της αλήθειας στο Θουκυδίδη, Παπαδήμας, 1994. Όμηρος, Ζαχαρόπουλος-Δαίδαλος, 1994. Σημερινές προοπτικές για το ομηρικό έπος, Καρδαμίτσα, 1992 Γιατί η Ελλάδα; Αστυ, 1990. Βάστα καρδιά μου - Η ανάπτυξη της ψυχολογίας στα Αρχαία Ελληνικά Γράμματα, Άστυ, 1990. Αλκιβιάδης, Άστυ, 1990. Ο νόμος στην Ελληνική σκέψη - Aπό τις Απαρχές στον Αριστοτέλη, Άστυ, 1990. Παιχνίδι φωτός στην Ελλάδα, Άστυ, 1990. Αρχαία ελληνική γραμματολογία, Καρδαμίτσα, 1988. Ιστορία και λόγος στο Θουκυδίδη, Μ.Ι.Ε.Τ, 1988. Όταν η μνήμη αποκαλύπτει, Συνάψεις 2012 Η Ελληνίστρια Ζακλίν ντε Ρομιγί, Gutenberg 2012

Μάρτιος - Ιούνιος 2012 Mars - Juin 2012 5 L hellénisme de Jacqueline de Romilly devant le grand âge De MARC FUMAROLI* Jacqueline de Romilly nous a quittés en 2010 à l âge de 98 ans, témoin illustre de l allongement général de la durée de la vie humaine au XXIe siècle. Dans ses dernières décennies, elle a été horriblement éprouvée par des infirmités physiques, notamment la plus cruelle pour l érudite qu elle était, la perte de plus en plus complète de la vue. Bien qu elle fût entourée et assistée d hellénistes fidèles, ou formées à son école, elle dut renoncer à poursuivre son œuvre scientifique. Celle-ci s est conclue, en 1990, par la publication de ses cours du Collège de France, sous le titre La construction de la vérité chez Thucydide. Pour autant, son activité littéraire et son rayonnement public n ont fait alors que croître d année en année. Elle a pris la tête en 1992 de l Association pour la sauvegarde des enseignements littéraires, créée à son initiative pour faire pression sur le ministère de l Éducation nationale et empêcher, ou du moins limiter, l érosion des filières humanistes et des options latin-grec dans les lycées publics français. Élève et même grande championne, du système d éducation de la IIIe République, Jacqueline de Romilly lui est restée ardemment fidèle. Dans ce système, qui privilégiait les humanités et renvoyait la plupart des formations professionnelles à l apprentissage sur le tas, elle reconnaissait la conception aristotélicienne de l éducation libérale, telle que l expose le L. X de l Éthique à Nicomaque. Aristote vise à éduquer des hommes libres, ou comme on disait au XVIIe siècle et en français, des honnêtes gens ayant des clartés de tout et ne se piquant de rien. Aux yeux du précepteur d Alexandre, la spécialisation prématurée rétrécit la liberté d esprit, alors que le but de l éducation libérale est de pourvoir à la plénitude de l exercice habituel de cette liberté. Pour sauver en France l enseignement du grec classique et pour y répandre la connaissance de l hellénisme, Jacqueline de Romilly publia plusieurs ouvrages de haute vulgarisation : Pourquoi la Grèce, (1992), Alcibiade, (1995), Hector, (1997), La Grèce antique contre la violence, (2000), Une certaine idée de la Grèce (2003), et L élan démocratique dans la Grèce ancienne, 2005, autant d ouvrages où elle réussit, en grande dame de la rhétorique grecque, à intéresser le grand public sans le flatter. À trois siècles de distance, elle retrouvait et assumait le rôle qu avait joué, dans la France de la Querelle des Anciens et des Modernes, au XVIIe siècle, la savante Mme Dacier, née Le Fèvre, laquelle par son érudition et son éloquence avait plaidé avec succès, sous Louis XIV, la cause d Homère et de l hellénisme contre les arguments des chefs du parti moderniste: Fontenelle et Houdar de La Motte. Toutefois, à la différence de Mme Dacier, Jacqueline de Romilly, toute savante qu elle était, ne professait pas une dogmatique de l érudition et de l Antiquité, même grecque, comme norme exclusive de culture. Anne Dacier, fille et épouse d érudit, érudite formidable elle-même, méprisait le roman et la littérature modernes. Orpheline de père, mort au front en 1914, Mme de Romilly a été élevée par une mère qu elle a adorée et dont elle a laissé un admirable portrait, publié seulement en 2010. Or cette mère, qui fut pour elle un modèle vivant et permanent d humanité douée et d intelligence du cœur, n avait rien d une savante. Romancière, scénariste, dramaturge, traductrice, mêlée à la vie des spectacles et à la vie musicale parisiennes, Jeanne David était une «moderne». Par symbiose et sympathie, sa fille s imprégna à travers sa mère et les amis de sa mère, puis à travers son mari, homme du monde accompli, d une culture et d un goût très différents de la sévérité universitaire et scientifique. Longtemps cachée, cette autre ressource puisée aux meilleures nappes, celles de l affectivité, lui fut d un grand secours dans son grand âge. Elle trouva de constantes consolations à concevoir et écrire dans le sillage laissé par sa mère romans, nouvelles, réflexions et souvenirs autobiographiques. Ces livres écrits comme en confidence lui rallièrent un public beaucoup plus large et firent d elle un écrivain à part entière, dès sa retraite du Collège de France en 1984, et avant même qu elle fît son entrée à l Académie française en 1989. Elle ne cessa pas pour autant d être notre plus grande helléniste, publiant en alternance fictions et souvenirs du Paris moderne, et essais dédiés à l antique Athènes. Elle vérifia alors sur elle-même la profondeur de la remarque d Aristote, dans l Éthique, selon laquelle l enfance et l adolescence sont la «scholê» par excellence dans une vie humaine: Le Stagirite recommande d accumuler, alors, pendant ces jeunes années de loisir, avant d entrer dans la vie active, les cadres habituels de culture qui permettront, une fois la vieillesse venue, d affronter avec sérénité les ennuis du grand âge. Certes, confinée de plus en plus dans son appartement de la rue Chernovicz, Jacqueline pouvait compter sur la compagnie savante de ses chers auteurs et héros grecs, mais elle pouvait aussi, dans le sillage de sa mère, laisser enfin libre cours à ses puissances de sensibilité, de remémoration, d imagination, de curiosité et aussi à ses dons littéraires de prosateur et de narrateur. Son éditeur, Bernard de Fallois, l encouragea à persévérer une veine dont elle s était jusque là défendue Elle inaugura dès 1987 cette production littéraire à la première personne, en dialogue familier avec le lecteur, par une collection d essais-promenades à la Montaigne autour de la montagne Sainte- Victoire, à Aix-en-Provence. Elle y passait alors plusieurs semaines par an, dans une petite et ravissante maison à laquelle elle était très attachée. Enhardie par la réponse qu obtint ce bel hymne à des paysages provençaux qui lui rappelaient ceux de Grèce, elle publia en 1990 un roman, Ouverture à cœur, en 1993, 1999, et 2002, trois recueils de nouvelles (Les Œufs de Pâques, Laisse flotter les rubans et «Sous des dehors si calmes). En 2006, elle publia encore une série de remémorations, intitulées Les Roses de la solitude, autant de compléments inavoués au portrait de Jeanne, sa mère, écrit mais non publié après la mort de celle-ci, en 1977. Toutes ces fictions et tous ces souvenirs teintent leur lucidité morale de tendresse, d émotion et d amusement. Ils font à la fois écho et contrepoint aux essais proprement helléniques de la même période, qui reprennent et étendent le thème du grand livre de 1979 «La douceur dans la pensée grecque». On dirait que Mme de Romilly, pourtant grande commentatrice des dramaturges athéniens, a voulu dans son Alcibiade et son Hector, soustraire Athènes au seul mode tragique, et faire valoir dans le génie grec et le sel attique un goût de la paix, du sourire et de l émotion intime qui l apparente, par-delà les siècles, au Paris de Giraudoux qui était aussi celui de sa mère. En 2007, elle publia encore Dans le jardin des mots un recueil de chroniques dédiées à la langue fran- Η φιλέλληνας Jacqueline de Romilly στο Μέγαρο Μουσικής çaise et aux maladies qui la menacent: la servilité envers l anglais et l utilitarisme d une communication irrespectueuse de toute règle syntaxique et grammaticale. Victorieuse de l ennui, et refusant d adhérer au «système triste» de l anti-culture et de l anti-art post- modernes, Mme de Romilly a affronté le grand âge en virtuose véridique de l émotion et du sourire ; après une vie active et savante d une rare exigence et fécondité. Élève des Grecs, et professeur de leurs lettres, elle a su pratiquer chaque âge de la vie, et surtout le dernier, de loin le plus difficile, avec un à-propos, une dignité et un humour qui font d elle pour toujours un grand maître de sagesse. *Membre de l Académie française Mαθήματα πιάνου στον «Άγιο Πάυλο» Tης ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΔΕΣΠΟΙΝΗ-ΒΑΡΘΑΛΙΤΗ Φιλέλληνας! Τιμητική λέξη. Τίτλος. Για τη Jacqueline de Romilly συνώνυμη με όλο το είναι της. Φτωχά τα λόγια για να περιγράψουν το μεγαλείο της φλογερής οικουμενικής ελληνίστριας, η οποία άφησε την τελευταία της πνοή το Δεκέμβριο του 2010. Έκτοτε, έχουν οργανωθεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γαλλία διάφορες εκδηλώσεις προς τιμήν της. Ωστόσο, το Συμπόσιο που διοργάνωσε προς τιμήν της το απόγευμα της Τετάρτης 25 Ιανουαρίου 2012 στην αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος του μεγάρου Μουσικής, το Μέγαρο Μουσικής σε συνεργασία με τη Γαλλική πρεσβεία, το Γαλλικό Ινστιτούτο και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ήταν μοναδικό και συγκίνησε όλους όσους παρα- βρέθηκαν εκεί. Από νωρίς αξιόλογοι Έλληνες όλων των ηλικιών και των ειδικοτήτων, που λάτρεψαν τη δημοφιλή