CALCIDUR / HYDRADUR ΦΥΣΙΚΟΣ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΣ ΑΣΒΕΣΤΗΣ NHL 2 / NHL 3,5 / NHL 5

CALCIDUR / HYDRADUR ΦΥΣΙΚΟΣ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΣ ΑΣΒΕΣΤΗΣ NHL 2 / NHL 3,5 / NHL 5 Η Ελλάδα του ασβέστη είναι ωραία... ας την συντηρήσουμε σωστά!

Εισαγωγή στον φυσικό υδραυλικό ασβέστη NHL Ο ασβέστης παράγεται με την όπτηση ασβεστόλιθου (CaCO3) σε θερμοκρασίες των 900 C σε παραδοσιακούς κάθετους κλίβανους και για περίοδο 48 περίπου ωρών. Το υλικό που εξάγεται σε κομμάτια είναι ο άνυδρος ασβέστης (CaO). Όταν έρθει σε επαφή με το νερό, αποσυντίθεται εξωθερμικά σε μικρότερα και εύθρυπτα κομμάτια έως και σε πολύ λεπτά σωματίδια. Η διαδικασία ενυδάτωσης όπου προστίθεται το νερό στον ασβέστη ονομάζεται σβήσιμο και το τελικό προϊόν ονομάζεται σβησμένος ασβέστης ή υδράσβεστος. Εάν είναι απαραίτητο ο σβησμένος ασβέστης κονιορτοποιείται όταν κρυώσει και συσκευάζεται σε σάκους. Κατά την καύση του ο ασβεστόλιθος απελευθερώνει CO2, για αυτό και ο άνυδρος ασβέστης έχει το σύμβολο CaO. Όταν εκτεθεί στον αέρα, απορροφά μέρος του διοξειδίου του άνθρακα που απελευθέρωσε με αποτέλεσμα να αναδομείται ξανά σε CaCO3 ή κοινός σε ασβεστόλιθο. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται ενανθράκωση και αποτέλεσμα της είναι η σκλύρηνση του ασβέστη. Σε ένα κονίαμα ο ασβέστης συνδέει τα αδρανή και καθώς αυτός σκληραίνει, μαζί του σκληραίνει και το κονίαμα. Η σκλύρηνση αυτή, είναι συνήθως εκφραζόμενη σε θλιπτική αντοχή. Η ενανθράκωση είναι μία αργή διαδικασία και σε υγρά περιβάλλοντα εμποδίζεται από την όρφνωση που δημιουργείται στην επιφάνεια του, εμποδίζοντας την επαφή με τον αέρα. Ασβεστοκονιάματα τα οποία δεν έχουν σκληράνει είναι ευαίσθητα σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες, ειδικά στο κρύο και μπορεί εύκολα να πάθουν βλάβη από παγετό. Εάν ο ασβεστόλιθος που εισάγεται στον ασβεστοκάμινο προς καύση, περιέχει υδραυλικούς παράγοντες (υδραυλικότητα ονομάζεται η ιδιότητα της σκλύρηνσης σε επαφή με το νερό) όπως διοξείδιο του πυριτίου (SiO2), Αργιλικά (Al2O3) και Φερίτες (Fe2O3), αυτά θα συνδυαστούν συνολικά ή μερικά με τον άνυνδρο ασβέστη (CaO) και αυτά ακριβώς τα συνδυαζόμενα συστατικά σκληραίνουν σε επαφή με το νερό, παράγοντας υδραυλικό ασβέστη. Κονιάματα τα οποία παρασκευάζονται με υδραυλικό ασβέστη σκληραίνουν πιο γρήγορα από τον αερικό ασβέστη και έχουν και καλύτερες αποδόσεις. Οι σημερινές προδιαγραφές ταξινομούν τον ασβέστη σε διαφορετικές κατηγορίες: Ασβεστολιθικό/Δολομιτικό ασβέστη (CL/DL): πρόκειται για το αποτέλεσμα καύσης και ενυδάτωσης ασβεστόλιθων οι οποίοι δεν περιέχουν υδραυλικό παράγοντα. Η διαδικασία σκλήρυνσης τους γίνεται αποκλειστικά μέσω της ενανθράκωσης και παράγουν κονιάματα γνωστά ως αερικά κονιάματα. Κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την περιεκτικότητα τους σε ασβέστιο ως CL90, CL80 κλπ... Η σκλύρηνση τους είναι αργή και διατίθενται σε πάστα ή σε σκόνη. Φυσικό υδραυλικό ασβέστη (NHL): παράγεται μέσω καύσης και ελεγχόμενης ενυδάτωσης μαργαϊκών ασβεστόλιθων που περιέχουν πυριτικά (SiO2), Αργιλικά (Al2O3) και Φερίτες (Fe2O3). Η αρχική σκλύρηνση είναι υδραυλική (με την επαφή σε νερό) και η δευτερεύουσα με ενανθράκωση (όλων των ειδών οι υδραυλικοί ασβέστες περιέχουν ποσοστό ελεύθερου ασβέστη ο οποίος σκληραίνει μέσω της ενανθράκωσης). Καμία απολύτως πρόσμιξη δεν επιτρέπεται. Κατηγοριοποιείται σύμφωνα με την ελάχιστη θλιπτική αντοχή που αποκτούν σε διάστημα 28 ημερών και ως εξής: NHL 2 NHL 3.5 NHL 5 Θλιπτική αντοχή 2N/mm² Θλιπτική αντοχή 3.5N/mm² Θλιπτική αντοχή 5N/mm² Η αρχική σκλήρυνση αυτών των συνδετικών ασβέστη μετριέται σε ώρες. Υδραυλικό ασβέστη (HL): Συνδετικά τα οποία παρασκευάζονται με ανάμιξη διαφορετικών υλικών, όπως υδράσβεστο, τσιμέντο, ποζολάνη, γεμιστικά και συμπληρώματα. Δεν υφίσταται καύση ή θέρμανση κατά την παρασκευή τους, παρά μόνο ανάμιξη. Εκτός από τα κονιάματα υδράσβεστουποζολάνης, δεν συνιστάται γενικά η χρήση τους σε εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης ιστορικών κτιρίων. 1

