ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΟΥ ΜΠΣ Νίκος Ναγόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Κώστας Ρόντος, Αναπληρωτής Καθηγητής

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΜΠΣ) Έρευνα για την Τοπική Κοινωνική Ανάπτυξη και Συνοχή, http://www.soc.aegean.gr/index.php/gr-metaptixiaka-ps/gr-etkas ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΟΥ ΜΠΣ Νίκος Ναγόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Κώστας Ρόντος, Αναπληρωτής Καθηγητής ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΜΠΣ Κώστας Ρόντος, Καθηγητής Γιάννης Κάλλας, Καθηγητής Νίκος Ναγόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Μιχάλης Ψημίτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ευστράτιος Γεωργούλας, Επίκουρος Καθηγητής Σεβαστή Τρουμπέτα, Επίκουρη Καθηγήτρια Παναγιώτης Γιαβρίμης, Λέκτορας Μάνος Σαββάκης, Λέκτορας ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: Ευστράτιος Μπουλμπούλης 1. ΙΔΡΥΣΗ, ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 1.1 Η μέχρι σήμερα πορεία 1.2 Μετεξέλιξη και σημερινή φυσιογνωμία 1.3 Αντικείμενο και Στόχοι του προγράμματος 1.4 Γνώσεις-Δεξιότητες που παρέχει 1.5 Τομείς επαγγελματικού προσανατολισμού των αποφοίτων 2. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ 2.1 Οργάνωση του προγράμματος 2.2 Τα μαθήματα 2.3 Τρόποι διδασκαλίας 2.4 Αξιολόγηση των φοιτητών 2.5 Ετήσιο Εκπαιδευτικό-Επιστημονικό Σεμινάριο του Μεταπτυχιακού 2.6 Υποδομές 3. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ 3.1 Προκήρυξη του προγράμματος 3.2 Κατηγορίες υποψηφίων 3.3 Διαδικασία υποβολής υποψηφιότητας 3.4 Επιλογή φοιτητών 3.5 Έναρξη του προγράμματος 3.6 Υποτροφίες 3.7 Υποχρεώσεις μεταπτυχιακών φοιτητών 3.8 Αναστολή φοίτησης 3.9 Δίδακτρα 4. ΟΡΓΑΝΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 4.1 Τα όργανα διοίκησης του Μεταπτυχιακού / Διδακτικό Προσωπικό 4.2 Επισκέπτες Καθηγητές, Εμπειρογνώμονες και Στελέχη Επαγγελματικών φορέων 1

που έλαβαν μέρος στις διαλέξεις και στις ημερίδες 5. ΒΑΣΙΚΟ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 5.1 Α Εξάμηνο 5.2 Β Εξάμηνο 6. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ 6.1 Τρόπος αξιολόγησης 6.2 Βασικά αξιολογικά στοιχεία 2

1. ΙΔΡΥΣΗ, ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΧΗ» 1.1 Η μέχρι σήμερα πορεία Η έναρξη λειτουργίας του προγράμματος έγινε κατά το ακαδημαϊκό έτος 2004-05 με την αρχική του ονομασία «Έρευνα Εφαρμοσμένη στην Ανάπτυξη Καινοτόμων Τοπικών και Περιφερειακών Πολιτικών και την Κοινωνική Συνοχή». Αντικείμενο του Π.Μ.Σ ήταν η παραγωγή και μετάδοση γνώσεων, τεχνογνωσίας, μεθοδολογιών, λειτουργικών εργαλείων και εν γένει ερευνητικών αποτελεσμάτων στο χώρο της Εφαρμοσμένης Κοινωνικής Έρευνας. Από την παραπάνω περιγραφή είναι εμφανής ο εξ αρχής προσανατολισμός του προγράμματος στην Εφαρμοσμένη Έρευνα πάνω στα γνωστικά αντικείμενα της Τοπικής Κοινωνικής Ανάπτυξης και Συνοχής, ο οποίος μέσα από την εμπειρία της λειτουργίας του μέχρι σήμερα αναθεωρήθηκε πρόσφατα προς την κατεύθυνση μεγαλύτερης συνοχής και συνέχειας των μαθημάτων και σαφέστερου προσανατολισμού στην εφαρμογή της εμπειρικής έρευνας με ενεργή συμμετοχή των φοιτητών, ώστε να εμπεδωθούν καλύτερα οι παρεχόμενες γνώσεις και δεξιότητες. Η συγκρότηση του αρχικού προγράμματος περιλαμβάνεται στην Υπουργική απόφαση 25110/Β7/6.5.04 (φεκ 753/19.5.04 τ. Β) και η τροποποίηση αυτού στην Υπουργική Απόφαση 35748/Β7/22.7.2008 (φεκ. 1597/11.8.08 τ. Β. Γενικότερα το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις Μεταπτυχιακές Σπουδές στην Ελλάδα περιλαμβάνεται στο Νόμο 3685/08 (ΦΕΚ 148/ Τεύχος Α, 16.7.08). Αν και το παρόν κείμενο περιλαμβάνει βασικές διατάξεις των παραπάνω, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να συμβουλεύονται το θεσμικό πλαίσιο που διέπει το καθεστώς των Μεταπτυχιακών Σπουδών Γενικότερα αλλά και του συγκεκριμένου Προγράμματος για πληρέστερη ενημέρωσή τους. 1.2 Μετεξέλιξη και σημερινή φυσιογνωμία του ΜΠΣ Για τους λόγους που περιγράφτηκαν στην ενότητα 2.1, η συγκρότηση του ΜΠΣ τροποποιήθηκε το 2008 με την παραπάνω Υπουργική Απόφαση και το πρόγραμμα λειτούργησε με την αναθεωρημένη του μορφή από το ακαδημαϊκό έτος 2008-09. Το πρόγραμμα εκτός του τίτλου του, τροποποιήθηκε ως προς τη δομή, το περιεχόμενο και τη κατανομή των μαθημάτων σε τρόπο ώστε να περιλαμβάνει ένα εισαγωγικό θεωρητικό μάθημα στην Κοινωνιολογία και στα θέματα της Τοπικής Κοινωνικής Ανάπτυξης και Συνοχής ως και τη θεωρητική προσέγγιση των ειδικών αντικειμένων που διδάσκονται (βλέπε παρακάτω στο πρόγραμμα σπουδών (Κεφ. 3). Επίσης, ενισχύθηκε η παροχή μαθημάτων στη Μεθοδολογία Σχεδιασμού των Εμπειρικών Ερευνών και στις μεθόδους και Τεχνικές Ποσοτικής και Ποιοτικής Ανάλυσης. Καινοτομία του προγράμματος αποτελεί η αφιέρωση του β εξαμήνου αποκλειστικά για την εκπόνηση ερευνητικών εργασιών από τους φοιτητές κάτω από την καθοδήγηση των καθηγητών τους και η συνέχιση των μεθόδων ποσοτικής-ποιοτικής ανάλυσης και καλών πρακτικών έρευνας σε προχωρημένο επίπεδο. 1.3 Αντικείμενο και στόχοι του προγράμματος Αντικείμενο του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Κοινωνιολογίας είναι η εκπαίδευση επιστημόνων, ερευνητών/τριών και στελεχών κοινωνικών οργανισμών, ΟΤΑ, ΜΚΟ, Ινστιτούτων και επιχειρήσεων του κοινωνικού τομέα σε κρίσιμα πεδία κοινωνικής ανάπτυξης και συνοχής. Επιπλέον, το ΠΜΣ στοχεύει α) στην εξοικείωση των εκπαιδευομένων στους θεματικούς άξονες : κοινωνικής οργάνωσης, κοινωνικών ανισοτήτων και κοινωνικού αποκλεισμού, πολιτικών απασχόλησης και κοινωνικής ανάπτυξης, παραβατικότητας και αντεγκληματικής πολιτικής καθώς και β) στην απόκτηση ειδικών 3

γνώσεων στη θεωρία και μεθοδολογία της κοινωνικής έρευνας και κυρίως των τεχνικών και των αναλυτικών εργαλείων της για τη μελέτη και επιστημονική εμβάθυνση των θεωρητικών και εφαρμοσμένων πεδίων κοινωνικής ανάπτυξης. Η εκπαίδευση στη διεξαγωγή εφαρμοσμένης κοινωνικής έρευνας στα παραπάνω θεματικά πεδία περιλαμβάνει την ακριβή διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων και υποθέσεων, την ανάπτυξη ερευνητικού σχεδίου και ερευνητικών τεχνικών, τη διαδικασία συλλογής δεδομένων καθώς και την ποιοτική και ποσοτική τους επεξεργασία. Τέλος επιδίωξη είναι η επεξεργασία εναλλακτικών μοντέλων κοινωνικής ανάπτυξης, βασισμένα στις τοπικές και περιφερειακές ιδιαιτερότητες, με στόχο την προώθηση της κοινωνικής και οικονομικής ενσωμάτωσης κοινωνικά ευάλωτων ομάδων και τη μείωση κινδύνων για την κοινωνική τους περιθωριοποίηση. 1.4 Γνώσεις-Δεξιότητες που παρέχει Με την εμπέδωση του αναλυτικού και συνθετικού χαρακτήρα του ΠΜΣ καθώς και με τη σύνδεση του θεωρητικού με τον ερευνητικό και εφαρμοσμένο κύκλο μαθημάτων οι φοιτητές αποκτούν γνώσεις και αναπτύσσουν δεξιότητες στους ακόλουθους τομείς: α. Αποκτούν γνώσεις αναφορικά με τους θεματικούς άξονες που αναλύθηκαν παραπάνω αλλά και σε δεξιότητες μεθοδολογικού σχεδιασμού, κοινωνικής ανάλυσης και διεξαγωγής εφαρμοσμένης κοινωνικής έρευνας στα θεματικά πεδία. Η εκπαίδευση αυτή περιλαμβάνει την ακριβή διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων και υποθέσεων, απόρροια μιας εμπεριστατωμένης θεωρητικής εμβάθυνσης στα θεματικά πεδία, την ανάπτυξη ερευνητικού σχεδίου και ερευνητικών τεχνικών, τη διαδικασία συλλογής δεδομένων, την ποιοτική και ποσοτική τους επεξεργασία και, τέλος τη συγγραφή των αποτελεσμάτων, ορισμένα από τα οποία μπορούν να δημοσιεύονται μετά από συνεργασία των διδασκόντων. β. Στην προώθηση προσεγγίσεων που γεφυρώνουν τη θεωρία με την εμπειρική έρευνα εξασφαλίζοντας την θεωρητική εμβάθυνση και την εμπειρικά τεκμηριωμένη διαμόρφωση πολιτικών κοινωνικής συνοχής και ανάπτυξης. γ. Στην εξοικείωση και εμπέδωση εξειδικευμένων τεχνικών ποσοτικής και ποιοτικής ανάλυσης δεδομένων με κύριο προσανατολισμό τη δευτερογενή ανάλυση δεδομένων και την πρωτογενή έρευνα. δ. Στην εφαρμογή των παραπάνω δεξιοτήτων στο σχεδιασμό, την οργάνωση και τη διαχείριση προγραμμάτων κοινωνικής ανάπτυξης αλλά και στη διαμόρφωση νέων πολιτικών ευρωπαϊκής, εθνικής και περιφερειακής διακυβέρνησης. ε. Στην επεξεργασία προτάσεων εναλλακτικών μοντέλων κοινωνικής ανάπτυξης, βασισμένα στις τοπικές και περιφερειακές ιδιαιτερότητες, με στόχο την προώθηση της κοινωνικής και οικονομικής ενσωμάτωσης κοινωνικά ευάλωτων ομάδων και τη μείωση κινδύνων για κοινωνική περιθωριοποίηση» 1.5 Τομείς επαγγελματικού προσανατολισμού των αποφοίτων Το πρόγραμμα είναι διεπιστημονικού χαρακτήρα με την έννοια ότι δεν περιορίζεται αποκλειστικά στην περαιτέρω εξειδίκευση Κοινωνιολόγων αλλά στην εξοικείωση με γενικά και ειδικά γνωστικά αντικείμενα της Κοινωνιολογίας και στην εκμάθηση των μεθόδων και των τεχνικών της ερευνητικής διαδικασίας ενός ευρύτερου φάσματος Κοινωνικών Επιστημόνων ως και Πτυχιούχων Ανθρωπιστικών Επιστημών. Επίσης, οι Κοινωνιολόγοι που παρακολουθούν το εν λόγω πρόγραμμα εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους σε ειδικά θέματα της Κοινωνιολογίας και της Εμπειρικής Έρευνας. Με την έννοια αυτή οι χώροι επαγγελματικής απασχόλησης των αποφοίτων εκτείνεται σε ένα ευρύτατο φάσμα ειδικοτήτων και φορέων τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Ενδεικτικά αναφέρουμε: Στην εκπαίδευση, ανάλογα και με το βασικό τους πτυχίο 4

