Ε Π Ε Α Ε Κ ΕΝΕΡΓΕΙΑ: ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΝΑΦΟΡΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΟΥ ΤΕΙ ΚΟΖΑΝΗΣ ΣΤΗ ΦΛΩΡΙΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ: Φυτικής Παραγωγής Ζωϊκής Παραγωγής 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενικά Στα πλαίσια του ΕΠΕΑΕΚ και ειδικότερα στην ενέργεια Αποτίμηση του Εκπαιδευτικού Εργου και των Υπηρεσιών,το παράρτημα του ΤΕΙ Κοζάνης στη Φλώρινα υπέβαλε πρόταση για τα τμήματά του: - Φυτικής Παραγωγής κ - Ζωϊκής Παραγωγής Η πρόταση ενεκρίθη και σύμφωνα με το Τ.Δ. του έργου αυτού (1) ακολουθούνται οι εξής φάσεις: α. Ορισμός Επιτροπής Αυτο-Αξιολόγησης (Ε.Α.Α.) - Σύνταξη Αναφοράς Αυτο-Αξιολόγησης (Α.Α.Α.) β. - Ορισμός Εξωτερικών Αξιολογητών- - Επίσκεψη Εξωτερικών Αξιολογητών (Ε.Ε.Α.) γ. Αναφορά Εξωτερικών Αξιολογητών (Α.Ε.Α.) δ. Διαδικασίες βελτίωσης με βάση τα πορίσματα της φάσης γ και με την (συν)ευθύνη όλων των αρμοδίων, με βάση τις κείμενες διατάξεις, οργάνων. Η ομάδα των εξωτερικών αξιολογητών, για κάθε τμήμα, συγκροτήθηκε μετά από απόφαση των Γ.Σ. των ανωτέρω τμημάτων και η σύνθεσή της δίδεται στο παράρτημα Ι Οι αναφορές της αυτοαξιολόγησης που συνέταξαν οι αντίστοιχες ομάδες των τμημάτων εστάλησαν έγκαιρα στην επιτροπή των εξωτερικών αξιολογητών, ως προβλέπεται. Το πλαίσιο των βασικών θεμάτων τα οποία οι Επιτροπές Αυτο-Αξιολόγησης (Ε.Α.Α.) ανέλυσαν και διερεύνησαν, προτείνοντας παράλληλα σύνολο περαιτέρω δράσεων προς βελτίωση, μετά και από λήψη σχετικών αποφάσεων και μέτρων, καλύπτει τους ακόλουθους τομείς: 1. Θεσμικό πλαίσιο 2. Στρατηγικός Προγραμματισμός 3. Πρόγραμμα Σπουδών 4. Χορήγηση τίτλων σπουδών 5. Σπουδαστές 6. Διοίκηση και Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 7. Ερευνητική Στρατηγική και Δραστηριότητα του Τμήματος 8. Υποβολή Στήριξης - Κτιρίων και Εξοπλισμού, Διευκολύνσεις 9. Διαχείριση της Ποιότητας 10.Εξωτερικές Σχέσεις 11. Προβλήματα Προοπτικές 1
2. Ε.Ε.Α. και Α.Ε.Α. 2.1. Ρόλος της Ε.Ε.Α. Η Ε.Ε.Α. με βάση τις αρχές και την πρακτική της Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας που ακολουθούνται διεθνώς, αλλά και με βάση το Τ.Δ. έργου, εργάστηκε ως ακολούθως: α. Μελέτησε την αναφορά της επιτροπής αυτο-αξιολόγησης (Ε.Α.Α.) καθώς και το θεσμικό πλαίσιο και τις διατάξεις που διέπουν τη λειτουργία των (τμημάτων) Τ.Ε.Ι. β. Επεσκέφθη τα δύο τμήματα στη Φλώρινα και περιήλθε τους χώρους: Διδασκαλίας, Εργαστηρίων και κοινόχρηστους. Εξέτασε τα εκπαιδευτικά ντοκουμέντα π.χ. πτυχιακές εργασίες, θέματα εξετάσεων, φύλλα έργου για την πρακτική άσκηση, εργ/κούς χώρους και ασκήσεις, εκπαιδευτικά βοηθήματα - σημειώσεις κ.α. σχετικά γ. Συζήτησε με τις αρχές - διοικητικά όργανα του παραρτήματος και των τμημάτων, με μέλη του Ε.Π. και Δ.Π. καθώς και με ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα από σπουδαστές και των δύο τμημάτων δ. Συνέκρινε τη λειτουργία των τμημάτων ως προς το εκπαιδευτικό και αναπτυξιακό σκέλος αλλά και τις λοιπές υπηρεσίες, όπως αφ ενός τις διαπίστωσε από την επί τόπου επίσκεψη και αφ ετέρου με βάση την Α.Α.Α. Οι δυνατότητες βελτίωσης όπως αυτές προδιαγράφονται σ αυτήν (Α.Α.Α.) μέσα από το υφιστάμενο καθεστώς στον Ελληνικό και Ευρωπαϊκό χώρο της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, ήταν ένα από τα βασικά ζητήματα που απασχόλησαν την επιτροπή, η οποία στα πλαίσια αυτά καταθέτει με το παρόν, εποικοδομητικές προτάσεις για υιοθέτηση από τα αρμόδια όργανα ε. Ο ρόλος της Ε.Ε.Α. είναι, όπως μέσω των ανωτέρω αναφερομένων διαδικασιών σχολιάσει, σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο εύρος, την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών και των προτύπων που έχουν υιοθετηθεί από το Παράρτημα του ΤΕΙ στη Φλώρινα και τα τμήματά του, ή ενδεχομένως θα μπορούσαν να υιοθετηθούν από τα αρμόδια όργανα, στα πλαίσια του θεσμού, χωρίς να δημιουργούνται μεγάλες αποκλίσεις που πιθανόν δεν επιτρέπονται. Στόχος είναι οι προτάσεις, τα σχόλια και οι παρατηρήσεις που θα κατατεθούν από την Ε.Ε.Α., προς το παράρτημα Φλώρινας και θα κοινοποιηθούν και στο ΥΠΕΠΘ, να αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα αφ ενός και αφ ετέρου την δυναμική ανάπτυξης των τμημάτων και του παραρτήματος, για μια συνεχή βελτίωση της Ποιότητας της Εκπαίδευσης και των παρεχομένων Υπηρεσιών. 2.2. Διαδικασίες της Ε.Ε.Α. και δομή της Α.Ε.Α. Γενικός Σχολιασμός Η Ε.Ε.Α. συναντήθηκε κατ αρχήν στις 26 Μαίου στο Εργαστήριο του Καθ. Θ. Αληφακιώτη, στη Γεωργική Σχολή του Α.Π.Θ., για να συζητήσει βασικά θέματα συντονισμού του έργου που ανέλαβε, μαζί με τους εκπροσώπους των ενδιαφερόμενων τμημάτων Φ.Π. και Ζ.Π. Στη συνέχεια η Ε.Ε.Α. επισκέφθηκε την Φλώρινα, στις 20, 21 και 22/6/1999. Στις 20/6 συναντήθηκε στη Φλώρινα με τους εκπροσώπους της Σχολής και των τμημάτων Φ.Π. και Ζ.Π. και καθόρισε το χρονοδιάγραμμα και τις διαδικασίες που θα ακολουθούντο στις 21 και 22/6 ως προς τις επισκέψεις σε εργαστήρια και λοιπούς χώρους, τις συναντήσεις με σπουδαστές και μέλη Ε.Π., Δ.Π. κ Ε.Τ.Π. των τμημάτων. Ουσιαστικά, ακολουθήθηκε από την Ε.Ε.Α. η προσέγγιση που ορίζεται στο πιλοτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αξιολόγηση της Ποιότητας στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (2) - Η Επιτροπή ξεκίνησε με επίσκεψη σε χώρους Εργαστηρίων, Διδασκαλίας και κοινοχρήστους - Συζήτησε με σπουδαστές και μέλη Ε.Π. - Συνήλθε σε σύσκεψη μαζί με την Ε.Α.Α. και λοιπά μέλη των τμημάτων για πληρέστερη ενημέρωση και ανταλλαγή απόψεων 2
Το περιεχόμενο της Α.Α.Α. διακρίνει μια επίπονη προσπάθεια, όσων συμμετείχαν, να αναλύσουν σε ένα ευρύ πλαίσιο βασικά ζητήματα επί των οποίων οικοδομείται η εκπαιδευτική διαδικασία, η παροχή υπηρεσιών η ανάπτυξη και η σύζευξη της εκπαίδευσης με τον Κοινωνικό - Οικονομικό χώρο. Περιλαμβάνει, επίσης, το σύνολο των διατάξεων που διέπουν το θεσμό και τη λειτουργία του. Παρατηρεί και αναλύει διάφορα θέματα με βάση την υφιστάμενη κατάσταση που χρήζουν βελτίωσης και προσπαθεί να δώσει μελλοντικά σχήματα και ενέργειες που θα βελτιώσουν την απόδοση και την αποτελεσματικότητα των τμημάτων. Ο βαθμός πληρότητας των θεμάτων και προτάσεων, καθώς και η υλοποίησή των φαίνεται να ποικίλουν σημαντικά. Για άλλα θέματα διαφαίνεται μια άμεση εφαρμογή, που βασίζεται στον ενθουσιασμό και την (αυτο)δέσμευση των Οργάνων Διοίκησης και των μελών Ε.Π. και Δ.Π./Ε.Τ.Π. των τμημάτων και της Σχολής, ενώ για άλλα απαιτείται ένας περισσότερο δομημένος επιχειρησιακός σχεδιασμός με διαδικασίες ελέγχου, παρακολούθησης και αξιολόγησης - σύγκρισης. Για πολλά άλλα θέματα ο σχεδιασμός βελτίωσης κινείται στο επίπεδο του ευκταίου, καθώς για τα θέματα αυτά την αρμοδιότητα έχουν άλλα υπερκείμενα όργανα και ειδικότερα το ΥΠΕΠΘ - ΙΤΕ -ΣΤΕ κλπ. Για τούτο και η Α.Ε.Α. θα περιλάβει σχόλια και υποδείξεις προς κάθε επίπεδο ευθύνης και αρμοδιότητας, καταθέτοντας το πόρισμά της και στον κ. Υπουργό Παιδείας. Η Ε.Ε.Α. αναγνωρίζει ότι η Ε.Α.Α. συνέταξε την Α.Α.