Η χρήση των κονιαμάτων NHL σε εργασίες συντήρησης Συμβατότητα του νέου κονιάματος με το ήδη υπάρχον Τα κονιάματα είναι ζωτικής σημασίας σε ότι αφορά την συντήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Ο πιο σημαντικός παράγοντας που πρέπει να λάβει κανείς υπόψη του είναι η συμβατότητα του νέου κονιάματος με το ήδη υπάρχον. Αυτό βέβαια δε σημαίνει και απαραίτητα μία αντικατάσταση του υπάρχοντος με ένα ίδιο Στις περισσότερες των περιπτώσεων τα παλιά αδρανή δεν είναι διαθέσιμα ή το συνδετικό έχει χάσει τις περισσότερες από ιδιότητες του και δεν μπορεί να αναγνωριστεί με ακρίβεια. Εάν αναλυθούν για τα διαλυτά (συνδυαζόμενα) μεγέθη των πυριτικών σε πολλά ασβεστοκονιάματα του παρελθόντος, θα δείξουν να έχουν μία υδραυλικότητα, έστω και ασθενή. Η ανάλυση των ιστορικών κονιαμάτων σήμερα δε λαμβάνει τις περισσότερες φορές αυτόν τον παράγοντα υπόψη, και καθώς τα μεγέθη των συνδυασμένων πυριτικών είναι μικρά, τα αποτελέσματα δεν ταυτοποιούν τον υδραυλικό παράγοντα στο κονίαμα. Για παράδειγμα: Ένα ποσοστό συνδυασμένων πυριτικών της τάξεως του 4% αντιπροσωπεύει μόνο το 0,7% (σε ένα τυπικό κονίαμα με 17,5% συνδετικό) της ολικής μάζας του κονιάματος, το οποίο ωστόσο θα είναι υδραυλικό, έστω και ασθενές. Το κονίαμα αυτό δε θα χαρακτηριστεί υδραυλικό από τους περισσότερους αναλυτές. Εάν απαιτηθεί μία ταυτοποίηση του κονιάματος, αυτή μπορεί να γίνει λανθασμένα με έναν ασβέστη υψηλής περιεκτικότητας σε ασβέστιο αντί για ένα ασθενή υδραυλικό ασβέστη. Σε άλλες περιπτώσεις το ίδιο το κτίριο και τα δομικά του στοιχεία δεν είναι στην ίδια κατάσταση όπως όταν χτίστηκε και το κονίαμα μπορεί να συμπεριφερθεί διαφορετικά από ότι το αυθεντικό. Γιατί συνδετικά ασβέστη στην συντήρηση ιστορικών κτιρίων? Τα ασβεστοκονιάματα χρησιμοποιήθηκαν προ αμνημονεύτων. Όλα τα κτίρια πριν το 1915 όπου και εμφανίστηκε το μοντέρνο τσιμέντο χτίστηκαν με ασβεστοκονιάματα. Η επιβίωση των κτιρίων για εκατοντάδες έως και χιλιάδες χρόνια είναι μία κατάθεση σε ότι αφορά την αντοχή των ασβεστοκονιαμάτων στον χρόνο. Το να εισαχθούν κονιάματα τσιμέντου σε αυτά τα κτίρια σημαίνει να εισάγουμε μία διαδικασία αποσύνθεσης, εξαιτίας της χημικής αντίδρασης της χημικής σύστασης του τσιμέντου (με υψηλή περιεκτικότητα σε γύψο και αλκάλια) το οποίο δημιουργεί θειικά άλατα και αλκαλικές πυριτικές αντιδράσεις. Ζημιές μη αναστρέψιμες μπορεί να προκύψουν, ειδικά σε ότι αφορά την σταθεροποίηση και τον εμποτισμό με αποτέλεσμα σε λίγα χρόνια να έχουμε προκαλέσει ζημιά τέτοια που δε προκλήθηκε σε δεκαετίες ολόκληρες. Στις επιφάνειες τώρα, τα κονιάματα τσιμέντου δε προσφέρουν το ίδιο επίπεδο ατμοπερατότητας που προσφέρουν τα περισσότερα κονιάματα ασβέστη. Υγρασία και αποσύνθεση μπορεί να δημιουργηθεί και επιπλέον ζημιά να προκύψει χρησιμοποιώντας χημικές και μη συμβατές συνταγές. Όταν χρησιμοποιούνται κονιάματα ασβέστη/τσιμέντου για να μειωθεί η δύναμη των κονιαμάτων τσιμέντου, αλλά και για βελτίωση της εργασίας, τα παραπάνω προβλήματα δε βελτιώνονται αλλά παραμένουν. Γιατί λοιπόν δε χρησιμοποιούνται κονιάματα ασβέστη (υδραυλικά ή μη) ώστε να επιτευχθεί το μέγιστο της μηχανικής απόδοσης, και να είναι απολύτως συμβατά με τα προϋπάρχοντα αλλά κυρίως να είναι κατάλληλα για τα προβλεπόμενα έργα? Αυτό οφείλεται μάλλον στην έλλειψη της ικανοποιητικής γνώσης των ιδιοτήτων του ασβέστη και της απόδοσης των κονιαμάτων του. Από την μία οι χρήστες δε μελέτησαν σε βάθος τα χαρακτηριστικά των διαφόρων ειδών ασβέστη και από την άλλη οι παρασκευαστές και διανομείς ασβέστη δε είχαν μέχρι και πρόσφατα επαρκείς, χρήσιμες και τεκμηριωμένες πληροφορίες για την χρήση του. 2

