Ρ ωμνιός Διμηνιαῖο Νεανικὸ περιοδικὸ τοῦ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ Ἡ Ρωμηοσύνη καὶ οἱ νέοι Δ Σύναξη Νεότητος Ἰωάννινα, 3 Μαρτίου 2012 Τεῦχος 6 ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ 2012
1 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 / ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ / ΤΕΥΧΟΣ 7 /ΤΙΜΗ: 4 ΕΥΡΩ ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΑΥΤΟ ΓΡΑΦΟΥΝ: ΑΡΧΙΜ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΕΤΤΑΣ ΜΙΧΑΗΛ ΤΡΙΤΟΣ Γ Ε Ω Ρ Γ Ι Ο Σ Π Α Π Α Δ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΡΠΑΤΖΗ ΑΡΧΙΜ. ΝΙΚΟΔ. ΚΑΝΣΙΖΟΓΛΟΥ π. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΠΑΡΟΥΤΟΓΛΟΥ χριστόφορος παπουλᾶκοσ 18-01 - 1861 150 χρόνια ἀπὸ τὴν κοίμησή του. ΜΕΡΟΠΗ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΟΛΕΒΑΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΚΟΛΛΙΑΣ Δ ρ. Ε. Ζ Ε Λ Λ Ι Ο Υ - Μ Α Σ Τ Ο Ρ Ο Κ Ω Σ Τ Σ Α Τ Α Θ Η Σ Π Ε Λ Α Γ Ι Δ Η Σ IΩΑΝΝΗΣ ΑΡΜΕΝΑΚΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΑΠΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΜΑΡΙΝΗΣ Π Ε Τ Ρ Ο Σ Τ Σ Ο Δ Ο Υ Λ Ο Σ ΕΙΡΗΝΗ ΑΡΤΕΜΗ ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 / ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ / ΤΕΥΧΟΣ 8 /ΤΙΜΗ: 4 ΕΥΡΩ ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΑΥΤΟ ΓΡΑΦΟΥΝ: ΜΗΤΡ. ΑΙΤΩΛΙΑΣ & ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ κ. ΚΟΣΜΑΣ, ΜΗΤΡ. ΠΙΣΙΔΙΑΣ κ. ΣΩΤΗΡΙΟΣ, ΑΡΧΙΜ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΨΑΝΗΣ, ΑΡΧΙΜ. ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΡΧΙΜ. ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΚΑΝΣΙΖΟΓΛΟΥ, ΑΡΧΙΜ. ΑΧΙΛΛΙΟΣ ΤΣΟΥΤΣΟΥΡΑΣ, ΑΡΧΙΜ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΚΟΚΛΙΩΤΗΣ, ΠΡΩΤΟΠΡ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ, ΠΡΩΤΟΠΡ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ, ΠΡΩΤΟΠΡ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΜΠΑΤΙΣΤΑΤΟΣ, ΠΡΩΤΟΠΡ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΠΑΡΟΥΤΟΓΛΟΥ, π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ, ΠΡΩΤΟΠΡ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΣ, ΙΕΡΟΜ. ΛΟΥΚΑΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΗΣ, ΜΟΝ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΗΣ, π. ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ GEORGI, ΒΟΥΡΛΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, ΣΚΑΛΤΣΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, ΤΣΙΓΚΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, ΚΟΥΚΟΥΣΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, ΓΚΑΒΑΡΔΙΝΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΣΙΑΣΙΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ, ΡΕΡΑΚΗΣ ΗΡΑΚΛΗΣ, ΜΠΑΚΑΣ Θ. ΙΩΑΝΝΗΣ 1 ΟΙ EΚΔΟΣΕΙς ΜΑΣ ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑ «Ὁ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός» Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ Λόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν. Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ «Τό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία Ἀγάπης» Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ Ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΪΣΙΟΣ - ΩΣ ΝΕΟΣ ΚΑΙ ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ Β Ἔκδοση Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ ΒΙΟΣ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ Ὀπτικοακουστικὴ ψηφιακὴ κασετίνα μὲ τὸν βίο τοῦ Γέροντος Παϊσίου. Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ αφιερωμα στην ΕΚΚΛΗΣΙΑ «Ἐρῶ» Τεύχη 1-8 "Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΙΘΗΝΟΣ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΜΑΣ"
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΝΕΟΤΗΤΑΣ IΔΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΕΚΔΟΤΗΣ «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ» ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ Παπαδόπουλος Θεόφιλος-Πρόεδρος Κιν. 6985085012 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Κατσιαμάνης Δημήτριος ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Καζίλα Χαρίκλεια Κουρῆ Στυλιανὴ Κουρῆ Ἀναστασία Μυργιώτης Ἀπόστολος Παπαδημητρόπουλος Παναγιώτης ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Παπαδόπουλος Γεώργιος ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Ἀνανιάδης Γεώργιος ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ & ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Ξουρίδας Ἰωάννης Tηλ. 2310 552719 Καπετάνιου Ἀγγελικὴ Tηλ.210 5227967 «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ» ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ Μοναστηρίου 225, 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη, Τηλ. 2310 55 2207, Τηλεμοιότυπο: 2310 55 2209 http://romnios.gr E mail contact@enromiosini.gr http://www.enromiosini.gr ISSN: 1792-9431 Ἡ ἐπικοινωνία καί συνεργασία μέ νέους εἶναι ἂμεση ἐπιθυμία καί ἐπιδίωξη τοῦ περιοδικοῦ μας. Ἐλπίζουμε ὃτι θά ἀνταποκριθεῖτε κομίζοντας προτάσεις καί ἂρθρα.