Γαλλίδα συγγραφέα, η οποία διήνυσε όλη τη ζωή της συντροφιά με τους πιο επιφανείς Έλληνες της αρχαιότητας, όπως ο Θουκυδίδης, Περικλής και ο Αλκιβιάδης, έσπευσαν να προμηθευτούν το δελτίο προτεραιότητας για τη συμμετοχή τους στο Συμπόσιο, στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Μεγάρου, παρά τις δυσκολίες από το ψιλόβροχο που επεφύλασσε η ημέρα. Ανάμεσά στους επίσημα καλεσμένους στο Συμπόσιο, ο Γάλλος Πρέσβης στην Αθήνα, Jean Loup Kuhn-Delforge, ο διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, O. Descotes και ο υπεύθυνος των εξετάσεων του DELF στην Ελλάδα, Nicolas Christodoulou. Στην κατάμεστη αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής, η Νικολέτα Γιαντζή, επίκουρος καθηγήτρια Ευρωπαϊκής και Μεσαιωνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, συντόνισε άριστα το πάνελ του Συμποσίου. Στις δυο ώρες που ακολούθησαν το κοινό παρακολούθησε με αμείωτο ενδιαφέρον τη συζήτηση γύρω από την πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στο Κολέγιο της Γαλλίας, και τη δεύτερη γυναίκα - μέλος μετά τη Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, στη Γαλλική Ακαδημία. Πρώτα-πρώτα προβλήθηκε ένα απόσπασμα από φιλμ της ΕΡΤ με τη Jacqueline de Romilly να μιλά για τον τρόπο με τον οποίο πρωτογνώρισε την Κλασική Αρχαία Ελλάδα. Στα 15 της χρόνια η μητέρα της, η συγγραφέας Jeanne Malvoisin, της χάρισε ένα αντίτυπο του Πελοποννησιακού Πολέμου του Θουκυδίδη. Δεν σταμάτησε να μελετά την αρχαία ελληνική γραμματεία μέχρι και την τελευταία στιγμή της ζωής της, παρά ότι είχε αρχίσει να την προδίδει η όρασή της. Την εισήγησή του πρώτος παρουσίασε ο καθηγητής Marc Fumaroli της Γαλλικής Ακαδημίας, ο οποίος διαδέχθηκε τον Eugène Ionesco στη Γαλλική Ακαδημία και είναι δεινός μελετητής των κειμένων του La Fontaine. Εκείνος τόνισε πως η Jacqueline de Romilly ήταν υπέρμαχος της αριστοτελικής αντίληψης για την Παιδεία. Ακολούθησε ο Paul Demont, καθηγητής Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης (Paris-IV) και διευθυντής της Σχολής Αρχαίοι και Μεσαιωνικοί Κόσμοι στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Αφού παρουσίασε την εισήγηση της απούσας Monique Trédé-Boulmer, διευθύντρια του Κέντρου Αρχαίων Μελετών της École Normale Supérieure, ο καθηγητής εξήγησε τον άξονα former-espérer στον οποίο κινήθηκε η Jacqueline de Romilly και τον οποίο όλοι έχουμε ανάγκη για να ενισχύσουμε το φιλελληνισμό μας. Στη συνέχεια ο Σπύρος Φλογαΐτης, καθηγητής Δημοσίου Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών, έδωσε μια άλλη διάσταση για την αξία της μελέτης της ιστορίας μας και με τρόπο εύστοχο μας υπενθύμισε την επιτακτική ανάγκη να προσεγγίσουμε και πάλι την πλούσια πολιτιστική μας κληρονομιά με τρόπο ευθύγραμμο και ευθύβολο, όπως οι πρόγονοί μας. Τέλος, ο λυρικός Γιώργης Γιατρομανωλάκης, ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, έπλεξε γλαφυρά το εγκώμιο της γυναίκας αυτής που αφιέρωσε τη ζωή της στο ελληνικό πνεύμα, χωρίς να παραλείψει να εξάρει την εξωτερική της ομορφιά της καλλονής Jeanne d Arc των γραμμάτων, όπως και την αποκάλεσε. Ένιωσα βαθύτατη συγκίνηση και ύστατη χαρά που είχα την ευκαιρία να παραβρεθώ δίπλα στο Δημήτρη Βαρθαλίτη σε αυτό το Συμπόσιο. Μακάρι να είναι αυτό η απαρχή μιας νέας σελίδας για τη σύγχρονη εποχή των γραμμάτων και των τεχνών. Της ΓΙΑΝΝΑΣ ΚΕΡΑΜΑΡΗ* Είναι ευρέως γνωστό, ότι η ενασχόληση με τη μουσική στην πρώιμη ηλικία συμβάλλει στη γρήγορη ανάπτυξη των μουσικών και εκφραστικών ικανοτήτων των παιδιών επιδρώντας θετικά στον ψυχισμό τους, ενώ εξασκεί συστηματικά αρετές όπως είναι η μουσική αντίληψη, η συγκέντρωση, η μνήμη και η ακοή. Η Σχολή μας καθοδηγούμενη από την επιτακτική ανάγκη να φέρει τη μουσική ενεργά στη ζωή των παιδιών δημιούργησε εδώ κι 6 χρόνια τμήμα ατομικών μαθημάτων Πιάνου. Το πιάνο προσφέρεται σαν το ευκολότερο όργανο για να αρχίσει ένα παιδί την γνωριμία του με τη μουσική, καθώς η αναπαραγωγή μίας μελωδίας γίνεται από τα πρώτα κιόλας μαθήματα, ενώ το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την εξοικείωση με το όργανο είναι μικρό. Παράλληλα, η ευρεία χρήση του πιάνου σχεδόν σε όλα τα είδη της μουσικής, το καθιστά ένα από τα δημοφιλέστερα μουσικά όργανα στον κόσμο. Το πρόγραμμα διδασκαλίας που ακολουθείται στη Σχολή επικεντρώνεται στον εμπλουτισμό των ακουσμάτων των παιδιών όχι μόνο με έργα κλασσικής μουσικής, αλλά και με έργα μοντέρνας μουσικής, jazz, καθώς και μουσικής του 20ου αιώνα. Η επιλογή των μεθόδων διδασκαλίας και του ρεπερτορίου γίνεται λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία, την προσωπικότητα, καθώς και τις μουσικές εμπειρίες του κάθε παιδιού ξεχωριστά. Το τμήμα εκμάθησης Πιάνου του σχολείου περιλαμβάνει μαθητές όλων των ηλικιών- από το Νηπιαγωγείο, έως και την τε- λευταία τάξη του Δημοτικού. Κάθε σχολική χρονιά κλείνει με την ετήσια μαθητική συναυλία. Επί τρία συναπτά χρόνια, αναπόσπαστο μέρος των συναυλιών αποτέλεσαν οι πρωτότυπες, επηρεασμένες από τη σχολική ζωή μουσικοθεατρικές παραστάσεις, καρποί του συγγραφικού ταλέντου των μαθητών της τάξης του Πιάνου. Τα έργα ερμηνεύτηκαν από όλους τους μαθητές της τάξης, οι οποίοι παράλληλα επιμελήθηκαν τη μουσική επένδυση του έργου διανθίζοντάς με πιανιστική συνοδεία επιλεγμένες στιγμές της παράστασης. 2009 «Ο Σάκης Καραδιαβασματάκης και η μετά θάνατον ζωή του» σε σενάριο των μαθητριών της ΣΤ Δημοτικού Ειρήνης Τσιούτσια και Πολυτίμης Νικολοπούλου 2010 «Η Τζίνι You-Τζίνι και το τεστ ιστορίας» σε σενάριο των μαθητριών της Ε Δημοτικού Μαρίας- Λάουρας Κριζέτιγκ και Φιλίτσας Ελευθερίου. 2011 «Ταξιδεύοντας με τη μαγική υδρόγειο» σε σενάριο των μαθητών της Ε τάξης Παναγιώτη Κορολόγου και Μυρτώς Παυλοπούλου Ωστόσο οι καλοκαιρινές συναυλίες φιλοξενούν κι άλλους, εξίσου σημαντικούς καρπούς του δημιουργικού πνεύματος των παιδιών- τις δικές τους συνθέσεις. Στα πλαίσια των ιδιαίτερων μαθημάτων ενθαρρύνεται ιδιαίτερα η μουσική δημιουργία μέσω σταδιακών βημάτων στον τομέα της σύνθεσης, δίνοντας στα παιδιά τη δυνατότητα να σκεφτούν και να εκφραστούν δημιουργικά. *Μουσικοπαιδαγωγός

6 Mars - Juin 2012 Μάρτιος - Ιούνιος 2012 Ενθουσιασμένη η σχολική σύμβουλος από την επίσκεψή της στο σχολείο μας «Eσείς είστε το μέλλον της πατρίδας μας. Πιστεύουμε σε εσάς. Πρέπει να κατακτήσετε τη γνώση, να μάθετε να αγαπάτε το βιβλίο και το διάβασμα.αγαπώ πολύ το διάβασμα και στόχος μου είναι να μεταδώσω αυτή την αγάπη στα παιδιά». Για τη σημασία της φιλαναγνωσίας μίλησε σε παιδιά και εκπαιδευτικούς της Ελληνογαλλικής Σχολής Αγιος Παύλος» η σχολική σύμβουλος Βασιλική Παρρά η οποία μας επισκέφθηκε στις 26 Απριλίου και δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό της. Η κ. Παρρά είναι διδάκτορας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και έχει συμμετάσχει στη συγγραφή του βιβλίου «Η παιδική λογοτεχνία στην εκπαίδευση», Εργαστήριο Λόγου και Πολιτισμού Π.Τ.Π.Ε. Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Μιλώντας στα παιδιά υποστήριξε πως ένα παιδί που απολαμβάνει και ενδιαφέρεται να διαβάζει βιβλία, γίνεται καλύτερος αναγνώστης. Επιπροσθέτως, η ζω- ηρή ανταλλαγή απόψεων που γεννιέται από την ανάγνωση ποικίλων βιβλίων, καθιερώνει την ανάγνωση και τη σκέψη σε δια βίου συνήθειες. Ο Διευθυντής της Σχολής Δημήτρης Βαρθαλίτης μίλησε για τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες του σχολείου και την ενημέρωσε για τα καινοτόμα προγράμματα που εφαρμόζονται σε αυτό. Η κ. Παρρά πρόσθεσε πως «ο δάσκαλος θα πρέπει να ενθαρρύνει τις δραστηριότητες που μεγαλώνουν την ευχαρίστηση των παιδιών για τα βιβλία και να τα κάνει να θέλουν να διαβάσουν περισσότερα και καλύτερα βιβλία και ταυτόχρονα να αποθαρρύνει οποιεσδήποτε απαιτήσεις, όπως η εβδομαδιαία αναφορά βιβλίων που κάνει τα παιδιά πραγματικά να αντιπαθήσουν το διάβασμα. Η τέχνη πρέπει να επιτρέπει στα παιδιά να επεκτείνουν την απόλαυση ενός βιβλίου με την αυτοέκφραση και όχι να χρησιμοποιηθεί σαν μια βιασμένη δραστηριότητα που ακολουθεί την ανάγνωση κάθε βιβλίου». Μεγάλες διακρίσεις στο σκάκι Εκτάκια για μπανάκι Του ΣΤΡΑΤΟΥ ΚΑΚΑΔΕΛΛΗ* Από το 2006, οπότε άρχισε το σχολείο μας να συμμετέχει στα ατομικά και ομαδικά σχολικά πρωταθλήματα Αθηνών και Αττικής στο σκάκι και δύο χρόνια αργότερα ανελλιπώς και στα πανελλήνια σχολικά πρωταθλήματα, από τότε λοιπόν μέχρι σήμερα διανύθηκε μια εξαετία, ένας πλήρης σχολικός κύκλος. Σ όλο αυτό το χρονικό διάστημα, το παιχνίδι και η χαρά της μάθησης χαρακτηρίζουν τους μαθητές και μαθήτριές μας, ενώ οι στενοχώριες από τις ήττες μας είναι μόνο πρόσκαιρες διότι βασικός στόχος μας είναι να μαθαίνουμε από τα λάθη μας. Και κατ αυτόν τον τρόπο βελτιωνόμαστε διαρκώς, ακολουθώντας το «αιέν αριστεύειν» των προγόνων μας. Φέτος, οι δύο σκακιστικές ομάδες μας ενισχύθηκαν από τις μαθήτριες Ευαγγελία Παπουτσή και Ναταλία Φρουζάκη της πέμπτης δημοτικού και από τη Γιάννα Γκιώνη της δευτέρας δημοτικού, ενώ στα αγόρια από τους Θοδωρή Καλογριδάκη, Γιάννη Κολογγιό, Τρύφωνα Θέμα και Θάνο Κόρδα της έκτης δημοτικού, από τους Γιάννη Γαλιατσάτο, Νίκο Κολιούση και Γιάννη Γκιώνη της πέμπτης δημοτικού και από τον Κλέαρχο Γαλερίδη της τετάρτης δημοτικού. Μετά τις πανηγυρικές νίκες των δύο ομάδων μας στην πρώτη φάση του σχολικού πρωταθλήματος σκακιού Αττικής, που διεξήχθη στο Λεόντειο Λύκειο Πατησίων τον περασμένο Φεβρουάριο, περάσαμε στην τελική φάση και παίξαμε το Σάββατο 17 Μαρ- τίου στο πολύ όμορφο 1ο Γυμνάσιο Κερατσινίου, δίπλα σ ένα καταπράσινο πάρκο, στην περιοχή Σελεπίτσαρι. Η συμμετοχή των σχολείων απ όλη την Αττική ήταν πρωτοφανής. Εβδομήντα ένα συνολικά