ΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΓΡΗΓΟΡΙΟ ΠΑΛΑΜΑ

ΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΓΡΗΓΟΡΙΟ ΠΑΛΑΜΑ Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 7-15 ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 ΤΕΤΑΡΤΗ 7 ΜΑΡΤΙΟΥ 10.30-11.00 Καφές- Εγγραφή Συνέδρων 11.00 Επίσηµη Έναρξη Χαιρετισµοί από τον Σεβ. Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ.κ. Άνθιµο, τον Πρόεδρο της Ακαδηµίας, Καθηγ. κ. Χριστοφόρο Κοντάκη, τον Πρόεδρο του Ινστιτούτου Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών στο Καίµπριτζ Αγγλίας, Καθηγ. κ. David Frost, τον ιευθυντή του Πατριαρχικού Ιδρύµατος Πατερικών Μελετών, Καθηγ. κ. Γεώργιο Μαρτζέλο και την Οργανωτική Επιτροπή (εκπρόσωποι: Καθηγ. π. Γρηγόριος Σταµκόπουλος, ρ Κ. Αθανασόπουλος), εκπρόσωπος από τους Φίλους του Αγίου Όρους (FoMA), εκπρόσωπος της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης, εκπρόσωποι άλλων επίσηµων προσκεκληµένων. Πρόεδρος Συνεδρίας: Πρόεδρος της Ακαδηµίας, Καθηγ. κ. Χριστοφόρος Κοντάκης 11.30-12.30 Μητροπολίτης Κάλλιστος ιοκλείας (Αρχιεπισκοπή Θυατείρων και Μεγ. Βρετανίας- Οικουµενικό Πατριαρχείο): Το ανθρώπινο πρόσωπο κατά τον Άγιο Γρηγόριο Παλαµά. 12.30-13.10 Καθηγητής Γεώργιος Μαντζαρίδης (Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης): Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαµάς παρά Σωφρονίω. Η θεολογία του Αγίου Γρηγορίου Παλαµά στα έργα του Γέροντα Σωφρονίου Έσσεξ. 13.15-14.15 Γεύµα 1

Πρόεδρος Συνεδρίας: ιευθυντής του Πατριαρχικού Ιδρύµατος Πατερικών Μελετών, Καθηγ. κ. Γεώργιος Μαρτζέλος 14.30-15.20 Καθηγ. Ρίτσαρντ Σουίνµπερν (Οξφόρδη Αγγλίας). Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαµάς και η γνώση µας περί του Θεού. 15.20-16.10 Καθηγητής Χρήστος Τερέζης (Τµήµα Φιλοσοφίας Παν. Πατρών, και Κοσµήτωρ Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστηµών) και Καθηγητής Ηλίας Τεµπέλης (Σχολή Πολεµικού Ναυτικού Πειραιά). Όψεις της αποκάλυψης του Θεού στο έργο του Γρηγορίου Παλαµά Περὶ θείων ὶνεργειὶν 16.10-17.00 ρ. Κωνσταντίνος Αθανασόπουλος (Ινστιτούτο Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών, Καίµπριτζ Αγγλίας): Η ύπαρξη του ηθικώς Καλού και Αγαθού, η γνώση του ηθικώς Καλού και Αγαθού, η πράξη του ηθικώς Καλού και Αγαθού: Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαµάς και τα Ψευτο- ιλήµµατα στην Σύγχρονη Μεταφυσική, Επιστηµολογία (Γνωσιοθεωρία) και Ηθική. 17.00-17.15 Καφές- Coffee/Tea Πρόεδρος Συνεδρίας: Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών στο Καίµπριτζ Αγγλίας, Καθηγ. κ. David Frost 17.15-17.55 Καθηγητής Γεώργιος Μαρτζέλος (Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης): Το Άγιο Πνεύµα ως Έρως Απόρρητος µεταξύ Πατρός και Υιού κατά τον Άγιο Γρηγόριο Παλαµά. 