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Δ Σύναξη Νεότητος Ἰωάννινα, 3 Μαρτίου 2012 «Ἡ Ρωμηοσύνη καὶ οἱ νέοι» 4 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 8 Χαιρετισμὸς Δημητρίου Κατσιαμάνη Ὑπευθύνου Τομέα Νεότητος Ε.ΡΩ 9 Ὁ ὁραματισμὸς δύο ρωμηῶν Γερόντων γιὰ τὰ ἐγγόνια τους Πρωτοπρεσβύτερου Γεωργίου Μεταλληνοῦ Ὁμότιμου καθηγητοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπ. Ἀθηνῶν 9 Ἡ Ρωμηοσύνη ἀποτελεῖ τὴν ἑνότητα τῆς Ἑλληνικότητας μὲ τὴν Ὀρθοδοξία 11 Τὰ στοιχεῖα δεσμοὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ μὲ τὴν Ὀρθοδοξία 13 Ἡ Ρωμηοσύνη εἶναι τὸ μέλλον τοῦ Ἑλληνισμοῦ 20 Ἡ Ρωμαίικη παράδοση: τροφὸς τοῦ μέλλοντος τῆς πατρίδας Δημητρίου Νατσιοῦ Ἐκπαιδευτικοῦ 4
Ρ ωμνιός τεῦχος 6 20 Ἡ παράδοσή μας, κύριος παράγοντας ἐξόδου ἀπὸ τὴ σημερινὴ οἰκονομικὴ κρίση 23 Ἡ ἀμφισβήτηση τῆς γνησιότητας τῆς Ἑλληνικότητάς μας ἀπό ξένους καὶ ντόπιους «γραικύλους». 25 Ἡ προσφορά τῆς Ἐκκλησίας μας στη σωτηρία τοῦ γένους μας καὶ τῆς πατρίδας μας. 30 «Σμίλεψε πάλι δάσκαλε ψυχὲς» Θανάση Σωτηρίου Δασκάλου 38 Σύλλογος Ἠπειρωτῶν Κοζάνης «ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ» Κωνσταντίνου Τσιάντα Προέδρου τοῦ Συλλόγου Ἠπειρωτῶν Κοζάνης 40 Ἐθνικοὶ Εὐεργέτες καταγόμενοι ἀπὸ τὴν Ἤπειρο... Δημητρίου Μαλάμη Γεν. Γραμματέα τοῦ Συλλόγου Ἠπειρωτῶν Κοζάνης 44 Χαιρετισμός Θεόφιλου Παπαδόπουλου Προέδρου τῆς Ε.ΡΩ 46 Θερμές εὐχαριστίες 5
Δ Σύναξη Νεότητος Ἰωάννινα, 3 Μαρτίου 2012 «Ἡ Ρωμηοσύνη καὶ οἱ νέοι» Δ Σύναξη Νεότητος Ἰωάννινα, 3 Μαρτίου 2012 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Μὲ ἐπιτυχία πραγματοποιήθηκε ἡ 4η πανελλήνια σύναξη νεότητος, ποὺ διοργάνωσε ἡ Ἑνωμένη Ρωμηοσύνη στὰ Ἰωάννινα στὶς 3 Μαρτίου μὲ τίτλο: «Ἡ Ρωμηοσύνη καὶ οἱ νέοι». Κύριος ὁμιλητής ἦταν ὁ ὁμότιμος καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Μεταλληνός, ὁ ὁποῖος ἀναφέρθηκε μὲ ἱστορικὰ παραδείγματα στὴ ρωμαίικη παράδοση ζωντανεύοντας μὲ τὸν λόγο του δύο μεγάλες προσωπικότητες, τὸν ἃγιο Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλὸ καὶ τὸν Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, αὐθεντικὰ παραδείγματα γνήσιων Ρωμηῶν. Ὡς ἀντίδοτο τῆς τρέχουσας πολύπλευρης κρίσης ἐπεσήμανε τὴν ἀνάγκη ἑνότητος γύρω ἀπὸ τὶς ἑλληνορθόδοξες ἀξίες. Ἀκολούθησε ἡ ὁμιλία τοῦ δασκάλου κ. Δημήτρη Νατσιοῦ, ὁ ὁποῖος κατέδειξε ὅτι ἡ ἐπιβίωση τοῦ ἑλληνικοῦ στοιχείου ἀνὰ τοὺς αἰῶνες καὶ κυρίως τὴν περίοδο τῆς Τουρκο- 6
κρατίας ὀφείλεται στὴν ἑλληνορθόδοξη πίστη. Στὸ δεύτερο μέρος τῆς ἐκδήλωσης καὶ μετὰ ἀπὸ χαιρετισμὸ τοῦ π. Κωνσταντίνου Καντάνη, ἐκπρόσωπου τοῦ Μητροπολίτη Αἰτωλίας καὶ Ἀκαρνανίας κ. Κοσμᾶ, στὸ βῆμα ἀνέβηκε ὁ δάσκαλος κ. Ἀθανάσιος Σωτηρίου, ὁ ὁποῖος μιλώντας ἀπὸ τὴν πείρα του μετέδωσε πολύτιμες ἀξίες καὶ ἀρχές. Ἐνῷ συμπτωματικὰ ἡ ἡμερίδα φιλοξενήθηκε στὴν αἴθουσα τῆς Ζωσιμαίας Ἀκαδημίας, ποὺ ἀποτελεῖ δωρεὰ τῶν ἀδελφῶν Ζωσιμάδων, οἱ ἑπόμενοι ὁμιλητές, κ. κ. Τσιάντας Κων/νος καὶ Δημήτριος Μαλάμης, Πρόεδρος καὶ Γραμματέας τοῦ συλλόγου Ἠπειρωτῶν Κοζάνης, ἀναφέρθηκαν, μὲ τὴν παρουσίαση ὀπτικοακουστικοῦ ὑλικοῦ, στοὺς Ἐθνικοὺς Εὐεργέτες ποὺ κατάγονται ἀπὸ τὴν Ἤπειρο. Ἡ πέμπτη εἰσηγήτρια κ. Μαρία Λουπίδου παρουσίασε μία ταινία μικροῦ μήκους, πόνημα τοῦ τομέα Νεότητος τῆς Θεσσαλονίκης, στὴν ὁποία ἀναδείχτηκαν μὲ ἕναν ἰδιαίτερα πρωτότυπο τρόπο στίχοι τοῦ Νικηφόρου Βρεττάκου, ποὺ ἀποδίδουν μὲ γλαφυρότητα τὴν ἔννοια τῆς Ρωμηοσύνης. Ἡ ἐκδήλωση ὁλοκληρώθηκε μὲ τὴν ὁμιλία τοῦ Προέδρου τῆς «Ἑνωμένης Ρωμηοσύνης» κ. Θεόφιλου Παπαδόπουλου, ποὺ τόνισε τὴν ἀνάγκη παρουσίασης τῶν ὀρθῶν προτύπων στὴ νεολαία, ποὺ ἀποτελεῖ τὴ μοναδικὴ ἐλπίδα γιὰ αὐτὸν τὸν τόπο, ἐνῷ εὐχαρίστησε τὸ σύνολο ὅσων ἐργάστηκαν γιὰ τὴν πραγματοποίηση τῆς ἡμερίδας. Τὴν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας ὁ ἐκκλησιασμὸς πραγματοποιήθηκε στὸν Μητροπολιτικὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου, ἐνῷ προσκυνήσαμε καὶ τὸν τάφο τοῦ Νεομάρτυρα ἁγίου Γεωργίου, ποὺ μαρτύρησε στὴν πόλη τῶν Ἰωαννίνων. Ἀκολούθησε ἡ ἐπίσκεψη στὸ νησάκι τῶν Ἰωαννίνων καὶ συγκεκριμένα σὲ τέσσερα ἀπὸ τὰ συνολικὰ ἑπτὰ μοναστήρια, ποὺ ὑπάρχουν στὸ νησὶ, καθὼς καὶ στὸ ὀνομαστὸ μουσεῖο τοῦ Παύλου Βρέλλη μὲ τὰ παγκοσμίου φήμης κέρινα ὁμοιώματα. Ὁ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στὴ Φυλακή, ἡ ἀνατίναξη στὸ Κούγκι, ὁ ἃγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς, ἀλλὰ καὶ ἡ σκηνὴ τῆς σφαγῆς τοῦ Ἀλῆ Πασᾶ ἀπὸ τοὺς Τούρκους μὲ τὴν ἐμβληματικὴ μορφὴ τῆς Κυρα-Βασιλικῆς, εἶναι λίγα μόνο ἀπὸ τὰ ἔργα ποὺ ζωντανεύουν τὸ ἔνδοξο Ρωμαίικο παρελθόν μας. Στὸ κλείσιμο αὐτῆς τῆς συνάντησης παρατέθηκε γεῦμα σὲ χῶρο τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων, ποὺ ἀποτέλεσε εὐκαιρία νὰ μοιραστοῦμε τὶς ἐντυπώσεις τῶν ἐκδηλώσεων καθὼς καὶ νὰ γνωριστοῦμε μὲ νέους ἀνθρώπους ἀπὸ διαφορετικὲς περιοχὲς, ποὺ μᾶς συνδέουν ὅμως κοινὲς ἀξίες καὶ ἰδανικά. 7