Α. βάσει αντικειμενικών διαδικασιών, καθώς προσπάθησε και επικοινώνησε με τους διάφορους φορείς - αποδέκτες των υπηρεσιών και έλαβε απαντήσεις τις οποίες εν συνεχεία ανέλυσε. Από την ανάλυση αυτή προέκυψαν αξιόλογα στοιχεία για: - Σπουδαστές (πληθυσμός, μετεγγραφές, απασχόληση,...) - Ε.Π., Δ.Π. και Ε.Τ.Π. (αριθμός, επιστημονική δραστηριότητα, ανάγκες, προβλήματα,...) - Ανάπτυξη προγράμματος σπουδών με βάση τις δυνατότητες (αυτό)απασχόλησης - Βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και δη της Πρακτικής Ασκησης Αξιολογώντας τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν από την Ε.Α.Α. για την αποτίμηση του έργου των τμημάτων και τη βελτίωση της Ποιότητας της παρούσας κατάστασης, ως προς την παρεχόμενη εκπαίδευση και υπηρεσίες, η Ε.Ε.Α. κρίνει ότι είναι πολύπλευρες, χρονοβόρες αλλά και αντικειμενικές, κατά το δυνατόν, προσπαθώντας να καλύψει ένα μεγάλο μέρος ζητημάτων. Η ανάλυση και ο σχεδιασμός για τη βελτίωση, όπως παρουσιάζονται, αναδεικνύουν τις δυνατότητες και προοπτικές του συστήματος αξιολόγησης όπως ακολουθήθηκε, ανεξάρτητα προς το παρόν, από την αποτελεσματικότητα και το εφικτό των προτάσεων που περιλαμβάνει η Α.Α.Α. Αν μάλιστα ο (επανα)σχεδιασμός των δράσεων, ήταν περισσότερο αντικειμενικός και στοχοθετημένος και όχι θεωρητικός, αλλά βασισμένος σε σαφώς προδιαγεγραμμένους Στόχους Αντικείμενα, Ρόλο και Αποστολή τότε και η προσπάθεια βελτίωσης της Ποιότητας, θα εκινείτο σε υψηλότερα επίπεδα επιτυχίας, δηλ. θα ήταν άμεση και αποτελεσματική. Κρίνεται αναγκαίο, ακόμα, όπως οι προτάσεις προς βελτίωση που παρουσιάζονται στην Α.Α.Α., δηλ. καταγραφή της ανά τομέα κατάστασης και εντοπισμός ασθενών σημείων που χρήζουν βελτίωσης, (όπως όλα αυτά θα σχολιασθούν και θα εγκριθούν ή αναθεωρηθούν από την Ε.Ε.Α.), πρέπει να απευθύνονται προς τα αρμόδια όργανα και επίπεδα π.χ. ΥΠΕΠΘ, ΙΤΕ, ΣΤΕ κλπ. Συμβούλιο ΤΕΙ, Συνέλευση ΤΕΙ, Συμβούλιο τμήματος, Γ. Σ. τμήματος κ.λ.π. Οι προτάσεις προς βελτίωση θα πρέπει να εντάσσονται σε συγκεκριμένο πλαίσιο στόχων, - στρατηγικός σχεδιασμός και προγραμματισμός με τα αναμενόμενα αποτελέσματα, τον χρονικό ορίζοντα, τους υπευθύνους και τον απαιτούμενο προϋπολογισμό. Τέλος θα πρέπει να συνδέονται οι διαδικασίες αυτές με δείκτες ποιότητας για κάθε διαδικασία ή τομέα δραστηριότητας, ανάλογα. 3
Με την πολιτική αυτή θα είναι εύκολη η παρακολούθηση και ο (αυτο)έλεγχος των προσπαθειών βελτίωσης της Ποιότητας της Εκπαίδευσης και των προσφερομένων Υπηρεσιών. Η πρώτη αυτή προσπάθεια των μελών της Ε.Α.Α. των τμημάτων Φ.Π. και Ζ.Π. κρίνεται αξιόλογη και σχετικά ολοκληρωμένη ως προς το πλαίσιο των θεμάτων που κάλυψε, ενώ παρά την έλλειψη της όποιας εμπειρίας και κατάρτισης στον τομέα της αξιολόγησης της Ποιότητας, η Ε.Α.Α. κατόρθωσε να παρουσιάσει ένα πλούσιο σε περιεχόμενο κείμενο με ικανοποιητική ανάλυση και προτάσεις για αντιμετώπιση ή βελτίωση των ασθενών σημείων. Αναγνωρίζεται ότι η Ε.Α.Α. σε συνεργασία με την Διοίκηση του παραρτήματος, κατόρθωσε να οργανώσει τους χώρους επισκέψεων και ιδίως τα εργαστήρια και να συντονίσει τοπικά τις προσπάθειες, έτσι ώστε η Ε.Ε.Α. να λάβει τα κατά το δυνατόν βασικά και αναγκαιούντα στοιχεία, τα οποία και θα επιτρέψουν να σχηματίσει την αληθή εικόνα για την επικρατούσα κατάσταση στο Παράρτημα της Φλώρινας. Χρήσιμες ήταν και οι συζητήσεις που έγιναν με τα μέλη Ε.Π., τα όργανα Διοίκησης του παραρτήματος Φλώρινας, τον Δήμαρχο της πόλης, και άλλους παράγοντες. Με όλα αυτά, η ανάδειξη των προοπτικών επίλυσης και συστηματικής προσέγγισης των ζητημάτων για ανάπτυξη του ΤΕΙ στη Φλώρινα, ώστε να λάβει συγκεκριμένη φυσιογνωμία, για να παίξει εκπαιδευτικό, πολιτιστικό και αναπτυξιακό ρόλο, άρχισε να λαμβάνει μια πιο συγκεκριμένη μορφή. Είναι πλέον ευθύνη όλων όσων συμμετείχαν, κοπίασαν και αντελήφθησαν τις δυνατότητες που δίνει η προσπάθεια αυτή, να συνεχίσουν συστηματικά το έργο τους σε συνεργασία με τα όργανα Διοίκησης, ώστε με τον ενθουσιασμό που τους διακρίνει και την καθαρότητα Στόχων, Αποστολής, Διαδικασιών: Σχεδίαση, Εκτέλεση, Ελεγχος, Αξιολόγηση, Βελτίωση, να φθάσουν σε ένα επίπεδο συνεχούς βελτίωσης της εκπαίδευσης και των παρεχομένων υπηρεσιών, ικανοποιώντας έτσι τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα όσον είναι αποδέκτες εσωτερικοί και εξωτερικοί των υπηρεσιών και προϊόντων του παραρτήματος της Φλώρινας. 4
3. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΕΙ ΚΟΖΑΝΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΦΛΩΡΙΝΑ 3.1. Δεδομένα Το ΤΕΙ Κοζάνης ιδρύθηκε με βάση το Ν. 1404/83 και εξ αρχής σχεδόν περιέλαβε παράρτημα στην Φλώρινα με τη λειτουργία της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας Σ.Τ.Γ.Ε, η οποία περιελάμβανε δύο (2) τμήματα: Τμήμα Φυτικής Παραγωγής (Φ.Π.) Τμήμα Ζωϊκής Παραγωγής (Ζ. Π.) Το ΤΕΙ Κοζάνης λειτουργούσε από το 1976 υπό το καθεστώς των ΚΑΤΕΕ δηλ. ως κέντρο Ανώτερης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και φιλοξενεί στην Φλώρινα 2.200 περίπου σπουδαστές ισο-μοιρασμένους στα δύο ανωτέρω τμήματα. Αναπτυξιακά το ΤΕΙ Κοζάνης Παράρτημα Φλώρινας συνδέεται και ουσιαστικά φιλοξενεί από 4.10.1994 το ΚΤΕ Δ. Μακεδονίας το οποίο είναι Ν.Π.Ι.Δ. με έδρα την Κοζάνη. Ειδικότερα, στην Φλώρινα εδρεύει ο Ερευνητικό τομέας Τεχνολογίας Γεωργίας Κτηνοτροφίας. Επιπλέον, όπως και σε άλλα ΑΕΙ και ΤΕΙ, λειτουργεί στην Φλώρινα από το 1997 στα πλαίσια του ΕΠΕΑΕΚ Γραφείο Διασύνδεσης. Από το έτος 1999-2000 θα λειτουργήσει στη Φλώρινα και ένα νέο τμήμα Εμπορίας και Ποιοτικού Ελέγχου Αγροτικών Προϊόντων Το Παράρτημα Φλώρινας έχει στη δύναμή του: α. Τμήμα Ζωϊκής Παραγωγής με: - 12 μέλη Ε.Π. εκ των οποίων (5) πέντε κατέχουν Διδακτορικό Δίπλωμα - 2 μέλη Ε.Τ.Π. και - 1 μέλος Δ.Π. β. Τμήμα Φυτικής Παραγωγής με: - 10 μέλη Ε.Π. εκ των οποίων (5) πέντε κατέχουν Διδακτορικό Δίπλωμα και (1) μέλος μεταπτυχιακό τίτλο - 2 μέλη Ε.Τ.Π. και - 1 μέλος Δ.Π. - 3.2. Παρατηρήσεις Σχόλια Τα θεσμικά πλαίσια του ΤΕΙ και του ΚΤΕ Δυτ. Μακεδονίας παρουσιάζονται αναλυτικά μαζί με την Οργανωτική και Διοικητική διάρθρωση. Αναλύονται οι αρμοδιότητες των οργάνων ατομικών και συλλογικών βάσει του νόμου πλαισίου και του εσωτερικού κανονισμού. Η αποστολή του ΤΕΙ παρουσιάζεται ως γενική θεώρηση και είναι η ίδια, για όλα τα ΤΕΙ, διατύπωση. Η διατύπωση αυτή βάσει του ν. 1404/83 διασφαλίζει ένα ευρύ φάσμα για επί μέρους στόχους και στρατηγικό σχεδιασμό για κάθε ΤΕΙ, παράρτημα και τμήμα, εφ όσον όμως τα Ιδρύματα αυτά τους συγκεκριμενοποιήσουν με βάσει το τι ζητούν αυτά τα ίδια και οι αποδέκτες των υπηρεσιών τους. Εχοντας αυτά υπ όψιν οι Αρχές Όργανα Διοίκησης του παραρτήματος σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς, είναι δυνατόν να επεξεργαστούν την ειδικότερη αποστολή, το ρόλο και τους στόχους αυτού του ακριτικού και μακράν των αστικών κέντρων εκπαιδευτικού Ιδρύματος, προσδίδοντας την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του, η οποία και θα δράσει καταλυτικά για την προοδευτική επίλυση πολλών σημερινών του προβλημάτων. 5