Ως στελέχη σε κεντρικές διαφόρων Υπουργείων, Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, ΔΕΚΟ και άλλων κρατικών οργανισμών με αντικείμενα, εκτός των άλλων, το σχεδιασμό, τη διαχείριση ή την αξιολόγηση προγραμμάτων Σε Περιφερειακές Υπηρεσίες και στους ΟΤΑ, δεδομένης της Έμφασης του προγράμματος στη Τοπική και Περιφερειακή Κοινωνική Ανάπτυξη Σε διοικητικές και ερευνητικές θέσεις των ΑΕΙ και ΤΕΙ, στη Γεν. Γραμματεία Ισότητας, στους Συμβουλευτικούς Σταθμούς Γεν. Γραμματείας Νέας Γενιάς και στα Κέντρα Νεολαίας, στη Γεν. Γραμματεία Εκπαίδευσης και Επιμόρφωσης Ενηλίκων ή Απόδημου Ελληνισμού) Ως στελέχη στις υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας και του ΟΑΕΔ, ως Σύμβουλοι Εργασίας, σε σχολές μαθητείας του ΟΑΕΔ για άνεργους ή ΑμεΑ, σε επιθεωρήσεις εργασίας, ως εκπαιδευτικοί σε κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης, ως σύμβουλοι σε Κέντρα Προώθησης στην Απασχόληση (ΚΠΑ). Σε φορείς που ασχολούνται με την έρευνα των εργασιακών σχέσεων, των συνθηκών εργασίας, με τα εργασιακά δικαιώματα και με την προστασία ή υποστήριξη των εργαζομένων απασχολούν μικρό αριθμό κοινωνιολόγων της εργασίας. Σε εταιρείες δημοσκοπήσεων, ερευνών, κοινωνικών μελετών και προγραμμάτων, εφαρμοσμένων ευρωπαϊκών προγραμμάτων και ειδικών δράσεων. Σε ΜΚΟ και σε Ινστιτούτα ή θεσμούς που ασχολούνται με θέματα όπως ισότητα, μετανάστευση, κοινωνική πολιτική, Ινστιτούτα Δια Βίου Μάθησης, Κέντρα Κατάρτισης και Σχολές Δεύτερης Ευκαιρίας. 1.5 Τίτλοι που παρέχει το πρόγραμμα Οι μεταπτυχιακοί τίτλοι που απονέμονται είναι: Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στην «Έρευνα για την τοπική κοινωνική ανάπτυξη και συνοχή». 2. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ 2.1 Οργάνωση του προγράμματος Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τα μαθήματα και τη διπλωματική εργασία. Η επιτυχής ολοκλήρωση του προγράμματος μαθημάτων προϋποθέτει τη διδακτική και ερευνητική απασχόληση, τις πρακτικές ασκήσεις και τις κάθε άλλου είδους εκπαιδευτικές και ερευνητικές δραστηριότητες καθώς και την παρουσίαση της πορείας των διπλωματικών εργασιών σε προγραμματισμένη ημερίδα του Τμήματος Κοινωνιολογίας Η διδασκαλία των μαθημάτων υλοποιείται σε δύο (2) διδακτικά εξάμηνα. Κάθε εξάμηνο μαθημάτων περιλαμβάνει κατ ελάχιστο 13 πλήρες εκπαιδευτικές εβδομάδες. Τα δύο εξάμηνα περιλαμβάνουν 6 μαθήματα έκαστο. Κάθε μάθημα αντιστοιχεί σε τρεις εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας και πέντε (5) πιστωτικές μονάδες. Εξαίρεση αποτελούν τα μαθήματα του β εξαμήνου με αριθμό 1-4, στα οποία αντιστοιχούν δέκα (10) πιστωτικές μονάδες. Η διπλωματική εργασία αντιστοιχεί σε τριάντα (30) πιστωτικές μονάδες. Για την απονομή Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης απαιτείται η επιτυχής ολοκλήρωση 90 πιστωτικών μονάδων σε συνδυασμό με τη συμμετοχή του φοιτητή στο σύνολο των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων του προγράμματος, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο πρόγραμμα και στον κανονισμό μεταπτυχιακών σπουδών. Ο φοιτητής καλείται: α) να παρακολουθήσει όλα τα μαθήματα του α εξαμήνου. β) να παρακαλουθήσει τα δυο υποχρεωτικά μαθήματα του β εξαμήνου και να επιλέξει 2 από τα 4 υποχρεωτικά κατ επιλογήν μαθήματα του β εξαμήνου που έχουν ως αντικείμενο την έρευνα. γ) να εκπονήσει διπλωματική εργασία. 2.2 Τα μαθήματα 5

Τα μαθήματα και η διπλωματική εργασία κατανέμονται στα εξάμηνα ως εξής: Α ΕΞΑΜΗΝΟ (υποχρεωτικά μαθήματα) 1. Εισαγωγή στις έννοιες και τη θεωρία της Κοινωνιολογίας (5 ECTS) 2. Μεθοδολογία σχεδιασμού εμπειρικής κοινωνικής έρευνας (5 ECTS) 3. Κοινωνική συνοχή και ακραίες κοινωνικές ανισότητες. Τοπικές εκφάνσεις παγκοσμιοποιημένων εξελίξεων (5 ECTS) 4. Κοινωνιολογικές προσεγγίσεις στο έγκλημα και την αντιμετώπισή του (5 ECTS) 5. Κοινωνικός αποκλεισμός, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και μορφές κοινωνικής περιθωριοποίησης (5 ECTS) 6. Κοινωνιολογία των οργανώσεων. Οργανωσιακά ζητήματα και ανθρώπινο δυναμικό (5 ECTS) Β ΕΞΑΜΗΝΟ Δύο (2) Κατ επιλογήν υποχρεωτικά μαθήματα από τα κάτωθι: 1. Έρευνα με αντικείμενο την κοινωνική συνοχή και ακραίες κοινωνικές ανισότητες (10 ECTS) 2. Έρευνα στον κοινωνικό αποκλεισμό, τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και τις μορφές κοινωνικής περιθωριοποίησης (10 ECTS) 3. Έρευνα με αντικείμενο την παραβατικότητα, την εγκληματικότητα και την αντεγκληματική πολιτική (10 ECTS) 4. Έρευνα με αντικείμενο τις οργανώσεις και επιχειρήσεις στον κοινωνικό τομέα (10 ECTS) Υποχρεωτικά μαθήματα 1. Ποσοτικές μέθοδοι με εφαρμογές στην κοινωνική ανάπτυξη και τις ευρωπαϊκές τάσεις (5 ECTS) 2. Καλές Πρακτικές Σχεδιασμού και Εφαρμογής Ερευνών και Πολιτικών με αντικείμενο την Κοινωνική Ανάπτυξη και την Κοινωνική Συνοχή (5 ECTS) Σύνολο: 30 ECTS Γ ΕΞΑΜΗΝΟ Εκπόνηση μεταπτυχιακής εργασίας (30 ECTS). Η γνωστική περιοχή, το ακριβές θέμα της διπλωματικής εργασίας καθώς και ο Επιβλέπων καθηγητής, ο οποίος πρέπει να είναι μέλος ΔΕΠ του Τμήματος Κοινωνιολογίας που του έχει ανατεθεί διδασκαλία μεταπτυχιακού μαθήματος, δηλώνεται στη γραμματεία του Τμήματος κατά την περίοδο δήλωσης μεταπτυχιακών εργασιών. Η διπλωματική εργασία κατατίθεται σε τρία (3) αντίτυπα, πριν την καθορισμένη ημερομηνία παρουσίασης στην Τριμελή Εξεταστική Επιτροπή. Η Τριμελής Εξεταστική Επιτροπή ορίζεται με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης Ειδικής Σύνθεσης. Στην Τριμελή Εξεταστική Επιτροπή συμμετέχει ο Επιβλέπων. Η τελική δημόσια παρουσίαση της διπλωματικής εργασίας γίνεται σε ημερομηνία και ώρα που ορίζεται από τον Επιβλέποντα. Μετά το πέρας της δημόσιας υποστήριξης της Μεταπτυχιακής Διατριβής από το μεταπτυχιακό φοιτητή, η Τριμελής Εξεταστική Επιτροπή την αξιολογεί και τη βαθμολογεί. Η βαθμολογία κατατίθεται εγγράφως στη Γραμματεία του Τμήματος. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ο μεταπτυχιακός φοιτητής υποβάλλει ένα (1) αντίγραφο της διπλωματικής εργασίας στη Γραμματεία του Τμήματος Κοινωνιολογίας σε έντυπη μορφή και την ηλεκτρονική της έκδοση [ένα (1) αντίτυπο] σε μορφή ηλεκτρονικού αρχείου (κατά προτίμηση αρχείο.doc ή αρχείο PDF), αποθηκευμένη σε CD-ROM. Οι διπλωματικές εργασίες εντάσσονται σε θεματική βάση του μεταπτυχιακού προγράμματος η οποία πρόκειται να δημιουργηθεί στην Ελληνική Τράπεζα Κοινωνικών 6