8 Δ Σύναξη Νεότητος Ἰωάννινα, 3 Μαρτίου 2012
«Ἡ Ρωμηοσύνη καὶ οἱ νέοι» 9
Δ Σύναξη Νεότητος Ἰωάννινα, 3 Μαρτίου 2012 Χαιρετισμὸς Δημητρίου Κατσιαμάνη Ὑπευθύνου τοῦ Τομέα Νεότητος Ε.ΡΩ Σεβαστοὶ πατέρες, ἀγαπητοὶ φίλοι καὶ φίλες καλησπέρα. Ἐκ μέρους τοῦ διοικητικοῦ συμβουλίου τῆς ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ καὶ τῶν μελῶν της, σᾶς καλωσορίζουμε στὴν 4η πανελλήνια σύναξη νεότητος τοῦ σωματείου μας. Θὰ θέλαμε νὰ εὐχαριστήσουμε τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Ἰωαννίνων γιὰ τὴν εὐγενῆ παραχώρηση τῆς φιλόξενης αὐτῆς αἴθουσας, ἡ ὁποία -ἀξίζει νὰ θυμηθοῦμε- εἶναι καρπὸς τῆς δωρεᾶς τοῦ ἐθνικοῦ εὐεργέτη καὶ Ἠπειρώτη στὴν καταγωγὴ Ζώη Καπλάνη. Εὐχαριστοῦμε τοὺς καλοὺς ὁμιλητὲς γιὰ τὴν ἄμεση ἀνταπόκρισή τους στὸ κάλεσμά μας νὰ συμμετάσχουν στὴν ἀποψινὴ ἡμερίδα καὶ ἐπίσης εὐχαριστοῦμε τὴν ὀργανωτικὴ ἐπιτροπὴ καὶ ὅλους τούς φίλους ποὺ κατέβαλαν κόπο καὶ χρόνο γιὰ τὴν ἄρτια ὀργάνωση τῆς ἐκδήλωσης αὐτῆς. Ἡ ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ ἀποτελεῖται ἀπὸ μέλη ποὺ τὰ συνδέει ἡ ἀγάπη γιὰ τὶς ἀξίες μας, χωρὶς τὶς ὁποῖες δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ ὑπάρχουμε ὡς ἄτομα ἐλεύθερα καὶ ὡς Ἔθνος. Πιστεύουμε στὴ δύναμη τῆς ἑνότητας καὶ θεωροῦμε ὅτι οἱ ἀξίες αὐτὲς εἶναι ἡ ψυχὴ τοῦ Γένους μας. Ἂν τὶς κρατήσουμε θὰ μᾶς διαφυλάξουν. Καὶ ἂν τὶς ἀπεμπολήσουμε, θὰ χαθοῦμε. Ἡ προσπάθεια εἶναι ἐγγενής. Βγαίνει ἀπὸ τὰ σπλάχνα τοῦ λαοῦ μας, ὁ ὁποῖος ἀγαπᾶ τὶς ἀξίες του καὶ θέλει τὴν ἑνότητά του. Αὐτὸ βεβαιώνει καὶ ἡ πρόθυμη καὶ ἀθρόα συμμετοχὴ ὅσων πληροφοροῦνται γιὰ τὸ Σωματεῖο. Οἱ ἀξίες αὐτὲς εἰδικώτερα εἶναι: -Ἡ μακραίωνη, πολυκύμαντη καὶ ἐξόχως διδακτικὴ ἱστορία μας. -Ὁ θεσμὸς τῆς οἰκογένειας, ποὺ ἀποτελεῖ τὸ κύτταρο τοῦ κοινωνικοῦ σώματος καὶ τὴν «κὰτ οἶκον Ἐκκλησίαν». -Ἡ ἀπαράμιλλη ἑλληνικὴ γλώσσα, στὴν ὁποία κατὰ θεία πρόνοια γράφτηκε τὸ Εὐαγγέλιο τῆς ἀποκαλυφθείσας Ἀλήθειας καὶ ἡ Ἑλληνοχριστιανικὴ παιδεία. -Ἡ Ἑλληνορθόδοξη παράδοσή μας, ποὺ ἀποτελεῖ τὴ μνήμη τοῦ λαοῦ. Ἡ ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ἔδωσε μεγάλη βαρύτητα στὸν τομέα τῆς νεότητος. Δὲν ὑπολόγισε κόπους καὶ ἔξοδα γιὰ νὰ προσφέρει δωρεὰν βοήθεια στοὺς νέους, χωρὶς ἀνταλλάγματα.ἡ ἀνταπόκριση καὶ ὁ ἐνθουσιασμὸς τῶν νέων εἶναι συγκινητική. Ὅσο μεγάλες καὶ ἂν εἶναι οἱ δυσκολίες ποὺ ἀντιμετωπίζουν σήμερα τὰ παιδιά, εἶναι παρήγορο τὸ ὅτι δὲν συμβιβάζονται μὲ τὸ ψέμα καὶ τὴν ὑποκρισία, ἀλλὰ ζητοῦν τὸ γνήσιο, τὸ ἀληθινό, τὸ τέλειο καὶ τὴν ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη καὶ, ὅταν τὴν βροῦν, δέχονται συμβουλὴ καὶ ἐμπιστεύονται. Σεβόμαστε τὴν ἐλευθερία τους καὶ δὲν εἶναι σκοπός μας νὰ τοὺς στρατολογήσουμε, νὰ τοὺς προσφέρουμε καινούργιες ἰδεολογίες, οὔτε νὰ τοὺς ἐντάξουμε σὲ κάστες καὶ παρατάξεις, ἀλλὰ νὰ τοὺς δείξουμε τὶς ἀστείρευτες καὶ ζωηφόρες πηγές, τὶς αἰώνιες ἀξίες μας μὲ τὶς ὁποῖες ἀνατράφηκαν καὶ γαλουχήθηκαν γενεὲς γενεῶν. Εἶναι κρίμα οἱ νέοι ἄλλων χωρῶν νὰ μαθαίνουν τὴν ἑλληνικὴ γλώσσα, νὰ ἐνδιαφέρονται γιὰ τὴν ὀρθόδοξη πίστη, τὸν ἑλληνικὸ πολιτισμό, τὴν παράδοση καὶ τὴν ἱστορία μας καὶ τὰ παιδιά μας νὰ ἀναζητοῦν σὲ λάθος δρόμο τὴν εὐτυχία, τὸν προορισμό τους, ἐνῷ νὰ ἀγνοοῦν τὴν πίστη τῶν πατέρων τους. Ὅμως, διαπιστώνουμε μὲ χαρὰ ὅτι πολλοὶ νέοι μας παρὰ τὸν συνεχῆ βομβαρδισμὸ μὲ ξένα πρότυπα, ἐμμένουν ἀκόμα ἑλληνοπρεπῶς καὶ μάλιστα στρέφονται καὶ ἀναζητοῦν μὲ δίψα ὅ,τι προσπαθοῦν νὰ τοὺς στερήσουν κάποιοι, τὴν οἰκογένεια, τὶς ἀξίες μας καὶ τὴ βιωματικὴ σχέση μὲ τὴν ἐκκλησία μας, τὴν τροφὸ καὶ τὸ καταφύγιο τοῦ γένους μας. Εὐχόμαστε μὲ προσπάθειες ὅπως ἡ σημερινὴ ἐκδήλωση νὰ βοηθηθοῦν οἱ νέοι μας, τὸ μέλλον καὶ ἡ ἐλπίδα ὅλων μας. Εὐχαριστοῦμε! 10
Ὁ ὁραματισμὸς δύο ρωμηῶν Γερόντων γιὰ τὰ ἐγγόνια τους Πρωτοπρεσβύτερου Γεώργιου Μεταλληνοῦ Ὁμότιμου καθηγητοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς Πανεπ. Ἀθηνῶν Ἡ Ρωμηοσύνη ἀποτελεῖ τὴν ἑνότητα τῆς Ἑλληνικότητας μὲ τὴν Ὀρθοδοξία Σεβαστοὶ Πατέρες, ἀγαπητοὶ ἀδερφοί, σεβαστὸ προεδρεῖο, νεότεροι μετὰ πρεσβυτέρων, καλῶς ἤρθατε καὶ καλῶς βρεθήκαμε στὸν χῶρο αὐτὸ μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ μὲ τὴν εὐλογία τοῦ τοπικοῦ Ἱεράρχου, Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ἰωαννίνων κ.θεοκλήτου.. Μιλώντας γιὰ τὴ Ρωμηοσύνη, φέρνουμε στὸ νοῦ μας ἕνα μέγεθος νέο μέσα στὴν Ἱστορία, νέο 2000 χρόνια τώρα.. Εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη ἑλληνικότητα.-ἡ ἕνωση Ἑλληνισμοῦ καὶ Ὀρθοδοξίας σὲ μία Θεανθρώπινη σχέση. Τὴ Θεία φύση τὴν κατέχει ἡ ὀρθοδοξία, ἡ ἔνσαρκη παναλήθεια, ὁ Χριστός, δηλαδή, ὡς ὀρθοδοξία καὶ παναλήθεια, ὅπως ἔλεγε ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος καὶ ἐπανελάμβανε συνεχῶς ὁ ὅσιος Ἰουστίνος Πόποβιτς. Ἡ ἑλληνορθοδοξία δὲν εἶναι ὑπόθεση μόνο τῶν Ἑλλήνων, ἀλλὰ ὅλων τῶν ὀρθοδόξων. Θὰ ἤθελα νὰ σᾶς ἀφηγηθῶ σύντομα δύο ἐμπειρίες μου ποὺ ἐνσαρκώνουν, μέσα ἀπὸ τὴν παράδοση τῶν Ἁγίων Πατέρων, τὴν ἑνότητα τῆς Θείας φύσης ὡς ὀρθοδοξίας καὶ τῆς ἀνθρώπινης φύσης σὲ αὐτὴν τὴ θεανθρώπινη ἕνωση, τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ὡς τῆς ὑψηλότερης λυτρωτικῆς ἀγωνίας τῶν ἀνθρώπων σὲ αὐτὴν τὴ γῆ. Ἡ πρώτη ἐμπειρία εἶναι στὸ Κίεβο τὸ 1989, ὅπου ἀκόμη ἡ Οὐκρανία ἦταν ἑνωμένη μὲ τὴ Σοβιετικὴ Ἕνωση. Ἦταν ἡ πρόοδος τῆς περεστρόϊκας. Ἔχω τὴν τιμὴ νὰ εἶμαι ὁ πρῶτος ὀρθόδοξος κληρικὸς, ποὺ μετὰ τὸ 1917 κυκλοφόρησε μὲ ράσο στὴ Σοβιετικὴ Ἕνωση, στὸ Κίεβο. Μοῦ ζήτησαν τὴν ἑπομένη, μετὰ τὴν ἄφιξή μας (ἤμουνα ἐκεῖ γιὰ κάποιες ἐπιστημονικὲς ὑποθέσεις), νὰ κυκλοφορήσω μὲ 11