Μια σαφής διατύπωση του Ρόλου και Αποστολής όπως θα υιοθετηθεί από ένα ευρύτατο σώμα, Ακαδημαικών, αυτο-διοίκησης, Κοινωνικο-ïικονομικών φορέων θα δημιουργήσει το Forum εκείνο και την έδραση, μέσω των οποίων θα σχεδιάζονται, προγραμματίζονται και υλοποιούνται ο Στραγηγικός Σχεδιασμός και οι επί μέρους δράσεις. Με αυτή την εφαρμοσμένη πολιτική, οι διάφοροι φορείς θα εγγυηθούν ή εγγυώνται και θα διασφαλίζουν την αναπτυξιακή πορεία του παραρτήματος και την ωφέλιμη αλληλοεπίδρασή του με την περιοχή αλλά και τον εκπαιδευτικό επιστημονικό τομέα που καλύπτει, τουλάχιστον. Τα κείμενα ντοκουμέντα που θα συντάσσονται και θα κοινοποιούνται με βάση τα ανωτέρω, μαζί με ό,τι άλλο συστηματοποιημένο πλαίσιο οδηγιών και πληροφοριών, θα υπηρετούν τους βασικούς στόχους της εσωτερικής και εξωτερικής επικοινωνίας/πληροφόρησης του ΤΕΙ. Στόχος, να αντιληφθούν κατά το δυνατόν όλοι (μέλη Ε.Π., Δ.Π., Ε.Τ.Π., σπουδαστές, γονείς, τοπικοί παράγοντες, αρχές κλπ) ποια είναι η προστιθέμενη αξία στη ζωή τους από την λειτουργία του ΤΕΙ της Φλώρινας. Όπως παρουσιάζεται το Διοικητικό και Οργανωτικό πλαίσιο, στην Α.Α.Α., αντιπροσωπεύει ένα συγκεντρωτικό σύστημα με ομφαλό το ΥΠΕΠΘ, αφού ακόμα και η Αποστολή και ο Εσωτερικός Κανονισμός είναι ζητήματα που επεξεργάστηκαν το 1983 και μεταγενέστερα, χωρίς έκτοτε να έχουν βελτιωθεί ή τροποποιηθεί, ανάλογα με τις τοπικές ιδιαιτερότητες και δυνατότητες του παραρτήματος. Αν και δεν είναι απαγορευτικό, το κάθε Τ.Ε.Ι. δύναται να ορίζει τον δικό του Ρόλο Αποστολή και αρχές, που να μην αφίστανται βέβαια ριζικά αυτών του Ν. 1404/83. Ωστόσο, η έλλειψη ικανής εμπειρίας στη Διοίκηση και μιας φτωχής Ακαδημαϊκής συμμετοχής, καθώς: α. ελλείπει η προϊστορία στην Αυτονομία του ΤΕΙ, και β. το πλήθος των τακτικών μελών Ε.Π. είναι μικρό, δεν κατέστησαν δυνατόν τη σύνταξη ενός σύγχρονου Εσωτερικού Κανονισμού, ο οποίος να δίδει την ευχέρεια λήψης αποφάσεων τοπικά π.χ. σχετική ανεξαρτησία στην οικονομική διαχείριση, ανεξάρτητος προϋπολογισμός, παροχή υπηρεσιών και εξοικονόμιση πόρων από διαχείριση της περιουσίας, ερευνητική πολιτική κλπ. Ουσιαστικά, τα όργανα Διοίκησης λειτουργούν στην Κοζάνη και οι αποφάσεις ακόμα και για επουσιώδεις σημασίας οικονομικές, αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, λαμβάνονται στην Κοζάνη. Το περιοριστικό αυτό πεδίο δραστηριοτήτων των τμημάτων και του παραρτήματος γενικότερα, οφείλει να μελετηθεί άμεσα και το ΥΠΕΠΘ αλλα και η Συνέλευση του Τ.Ε.Ι. να υιοθετήσει αποκεντρωτική πολιτική στην λειτουργία του παραρτήματος, ιδίως στους τομείς που αναφέρονται ανωτέρω. Τα όργανα του παραρτήματος Φλώρινας θα έπρατταν άριστα εάν ό,τι αναφέρουν στα επιμέρους κεφάλαια της αυτο-αξιολόγησης σε επίπεδο ευκταίου, όπου παραμονεύει η έγκριση ή μη από τις αρχές του ΥΠΕΠΘ, το κωδικοποιοήσουν και το μεταφράσουν σε μέτρα για επίλυση του χ ζητήματος από το αρμόδιο όργανο με τη λήψη (προτεινόμενης) απόφασης, όπου θα αναφέρονται οι θετικές συνέπειες καθώς και το αν και πόσο ή (σε) τι κοστίζει η λήψη κάποιου μέτρου και πως μπορεί αυτό να προωθηθεί σε εφαρμογή. Τα ίδια συμπτώματα εντοπίζει η Ε.Ε.Α. και για το ΚΤΕ Δ. Μακεδονίας, καθώς το παράρτημα της Φλώρινας εξαρτάται από το κέντρο Κοζάνη, ενώ και το Γραφείο Διασύνδεσης λειτουργεί με ένα υπάλληλο για 2.200 σπουδαστές, χωρίς να μπορεί να βοηθήσει στην ανάδειξη της φυσιογνωμίας αυτού του ιδίου και στον προσδιορισμό του ειδικότερου ρόλου του. Εν κατακλείδι, ο ενθουσιασμός, η δέσμευση των οργάνων της Διοίκησης και του λοιπού προσωπικού καθώς και η εργατικότητα και υπευθυνότητά τους που εμφανίζεται τουλάχιστον από την οργάνωση και καθαριότητα του περιβάλλοντος χώρου (εσωτερικού εξωτερικού) αποτελούν ένα βασικό στοιχείο βελτίωσης με την προϋπόθεση ότι: 1. Ρόλος Αποστολή Στόχοι Αντικείμενα διατυπωθούν κατά εξειδικευμένο τρόπο, μέσα από συνεργασία με όλους τους 6
ενδιαφερόμενους (όργανα, φορείς, ΤΕΙ παραρτήματος κλπ) και αναδειχθεί η φυσιογνωμία του 2. συνταχθεί, εγκριθεί και τεθεί σε ισχύ Εσωτερικός Κανονισμός λειτουργίας σύγχρονος και βάσει των τοπικών συνθηκών και ιδιαιτεροτήτων 3. αποσταλούν σε όλα τα υπερκείμενα όργανα κωδικοποιημένες και στοιχειοθετημένες προτάσεις στα πλαίσια στόχων αντικειμένων με το προσδοκόμενο αποτέλεσμα και οφέλη 4. υπάρξει συστηματική κοινοποίηση όλων των ανωτέρω στις αρμόδιες αρχές και σε κάθε ενδιαφερόμενο εντός και εκτός Τ.Ε.Ι. Θα πρέπει δηλ. να θεμελιωθεί ένα σύστημα δυναμικής επικοινωνίας με τους ενδιαφερόμενους (το Γραφείο Διασύνδεσης είναι (συν)αρμόδιο στον τομέα αυτό) το οποίο μέσω ενός μηχανισμού ανάδρασης ( feedback) θα δίδει όλα τα απαραίτητα στοιχεία, ώστε όλες οι διαδικασίες λειτουργίας των Τμημάτων και της Σχολής να εντάσσονται σ ένα συνολικό πλαίσιο διαχείρισης διαδικασιών για συνεχή βελτίωση. 5. Μια αξιολόγηση της λειτουργίας και αποτελεσματικότητας των οργάνων αυτών θα δίνει ένα σύνολο από χρήσιμα στοιχεία: Εκπαιδευτικά, Διοικητικά, Επιστημονικά, Επικοινωνίας Συνεργασίας, Ανάπτυξης, εύρους συμμετοχικότητας κλπ. Στη συνέχεια, τα όργανα Διοίκησης του ΤΕΙ Φλώρινας θα πρέπει να επανασχεδιάζουν και επανεξετάζουν τις αντίστοιχες διαδικασίες, τους επί μέρους στόχους και να λαμβάνουν αποφάσεις ή μέτρα σχεδιάζοντας δραστηριότητες για μεγιστοποίηση του οφέλους των αποτελεσμάτων με το μικρότερο κόστος. 7
4. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚOΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜOΣ 1. Ως γνωστόν ο Στρατηγικός Προγραμματισμός ενός Τμήματος ή μιας Σχολής είναι υποσύνολο του Στρατηγικού Προγραμματισμού του ίδιου του φορέα, στην περίπτωσή μας, ΤΕΙ Κοζάνης. 2. Ειδικότερα, ο Στρατηγικός Προγραμματισμός περιλαμβάνει σύνολο μέτρων και σχεδιασμένων δράσεων που εντάσσονται ανάλογα στους στόχους του ΤΕΙ, του Παραρτήματος, του Τμήματος. 3. Ενώ η εξειδικευμένη παρουσίαση Ρόλου Αποστολής και Στόχων κατά τμήμα, που θεωρείται sine qua non για να αναδειχθεί η φυσιογνωμία του Παραρτήματος, είναι ασθενής, ωστόσο, τα όργανα διοίκησης έχουν θέσει ως προγραμματικό στόχο ένα πλαίσιο δραστηριοτήτων που συντείνουν στην κατεύθυνση αυτή π.χ. έχουν ξεκινήσει επ ευκαιρία της αξιολόγησης αυτής να ενισχύουν τις σχέσεις τους με τους κοινωνικο-οικονομικούς φορείς (Τοπική Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, Επιχειρήσεις, Οργανισμούς κλπ.) και να - Προσπαθούν δειλά να προωθήσουν έστω και με φτωχά στην αρχή αποτελέσματα, μια περιφερειακή, διακρατική συνεργασία με κέντρο τη Φλώρινα - Εντείνουν τις προσπάθειες για βελτίωση της σχέσης τους με την τοπική κοινωνία - Σχεδιάζουν αναβάθμιση του προγράμματος σπουδών, (επαν)υποβάλλοντας στο ΥΠΕΠΘ ΙΤΕ βελτιωμένες προτάσεις και σε συνεργασία με μέλη ΔΕΠ Α.Ε.Ι. Ενα τέτοιο προϊόν είναι το τελευταίο πρόγραμμα σπουδών που δίδεται στο παράρτημα ΙΙ - Προωθούν την ίδρυση και νέου τμήματος που είναι μοναδικό σε επίπεδο Τ.Ε.Ι. στη χώρα 4. Η Ε.Ε.