σχολεία είχαν προκριθεί απ όλα τα σημεία της Αττικής από τους αγώνες της πρώτης φάσης. Αντιμετωπίσαμε μεγάλη αντίσταση και στους επτά γύρους, αλλά στο τέλος και οι δύο ομάδες μας προκρίθηκαν στα πανελλήνια σχολικά πρωταθλήματα. Η πρώτη ομάδα μας ήρθε πέμπτη στην τελική κατάταξη και η δεύτερη ομάδα μας ενδέκατη. Στην πρώτη ομάδα έπαιξαν οι Θοδωρής Καλογριδάκης, Γιάννης Κολογγιός, Τρύφωνας Θέμας και Ευαγγελία Παπουτσή. Στην δεύτερη ομάδα μας έπαιξαν οι Θάνος Κόρδας, Γιάννης Γαλιατσάτος, Νίκος Κολιούσης και Γιάννα Γκιώνη και ως αναπληρωματικοί οι Κλέαρχος Γαλερίδης και Βασίλης Γκιώνης. Τα αποτελέσματα των ομάδων μας είχαν ως εξής. Η πρώτη ομάδα μας νίκησε στον πρώτο γύρο το 2ο δημοτικό Νέας Σμύρνης με 3-1, μετά έφερε ισοπαλία 2-2 με την πρώτη ομάδα του 28ου δημοτικού Πειραιά, μετά νίκησε την δεύτερη ομάδα του 4ου δημοτικού Περιστερίου με 4-0, μετά νίκησε την δεύτερη ομάδα του 11ου δημοτικού Ασπροπύργου με 3-1, μετά νίκησε το δημοτικό της Λεοντείου Νέας Σμύρνης με 3-1, αλλά σκάλωσε στον έκτο γύρο χάνοντας από το 9ο δημοτικό Ηρακλείου (που κατετάγη δεύτερο στην τελική βαθμολογία) με 1-3 και τελείωσε με νίκη 3-1 στον έβδομο γύρο εναντίον της πρώτης ομάδας του 7ου δημοτικού Πετρούπολης. Η δεύτερη ομάδα μας ξεκίνησε με ψυχρολουσία χάνοντας 1-3 από το 2ο δημοτικό Πεύκης (που κατετάγη τρίτο στην τελική βαθμολογία), αλλά συνέχισε με νίκες στους τρεις επόμενους γύρους, 3,5-0,5 με την πρώτη ομάδα του 41ου δημοτικού Περιστερίου, 3-1 με την πρώτη ομάδα του 10ου δημοτικού Αμαρουσίου, 3,5-0,5 με την πρώτη ομάδα του 23ου δημοτικού Πειραιά, για να χάσει μετά οριακά από το 5ο δημοτικό Άνω Λιοσίων με 1,5-2,5, ενώ στη συνέχεια έκανε ισοπαλία 2-2 με το 142ο δημοτικό Αθηνών και νίκησε το 3ο δημοτικό Αγίας Παρασκευής με 2,5-1,5. Έτσι φθάσαμε στα πανελλήνια σχολικά πρωταθλήματα, που έγιναν στην πανέμορφη Καλλιθέα Χαλκιδικής μεταξύ 7 και 9 Απριλίου, δηλαδή Σάββατο του Λαζάρου, Κυριακή των Βαΐων και Μεγάλη Δευτέρα. Και εδώ η αντίσταση και η πίεση ήταν μεγάλες και οι δύο ομάδες μας δυσκολεύτηκαν. Για μία ακόμη φορά νικήτρια και πρωταθλήτρια Ελλάδος βγήκε το 4ο δημοτικό Ασπροπύργου, προπύργιο των Ελληνορώσων. Ωστόσο δεύτερη νικήτρια πανελληνίως βγήκε η πρώτη ομάδα του Αγίου Παύλου Αθηνών, δηλαδή εμείς και μάλιστα για δεύτερη συνεχή χρονιά! Η πρώτη ομάδα μας έπαιξε με τους εξής αντιπάλους: Εκπαιδευτήρια Ζώη (νίκη 4-0), 2ο Καβάλας (νίκη 3-1), 4ο Ασπροπύργου (ισοπαλία 2-2), 13ο Καβάλας (ισοπαλία 2-2), 10ο Καβάλας (ισοπαλία 2-2), 10ο Συκεώνος (νίκη 3,5-0,5). Η Μαρίνα Π. Φαραντούρη, περσινή μαθήτριά μας, που βγήκε πρώτο κορίτσι πανελληνίως στην ηλικία της, στο ατομικό σχολικό πρωτάθλημα που έγινε στην Καλλιθέα Χαλκιδικής (9/4/2012). Η δεύτερη ομάδα μας έπαιξε με τους εξής αντιπάλους: 4ο Ασπροπύργου (ήττα με 0-4, από αυτή την ψυχρολουσία στην αρχή των αγώνων η δεύτερη ομάδα μας δεν κατάφερε να συνέλθει, παρ όλο που πάλεψε γενναία), 2ο Γιαννιτσών (νίκη 2-1,5), Λεόντειος Νέας Σμύρνης (ισοπαλία 2-2), Εκπαιδευτήρια Ζώη (ήττα με 0-4), Εκπαιδευτήρια Φρυγανιώτη (ισοπαλία 2-2), 2ο Ναυπάκτου (ήττα με 1-3). Εδώ πρέπει να σημειώσουμε πως είμαστε το μοναδικό σχολείο στην Ελλάδα, που καταφέρνει τα τελευταία χρόνια να συμμετέχει στο πανελλήνιο σχολικό πρωτάθλημα με δύο ομάδες. Αυτό σημαίνει ότι το επίπεδο των μαθητών και μαθητριών μας στο σκάκι είναι πολύ υψηλό. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι οι ομάδες των άλλων σχολείων συνήθως αποτελούνται από παιδιά που παίζουν σκάκι σε αθλητικούς συλλόγους και αυτή η λεπτομέρεια κάνει τους αντιπάλους μας ιδιαίτερα αξιόμαχους. Γι αυτό τον λόγο διοργανώσαμε τον Μάιο και Ιούνιο ένα εσωτερικό ατομικό τουρνουά στο σχολείο μας με δύο ομίλους, για να προπονηθούν όσοι μαθητές μας θέλουν. Στον πρώτο όμιλο παίζουν μαζί η πρώτη, δευτέρα και τρίτη δημοτικού και στον δεύτερο η τετάρτη, πέμπτη και έκτη δημοτικού. Έχουμε συνολικά συμμετοχή από 72 παιδιά, πράγμα που μας κάνει ιδιαίτερα χαρούμενος για το μέλλον του σκακιού στο σχολείο μας. *Εκπαιδευτής σκακιού της FIDE Ο Θοδωρής Π. Καλογριδάκης, που βγήκε δεύτερος Πανελληνιονίκης στην ηλικία του στο ατομικό σχολικό πρωτάθλημα που έγινε στην Καλλιθέα Χαλκιδικής (9/4/2012). Το Σάββατο 2 Ιουνίου 2012 το Yabanaki beach πλημμύρισε από τις φωνές των μαθητών της Στ1 και Στ2 τάξης της Ελληνογαλλικής Σχολής Άγιος Παύλος Αθηνών. Τα παιδιά, μαζί με τους γονείς τους φορώντας τα μαγιό τους και την καλύτερή τους διάθεση βρέθηκαν εκεί για να γιορτάσουν την αποφοίτησή τους από τη Σχολή. Την άριστη διοργάνωση της εκδήλωσης αυτής είχε ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων της Σχολής μας, ο οποίος φρόντισε να εξασφαλίσει μειωμένες τιμές εισόδου για τους ενήλικες ενώ τα παιδιά είχαν είσοδο αλλά και γεύμα δωρεάν. Τα παιδιά, μια μεγάλη, ενωμένη παρέα, παίρνοντας ενέργεια από το σύνθημα ΤΕΛΕΙΑ, του διευθυντή της Σχολής Δημήτρη Β. Βαρθαλίτη και με την παρουσία των δασκάλων τους Ηλιάνας Αμπαρτζάκη, Γιώργου Κιούση, αλλά και της πρώτης τους δασκάλας, της νηπιαγωγού Σγουρής Γεωργιάδη, βούτηξαν στα νερά της Βάρκιζας, έκαναν θαλάσσια σπορ, έπαιξαν ρακέτες κάτω από τον ήλιο και διασκέδασαν στους άνετους και φιλόξενους χώρους του Yabanaki. Το μεσημέρι, τα παιδιά έφαγαν όλα μαζί σε τεράστια τραπέζια και ακολούθησε χαλάρωση και συζητήσεις ή ηλιοθεραπεία στις ενοικιασμένες από το Σύλλογο Γονέων καμπάνες, ώσπου να έρθει η ώρα για το απογευματινό μπάνιο. Αργά το απόγευμα αγόρια και κορίτσια έφυγαν ευχαριστημένα από την παραλία και ανανέωσαν το ραντεβού τους για ένα ακόμα beach party που σχεδιάζουν πριν αποχαιρετίσουν τη Σχολή μας. Συγχαρητήρια στους γονείς για το κέφι τους, στα παιδιά για την υπέροχη θετική ενέργεια τους και τη χαρά που μετέδωσαν παντού και ακόμα περισσότερα συγχαρητήρια στο Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων για την εξαιρετική διοργάνωση και αυτής της εκδήλωσης. Καλό καλοκαίρι σε όλους! Σ. Β. Γ Tρίποντα επιτυχίας H ξιφασκία στον «Άγιο Παύλο» Ο μαθητής μας Σταύρος Φορμόζης, τέταρτος από αριστερά, κατέλαβε την 3η θέση στο Παναττικό Πρωτάθλημα στο Ο.Α.Κ.Α. Toυ ΜΑΝΟΥ ΜΠΟΛΛΑ* Είναι ένα άθλημα που διαμορφώνει χαρακτήρες, καθώς απαιτεί ταχύτητα αντίδρασης, αποφασιστικότητα, τακτική, συγκέντρωση και δεξιοτεχνία. Με την οπλομαχητική εκπαίδευση και τις θεμελιώδεις γνώσεις μπορούν τα παιδιά και οι νέοι να επιτύχουν στο σχολείο, στο επάγγελμα και στη ζωή τους σημαντική βελτίωση στις επιδόσεις τους. Γενικά η ξιφασκία συγχωνεύει πολλούς διαφορετικούς κοινωνικούς χαρακτήρες. Ο αντίπαλος είναι ταυτόχρονα φίλος και σύντροφος. Παράλληλα αποτελεί έναν ιδανικό χώρο για περιπέτεια φαντασία και άσκηση ιδιαίτερων ικανοτήτων. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι ξιφομάχοι χαρακτηρίζονται από υψηλή νοημοσύνη, ικανότητα συγκέντρωσης και συντονισμού και ετοιμότητα για γρήγορες αποφάσεις σε μεγαλύτερο βαθμό, από αθλητές πολ- λών άλλων αθλημάτων. Τα παιδιά του νηπιαγωγείου χαρακτηρίζονται από τη μη ολοκληρωμένη ανάπτυξη των μυϊκών τους ομάδων, ιδιαίτερα αυτών που συντελούν στην ισορροπία του σώματος. Κάποια πολύ απλά βήματα ξιφασκίας, τα οποία δίνουν βαρύτητα στην ενδυνάμωση των κάτω άκρων, βοηθούν τα παιδιά να στέκονται καλύτερα και με περισσότερη σιγουριά στα πόδια τους. Προς τις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού οι μαθητές πλέον ακολουθούν πιο διεξοδικές ασκήσεις προκειμένου να βελτιωθούν οι ικανότητές τους στο άθλημα αυτό. Στην Ελληνογαλλική Σχολή «Άγιος Παύλος», η τέχνη της ξιφασκίας διδάσκεται για δέκατη συνεχή χρονιά, με τον αριθμό των μαθητών να αυξάνεται σημαντικά και μάλιστα να χρήζονται πρωταθλητές στην κατηγορία παμπαίδων το 2007 και 2008. Η δημιουργία αθλητικού σωματείου πήρε σάρκα και οστά! Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όσα παιδιά επιδεικνύουν ιδιαίτερο ταλέντο στο πρωινό μάθημα, θα μπορούν να το εξασκήσουν περαιτέρω με επιπρόσθετη απογευματινή προπόνηση. Ήδη το απογευματινό μας τμήμα ξεκίνησε από τον Ιανουάριο τις προπονήσεις και οι επίδοξοι ξιφομάχοι πήραν μέρος με μεγάλη επιτυχία σε αγώνες επίδειξης στο Ο.Α.Κ.Α. στις 26/5/2012. Το απογευματινό τμήμα αριθμεί 10 μαθητές όμως παρουσιάζει μια ιδιαίτερη δυναμική για μεγάλη αύξηση των μαθητών την επόμενη χρονιά. Ήδη ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την ένταξη του σωματείου μας στο δυναμικό της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ξιφασκίας που αυτό σημαίνει ότι οι μαθητές θα αποκτήσουν αθλητικά δελτία και θα μπορούν να συμμετέχουν στο επίσημο πρωτάθλημα και στους αγώνες! *Καθηγητής Φυσικής Αγωγής, προπονητής Ξιφασκίας Μία ακόμη εξαιρετική διάκριση για τους μαθητές της Ελληνογαλλικής Σχολής «Άγιος Παύλος» που επενδύουν εκτός από τη γνώση και στον αθλητισμό. Η ομάδα τους σχολείου μας κέρδισε δύο πρώτες θέσεις στο μαθητικό πρωτάθλημα «Οδύσσεια» και ισοβάθμησε σε μια ακόμη κατηγορία με άλλη ομάδα. Εκτός της ομάδας μας συμμετείχαν ο «Οδυσσέας Γαλατσίου», ο «Προμηθέας Χαλανδρίου», το Σπόρτιγκ, οι «3 Αστέρες» και τα «Εξάρχεια». Οι πρώτες θέσεις στις ΣΤ και Ε τάξη και η δεύτερη στην Δ αποτελούν ουσιαστικά τη λαμπρή συνέχεια της σοβαρής προσπάθειας που κάνει στο σχολείο ο καθηγητής Δημήτρης Μπουγιούκος που επί πολλά έτη διατηρεί σε υψηλά επίπεδα την αγάπη και τις επιδόσεις των μαθητών για την καλαθοσφαίριση. «Είναι πολύ σημαντικό» υποστηρίζει ο «αρχιτέκτονας» των αθλητικών επιδόσεων των παιδιών μας, «οι μαθητές εκτός από το διάβασμα να αθλούνται. Με την παρότρυνση του διευθυντή μας του κυρίου Βαρθαλίτη, τα παιδιά απολαμβάνουν τον αθλητισμό και δημιουργούν στέρεες φιλίες και παρέες που θα τα βοηθήσουν σε όλη τους τη ζωή».