Σύγκριση όγκου/βάρους διαφορετικών συνδετικών Άλλη μια αιτία, είναι η επιφυλακτικότητα των χτιστών να χρησιμοποιήσουν υλικά με τα οποία δεν είναι εξοικειωμένοι και τα έχουν κρίνει λανθασμένα ή τα θεωρούν υψηλού κόστους. Το κόστος της χρησιμοποίησης υδραυλικών συνδετικών ποιότητας NHL δεν είναι τόσο ψηλό όσο αρχικά φαίνεται ειδικά εάν αναλογιστεί κανείς πώς την σχέση βάρους του σε σύγκριση με το τσιμέντο. Το κόστος στο συνδετικό αρχικά φαίνεται να είναι γύρω στο τριπλάσιο άνω του κόστους ενός συνδετικού λευκού τσιμέντου, στην πράξη όμως και καθώς οι αναμίξεις είναι ογκομετρικές, ο φυσικός υδραυλικός ασβέστης έχει την ίδια ακριβώς οικονομική απόδοση. Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται καθαρά πώς σε μία ογκομετρική ανάμιξη συνδετικού : άμμου με αναλογία ανάμιξης 1:3, θα απαιτηθεί λιγότερο από το 1/3 του βάρους ενός συνδετικού Calcidur ή και Hydradur σε σχέση με σβησμένο ασβέστη ή τον συνδυασμό του με λευκό τσιμέντο. Κατανάλωση συνδετικού για 1 m³ λάσπης : Σύγκριση όγκου / βάρους Συνδετικό Ειδικό βάρος Kg/m³ Ογκομετρικές αναμίξεις Kg/ m³ 1:2 1:2.5 1:3 Hydradur NHL 5 (EN 459-1) 500 250 200 166 Calcidur NHL 3.5 (EN 459-1) 500 250 200 166 Calcidur NHL 2 (EN 459-1) 500 250 200 166 Πολτός ασβέστη (EN 459-1) 1.350 675 540 450 Τσιμέντο λευκό (EN 197-1) 1.100 550 440 366 Πολτός ασβέστη : Τσιμέντο (2:1) 1.266 633 506 422 Ωστόσο και σε κάθε περίπτωση, το κόστος αυτό δεν μπορεί να είναι σημείο σύγκρισης ούτε να συνεκτιμάτε, αφού τελικά ζητούμενη είναι η συμβατότητα του νέου κονιάματος καθώς και η καλή υγεία του κτιρίου. Είναι πάντως αλήθεια πώς η σωστή, αξιόπιστη και γεμάτη νόημα πληροφορία ήταν ελλιπείς από την πλευρά των προμηθευτών μέχρι και πρόσφατα, και αυτό οδήγησε στην μυστικοποίηση του ασβέστη με ατελείωτες συζητήσεις και αμφιβολίες για της ιδιότητες και την απόδοση του. Σήμερα πλέον υπάρχουν αρκετές πληροφορίες, υποστηριζόμενες από έμπειρους και αξιόπιστους προμηθευτές. Είναι επιτακτικό οι χρήστες να ρωτάνε και να αξιώνουν απαντήσεις για την σύσταση του ασβέστη που θέλουν να χρησιμοποιήσουν, το περιεχόμενο του σε αλκαλικά και θειικά, την λεπτότητα του και την πυκνότητα του και την αναμενόμενη απόδοση του σε διαφορετικές δοσολογίες, την ικανότητα του για ατμοπερατότητα, την ελαστικότητα του και την δύναμη του στον χρόνο καθώς και άλλες πολλές απορίες. Σωστές και τεκμηριωμένες απαντήσεις θα βελτιώσουν την γνώση και αυτοπεποίθηση του χρήστη και θα εγγυηθούν πώς η χρήση κονιαμάτων ασβέστη δεν είναι το αποτέλεσμα φαντασίας ή μίας συνήθειας ή ακόμα και μίας φήμης, αλλά αποτέλεσμα επιστημονικής έρευνας και γνώσης. Ο παρόν οδηγός αυτό ακριβώς εξυπηρετεί, δηλαδή την εισαγωγή του μελετητή, του επόπτη αλλά και του χτίστη στον υδραυλικό ασβέστη, με τεκμηριωμένες απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα, όπως για το τι ακριβώς είναι φυσικός υδραυλικός ασβέστης NHL, ποια τα χαρακτηριστικά του και η αναμενόμενη απόδοση του σε διαφορετικές εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης. 3