Α. παρατηρεί ότι με την εξειδικευμένη παρουσίαση Αποστολής και Στόχων και την ανάπτυξη ενός σαφούς και αντικειμενικά διατυπωμένου συστήματος ανατροφοδότησης, (feedback), τα τμήματα της Φλώρινας με βάση τον ενθουσιασμό και την προσήλωση (commitment) που δεικνύουν, θα δύνανται να σχεδιάζουν ουσιαστικές στοχοθετημένες δραστηριότητες με καλά μελετημένες και οργανωμένες διαδικασίες, μεθοδολογία προσέγγισης - με αξιόλογη και αποτελεσματική συμμετοχή - με γνωστό προϋπολογισμό - με χρονοδιάγραμμα - με επίβλεψη και αξιολόγηση της προόδου, για να ανακυκλωθεί το αναπτυξιακό πρόγραμμα με νέα βελτιωμένη προσπάθεια ακολουθώντας τον κύκλο PLAN DO CHECK - ACT IMPROVE 5. Ακόμη η Ε.Ε.Α. παρατηρεί ότι, μια ουσιαστική και συντονισμένη με άλλους φορείς προσπάθεια για Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση και Κατάρτιση, Μεταφορά Τεχνολογίας, Εφαρμοσμένη Ερευνα, Ευρωπαϊκή συνιστώσα στις δραστηριότητες και πολύπλευρη ανάπτυξη συνεργασιών, θα τόνωνε ακόμα περισσότερο το κλίμα για ανάπτυξη και θα συντελούσε σε εποχιακή ή περιορισμένου χρόνου αλλά, ωστόσο, συνεχή κινητικότητα επιστημονικού δυναμικού από την Ελλάδα και το εξωτερικό. 6. Ειδικότερα η Ε.Ε.Α. κρίνει ότι, η σχετική αδυναμία για προϋπολογισμό και προγραμματισμό δράσεων, οφείλεται στο συγκεντρωτικό σύστημα Διαχείρισης της Εκπαίδευσης (ΥΠΕΠΘ, ΤΕΙ έδρα Κοζάνη) αφού οι αρμοδιότητες του παραρτήματος ως προς τα οικονομικά είναι πολύ μικρού εύρους και βεληνεκούς. 8
Ενας στρατηγικός προγραμματισμός με βάση τον προϋπολογισμό: Τακτικός Προϋπολογισμός, Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων, Ευρωπαϊκά Προγράμματα, ΕΠΕΑΕΚ, Ερευνα, Υπηρεσίες προς τρίτους, είναι αναγκαίος και οι αρμόδιες αρχές και όργανα (ΥΠΕΠΘ, ΤΕΙ Παράρτημα) οφείλουν να εξετάσουν το ζήτημα αυτό, ώστε, όχι μόνο ένα 5-ετές σχέδιο Ανάπτυξης και Δράσης να κατατίθεται, προς εφαρμογή αλλά και ετησίως να προγραμματίζονται ενέργειες εντός αυτού και συνεχώς να βελτιώνεται, συμμετέχοντας στην επίτευξη των στρατηγικών στόχων. 7. Στο πλαίσιο αυτό του Στραγηγικού Σχεδιασμού Προγραμματισμού και των Στόχων, το benchmarking με άλλα τμήματα που κατά τεκμήριο είναι ανώτερα ή / και με ευρεία αναγνώριση, θα συνέβαλε κατά πολύ στην ανάπτυξη και βελτίωση της Ποιότητας της Εκπαίδευσης. 8. Ειδικότερα για τα τμήματα Φ.Π. και Ζ.Π. κατά την περιγραφή των στόχων και στα πλαίσια του Στραγηγικού Προγραμματισμού θα πρέπει να παρουσιάζονται οι σχεδιασμένες δράσεις για το πώς θα επιτευχθούν όσα αναφέρονται στον Ρόλο Αποστολή και στους στόχους. Η Ε.Ε.Α. δέχεται την δυσκολία που συναντάει κανείς, σε μια ακριτική περιοχή, για να περάσει το ΟΡΑΜΑ σε όλους και να τους κάνει κοινωνούς, ενώ παράλληλα τόσα προβλήματα αντιμετωπίζουν τα δύο αυτά τμήματα π.χ. - αιμορραγία σπουδαστικού πληθυσμού μέσω μετεγγραφών ή και μη προσέλευσή τους για πλήρεις σπουδές καθώς η πλειονότητα παρακολουθεί μόνο Εργαστηριακές Ασκήσεις - έλλειψη επιστημονικοιύ προσωπικού - έλλειψη Ε.Τ.Π. και Δ.Π. Τα ανωτέρω ζητήματα πλήττουν τα δύο Τμήματα χωρίς αυτά να μπορούν να αντιδράσουν καθώς δεν έχουν την ευθύνη και αρμοδιότητα να δώσουν λύση, παρά μόνον να καταθέτουν εισηγήσεις που αιωρούνται. Τα θέματα αυτά πρέπει να συζητηθούν σε ανώτερα όργανα κυρίως το ΥΠΕΠΘ για να ληφθούν μέτρα ή και να δοθούν λύσεις. 9. Ωστόσο, στα πλαίσια του Στρατηγικού Προγραμματισμού είναι ανάγκη να θεσπιστούν διάφοροι δείκτες ποιότητας, ώστε να εξάγονται αδιαμφισβήτητα συμπεράσματα και να παρακολουθούνται αντικειμενικά οι τάσεις σε σημαντικούς τομείς ή σε κρίσιμες διαδικασίες: εκπαιδευτικές, ερευνητικές, αναπτυξιακές κλπ. 10. Στα πλαίσια του ελέγχου των διαδικασιών και του προγραμματισμού επίλυσης προβλημάτων και ανάπτυξης, τα δυο τμήματα, επ ευκαιρία κυρίως του έργου αυτού του ΕΠΕΑΕΚ, έχουν προσπαθήσει να αναπτύξουν ένα σύστημα ανατροφοδότησης για τους σπουδαστές, το Ε.Π. τους αποφοίτους κλπ. Για το λόγο αυτό συνέταξαν ερωτηματολόγια και τα διένειμαν στους αποδέκτες των υπηρεσιών, εντός και εκτός του παραρτήματος δηλ. σε φορείς όπως: Τοπική αυτοδιοίκηση, Οικονομικοί φορείς, Επιχειρήσεις, Επιμελητήρια, Ενώσεις κλπ. Η Ε.Ε.Α. κρίνει ότι: - η προσπάθεια αυτή είναι θετική και θα πρέπει να σχεδιαστεί αντικειμενικά με βάση και άλλες εμπειρίες, ώστε να λειτουργήσουν δομές και διαδικασίες σε ένα ευρύ και καλώς ορισμένο σύστημα ανατροφοδότησης με συγκεκριμένο πλαίσιο, με φάσεις στάδια, με αναμενόμενα αποτελέσματα και διαδικασίες ανάλυσης και αξιολόγησης των αποτελεσμάτων. Στη συνέχεια θα πρέπει να είναι προγραμματισμένο που κοινοποιούνται τα πορίσματα και πως αυτά θα λαμβάνονται υπ όψιν από τα αρμόδια όργανα. - η προσπάθεια του Συμβούλου για τον κάθε σπουδαστή κρίνεται θετική και απαραίτητη, αλλά πρέπει να ενταχθεί σε ένα πλαίσιο μέτρων και δομών στο εσωτερικό σύστημα αξιολόγησης της εκπαίδευσης και ιδίως ανά μάθημα και εκπαιδευτικό, που ωστόσο υπό τις παρούσες συνθήκες δεν υπάρχει. Για το ζήτημα αυτό τόσο το παράρτημα όσο και το ΤΕΙ Κοζάνης αλλά και το ΥΠΕΠΘ, έχουν επί μέρους ευθύνες και αρμοδιότητες, ώστε να προωθήσουν την καινοτόμο αυτή εκπαιδευτική λειτουργία 9
5. ΠΡOΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ( Π. Σ. ) Το περιεχόμενο της Α.Α.Α.. και των δύο τμημάτων στο κεφάλαιο αυτό, προσπαθεί να παρουσιάσει - τη σύνδεση του προγράμματος σπουδών με τους διακηρυγμένους στόχους του τμήματος αφ ενός και τις ανάγκες του επαγγέλματος αφ ετέρου - την υφιστάμενη σύνδεση του Π.Σ. με το διαθέσιμο Ε.Π., τη συμμετοχή του στην αναθεώρηση αυτού καθώς και τα οικονομικά στοιχεία - την Ευρωπαϊκή Διάσταση Σπουδών και τα Μεταπτυχιακά Η Ε.Ε.Α. συζήτησε επισταμένως το θέμα αυτό και εστίασε την πρότασή της στις ακόλουθες επισημάνσεις: α. μη επαρκώς συγκροτημένη φυσιογνωμία των τμημάτων, και του ειδικού ρόλου και των στόχων τους, όπως έχει επισημανθεί στα δύο προηγούμενα κεφάλαια β. έλλειψη ειδικών κεφαλαίων ή μαθημάτων σημαντικών για την εξέλιξη, επιβίωση αλλά και μετεξέλιξη των τμημάτων με βάση τα γεωγραφικά οικονομικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Ειδικότερα για τα ζητήματα αυτά η Ε.Ε.Α. καταθέτει εξειδικευμένες θέσεις που έχουν ως εξής: Για να αποτελέσουν τα Τμήματα της Φλώρινας πόλο έλξης θα πρέπει να αποκτήσουν ισχυρή και ελκυστική Φυσιογνωμία. Η Φυσιογνωμία των Τμημάτων θα πρέπει να είναι εναρμονισμένη με το συνολικό πρόγραμμα ανάπτυξης της περιοχής με τις οικολογικές συνθήκες και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής. π.χ. οι εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής θέτουν φραγμούς στην άσκηση εντατικής Γεωργίας ανταγωνιστικής με την αντίστοιχη που ασκείται στη Θεσσαλία. Η άσκηση όμως αειφόρου Γεωργίας φιλικής προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο, όπως επιτάσσει πλέον και η νέα Κ.Α.Π., παρουσιάζει συγκριτικά πλεονεκτήματα σε τέτοιες περιοχές όπου δεν αλλοιώθηκε η νοοτροπία των παραγωγών από το δόγμα των υψηλών εισροών (οι οποίες εξάλλου δεν είναι και ανταποδοτικές λόγω οικολογικών περιορισμών) και επομένως μπορούν να παράγονται προϊόντα απαράμιλλης ποιότητας που ικανοποιούν την συνεχώς αυξανόμενη ευαισθησία του καταναλωτικού κοινού για υγιεινά προϊόντα. Επομένως η στροφή της εκπαίδευσης (και της παραγωγής) προς την Οικολογική Γεωργία θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σημαντικό στοιχείο της Φυσιογνωμίας και των δύο τμημάτων (Φ και Ζ παραγωγής). Η διαχείριση και ανάπτυξη βοσκοτόπων σε συνδυασμό με συστήματα ελεύθερης βοσκής εγχορίων φυλών χοιριδίων κ.