Δεδομένων. Υπεύθυνος για τη συγκρότηση της θεματικής βάσης ορίζεται ένας από τους συντονιστές. 2.3 Ετήσιο Εκπαιδευτικό-Επιστημονικό Σεμινάριο του Μεταπτυχιακού Η διαφάνεια και η προβολή του έργου του ΜΠΣ έχει ιδιαίτερη σημασία. Για το σκοπό αυτό θεσμοθετείται η οργάνωση μιας εκδήλωσης με το τέλος κάθε κύκλου του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών. Την οργάνωση της ημερίδας αναλαμβάνει τριμελής επιτροπή από τους συντονιστές που ορίζεται με την έναρξη κάθε μεταπτυχιακού κύκλου. Στην ημερίδα συμμετέχουν υποχρεωτικά όλοι οι μεταπτυχιακοί φοιτητές και αποτελεί προϋπόθεση για το πτυχίο τους. Στην ημερίδα καλούνται να παρουσιάσουν εργασία τους: α. όλοι οι μεταπτυχιακοί φοιτητές που ολοκλήρωσαν τον κύκλο των μαθημάτων δύο εξαμήνων. β. Όλοι οι υποψήφιοι διδάκτορες του Τμήματος υποχρεωτικά. γ. Μέλη ΔΕΠ και ερευνητές του Τμήματος και άλλων ερευνητικών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων 2.4 Υποδομές Για τη λειτουργία του ΠΜΣ θα χρησιμοποιηθεί το σύνολο της υπάρχουσας υλικοτεχνικής υποδομής του Τμήματος Κοινωνιολογίας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών. Η Σχολή Κοινωνικών Επιστημών διαθέτει στη Μυτιλήνη άρτιες κτιριακές εγκαταστάσεις, εγκατάσταση Η/Υ και δικτύων και βιβλιοθήκη. 3. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ 3.1 Προκήρυξη του προγράμματος Η πρόσκληση ενδιαφέροντος για την υποβολή υποψηφιοτήτων στο ΠΜΣ δημοσιεύεται στον ημερήσιο τύπο μετά από σχετική απόφαση της Γενικής Συνέλευσης τον Ιούνιο και περιέχει όλες τις πληροφορίες για τον τρόπο υποβολής των αιτήσεων, τα απαραίτητα προσόντα, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και τα κριτήρια επιλογής. 3.2 Κατηγορίες υποψηφίων Στο Π.Μ.Σ. γίνονται δεκτοί, πτυχιούχοι Τμημάτων Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Σπουδών, Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οικονομικών Σπουδών, Νομικής και Επιστημών Πληροφορικής πανεπιστημίων της ημεδαπής ή ομοταγών αναγνωρισμένων ιδρυμάτων της αλλοδαπής καθώς και πτυχιούχοι συναφών τμημάτων Τ.Ε.Ι. συναφούς γνωστικού αντικειμένου. 3.3 Διαδικασία υποβολής υποψηφιότητας Η προθεσμία υποβολής των αιτήσεων ορίζεται από τη Γενική Συνέλευση του Τμήματος και αναφέρεται ρητώς στην αντίστοιχη πρόσκληση ενδιαφέροντος. Οι αιτήσεις είναι έγκυρες αν υποβληθούν στη Γραμματεία του Τμήματος ή ταχυδρομηθούν εντός της ορισθείσης προθεσμίας. Τα απαραίτητα δικαιολογητικά για τη συμμετοχή στη διαδικασία επιλογής είναι: 1. Αίτηση προς το ΠΜΣ 2. Αναλυτικό Βιογραφικό σημείωμα 3. Επικυρωμένα αντίγραφα πτυχίων/διπλωμάτων 4. Επικυρωμένο πιστοποιητικό αναλυτικής βαθμολογίας (με ακριβή Μ.Ο.) 5. Φωτοτυπία Αστυνομικής Ταυτότητας (νομίμως επικυρωμένη), 6. Δύο συστατικές επιστολές 7. Αποδεικτικά ξένων γλωσσών και χρήσης Η/Υ, νομίμως επικυρωμένα (εάν υπάρχουν) 8. Πτυχιακές εργασίες, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις, Διακρίσεις (εάν υπάρχουν), 7

9. Αποδεικτικά παρακολούθησης επιμορφωτικών προγραμμάτων και επιστημονικών συνεδρίων (εάν υπάρχουν) 10. Αποδεικτικά Επαγγελματικής και Ερευνητικής Εμπειρίας (εάν υπάρχουν). 11. Αναλυτική έκθεση για τα επιστημονικά και επαγγελματικά ενδιαφέροντά τους και τους λόγους για τους οποίους ενδιαφέρονται για Μεταπτυχιακές Σπουδές. Τέλος, ο/ η υποψήφιος /α μπορεί να καταθέσει κάθε άλλο στοιχείο που, σύμφωνα με την γνώμη του/ της, θα συνέβαλε ώστε η Επιτροπή Αξιολόγησης να σχηματίσει πληρέστερη άποψη. Σε περίπτωση που οι τίτλοι σπουδών έχουν χορηγηθεί από ΑΕΙ εξωτερικού, θα πρέπει να υποβληθούν και σχετικές βεβαιώσεις ισοτιμίας από το ΔΙΚΑΤΣΑ. 3.4 Επιλογή φοιτητών Η επιλογή των εισακτέων βασίζεται: α) στην εξέταση των φακέλων υποψηφιότητας β) σε προφορική συνέντευξη και επιστημονική αξιολόγηση των υποψηφίων Η Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης του Τμήματος ορίζει Επιτροπή Επιλογής Μεταπτυχιακών Φοιτητών αποτελούμενη από μέλη ΔΕΠ του Τμήματος, η οποία μετά την ολοκλήρωση των εξετάσεων, συνυπολογίζει τις επιδόσεις των υποψηφίων στα κριτήρια επιλογής, όπως αναφέρθηκαν στο 4.3. Στο συνυπολογισμό αυτό, τα προαναφερθέντα κριτήρια (τυπικά προσόντα κλπ) αξιολογούνται με τρόπο, ούτως ώστε η τελική εικόνα του υποψηφίου, που θα προκύψει από αυτόν, να προσεγγίζει όσο το δυνατόν περισσότερο τους σκοπούς και τις προϋποθέσεις του μεταπτυχιακού προγράμματος. Προς τούτο συντάσσεται τελικό πρωτόκολλο στο οποίο αναφέρονται οι όροι του συνυπολογισμού επιδόσεων και τυπικών κριτηρίων και το οποίο επικυρώνεται και υπογράφεται από τον Διευθυντή του προγράμματος. Μετά το πέρας της παραπάνω διαδικασίας, η Επιτροπή καταρτίζει κατάλογο επιλογής των επιτυχόντων και εφόσον κριθεί απαραίτητο και των επιλαχόντων και παρουσιάζει τις προτάσεις της στη Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης του Τμήματος, τον Οκτώβριο, όπου και επικυρώνεται ο ανωτέρω κατάλογος. Ο αριθμός των εισακτέων κατά έτος στο ΠΜΣ ορίζεται κατ ανώτατο όριο στους τριάντα (30). 3.5 Έναρξη του προγράμματος Η έναρξη του προγράμματος υπολογίζεται να γίνει τη δεύτερη εβδομάδα του Οκτωβρίου μετά την επικύρωση των αποτελεσμάτων επιλογής από τη Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης του Τμήματος. 3.6 Υποτροφίες Σε φοιτητές που παρουσιάζουν εξαιρετικές επιδόσεις, το ΠΜΣ δύναται να διαθέσει υποτροφίες που θα προέρχονται από τα κονδύλια του προγράμματος, χορηγίες, ή άλλους οικονομικούς πόρους. Το ύψος των υποτροφιών καθορίζεται από την οικονομική κατάσταση του μεταπτυχιακού φοιτητή και τους διαθέσιμους πόρους του προγράμματος. Το πρόγραμμα των υποτροφιών ή η απαλλαγή από μέρος των διδάκτρων, είναι δυνατό να συνδέεται με την ανάθεση συγκεκριμένου έργου στους μεταπτυχιακούς φοιτητές. Το έργο αυτό θα πρέπει να έχει σχέση με ακαδημαϊκές- εκπαιδευτικές-διοικητικές δραστηριότητες, και την λειτουργία των εκπαιδευτικών ερευνητικών υποδομών του Τμήματος Κοινωνιολογίας (βιβλιοθήκη, εργαστήρια). Οι υποψήφιοι καλούνται να υποβάλλουν σχετικό αίτημα με την υποβολή των λοιπών δικαιολογητικών τους και να υποβάλλουν το πιο πρόσφατο εκκαθαριστικό σημείωμα εισοδήματος. 8