Προτερήματα των συνδετικών Calcidur /Hydradur NHL Σήμερα έχουμε χρεωθεί με την ευθύνη του να σιγουρέψουμε την επιβίωση της ιστορικής και ιδιωματικής μας κληρονομιάς μέσω προσεκτικών και σωστά εξεταζόμενων συντηρήσεων, αποκαταστάσεων και ανακαινίσεων. Πολύ συχνά δε, τα κτίρια επιδιορθώνονται με ακατάλληλα υλικά αλλά και με ελάχιστες ικανότητες από τεχνικής πλευράς. Πολλά κτίρια αποτελούν αντικείμενα επεμβάσεων τα οποία με τον χρόνο οδηγούνται στο να χαθούν ολοκληρωτικά. Άλλα κτίρια απλά χάνουν την αναγνωρισιμότητα τους. Στις περισσότερες των περιπτώσεων το κονίαμα που χρησιμοποιήθηκε για τις εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης και είναι υπεύθυνο για την αστοχία, ήταν το τσιμέντο. Σε αυτά τα κτίρια το τσιμέντο προκαλεί συμπύκνωση των περιβαλλοντολογικών υδρατμών, αντιδράσεις αλάτων, και γενικά επιδρά δραστικά κατά της μακροζωίας του κτιρίου. Οι φυσικοί υδραυλικοί ασβέστες Calcidur /Hydradur NHL αποτελούν μία έγκυρη εναλλακτική στα κονιάματα τσιμέντου, εάν εφαρμοστούν σωστά, προσδίδουν μάλιστα μακροζωία. Παρακάτω θα δούμε σε συντομία τις ιδιότητες των φυσικών υδραυλικών συνδετικών ασβέστη Calcidur /Hydradur NHL, οι οποίες ιδιότητες αυτές είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο εξηγείται η ευρεία τους χρήση σε πλειάδα εφαρμογών. Συμβατότητα Η διαθεσιμότητα σειράς καθαρών συνδετικών με χαρακτηριστικά διαφορετικής επίδοσης εξασφαλίζουν συμβατότητα με το προϋπάρχον κονίαμα, ασχέτως της ηλικίας του. Μεταβλητότητα Η μεταβλητότα του υλικού το καθιστά μοναδικό για το σύνολο των εργασιών σε μία οικοδομή. Χτίσιμο, κονιάματα σοβάδων, αρμολόγησης, ενέσιμα κονιάματα δομικής σταθεροποίησης, σκυρόδεμα και χρώματα είναι κάποιες από τις χρήσεις που μπορούν να επιτευχθούν με τους φυσικούς υδραυλικούς ασβέστες Calcidur /Hydradur NHL. Διαπερατότητα στον αέρα (ατμοπερατότητα) Τα κονιάματα τσιμέντου, αλλά και τα κονιάματα υδράσβεστου/ποζολάνης είναι πολύ πυκνά και για αυτό το λόγω προκαλούν συσσώρευση υγρασίας σε οικοδομικά υλικά όπως πέτρα, τούβλα, ξυλεία. Η χρήση των φυσικών υδραυλικών συνδετικών ασβέστη Calcidur /Hydradur NHL, επιτρέπουν την διαπερατότητα σε υδρατμούς, προάγοντας φυσική διάχυση των περιβαλλοντολογικών υδρατμών μέσω της τοιχοποιίας, επιτρέποντας μία πιο φιλική κατοίκηση. Ελαστικότητα Τα κονιάματα με φυσικό υδραυλικό ασβέστη NHL έχουν μεγαλύτερη ελαστικότητα από τα κονιάματα τσιμέντου. Ειδικά τους πρώτους 6 με 12 μήνες το κονίαμα προσαρμόζεται στις μικρές κινήσεις. Η ελαστικότητα τους, είναι ένας από τους λόγους όπου δεν απαιτούνται αρμοί διαστολής σε κατασκευές όπου χρησιμοποιήθηκαν κονιάματα φυσικού υδραυλικού ασβέστη NHL. Η ελαστικότητα είναι πολύ σημαντική για τον χτίστη. Επιτυγχάνετε χάρη στην παρουσία ελεύθερου ασβέστη που περιέχουν τα συνδετικά κονιάματα φυσικού υδραυλικού ασβέστη Calcidur /Hydradur NHL. Μη εύθραυστα Τα κονιάματα τσιμέντου είναι πολύ δυνατά για αυτό το λόγω και εύθραυστα. Τα συνδετικά κονιάματα φυσικού υδραυλικού ασβέστη Calcidur /Hydradur NHL διαθέτουν περισσότερη από την ικανοποιητική δύναμη που απαιτούν οι οικοδομικές εργασίες, αλλά δεν θα φτάσουν ποτέ σε συμπιεστικές δυνάμεις της τάξεως του 30 40 N/mm² αφού ούτως ή αλλιώς τέτοιες δυνάμεις είναι μειονέκτημα σε βάθος χρόνου. Εάν ένας σύνδεσμος ή μία επικάλυψη είναι πολύ εύθραυστη και ρηγματώσει, τότε η υγρασία (ειδικά σε παραθαλάσσιο ή άλλο υγρό περιβάλλον) θα εισχωρήσει με αναμενόμενες συνέπειες. Η παρουσία ελεύθερου ασβέστη (άνω του 50%) επιτρέπει μικρές τριχοειδή ρωγμές να ιάνουν κατά την διάρκεια του στεγνώματος. 4