Μάρτιος - Ιούνιος 2012 Mars - Juin 2012 7 Φαντάσου την Ειρήνη και όλα μπορούν να γίνουν Της ΣΓΟΥΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ* Το 776 π.χ. όταν στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν εντάσεις και πόλεμοι ανάμεσα στις πόλεις κράτη, ο βασιλιάς της Ήλιδας, Ίφιτος, επισκέφθηκε το Μαντείο των Δελφών με σκοπό να βρεθεί τρόπος να επιβληθεί η ειρήνη. Σύμφωνα με το μύθο, το Μαντείο των Δελφών, συμβούλευσε τον Ίφιτο να θεσπίσει τη διεξαγωγή φιλικών αθλητικών αγώνων κάθε τέσσερα χρόνια προκειμένου να σταματά έτσι ο φαύλος κύκλος των συγκρούσεων. Την ιδέα του Ίφιτου, συνυπέγραψαν και οι βασιλιάδες Λυκούργος και Κλεισθένης και αργότερα αυτή η πρόταση επικυρώθηκε και ως συνθήκη από όλες τις υπόλοιπες πόλεις κράτη της Ελλάδας. Έτσι υπογράφθηκε η μεγαλύτερη σε διάρκεια συμφωνία ειρήνης στον κόσμο, η Ολυμπιακή Εκεχειρία., που όριζε την κατάπαυση των εχθροπραξιών και διασφάλιζε την ασφαλή μεταφορά αθλητών, καλλιτεχνών και θεατών από τις εμπόλεμες περιοχές λίγο πριν, κατά τη διάρκεια, και λίγο μετά το τέλος των αγώνων. Η Ολυμπιακή Εκεχειρία, εφαρμοζόταν πιστά για 12 περίπου αιώνες. Με σύμβολο της το περιστέρι που πετά μπροστά από την Ολυμπιακή φλόγα, πάνω από τους χρωματιστούς Ολυμπιακούς κύκλους, η Ολυμπιακή Εκεχειρία, λειτουργεί ως έμπνευση για την ανθρωπότητα ώστε οι λαοί να εργαστούν με αλληλοσεβασμό, συμφιλίωση και ομαδικότητα με στόχο να υπάρξει συναίνεση και διάλογος για την ειρηνική επίλυση των διαφορών ανάμεσα τους. Σε πολλά μέρη του κόσμου, οι συγκρούσεις σε κοινωνικό, φυλετικό, οικονομικό, θρησκευτικό και εθνικό επίπεδο είναι ένα δυσάρεστο γεγονός. Από τις συγκρούσεις αυτές προκύπτουν πολλά δεινά και βία σε παγκόσμιο επίπεδο. Έτσι το 1992 η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, ξεκίνησε τον αγώνα της να αναβιώσει τη παράδοση της Ολυμπικακής Εκεχειρίας που γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα και το 1993 ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών με ψήφισμά του, υποστηρίζει την Ολυμπιακή Εκεχειρία και συνεργάζεται με τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, (ΔΟΕ), αναγνωρίζοντας τη μοναδική δύναμη και σημασία της Εκεχειρίας. Όσο ο πόλεμος, τα μίση, οι αντιπαραθέσεις υπάρχουν στη γη, τόσο πιο επιτακτική είναι η ανάγκη εφαρμογής της εκεχειρίας, σαν μια βάση διαλόγου για την ειρηνική επίλυση κάθε διαφοράς όχι μόνο κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων τοίχος των υπογραφών όπου ηγέτες και αθλητές απ όλο τον κόσμο, υπογράφουν υπερθεματίζοντας έτσι τη σημασία και το ενωτικό μήνυμα των αγώνων. Στους ίδιους αγώνες, συμμετέχουν και αθλητές από το Αφγανιστάν και το Ιράκ, χώρες που είχαν ταλαιπωρηθεί από τις συγκρούσεις και τον πόλεμο. Στους χειμερινούς αγώνες του Τορίνο, το 2006, ο Jaques Rogge, κάνει έκκληση για παγκόσμια ειρήνη, υπογραμμίζοντας τη σημασία της Ολυμπιακής εκεχειρίας, ενώ οι αθλητές υπογράφουν τους τοίχους στο Ολυμπιακό χωριό στέλνοντας μηνύματα εκεχειρίας. Στους αγώνες στο Πεκίνο το 2008 και στο Βανκούβερ το 2010 στήθηκαν και πάλι τοίχοι Ειρήνης και Φιλίας, τοίχοι εκεχειρίας, ενώ αθλητές που προέρχονταν από πληττόμενες από συγκρούσεις περιοχές, δήλωναν δημόσια την υποστήριξή τους στο πνεύμα του Ολυμπισμού και της Εκεχειρίας. Επιμένοντας στη σημασία της εφαρμογής της ιδέας της Εκεχειρίας, το 2000 η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, σε συνεργασία με την Ελλάδα, ιδρύει το Διεθνές Ίδρυμα Ολυμπιακής Εκεχειρίας. Το επιχειρησιακό σκέλος του Ιδρύματος, είναι το Κέντρο Ολυμπιακής Εκεχειρίας, ένας μη κυβερνητικός οργανισμός που λειτουργεί, υπό τη Διεύθυνση του Δρ. Κωνσταντίνου Φίλη, στα πλαίσια του Ολυμπιακού Κινήματος με στόχο την προώθηση της Ολυμπιακής ιδέας, την ειρήνη, την αγάπη, τη συνεργασία, τη συναδέλφωση, την κατανόηση, την άμιλλα, την αποδοχή του διαφορετικού, αλλά και την εφαρμογή της κουλτούρας της εκεχειρίας στην καθημερινή μας ζωή. Η συμβολική έδρα του Κέντρου Ολυμπιακής Εκεχειρίας, είναι στην Ολυμπία, το διοικητικό κέντρο του στην Αθήνα, όπου αναβίωσαν το 1896 οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες, ενώ στη Λωζάνη όπου εδρεύει η ΔΟΕ υπάρχουν γραφεία σύνδεσης της ΔΟΕ με το Κέντρο. Με στόχο να παραμείνουν τα ιδανικά της Εκεχειρίας ζωντανά για πάντα και με το σύνθημα imagine peace- φαντάσου την ειρήνη, το Διεθνές Κέντρο Ολυμπιακής Εκεχειρίας, εκπονεί εκπαιδευτικές δράσεις για να εκπαιδεύσει αλλά και να μάθει στις μελλοντικές γενιές τις πολυδιάστατες εκφάνσεις της Εκεχειρίας και τη σημασία της συμμετοχής του καθενός από εμάς στην εφαρμογή της. Ο στόχος αυτών των εκπαιδευτικών δράσεων είναι να διασφαλιστεί μια αέναη συμφωνία ειρήνης, που θα είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο οι επόμενες γενιές θα χτίσουν το μέλλον τους. Μέσα από αυτό το πρίσμα, έγραψα το δέκατό μου βιβλίο, ένα παραμύθι, με τίτλο «Ένας μικρούλης Μεγάλος Ολυμπιονίκης», το οποίο θα εκδοθεί σε λίγες μέρες, (Ιούνιος 2012), από το Διεθνές Κέντρο Ολυμπιακής Εκεχειρίας. Με ήρωα τον ανήσυχο κι ακούραστο μικροσκοπικό Οδυσσέα, το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να γνωρίσει μικρά αλλά και μεγαλύτερα παιδιά με έννοιες όπως η άμιλλα, η αγάπη, η συνεργασία, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα οι οποίες οδηγούν στην εκεχειρία, όχι μόνο ως προς την εφαρμογή της για την κατάπαυση του πυρός, αλλά ως μια συνολική φιλοσοφία στην καθημερινότητά μας, από την οποία προκύπτει η ειρήνη και συνεπώς και η αναστολή των συγκρούσεων. Με στόχο να γνωρίσουν την ευρύτητα της έννοιας της εκεχειρίας και έχοντας στο νου, ότι πρέπει αυτή η ιστορία να αφορά μικρά και μεγάλα παιδιά, γιατί όχι και ενήλικες σε όλο τον κόσμο, ο Οδυσσέας μέσα από την περιπλάνηση του στη φύση κατάφερε να αναδείξει τις έννοιες που αν ο καθένας επεξεργαστεί, θα φτάσει στην κατανόηση και εφαρμογή της εκεχειρίας. «Για να φτάσω σ εσάς περιπλανήθηκα στη φύση, άλλωστε η περιπέτεια μ αρέσει τόσο! Γνώρισα πέντε πράγματα που αγαπούν να καταστρέφουν ότι όμορφο υπάρχει στον κόσμο που μεγαλώνετε, την αλαζονεία, το θυμό, την απληστία, τη ζήλια την εμμονή μα τις νίκησα. Ξέρετε πως; Χρησιμοποιώντας σαν βοηθό μου τον αθλητισμό. Εκείνος έφερε μαζί του και τους δικούς του βοηθούς: τον αλληλοσεβασμό, την αποδοχή, τη συνεργασία, το μέτρο, το σεβασμό στην διαφορετικότητα του καθενός από μας και τους τρύπωσε στην καρδιά μας. Με τη βοήθειά λοιπόν όλων αυτών, έφτασα μέχρι εδώ.», λέει στα παιδιά ο μικρός Οδυσσέας, ένας αντισυμβατικός ήρωας που μπορεί εμφανισιακά να μην έχει σχέση με το κλασικό πρότυπο αθλητή, δείχνει όμως με τη θέληση και την φιλοσοφική αλλά και κοινωνική του αναζήτηση πως με όχημα τον αθλητισμό, μπορούν όλοι να σημειώσουν την προσωπική τους νίκη, να ενεργοποιήσουν τη σκέψη τους προς θετικό τρόπο και να εφαρμόζουν την εκεχειρία στην καθημερινή τους ζωή ώστε αργότερα να μπορέσουν να την εφαρμόσουν και σε παγκόσμια επίπεδα ανάμεσα στους λαούς. «Η εκεχειρία εξασφαλίζει ότι τα όπλα κρύβονται εκεί στο μπαούλο μαζί με το μίσος, το φόβο, τη ζήλια, την απληστία, το θυμό κι όσο προσωρινή κι αν σας φαίνεται, γίνεται, για να μπορούν όσοι συμμετέχουν στους αγώνες να ταξιδεύουν. Ελάτε! Βιαστείτε! Εσείς, μικρά παιδιά, είστε οι καταλληλότεροι για να μιλήσετε για Ειρήνη». Εκεχειρία σημαίνει να κρατά ο ένας το χέρι του άλλου με στόχο να κατεβαίνουν τα όπλα και να αρχίζουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Έτσι πολλοί νομίζουν ότι η εκεχειρία είναι μόνο η κατάπαυση του πυρός σε καιρό αγώνων, όμως η Ολυμπιακή Εκεχειρία, είναι η μετουσίωση όλων των ανθρωπιστικών και φιλοσοφικών ιδεών που θα έπρεπε να εφαρμόζονται σε όλη τη γη καθημερινά ώστε να οδηγηθούμε σε μια ειρηνική και παραγωγική παγκόσμια συμβίωση. Ας εκπαιδεύσουμε λοιπόν τα μικρά παιδιά. Ας τα μάθουμε να σκέφτονται πως μέσα από την συνεργασία, την άμιλλα, τον αλληλοσεβασμό, την αποδοχή του διαφορετικού, την ομαδικότητα, το σεβασμό, έννοιες γνωστές για τη σημασία τους ήδη από τα χρόνια