3.7 Υποχρεώσεις Μεταπτυχιακών Φοιτητών Οι φοιτητές που είναι εγγεγραμμένοι στο Π.Μ.Σ. είναι υποχρεωμένοι: - να παρακολουθούν κανονικά και ανελλιπώς τα μαθήματα του ισχύοντος προγράμματος σπουδών - να υποβάλλουν μέσα στις προβλεπόμενες προθεσμίες τις απαιτούμενες εργασίες - να προσέρχονται στις προβλεπόμενες εξετάσεις. - να σέβονται και να τηρούν τις αποφάσεις των οργάνων καθώς και την ακαδημαϊκή δεοντολογία. Η μη τήρηση μέρους ή όλων των παραπάνω, χωρίς σοβαρή και τεκμηριωμένη δικαιολογία, αποτελεί βάση απορριπτικού βαθμού ή αποκλεισμού από το Πρόγραμμα. 3.8 Αναστολή Φοίτησης Αναστολή φοίτησης σε μεταπτυχιακούς φοιτητές είναι δυνατόν να εγκριθεί από τη Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης μέχρι 12 μήνες σε εξαιρετικές και σοβαρές περιπτώσεις και μόνο για μια φορά. 3.9 Δίδακτρα Για την παρακολούθηση του ΠΜΣ προβλέπεται η καταβολή διδάκτρων, ύψους 1.000,00, τα οποία θα καταβάλλονται σε δύο δόσεις, 500,00 κατά την εγγραφή και 500,00 κατά την έναρξη του εαρινού εξαμήνου. 4. ΟΡΓΑΝΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 4.1 Όργανα διοίκησης του Μεταπτυχιακού Διευθυντής του ΜΠΣ Νίκος Ναγόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Συντονιστική Επιτροπή του ΜΠΣ Κώστας Ρόντος, Καθηγητής Γιάννης Κάλλας, Καθηγητής Νίκος Ναγόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Μιχάλης Ψημίτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ευστράτιος Γεωργούλας, Επίκουρος Καθηγητής Τρουμπέτα Σεβαστή, Επίκουρη Καθηγήτρια Γιαβρίμης Παναγιώτης, Λέκτορας Σαββάκης Μάνος, Λέκτορας 4.2 Επισκέπτες Καθηγητές, Εμπειρογνώμονες και Στελέχη Επαγγελματικών φορέων που έλαβαν μέρος στις διαλέξεις και στις ημερίδες Καθηγητές ΑΕΙ Βαγενάς Γιώργος. Καθηγητής ΤΕΦΑΑ Αθηνών Γκογκίδου Δήμητρα, Καθηγήτρια Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης Λαμπροπούλου Έφη, Καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου Πανούσης Γιάννης Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Παπαδασκαλόπουλος Αθανάσιος, Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου 9

Παπαδημητρίου Ιωάννης, Καθηγητής Τμήματος Πληροφορικής Πανεπιστημίου Μακεδονίας Χατζηπαντελής Θεόδωρος, Καθηγητής Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης Brian Furze, Professor, Department of Sociology, La Trobe University, (Melbourne) University Drive, Wodonga 3690 Australia Ileanna Tache, Professor, Transylvania University of Brasov, Romania Βιδάλη Σοφία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΔΠΘ Καρύδης Βασίλης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Ψημένος Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πάντειο Πανεπιστήμιο Παπακωνσταντινίδης Λεωνίδας, Καθηγητής, ΤΕΙ Καλαμάτας Ιωσηφίδης Θόδωρος, Αναπήρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου Τσιώλης Γιώργος, Επίκουρος. Καθηγητής Τμήματος Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης Εμπειρογνώμονες και Στελέχη Επαγγελματικών φορέων Μαύρος Δημήτρης, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος MRB Σταύρου Σταύρος, πρώην Αναπληρωτής Διευθυντής του CEDEFOP, Θεσσαλονίκη Γιάννης Καλλιοντζής, Στέλεχος Ένωσης Καταναλωτών Λέσβου Παναγιώτης Λαμπρόπουλος, Σύμβουλος Επιχειρηματικότητας Επιμελητηρίου Λέσβου 5. ΒΑΣΙΚΟ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Α ΕΞΑΜΗΝΟΥ (Υποχρεωτικά) 1. Εισαγωγή στις έννοιες και τη θεωρία της Κοινωνιολογίας. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Μάνος Σαββάκης ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων του υποχρεωτικού μεταπτυχιακού σεμιναρίου Εισαγωγή στις Έννοιες και τη Θεωρία της Κοινωνιολογίας, θα παρουσιαστεί εκτενώς ένα μεγάλο τμήμα της παλιότερης, αλλά κυρίως τη σύγχρονης κοινωνιολογικής συλλογιστικής και οι επιδράσεις που αυτός ο τρόπος σκέψης έχει στην εφαρμοσμένη κοινωνική έρευνα. Ειδικότερα, η έμφαση θα δοθεί στις πρώτες διαλέξεις στα αναλυτικά εργαλεία και στις θεωρητικές έννοιες των κλασσικών θεμελιωτών της κοινωνιολογικής σκέψης (Comte, Durkheim, Marx & Weber). Ο σκοπός είναι να καταδειχθούν οι ομοιότητες και οι διαφορές κάθε στοχαστή αναφορικά με τον τρόπο που συγκροτεί τις έννοιες και τη θεωρητική του πρόταση και πως αυτή η πρόταση επηρεάζει την εμπειρική έρευνα, κυρίως στην ποιοτική της εκδοχή. Μέσα από τη δημιουργία ομάδων εργασίας, το σεμινάριο θα επικεντρωθεί σε εμπειρικά παραδείγματα και σε ερευνητικές εργασίες, που διερευνούν τους τρόπους επίτευξης της κοινωνικής ανάπτυξης και συνοχής, αποκαλύπτουν τους μηχανισμούς ταξικής και πολιτικής σύγκρουσης και εξετάζουν τη συγκρότηση και την αντίστοιχη νοηματοδότησης της ανθρώπινης εμπειρίας. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, μετά την ολοκλήρωση των πρώτων εισαγωγικών διαλέξεων από το συντονιστή διδάσκοντα, η ανάλυση θα στραφεί στην παρουσίαση των εννοιών και της θεωρίας διαφόρων εκδοχών και σχολών της μικρο-κοινωνιολογικής παράδοσης, ως ειδικής και διακριτής περιοχής της σύγχρονης κοινωνιολογικής θεωρίας. Συγκεκριμένα θα αναλυθούν η σχολή της συμβολικής αλληλόδρασης, της φαινομενολογίας και της εθνομεθοδολογίας. Θα συζητηθεί η συνεισφορά των ανωτέρω ρευμάτων σκέψης τόσο σε επίπεδο εννοιών και θεωρίας όσο και σε επίπεδο εφαρμοσμένης κοινωνικής έρευνας, ειδικότερα στην ποιοτική της 10

διάσταση. Ταυτόχρονα, θα μελετηθούν και θα παρουσιαστούν από το διδάσκοντα, αλλά και από τους μεταπτυχιακούς φοιτητές, κλασσικά κείμενα, αυτών των παραδόσεων τα οποία προσφέρουν μια σχετική επισκόπηση των κυριότερων γνωστικών διαφερόντων και θεωρητικών εννοιών αυτής της παράδοσης. Σε συνάρτηση με τα προηγούμενα, θα αναδειχθούν τα βασικά πεδία μελέτης της μικρο-κοινωνιολογικής έρευνας, με έμφαση στο χώρο της υγείας και της ασθένειας ως παραδείγματος μελέτης όψεων τοπικής κοινωνικής ανάπτυξης και συνοχής. Παράλληλα, θα καταδειχθεί, σε σχέση και με το σεμινάριο του δευτέρου εξαμήνου, Καλές Πρακτικές Σχεδιασμού και Εφαρμογής Ερευνών και Πολιτικών με αντικείμενο την Κοινωνική Ανάπτυξη και την Κοινωνική Συνοχή, το οποίο θα έχει ένα σαφώς εμπειρικό και εφαρμοσμένο χαρακτήρα, η ποιοτική ερευνητική στρατηγική ως η ενδεδειγμένη μεθοδολογία για την επιστημονική μελέτη διαφόρων περιοχών της καθημερινής ζωής. Οι στόχοι του μαθήματος συνοψίζονται ως εξής: Εξοικείωση φοιτητών/τριων με τα αναλυτικά εργαλεία, τις έννοιες και τη θεωρία της κοινωνιολογίας. Παρουσίαση της βασικής συζήτησης και των θεωρητικών εννοιών που επικρατούν στο χώρο της κλασικής κοινωνιολογικής θεωρίας, μέχρι τις αρχές του 20 ου αιώνα. Εξέταση των πιο σύγχρονων θεωρητικών προτάσεων της συμβολικής αλληλόδρασης, της φαινομενολογίας και της εθνομεθοδολογίας. Ανάλυση του ερμηνευτικού παραδείγματος σχετικά με το νόημα της κοινωνικής δράσης και της απόπειρας επιστημονικής «μετεγγραφής», «μετάφρασης» και εμπειρικής αποτύπωσης του σε ιστορικά, πολιτισμικά και κοινωνικά διαμεσολαβημένες ορίζουσες. Παρουσίαση των βασικών ερευνητικών μεθόδων της κοινωνιολογικής παράδοσης και προκαταρκτική μύηση στην ερμηνευτική κοινωνιολογία και στην ποιοτική έρευνα. Ανίχνευση προνομιακών τόπων εμπειρικής ποιοτικής έρευνας στους χώρους της καθημερινής ζωής με βάση τις θεωρητικές έννοιες της κοινωνιολογίας. Συζήτηση κλασσικών ποιοτικών μελετών και ερευνητικών παραδειγμάτων που επικεντρώνονται στην ελληνική και στη διεθνή πραγματικότητα, ειδικότερα σε ζητήματα ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής. 2. Μεθοδολογία σχεδιασμού εμπειρικής έρευνας. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ : Γιάννης Κάλλας ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Το μάθημα αποτελεί μια γενική εισαγωγή στη μεθοδολογία της εμπειρικής έρευνας και κυρίως στο σχεδιασμό της καταγραφής. Το μάθημα εστιάζει στην παρουσίαση τόσο των ποσοτικών όσο και των ποιοτικών μεθόδων και προσπαθεί να δείξει στους φοιτητές ότι τόσο οι ποσοτικές όσο και οι ποιοτικές μέθοδοι εντάσσονται σήμερα σε ένα ενιαίο μεθοδολογικό υπόδειγμα. Η μεθοδολογία της εμπειρικής έρευνας, υποστηριζόμενη από την ανάπτυξη ερευνητικών υποδομών για τις κοινωνικές επιστήμες με την αξιοποίηση της πληροφορικής τεχνολογίας αποτελεί ένα γνωστικό αντικείμενο και ένα διακριτό ερευνητικό πεδίο. Η έρευνα στο συγκεκριμένο πεδίο διερευνά τις αλλαγές στη μεθοδολογία της εμπειρικής έρευνας και στοχεύει στην αυστηρότερη τυποποίηση της διαδικασία της εμπειρικής διερεύνησης των κοινωνικών φαινομένων. Τα εμπειρικά δεδομένα και τα τεκμήρια που παράγονται στο πλαίσιο ανεξάρτητων ερευνητικών έργων πρέπει να μπορούν να αξιοποιηθούν και για δευτερογενή ανάλυση και από άλλους ερευνητές. Παράλληλα, μέσα από την ομογενοποίηση τους, να είναι δυνατόν να αποτελέσουν μέρος ενός ευρύτερου πειραματικού σχεδίου που δεν καθορίζεται αποκλειστικά από την μεμονωμένη ερευνητική ομάδα αλλά βασίζεται στην συστηματική μελέτη διυποκειμενικά συμφωνημένων φαινομένων και αντικειμένων παρατήρησης. 11