Εξαιρετικά χαμηλά όρια διαλυτών αλάτων Τα συνδετικά κονιάματα φυσικού υδραυλικού ασβέστη Calcidur /Hydradur NHL περιέχουν μονάχα ίχνη διαλυτών αλάτων. Για αυτό το λόγω δεν προκαλούν επιθέσεις θειικών και αλκαλικές πυριτικές αντιδράσεις οι οποίες προκαλούν σε πολλές περιπτώσεις ρηγματώσεις και απελασματοποίηση. Στην περίπτωση των τσιμεντούχων κονιαμάτων, υπάρχει υψηλή συγκέντρωση θειικών και αλουμίνας. Τα θειικά έχουν εισαχθεί μαζί με τον γύψο (CaSO4) στο τσιμέντο για να καθυστερεί την γρήγορη σκλύρηνση που προσδίδουν οι αλουμίνες. Θειικά + Αλουμίνες + βροχή προκαλούν επίθεση από θειικά. Οι άνω ιδιότητες προσδίδουν στα συνδετικά κονιάματα φυσικού υδραυλικού ασβέστη Calcidur /Hydradur NHL μεγάλη αντοχή. Εάν εφαρμοστούν σωστά η ζωή τους μετρά εκατοντάδες χρόνια. Οικονομικά λόγω χαμηλού φαινόμενου βάρους Τα φυσικά συνδετικά Calcidur NHL 2, Calcidur NHL 3.5 και Hydradur NHL 5 αγοράζονται ανά βάρος αλλά αναμιγνύονται με όγκο. Το χαμηλό φαινόμενο βάρος τους σε σχέση με άλλα συνδετικά σημαίνει πώς το ίδιο βάρος παράγει μέχρι και τρεις φορές περισσότερο όγκο έτοιμου κονιάματος. Συμβουλευτείτε τον πίνακα στην σελίδα 3 για περισσότερες πληροφορίες σχετικά. Κατάλληλα για παραθαλάσσιο περιβάλλον Εξαιτίας της πολύ χαμηλής παρουσίας αργιλωδών και άλλων συστατικών όπως γύψο και αλκάλια, τα φυσικά συνδετικά Calcidur /Hydradur NHL θεωρούνται ως πλέον κατάλληλα για παραθαλάσσια περιβάλλοντα. Το θαλασσινό νερό και ο θαλασσινός αέρας, επιτίθενται στα κονιάματα τσιμέντου (συμπεριλαμβανομένων και αυτών που περιέχουν τσιμέντο/ασβέστη), και αντιδρούν με το C3A (Αργιλικό τριασβέστιο) που περιέχεται στο τσιμέντο προκαλώντας μεγάλες φθορές. Τα αποτελέσματα είναι ορατά σε όλες τις περιοχές με παραθαλάσσιο περιβάλλον, όπου η ανθεκτικότητα του τσιμέντου είναι πολύ μικρή. Τα συνδετικά κονιάματα φυσικού υδραυλικού ασβέστη Calcidur NHL και Hydradur NHL, χρησιμοποιήθηκαν με μεγάλη επιτυχία σε τέτοια περιβάλλοντα, συμπεριλαμβανομένων και εργασιών σε λιμάνια και φάρους. Αντοχή στην παγωνιά / καλή μόνωση Σε κρύες περιοχές, όπως στην ορεινή Ελλάδα τα συνδετικά κονιάματα φυσικού υδραυλικού ασβέστη Calcidur /Hydradur NHL, είναι ιδανική λύση, διότι οι ιδιότητες σκλύρηνσης τους αλλά και εξαιτίας της κενής δομής τους επιτρέπουν στο νερό να παγώσει και να ξεπαγώσει στην επιφάνεια τους, δίχως να επηρεαστούν από παγοπληξία. Το πορώδες του κονιάματος παρέχει επίσης καλή θερμομόνωση, ενώ ο ασβέστης είναι τεκμηριωμένα φωτοανακλαστικός, κρατώντας δροσιά στα κτίρια κατά την διάρκεια του καυτού ελληνικού καλοκαιριού. Αντοχή στα βακτήρια και άλγη Εξαιτίας της ανόργανης και αλκαλικής τους φύσης είναι εξαιρετικά ανθεκτικά σε άλγη, μύκητες, βακτήρια και μούχλα, εάν βέβαια δεν επηρεαστεί το PH από εξωτερικό παράγοντα. Μη αναγκαία πρόσθεση ποζολάνης Για να δημιουργηθεί υδραυλικότητα σε μη υδραυλικό ασβέστη, χρησιμοποιούνται τεχνικές ή φυσικές ποζολάνες. Ωστόσο με τις ποζολάνες υπάρχουν πάντα κάποιοι κίνδυνοι. Μπορεί να δημιουργήσουν κονιάματα πολύ πυκνά και να επηρεάσουν την ελαστικότητα και την ατμοπερατότητα. Η υδραυλικότητα στα συνδετικά κονιάματα φυσικού υδραυλικού ασβέστη Calcidur /Hydradur NHL υπάρχει από φυσικού και δεν απαιτείται καμιά προσθήκη ποζολάνης. Επιπλέον εξασφαλίζει στον χρήστη την χρησιμοποίηση του πιο κατάλληλου συνδετικού για την εκάστοτε εργασία που απαιτείται, δίχως την ανάγκη προσθήκης άλλης πέραν των αδρανών και νερού. Οι πολλές αναμίξεις άλλωστε συνιστούν κίνδυνο αστοχιών, επιπλέον κόστος, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα τα οποία είναι αβέβαια ως εκ τούτου επιβλαβή. Φιλικά προς το περιβάλλον Τα συνδετικά κονιάματα φυσικού υδραυλικού ασβέστη Calcidur /Hydradur NHL παράγονται με πολύ αποδοτικό τρόπο. Αποτέλεσμα αυτού είναι η ενέργεια που καταναλώνεται να είναι μακράν λιγότερη από την ενέργεια που απαιτείται για την παραγωγή τσιμέντου ή υδράσβεστου, ενώ παράλληλα η επανα απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα. 5