και τα διδάγματα του Αισώπου, θα καταφέρουν να βάλουν μια στέρεα βάση για ένα ειρηνικό μέλλον. Ας εφαρμόσουμε όλη στην καθημερινότητά μας τη δική μας εκεχειρία, ώστε να δημιουργηθεί έτσι μια βάση διαλόγου και εφαρμογής και στην κοινωνία που ζούμε. αλλά και πέρα από τη χρονική διάρκειά τους. Άλλωστε αυτά που χωρίζουν τους λαούς είναι πολύ λιγότερα από εκείνα που μπορούν να τους κρατήσουν ενωμένους. Έτσι, το 1999, εκατόν ογδόντα κράτη μέλη του ΟΗΕ, συνυπέβαλαν το ψήφισμα υπέρ της τήρησης της Ολυμπιακής Εκεχειρίας, κατά τη διάρκεια των αγώνων στο Σύδνευ της Αυστραλίας. Το Σεπτέμβριο του 2000, εκατόν πενήντα αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, συμπεριέλαβαν στη διακήρυξη της χιλιετίας μια παράγραφο για την παντοτινή τήρηση των Ολυμπιακών Αγώνων. Το 2000 επίσης, κατά την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων οι αθλητές της Νότιας και της Βόρειας Κορέας, μπήκαν μαζί στο στάδιο, κάτω από την ίδια σημαία κατά την τελετή έναρξης, τονίζοντας με αυτή τη συμβολική κίνηση την δύναμη της Ολυμπιακής Εκεχειρίας. Στους αγώνες του 2004 στην Αθήνα, στο Ζάππειο, απέναντι από το Παναθηναϊκό στάδιο όπου αναβίωσαν οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες το 1896, στήνεται ο Mαθητικό αφιέρωμα στη γαλλική μουσική *Προϊσταμένη του Νηπιαγωγείου της Ελληνογαλλικής Σχολής Αθηνών «Άγιος Παύλος», συγγραφέας Της ΓΙΑΝΝΑΣ ΚΕΡΑΜΑΡΗ* Μια σπάνια ευκαιρία συνάντησης με τη μουσική χάρισαν στους συμμαθητές τους οι μαθητές πιάνου της Ε και ΣΤ τάξης Δέσποινα Μπίλια, Μυρτώ Παυλοπούλου, Παναγιώτης Κορολόγος, Δανάη Τζανέλα, Μαρία-Λάουρα Κριζέτιγκ και Φιλίτσα Ελευθερίου. Νιώθοντας την ανάγκη να μοιραστούν με τους συμμαθητές τους τις μουσικές τους γνώσεις, παρουσίασαν στις 26 Μαΐου ένα εκτενές αφιέρωμα στην ιστορία της γαλλικής μουσικής από την εποχή του Μπαρόκ μέχρι τον Ιμπρεσιονισμό. Μετά την προφορική παρουσίαση του καλλιτεχνικού προφίλ οκτώ κορυφαίων γάλλων συνθετών, οι μαθητές ερμήνευσαν έργα τους προερχόμενα είτε από το πιανιστικό, είτε από το οπερετικό ρεπερτόριο. Η πρωτοβουλία αυτή καταχειροκροτήθηκε με ενθουσιασμό από όλους τους μαθητές της Ε και ΣΤ τάξης που παρακολούθησαν με αμείωτο ενδιαφέρον την εκδήλωση. François Couperin (1668-1733) παρουσίαση Δέσποινα Μπίλια O François Couperin θεωρείται ως ένας από τους σπουδαιότερους συνθέτες της μουσικής Μπαρόκ. Γεννήθηκε το 1668 στο Παρίσι. Στη μουσική τον μύησε ο πατέρας του Charles Couperin, ο οποίος ήταν οργανίστας στην εκκλησία Saint-Gervais, θέση την οποία κληρονόμησε ο François μόλις ενηλικιώθηκε. Το 1693 αναδείχθηκε σε οργανίστα του βασιλιά Λουδοβίκου ΧΙV αποκτώντας τον τίτλο organiste du Roi, ενώ το 1717 έγινε οργανίστας και συνθέτης στο παλάτι των Βερσαλλιών, λαμβάνοντας τον ύψιστο για έναν μουσικό τίτλο ordinaire de la musique de la chambre du Roi. O Couperin πέθανε στο Παρίσι το 1733. Παρότι συνέθεσε αρκετά έργα για εκκλησιαστικό όργανο και για μικρά μουσικά σύνολα, ο Couperin επικεντρώθηκε κυρίως στις συνθέσεις για τσέμπαλο. Οι συνθέσεις αυτές εκδόθηκαν στη συλλογή με τίτλο Pièces de clavecin, κι έχουν δικαίως παρομοιαστεί με μικρά μουσικά ποιήματα, αφού ο Couperin έδωσε στα κομμάτια αυτά τίτλους, οι οποίοι είτε γεννούν στον ακροατή μία συγκεκριμένη εικόνα, είτε περιγράφουν μία ανθρώπινη προσωπικότητα. Ανησυχώντας μήπως τα κομμάτια δεν παιχτούν με τον σωστό τρόπο, ο Couperin έγραψε το L art de toucher le clavecin (Η τέχνη παιξίματος του τσέμπαλου), το οποίο περιλαμβάνει βοηθήματα και συμβουλές, σχετικά με την εκτέλεση των κομματιών. Jean Philippe Rameau (1683-1764) παρουσίαση Μυρτώ Παυλοπούλου O Jean-Philippe Rameau συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους συνθέτες και θεωρητικούς της Μπαρόκ μουσικής. Γεννήθηκε στην πόλη Dijon το 1683. Λόγω του έμφυτου μουσικού του ταλέντου στάλθηκε από τον πατέρα του για σπουδές στο Μιλάνο, ενώ μετά την επιστροφή του επιτέλεσε βιολιστής στην όπερα της Λυών, καθώς και οργανίστας σε πολλούς καθεδρικούς ναούς της περιοχής. Το 1722 εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Παρίσι, όπου δημοσίευσε το πρωτοπόρο για την εποχή μουσικό-θεωρητικό έργο Traité de l harmonie (Πραγματεία περί Αρμονίας) με το οποίο κέρδισε την προσοχή και τον σεβασμό των παρισινών μουσικών, αφού για πρώτη φορά αποπειράθηκε να εξηγήσει επιστημονικά τη δομή και τους κανόνες της μουσικής. Με το έργο αυτό χαρακτηρίστηκε ως ο «Ισαάκ Νεύτωνας της μουσικής» θέτοντας τις βάσεις της σύγχρονης μουσικής αρμονίας. Ο Rameau είναι από τους μεγαλύτερους συνθέτες έργων για τσέμπαλο, ωστόσο στην ιστορία της μουσικής το όνομά του είναι συνδεδεμένο με το μουσικό είδος της όπερας. Συνεργάστηκε με τον Βολτέρο για τη δημιουργία πολλών έργων, ενώ λέγεται, πως συνέθεσε την κορυφαία όπερα Πυγμαλίων σε μόλις οκτώ ημέρες. Πέθανε το 1764 στο Παρίσι. Το πόσο αγαπητός και δημοφιλής ήταν μαρτυρά το γεγονός, πως πάνω από 1.500 άτομα παρευρέθησαν στην κηδεία του, ενώ κατά τη διάρκειά της 180 μουσικοί ερμήνευαν αποσπάσματα από τις όπερές του. Charles Gounod (1818-1893) παρουσίαση Φιλίτσα Ελευθερίου Ο Charles Gounod ανήκει στους συνθέτες του πρώιμου Ρομαντισμού. Γεννήθηκε στο Παρίσι το 1818 σε οικογένεια καλλιτεχνών. Η μητέρα του ήταν πιανίστα και ο πατέρας του διακεκριμένος ζωγράφος. Υπό την καθοδήγηση της μητέρας του ανέπτυξε το μουσικό του ταλέντο, και εισήχθη στο Conservatoire de Paris. Ο Gounod ήταν άνθρωπος με βαθιές θρησκευτικές αρχές. Σκεφτόταν να αφιερώσει τη ζωή του στο Θεό ακολουθώντας μοναχική ζωή, ωστόσο την επιθυμία αυτή δεν πραγματοποίησε ποτέ. Ο Gounod έχει μείνει στην ιστορία για τις όπερές του. Tο 1859 συνθέτει το αριστούργημα Faust, η οποία ανήκει στις δημοφιλέστερες όπερες στη Γαλλία κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Έπειτα από οχτώ χρόνια δημιουργεί το δεύτερο μεγάλο του οπερετικό έργο, την μελωδική ρομαντική όπερα Roméo et Juliette, βασιζόμενος στο ομώνυμο έργο του Σαίξπηρ. O συνθέτης γρήγορα Μαθητές και γονείς έξω από το Ωδείο Μαρία Κάλλας στο Θησείο στην εκδήλωση πιάνου στις 26 Μαϊου 2012 με την καθηγήτρια Γιάννα Κεραμάρη. έστρεψε το ενδιαφέρον του στη θρησκευτική μουσική. Το 1869 συνέθεσε το Inno e Marcia Pontificale (Παπικός Ύμνος και Εμβατήριο), ο οποίος αποτελεί από το 1949 τον εθνικό ύμνο του Βατικανού. Εκτός από όπερες συνέθεσε έναν αξιοσημείωτο αριθμό τραγουδιών. Αυτό που συνέβαλε περισσότερο στη δημοτικότητά του είναι το δημοφιλές Ave Maria, οι στίχοι του οποίου προέρχονται από την προσευχή των Καθολικών προς την Παναγία. Jacques Offenbach (1819-1880) παρουσίαση Μαρία-Λάουρα Κριζέτιγκ Αν και γερμανικής καταγωγής, ο Jacques Offenbach συγκαταλέγεται στους γάλλους συνθέτες, λόγω της σύνδεσης του ονόματός του με τα μουσικά δρώμενα του Παρισιού. Γεννήθηκε το 1819 στην Κολωνία, η οικογένειά του όμως εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και σε ηλικία 14 ετών έγινε δεκτός στο Conservatoire de Paris. Σύντομα απέκτησε τη φήμη βιρτουόζου τσελίστα, πραγματοποιώντας μία επιτυχή περιοδεία στην Αγγλία δίπλα στους μεγαλύτερους πιανίστες εκείνης της εποχής. Το 1850 επιτέλεσε μαέστρος ορχήστρας στο Théâtre Français, και πέντε χρόνια αργότερα νοίκιασε το δικό του θέατρο, ονομάζοντάς το Les Bouffes Parisiens. Σε αυτό το χώρο άρχισε η επιτυχημένη του καριέρα, κατά τη διάρκεια της οποίας ανέδειξε και διέδωσε το μουσικό είδος της οπερέτας. Ο Offenbach έγραψε 98 οπερέτες, πολλές από τις οποίες έγιναν εξαιρετικά δημοφιλείς, όπως Ορφέας στον Άδη, Η Ωραία Ελένη, Η Παρισινή Ζωή. Ωστόσο ο Offenbach επιθυμούσε να αποδείξει στο κοινό την ικανότητά να συνθέσει κάτι πιο «σοβαρό» από τις ελαφρού χαρακτήρα οπερέτες. Μέσα από αυτή την προσπάθεια γεννήθηκε η αριστουργηματική όπερα Les contes d Hoffmann (Τα παραμύθια του Χόφμαν), η οποία διηγείται τις παράξενες ιστορίες του γερμανού συγγραφέα Ernst Theodor Wilhelm Hoffman, και περιέχει μερικές από τις ωραιότερες μελωδίες που έγραψε ο Offenbach. Μία από αυτές είναι και το περίφημο Βarcarolle, τίτλος ο οποίος