Η επιλογή αυστηρότερων μεθοδολογικών υποδειγμάτων πρέπει να καλύπτει όχι μόνο τη φάση της ανάλυσης αλλά και τη φάση του σχεδιασμού της εμπειρικής έρευνας και βασίζεται τόσο σε διεθνή πρότυπα τεκμηρίωσης όσο και σε μεθοδολογίες σχεδιασμού δομών δεδομένων. Στο μάθημα αυτό περιγράφεται ο τρόπος αξιοποίησης μεθόδων και τεχνικών της εμπειρικής έρευνας καθώς και τεχνικών και εργλείων της πληροφορικής τεχνολογίας για τον αυστηρό προσδιορισμό των αντικειμένων παρατήρησης των κοινωνικών επιστημών καθώς και για το συνολικό σχεδιασμό εμπειρικών ερευνών. Επιχειρείται λοιπόν να παρουσιασθούν η θεωρία, τα μεθοδολογικά υποδείγματα, τα εργαλεία και οι διαδικασίες σχεδιασμού των εμπειρικών ερευνών που αποτελούν το πρώτο βήμα για την ένταξη των συγκεκριμένων ερευνών σε ένα ευρύτερο πειραματικό σχέδιο των κοινωνικών επιστημών. Οι Στόχοι του μαθήματος είναι: Να αποκτηθεί μια γνώση της σύγχρονης μεθοδολογίας σχεδιασμού εμπειρικών ερευνών Να εξοικειωθούν οι φοιτητές με τα εργαλεία σχεδιασμού μοντέλων δεδομένων Να εξοικειωθούν οι φοιτητές με τα εργαλεία και τη διαδικασία τεκμηρίωσης των εμπειρικών ερευνών 3. Κοινωνική Συνοχή και ακραίες κοινωνικές ανισότητες. Τοπικές εκφάνσεις παγκοσμιοποιημένων εξελίξεων. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Σεβαστή Τρουμπέτα ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Η γενική θεματική του σεμιναρίου άπτεται μορφών κοινωνικής δράσης που λαμβάνουν χώρα στο περιθώριο των επίσημων τομέων της κοινωνίας και αποτελούν πτυχές ακραίων κοινωνικών ανισοτήτων. Ιδιαίτερα εξετάζονται μορφές κοινωνικής δράσης που δεν εμπίπτουν στο πεδίο αρωγής του κράτους πρόνοιας και των επίσημων θεσμικών φορέων παρότι σχετίζονται με τη μείωση του εισοδήματος, τον περιορισμό των κοινωνικών/οικονομικών πόρων και με ζητήματα ακραίας περιθωριοποίησης πληθυσμιακών ομάδων. Κύριος στόχος του σεμιναρίου είναι η εξοικείωση των φοιτητών και φοιτητριών με κοινωνιολογικές θεωρίες και μεθοδολογικές προσεγγίσεις ακραίων μορφών ανισοτήτων, με δεδομένο ότι συγχρόνως επιδιώκεται ή/και επιτυγχάνεται η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής του συνόλου της κοινωνίας. Από άποψη μεθοδολογίας, διδάσκεται η πολυεπίπεδη ανάλυση όπου οι τοπικές εκφάνσεις των φαινομένων αυτών εξετάζονται σε συνάρτηση με ευρύτερες εξελίξεις τόσο στο πλαίσιο των κρατών, όσο και του παγκοσμιοποιημένου περιβάλλοντος. Η μέθοδος διδασκαλίας βασίζεται στο συνδυασμό διαλέξεων, ατομικής εργασίας και διάδρασης μέσα στο σεμινάριο. Οι εργασίες που θα παρουσιάσουν και θα καταθέσουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες, στο χειμερινό εξάμηνο, στηρίζονται σε δευτερογενή έρευνα, δηλαδή βιβλιογραφική έρευνα και κριτική ανάγνωση της δευτερογενούς βιβλιογραφίας σε ένα θέμα της επιλογής τους το οποίο εμπίπτει στη θεματική του σεμιναρίου. 4. Κοινωνιολογικές προσεγγίσεις στο έγκλημα και την αντιμετώπισή του. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Στράτος Γεωργούλας ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Στο συγκεκριμένο μάθημα θα εξεταστούν τα εξής ζητήματα: Το έγκλημα ως ιστορικό και κοινωνικό φαινόμενο. Θεωρητικές προσεγγίσεις στο έγκλημα: Κλασικισμός και πρώιμος θετικισμός- Ιταλική Θετική Σχολή. Θεωρητικές προσεγγίσεις στο έγκλημα: κοινωνιολογικός θετικισμός- Χαρτογραφική Σχολή και Σχολή του Σικάγου Σύγχρονες θετικιστικές προσεγγίσεις στο έγκλημα Θυματολογική προσέγγιση. «Νέα» Εγκληματολογία: Μια κριτική προσέγγιση του εγκλήματος. Πρότυπα αντεγκληματικής πολιτικής. Η Αντεγκληματική πολιτική στη σύγχρονη Ελλάδα «Κριτική της αντεγκληματικής πολιτικής και νέες προτάσεις: Η έμφαση στην αποτελεσματικότητα και η μηδενική ανοχή». «Κριτική της αντεγκληματικής πολιτικής 12

και νέες προτάσεις: Η ιδιωτικοποίηση του κοινωνικού ελέγχου». «Κριτική της αντεγκληματικής πολιτικής και νέες προτάσεις: Η κοινωνικοποίηση του κοινωνικού ελέγχου». Νέα Αντεγκληματική Πολιτική: Καταργητισμός. 5. Κοινωνικός αποκλεισμός, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και μορφές κοινωνικής περιθωριοποίησης. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Παναγιώτης Γιαβρίμης ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Στο συγκεκριμένο μάθημα, ο βασικός στόχος είναι να επισημανθεί, να περιγραφεί και αναλυθεί στις επιμέρους όψεις του το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού στις σύγχρονες κοινωνίες. Συγκεκριμένα η έμφαση θα δοθεί στην, στην μελέτη του φαινομένου του κοινωνικού αποκλεισμού, στην μελέτη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο εφαρμογής σε τοπικό επίπεδο, στην εννοιολόγηση των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών διαστάσεων του κοινωνικού αποκλεισμού, στην σύνδεση του κοινωνικού αποκλεισμού με διαστάσεις του κοινωνικού βίου και στην ανάδειξη της συλλογικής διάστασης του αποκλεισμού. Η κατοχή σε στοιχειωδών γνώσεων κοινωνιολογίας και ειδικότερα σε ζητήματα σχετικά με τις διαδικασίες της κοινωνικής ανισότητας, κοινωνικής διαφοροποίησης, κοινωνικής δομής, της ανάπτυξης της αγοράς εργασίας στη σημερινή εποχή, καθώς και γνώσεις γύρω από τις διαδικασίες μετανάστευσης. Με βάση τα παραπάνω, το μάθημα θα διενεργείται τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο με έμφαση στον κοινωνικό αποκλεισμό. Επίσης, θα εστιάσει στην αυτενέργεια των φοιτητών και η αρχή της συνολικότητας. Ως βασικές διδακτικές μέθοδοι χρησιμοποιούνται η εισήγηση, η διδασκαλία σε ομάδες και η μέθοδος project. 6. Κοινωνιολογία των οργανώσεων. Οργανωσιακά ζητήματα και ανθρώπινο δυναμικό. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ : Νίκος Ναγόπουλος ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Σκοπός του μαθήματος είναι ο εντοπισμός και η ανάδειξη αναπτυξιακών προοπτικών σε εθνικό και τοπικό επίπεδο μέσα από την ορθή και εμπνευσμένη αξιοποίηση του κοινωνικού κεφαλαίου σε υφιστάμενες, αλλά και νέες, οργανωσιακές δομές. Οι εισηγήσεις δίνουν ιδιαίτερη έμφαση σε νέες μορφές συντονισμού και συνεργατικότητας οργανώσεων και φορέων μέσω δεσμευτικού πλαισίου δικτυώσεων και ενιαίας αντίληψης στρατηγικού σχεδιασμού, αναφορικά με τις προτεραιότητες και τους αναπτυξιακούς στόχους των τοπικών κοινωνιών. Στο πλαίσιο αυτό και με αναφορά σε συγκεκριμένα παραδείγματα εξετάζεται η αναβάθμιση ευκαιριακών εταιρικών σχέσεων σε σταθερά και βιώσιμα δίκτυα συνεργασίας για την πολιτική αντιμετώπιση και το στρατηγικό σχεδιασμό προτεραιοτήτων κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης σε τοπικά περιβάλλοντα. Στην κατεύθυνση αυτή εξετάζεται η δημιουργία ευέλικτων συστημάτων που αξιοποιούν ποιοτικές προδιαγραφές και κριτήρια για τη διασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρονται σε ζητήματα κοινωνικής ανάπτυξης. Η εφαρμογή ποιοτικών προδιαγραφών διευκολύνει το συντονισμό στην ανάπτυξη πολιτικών αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τους ποσοτικούς, όσο και τους ποιοτικούς συντελεστές που προϋποθέτουν μια αναπτυξιακή κοινωνική πολιτική. Κατά αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η κοινωνική συνοχή στα διάφορα πεδία εφαρμογής, ενώ η κοινωνική πολιτική, η κοινωνική προστασία και η αλληλεγγύηαποκτούν μια νέα δυναμική σε ξεχωριστές γεωγραφικές περιχές. Τέλος αναλύονται θεματικές που αφορούν στο σχεδιασμό, την αξιολόγηση και τη διαχείριση αναπτυξιακών προγραμμάτων με έμφαση στην τοπικότητα καθώς και στην ανάδειξη προβλημάτων και δυστοκίας, αλλά και επιτυχημένων εφαρμογών και καινοτομιών στη χάραξη περιφερειακών πολιτικών. 13