α. θα μπορούσε να αποτελέσει επίσης στοιχείο της Φυσιογνωμίας της Ζ.Π. (και συμβολή στην ανάπτυξη της περιοχής) όπως και αντιστοίχως τα κτηνοτροφικά φυτά για το Τμήμα Φ.Π. Επιπλέον στοιχείο Φυσιογνωμίας μπορεί να αποτελέσει η έμφαση που πρέπει να δοθεί καλλιέργειες που προσαρμόζονται στην περιοχή (και τα προϊόντα τους μπορούν να αποκτήσουν ονομασία προέλευσης ) όπως π.χ. το μήλο της Φλώρινας, τα φασόλια των Πρεσπών, πιπεριά Φλώρινας και οι ιχθυοκαλλιέργειες με την αξιοποίηση των λιμνών Πρέσπας. Η πρωτογενής παραγωγή των παραπάνω προϊόντων θα πρέπει να είναι συνδεδεμένη με τη μεταποίησή τους και επομένως το πρόγραμμα σπουδών πρέπει να έχει την ανάλογη προσαρμογή και ολοκλήρωση. Μια τέτοια κατεύθυνση θα ενισχυθεί με τη λειτουργία του νέου Τμήματος Εμπορίας και Ποιοτικού 10
Ελέγχου Αγροτικών Προϊόντων και επιπλέον θα αποτελέσει συνδετικό κρίκο μεταξύ των 2 τμημάτων (Ζ κ Φ.Π.) και του νέου Τμήματος. Η προώθηση τέτοιων δραστηριοτήτων στην πράξη (ρόλος που μπορεί και πρέπει να ασκήσει το Τ.Ε.Ι.) θα έχει αμφίδρομο όφελος τόσο στην ανάπτυξη της περιοχής όσο και στην δημιουργία φορέων που θα αποτελούν τους πλέον αποτελεσματικούς χώρους πρακτικής άσκησης των σπουδαστών. Το πρόγραμμα σπουδών θα πρέπει να προσαρμοστεί στην Φυσιογνωμία του Τμήματος και να μη πλατιάζει σε ασύνδετες προς τη φυσιογνωμία ενότητες (π.χ. Παθολογία Ζώων που είναι αμφισβητούμενο αν ανήκει στην Παραγωγή). Το πλαίσιο του προγράμματος σπουδών δεν πρέπει να οριοθετείται με βάση το υπάρχον εκπαιδευτικό προσωπικό, αλλά με βάση τη Φυσιογνωμία. Στις ιδιαιτερότητες του Τμήματος Φ.Π. Φλωρίνης και γενικότερα του Τ.Ε.Ι. Κοζάνης, πρέπει να δοθεί έμφαση στα ακόλουθα σημεία: Η περιοχή της Δ. Μακεδονίας, που πιστεύεται ότι καλύπτει το ίδρυμα και μπορεί με τις δραστηριότητές του (εκπαιδευτικές και ερευνητικές) να βοηθήσει αναπτυξιακά, ανήκει στις λεγόμενες ορεινές - ημιορεινές περιοχές. Οι περιοχές αυτές χαρακτηρίζονται μειονεκτικές, όπου η ανάπτυξη της γεωργίας παρουσιάζει ορισμένα προβλήματα με ιδιαιτερότητες λόγω των γεωμορφολογικών, κοινωνικών και οικονομικών κριτηρίων, που διαφέρουν πολύ από τη γεωργία των πεδινών περιοχών. Το πρότυπο ανάπτυξης των περιοχών αυτών δεν συμπίπτει κατ ανάγκη με εκείνο των πεδινών περιοχών. Δυστυχώς οι υπάρχουσες γεωπονικές σχολές, τα τμήματα Φυτικής και Ζωϊκής Παραγωγής των Τ.Ε.Ι. ως και το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. έχουν δώσει έμφαση στα προγράμματα σπουδών και ερευνητικά προγράμματα που υποστηρίζουν την πεδινή γεωργία και ελάχιστα καλύπτουν τη γεωργία των ορεινών - ημιορεινών περιοχών. Σήμερα, που αμφισβητείται πολύ, αν η γεωργία μπορεί να είναι ανταγωνιστική και βιώσιμη σε τέτοιες περιοχές, λόγω περιοριστικών παραγόντων (υποβαθμισμένα εδάφη, εγκατάλειψη των νέων κατοίκων, απερήμωση κλπ.), τέτοιες περιοχές πιστεύεται ότι κρύβουν μέσα τους μια δυναμική που δεν είναι επαρκώς γνωστή. Μπορεί π.χ. να προταθούν μέτρα για αειφορική ανάπτυξη (διαθρωτικά μέτρα από την πολιτεία και την ΕΕ, ορθολογική χρήση γης, νερού και άλλων πόρων, ανάπτυξη βροχοδίαιτης γεωργίας, συστήματα καλλιέργειας για συντήρηση εδαφικών πόρων (conservation farming), και να δοθεί έμφαση σε καλλιέργειες που προσφέρονται για τέτοιες περιοχές. Το Τ.Ε.Ι. μπορεί να συμβάλλει με τεχνική στήριξη, πληροφόρηση και κατάρτιση. Για το λόγο αυτό προτείνεται ριζική αναδιάρθρωση του προγράμματος σπουδών προς την κατεύθυνση της αειφορικής και οικολογικής ανάπτυξης της γεωργίας ορεινών - ημιορεινών περιοχών. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι το 70% περίπου της έκτασης της Ελλάδας εκπροσωπεί τις ορεινές περιοχές της χώρας είναι φανερό ότι οι απόφοιτοι του τμήματος Φ.Π. και Ζ.Π. της Φλώρινας μπορεί να βρούν απασχόληση και να συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη της χώρας. Τα μαθήματα της Ειδικής Δενδροκομίας (Ι,ΙΙ και ΙΙΙ) θα μπορούσαν να συμπτυχθούν ώστε τα εσπεριδοειδή και η ελαιοκομία που διδάσκονται σε ξεχωριστά εξάμηνα να συμπτυχθούν σε ένα εξάμηνο και να αναπτυχθούν σε μεγαλύτερη έκταση τα φυλλοβόλα και ορισμένες άλλες καλλιέργειες που ενδιαφέρουν την περιοχή (γιγατόκαρπα, βατόμουρα, φραγκοστάφυλλα κλπ.) Η εξοικονόμηση ωρών στο πρόγραμμα θα μπορούσε να βοηθήσει να καλυφθούν άλλα αντικείμενα και κυρίως η μετασυλλεκτική μεταχείριση, η οικολογική γεωργία (βιολογική και ολοκληρμένη παραγωγή οπωροκηπτευτικών). Το μάθημα της μελισσοκομίας που προσφέρεται ως προαιρετικό πιστεύεται ότι πρέπει να ενισχυθεί λόγω της μεγάλης σημασίας που έχει ο κλάδος της μελισσοκομίας για τη χώρα. Τέλος, από το Π.Σ., όπως έχει διατυπωθεί, φαίνεται να απουσιάζει η πρακτική εκπαίδευση στον τομέα του φυτικού πολλαπλασιαστικού υλικού. 11
γ. έλλειψη ευελιξίας στην βελτίωση του προγράμματος σπουδών μέσα από διαδικασίες - συστηματικής και συνεχούς επισήμανσης των αναγκών και - συγκρίσεως των προγραμμάτων με πρότυπα κέντρα Ειδικότερα η Ε.Ε.Α. παρατηρεί ότι: Οι δομές, που ικανοποιούν τις ανάγκες αυτές, ελλείπουν καθώς υπάρχουν αναπάντητα ερωτήματα κατά πόσον υπάρχουν ρυθμιστικοί μηχανισμοί επισήμανσης α. καινούργιων αναγκών στην εκπαίδευση και επιμόρφωση / κατάρτιση β. τομέων που προσάπτονται του ειδικού ρόλου του ιδρύματος Για το (α) τα τμήματα θα πρέπει να καθορίσουν ομάδες προτύπων κέντρων (πιθανότατα και του εξωτερικού) που θα παρακολουθούν τις εξελίξεις, ούτως ώστε να εξασφαλισθεί ένα στοιχειώδες επίπεδο ανανέωσης και επαφής με σύγχρονες τάσεις. Για το (β) τα τμήματα πρέπει να στοιχειοθετήσουν γνωστικές περιοχές που παρέχουν στους εκπαιδευόμενους τις ειδικές εκείνες γνώσεις που προσελκύουν - είτε κατ αποκλειστικότητα - τους φοιτούντες (νέους και ηλικιωμένους) στο χώρο του. Η έλλειψη ευελιξίας φαίνεται να οφείλεται στο νομοθετικό πλαίσιο των ΤΕΙ, ενώ η τροποποίηση του νόμου (1996) σχετικά με το θέμα αυτό αν και δίνει σχετική ελευθερία στα τμήματα για να αποφασίσουν τα της δομής και του περιεχομένου του Π.Σ., τα αντικείμενα εκπαίδευσης, τις πιστωτικές μονάδες, τον εξοπλισμό κλπ. δεν εφαρμόζονται, και ακολουθείται η υπό το Ι.Τ.Ε. συγκεντρωτική,- κεντρογενής πολιτική που θέλει όλα τα τμήματα των ΤΕΙ να έχουν το αυτό πρόγραμμα περίγραμμα σπουδών. Ο εξοπλισμός των εργαστηρίων ευρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο, αλλά δεν χρησιμοποιείται επαρκώς λόγω: - έλλειψης προγραμμάτων σύνδεσης με την παραγωγή, - έλλειψης ερευνητικών προγραμμάτων, - έλλειψης μεταπτυχιακών σπουδαστών - έλλειψης σπουδαστών που να ασκούνται στα εργαστήρια, στα πλαίσια της Π.Α. υπό τον θεσμό του Κ.Τ.Ε. - έλλειψης Ε.Τ.Π. - μικρού αριθμού μελών Ε.Π. οι οποίοι πασχίζουν υπό το βάρος του πλήρους ωραρίου να κρατήσουν το χώρο λειτουργικό, τουλάχιστον εκπαιδευτικά και διοικητικά, και τούτο φαίνεται να πράττουν με επιτυχία Η αντίληψη του τρόπου περιγραφής των μαθημάτων ώστε να διευκολύνεται η ακαδημαϊκή αναγνώριση, όποτε αυτή προωθηθεί στα πλαίσια τουλάχιστον των ανταλλαγών, είναι ορθή όπως διατυπώνεται στην Α.Α.Α., αλλά φαίνεται ότι δεν έχει γίνει ακόμη κτήμα των τμημάτων. Η Ευρωπαϊκή Διάσταση στο πρόγραμμα σπουδών φαίνεται να είναι φτωχή, παρά την ιδιαίτερη προσπάθεια των τμημάτων για συμμετοχή σε συνεργασίες Ευρωπαϊκών Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων. Η συμμετοχή σε μεταπτυχιακά προγράμματα λόγω και των θεσμικών προβλημάτων απουσιάζει. Μετά από αυτά η Ε.Ε.Α. ομόφωνα κρίνει για το θέμα αυτό ότι: 1. Τα αρμόδια όργανα των Τμημάτων και της Σχολής πρέπει να συντονίσουν τις προσπάθειές τους και να συνεχίσουν τις δραστηριότητες αλληλεπίδρασης με τους λοιπούς φορείς αποδέκτες υπηρεσιών επί το ουσιαστικότερον και τυπικότερον ώστε να ικανοποιηθούν οι 12