συνδέεται με τα τραγούδια των βενετών γονδολιέρηδων. Georges Bizet (1838-1875) παρουσίαση Παναγιώτης Κορολόγος Ο Georges Bizet είναι ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες της γαλλικής ρομαντικής όπερας. Γεννήθηκε το 1838 στο Παρίσι από οικογένεια μουσικών, κι έγινε δεκτός στο Conservatoire de Paris σε ηλικία 10 ετών σπουδάζοντας αρχικά πιάνο κι έπειτα σύνθεση. Σε ηλικία 19 ετών απέσπασε το Βραβείο της Ρώμης κερδίζοντας από τη γαλλική Ακαδημία Καλών Τεχνών υποτροφία τριετούς φοίτησης στη Ρώμη. Μετά την επιστροφή στο Παρίσι συνέθεσε τις όπερες Αλιείς μαργαριταριών και Η ωραία κόρη του Περθ, οι οποίες τον καθιέρωσαν σαν έναν από τους πολλά υποσχόμενους συνθέτες. Το 1875 είχε πρεμιέρα το γνωστότερό του έργο του, η θρυλική όπερα Carmen, η οποία διηγείται την ιστορία μίας πανέμορφης νεαρής τσιγγάνας. Το παρισινό κοινό υποδέχτηκε την όπερα χλιαρά, οι μουσικοί όμως τη λάτρεψαν. Ο γερμανός συνθέτης Johannes Brahms τη θεωρούσε ως την ωραιότερη όπερα που είχε γραφτεί, ενώ ο ρώσος συνθέτης Pyotr Tchaikovsky είχε δηλώσει, πως η Carmen θα γίνει η πιο δημοφιλής όπερα όλων των εποχών. Η Carmen είχε κάτι αρκετά σπάνιο για εκείνη την εποχή. Μέχρι τότε, οι χαρακτήρες της όπερας ήταν παρμένοι από τη Βίβλο ή τη μυθολογία. Αντίθετα, το θέμα της Carmen ήταν παρμένο μέσα από τη πραγματική ζωή χαρακτήρων, οι οποίοι ανήκαν στα χαμηλά κοινωνικά στρώματα. Ο Bizet δυστυχώς δε μπόρεσε να γευτεί την επιτυχία της όπερας, καθώς πέθανε το 1875, τρεις μήνες πριν την πρεμιέρα της, σε ηλικία μόλις 36 ετών. Claude Debussy (1862-1918) παρουσίαση Δέσποινα Μπίλια και Μυρτώ Παυλοπούλου Ο Claude Debussy θεωρείται ο μεγαλύτερος εκπρόσωπος του μουσικού Ιμπρεσιονισμού, και μία από τις κορυφαίες προσωπικότητες της μουσικής του 20ου αιώνα. Το κίνημα του Ιμπρεσιονισμού γεννήθηκε στη Γαλλία στο τέλος του 19ου αιώνα κι εμφανίστηκε πρωτίστως στο χώρο της ζωγραφικής, ενώ έπειτα επεκτάθηκε και στη μουσική. Οι ιμπρεσιονιστές συνθέτες, σε αντίθεση με τους συνθέτες του Ρομαντισμού, δεν επεδίωκαν να προκαλέσουν στους ακροατές συγκεκριμένα συναισθήματα. Στόχος τους ήταν να σχηματίσουν με τη μουσική τους διάφορα ηχοχρώματα, δημιουργώντας στους ακροατές ποικίλες εντυπώσεις. Ο Debussy γεννήθηκε στο Saint- Germain-en-Laye το 1862, ωστόσο μεγάλωσε στο Παρίσι. Σε ηλικία 7 ετών πήρε τα πρώτα μαθήματα πιάνου, ενώ τρία χρόνια αργότερα έγινε δεκτός στο Conservatoire de Paris. Παρότι ήταν πολλά υποσχόμενος πιανίστας κερδίζοντας δύο βραβεία σε διαγωνισμούς πιάνου του Ωδείου, ο Debussy άλλαξε γνώμη και στράφηκε στη σύνθεση. Μετά το τέλος των σπουδών του αρχίζει να χτίζει τη δική του μουσική γλώσσα. Το 1894 δημιουργεί το έργο-σταθμό στην ιστορία της μουσικής Πρελούδιο στο απομεσήμερο ενός φαύνου, εισάγοντας καινοτομίες που διευρύνουν τα σύνορα της μουσικής αρμονίας. Ακολουθεί μία σειρά πρωτοποριακών συνθέσεων: η όπερα Πελέας και Μελισσάνθη, η ορχηστρική σουίτα Η Θάλασσα, καθώς κι ένας μεγάλος αριθμός κομματιών για πιάνο: Nocturnes, Préludes, Images pour piano και η διάσημη σουίτα Children s corner. Ο Debussy πέθανε το 1918, τη στιγμή που το Παρίσι βομβαρδιζόταν από τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια το πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου. Maurice Ravel (1875-1932) παρουσίαση Μαρία-Λάουρα Κριζέτιγκ και Φιλίτσα Ελευθερίου O Maurice Ravel θεωρείται από τις κορυφαίες μορφές του γαλλικού μουσικού Ιμπρεσιονισμού. Γεννήθηκε το 1875 στην πόλη Ciboure από μητέρα ισπανικής και πατέρα ελβετικής καταγωγής. Η οικογένεια εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και σε ηλικία 6 ετών άρχισε τα πρώτα μαθήματα πιάνου. Τις πιανιστικές σπουδές συνέχισε στο Conservatoire de Paris, αποσπώντας το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό πιάνου της σχολής. Η επιρροή της ισπανικής καταγωγής της μητέρας του φαίνεται στο ορχηστρικό έργο Ισπανική ραψωδία και στην όπερα Ισπανική ώρα. Το 1909 ολοκλήρωσε το μπαλέτο Δάφνις και Χλόη, το οποίο ο διάσημος ρώσος συνθέτης Igor Stravinsky χαρακτήρισε ως μία από τις ωραιότερες συνθέσεις στην ιστορία της γαλλικής μουσικής, ενώ έπειτα από ένα χρόνο δημιούργησε το περίφημο μπαλέτο La Valse. Το 1928 ο Ravel πραγματοποίησε τετράμηνη περιοδεία στις ΗΠΑ, όπου οι πρεμιέρες των έργων του στέφθηκαν με αξιοσημείωτη επιτυχία. Εκεί γνώρισε από κοντά την μουσική τζαζ, στοιχεία της οποίας συμπεριέλαβε στις επόμενες συνθέσεις του, ιδίως στα δύο Κοντσέρτα για πιάνο. Μετά την επιστροφή του στη Γαλλία ο Ravel συνθέτει το γνωστότερό του έργο, το ορχηστρικό Bolero. Πέθανε το 1932 στο Παρίσι. Erik Satie (1866-1925) παρουσίαση Δανάη Τζανέλα O Erik Satie θεωρείται από τις πιο εκκεντρικές προσωπικότητες της μουσικής του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε το 1866 στην πόλη Honfleur της Νορμανδίας, όμως σε ηλικία 4 ετών η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Μετά τα πρώτα μαθήματα πιάνου, έγινε δεκτός σε ηλικία 13 ετών στο Conservatoire de Paris, χωρίς ωστόσο να κερδίσει την εύνοια των καθηγητών του και να μην ολοκληρώσει ποτέ τις σπουδές του στο Conservatoire. Σε ηλικία μόλις 22 ετών επηρεασμένος από την αρχαία ελληνική ιστορία, συνθέτει και δημοσιεύει τα γνωστότερα κομμάτια του για πιάνο, τις Γυμνοπαιδίες, εμπνευσμένος από τους ομώνυμους ετήσιους δεκαήμερους εορτασμούς στην αρχαία Σπάρτη προς τιμήν του θεού Απόλλωνα. Το 1917 συνεργάζεται με τον γάλλο δραματουργό Jean Cocteau για τη δημιουργία του μπαλέτου Παρέλαση. Η πρεμιέρα του έργου προκάλεσε σάλο στην παρισινή κοινωνία, αφού ο Satie στην ενορχήστρωση συμπεριέλαβε εκτός από τα κλασσικά όργανα της ορχήστρας μία γραφομηχανή, μία κουδουνίστρα και μία σειρήνα. Τα σκηνικά και κουστούμια της παράστασης δημιούργησε ο Pablo Picasso. Ο συνθέσεις του Satie είναι πρωτότυπες, χιουμοριστικές, συχνά παράξενες. Παρότι δε γνώρισε μεγάλη αναγνώριση από το ευρύ κοινό, εντούτοις γνώρισε τον θαυμασμό πολλών νέων συνθετών, επηρεάζοντας μεταξύ άλλων τον Ravel και τον Debussy, και υποστηρίζοντάς θερμά την προσπάθειά τους να χτίσουν την τόσο ιδιόμορφη μουσική τους γλώσσα. Ο Satie πέθανε το 1925 στο Παρίσι. *Μουσικοπαιδαγωγός

8 Mars - Juin 2012 Μάρτιος - Ιούνιος 2012 Ιστορίες με χρώματα και φαντασία Tης ΛΕΜΟΝΙΑΣ ΑΜΑΡΑΝΤΙΔΟΥ* Ένα πρωινό του Φεβρουαρίου με κάλεσαν από το δημοτικό σχολείο Saint-Paul να παρευρεθώ με τους δασκάλους των πολιτιστικών στην ώρα του μαθήματος και να μιλήσω στα παιδιά της έκτης για την εικονογράφηση παιδικών βιβλίων και κυρίως να απαντήσω στις ερωτήσεις των μαθητών για τη ζωγραφική απεικόνιση του μύθου του Αισώπου-Λαφονταίν που αναφέρεται στη νίκη της υπομονετικής και μεθοδικής χελώνας σε αγώνα δρόμου με τον αλαζόνα κι εξυπνάκια λαγό. Η πρώτη εντύπωση που εισέπραξα, αμέσως μόλις βρέθηκα ανάμεσα στα παιδιά, ήταν ένα κλίμα σοβαρότητας, πειθαρχίας και συγκέντρωσης στα θέματά μας.τα παιδιά της έκτης κάθισαν ήσυχα, παρόντος και του διευθυντή του σχολείου κυρίου Δημήτρη Βαρθαλίτη, και μετά από την απαραίτητη παρουσίαση των εκπαιδευτικών, άρχισαν να μου κάνουν ερωτήσεις για πολύ σοβαρά πράγματα. Αυτή η πολιτισμένη ατμόσφαιρα της τάξης και η αίσθηση ότι το ακροατήριο ενδιαφέρεται να μάθει, μ έκανε να νιώσω πολύ άνετα. Το πρώτο που με ρωτήσανε ήταν πότε κατάλαβα ότι έχω κλίση στη ζωγραφική. Ένα παιδί, στη συνέχεια με ρώτησε πώς εμπνεύστηκα την εικόνα που τους πήγα για τη χελώνα και το λαγό του Λαφονταίν. Είπα ότι αυτόν τον καιρό που η Ελλάδα περνάει μια πολύ σκληρή και δύσκολη περίοδο απ όλες τις πλευρές, οικονομικά, ανθρωπιστικά, πολιτιστικά, κοινωνικά, και άλλοι μας λυπούνται κι άλλοι μας κοροϊδεύουν ή επικρίνουν για τα μαύρα χάλια μας, σκέφτηκα με αφορμή το μύθο, πως εμείς, οι Έλληνες, σαν τη συνετή και μεθοδική χελώνα θα καταφέρουμε να ξεφύγουμε απ αυτόν τον εφιάλτη και στο τέλος θα τερματίσουμε νικητές όσο για τον χορτάτο κι αλαζόνα λαγό, απλά θα τον πιάσουμε στον ύπνο. Καθώς, όμως, μίλαγα μια για τον Πεσσόα, μια για τον Λαφονταίν και τα τωρινά βάσανά μας ως Έλληνες, διαπίστωνα ότι η ώρα περνούσε και γι αυτό που πραγματικά ήθελα να μιλήσω ίσως δεν προλαβαίναμε. Πάνω από τα αυτοβιογραφικά μου, τα προσωπικά μας, πάνω από τα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου και τις επιθυμίες του, υπάρχει κάτι απολύτως σημαντικό και υπερβατικό που οι πρόγονοί μας το είχαν αντιληφθεί και του έδωσαν τη θεϊκή διάσταση που του άξιζε. Τι είναι αυτό; Μα το ΦΩΣ. Το ουράνιο τόξο η ΙΡΙΔΑ. Το χρωματικό φάσμα είναι σαν τη μουσική κλίμακα, όπου υπάρχουν χαμηλές και ψηλές νότες. Αυτό πρώτο το 560 περίπου π.