Ποιο τύπο Calcidur /Hydradur NHL να χρησιμοποιήσω? Η δοσολογία του συνδετικού εξαρτάται από την διάγνωση της κατάστασης της υπάρχουσας τοιχοποιίας. Για αναγνωρισμένα μνημεία, καλό είναι να πραγματοποιηθεί μια μελέτη (από κατάλληλο άτομο ή εργαστήριο) η οποία και θα δώσει τον κατάλληλο τύπο συνδετικού, καθώς και την τελική αναλογία ανάμιξης με τα αδρανή. Στον παρακάτω πίνακα δίνεται μια οδηγία σχετικά με τον τύπο συνδετικού σε σχέση με τα υλικά της υπάρχουσας τοιχοποιίας, ενώ παρακάτω δίνονται οδηγίες για την παρασκευή επιχρισμάτων και κονιαμάτων σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές προδιαγραφές ΕΝ 998 1 και ΕΝ 998 2 αντίστοιχα. ΤΥΠΟΙ ΠΕΤΡΑΣ CALCIDUR NHL 2 CALCIDUR NHL 3.5 HYDRADUR NHL 5 Τόφοι Ασβεστόλιθοι Ψαμμίτες Πωρόλιθοι Πορφυρίτες Γρανίτες, Βασάλτες Τραχείτες Σερπεντίτες Παραδοσιακά κεραμικά τούβλα Οδηγία για την παρασκευή επιχρισμάτων σύμφωνα με την ΕΝ 998 1 ΚΛΑΣΗ ΕΠΙΧΡΙΣΜΑΤΟΣ (Θλιπτική αντοχή) ΤΥΠΟΣ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟΥ NHL : ΟΓΚΟΜΕΤΡΙΚΗ ΑΝΑΜΙΞΗ ΑΔΡΑΝΩΝ Calcidur NHL 2 Calcidur NHL 3.5 Hydradur NHL 5 CS I κατά EN 998 1 (0,4 έως 2,5 N/mm²) 1 : 3 1 : 3.5 CS IΙ κατά EN 998 1 (1,5 έως 5 N/mm²) 1 : 3 έως 4 Οδηγία για την παρασκευή κονιαμάτων σύμφωνα με την ΕΝ 998 2 ΚΛΑΣΗ ΚΟΝΙΑΜΑΤΟΣ (Θλιπτική αντοχή) ΤΥΠΟΣ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟΥ NHL : ΟΓΚΟΜΕΤΡΙΚΗ ΑΝΑΜΙΞΗ ΑΔΡΑΝΩΝ Calcidur NHL 2 Calcidur NHL 3.5 Hydradur NHL 5 M1 κατά EN 998 2 ( 1Ν/mm²) 1 : 3 1 : 3.5 1 : 4.5 M2.5 κατά EN 998 2 ( 2.5Ν/mm²) 1 : 3 Σημείωση: Για κονιάματα κλάσης Μ5 και για σημεία με μεγάλες στατικές απαιτήσεις ή για σημεία τα οποία είναι πολύ εκτεθειμένα ή βρίσκονται υπό συνεχή υγρασία, (π.χ. στο κάτω μέρος τοιχοποιίας, σε σαμάρια ή ως κονίαμα στέψης λίθων τοιχοποιίας κ.λπ.) παρακαλούμε να επικοινωνήσετε μαζί μας για περισσότερες οδηγίες. 6

Κανόνες και πρακτικές σωστής εργασίας Μια πολύ σημαντική λειτουργία του κονιάματος στις εργασίες τοιχοποιίας είναι η παροχή προστασίας των επιφανειών από τον αέρα και το νερό, και αυτό είναι εξίσου σημαντικό σε αρμούς και σε σοβάδες. Είναι ουσιαστικής σημασίας να σιγουρέψουμε πώς το κονίαμα θα περάσει από την υγρή φάση του, σε ένα στεγνό και πλήρως λειτουργικό κονίαμα. Για να βοηθήσουμε σε αυτήν την διαδικασία θα πρέπει να δοθεί επαρκής προστασία κατά την εφαρμογή του αλλά και κατά το στέγνωμα του, έως ότου αυτό θεραπευτεί πλήρως για να εκτελεί την οριζόμενη λειτουργία του. Η προστασία ξεκινά πριν καν αρχίσουν οι εργασίες. Η σωστά εγκατεστημένη επίγεια αποστράγγιση, οι μεμβράνες οροφής στην στέγη, καθώς και οι υδρορροές πρέπει να βρίσκονται όλα σε πλήρη λειτουργία. Παρακάτω δίνονται κάποιες βασικές οδηγίες σωστής πρακτικής που καλό θα είναι να τηρούνται στο μέγιστο, για την αποφυγή αστοχιών κατά την εκάστοτε εφαρμογή. Προετοιμασία επιφάνειας Κάθε επέμβαση αποκατάστασης τοιχοποιίας απαιτεί επαρκή προετοιμασία του υποστρώματος, η οποία είναι η αφαίρεση της σκόνης, εξανθημάτων, σαθρών σημείων, αλάτων, οργανικών υλικών και υπολειμμάτων καθαριστικών. Η αμμοβολή έχει επιδείξει να είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος επέμβασης, ωστόσο θα πρέπει να επιτρέπεται από το καθεστώς της συντήρησης. Αστοχία στην προετοιμασία της επιφάνειας μπορεί να οδηγήσει σε αστοχία της συνολικής επέμβασης. Απορροφητικό υπόστρωμα Σε περιπτώσεις με πολύ απορροφητικό υπόστρωμα να παρθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή πρόωρου στεγνώματος