επισημάνσεις α και β και γ. Ειδικότερα, για την περίπτωση β, το ΥΠΕΠΘ ΙΤΕ πρέπει να προχωρήσει ένα ακόμη βήμα προς την πολιτική αποκέντρωσης στον τομέα πρόγραμμα σπουδών, ενώ για την περίπτωση γ η Ε.Ε.Α. κρίνει ότι η συνεργασία με τα ΑΕΙ όπως ήδη έχει ξεκινήσει αλλά και με τα άλλα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα Ευρωπαϊκών κρατών μπορεί να ικανοποιήσει την επισήμανση γ2, η οποία πρέπει και άμεσα να υιοθετηθεί από τα τμήματα. 2. Ο εξοπλισμός των εργαστηρίων είναι ικανοποιητικός σε πολύ καλό βαθμό και απομένει να κατατεθεί και υλοποιηθεί άμεσα σχέδιο για την εξάλειψη των ελλείψεων τις οποίες η Ε.Ε.Α. έχει επισημάνει στην περίπτωση γ. 3. Η περιγραφή των μαθημάτων, που αναφέρεται, με βάση στόχους αντικείμενα,, ECTS Credits κλπ. είναι ορθή και θα βοηθήσει πολύ στην αναγνώριση σπουδών κατά την ανταλλαγή σπουδαστών μέσω των Ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Ωστόσο, ένας Πληροφοριακός Οδηγός για το Παράρτημα με βάση την ανωτέρω δομή παρουσίασης κρίνεται άμεσα αναγκαίος, ενώ η χρηματοδότηση για την εκτύπωση αυτού θα μπορεί να γίνει από τα κονδύλια που το Τ.Ε.Ι. Κοζάνης έλαβε μέσω SOCRATES και από το Γραφ. Διασύνδεσης. Με βάση αυτά και την ύπαρξη εργαστηρίων με ικανό εξοπλισμό και το ΚΤΕ Δ. Μακεδονίας, εφ όσον οι αρμόδιες αρχές του δώσουν σάρκα, όχι μόνον θα υπάρξει Ευρωπαϊκή Διάσταση σπουδών, αλλά και κινητικότητα από και προς τα τμήματα και τούτο θα τονώσει και τον Ρόλο και τους Στόχους αλλά και την φυσιογνωμία των Τμημάτων. 4. Τέλος, για τις μεταπτυχιακές σπουδές η Ε.Ε.Α. αναγνωρίζει ότι είναι ένα θεσμικό πρόβλημα που οφείλεται στη φύση και θέση των Τ.Ε.Ι. στην Ελληνική Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Μόνον εφ όσον μόνον αναπτυχθούν συνεργασίες με τα συγγενή Πανεπιστημιακά Τμήματα, είναι δυνατόν σε κάποιες περιπτώσεις, υπό προϋποθέσεις που θα θέτουν τα τμήματα υποδοχής, να γίνονται δεκτοί πτυχιούχοι Τ.Ε.Ι. στο ΜΠΣ των Α.Ε.Ι. ενώ και η συνεργασία των τμημάτων Τ.Ε.Ι. με αυτά των Α.Ε.Ι. στα ΜΠΣ του ΕΠΕΑΕΚ, ίσως τότε να αρχίσει υλοποιούμενη. 13
6. ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΤΙΤΛΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ - ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ Στα κεφάλαια αυτά η Α.Α.Α. καλύπτει αφ ενός μεν τις νομοθετημένες διατάξεις για την απόκτηση πτυχίου, την εισαγωγή σπουδαστών στα Τ.Ε.Ι. πχ. - είδος μαθημάτων - εκπόνηση πτυχιακής εργασίας - Πρακτική Ασκηση (6-μηνιαία) στο επάγγελμα - Διαφορετικοί τρόποι εισαγωγής στα Τ.Ε.Ι., ενώ συγχρόνως καταθέσει μέσα από αντικειμενικές διαδικασίες αυτο-αξιολόγησης που ακολουθήθηκαν, στατιστικά στοιχεία που αναφέρονται: α. στο πως οι σπουδαστές αντιλαμβάνονται τη συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία β. στο πως το Ε.Π. και τα όργανα των τμημάτων αντέδρασαν αλλάζοντας την εκπαιδευτική διαδικασία (λιγότερη θεωρία, περισσότερο εργαστήριο και ατομικές ή ομαδικές εργασίες) Σχόλια: 1. Η Ε.Ε.Α. κρίνει ότι η συμμετοχή των σπουδαστών στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι, ιδίως στη θεωρία, φτωχή και το φαινόμενο ανησυχητικό, καθώς η κρίση των σπουδαστών σε μεγάλο ποσοστό ως προς την Ποιότητα διδασκαλίας είναι αρνητική. Η κατάσταση του φαινομένου αυτού μπορεί να αλλάξει μόνον αν αντιμετωπιστεί πολύπλευρα με ό,τι ελέχθη στο προηγούμενο κεφάλαιο σχετικά με το Οραμα, τους Στόχους, τη Φυσιογνωμία και τα καινοτόμα μέτρα, τα οποία πρέπει να υποστηριχθούν από ανώτερα του Παραρτήματος όργανα, ώστε να γίνουν θεσμός. 2. Η Ε.Ε.Α. κρίνει ότι, τόσο τα θέματα εξετάσεων όσο και οι πτυχιακές εργασίες χρήζουν βελτιώσεις προς το Ακαδημαϊκότερο. Ιδιαίτερα στα θέματα εξετάσεων πρέπει να αποφεύγονται οι γενικού περιεχομένου ερωτήσεις και να προτιμούνται ερωτήσεις που αποδέχονται συγκεκριμένες απαντήσεις και ει το δυνατόν 3. Ανάλυση, Σύνθεση, Σύγκριση, Συζήτηση κλπ. ώστε να υπάρχουν στην γραπτή αξιολόγηση τα βασικά στοιχεία εκτίμησης επί αποκτηθεισών γνώσεων σε συγκεκριμένο επιστημονικό τομέα. Το ίδιο ισχύει και για τις πτυχιακές εργασίες, οι οποίες πρέπει να υποστηρίζονται από τον κάθε σπουδαστή ενώπιον επιτροπής και ακροατηρίου. Δυστυχώς, η διαδικασία και το περιεχόμενο της πτυχιακής εργασίας έχει γενικά εκφυλιστεί, ενώ είναι φανερή πλέον η τάση των τμημάτων για την αναβάθμιση της, στα πλαίσια ενεργοποίησης των εργαστηρίων, ιδίως και κάτω από την αιγίδα του ΚΤΕ Δ. Μακεδονίας. 14
4. Η Πρακτική Ασκηση στο επάγγελμα συζητήθηκε διεξοδικά μεταξύ των μελών της Επιτροπής και των μελών της Ε.Α.Α., ιδίως μάλιστα, καθώς ένα από τα μέλη της Ε.Α.Α. είναι εκπρόσωπος φορέα που δέχεται σπουδαστές για Πρακτική Ασκηση. Η Ε.Ε.Α. ομόφωνα κρίνει ότι: α. Η Π.Α. δεν διεξάγεται σε ικανοποιητικό επίπεδο, και δεν δίδεται ιδιαίτερη βαρύτητα σ αυτήν από όλους τους ενδιαφερόμενους, ενώ από την άλλη πλευρά αποτελεί φυσιογνωμικό στοιχείο της Τεχνολογικής Εκπαίδευσης στη χώρα μας και τη λοιπή Ευρώπη. β. Οι θέσεις Π.Α. πρέπει να εξευρίσκονται από το τμήμα και όχι από τους σπουδαστές, με κριτήρια πέραν των εκπαιδευτικών στόχων του τμήματος, και να αξιολογούνται οι φορείς αυτοί. γ. Οι σπουδαστές δεν φαίνεται να έχουν συνειδητοποιήσει τη σημασία που έχει η Πρακτική Ασκηση στην κατάρτησή τους και συνήθως επιλέγουν φορείς για εξάσκηση που τους βολεύουν περισσότερο, παρά ότι έχουν κίνητρα να μάθουν συγκεκριμένες τεχνικές και να κάνουν επαφές με φορείς που πιθανόν να αποτελέσουν τους μελλοντικούς εργοδότες τους. δ. Για όλα τα ιδρύματα πιστεύεται ότι η πρακτική άσκηση πρέπει να τεθεί σε νέα βάση, με την καθιέρωση μηχανισμών που διασφαλίζουν την παρουσία και ενεργό συμμετοχή του εκπαιδευόμενου στις εργασίες του φορέα. Από την μέχρι τώρα εμπειρία μπορούν να επιλεγούν εκείνοι οι φορείς για Πρακτική Ασκηση που παρέχουν αξιοπιστία και συνεργάζονται με τον εκπαιδευτικό φορέα για πιστή εφαρμογή του νόμου που αφορά την αμοιβή των σπουδαστών κατά την Πρακτική Ασκηση. 4. Η Ε.Ε.Α. κρίνει ότι με τον μηχανισμό αξιολόγησης της Π.