χ. το επεσήμανε ο Πυθαγόρας και ταύτισε την χρωματική με τη μουσική κλίμακα των ήχων. Τώρα γιατί το ουράνιο τόξο έχει αυτό το ημικυκλικό σχήμα; Στην πραγματικότητα κύκλος είναι αλλά το μισό γειώνεται και έτσι εμείς βλέπουμε το άλλο μισό στην ατμόσφαιρα. Μετά τον Πυθαγόρα το 560 π.χ. ο Γάλλος Καρτέσιος, προσδιόρισε με σαφήνεια το φαινόμενο και περί το 1665, ο άγγλος Ισαάκ Νεύτων απέδειξε με τη βοήθεια τριγωνικού κρυστάλλινου πρίσματος ότι το λευκό φως συνίσταται στα τρία πρωτογενή χρώματα μπλε-κίτρινο-κόκκινο και τα τρία δευτερογενή που προκύπτουν από την ανάμειξή τους δηλαδή το πράσινο-πορτοκαλί-μωβ. Επειδή εκείνη την εποχή ο αριθμός επτά θεωρείτο ιερός, ο Νεύτων διέκρινε το μπλε σε λουλακί και τυρκουάζ κι έτσι προέκυψαν τα επτά χρώματα της Ίριδας. Ίριδα ονομάζουμε και το μέρος του ματιού όπου το φως αντανακλάται και κατόπιν η πληροφορία μεταβιβάζεται σε απειροελάχιστο χρόνο στο οπτικό νεύρο κι έτσι σχηματίζεται η εικόνα του εξωτερικού κόσμου, σε αντίθεση με την κόρη του ματιού, όπου το φως βυθίζεται ανεπιστρεπτί, χάνεται στα σκοτάδια, όπως και η κόρη Περσεφόνη. Ανέφερα την Ίριδα και την Κόρη για να πω στα παιδιά ότι όλη αυτή επιστημονική εξήγηση του φαινομένου του ουράνιου τόξου είναι ασφαλώς ικανοποιητική για την ανθρώπινη περιέργεια, αλλά υπάρχει και μια άλλη ερμηνεία, πολύ χαριτωμένη και ποιητική Την Ίριδα την ταύτισαν με το ουράνιο τόξο, όπως είπαμε, το φαινόμενο που συνδέει τον ουρανό με τη γη και πίστευαν ότι τα πολύχρωμα πέπλα της είναι ο δρόμος της. Αυτό το πολύχρωμο και διάφανο μετέωρο που εμφανίζεται μετά από καταιγίδα, φανταστείτε πώς Εντυπώσεις από το Παρίσι Tης ΦΕΛΙΑΣ ΑΓΡΑΠΙΔΗ* Στις 7 Απριλίου 2012, Μεγάλο Σάββατο για τους Καθολικούς, μετά από μια ευχάριστη πτήση φτάσαμε στο αεροδρόμιο Charles de Gaulle. Ταχτοποιηθήκαμε στο ξενοδοχείο «NOVOTEL» κι άρχισε η ξενάγηση στην Πόλη του Φωτός. Ξεκινήσαμε από το Τροκαντερό. Κατεβήκαμε για να απολαύσαμε τον Πύργο του Άιφελ για αρκετή ώρα, παρόλο το τσουχτερό κρύο και το ψιλόβροχο. Συνεχίσαμε με την αψίδα του Θριάμβου, τα Ηλύσια Πεδία, το Μεγάλο Παλάτι, την Πλατεία Ομονοίας, το Δικαστικό Μέγαρο, τη Γαλλική Ακαδημία, το Πάνθεον, το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, τη Σχολή Καλών Τεχνών, το Πολεμικό Μουσείο, το café De la Paix, όπου σύχναζε ο Ωνάσης, η Κάλλας, ο Κ. Καραμανλής και σε κάθε ταξίδι στο Παρίσι με το σχολείο πίνει τον καφέ του ο Δημήτρης Βαρθαλίτης με τη Σγουρή Γεωργιάδου και πολλούς γονείς, τους δρόμους γύρω από το Σαιν Ζερμαίν ντε Πρε, τους κήπους του Λουξεμβούργου, γέφυρες και τον Καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων. Το βραδάκι κατά της 8 ως σωστοί «Γάλλοι» δειπνήσαμε σε τοπικό εστιατόριο κι επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο μιας κι η κρουαζιέρα στο Σηκουάνα ήταν αδύνατο να γίνει λόγω του απίστευτου κόσμου. Κυριακή του Πάσχα για την Καθολική Εκκλησία, η μέρα μας άρχισε με την επίσκεψή μας στις Βερσαλλίες. Η ουρά για την επίσκεψη των εσωτερικών χώρων των ανακτόρων ήταν τεράστια κι έτσι απολαύσαμε τους κήπους των Βερσαλλιών, περπατήσαμε, πήραμε το τρενάκι, αφεθήκαμε να μας οδηγήσει στα ατελείωτα δρομάκια των κήπων, κάναμε βαρκάδα, φάγαμε παγωτό με τη συνοδεία της μουσικής που ακουγόταν διακριτικά από ηχεία σε όλη την έκταση των κήπων. Ο κ. Δημήτρης Βαρθαλίτης κατάφερε να ανακαλύψει το σημείο των κήπων όπου ο Λουδοβίκος ΙΔ είχε δημιουργήσει το Λαβύρινθο του Αισώπου με 39 αγάλματα που παρίσταναν 39 Μύθους. Στην επιστροφή ο Γιώργος Καρτάλος μέσα στο πούλμαν, υποσχέθηκε ότι θα δώριζε στο σχολείο ένα πίνακα του Σόρογκα με θέμα ένα μύθο του Αισώπου La Fontaine και καταχειροκροτήθηκε. Μετά τους κήπους σειρά είχε το Μουσείο του Λούβρου. Εκεί μας περίμενε η ξεναγός με προγραμματισμένο ραντεβού και γρήγορα κι εύκολα περάσαμε την είσοδο του μεγαλύτερου μουσείου της Ευρώπης, για να θαυμάσουμε από κοντά μερικούς από τους θησαυρούς του όπως τη Νίκη της Σαμοθράκης, την Αφροδίτη της Μήλου, τους πίνακες του David και του De la Croix και τη Μόνα Λίζα. Μετά το μουσείο ανεβήκαμε τα 240 σκαλιά του μοναδικού λόφου του Παρισιού για να περπατήσουμε στα γοητευτικά σοκάκια της Montmartre και να επισκεφτούμε την εκκλησία ρομανικού ρυθμού Sacré Coeur. Μαγαζάκια, καφέ, γκαλερί, πλανόδιους ζωγράφους, τραγουδιστές και τι δεν είχε αυτός ο λόφος!!! Σε κάποια από τα παιδιά μας, όπως στη Φέλια, τη Μικαέλλα, τη Μαλένα, το Φώτη και το Μάνο φιλοτέχνησαν τα πορτραίτα τους. Μεγάλη ήταν όμως κι η έκπληξη και χαρά μας όταν μπήκαμε στην εκκλησία και βρεθήκαμε σε έναν χώρο τεράστιο, γεμάτο πιστούς από όλον τον κόσμο οι οποίοι με κατάνυξη παρακολουθούσαν την Πασχάλιο Λειτουργία με τη συνοδεία του οργάνου και την καταπληκτική φωνή μιας μοναχής! Γεμάτοι εικόνες, μουσικές κι εμπειρίες κατευθυνθήκαμε στο εστιατόριο και στη συνέχεια κάναμε επιτέλους την πολυπόθητη κρουαζιέρα στο Σηκουάνα. Τα λόγια είναι περιττά κι οι λέξεις δε φτάνουν για να περιγράψει κανείς την ομορφιά του Παρισιού το βράδυ Η παρέα μας, κι ιδιαιτέρως οι Καρτάλος, Κουτρουμπή, Γεωργιάδου και Αγραπίδης αναστάτωσαν το κατάστρωμα του πλοίου από τις φωνές και τα γέλια τους... Αργά πήγαμε στο ξενοδοχείο για ξεκούραση. Η επόμενη μέρα θα ήταν η χαρά των μικρών αλλά και των μεγάλων. Και η μεγάλη μέρα είχε φτάσει: Δευτέρα 9 Απριλίου 2012. DISNEYLAND! Τι να πει κανείς; Μόνο εάν το ζήσει μπορεί να καταλάβει Το βράδυ μετά το φαγητό στο ξενοδοχείο ίσα ίσα που προλάβαμε να βάλουμε πιζάμες Κι επόμενη ημέρα Μεγάλη Τρίτη για την Ορθοδοξία, ήταν συναρπαστική. Τα πιο γρήγορα τρενάκια του κόσμου Οι αγαπημένοι μας Αστερίξ κι Οβελίξ, το ελληνικό χωριό, τα δελφίνια, τα θεάματα Τι κι αν φαινότανε στα μάτια των ανθρώπων που ζούσαν σαν ζωάκια μέσα σε σπηλιές και κρύωναν και φοβόντουσαν. Η εμφάνιση του ουράνιου τόξου ήταν μια βεβαίωση ότι ο κίνδυνος πέρασε και ότι οι θεοί στέλνουν ένα μήνυμα παρηγοριάς. Οι αρχαίοι Έλληνες που έφτιαξαν όλη αυτήν την μυθολογία, φαίνεται πως χρησιμοποίησαν εντατικά το μυαλό και τη φαντασία τους. Παρατήρησαν το φαινόμενο, το κατανόησαν και μετά έφτιαξαν τον ανάλογο μύθο. Αν ψάξουμε να βρούμε τις δραστηριότητες της Ίριδας μέσα στην αρχαία ελληνική μυθολογία θα δούμε εύκολα πως ταυτίζεται με τις δραστηριότητες του ίδιου του φωτός. Μόνο αυτό είναι τόσο ευέλικτο, παλαιό, αγέραστο, έρχεται από μακριά και τρυπώνει παντού ελεύθερα. Οι παρατηρήσεις των μαθητών δεν απείχαν από αυτές που οι ζωγράφοι γνωρίζουν εμπειρικά. Έτσι μιλήσαμε, σύντομα βέβαια, για το μωβ που το ταυτίζουμε με το γεωμετρικό σχήμα της έλλειψης. Χρώμα δευτερεύον, ψυχρό, του μυστικού, του ασυνείδητου, του πένθους. Όταν κοκκινίζει γίνεται αλλόκοτο, τρομακτικό, δεισιδαιμονικό, όταν γέρνει προς το μπλε, δηλώνει ευσέβεια, κατανόηση, ουράνια λεπτότητα και πλούτο. Το σκούρο μωβ εκφράζει θάνατο, μοναξιά, ερήμωση και γενικά των κάτω κόσμο, τα μυστήρια βάθη της ψυχής και της ζωής. Δίπλα στο μωβ βρίσκεται το μπλε. Χρώμα βασικό, ψυχρό. Ο κύκλος που αδιάκοπα κινείται, η αχρονικότητα της αιωνιότητας, η εικόνα του άπειρου, ο ουρανός, η σταγόνα του νερού, το πνεύμα ενότητας Μιλάω με τη ζωγραφική Tης ΜΥΡΤΩΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ* Η ζωγραφική είναι ένας τρόπος να εκφράζομαι, να απεικονίσω αυτά που θα ήθελα πολύ όμως δυστυχώς δεν έχω, να δείξω αυτά που αισθάνομαι, να πω με εικόνες αυτά που σκέφτομαι. Ακόμη νιώθω ότι με τη ζωγραφική μπορώ να «μιλήσω» σε κάποιον χωρίς να του πω λόγια. Από μικρή αγαπώ πολύ τη ζωγραφική κι