Β ΕΞΑΜΗΝΟ (Δύο υποχρεωτικά και δύο κατ επιλογήν υποχρεωτικά μαθήματα) Υποχρεωτικά μαθήματα 1. Ποσοτικές μέθοδοι με εφαρμογές στην κοινωνική ανάπτυξη και τις ευρωπαϊκές τάσεις. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Κώστας Ρόντος ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Το μάθημα αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη των βασικών μεθόδων και τεχνικών της περιγραφικής και της επαγωγικής στατιστικής, που είναι αναγκαίες σε ένα σύγχρονο κοινωνικό επιστήμονα προκειμένου να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο τα στατιστικά δεδομένα που συλλέγει πρωτογενώς ή συγκεντρώνει δευτερογενώς στα πλαίσια της ερευνητικής του δραστηριότητας. Η κατανόηση και η χρήση των τεχνικών αυτών του επιτρέπει να είναι σε θέση να περιγράψει κοινωνικά φαινόμενα ή γεγονότα, να προβλέψει την εξέλιξή τους ή ακόμη να συσχετίσει κοινωνικές μεταβλητές και να διερευνήσει τις αιτιώδεις σχέσεις τους. Το μάθημα θα εστιάσει ιδιαίτερα στις εφαρμογές των ανωτέρω τεχνικών σε κοινωνικά και δημογραφικά δεδομένα που αναφέρονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεδομένου ότι οι δημογραφικές εξελίξεις στην Ευρώπη αποτελούν τη βάση πολλών κοινωνικο-οικονομικών μεταβολών, που απαιτούν έρευνα, επιστημονικές ερμηνείες και λήψη αποφάσεων σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Δεύτερο σκέλος των εφαρμογών θα αποτελέσουν τα θέματα της κοινωνικής ανάπτυξης και μάλιστα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ώστε παράλληλα με την εμπέδωση των μεθόδων να παρουσιάζονται, με πραγματικά δεδομένα, και οι σύγχρονες τάσεις που διέπουν τις περιφερειακές ανισότητες. O στόχος του μαθήματος, επομένως, αποτελεί η παροχή στους φοιτητές ουσιαστικών γνώσεων για τις μεθόδους στατιστικής ανάλυσης δεδομένων και μάλιστα με τη χρήση εργαλείων πληροφορικής. Οι φοιτητές θα διδαχθούν θεωρητικά τις μεθόδους ανάλυσης των δεδομένων και θα ασκηθούν στην εφαρμογή τους με εργαλεία πληροφορικής. Η εκμάθηση του μαθηματικού υποβάθρου πάνω στο οποίο στηρίζονται οι μέθοδοι ανάλυσης θα γίνει σε ένα βασικό επίπεδο, ενώ το μάθημα θα εστιάσει ιδιαίτερα στην κατανόηση του τρόπου επιλογής και εφαρμογής των κάθε φορά κατάλληλων μεθόδων και στην αξιοποίηση των αποτελεσμάτων αυτών για την έρευνα και την λήψη αποφάσεων. Η εφαρμογές σε θέματα σχετικά με την κοινωνική και δημογραφική κατάσταση και τις μεταναστευτικές ροές στην Ευρώπη θα συμβάλλουν, επίσης, στην κατανόηση των σχετικών εξελίξεων και της σημασίας τους, στη διερεύνηση των αιτιών αυτών και στον προσδιορισμό των πολιτικών που θα πρέπει να εφαρμοστούν προς λύση των σχετικών προβλημάτων. Το πρόγραμμα θα διενεργείται τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο με έμφαση στη χρήση των στατιστικών και άλλων πακέτων για την επεξεργασία και ανάλυση των στατιστικών δεδομένων. Επίσης, στα πλαίσια του μαθήματος οι φοιτητές θα ασχοληθούν ενεργά με την ανάλυση μέσω εργασιών τους σε θέματα σχετικά με δημογραφικά και κοινωνικά θέματα. Με τον τρόπο αυτό, οι φοιτητές θα εμπλακούν άμεσα στην ανάλυση των αποτελεσμάτων πραγματικής έρευνας, και η όλη διαδικασία θα παρουσιαστεί στο τελευταίο μάθημα από τους φοιτητές σε ακροατήριο. Ενδιάμεσα θα παρουσιάζεται τμηματικά η εργασία των φοιτητών και θα υπάρχει ανατροφοδότηση από του Καθηγητές. Για να επιτευχθούν οι στόχοι του μαθήματος, οι φοιτητές θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στο μάθημα, να ασχολούνται σε συνεχή βάση και πέραν των ωρών διδασκαλίας με την εφαρμογή των τεχνικών και τη χρήση των εργαλείων πληροφορικής, να διενεργούν έγκαιρα τις εργασίες τους και να τις παρουσιάζουν ενώπιον κοινού. Η εξέταση θα περιλαμβάνει ερευνητική εργασία στη φάση της ανάλυσης και ενδιάμεσα τεστ. Η δυνατότητα ευχερούς παρουσίασης της εργασίας, επιπλέον της συγγραφής της, θα αποτελέσει βασικό κριτήριο αξιολόγησης. Στην αξιολόγηση του φοιτητή θα λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η ενεργή συμμετοχή του στο μάθημα. Η ερευνητική εργασία θα διανέμεται στους φοιτητές κατά την 14

έναρξη του μαθήματος και θα πραγματοποιείται/παρακολουθείται σταδιακά με την πρόοδο του μαθήματος. Με τη λήξη του μαθήματος ο φοιτητής θα έχει αποκτήσει τις ακόλουθες γνώσεις και θα έχει αναπτύξει τις αντίστοιχες δεξιότητες: 1. Κατανόηση βασικών τεχνικών στατιστικής και δημογραφίας και δυνατότητα ορθής εφαρμογής τους. 2. Δυνατότητα χρήσης στατιστικών και γενικών πακέτων για την ανάλυση των δεδομένων του. 3. Κατανόηση του κοινωνικού και δημογραφικού γίγνεσθαι της Ελλάδας, σε περιφερειακό επίπεδο, και της Ευρώπης. 2. Καλές πρακτικές σχεδιασμού και εφαρμογής ερευνών και πολιτικών με αντικείμενο, την κοινωνική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Μάνος Σαββάκης ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων του υποχρεωτικού μεταπτυχιακού σεμιναρίου Καλές Πρακτικές Σχεδιασμού και Εφαρμογής Ερευνών και Πολιτικών με Αντικείμενο την Κοινωνική Ανάπτυξη και την Κοινωνική Συνοχή, θα μελετηθούν περαιτέρω και θα παρουσιαστούν αναλυτικά οι εμπειρικές εφαρμογές, τα όρια και οι συμβολές των θεωρητικών εννοιών και των ρευμάτων που συζητήθηκαν εκτενώς στο μάθημα Εισαγωγή στις Έννοιες και τη Θεωρία της Κοινωνιολογίας. Ο σκοπός είναι να συνδεθούν τα θεωρητικά εργαλεία της κοινωνικής επιστήμης με την εμπειρική έρευνα, και με τις ποικίλες εφαρμογές της, ειδικότερα στην ποιοτική της εκδοχή. Παράλληλα, σε ένα δεύτερο επίπεδο, η στόχευση είναι να συνδυαστούν οι έννοιες της κοινωνιολογικής θεωρίας με τα διάφορα μεθοδολογικά εργαλεία που αυτές μετέρχονται για να αποτυπώσουν τις πολλαπλές και ποικίλες όψεις της κοινωνικής ζωής. Ειδικότερα, η έμφαση θα δοθεί στις τεχνικές της ποιοτικής συλλογιστικής, σε διάφορες περιοχές και θέματα της κοινωνικής καθημερινότητας, ως δυνητικά παραδείγματα καλών πρακτικών σχεδιασμού και έρευνας. Μέσα από τη δημιουργία ομάδων εργασίας, το σεμινάριο θα επικεντρωθεί σε συγκεκριμένα εμπειρικά παραδείγματα και σε δημοσιευμένες ερευνητικές εργασίες, που εξετάζουν ζητήματα και πρακτικές κοινωνικού σχεδιασμού σε διάφορες περιοχές της κοινωνικής ζωής (για παράδειγμα, παιδεία, υγεία, πολιτισμός, δημόσια διοίκηση, τοπική κοινωνία κτλ.). Επίσης, το ερευνητικό σεμινάριο θα συνδεθεί με το περιεχόμενο των υπόλοιπων σεμιναρίων του ΠΜΣ. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, μετά την ολοκλήρωση των πρώτων εισαγωγικών διαλέξεων από το συντονιστή διδάσκοντα, η ανάλυση θα στραφεί στην παρουσίαση διαφόρων μεθοδολογικών τεχνικών της ποιοτικής έρευνας. Επίσης, θα γίνει εκτενής συζήτηση αρκετών κειμένων εργασίας και συγκεκριμένων ερευνών και μελετών, που συνδέουν τις κοινωνιολογικές έννοιες και τις θεωρητικές προτάσεις με την ερευνητική πρακτική, και τα ζητήματα που απορρέουν από αυτήν, ειδικότερα στην ποιοτική της εκδοχή. Οι στόχοι του μαθήματος συνοψίζονται ως εξής: Εξοικείωση φοιτητών/τριων με τα αναλυτικά εργαλεία, τις θεωρητικές έννοιες, τις ερευνητικές μεθόδους και τις τεχνικές της ποιοτικής έρευνας. Ανάδειξη της ερμηνευτικής προσέγγισης της κοινωνικής ζωής και σύνδεση της με τις πολλαπλές εκδοχές της ποιοτικής έρευνας. Δυνατότητες, συνεισφορά και όρια της ερμηνευτικής προσέγγισης και της ποιοτικής έρευνας. Ανίχνευση προνομιακών τόπων εμπειρικής ποιοτικής έρευνας στους χώρους της καθημερινής ζωής. 15