Α. και παρακολούθησης αξιολόγησης της εργασίας των σπουδαστών, θα συλλέγεται αρκετή πληροφόρηση για σύγχρονες πτυχιακές εργασίες, εμπλουτισμό των μαθημάτων με σύγχρονα θέματα, ενώ παράλληλα θα αυξάνεται η απορροφητικότητα των πτυχιούχων προς όφελος και των ΜΜΕ. 5. Σχετικά με το πρόβλημα μείωσης του σπουδαστικού πληθυσμού από τους εγγενείς παράγοντες του εκπαιδευτικού συστήματος, η Ε.Ε.Α. κρίνει ότι η ανάλυση της Ε.Α.Α. που παρουσιάζεται στο 5 ο κεφάλαιο Σπουδαστές, είναι αντικειμενική, ενώ είναι ευθύνη των αρμοδίων οργάνων της πολιτείας, να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο των μετεγγραφών, αφ ενός και αφ ετέρου να στηρίξουν τα περιφερειακά τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ, θεσμικά, οικονομικά και με διαρθρωτικής ευελιξίας μέτρα. Επιπροσθέτως, το Παράρτημα Φλώρινας μόνο με τη Φυσιογνωμία που θα αποκτήσει και τις όποιες εκπαιδευτικές, σπουδαστικές και κοινωνικές παροχές, μπορεί να ελπίζει σε ουσιαστική αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού, το οποίο δεν εντοπίζεται μόνο στη Φλώρινα. πχ. η Εστία που ανεγείρεται καθώς και μια σειρά από μέτρα π.χ. ερευνητική δραστηριότητα του ΚΤΕ και συνεργασία με άλλα ΑΕΙ ΤΕΙ της Ελλάδος και του εξωτερικού, θα συμβάλλουν θετικά. 6. Η Ε.Ε.Α. κρίνει ότι η κρίση των σπουδαστών όπως παρουσιάζεται είναι πολλές φορές άδικη για τα Τμήματα και το Παράρτημα. π.χ. καταλληλότητα αιθουσών διδασκαλίας, όπου μόνο το 16% τις βρίσκει κατάλληλες! ενώ η εντύπωση της Ε.Ε.Α. είναι ριζικά αντίθετη. Το ίδιο ισχύει και για τα εργαστήρια, ενώ βρίσκει εύλογες τις παρατηρήσεις σπουδαστών ότι απλά λείπουν μερικά στοιχειώδη εργαλεία, προπαντός σε θέματα Υγείας και Ασφάλειας λόγω της ιδιαιτερότητας των εργαστηρίων. Τα όργανα των Τμημάτων κατά τη συνάντηση δέχτηκαν τις παρατηρήσεις αυτές και θα λάβουν μέτρα άμεσης βελτίωσης. 7. Ωστόσο, η Ε.Ε.Α. κρίνει ότι τα Συγγράμματα Σημειώσεις χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. 15
Αν και το πρόβλημα μαστίζει ουσιαστικά όλα τα Τ.Ε.Ι., εν τούτοις η πολιτική του Παραρτήματος στον τομέα αυτό στα πλαίσια του ΕΠΕΑΕΚ, μπορεί να αποδώσει άμεσα για την αλλαγή του κλίματος, καθώς η πλειοψηφία των απαντήσεων των σπουδαστών απαιτεί αλλαγή για βελτίωση. 8. Η συμμετοχή των σπουδαστών σε ομάδες ιεράρχησης και αξιολόγησης των προβλημάτων, με τη συμμετοχή μελών Ε.Π., θα βελτιώσει κατά πολύ το κλίμα, αλλά και θα ενισχύσει τις ομάδες εργασίας με έμψυχο υλικό για συλλογή πληροφοριών, δεδομένων κλπ. 7. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Στο κεφάλαιο αυτό η Α.Α.Α. και των δύο Τμημάτων παρουσιάζει με ειλικρίνεια ό,τι ερευνητικό έργο έχει παραχθεί κυρίως μέσα από τις προσπάθειες απόκτησης Διδακτορικού Διπλώματος εκ μέρους μελών Ε.Π. Σε μερικές μόνο περιπτώσεις η προσπάθεια αυτή ατομική συνεχίζεται και μετά τη λήψη του διδακτορικού. Ωστόσο η Ε.Ε.Α. ευρίσκει ότι, η Ερευνητική Στρατηγική στα τμήματα είναι φτωχή παρά τις όποιες προσπάθεις, καθώς: - Υπάρχει έλλειψη μόνιμου Ε.Π. και Τεχνικού Προσωπικού - Μικρή χρηματοδότηση από το Τ.Ε.Ι. Κοζάνης - Έλλειψη γενικού προγραμματισμού για εφαρμοσμένη έρευνα μέσω συνεργασιών Α.Ε.Ι. Τ.Ε.Ι. φορέων κλπ. - Το ΚΤΕ ουδόλως έχει ενεργοποιηθεί, ενώ μια αναλαμπή φαίνεται από την ενίσχυση των εργαστηρίων με σπουδαστές Π.Α.., οι οποίοι και θα αμοίβονται σε καλό επίπεδο μέσω ΕΠΕΑΕΚ. Η Ε.Ε.Α κρίνει ότι αντικειμενικοί δείκτες πορείας της έρευνας πρέπει να υιοθετηθούν καθώς η Ερευνα είναι συνδεδεμένη με την Εκπαίδευση και την Ποιότητα της Ενα τέτοιο σύνολο δεικτών, όπως η ΕΕΑ προτείνει, αν και θεωρείται αρκετά αυστηρό για ΤΕΙ, είναι το ακόλουθο: Χρηματοδότηση έρευνας από τον ετήσιο προϋπολογισμό του Τμήματος. Εξωτερική χρηματοδότηση (εθνική, κοινοτική, αγροτική βιομηχανία, ιδιώτες) Αριθμός δημοσιεύσεων του προσωπικού του Τμήματος σε επιστημονικές εκδόσεις με συστήματα κριτών για τα τελευταία 5 χρόνια. Αριθμός αναφορών (citation index) στο ερευνητικό έργο των μελών ΔΕΠ του Τμήματος. Συμμετοχή του προσωπικού του Τμήματος σε συνέδρια διεθνούς επιπέδου τα τελευταία 5 χρόνια. Συμμετοχή του προσωπικού του Τμήματος σε συντακτικές επιτροπές ή σε επιτροπές κρίσης διεθνών επιστημονικών περιοδικων Αριθμός ερευνητικών προγραμάτων που έχει αναλάβει το Τμήματα τα τελευταία 5 χρόνια και ύψος χρηματοδότησης για το καθένα. Αριθμός βιβλίων που έχουν εκδώσει μέλη ΔΕΠ του Τμήματος και εκδοτικοί οίκοι οι οποίοι τα εξέδωσαν Προγραμματισμός ερευνητικών δραστηριοτήτων και τρόπος χάραξης ερευνητικής στρατηγικής 16
του Τμήματος Καταγραφή του υπάρχοντος προσωπικού με τα προσόντα του. Παρεχόμενες δυνατότητες για εξέλιξη, επιμόρφωση και συμμετοχή του προσωπικοιύ σε επιστημονικές δραστηριότητες εσωτερικού και εξωτερικού. Συμβολη του Τμήματος σε προγράμματα επιμόρφωσης και κατάρτισης. Συμμετοχή του Τμήματος σε εκπαιδευτικά προγράμματα της Ε.Ε. (Erasmus-Tempus-Socrates, κλπ.) καθώς και σε Ευρωπαϊκές Ερευνητικές συνεργασίες. Ειδικότερα, για την Ερευνητική Πολιτική και το Σχεδιασμό, η Ε.Ε.Α. διαπιστώνει ότι δεν υπάρχουν διαδικασίες συστηματικής αποτίμησης έργου (appraisal). Όλο το εκπαιδευτικό και ερευνητικό προσωπικό θα πρέπει να συμμετέχει σε τέτοιες διαδικασίες. Αυτή μπορεί να γίνεται μεταξύ του αποτιμούμενου, του Προϊσταμένου του Τμήματος και ενός τρίτου (κατά προτίμηση ανώτερου σε βαθμό από τον αποτιμούμενο) μέλους Ε.Π. Η ετήσια διεξαγωγή της αποτίμησης θα πρέπει να έπεται έκθεσης έργου από το αποτιμούμενο (συνήθως μερικές εβδομάδες πριν την ημερομηνία διεξαγωγής). Τέτοιες διαδικασίες δεν προβλέπονται από την παρούσα κατάσταση στο Ιδρυμα, αν και με βάση τις πρόσθετες νομοθετικές ρυθμίσεις υπάρχει σχετική πρόβλεψη και η οποία δεν ακολουθείται πιστά. Οι αρμόδιοι: ΤΕΙ, ΥΠΕΠΘ πρέπει στα πλαίσια και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού να προωθήσουν τέτοιες ουσιαστικές ενέργειες. Ακόμη, θα πρέπει να δημιουργηθούν κίνητρα συμμετοχής σε ερευνητικά προγράμματα. Με τις παρούσες διαδικασίες δεν είναι κατανοητό γιατί θα έπρεπε κάποιος να δώσει ιδιαίτερη σημασία σε ερευνητικές δραστηριότητες. Κατά γενική ομολογία η έρευνα απαιτεί πρόσθετο χρόνο (αιτήσεις, παρακολούθηση συνεδρίων, διαχείριση προγραμμάτων, ευθύνες για την ομαλή διεξαγωγή έρευνας κλπ). Θα έπρεπε κατά συνέπεια να πιστώνει αυτό τον πρόσθετο χρόνο ανάλογα με την απονομή ελεύθερου χρόνου από την διδασκαλία, μεγαλύτερη συμμετοχή στα λειτουργικά κονδύλια, καλλίτερη γραμματειακή κάλυψη κλπ. Προσπάθεια πρέπει να καταβληθεί από τα ΤΕΙ ώστε και σε συνεργασία με ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα (ΕΘΙΑΓΕ, Δημόκριτος) κλπ. να συμμετέχουν συστηματικά και στα πλαίσια του στρατηγικού σχεδιασμού σε ερευνητικές προσπάθειες. Η Ε.Ε.Α. κρίνει ότι με βάση τη συγκριτική παρουσίαση και ανάλυση του θέματος της Ερευνας και την προοπτική συνεργασιών με Α.Ε.Ι., Τ.Ε.Ι. και φορείς, το κλίμα θα αλλάξει στα επόμενα χρόνια με την προϋπόθεση: α. συνδρομή από πλευράς Τ.Ε.Ι., ΥΠΕΠΘ και συναρμοδίων Υπουργείων β. συνέχισης του ενθουσιασμού των μελών Ε,.Π. και των οργάνων Διοίκησης του Παραρτήματος και των Τμημάτων. Ωστόσο, εάν επιχειρηθεί μια σύγκριση των ερευνητικών έργων και δημοσιεύσεων ανά τμήμα, σε επίπεδο Τ.Ε.Ι., οι αριθμοί δημοσιεύσεων ανά μέλος Ε.Π. και έτος, προβλέπεται ότι για τα τμήματα του παραρτήματος της Φλώρινας θα είναι σε πολύ καλή σειρά. 17
8. ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Στο κεφάλαιο αυτό η Α.Α.Α. περιλαμβάνει: - τη σύνθεση του Ε.Π. των τμημάτων και τα προσόντα του - το Ε.Τ.Π. - το Δ.Π. Αξιολογεί τις ανάγκες των τμημάτων και παρουσιάζει έναν προγραμματισμό κάλυψης των αναγκών αυτών, ενώ παράλληλα προσπαθεί να εξηγήσει τους παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την απόδοση του Ε.Π., την εξέλιξη και την συμμετοχή του σε επιστημονικές και διεθνείς δραστηριότητες. Η Ε.Ε.Α. ομόφωνα κρίνει ότι: α. πράγματι υπάρχουν κενά στον αριθμό και στη σύνθεση του Ε.Π. καθώς μάλιστα και έλλειψη Ε.Π. σε εξειδικευμένους τομείς. Ωστόσο, αναγνωρίζει ότι η κάλυψη των κενών θέσεων Ε.Π. αλλά και η αύξηση των θέσεων μόνιμου Ε.Π. είναι αρμοδιότητες του ΥΠΕΠΘ και ότι το ζήτημα αυτό ταλαιπωρεί όλα τα Τ.Ε.Ι. επί χρόνια τώρα. β. ο αριθμός μελών ΕΤΠ και ΔΠ είναι ιδιαίτερα φτωχός και είναι αδύνατον να λειτουργήσουν εργαστήρια χωρίς μόνιμο ΕΤΠ. Οι λύσεις για πρόσληψη έκτακτου ΕΤΠ, όπως προβλέπει ο νόμος πλαίσιο 1404/83 και ενίσχυσης του εργαστηριακού προσωπικού με σπουδαστές για για Π.Α., μέσω ΕΠΕΑΕΚ και ΚΤΕ Δ. Μακεδονίας, πρέπει άμεσα να προωθηθούν. γ η κάλυψη θέσεων συνεγατών με ελλιπή προσόντα είναι αρνητική λύση στην κάλυψη των εκτάκτων αναγκών και δεν συμβάλλει στην Ακαδημαϊκη εικόνα των τμημάτων. Ιδιαίτερη φροντίδα πρέπει να επιδεικνύεται για πρόσκληση επιστημόνων με κατάλληλα προσόντα και με 3-ετή σύμβαση όπως προβλέπει ο νομος 2525/97. δ. η Ε.Ε.Α. αναγνωρίζει ότι λόγω και της γεωγραφικής θέσης ενός περιφερειακού ακριτικού παραρτήματος με ολιγομελές Ε.Π., δεν υπάρχει συνεχής πληροφόρηση για συμμετοχή σε επιστημονικές δραστηριότητες συνέδρια, σεμινάρια, ημερίδες κλπ. Αλλά και ότι η κεντρογενής πολιτική που εκρέει από την έδρα του ΤΕΙ στην Κοζάνη δεν αφήνει περιθώρια 18
ευελιξίας στα Τμήματα, καθώς η οικονομική κάλυψη δεν εξαρτάται από τα διοικητικά όργανα του Παραρτήματος. ε. Τα μέλη Ε.Π. δεν έχουν αναπτύξει ένα περιβάλλον αναπτυξιακό ερευνητικό, όπου τα γραφεία του Ε.Π. να είναι στο κάθε εργαστήριο, μαζί με τους συνεργάτες, ώστε όλοι μαζί να συμμετέχουν σε επιστημονικές δραστηριότητες προσπάθειες. Η έλλειψη μιας τέτοιας ατμόσφαιρας έχει ως αποτέλεσμα μόνον ένα μέλος Ε.Π. να έχει λάβει εκπαιδευτιή άδεια και μάλιστα για τη λήψη Διδακτορικού Διπλώματος. Για την περίπτωση αυτή στην οποία αντιστοιχεί ένας δείκτης αξιολόγησης (βλ. Κεφ.7), τα όργανα του Παραρτήματος, εφ όσον σχεδιάσουν τη συμμετοχή των Τμημάτων, σε πλαίσιο επιστημονικών δραστηριοτήτων, με ορίζοντα τουλάχιστον ενός έτους, θα μπορέσουν να δημιουργήσουν ένα παράγοντα συνεισφοράς στη βελτίωση του κλίματος της συνεχούς ενημέρωσης για συνεργασία και ανάπτυξη. 9. ΥΠΟΔΟΜΗ ΣΤΗΡΙΞΗΣ - ΚΤΙΡΙΑ, ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ, ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΙΣ Στο κεφάλαιο αυτό η Α.Α.Α. επιχειρεί να περιγράψει με αντικειμενικά στοιχεία την υφιστάμενη κατάσταση στην υποδομή του Παραρτήματος. Δίνει στοιχεία για το ετήσιο κόστος ανά σπουδαστή και στη συνέχεια δίδει στοιχεία για την Βιβλιοθήκη, τα Εκπαιδευτικά Βοηθήματα, τις εγκαταστάσεις, τα εργαστήρια Η/Υ, αίθουσες, εργαστήρια κλπ. Η Ε.Ε.Α. μετά και την επίσκεψη σε όλους γενικά τους χώρους και τις εγκαταστάσεις των δύο τμημάτων εκτιμά ομόφωνα ότι: 1. οι χώροι είναι ιδιαίτερα ευπρεπείς και με έντονο τοπικό, παραδοσιακό χρώμα και καλοσυντηρημένοι. Μια συνεχής φροντίδα για την συντήρηση των εργαστηριακών χώρων, όπως η πολιτική των σημερινών οργάνων διοίκησης έχει, θα βελτιώσει την κατάσταση σε εξαιρετικό βαθμό. 2. Η ανέγερση της φοιτητικής εστίας και λοιπών χώρων π.χ. αμφιθεάτρου, αιθουσών κ.α. θα τονίσει το κλίμα για τη συνεχή παραμονή των σπουδαστών στη Φλώρινα και ιδιαίτερα στους χώρους του Τ.Ε.Ι. με όλες τις θετικές συνέπειες. 3. Η Βιβλιοθήκη του Παραρτήματος έχει φτωχή χωρητικότητα και ασφυκτιά με το εγκατεστημένο Δίκτυο. Δεν μπορεί να θεωρηθεί Βιβλιοθήκη υψηλών προδιαγραφών για μελέτη αν και αρκετά βιβλία και περιοδικά έχουν ιδιαίτερο βάρος στη βιβλιογραφική διερεύνηση διαφόρων θεμάτων. 4. Ειδικότερα για το εσωτερικό Δίκτυο απαιτείται: α. η ολοκλήρωση του για να καλύψει όλο το Τ.Ε.Ι. Πιθανόν να επιχειρηθεί η χρηματοδότησή του μέσω ΕΠΕΑΕΚ ή 3 ου πακέτου και 19
β. να ανατεθεί η υποστήριξη σε ειδικά εξειδικευμένη ομάδα. 5. Αν και υπάρχει ειδική αίθουσα για εκπαίδευση σε Η/Υ, εν τούτοις η Ε.Ε.Α. κρίνει ότι εγκατάσταση πλήρους υποδομής με Η/Υ σε εργαστήρια που πρέπει να υποστηρίζονται με Η/Υ, θα βοηθήσει στην προσπάθεια προσέλκυσης σπουδαστών και ειδικότερα σπουδαστών επί πτυχίω, για εκτέλεση πτυχιακών εργασιών, μελετών, πρακτική άσκηση κλπ. Τούτη η προσπάθεια είναι δυνατόν να καρποφορήσει με έναν ετήσιο ή 2-ετή προγραμματισμό. Η Ε.Ε.Α. δέχεται ότι οι χώροι με την εμφάνιση και την λειτουργικότητά τους προσφέρουν θετική εικόνα στους σπουδαστές και στους επισκέπτες και ότι τούτο οφείλεται στις προσπάθειες όλων των εργαζομένων στους χώρους. 10. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Το κεφάλαιο αυτό θεωρείται διεθνώς ως ένα από τα πλέον σημαντικά καθώς περιλαμβάνει τρόπους αξιολόγησης σημαντικών εκπαιδευτικών και διοικητικών διαδικασιών. Ωστόσο, η όλη αντίληψη για τη διαχείριση της Ποιότητας της Α.Α.Α. δεν περιλαμβάνει το σύνολο των διαδικασιών ανάδρασης, ελέγχου παρακολούθησης, αξιολόγησης και αναθεώρησης προς συνεχή βελτίωση. Η έλλειψη αυτή στη θεώρηση και εφαρμογή της Διαχείρησης της Ποιότητας δεν συναντάται μόνο στην αξιολόγηση αυτή, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις αξιολόγησης των Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. καθώς δεν έχει σφυρηλατηθεί και γίνει αποδεκτό ένα μοντέλο Διαχείρισης της Ποιότητας. Η Ε.Ε.Α. δέχεται ότι: 1. Η Ε.Α.Α. κρίνει ορθώς, ότι ασθενές σημείο στην αποτελεσματικότητα των τμημάτων είναι η αλληλοκάλυψη αρμοδιοτήτων διαφόρων οργάνων σε επίπεδο ΤΕΙ και ότι απαιτείται εκχώρηση αρμοδιοτήτων στο Παράρτημα. Αλλωστε αυτή είναι και η σύσταση που έκανε η Ε.Ε.Α. στα πρώτα κεφάλαια (2 και 3). 2. Η συμμετοχή των σπουδαστών σε διαδικασίες αξιολόγησης είναι αποδεκτή και θετική. Ωστόσο, το όργανο που θα έπρεπε να έχει συσταθεί για έλεγχο και παρακολούθηση διαδικασιών θα έπρεπε να έχει συμμετοχή από όλους τους φορείς της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ενώ αντίθετα στις περιπτώσεις αυτές οι σπουδαστές αξιολογούν ακόμα και σε πεδίο που δεν έχουν γνώσεις και συγκριτικά στοιχεία αλλά αξιολογούν υποκειμενικά. Μια βελτίωση του συστήματος αυτού ανάδρασης ανά μάθημα είναι επιβεβλημένη. 3. Η προσπάθεια της Ε.Α.Α. για αξιολόγηση του περιγράμματος σπουδών και των δεξιοτήτων των επί πτυχίω ή πτυχιούχων μέσω ερωτηματολογίων που απηύθυναν σε φορείς π.χ. 20