όσο μεγαλώνω μου αρέσει περισσότερο. Συνήθως σχεδιάζω κοπέλες, νεράιδες, τοπία, εικόνες από την καθημερινότητα μετά τις χρωματίζω με πινέλα, με ξυλομπογιές, με μαρκαδόρους ή με το μολύβι μου. Την αφορμή για να ζωγραφίσω τον Titeuf μου την έδωσε η κυρία των Γαλλικών που ήρθε στην τάξη να μας μιλήσει για αυτόν. Μόλις μας πρότεινε η κ. Γεωργία να της έβρεχε; Τίποτε δεν μπόρεσε να μας εμποδίσει να περάσουμε ΤΕΛΕΙΑ στο πάρκο του Αστερίξ!!! Ο Αγραπίδης με τη Παπαμίχου - Καρτάλου και τα παιδιά χόρευαν χασαποσέρβικο κάτω από τη βροχή μπροστά στα έκπληκτα μάτια των περαστικών... «Είναι τρελοί αυτοί οι Έλληνες!» Η ατρόμητη ομάδα του Αγίου Παύλου, βρισκόταν πάντα στα μπροστινά βαγόνια των πιο γρήγορων τρένων... Εκπληκτική εμπειρία!!! Το βράδυ μετά το φαγητό κάναμε βόλτες και ψώνια στα Ηλύσια Πεδία. Ο Δημήτρης Βαρθαλίτης, η Σγουρή Γεωργιάδου, η Λυδία Κουρεμένου με τον αδελφό της και τη μητέρα της έφαγαν μιλφέιγ στο ξακουστό ζαχαροπλαστείο Le Fouquet s στα Ηλύσια Πεδία. Κάποιοι άλλοι, λάτρεις του χορού, πήγαν στο LIDO. Όλοι μας είχαμε όμορφα πράγματα να πούμε μέσα στο πούλμαν γυρίζοντας στο ξενοδοχείο. Μετά την τελευταία μας όμορφη νύχτα στο Παρίσι η επόμενη ημέρα, Μεγάλη Τετάρτη, 11 Απριλίου 2012, ήταν ελεύθερη για βόλτες, ψώνια, γεύματα, καφέδες κι ό,τι άλλο ήθελε ο καθένας μας. Το Παρίσι, όπως τη νύχτα έτσι και τη μέρα, παραμένει γοητευτικό και η περιπλάνηση στους δρόμους του ήταν μια ξεχωριστή εμπειρία. Το βράδυ, μετά από μια επίσης ευχάριστη πτήση, φτάσαμε στο Ελευθέριος Βενιζέλος γεμάτοι σουβενίρ κι άπειρες εμπειρίες από ένα σύντομο, αλλά ΤΕΛΕΙΟ ταξίδι στο αγαπημένο μας Παρίσι! Και του χρόνου! *Μαθήτρια ΣΤ τάξης Η μαθήτρια της Ε 2 τάξης του Δημοτικού Κατερίνα Μιχαλοπούλου, έγραψε ένα δικό της ποίημα όπου ένας ηλικιωμένος άνθρωπος παίρνει ένα γερό μάθημα από ένα τοσοδούλικο τζιτζίκι. Το ποίημα κέρδισε στη Γαλλία κατά τη σχολική χρονιά 2011-2012 το πρώτο βραβείο στην κατηγορία μυθοπλασίας και μπορείτε να το απολαύσετε στο διαδίκτυο. [http://4pointscardinauxpic.pagesperso-orange.fr/ histo_pxlaf.html] Un homme bizarre une fois habitait dans un petit village. Il était étrange à la fois et pas vraiment très sage. Sa maison était à deux étages mais elle n avait pas de garage. Dans la cour les plantes étaient sèches et sauvages. Il ne sortait pas beaucoup de sa maison, juste pour faire les courses. Les autres ne s intéressaient pas à lui. Il n avait pas d ami aux alentours. L été est arrivé. Les enfants du village criaient fort et couraient. Le soleil dans la cour de notre ami, comme toujours, il brillait, les fourmis ouvrières quittant les fourmilières, comme des fous ils travaillaient et les cigales aux arbres étalés, chantaient sans soucis et comme des fous s amusaient. Une cigale courageuse vers la maison de notre ami s est dirigée. La guitare à la main, une très belle chanson, elle lui a chantée. L homme, dérangé par la musique, vite de sa maison, il est sorti. χώρου-χρόνου-μορφής. Είναι χρώμα πνευματικό, εκφράζει εσωτερική πληρότητα, ευτυχία, αφοσίωση, νομιμοφροσύνη, αγνότητα, περηφάνια, σοφία, ησυχία, χαλάρωση. Είναι χρώμα του χειμώνα και όταν αμαυρώνεται δηλώνει φόβο, ασωτία, πένθος, παγωνιά, κατάθλιψη, νωθρότητα. Ακολουθεί το πράσινο: Δευτερεύον από την ανάμειξη κίτρινου-μπλε. Το σφαιρικό τρίγωνο. Είναι χρώμα ψυχρό. Είναι το χρώμα της ελπίδας, της χαράς, ηρεμίας, φιλίας, αυτοκυριαρχίας, φυσικής εξισορρόπησης, ικανότητας συνεργασίας, χαλάρωσης και πίστης. Στη μέση περίπου του χρωματικού φάσματος λάμπει το κίτρινο. Χρώμα θερμό, βασικό, το τρίγωνο. Ακολουθεί αμέσως το πορτοκαλί. Χρώμα δευτερεύον από το κόκκινο και το κίτρινο, θερμό, το τραπέζιο. Συνδυάζει την ηλιακή φωτεινότητα με την υλική σφαίρα. Είναι περήφανο, πλούσιο, καλοσυνάτο, φιλικό, τονίζει την αφθονία. Τελευταίο χρώμα στο φάσμα είναι το κόκκινο. Χρώμα βασικό, θερμό, το τετράγωνο. Το κόκκινο είναι το πιο ζωηρό, πυκνό και νευρικό χρώμα. Το ταυτίζουμε με την ύλη, τον πυρήνα της γης, το αίμα, το πάθος, την ταραχή, την ορμή, τον πόλεμο, την επανάσταση κι αγωνιστικά πάθη. Πιστεύω ότι καταφέραμε μεγάλοι και μικροί να ταξιδέψουμε σ όλα τα μήκη και τα πλάτη της ψυχής, του μυαλού και της φυσικής επιστήμης, νοερά με ταχύτητες αστρονομικές, όπως κάνανε από πάντα οι άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν τον εγκέφαλο και τη φαντασία τους. *Εικαστικός Βραβείο μυθοπλασίας Agacé, il lui adresse la parole pour lui faire peur et la faire partir. La cigale, pourtant n a pas eu peur, et elle a répondu : «Tu ne me chasses pas mon cher ami, moi, je chanterai à l infini, et, je t invite à danser avec tout le monde, toi aussi.» Mais notre ami solitaire, à la cigale a tout de suite répondu: «Va-t en, cigale, va-t en! Que je ne me fâche pas! Tu aurais bien prié que je ne te rencontre pas!» «Le temps où je serai utile pour toi viendra, et ainsi, toi aussi, tu apprendras quelque chose par une petite cigale de bonne foi.» L hiver suivant, lourd et fatigant, notre ami rend malade et impuissant. La cigale, malgré le froid, est passée un matin parlà, et, par la fenêtre, l homme tourmenté dans son lit elle voit. Il lui a humblement cette fois adressé la parole, en disant: «Tu as eu raison, ma cigale! Excuse-moi! Mon comportement était idiot. Je te supplie Un médecin, des médicaments, je meurs «Ne t inquiète pas, mon cher ami, j irai dans toutes les pharmacies!» L homme, sauvé par la cigale, a dit: «Merci de tout cœur, mon insecte-gardien, puis-je devenir ton ami? Je t en supplie!» «Oui, bien sûr! Et je chanterai chaque été dans ta cour, et les hommes du village, tes amis donc, t accepteront, petit à petit, à leur tour. Όταν ζωγραφίζω, ταξιδεύω φτιάξουμε κάτι σε σχέση με αυτόν, ή να βρούμε πληροφορίες για αυτόν ετοίμασα αρκετές ζωγραφιές, όμως εκείνη κράτησε μόνο μία. Μου αρέσει να ζωγραφίζω πάνω σε μικρά τελάρα, σε λευκά ή χρωματιστά χαρτιά, σε φύλλα από ακουαρέλες, ή σε χαρτόνι. Με ευχαριστεί επίσης να αντιγράφω διάφορα σχέδια που μου φαίνονται ξεχωριστά και μετά να προσπαθώ να φτιάξω παρόμοια δικά μου. Όταν ακούω μουσική, σχεδιάζω πολλές φορές ό,τι μου έρχεται στο μυαλό,. Όταν μεγαλώσω, θα ήθελα όποιο επάγγελμα και αν κάνω, να ζωγραφίζω παράλληλα. Ζωγραφίζω όταν μου χει συμβεί κάτι σημαντικό, όταν θέλω να περάσει η ώρα, όταν βλέπω κάτι που μου αρέσει πάρα πολύ και θέλω να το κάνω κι εγώ, όταν καμιά φορά μου το ζητάνε, όταν ακούω μουσική, αλλά και όταν απλώς.. βαριέμαι. *Μαθήτρια ΣΤ τάξης Tης ΛΥΔΙΑΣ ΔΑΝΟΥ* Από μικρή ασχολούμαι με τη ζωγραφική. Είναι κάτι που μου αρέσει πολύ. Όταν ζωγραφίζω ξεχνιέμαι. Ταξιδεύω σε διάφορουs κόσμους της φαντασίας μου. Οι ζωγραφιές μου με εκφράζουν. Μπορώ να κάθομαι αρκετή ώρα και να παρατηρώ τα αντικείμενα που βρίσκονται γύρω μου φαντάζοντάς τα μέσα στις ζωγραφιές μου ή προσπαθώντας να τα ζωγραφίσω. Πιστεύω πως είναι μια πολύ ωραία ασχολία. Ο καθένας μπορεί να ζωγραφίσει. Αρκεί αυτή η ζωγραφιά να δείχνει τα συναισθήματα και την προσωπικότητά του. Αν ασχοληθεί αρκετά, θα γίνει ένας σπουδαίος ζωγράφος όταν μεγαλώσει. Πρόσφατα επισκέφθηκε το σχολείο μας η Κυριακή Ζαχαριά, με πρωτοβουλία της υποδιευθύντριάς μας και υπεύθυνης για τη Γαλλοφωνία. Μας μίλησε για έναν ήρωα των κόμικ, αλλά και της τηλεόρασης, τον Titeuf. Αυτόν τον ήρωα, τον έβλεπα στην τηλεόραση όταν ήμουν μικρή. Με διασκέδαζε! Έτσι λοιπόν, πήρα την πρωτοβουλία, όπως έκανε και μια άλλη συμμαθήτριά μου, να ψάξω εικόνες του Titeuf και των φίλων του στο Internet και να προσπαθήσω να τις ζωγραφίσω, απλά παρατηρώντας τες. Τελικά, τα κατάφερα. Πρώτη φορά έκανα κάτι τέτοιο και μου άρεσε πολύ. Αυτό δείχνει πως αν προσπαθήσεις κάτι και το θέλεις αρκετά, θα τα καταφέρεις! Θα μου άρεσε ν ασχοληθώ με τη ζωγραφική όταν μεγαλώσω, αλλά δεν είμαι σίγουρη ακόμα για το τι θέλω να κάνω. Πάντως αυτό που σίγουρα ξέρω, είναι ότι θα κρατάω πάντα τις ζωγραφιές μου και που και που αν θέλω κι αν βρίσκω χρόνο θα ζωγραφίζω και κάτι καινούριο. *Μαθήτρια ΣΤ τάξης