Συζήτηση κλασσικών ποιοτικών μελετών και ερευνητικών παραδειγμάτων που επικεντρώνονται στην ελληνική και στη διεθνή πραγματικότητα, ειδικότερα σε ζητήματα ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής. Διασύνδεση των θεωρητικών εργαλείων με την ερευνητική πρακτική και ανάδειξη των καλών πρακτικών σχεδιασμού και εφαρμογής ερευνών και πολιτικών με αντικείμενο την κοινωνική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές/τριες αναμένεται μετά το πέρας του σεμιναρίου να μπορούν να: 1. Καταδείξουν μία ικανότητα κατανόησης της φύσης και των περιεχόμενων της ποιοτικής έρευνας, τόσο σε επίπεδο μεθόδων όσο και σε επίπεδο τεχνικών. 2. Να εφαρμόσουν κάποιες συγκεκριμένες ποιοτικές μεθόδους και κάποια συγκεκριμένα τεχνικά εργαλεία στη μελέτη συγκεκριμένων πεδίου της κοινωνικής πραγματικότητας. 3. Να αναπτύξουν δεξιότητες σύνθεσης και ερμηνείας σε πραγματολογικά δεδομένα που προκύπτουν από την εφαρμογή της ποιοτικής μεθοδολογίας στην πρακτική μελέτη της καθημερινής ζωής. 4. Να συντάξουν ένα επαρκές σχέδιο εργασίας και έρευνας για ένα συγκεκριμένο θέμα μελέτης. Η αξιολόγηση και ο τελικός βαθμός θα προκύψει από τη συστηματική και ενεργητική συμμετοχή στις συναντήσεις, από τη μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας και του συνολικότερου υλικού του μαθήματος και από τη γραπτή σεμιναριακή εργασία, που θα παραδοθεί στο συντονιστή-διδάσκοντα στο τέλος του εξαμήνου. Κατ επιλογήν υποχρεωτικά μαθήματα 1. Έρευνα με αντικείμενο την κοινωνική συνοχή και ακραίες κοινωνικές ανισότητες ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Σεβαστή Τρουμπέτα ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Η έρευνα της κοινωνικής διάδρασης και των φαινομένων που εκτυλίσσονται σε χώρους της κοινωνίας που δεν εμπίπτουν στο καθιερωμένο πλαίσιο της θεσμικής (κρατικής ή ευρύτερα κοινωνικής) οργάνωσης, απαιτούν κατάλληλες μεθόδους ποιοτικής έρευνας. Στόχος του σεμιναρίου στο εαρινό εξάμηνο είναι α) η εξοικείωση των φοιτητών και φοιτητριών με τη χρήση διαφορετικών πηγών στην έρευνα που εμπίπτει στη θεματική του σεμιναρίου, β) η υποστήριξη στο σχεδιασμό ερευνών, τη διεξαγωγή έρευνας πεδίου και την προετοιμασία εργασιών στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών σπουδών. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην τριβή με μεθοδολογικά ζητήματα που προκύπτουν κατά την προσέγγιση του ερευνητικού αντικειμένου, η αναζήτηση, χρήση και ανάλυση κυρίως πρωτογενών και δευτερογενών πηγών, και η ανάπτυξη θεωρητικά εμπεριστατωμένης επιχειρηματολογίας, στη βάση των θεωρητικών προσεγγίσεων που παρουσιάστηκαν στο χειμερινό εξάμηνο. Η μέθοδος διδασκαλίας βασίζεται στο συνδυασμό διαλέξεων, ατομικής εργασίας και διάδρασης μέσα στο σεμινάριο. Οι εργασίες που θα παρουσιάσουν και θα καταθέσουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες, στο εαρινό εξάμηνο, στηρίζονται σε έρευνα πεδίου που διεξάγουν και η οποία θα πλαισιώνεται από δευτερογενή βιβλιογραφία. 2. Έρευνα στον κοινωνικό αποκλεισμό, τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και τις μορφές κοινωνικής περιθωριοποίησης. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Παναγιώτης Γιαβρίμης ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Το μάθημα αποτελεί στοιχείο του στρατηγικού σχεδιασμού του μεταπτυχιακού προγράμματος που σκοπό έχει να εκπαιδευτεί μια νέα γενιά κοινωνικών ερευνητών και 16

μελετητών που θα κατέχουν τα βασικά εργαλεία της κοινωνικής έρευνας. Ειδικότερα το μάθημα στοχεύει να εισαγάγει τους φοιτητές στη μεθοδολογία και στα εμπειρικά εργαλεία της έρευνας σε ζητήματα κοινωνικού αποκλεισμού. Στο πλαίσιο αυτό, οι συμμετέχοντες θα πρέπει με το τέλος του εξαμήνου να αποκτήσουν εξοικείωση με βασικά εργαλεία της εμπειρικής έρευνας στον κοινωνικό αποκλεισμό, καθώς και μια γενική ικανότητα σχεδιασμού και υλοποίησης κοινωνικών ερευνών στο συναφές κοινωνικό πεδίο. Συγκεκριμένα η έμφαση θα δοθεί στην ανάλυση των μεθόδων της εμπειρικής έρευνας στο πλαίσιο του φαινομένου του κοινωνικού αποκλεισμού, στην εμπειρική διερεύνηση ερευνητικών παραδειγμάτων, στην εφαρμογή ερευνητικού παραδείγματος και στην παρουσίαση της στο τέλος του εξαμήνου και τέλος στην ανάπτυξη μιας γενικής ικανότητας σχεδιασμού και υλοποίησης κοινωνικών ερευνών στο συναφές κοινωνικό πεδίο. Το γνωστικό υπόβαθρό του αντίστοιχου μαθήματος του πρώτου εξαμήνου του μεταπτυχιακού προγράμματος. Το μάθημα θα διενεργείται τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε ερευνητικό επίπεδο με έμφαση στον κοινωνικό αποκλεισμό. Επίσης, θα εστιάσει στην αυτενέργεια των φοιτητών και στην αρχή της συνολικότητας. Ως βασικές διδακτικές μέθοδοι χρησιμοποιούνται η εισήγηση, η διδασκαλία σε ομάδες και η μέθοδος project. 3. Έρευνα με αντικείμενο την παραβατικότητα, την εγκληματικότητα και την αντεγκληματική πολιτική. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Στράτος Γεωργούλας ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Το συγκεκριμένο μάθημα είναι μάθημα επιλογής. Η τελική αξιολόγηση θα γίνει με βάση την κατάθεση και εκπόνηση ερευνητικών πρωτοκόλλων από πλευράς των φοιτητών, σύμφωνα με δική τους επιλογή και ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων. Συμπληρωματικά κατά τη διάρκεια εκπόνησης αυτών των πρωτοκόλλων, οι συντονιστές του μαθήματος θα στηρίζουν τη συγκεκριμένη προσπάθεια, παρέχοντας υλικό και διασαφηνίζοντας το στα παρακάτω ζητήματα: Μέθοδοι και τεχνικές εγκληματολογικής έρευνας: Θεωρία και πολιτική. Ποσοτικές και ποιοτικές μέθοδοι εγκληματολογικής έρευνας. Διάκριση και εφαρμογές. «Μετρώντας» το έγκλημα. Εγκληματολογικές στατιστικές. «Μετρώντας» το έγκλημα. Στατιστικές αυτοομολογούμενης εγκληματικότητας και θυματολογικές στατιστικές. «Εξηγώντας» το έγκλημα με ποσοτικές μεθόδους. Επιδημιολογικές, Χαρτογραφικές, κοινωνικές έρευνες. «Ερμηνεύοντας» το έγκλημα με ποιοτικές μεθόδους. Συμμετοχική παρατήρηση. «Ερμηνεύοντας» το έγκλημα με ποιοτικές μεθόδους. Συνέντευξη. «Ερμηνεύοντας» το έγκλημα με ποιοτικές μεθόδους. Ανάλυση περιεχομένου. Η έρευνα στους φορείς του επίσημου κοινωνικού ελέγχου. Σχεδιασμός. Η έρευνα στους φορείς του επίσημου κοινωνικού ελέγχου. Προβλήματα και δεοντολογία. Εγκληματολογική έρευνα και εφαρμογές αντεγκληματικής πολιτικής. Εγκληματολογική θεωρία, έρευνα και προτάσεις τοπικής αντεγκληματικής πολιτικής. 4. Έρευνα με αντικείμενο τις οργανώσεις και επιχειρήσεις στον κοινωνικό τομέα. ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Νίκος Ναγόπουλος ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Στόχο του μαθήματος αποτελεί η ανάπτυξη έρευνας στα θέματα του κοινωνικού κεφαλαίου, της κοινωνικής οικονομίας, της κοινωνικής πολιτικής και των φορέων άσκησης αυτής ως και σε θέματα ανθρώπινου δυναμικού και των αγορών εργασίας. Έμφαση της έρευνας αποτελεί η διερεύνηση των παραπάνω θεμάτων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, όπου η συγκρότηση της κοινωνικής πολιτικής προσκρούει, εκτός των άλλων ανεπαρκειών, στην επικάλυψη αρμοδιοτήτων μεταξύ της Κεντρικής Διοίκησης, της Περιφερειακής Διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α και Β Βαθμού. Η σημασία της τεκμηρίωσης και του εντοπισμού της επάρκειας των δράσεων και των υποδομών στον τομέα άσκησης κοινωνικής πολιτικής ειδικά σε Περιφέρειες με προβλήματα γεωγραφικής απομόνωσης 17