17.55-18.45 Καθηγητής π. Νικόλαος Λουδοβίκος (Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδηµία Θεσσαλονίκης): Η ένωση του Θεού και η έννοια της ιστορίας στον Άγιο Γρηγόριο Παλαµά και στον Θωµά Ακινάτη. 18.45-19.35 Καθηγήτρια Άννα Κόλτσιου-Νικήτα (Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης): Η θεώρηση της θεολογίας του Γρηγορίου Παλαµά από τον λόγιο ηµήτριο Κυδώνη. Παράγοντες διαµόρφωσης και χαρακτηριστικά του θεολογικού του λόγου. 19.35-20.15 Καθηγητής ηµήτριος Τσελεγγίδης (Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης): Οι θεολογικές προϋποθέσεις του Filiοque των Λατίνων κατά τον Άγιο Γρηγόριο Παλαµά. 20.15-21.00 είπνο ΠΕΜΠΤΗ 8 ΜΑΡΤΙΟΥ 8.00-9.00 Πρωϊνό Πρόεδρος Συνεδρίας: Καθηγ. π. Γρηγόριος Σταµκόπουλος 9.10-9.50 Καθηγ. Ανδρέας Ανδρεόπουλος (Γουίντσεστερ Αγγλίας): Η επίδραση του ησυχασµού στην εικόνα της Μεταµορφώσεως. 2

9.50-10.20 Αγιογράφος Ηλίας αµιανάκης (Άρχων Μαϊστωρ της ΜΧΕ) (ΗΠΑ): Η άµεσα αντιληπτή και µόνιµη επίδραση του Παλαµά στην Λειτουργική Τέχνη της Ορθόδοξης Εικονογραφίας. 10.20-10.40 10.40-11.10 ρ Έλενα Ντουλγκέρου (Ρουµανία): Το Θαβώρειο Φως στην Ρωσσική Απεικονιστική Τέχνη. Από τις αγιογραφίες της ιονυσίου στις φωτογραφίες του Γιούρυ Χόλντιν. Πρόεδρος Συνεδρίας: Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών στο Καίµπριτζ Αγγλίας, Καθηγ. κ. David Frost 11.10-11.50 ρ. Κλεµένα Αντόνοβα (Αυστρία): Οι επιδράσεις του Ησυχασµού στην Ρωσική Χριστιανική Φιλοσοφία. 11.50-12.20 Καθηγ. Εζεκιήλ Ολαγκόκε (ΗΠΑ): Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαµάς και Αφρικανική Θρησκευτική Αναγέννηση. Μια περίπτωση που χρήζει ενός βασικού διαλόγου. 12.20-12.50 ρ. Χριστίνα- Μάνγκελα Φρόστ (Ινστιτούτο Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών, Καίµπριτζ Αγγλίας): Η προφητική πολεµική του Αγίου Γρηγορίου Παλαµά. Μια συγκριτική µελέτη της ησυχαστικής προσευχής και οι µέθοδοι και οι σκοποί της αναστοχαστικής Γιόγκα. 12.50-13.10 13.15-14.00 Γεύµα Πρόεδρος Συνεδρίας: ρ. Κ. Αθανασόπουλος- Dr C. Athanasopoulos 14.00-14.40 Καθηγητής Στήβεν Κλάρκ (Λίβερπουλ Αγγλίας): Η σιωπή στο χώρο του Λόγου. 14.40-15.15 Καθηγητής Όλεγκ Ντούσσιν (Αγία Πετρούπολη Ρωσσίας): Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαµάς και η Ρωσσική Σχολή του Χριστιανικού Νεο-πλατωνισµού της Μόσχας. 15.15-15.50 ρ. Κριστόφ Έρισµαν (Λωζάνη Ελβετίας): Ο Γρηγόριος Παλαµάς και η Αριστοτελική Οντολογία. Υπόσταση και Σχέση. 15.50-16.20 ρ Μικόνια Κνέζεβιτς (Μαυροβούνιο): <<Εκ>> και << ιά>> στους Αποδεικτικούς Λόγους του Αγίου Γρηγορίου Παλαµά. 16.20-16.50 Πατρίσια Καλβάριο (Πόρτο της Πορτογαλίας): Το πρόβληµα της θέωσης και το αµέθεκτον της Θείας Ουσίας στον Άγιο Γρηγόριο Παλαµά. 16.50-17.15 17.15-17.30 Καφές Πρόεδρος Συνεδρίας: ρ. Κ. Αθανασόπουλος 3