12 ράσο καὶ νὰ φορῶ καλυμμαύχι καὶ σταυρὸ, μάλιστα, ὅπως συνηθίζουν οἱ Ρῶσοι. Τὴν ἄλλη μέρα στὸν δρόμο εἴδαμε μεγάλο ἐνθουσιασμό. Ὁ κόσμος στὴ θέα μου ἔκανε τὸ σῆμα τῆς νίκης, ἐρχόταν μοῦ φιλοῦσε τὸ χέρι, ἔπαιρνε εὐχὴ κ.λπ. Μετὰ ἀπὸ πολὺ δρόμο, φτάσαμε, ἀφοῦ γυρίσαμε ὅλο τὸ κέντρο τῆς πόλης, στὸ κάστρο τοῦ Κιέβου. Ἀνεβήκαμε πάνω καὶ ἐγὼ μάλιστα εἶχα τὴν ἔμπνευση νὰ ἀνέβω σὲ ἕνα ὕψωμα καὶ ἒμοιαζα μὲ ἄγαλμα. Ἀνέμιζαν τὰ ράσα, ὁπότε βλέπω σὲ μιὰ στιγμὴ νὰ ἔρχεται μιὰ γυναίκα, ἀκολουθούμενη ἀπὸ 30 περίπου παιδιὰ γύρω στὰ 12 ἔτη. Καταλάβαμε ὅτι ἦταν δασκάλα. Ἦρθε ἡ γυναίκα κάτω στὰ πόδια μου καὶ ἄρχισε νὰ μιλᾶ στὰ παιδιά, δείχνοντάς με καὶ καταλάβαινα ἀπὸ τοὺς λατινογενεῖς ὅρους ποὺ χρησιμοποιοῦσε ὅτι μίλαγε γιὰ Ὅμηρο, γιὰ Πλάτωνα, γιὰ Σωκράτη, γιὰ Χρυσόστομο, γιὰ Παλαμᾶ κ.λπ. Συνέλαβα τὸ μήνυμα καὶ ρώτησα τὸν διερμηνέα μας κ. Μεϊχανετζίδη τί εἶπαν. Αὐτός μοῦ εἶπε ὅτι ἡ γυναίκα ἦταν δασκάλα, ἦρθε μὲ τὰ παιδιὰ στὸ κάστρο καὶ ἔλεγε τὰ ἀκόλουθα: «Ὁ ἱερέας αὐτὸς εἶναι Ἕλληνας, καὶ οἱ Ἕλληνες εἶναι οἱ φωτιστές μας. Εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ μᾶς φέρανε τὸν ἀρχαιοελληνικὸ πολιτισμὸ ἀλλὰ καὶ τὸν χριστιανισμὸ, καὶ ζοῦμε μέσα σὲ αὐτὴν τὴν ἑνότητα τοῦ ἀρχαιοελληνισμοῦ καὶ τοῦ χριστιανισμοῦ, ὀφείλοντὰς το σὲ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους. Θὰ ἔρθει κάτω, θὰ τοῦ φιλήσετε τὸ χέρι καὶ θὰ σκέφτεστε πάντοτε μὲ εὐγνωμοσύνη τοὺς Ἕλληνες». Τότε συγκινήθηκα, κατέβηκα καὶ τὸ τί ἔγινε εἶναι ἄλλο θέμα. Ὃταν ἐπέστρεψα στὴν Ἑλλάδα, ἔγραψα ἕνα ἄρθρο: «Ἡ δασκάλα μὲ τὴν ἑλληνικὴ καρδιά». Μᾶλλον ἦταν ἑλληνορθόδοξη καρδιά! Τότε συνειδητοποίησα στὴν πράξη πὼς καὶ οἱ ἄλλοι ὀρθόδοξοι ζοῦνε μέσα σὲ αὐτὸ ποὺ λέμε ἐμεῖς τόσο ἁπλὰ Ρωμηοσύνη. Εἶναι ἡ σύνδεση, ἱστορικὰ, τῆς ἑλληνικότητας μὲ τὴ χριστιανικότητα στὴν αὐθεντικότητά της, ποὺ εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία τοῦ Χριστοῦ, τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων, τῶν Πατέρων ὅλων τῶν αἰώνων. Ὑπάρχει μία εὐθεία γραμμὴ ποὺ διέπει αὐτὴν τὴν ἕνωση. Ἡ δεύτερη ἐμπειρία ἔρχεται ἀπὸ τὴ Θεολογικὴ Σχολή. Πρὶν ἀπὸ πολλὰ χρόνια (ἤμουνα στὴν ἀρχὴ τῆς σταδιοδρομίας μου) στὸ μεγάλο ἀμφιθέατρο δίδασκα στοὺς πρωτοετεῖς φοιτητὲς Εἰσαγωγὴ στὴν ἐπιστήμη τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας. Εἶδα κάποιους μελαψοὺς στὰ ἀριστερὰ μου καὶ τοὺς εἶπα νὰ μείνουν μετὰ τὸ μάθημα καὶ τοὺς ρώτησα ἀπὸ ποῦ εἶναι. Ἓνας ἐξ αὐτῶν, ποὺ μιλοῦσε καλύτερα τὰ ἑλληνικὰ, μοῦ εἶπε: «Εἴμαστε Ρωμηοὶ ἀπὸ τὴ Μέση Ἀνατολή». Σκέφτηκα, ὅτι αὐτὸς ξέρει ὅτι ἀσχολοῦμαι μὲ τὴ Ρωμηοσύνη καὶ τὸ λέει γιὰ νὰ μὲ κολακέψει, καὶ τὸν ρώτησα: «Γιατί εἴσαστε Ρωμηοί;» «Ἡ ἀπάντηση ἦταν: «Διότι ὁ Αὐτοκράτοράς μας ἦταν στὴν πρωτεύουσά μας τὴ Νέα Ρώμη καὶ ὁ πρῶτος μας Πατριάρχης εἶναι μέχρι σήμερα ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως - Νέας Ρώμης»! Αὐτὰ τὰ δύο παραδείγματα τὰ εἶπα, γιὰ νὰ σᾶς δείξω πόσο ἔχουμε ἐπηρεαστεῖ ἀπὸ τὸ φράγκικο καὶ θεωροῦμε τὴ Ρωμηοσύνη ἑλλαδικὴ. Ἡ Ρωμηοσύνη ὡς ἑλληνορθοδοξία εἶναι ὑπόθεση ὅλης τῆς Ὀρθοδοξίας ἀλλὰ καὶ ἡ ἑλληνικότητα εἶναι ὑπόθεση ὅλης της Ὀρθοδοξίας. Ἡ Περιφέρεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ χρησιμοποιεῖ τοὺς σωστοὺς ὅρους. Οἱ Κύπριοι μᾶς ὀνομάζουν Ἑλλαδίτες (καὶ Καλαμαράδες). Εἴμαστε Ἑλλαδίτες, καὶ ἄλλο ἑλληνισμὸς ἢ ἑλληνικὸς πολιτισμὸς καὶ ἄλλο ἑλλαδισμὸς καὶ Ἑλληνικὸ Κράτος. Οἱ ξένοι θέλουν νὰ κλείνονται τὰ πάντα μέσα σὲ αὐτὸ ποὺ λέμε Ἑλλαδίτσα, ἐνῷ ὁ Ἑλληνισμός εἶναι πάντοτε ὑπόθεση οἰκουμενική.
Τὰ στοιχεῖα δεσμοὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ μὲ τὴν Ὀρθοδοξία Ὅσο περισσότερο κλεινόμαστε σὲ σύνορα, τόσο χάνουμε τὴν ἑλληνικότητά μας καὶ τὴν οἰκουμενικότητά μας. Γιατί ὑπάρχουν κάποια στοιχεῖα ποὺ συνέδεσαν ἀδιάρρηκτα, ἀδιαίρετα, ἀλλὰ καὶ ἀσύγχυτα, τὸν Ἑλληνισμὸ μὲ τὴν Ὀρθοδοξία, ὅπως οἱ δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸ ποὺ λένε χωρισμὸς Ἐκκλησίας-Πολιτείας εἶναι μία προσπάθεια μάταιη, νὰ ἀπορθοδοξοποιήσουν ὅλες τὶς δομὲς τῆς ἐθνικῆς μας ζωῆς, νὰ ἀποσυνδέσουν τὴν ὀρθοδοξία ἀπὸ τὶς δομὲς τοῦ ἐθνικοῦ μας βίου. Ἔχουμε, λοιπόν, πρῶτον τὴ θεοκεντρικότητα τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων ποὺ βρίσκει τὴν πραγμάτωσή της μέσα στὴν Ἁγία Τριάδα, στὴν Ὀρθοδοξία, στὴν πίστη μας. Δὲν ὑπῆρξε ποτὲ στὴν ἀρχαιότητα ἀθεΐα δυτικοῦ τύπου. Ἡ ἀθεΐα, ὅπως τὴν ξέρουμε σήμερα, εἶναι δημιούργημα τῶν τελευταίων αἰώνων. Ὁ Ἕλληνας ἀναζητοῦσε τὴν Ἀλήθεια. Ὁ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεὺς ποὺ πέθανε τὸ 235 μ.