του επιχρίσματος. Διαβροχή της επιφάνειας, χρήση ειδικών ασταριών (ασβεστόνερο) για την ομογενοποίηση της απορρόφησης κλπ. Προσθήκη νερού Η προσθήκη νερού θα πρέπει να γίνεται με προσοχή. Πλεόνασμα νερού στην κονία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την δυσκολία στην εφαρμογή του υλικού ή και παρατεταμένο χρόνο στεγνώματος. Υψηλές θερμοκρασίες, αερισμός, απορροφητικές επιφάνειες Λάβετε όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις για να αποφύγετε το πρόωρο στέγνωμα των υλικών (διαβροχή της επιφάνειας κλπ.). Σε εφαρμογή σε τούβλα, αυτά θα πρέπει να είναι νωπά όχι όμως με νερό στην επιφάνεια. Υγρές επιφάνειες Να μην εφαρμόζεται σε υγρές τοιχοποιίες ή σε περίπτωση που νερό μπορεί να έρθει σε επαφή με το υλικό για μια εβδομάδα από την επέμβαση, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα κακής πρόσφυσης. Προστασία από παγοπληξία Να μην εφαρμόζεται σε θερμοκρασίες μικρότερες των 5 C και να ληφθούν μέτρα προστασίας από την παγοπληξία τις πρώτες 48 72 ώρες από την επέμβαση. Δεν συνιστάται η χρήση αντιπαγετικών πρόσθετων τα οποία μπορεί να επηρεάσουν την εργασιμότητα του προϊόντος. Πάχος μεγαλύτερο από 3cm Για εφαρμογές με πάχος μεγαλύτερο των 3 cm, ειδικά σε περιπτώσεις τμημάτων με ανομοιογενές υπόστρωμα, συνιστάται η χρήση οπλισμού από υαλόπλεγμα ή γαλβάνιζε μέταλλο και περισσότερες στρώσεις επίχρισης, διαδοχικά αφού σκληράνει η προηγούμενη στρώση κάθε φορά. Προσθήκη αδρανών Συνιστάται η παραγγελία αδρανών σε ποσότητα που να αρκεί για όλη την επέμβαση, για την αποφυγή χρωματικών διαφοροποιήσεων, οι οποίες οφείλονται σε πιθανή χρωματική διαφοροποίηση των φυσικών αδρανών που εξάγονται από διαφορετικές παρτίδες στα ορυχεία. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εκάστοτε εφαρμογή συμβουλευτείτε τις οδηγίες που δίνονται σε κάθε κεφάλαιο ξεχωριστά. 7

Χτίζοντας με Calcidur / Hydradur Βήμα 1: Επιλογή της πέτρας ή του τούβλου Εάν πρόκειται να συμπληρωθεί με χτίσιμο μια ιστορική τοιχοποιία, καλό είναι να χρησιμοποιηθεί ίδια πέτρα με την υπάρχουσα. Σχετικά με την επιλογή της πέτρας ή του τούβλου, ισχύουν οι γενικοί κανόνες και οι πρακτικές των προσωρινών εθνικών τεχνικών προδιαγραφών. Ένας εξειδικευμένος χτίστης ή μηχανικός, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην επιλογή της ποιότητας της κατάλληλης πέτρας ή του συμπαγούς κεραμικού τούβλου. Βήμα 2: Η επιλογή των αδρανών Η επιλογή της κοκκομετρίας των αδρανών εξαρτάται από το πάχος της λάσπης που θα χρησιμοποιηθεί στο χτίσιμο. Η μέγιστη Dmax* αδρανών βρίσκεται περίπου στο 1/3 του ύψους του αρμού. Έτσι εάν για παράδειγμα ο αρμός είναι στα 2cm., τότε τα αδρανή που θα χρησιμοποιηθούν θα είναι σε διαβαθμισμένη κοκκομετρία 0 6mm. Το ύψος του αρμού μπορεί να ποικίλει από 1 έως και 5cm ανάλογα με το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί στο χτίσιμο. Το ύψος του αρμού όταν χτίζει κανείς με ακανόνιστη πέτρα κανονίζεται στην πορεία της εργασίας. Το φινίρισμα των αρμών μπορεί να επεξεργαστεί με τρίψιμο, κοπή κλπ. *μέγιστη διάμετρος των κόκκων των αδρανών. Βήμα 3: Η επιλογή του συνδετικού Η αναλογία συνδετικού και αδρανών επιτυγχάνεται κατόπιν δοκιμών, σε σχέση με το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί για χτίσιμο. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά, συμβουλευτείτε την οδηγία για παρασκευή κονιαμάτων σύμφωνα με την ΕΝ 998 2. (βλέπε σελίδα 6 του παρόντος οδηγού) 8