17.30-18.10 Καθηγητής Φάντι Γκεόργκι ( ιάκονος Πορφύριος) (Μπάλαµάντ Λιβάνου): Εν τόπω φωτεινώ. Η διαλεκτική του Θανάτου και η Μετάµορφωση στο έργο του Αγίου Γρηγορίου Παλαµά. 18.10-18.40 Καθηγ. Νταν Χιτόιου (Ιάσι Ρουµανίας): Η κριτική του Αγίου Γρηγορίου Παλαµά στην Ονοµατοκρατία. 18.40-19.10 Φιλίπ Ιβάνοβιτς (Τρόντχάιµ Νορβηγίας): Η θέση του ανθρώπου στον Κόσµο σύµφωνα µε τον Άγιο ιονύσιο τον Αρεοπαγίτη και τον Άγιο Γρηγόριο Παλαµά. 19.10-19.40 Μιχαήλ Πατσέλλα (ΗΠΑ): Οι οµοιότητες στα έργα του Ακινάτη µε αυτά του Παλαµά µε αναφορά στη θεολογία του Αγίου Ιωάννη του αµασκηνού. 19.40-20.00 20.00-21.00 είπνο και Χορευτική Εκδήλωση µε παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια (Ευγενής προσφορά Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδηµίας Θεσσαλονίκης και Προέδρου αυτής Καθηγ. κ. Κοντάκη). ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9 ΜΑΡΤΙΟΥ 8.00-8.45 Πρωϊνό 8.45 Αναχώρηση για Ι. Μ. Λαγκαδά, Λήτης και Ρεντίνης- Ακαδηµία Θεολογικών Σπουδών Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου 9.40 Χαιρετισµός Σεβασµιωτάτου Μητροπολίτη Λαγκαδά Λήτης και Ρεντίνης κκ. Ιωάννη Πρόεδρος Συνεδρίας: Σεβασµιώτατος Μητροπολίτης Λαγκαδά Λήτης και Ρεντίνης κκ. Ιωάννης 9.50-10.30 ρ Σταύρος Γιαγκάζογλου (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο): Η Ευχαριστιακή Ζωή και η Άσκηση. Η Ευχαριστιακή και Θεραπευτική Εκκλησιολογία στη θεολογία του Αγίου Γρηγορίου Παλαµά. 10.30-11.10 Καθηγητής Συµεών Πασχαλίδης (Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης): Σχετικά µε την επιβίωση της µνήµης του αγίου Γρηγορίου του Παλαµά και της ησυχαστικής θεολογίας από τον 15ο ώς τον 17ο αιώνα. 11.10-12.00: Μητροπολίτης Ιερόθεος Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου (Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος): Ο Αγιος Γρηγόριος Παλαµάς ως εκφραστής της ζωής των Αγιορειτών Πατέρων. 12.00-12.30 Ιεροµόναχος Μελχισεδέκ (Ι. Μ. Τιµίου Ιωάννου Βαπτιστού, Έσσεξ Αγγλίας): Η αναµφισβήτητη Σοφία του Αγίου Πνεύµατος: Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαµάς και ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης. 12.30-13.00 4

(για τις οµιλίες πλην του Μητροπολίτη Ναυπάκτου) 13.00-14.00 Γεύµα (Ευγενής προσφορά Σεβασµιωτάτου Μητροπολίτη Λαγκαδά, Λήτης και Ρεντίνης κκ. Ιωάννη) Πρόεδρος Συνεδρίας: Σεβασµιώτατος Μητροπολίτης Λαγκαδά Λήτης και Ρεντίνης κκ. Ιωάννης 14.15-14.55: Μοναχός Θεοφάνης (Καυσοκαλύβια, Αγίου Όρους): Σχόλια περί της Ανάπτυξης της Ησυχαστικής Μεθόδου. 14.55-15.35: Καθηγητής Κωνσταντίνος Κωτσιόπουλος (Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης): Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαµάς και τα κοινωνικά προβλήµατα της εποχής του. 15.35-16.05: ρ Στόγιαν Τάνεβ (Οντένσα, ανία και Σόφια Βουλγαρίας). Η Ορθόδοξη Θεολογία και η κβαντική µηχανική. Το νόηµα της γλώσσας στο έργο του Αγίου Γρηγορίου Παλαµά και του Νίελς Μπόρ. 16.05-16.35: Καθηγ. π. Γρηγόριος Σταµκόπουλος (Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδηµία Θεσσαλονίκης) Η επιστηµονική σκέψη στον Άγιο Γρηγόριο Παλαµά και το κοσµοείδωλο της εποχής του. 16.35-17.05: Καθηγητής Μανουέλ Σουµάρες (Μπράγα Πορτογαλίας). Η Θεοτόκος ως Μυστική Θεολόγος. Οντολογία στα κηρύγµατα του Αγίου Γρηγορίου Παλαµά για τη Θεοτόκο. 