χ., (ὄχι πατὴρ τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ μεγάλος συγγραφέας χριστιανός,) λέει: «Σύμπασα ἡ ἑλληνικὴ φιλοσοφία ζήτησὶς ἐστιν ἀληθείας», εἶναι ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας. Εἶναι αὐτὸ ποὺ λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στοὺς Κορινθίους: «Οἱ Ἕλληνες σοφίαν ζητοῦσι» (Α Κορ. 1,22). Ἐνῷ οἱ Ἑβραῖοι, οἱ Σιωνιστές, θέλουν ζητιανεύοντας, ἐπαιτώντας, νὰ πάρουν κάτι. Τὸ αἰτῶ καὶ τὸ ἐπαιτῶ εἶναι τὸ ἴδιο ρῆμα. Οἱ Ἕλληνες ζητοῦν τὴν ἀλήθεια. Σὲ αὐτὴν τὴ λυτρωτικὴ ζήτηση τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἦρθε νὰ ἀπαντήσει στὴν Ἀθήνα, στὸ κέντρο τῆς Εὐρώπης, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καὶ ξέρουμε τὴ συνέχεια. Οἱ Ἕλληνες, ἔπειτα, δεχόμεθα τὴν ἑνότητα τῆς ζωῆς ἢδη ἀπὸ τὸν Ὅμηρο. Ἑνότητα τῆς ζωῆς σημαίνει ὅτι δὲν τεμαχίζουμε φράγκικα τὴ ζωὴ: ἀπὸ ἐδῶ ἡ οἰκονομία, ἀπὸ ἐκεῖ τὰ πνευματικά, ἀπὸ ἐδῶ τὰ ἐκκλησιαστικά, ἀπὸ ἐκεῖ τὰ πολιτειακὰ-κρατικὰ-ἐθνικά. Ὄχι, ἔχουμε ἑνότητα ζωῆς. Τὰ πάντα εἶναι ἑνωμένα μεταξύ τους καὶ ἐνεργοῦμε ὡς μέλη τοῦ 13
σώματος τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ δὲν παύουμε νὰ εἴμαστε καὶ μέλη τοῦ κοινωνικοῦ σώματος, εἴτε λέγεται πολιτειακὸς χῶρος εἴτε λέγεται παιδεία, εἴτε λέγεται ὁτιδήποτε ἄλλο. Αὐτὴ ἡ ἑνότητα τῆς ζωῆς, ἡ ὁποία ἔγινε δεκτὴ καὶ ἀπὸ τὸν Χριστό μας, ἀπὸ τὴν Ὀρθοδοξία, φαίνεται μὲ ἕναν ἐξαιρετικὸ τρόπο στοὺς Δελφούς. Ἐκεῖ ὑπάρχει ἀποτύπωση αὐτῆς τῆς καθολικότητος, αὐτῆς τῆς καθολικῆς συνειδήσεως τοῦ ὅλου. Στὸ πρῶτο στρῶμα, στὸ πρῶτο ἐπίπεδο, εἶναι τὰ Ἱερὰ («ἀπὸ Θεοῦ ὀρχόμεθα» ποὺ θὰ ἔλεγε καὶ ὁ Ἡρόδοτος.) Τὸ δεύτερο ἐπίπεδο εἶναι τὸ Θέατρο, τὸ πανεπιστήμιο, τὸ σχολεῖο τῆς ψυχῆς. Τὸ τρίτο ἐπίπεδο εἶναι τὸ Στάδιο, τὸ σχολεῖο τοῦ σώματος. Ἡ ἑνότητα λοιπόν, Θεός, ψυχή, σῶμα - Θεός, ἄνθρωπος, συνάνθρωπος, εἶναι ἡ Ρωμηοσύνη. Ἕνα ἄλλο συναφές στοιχεῖο εἶναι ἡ ἔννοια τοῦ κοινωνεῖν. Ἡ κοινωνία (τὸ μοίρασμα τῶν ἀγαθῶν) εἶναι ἡ ἀλήθεια. Στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ἔχουμε 4 πυλῶνες, πάνω στοὺς ὁποίους στηρίζεται ἡ ἐν Χριστῷ ζωή, ἀμέσως μετὰ τὴν Πεντηκοστή. Ὁ πρῶτος εἶναι ἡ διδαχὴ τῶν Ἀποστόλων, τὸ δόγμα, ἡ διδασκαλία. Τὸ δεύτερο θεμέλιο εἶναι ἡ κλάσις τοῦ ἂρτου, ἡ Θεία Εὐχαριστία, τὸ ἐπίκεντρο τῆς ὀρθοδόξου ζωῆς. Τὸ τρίτο στοιχεῖο εἶναι ἡ κοινωνία. Κοινωνία σημαίνει τὸ μοίρασμα τῶν ἀγαθῶν, ἐπίκαιρο σήμερα. Σὲ κάποια συνάξη ποὺ εἶχαν τὴν τιμὴ νὰ μὲ καλέσουν καὶ μίλησα γιὰ τὸ κοινωνικὸ μήνυμα ὡς βίωμα τῶν Ἁγίων μας, ὅταν εἶπα ἀνωνύμως μία φράση τοῦ Μεγάλου Βασιλείου ὅτι «ὅσα ἔχεις στὸ κελάρι σου, τὰ ἔχεις κλέψει ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ δὲν ἔχει», μοῦ λένε «μὰ ἐσὺ εἶσαι Μαρξιστής!». «Ὄχι» λέω, «δὲν εἶμαι Μαρξιστής, εἶμαι Κομμουνιστὴς τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων, τῶν Πατέρων, τοῦ Χριστοῦ ποὺ λέει δότε ἡμεῖς αὐτοῖς φαγεῖν (Ματθ.14,36). «Τί τοὺς στέλνετε στοὺς Μασόνους καὶ στοὺς Μαρξιστὲς, καὶ σὲ ὅλους τοὺς ἄλλους, νὰ φᾶνε; Δῶστε τους ἐσεῖς νὰ φᾶνε!» «Μά, δὲν ἔχουμε», «Φέρτε ὅ,τι ἔχετε», λέει ὁ Χριστὸς, «καὶ Ἐγὼ θὰ τὸ εὐλογήσω καὶ θὰ τὸ πολλαπλασιάσω». Καὶ τὸ τέταρτο εἶναι τὸ πλαίσιο ζωῆς, οἱ προσευχές, ἡ λατρεία. Μέσα στὴ λατρεία διαμορφώνεται καὶ ἀναπτύσσεται ὅλη ἡ ζωή μας. Γιὰ τὴν κοινωνία νὰ σᾶς πῶ κάτι ὡραῖο ποὺ λέει ὁ Ἡράκλειτος: «Καθότι ἂν κοινωνήσωμεν, ἀληθεύομεν». Εἴμαστε στὴν ἀλήθεια, ὅταν μοιραζόμαστε τὰ ἀγαθά, «καθότι δὲ ἂν ἰδιάσωμεν, ψευδόμεθα». Τὸ ψέμα εἶναι ἡ ἀτομοκρατία, εἴτε ἡ καπιταλιστικὴ εἴτε ἡ μαρξιστοκομμουνιστικὴ. Διότι κυνήγι τῆς ὕλης γίνεται καὶ ἀπὸ τὴ μιὰ πλευρὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη. Ἕνα ἄλλο στοιχεῖο, κοινὸ στὸν Ἑλληνισμὸ καὶ τὴν Ὀρθοδοξία, εἶναι ὁ σεβασμὸς τῆς ἑτερότητας. Τούτη τὴν περίοδο τὸ Τριώδιο, διδασκόμεθα ὅτι δὲν δύναται νὰ σωθεῖ κανεὶς «εἰ μὴ διὰ τοῦ πλησίον». Ὁ πλησίον σὲ ἄλλους εἶναι ὁ θάνατος, ἡ καταστροφή, ἡ κόλαση. Ὅπως ἦταν γιὰ τοὺς Φαρισαίους καὶ τοὺς μὴ σωστοὺς Ἕλληνες. Στὴν Ἐπινομίδα λέγει ὁ Πλάτων: παίρνουμε πρῶτες ὕλες ἀπὸ τοὺς ἂλλους, ἀλλὰ τὰ μετασκευάζουμε μὲ τέτοιο τρόπο, ὥστε τὰ κάνουμε καλύτερα ἀπὸ ὅ,τι τὰ παραλάβαμε. Αὐτὴ εἶναι ἡ μετασκευαστικὴ δύναμη τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ, ἂν τὴν χάσουμε, παύουμε νὰ εἴμαστε Ἕλληνες. Οἱ Ἓλληνες προσλαμβάνουμε κάτι ἀπὸ ἂλλους, ἀλλὰ τὸ ἀναδεικνύουμε, κάνοντάς το καλύτερο. Ἕνα ἀκόμη στοιχεῖο εἶναι ἡ οἰκουμενικότητα. Ὁ Ἑλληνισμὸς ἔχει οἰκουμενικὴ συνείδηση. Ἔχουν γραφεῖ τόσα πολλὰ γιὰ τὰ κρατίδια τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος. Τὸ γεγονὸς εἶναι ὅτι σὲ ἕναν κοινὸ κίνδυνο ἑνωνόμαστε ὅλοι οἱ Ἕλληνες. Στὰ Περσικὰ ἐπὶ παραδείγματι, ἔχουμε καλοὺς ἡγέτες καὶ, ξέρετε, στὸν Ὅμηρο οἱ ἡγέτες πολιτικοὶ καὶ πνευματικοὶ ὀνομάζονται ποιμένες λαῶν. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ποιμαντικὸ ἔργο ἐπιτελοῦμε καὶ ἐμεῖς μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ οἱ κληρικοὶ, ἀλλὰ καὶ οἱ πολιτικοί. Σήμερα χάσαμε τοὺς ποιμένες λαῶν καὶ ἔχουμε λύκους, οἱ ὁποῖοι ἔρχονται νὰ κατασπαράξουν τὸ ποίμνιο. Σᾶς θυμίζω τὸ δέκατο κεφάλαιο τοῦ Κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγελίου γιὰ τὸ τί σημαίνει ὁ «ποιμὴν ὁ καλὸς», ὁ ὁποῖος «τὴν ψυχὴ αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων». (Ἰω. 10,11). Θυσιάζει τὴ ζωὴ του γιὰ τὰ πρόβατα. Σήμερα οἱ ἡγέτες μας θυσιάζουν τὰ πρόβατα γιὰ τὸ δικὸ τους συμφέρον! 14