καθίσταται ακόμη μεγαλύτερη και συμβάλλει στην διατύπωση μέτρων βελτίωσης της ποιότητας ζωής, στήριξης των τοπικών αγορών εργασίας και ενίσχυσης της κοινωνικής προστασίας. Επιπλέον, ενισχύεται η περιφερειακή στρατηγική για την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού με έναν επιστημονικό ερευνητικό σχεδιασμό που προσεγγίζει την αρχή της διαφορετικότητας και των ίσων ευκαιριών συνδυάζοντας σε μεγάλο βαθμό τις αναπτυξιακές επιδόσεις με τις δράσεις κοινωνικής πολιτικής σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Κατά τον ίδιο τρόπο διερευνώνται και οι δυνατότητες δημιουργίας βιώσιμων εταιρικών σχέσεων και δικτύων που συντελούν στη διαμόρφωση τοπικών πλεονεκτημάτων. Αρχικά στο πλαίσιο της έρευνας θα αναδειχθούν προβλήματα και αδυναμίες που εμφανίζονται διαχρονικά στο πεδίο άσκησης κοινωνικής πολιτικής μέσω των υπηρεσιών και των δομών κοινωνικού χαρακτήρα και θα καταγραφούν οι αγκυλώσεις που επισημαίνονται και διαπιστώνονται εν πολλοίς και στα κείμενα πολιτικής (ΕΣΔΑ-ΕΣΔΕΝ), στη λογική μιας ολοκληρωμένης προσπάθειας σε επίπεδο των δύο Περιφερειών για ανασχεδιασμό των εφαρμοσμένων πολιτικών και την αντιμετώπιση της μειονεκτικής θέσης προσώπων και ομάδων. Να σημειωθεί επίσης ότι ζητήματα που αφορούν στην αρχή της ισότητας, της διαφορετικότητας και της ίσης μεταχείρισης, συνδέονται με την αποτελεσματικότητα μέτρων εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης δομών και συστημάτων παροχής υπηρεσιών κοινωνικού χαρακτήρα και προώθησης ατόμων στην αγορά εργασίας, έτσι όπως επισημαίνονται ως αναγκαιότητες στα κείμενα πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό και σύμφωνα με τους στόχους της έρευνας οι ομάδες εργασίας καλούνται να προσεγγίσουν προβλήματα που έχουν πιθανώς να κάνουν κυρίως με -Τη μειωμένη προσβασιμότητα σε σύγχρονες ανοιχτού τύπου κοινωνικές υπηρεσίες -Τη συγκέντρωση των φορέων παροχής κοινωνικών υπηρεσιών στα αστικά κέντρα και με περιορισμένη εκπροσώπηση και δράση στην περιφέρεια -Την περιορισμένη λειτουργικότητα και εμβέλεια των δομών και των υπηρεσιών κοινωνικού χαρακτήρα -Την ανεπάρκεια ενιαίου, συμπληρωματικού και συντονισμένου πλάνου παρεμβάσεων των εμπλεκομένων φορέων σε ζητήματα αρμοδιοτήτων τους -Τις περιορισμένες συνεργασίες και εταιρικές σχέσεις σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο με κοινούς στόχους και πλάνα δράσης -Την απαξίωση της εμπλοκής εξειδικευμένου επιστημονικού δυναμικού σε συγκεκριμένου τύπου υπηρεσίες με αποτέλεσμα την αύξηση των γραφειοκρατικών και διοικητικών μηχανισμών -Την περιορισμένη εφαρμογή μέτρων προληπτικής διαχρονικής παρέμβασης για την κοινωνική ένταξη ΑΜΕΑ, μεταναστών και ατόμων ή ομάδων με πολιτισμικές, θρησκευτικές ή άλλες ιδιαιτερότητες -Την ισχνή ενεργό συμμετοχή των ομάδων στόχου σε δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα και ενίσχυσης της απασχόλησης που τις αφορούν Συμπυκνώνοντας τα παραπάνω, βασικός στόχος είναι η διερεύνηση του τρόπου, σύμφωνα με τον οποίο παρέχονται υπηρεσίες κοινωνικού χαρακτήρα σε Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και η ανάδειξη μορφών κοινωνικής παρέμβασης, απασχόλησης και κοινωνικής προστασίας σε τοπικό επίπεδο με τη συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως συμπληρωματικού μηχανισμού άσκησης κοινωνικής πολιτικής. Οι πολιτικές αυτές εξετάζονται ως προς τη δυνατότητα εφαρμογής ενός νέου μοντέλου αποκεντρωμένα προσφερόμενων κοινωνικών υπηρεσιών προς τους πολίτες με αξιοποίηση των επιστημονικών ειδικοτήτων των στελεχών και του διοικητικού προσωπικού στις κοινωνικές υπηρεσίες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των υπολοίπων κοινωνικών δομών. Βασικές ερευνητικές υποθέσεις : Α. Με την ανάληψη ενός πρωταγωνιστικού ρόλου από τη μεριά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τη δημιουργία κοινωνικών υπηρεσιών στους ΟΤΑ και σε συνδυασμό με τη 18

δικτύωση και τη συμπληρωματικότητα συνεργούντων φορέων σε τοπικό επίπεδο μπορούν να ανασχεδιασθούν οι παρεμβάσεις που ενισχύουν την απασχόληση και την κοινωνική προστασία, ώστε να απαλειφθούν οι ελλείψεις, οι ασυνέχειες, οι συχνές επικαλύψεις, η αποσπασματικότητα και εν τέλει η αναποτελεσματικότητα των κοινωνικών παρεμβάσεων; Β. Υπάρχει περιθώριο ενίσχυσης της θεσμικής και επιχειρησιακής διεύρυνσης και της συμμετοχής των αυτοδιοικητικών δομών στην προώθηση της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής στο γενικότερο αναπτυξιακό σχεδιασμό των τοπικών κοινωνιών και στην υλοποίηση δράσεων που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά τους; Γ. Σε συνάρτηση με τον παραπάνω στόχο τίθεται πλέον με όρους επιτακτικότητας η θεσμοθέτηση των αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με αποσαφηνισμένο το πλαίσιο δομών και υπηρεσιών κοινωνικής πολιτικής και αντίστοιχη μεταφορά των αρμοδιοτήτων και των πόρων από την κεντρική διοίκηση σε δράσεις του κοινωνικού τομέα; Γίνεται αντιληπτό, και αυτό διερευνάται στο πλαίσιο των ομάδων εργασίας, ότι βασική προϋπόθεση για τα παραπάνω αποτελεί η αναβάθμιση των υποστηρικτικών κοινωνικών υπηρεσιών που προσφέρονται από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) σε συνεργασία με εθελοντικές και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις με την αξιοποίηση τόσο των θεσμικών, όσο και των άτυπων δικτύων κοινωνικής προστασίας. Κεντρικός στόχος μέσα από τη δημιουργία τοπικών εταιρικών σχέσεων και την αναβάθμιση του κοινωνικού διαλόγου καθώς και τη σύνδεση με φορείς της τοπικής κοινωνίας είναι αρχικά η βελτίωση και ο εκσυγχρονισμός τους, ώστε να επιτευχθεί η ορθολογική αξιοποίηση του στελεχικού δυναμικού. Παράλληλη προϋπόθεση είναι και η ενίσχυση των προσόντων των λιγότερο ανταγωνιστικών ομάδων του πληθυσμού, τη βελτίωση της ζήτησης εργασίας μέσω της διεύρυνσης/ εξειδίκευσης των παρεχόμενων υπηρεσιών από τις υποστηρικτικές υπηρεσίες των Ο.Τ.Α και της προώθησης βιώσιμων μοντέλων διαχείρισης των εν λόγω υπηρεσιών για την παροχή προς τις ευπαθείς ομάδες υπηρεσιών προσαρμοσμένες στις πραγματικές τους ανάγκες. Επιπλέον η έρευνα εξετάζει τα διαπιστωμένα προβλήματα των εξειδικευμένων Δομών Υποστήριξης και παροχής κοινωνικών υπηρεσιών των Ο.Τ.Α. (ΚΕΣΥΥ, Κέντρα Υποστηρικτικών Υπηρεσιών, Βοήθεια στο Σπίτι) και τις προσπάθειες εξάλειψης των παραγόντων που τα δημιουργούν, την ενίσχυση των τοπικών αγορών εργασίας με τη συνέχιση της λειτουργίας των δομών με διευρυμένες παρεχόμενες υπηρεσίες, το επιστημονικό προφίλ της θέσης του Συμβούλου Υποστήριξης ευπαθών κοινωνικά ατόμων στην αγορά εργασίας, την παροχή αναβαθμισμένων και ολοκληρωμένων υπηρεσιών που αξιοποιούνται για ανασχεδιασμό τοπικών κοινωνικών υπηρεσιών, που δημιουργεί ένα νέο μοντέλο λειτουργίας των δομών ΟΤΑ με τη συχνή επιμόρφωση του προσωπικού μέσα από οδηγούς συστήματος δια βίου μάθησης και e-learning και συστηματοποίησης των εργαλείων που χρησιμοποιούνται. Κατά αυτόν τον τρόπο διερευνάται κατά πόσο οι παρεχόμενες συμβουλευτικές υπηρεσίες από βιώσιμες κοινωνικές δομές σε τοπικό επίπεδο ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες του ωφελούμενου πληθυσμού που είναι α) τα μέλη των ευπαθών ομάδων και όσοι διαβιούν σε συνθήκες ιδιαίτερου αποκλεισμού και β) τα στελέχη των δομών, που αξιοποιούν με τον καλύτερο τρόπο τις επιστημονικές τους ειδικότητες στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής. Έμφαση δίδεται επίσης (σε πρωτογενές ερευνητικό επίπεδο) στο να εντοπισθούν, μέσω των κοινωνικών υπηρεσιών, μέλη ευπαθών κοινωνικών ομάδων με επιβαρημένο κοινωνικό και εργασιακό προφίλ, να εντοπισθούν και να υποστηριχθούν άτομα που δεν είναι καταγεγραμμένα από τις υφιστάμενες δομές υποστήριξης, να διευρυνθεί το είδος των παρεχόμενων υπηρεσιών έπειτα από συχνή διερεύνηση και αποτύπωση των αναγκών των εξυπηρετούμενων ατόμων σε τοπικό επίπεδο και να αξιολογηθούν η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. 6. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ 19

6.1 Τρόπος αξιολόγησης Η ουσιαστική αξιολόγηση με στόχο τη συνεχή βελτίωση του προγράμματος καθιερώθηκε ήδη στο Πρόγραμμα από το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους. Η αξιολόγηση στην παρούσα φάση γίνεται από τους φοιτητές με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων για κάθε μάθημα. Με τον τρόπο αυτό συγκεντρώνονται ερωτηματολόγια για το πρώτο εξάμηνο, τα οποία και επεξεργάζονται στατιστικά αλλά και ποιοτικά. Τα ερωτηματολόγια περιλαμβάνουν αξιολογικά ερωτήματα αναφορικά με τον καθηγητή, το Φοιτητή και τις υποδομές. 6.2 Βασικά αξιολογικά στοιχεία Από την μέχρι σήμερα στατιστική επεξεργασία προκύπτει ότι οι φοιτητές αξιολογούν πολύ θετικά τους Καθηγητές και τα μαθήματα, ενώ τα αυτοαξιολογητικά στοιχεία που δίνουν (παρακολούθηση, προετοιμασία για τις παραδόσεις, ενεργή συμμετοχή, προθυμία για ανάληψη εργασιών, κλπ) κρίνονται θετικά και κυρίως αντικειμενικά. Η Συντονιστική Επιτροπή λαμβάνει πολύ υπόψη της τις απαντήσεις των φοιτητών και τις εύστοχες παρατηρήσεις που συμπληρωματικά καταγράφουν στα ερωτηματολόγια και ήδη λαμβάνει μέτρα για να βελτιώσει το πρόγραμμα και τις υποδομές. Η διαδικασία για το τρέχον έτος θα ολοκληρωθεί με την αντίστοιχη διαδικασία για τα μαθήματα του β εξαμήνου, οπότε θα εξαχθούν και τα τελικά συμπεράσματα. 20