17.05-17.35 ρ. π. Λίβιου Μπάρµπου (Ινστιτούτο Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών, Καίµπριτζ Αγγλίας): Ο Ησυχασµός και η καρδιακή προσευχή. Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαµάς και η παράδοση του πνευµατικού πατρός στην Ορθοδοξία της Ρουµανίας. 17.35-18.00 και καφές 18.00 Χαιρετισµοί της Θεοτόκου είπνο (Ευγενής προσφορά Μητροπολίτη Λαγκαδά κ. Ιωάννου). ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ - SATURDAY 8.00-9.00 Πρωϊνό 9.15-20.00 Βέροια Επίσκεψη στην Ιερά Μητρόπολη Βεροίας µε λεωφορείο Συνεδρίου Χαιρετισµός από Σεβασµιώτατο Μητροπολίτη Βεροίας, Ναούσης και Καµπανίας κκ. Παντελεήµονα 1 Συνεδρία µε 4 Οµιλητές. 5

Καθηγ. π. Γεώργιος Χρυσοστόµου (Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδηµία Θεσσαλονίκης και Μητρόπολη Βεροίας)- Η τιµή του Αγίου Γρηγορίου Παλαµά στη Βέροια (µε ειδική αναφορά στην αγιοκατάταξη της οικογενείας του Αγίου -Βέροια 2009). Καθηγητής Κωνσταντίνος Νιάρχος (Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών): Η φιλοσοφία στην Αρχαία Ελλάδα και στο Βυζάντιο µε εδική αναφορά στον Άγιο Γρηγόριο Παλαµά. Καθηγητής Γεώργιος Παναγόπουλος (Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδηµία Ιωαννίνων): Η πατερική βάση της προόδου του Αγίου Πνεύµατος στο έργο του Αγίου Γρηγορίου Παλαµά. ρ Νόρµαν Ράσσελλ (Αγγλία): Το Χριστολογικό πλαίσιο της προσέγγισης του Παλαµά στη θέωση. Γεύµα (Ευγενής προσφορά Σεβασµιωτάτου Βεροίας, Ναούσης και Καµπανίας κκ. Παντελεήµονα) Επίσκεψη στο Βήµα Αποστόλου Παύλου (54 µ.χ., χώρος Οµιλιών Απ. Παύλου στη Βέροια από το 50 µ.χ.), στην Σκήτη Βεροίας και στην Ιερά Μονή Τιµίου και Βαπτιστού Ιωάννη (χώροι ασκητών από τον 9ο αι.), προσκύνηµα στο Σπήλαιο του Αγίου Γρηγορίου Παλαµά. Εσπερινός στην Ιερά Μονή και Παράκληση στον Άγιο Γρηγόριο Παλαµά είπνο στην Ιερά Μονή (Ευγενής προσφορά Ι. Μονής και Ι. Μητροπόλεως Βεροίας) ΚΥΡΙΑΚΗ 11 ΜΑΡΤΙΟΥ 8.00 Μετάβαση στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Γρηγορίου Παλαµά. Οι σύνεδροι θα πάνε µε λεωφορείο Συνεδρίου. Γεύµα στην Μητρόπολη Θεσσαλονίκης (Ευγενής προσφορά Μετροπολίτη Θεσσαλονίκης κ. Ανθίµου) 15.00 Επιστροφή στην Ακαδηµία και ξεκούραση 17.30 Μετάβαση στην Ενορία Αγ. Αθανασίου Ευόσµου 18.00 Εσπερινός στον Ιερό Ναό Ευαγγελισµού της Θεοτόκου, Πλατεία ηµαρχείου Ευόσµου 19.00 Συνεδρία στην Κατακόµβη Ιερού Ναού Ευαγγελισµού της Θεοτόκου, Πλατεία ηµαρχείου Ευόσµου Χαιρετισµός Σεβ. Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβα 1 Συνεδρία µε 3 Οµιλητές ρ Σπυρίδων Παναγόπουλος (Πάτρα): Η σχέση της θεολογίας του Ακτίστου Φωτός στο έργο του Αγίου Γρηγορίου Παλαµά και στη Βυζαντινή Αγιογραφία του 14ου-15ου αι. π. ηµήτριος Χάρπερ (Ουίντσεστερ Αγγλίας και Θεσσαλονίκη): Ο στόχος του Οµοθέου. Η εσχατολογία του σώµατος κατά τον Άγιο Γρηγόριο Παλαµά ρ ηµήτριος Ατανάσοφ (Σόφια Βουλγαρίας): Η γυµνότης του σώµατος στην ύστερη Βυζαντινή Παράδοση: Ένα Παράδειγµα. 21.00 είπνο (Ευγενής προσφορά της Μητροπόλεως Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως, της 6

Ενορίας του Αγ. Αθανασίου και του π. Γεωργίου Μίλκα) ΕΥΤΕΡΑ 12 ΜΑΡΤΙΟΥ 8.00-9.00 Πρωϊνό 9.15 Αναχώρηση για το Πατριαρχικό Ίδρυµα -Ι. Μ. Βλατάδων 10.00-10.30 Χαιρετισµός από τον Ηγούµενο της Ι.Μ. Βλατάδων και Αντιπρόεδρο του Πατριαρχικού Ιδρύµατος, Σεβασµιώτατο Μητροπολίτη Τυρολόης και Σερεντίου κ. Παντελεήµονα και τον ιευθυντή του Ιδρύµατος Καθηγητή κ. Γεώργιο Μαρτζέλο Ενηµέρωση σχετικά µε το επιστηµονικό και εκδοτικό έργο του Πατριαρχικού Ιδρύµατος Πατερικών Μελετών. 10.30-11.20 ρ Παντελής Καλαϊτζίδης (Εκκλησιαστική Ακαδηµία Βόλου): Ο π. Ιωάννης Μάγιεντορφ και ο π. Ιωάννης Ρωµανίδης: ύο αντίθετες ερµηνείες του Παλαµισµού και η επίδρασή τους στην Σύγχρονη Ορθόδοξη Θεολογία. 11.20-12.00 ρ. π. ανιήλ Πέϊν (ΗΠΑ): Η συσχετική οντολογία του Χρήστου Γιανναρά. Η επίδραση του ησυχασµού στην κατανόηση του προσώπου στο έργο του Χ. Γιανναρά. 12.00-12.15 Κλείσιµο Συνεδρίου Καθηγητής κ. Χριστοφόρος Κοντάκης Καθηγητής κ. Γεώργιος Μαρτζέλος Καθηγητής π. Νικόλαος Λουδοβίκος Καθηγητής π. Γρηγόριος Σταµκόπουλος Kαθηγητής David Frost ρ. Κ. Αθανασόπουλος Επιστροφή στην Ακαδηµία και ελαφρύ γεύµα (προσφορά Ακαδηµίας). 13.30 Αναχώρηση για Άγιο Όρος (Ιερά Μονή Βατοπαιδίου) (για άνδρες) µε έξοδα του Συνεδρίου- (16.30 Αναχώρηση από Ουρανούπολη- 17.30 Αναχώρηση από άφνη) Επίσκεψη στο Βυζαντινό Μουσείο (για γυναίκες) ΤΡΙΤΗ 13 ΜΑΡΤΙΟΥ Άγιο Όρος (για άνδρες) Επίσκεψη στις Ιερές Μονές Ορµυλίας και Σουρωτής (για γυναίκες) µε έξοδα του Συνεδρίου (Αναχώρηση από Ακαδηµία 9.15- Επιστροφή βράδυ). ΤΕΤΑΡΤΗ 14 ΜΑΡΤΙΟΥ 7

Άγιο Όρος (για άνδρες) Επίσκεψη στα Μετέωρα (για γυναίκες): θα εξαρτηθεί από συµµετοχή 35 ευρώ- τουλάχιστον 15 συµµετοχές. Αν δεν γίνει η εκδροµή στα Μετέωρα: ελεύθερη µέρα για τις γυναίκες. ΠΕΜΠΤΗ 15 ΜΑΡΤΙΟΥ 07.00-12.00 Προσκυνητές Αγ. Όρους: Επιστροφή στη Θεσσαλονίκη µε λεωφορείο του Συνεδρίου (για άνδρες). (07.00 Αναχώρηση από Ι. Μ. Βατοπαιδίου- 07.45 Αναχώρηση από άφνη- 08.30 Αναχώρηση από Ουρανούπολη). (07.00 Departure from Monastery of Vatopaidi) Αναχώρηση από Θεσσαλονίκη για αεροδρόµιο µε προσωπικά έξοδα συνέδρων (άνδρες και γυναίκες). Ίσως υπάρξουν αλλαγές στο Πρόγραµµα οι οποίες θα ανακοινωθούν στο Συνέδριο. Ιστοσελίδα του Συνεδρίου (θα µείνει ενεργή και µετά το τέλος του Συνεδρίου) http://distancelearning2.iocs.cam.ac.uk/icstgp-2/ 8