Ἡ Ρωμηοσύνη εἶναι τὸ μέλλον τοῦ Ἑλληνισμοῦ Αὐτὸ ζοῦμε ἀπὸ τὴν ἳδρυση τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους τὸ 1830. Τὸ ἔλεγε ὁ Μακρυγιάννης: «Ἐὰν μᾶς ἔλεγαν τί κράτος θὰ δημιουργούσαμε, θὰ μέναμε ἄλλους τόσους χρόνους κάτω ἀπὸ τοὺς Τούρκους». Κάτι ἤξερε ὁ Μακρυγιάννης! Ἡ κατοχή μας, ὑπὸ τὴν μορφὴ πολιτικοοικονομικῆς δουλείας, ἄρχισε ἐπίσημα γιὰ τὸν νεότερο Ἑλληνισμὸ ἀπὸ τὸ 1830. Ἢμαστε πιὸ ἐλεύθεροι στὴ δουλεία ἀπὸ ὅ,τι ὅταν ἐλευθερώθηκε «τύποις» αὐτὴ ἡ περιοχὴ τῆς γῆς καὶ ἀποτέλεσε τὸ Ἑλληνικὸ Κράτος. Εἴμαστε χωρὶς ἡγεσία, ἢ μᾶλλον μακάρι νὰ ἤμασταν χωρὶς ἡγεσία. Εἴμαστε χωρὶς ἡγεσία τῆς παραδόσεώς μας, ρωμαίικη, ἑλληνορθόδοξη ἡγεσία. Τὰ δύο πρόσωπα, τὰ ὁποῖα θὰ φέρω ὡς παράδειγμα ρωμαίικου ὁραματισμοῦ τοῦ μέλλοντος τοῦ Ἑλληνισμοῦ εἶναι: ὁ ἕνας, ἀνάστημα πνευματικοῦ ἀγωνιστοῦ, ποὺ ἔβλεπε τὴν ἀποκατάσταση (παλιγγενεσία) τοῦ Ἑλληνικοῦ γένους στὴ Ρωμαίικη καθολικότητά του. Καὶ ὁ δεύτερος ἒγινε ὁ ἲδιος πρωταγωνιστὴς σὲ αὐτὸν τὸν ἀγώνα. Εἶναι ὁ ἃγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς καὶ ὁ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. α) Ὁ Πατρτοκοσμᾶς ὁ Αἰτωλός ὡς παράδειγμα ρωμαίικου ὁραματισμοῦ τοῦ μέλλοντος τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ὁ ΠατροΚοσμᾶς ἦταν πιστὸς στὴν οἰκουμενικὴ ἰδέα καὶ στὴν ἀνάσταση τῆς αὐτοκρατορίας. Γιατί ἔλεγε: «αὐτὸ μία μέρα θὰ γίνει ρωμαίικο». Ἐννοοῦσε ἀποκατάσταση σὲ αὐτὰ τὰ πνευματικὰ καὶ γεωγραφικὰ ὅρια. Ὁ στόχος τῶν πατέρων μας ἦταν ἡ ἀνάσταση τῆς αὐτοκρατορίας καὶ ὄχι ἡ ἀνάσταση ἑνὸς μικροῦ τμήματὸς της.. Ἡ 15
μεταφορὰ τοῦ ἐθνικιστικοῦ πνεύματος, τῆς ἐννοίας τῆς ἀρχῆς τῆς ἐθνότητος, ἀπὸ τὴ Δύση στὴν καθ ἡμᾶς Ἀνατολή, μετὰ τὸν Ὑψηλάντη, ἔφερε ἀνατροπὴ αὐτοῦ τοῦ προσανατολισμοῦ. Ἔχουν γραφεῖ πολλὰ γι αὐτὰ. Ὁ τελευταῖος ὁραματιστὴς τῆς ἑλληνορθόδοξης Οἰκουμένης, τῆς ἀποκαταστάσεως ὅλων τῶν λαοτήτων καὶ ὄχι ἐθνοτήτων μέσα στὴ μεταβυζαντινή, στὴ ρωμαίικη δηλαδή, Αὐτοκρατορία, ἦταν ὁ Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης. Γι αὐτὸ ἡ ἐπανάσταση ἀρχίζει πάνω στὸν Προῦθο. Ἄρχισε ἡ ἐπανάσταση ἀπὸ ἐκεῖ, ὥστε νὰ ἀρχίσει καὶ ἀπὸ τὴν Πελοπόννησο, γιὰ νὰ ἔχουμε μία μέγγενη, ἡ ὁποία θὰ συνθλίψει τὴν ὀθωμανικὴ ἀντίσταση μὲ τὴν ἐκτέλεση τοῦ Σουλτάνου καὶ τὴν ἐπανάσταση τοῦ στόλου, ὁ ὁποῖος εἶχε τὴ δύναμη μέσα στὴν ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία. Ὁ δὲ στόλος ἀποτελεῖτο ἀπὸ Ἕλληνες κυρίως. Ρωμηοὶ λοιπὸν ἦταν ὅλες οἱ λαότητες, οἱ Σέρβοι, οἱ Βούλγαροι, οἱ Μαυροβούνιοι. Γι αὐτὸ ἔχουμε τοὺς Βαλκανικοὺς Πολέμους, δεύτερη προσπάθεια ἀναστάσεως τῆς αὐτοκρατορίας καὶ τελευταία. Κάποιος θὰ μποροῦσε νὰ μοῦ πεῖ: «Μὰ ἦταν δυνατὸν αὐτὸ τότε, ἀφοῦ ὅλα τὰ πλάκωνε ἡ σκλαβιὰ τῶν Φράγκων, ὅπως σήμερα;» Μεγαλύτερος πολιτικὸς, βαπτισμένος ὃλος στὴν ἑλληνορθοδοξία, ἀπὸ τὸν Καποδίστρια δὲν ὑπῆρξε. Τὸ 1828 ὁ Καποδίστριας συμβούλεψε τὸν Τσάρο νὰ δημιουργηθοῦν στὴ Βαλκανικὴ 5 ἀνεξάρτητα - αὐτόνομα, μικρὰ κράτη. Ὁ στόχος θὰ ἦταν νὰ ἑνωθοῦν μεταξύ τους κατόπι, ἀποκαθιστώντας ἔτσι ἓνα τμῆμα τῆς αὐτοκρατορίας. Δὲν ἦταν οὐτοπία τὸ ὄνειρο τῶν Κολλυβάδων, τοῦ Ρήγα τοῦ Φεραίου, τοῦ Πατροκοσμᾶ, ἡ «ἀνάσταση τοῦ Βυζαντίου», μέσα στὰ δεδομένα τοῦ 18ου 19ου αἰώνα. Αὐτὸ ἐπεδίωξαν καὶ οἱ Βαλκανικοὶ Πόλεμοι. Οἱ Εὐρωπαῖοι ὅμως μᾶς στρίμωξαν κυριολεκτικὰ στὸ ρατσιστικὸ στενὸ πνεῦμα τῆς ἐθνότητος ἢ ἐθνικιστικὸ μὲ τὴν ἀρνητική του σημασία. Ἡ Ρωμηοσύνη σώζει τὴν Ἐθνικότητα μέσα στὴν ὑπερεθνική οἰκουμενικότητα. Ἡ Ρωμηοσύνη δὲν εἶναι κατάργηση τῆς ἐθνότητος. Ἐμεῖς οἱ παπάδες, ποὺ ἔχουμε τὴν εὐλογία νὰ λειτουργοῦμε γύρω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα μὲ Ἰάπωνες, μὲ Κορεάτες, μὲ Ἀφρικανούς, μὲ ὅλο τὸν κόσμο, ἐκεῖ ζοῦμε τὴν ὑπέρβαση τῆς ἐθνικότητος, ἀλλὰ ὄχι τὴν κατάργησή της. Γύρω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα ἑνωνόμαστε οἱ ὀρθόδοξοι σὲ μία ἕνωση ὑπερεθνικὴ, στὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ «ὃ ἐστι Ἐκκλησία». Ἀλλὰ εἲμασθε ἓτοιμοι, ὁ Ἓλληνας καὶ ὁ Βούλγαρος καὶ ὁ Σέρβος καὶ ὃλοι οἱ ἂλλοι, νὰ θυσιαστοῦμε γιὰ τὴν περιοχὴ, μέσα στὴν ὁποία πραγματωνόμαστε ὡς Χριστιανοὶ Ὀρθόδοξοι, ποὺ εἶναι ἡ ἔννοια τῆς πατρίδος. Στὸ 17ο κεφάλαιο τῶν Πράξεων (17,26) κατὰ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο, «Τὰ ὁροθέσια τῶν ἐθνῶν» τὰ ἔθεσε ὁ Θεός, ἀλλὰ τὸ ἕνα ἔθνος μέσα στὴ Ρωμανία σέβεται τὸ ἄλλο. Γιὰ αὐτὸ μιλῶ γιὰ λαότητες 16
καὶ ὄχι γιὰ ἐθνότητες μέσα στὴ Ρωμηοσύνη, ποὺ εἶναι πανορθόδοξη ὑπόθεση. Τὸ 21 ὅμως ἔμεινε ἀνολοκλήρωτο. Ἔχουμε ἥττα τῆς Οἰκουμενικῆς Ἰδέας καὶ στὸ ἑξῆς ἡ Μεγάλη Ἰδέα θὰ λάβει ἐθνικιστικὴ - ἀλυτρωτικὴ σημασία. Σὲ ἕνα κείμενο τοῦ 1873 ὁ Ἠλίας Ζερβὸς Ἰακωβάτος, ἕνας ἀπὸ τοὺς ριζοσπάστες τῆς Κεφαλλονιᾶς, μιλεῖ γιὰ ἀποκατάσταση τῆς ἑλληνικῆς φυλῆς. Καταλαβαίνετε, λοιπὸν, πῶς στενεύει ἡ Μεγάλη Ἰδέα. Καὶ, κάποιος συγγραφέας τοῦ 19ου αἰῶνος θὰ πεῖ ὅτι ἡ Μεγάλη Ἰδέα ἔγινε τόσο μικρὴ, ὥστε νὰ εἶναι ἄνευ σημασίας ἡ ἐνασχόληση μαζὶ της. Ὁ Τόυνμπη, ὁ μεγάλος ἱστορικὸς τῶν πολιτισμῶν καὶ διπλωμάτης, ἔγραψε σὲ ἕναν ἀπὸ τοὺς τόμους τοῦ ἔργου του Study οf History (Σπουδὴ τῆς Ἱστορίας): «Οἱ Ἕλληνες ἔκαναν μία ἄφρονη ἐνέργεια, κέρδισαν τὸ κράτος καὶ ἔχασαν τὴν αὐτοκρατορία»! Ποιὸς ἦταν συγκεκριμένα ὁ ὁραματισμὸς τοῦ Πατροκοσμᾶ; Πρῶτον, ἡ συνέχεια καὶ ἡ ἀποκατάσταση, ὅπου κλονιζόταν, τῆς ὀρθοδόξου πίστεως καὶ ζωῆς. «Ὅλες οἱ πίστες, λέει, τοῦ κόσμου εἶναι ψεύτικες, κάλπικες, τοῦ Διαβόλου. Μόνο ἡ πίστη τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀληθινή». Τί θὰ ἔλεγε σήμερα ὁ ἃγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς βλέποντας τὴν οἰκουμενιστικὴ ὑστερία; Τὸ δεύτερο ἦταν ἡ ἑλληνορθόδοξη παιδεία, ἡ σύνδεση δηλαδὴ τοῦ ναοῦ καὶ τοῦ σχολείου. Κάποιος ἱστορικὸς παλαιότερα εἶχε πεῖ, καὶ τὸ πῆραν τότε καὶ τὸ ἔκαναν φλάμπουρο κυρίως οἱ νεοειδωλολάτρες, ὅτι ὁ ἃγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς εἶπε: «Γκρεμίστε τὶς ἐκκλησιὲς, γιὰ νὰ φτιάξετε σχολεῖα». Βλέπετε αὐτὴ εἶναι ἡ ἱστορία, τὴν ὁποία μᾶς ἐπιβάλλουν, ὄχι ἱστορία ἐρεύνης, ἀλλὰ ἱστορία αὐθαιρεσίας. Μᾶλλον στὸν Κολινδρὸ εἶπε ὁ ἃγιος Κοσμᾶς: «Πόσες ἐκκλησίες ἔχετε ἐδῶ;» «Δύο». «Ἡ μία ἐκκλησία θὰ γίνει σχολεῖο καὶ ἡ ἄλλη θὰ μείνει ἐκκλησία, σᾶς φθάνει». Αὐτὴ εἶναι ἡ διασύνδεση (σὰν τὰ συγκοινωνοῦντα δοχεῖα) μεταξὺ ναοῦ καὶ σχολείου. Μετὰ ἡ ὀρθόδοξη κοινωνία, τὸ ἐν Χριστῷ ἦθος. Γιὰ αὐτὸ μιλεῖ συνεχῶς γιὰ τὶς ἀρετὲς τοῦ ἐν Χριστῷ ἤθους, ποὺ εἶναι ἡ συγχωρητικότητα καὶ ἡ ἀγάπη. Ἔπειτα, κοινωνικὰ, ἡ συσσωμάτωση ὅλων αὐτῶν σὲ ὁμάδα, ποὺ λέγεται ἐνορία. Ἔβλεπε ὅτι ἡ σωτηρία μας δὲν ἦταν νὰ ἀναμένουμε ἄνωθεν τὴ βοήθεια. «Ἂνωθεν», ἐννοῶ, ἀνθρωπίνως ἀπὸ τὸν Σουλτάνο καὶ κάποιους ψευτοηγέτες (ὑπῆρχαν καὶ τότε ψευτοηγέτες). Ἡ ἐνορία ἦταν ὁ συνδετικὸς κρίκος. Συνήθως ταυτιζόταν ἡ ἐνορία μὲ τὸ χωριό. Ἀλήθεια τὶ αἰσθανόταν ὁ πιστὸς, ὅταν πήγαινε (ἔχουμε μαρτυρίες ἀρκετὲς) νὰ πάρει τὸ αὐγὸ μὲ τὸ ἀντίδωρο τὸ Πάσχα καὶ ἔλεγε: «Χριστὸς Ἀνέστη Παππούλη μου!» καὶ ὁ παπὰς ἔσκυβε, ἀγράμματος, ἀλλὰ ἐν Χριστῷ σοφότατος, καὶ τοῦ ἔλεγε: «Καὶ ἡ Ἑλλὰς ἀνέστη!». 17
18 Ἡ ἐνορία, λοιπόν, ἡ κοινότητα. «Ἂν δὲν ζεῖτε μέσα στὴν κοινότητά σας», λέει ὁ Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, «δὲν θὰ ξαναέρθω στὴν περιοχὴ σας». Τὶ σημαίνει αὐτὸ: Ἢ ἑνωνόμαστε ἢ χανόμαστε! Αὐτὸ ἰσχύει κατ ἐξοχὴν σήμερα. Ἡ ἀντίστασή μας εἶναι ἡ ἐπανεύρεση καὶ ἡ ἀνασύνταξη ὅλων μας μέσα στὴν ἐνορία. Εἶναι τὸ μόνο σχῆμα ποὺ ἀκόμη δὲν τὸ κατήργησαν, ὃπως ἒγινε στὸ μόνο κυριολεκτικὰ ἂθεο κράτος, στὴν Ἀλβανία τοῦ Χότζα. Ὁ Καποδίστριας ἦταν ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος προσπάθησε νὰ κάμει πράξη τὸν ὁραματισμὸ τοῦ Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Δὲν ἔχει σημασία, ἂν ἤξερε τί ἔλεγε ὁ ἃγιος Κοσμᾶς, μολονότι πέρασε ὁ Πατροκοσμᾶς καὶ ἀπὸ τὴν Κέρκυρα. Ξέρετε, ἐγὼ τὸ ἔζησα. Εἶμαι 72 ἐτῶν. Ἀπὸ τὴ δεκαετία τοῦ 50 ὁ Πνευματικός μου μοῦ διηγεῖτο τί εἶπε ὁ Πατροκοσμᾶς, ὅπως τὸ ἄκουσε ἀπὸ τὸν παπποῦ του. Ὁ παπποὺς του κρατοῦσε στὴ μνήμη του τὰ ὅσα εἶπε ὁ Πατροκοσμᾶς. Ὑπῆρχε ὅμως στὸν Πατροκοσμᾶ καὶ τὸν Καποδίστρια ἕνα κοινὸ στοιχεῖο. Τὸ στοιχεῖο, ποὺ ἑνώνει τοὺς ὀρθοδόξους σὲ ὅλα τὰ μήκη καὶ πλάτη τῆς γῆς, ἀλλὰ καὶ κάθετα μέσα στὴν Ἱστορία διαχρονικά, εἶναι τὸ κοινὸ φρόνημα, ἡ Ρωμηοσύνη, ἡ Ὀρθοδοξία. Ὁπότε, λοιπόν, ὁ Καποδίστριας εἶχε τὸ ἴδιο φρόνημα μὲ τὸν Πατροκοσμᾶ καὶ ὅλους τοὺς Ἁγίους. Τὸν λένε μασόνο κ.λπ. Ὃταν ἀκοῦτε τέτοιες κατηγορίες, σᾶς τὸ λέω ὡς ἐρευνητής, νὰ βάζετε ἕνα ἐρωτηματικὸ. Γιατί πρέπει νὰ μειωθοῦν κάποιες ὑπεροχικὲς μορφὲς στὴν ἱστορία μας, νὰ μειωθοῦν ἠθικὰ, γιὰ νὰ ἔχουμε μετὰ καὶ τὴν φυσικὴ ἐξόντωσή τους. Ὁ Καποδίστριας τί προσπάθησε νὰ κάνει; Προσπάθησε νὰ ἀνανεώσει τὰ μέσα στὸ θέμα τῆς διοικήσεως, εὐρωπαϊκὰ μέσα, ἀλλὰ τὰ ρωμαίϊκα θεμέλια νὰ μείνουν λειτουργικὰ. Τοῦ ἔλεγε ὁ Κολοκοτρώνης, ἄλλος σοφός τοῦ γένους μας: «Ὑπερεκλαμπρότατε», ἤτανε τίτλος ποὺ τοῦ ἔδινε ὁ ἴδιος, «κάνεις ἕνα μεγάλο λάθος, βιάζεσαι». Λέει ὁ Καποδίστριας: «Σὲ τί βιάζομαι Στρατηγέ μου;» Καὶ ὁ Κολοκοτρώνης: «Πᾶς νὰ τὸ κάνεις ἑπτὰ φράγκικο καὶ τρία ρωμαίικο. Ὄχι, θὰ τὸ κάνεις πρῶτα τρία φράγκικο καὶ ἑπτὰ ρωμαίικο, πέντε φράγκικο - πέντε ρωμαίικο καὶ μετὰ ἑπτὰ φράγκικο καὶ τρία ρωμαίικο». Ποῦ νὰ βροῦν τέτοιο φρόνημα οἱ σημερινοὶ ἡγέτες μας. Κάποτε μιλοῦσα σὲ μία ἐκπομπὴ μὲ τὸν φίλο καὶ ἀγωνιστή, ὁ καθένας στὸ χῶρο του καὶ μὲ τὸν τρόπο του, τὸν Κώστα τὸν Ζουράρι. Καὶ ἐπειδὴ εἶναι πιανίστας ἄριστος καὶ ἐγὼ σαξοφωνίστας καὶ ὀμποΐστας, στράφηκε ὁ λόγος στὸν χῶρο τῆς μουσικῆς, στὸ πλαίσιο τῆς Ρωμηοσύνης. Καὶ ἀναλύσαμε, ἔτσι ἐξ ἀπροόπτου, τὴν ἔννοια τοῦ συρτοῦ, ποὺ ἀρχίζει ἀπὸ τὸν Ὅμηρο, ποὺ ὁ ἕνας κρατάει τὸ χέρι τοῦ ἄλλου καὶ δεξιὰ
καὶ ἀριστερὰ. Ἒτσι εἶναι καὶ ἡ ἑνότητα τῆς ἱστορικῆς μας ἁλυσίδας, ἀπὸ τὸ ἀπώτατο παρελθόν μας μέχρι σήμερα. Δύο βήματα μπροστά, ἕνα πίσω. Αὐτὴ εἶναι ἡ πορεία τῆς Ρωμηοσύνης μέσα στὴν Ἱστορία, πορεία ἑνότητας καὶ συνέχειας. Παράδοση, ἄλλωστε, ὅπως ξέρετε, δὲν σημαίνει συντήρηση, μουσειακὴ διαφύλαξη ὁρισμένων πραγμάτων. Παράδοση σημαίνει συνέχεια, συνέχεια ἑνὸς τρόπου σκέψεως, ἑνὸς τρόπου ζωῆς, ἑνὸς τρόπου ὑπάρξεως, ἑνὸς τρόπου ἐνεργείας. Αὐτὴ εἶναι ἡ ταυτότητά μας, καὶ συνεχῶς μέσα ἀπὸ τὴν παιδεία καταστρέφεται αὐτὴ ἡ ἑνότητα. Εἴμαστε ψηφίδες, ποὺ δὲν ἀποτελοῦμε τὴν εἰκόνα ὅλοι μαζί, ἀλλὰ ἡ μία ψηφίδα εἶναι ἐδῶ ἡ ἄλλη ἐκεῖ, ἀπομονωμένες ἡ μία ψηφίδα ἀπὸ τὴν ἄλλη, ὁπότε χάνουν τὴ λειτουργικότητά τους. Λοιπόν, τὸ φρόνημα ἦταν ρωμαίικο γιὰ αὐτὸ ταυτίζονται τόσο πολὺ ὁ Καποδίστριας μὲ τὸν Πατροκοσμᾶ. Μετὰ ἦρθε ἡ μεγάλη ὑποτέλεια, ἡ βαυαροκρατία μὲ ὅλες τὶς συνέπειές της. Κάποιος Ἐπίσκοπος συμφοιτητής μου παλαιὸς, στὴ δεκαετία τοῦ 80 μοῦ λέει: «Παπα-Γιώργη, πολὺ τὰ βάζεις μὲ τοὺς Βαυαρούς, ἀλλὰ αὐτοὶ ἦρθαν καὶ ἔφεραν τὴν ἠθικοποίησή μας». Τὸν κοίταξα καὶ τοῦ εἶπα: «Ἀργότερα θὰ καταλάβεις τί εἶναι αὐτὸ πού μοῦ λές». Οἱ Ὀρθόδοξοι δὲν ἔχουμε τὴ στενὴ ἔννοια τῆς φράγκικης ἠθικῆς, χωρὶς νὰ εἴμαστε ἀνήθικοι, ἀλλὰ τὴν ἔννοια τοῦ ἐν Χριστῷ ἤθους. Τὸ ἦθος δὲν διαμορφώνεται μὲ τὴν ἀτομικὴ θέληση καὶ ἀπόφαση τοῦ ἀνθρώπου. Βρώμα καὶ ἀκαθαρσία εἶναι μέσα μου, πῶς θὰ ἀποκτήσω ἐν Χριστῷ ἦθος; Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, σὲ μιὰ συνέργεια μὲ τὴ βούληση τοῦ ἀνθρώπου, ἡ σταυρικὴ αὐτὴ σχέση, δημιουργεῖ αὐτὸ τὸ ἦθος. β) Ὁ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ὡς παράδειγμα ρωμαίικου ὁραματισμοῦ τοῦ μέλλοντος τοῦ Ἑλληνισμοῦ Καὶ ἐρχόμαστε σὲ ἕναν ἄνθρωπο, ποὺ προσπάθησε νὰ θέσει τὰ θεμέλια ἑνὸς νέου ρωμαίικου, ἑλληνορθόδοξου ἤθους, ποὺ ἦταν ὁ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Ὁ Κολοκοτρώνης καταφάσκει, στὴν περίφημη ὁμιλία του στὴν Πνύκα στὸ 1ο (καὶ μόνο) Γυμνάσιο τῶν Ἀθηνῶν, τὴν εὐγενῆ ἱστορική μας καταγωγή, ἀλλὰ διακρίνει, μέσα σὲ μία θεανθρώπινη ἱεράρχηση, τὸν Ἑλληνισμὸ ἀπὸ τὸν Χριστιανισμὸ, ἑνώνοντας ἐν Χριστῷ πάλι αὐτὰ τὰ μεγέθη. Τὰ λόγια του: «Αὐτοί, οἱ Ἀρχαῖοι, διέφεραν ἀπὸ ἡμᾶς εἰς τὴν θρησκείαν, διότι ἐπροσκυνοῦσαν τὶς πέτρες καὶ τὰ ξύλα. Ἀφοῦ ὕστερα ἦλθε εἰς τὸν κόσμον ὁ Χριστός, οἱ λαοὶ ὅλοι ἐπίστευσαν εἰς τὸ Εὐαγγέλιόν Του καὶ ἔπαψαν νὰ λατρεύουν 19
τὰ εἴδωλα». Τὸ θεμέλιο τῆς Πίστεως, τῆς Ὀρθοδοξίας. Αὐτὴ ὀφείλει νὰ εἶναι ἡ συνείδηση τοῦ ἐλευθέρου Ἕλληνα καὶ τοῦ Κράτους ποὺ δημιούργησε ὁ Ἑλληνισμὸς, ἔστω καὶ ὑπὸ τὴν μορφὴν μονίμου ἐξαρτήσεως. Παλαιότερα, μέχρι τὰ παιδικά μου χρόνια, τὸ κέντρο ἐξαρτήσεως ἦταν τὸ Παλάτι. Τὸ Παλάτι ἦταν ἡ τοποτηρητεία τῶν ξένων δυνάμεων, καὶ κυρίως τῆς κυρίαρχης δύναμης τότε, τῆς Ἀγγλίας. Μετὰ ἦρθε ἡ Ἀμερικὴ ἀπὸ τὸ 1949. Μετὰ ἀνέλαβε αὐτὸν τὸν ρόλο, κατ ἐξοχὴν, τὸ Κοινοβούλιο, ἀλλάζοντας τὴ Βασιλεία μὲ τὴ λεγομένη «Δημοκρατία». Μεταφέραμε τὴν τοποτηρητεία τῶν ξένων μέσα στὴ Βουλή. Αὐτὸ τὸ κλασικὸ, νὰ «εὐχαριστήσουμε τὴν κυβέρνηση τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν», ἀνεξαρτήτως τοῦ ποιὸς τὸ εἶπε, εἶναι σὰν νὰ τὸ εἶπε ὅλη ἡ Βουλή. Ἐπιτρέψτε μου νὰ πῶ κάτι. Ναυάγησε τὸ ἑλληνικὸ Κοινοβούλιο, τὸ ἀχρήστευσαν τελείως καὶ κάποιοι σοῦ λένε ὅτι δὲν εὐθύνονται. Τοὺς ἀπαντᾶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ποὺ λέει στὴν Πρὸς Ρωμαίους (1,32): ὃτι εἶναι ἒνοχοι, ἀφοῦ «συνευδοκοῦσι τοῖς πράσσουσι». Μία κοπέλα 16 ἐτῶν τῆς Β Λυκείου πέρσι στὴ Βουλὴ τῶν Ἐφήβων γυρίζει στὸν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας, στὸν Πρωθυπουργὸ καὶ σὲ ὅλες τὶς ὑπεροχικὲς μορφὲς, ποὺ ἦταν κοντά μας, καὶ τοὺς λέει ἀπρόσμενα: «Ἐ σ ε ῖ ς φταῖτε γιὰ τὴν κατάσταση τῆς Ἑλλάδος, διότι κανεὶς δὲν μᾶς εἶπε ποῦ βαδίζουμε, ποῦ πηγαίνουμε, ἀλλὰ ἀπὸ τὸ ἕνα ψέμα περνούσαμε στὸ ἄλλο». Λέει πολλὰ ὁ Κολοκοτρώνης: «Γιὰ νὰ κτιστεῖ ἕνα σπίτι, πρέπει νὰ ὑπάρχει ἕνας ἀρχιτέκτονας». Ἐδῶ εἶναι ἕνα θέμα ποὺ συζητεῖται καὶ στὴν ἐποχή μας. Ποιὸς θὰ εἶναι ὁ ἀρχιτέκτονας, ποὺ θὰ διαμορφώσει τὸν νέο πολιτικό μας βίο; Τὸ ἔλεγα πρόσφατα σὲ μία μεγάλη σύναξη στὸ Πολεμικὸ Μουσεῖο. Ἐδῶ εἶναι ὁ μεγάλος κίνδυνος, νὰ πέσουμε θύματα τοῦ ὁποιουδήποτε δημαγωγοῦ. Φοβοῦμαι ὅτι πολλὰ χρόνια θὰ περάσουν, γιὰ νὰ ἀποκτήσει ὁ λαὸς μας τὴν ἑνότητά του. Ἀπὸ τὰ ποδοσφαιρικὰ, ποὺ σκοτωνόμαστε γιὰ μία ὁμάδα μέχρι τὰ πολιτικὰ, ποὺ ἀκόμη βλακωδῶς σκοτωνόμαστε γιὰ ἕνα κόμμα. Ἐνῷ τὰ κόμματα, ὅπως ἔλεγε ὁ πατὴρ Καντιώτης κάποτε, αἰωνία του ἡ μνήμη!, παίζουν μπιλιάρδο στὴν πλάτη μας, ἐμεῖς ἐξακολουθοῦμε νὰ λέμε: «ἐγὼ δὲν ψηφίζω αὐτὸν, γιατί ἀνήκω σὲ ἄλλο κόμμα». Δὲν ἀνήκουμε πουθενά, τὰ κόμματα ἀνήκουν σέ μᾶς, ἀνήκουν στὴν Ἑλλάδα. 20