Ενέσεις δομικής σταθεροποίησης ιστορικής τοιχοποιίας Η σκοπιμότητα των ενέσεων είναι διπλή: Η επανα ομογενοποίηση της τοιχοποιίας όπως όταν αυτή χτίστηκε. Η αποκατάσταση στο αρχικό καθεστώς μηχανικών αντοχών. Για τις άνω εφαρμογές ενδείκνυται ο φυσικός υδραυλικός ασβέστης Hydradur NHL 5 σε συνδυασμό με χαλαζιακή άμμο 0.1 0.3mm, σε αναλογία (NHL : αδρανή) 5 : 3, δηλαδή περίπου 50 kg χαλαζιακής άμμου ανά σάκο Hydradur NHL 5. Το νερό ρυθμίζεται ανάλογα με την επιθυμητή ρευστότητα. Στην άνω αναλογία μπορεί να προστεθεί και καζεΐνη σε αναλογία 0.5 έως και 1% στον όγκο του συνδετικού. Βήμα 1: Μελέτη της υπάρχουσας τοιχοποιίας Αναγνωρίζονται τα υλικά του κονιάματος με το οποίο χτίστηκε η τοιχοποιία. 1. Ποια είναι η φύση της τοιχοποιίας? (πέτρα, τούβλα, μέγεθος αυτών, υλικό γόμωσης). 2. Ποια είναι η φύση του κονιάματος? (Τύπος αδρανών, σύσταση). Υπολογίζεται του πάχος της τοιχοποιίας και αναγνωρίζονται τα αδρανή (Να υπολογιστεί και η προσθήκη του βάρους που θα εισαχθεί στην τοιχοποιία). Υπολογίζεται περίπου ο όγκος των κενών και κατά επέκταση ο όγκος του κονιάματος που θα απαιτηθεί. Για αναγνωρισμένα μνημεία, καλό είναι να πραγματοποιηθεί μελέτη στο ενέσιμο κονίαμα. Βήμα 2: Προφυλάξεις που πρέπει να παρθούν πριν ξεκινήσουν τα ενέματα Χρησιμοποιούνται μόνο συστήματα για ενέσεις τα οποία είναι συμβατά με τον τύπο του περιεχόμενου των αδρανών. Λαμβάνονται όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις για την αποφυγή πρόωρου στεγνώματος των υλικών (διαβροχή της επιφάνειας κλπ.). Δεν εφαρμόζονται ενέματα σε θερμοκρασίες μικρότερες των 5 C και λαμβάνονται μέτρα προστασίας από παγοπληξία τις πρώτες 48 72 ώρες από την επέμβαση. Εξασφαλίζεται το αδιάβροχο της επιφάνεια της όψης της τοιχοποιίας σε αρμούς και σε επιχρίσματα. Πραγματοποιείται αποκατάσταση της αρμολόγησης εάν είναι απαραίτητο. Επιδιορθώνονται οι ρωγμές. Εξασφαλίζεται πώς η θεμελίωση της τοιχοποιίας στην οποία θα πραγματοποιηθεί η επέμβαση είναι στεγανή και πώς δε θα χαθεί το ενέσιμο υλικό μέσα στο χώμα. Εντοπίζονται και εκμεταλλεύονται τρύπες και ρωγμές στην αρμολόγηση της υπάρχουσας τοιχοποιίας, ώστε να μειωθούν στο μέγιστο οι διατρήσεις. Προστατεύονται τα σημεία του έργου που τυχόν θα έχουν πρόβλημα από την υγρασία. Οι ενέσεις έχουν ως αποτέλεσμα την εισαγωγή υγρασίας. Δεν εφαρμόζονται ενέματα σε υγρές τοιχοποιίες ή σε περίπτωση που νερό μπορεί να έρθει σε επαφή με το ενέσιμο υλικό για μια εβδομάδα από την επέμβαση. 9

Βήμα 3: Ενέσεις με το κονίαμα Η εφαρμογή γίνεται με πλήρωση δια της βαρύτητας ή με ενέσεις με αυτόματους ή και αυτοματοποιημένους μηχανισμούς ενεμάτων, για τον έλεγχο της ροής, της πίεσης και της συνοχής του υλικού. Στην περίπτωση που θα εφαρμοστούν διαφορετικές σε ρευστότητα ενέσεις καλό είναι να προηγηθεί η πιο λεπτόρρευστη, ώστε να γεμίσουν πρώτα τα λεπτά κενά της τοιχοποιίας. Η όλη διαδικασία πραγματοποιείται από υπερυψωμένο επίπεδο. Κατά την διάρκεια των ενεμάτων επιμετρείται η ποσότητα του όγκου που εισάγεται για να αποκλειστεί η πιθανότητα διαφυγής του υλικού. Θα πρέπει να προσδιοριστεί χρονικά (κατόπιν δείγματος) ο χρόνος σκλύρηνσης του κονιάματος, ώστε να πραγματοποιούνται οι διαδοχικές ενέσεις μέσα σε αυτό το χρονικό περιθώριο. Διασφαλίζεται πάντα διάδρομος στο εργοτάξιο. Ανάλογα με την συνοχή και τον τύπο της τοιχοποιίας πραγματοποιούνται 2 διατρήσεις ανά περίπου 30 33 cm (βλέπε σχήμα 1 και σε βάθος μεταξύ του ½ ή και στα ⅔ του πάχους της τοιχοποιίας, ανάλογα με το αν η επέμβαση πραγματοποιηθεί από την μία πλευρά ή και στις δύο πλευρές (βλέπε σχήμα 2 και 3). Συνιστώνται διατρήσεις στο άνω μέρος και στο κέντρο σε επιφάνειες ίσες με 1 τετραγωνικό πόδι, ανάλογα με την συνοχή της τοιχοποιίας. Σχετικά με την μείωση απορροφητικότητας του νερού από την τοιχοποιία συνιστώνται προηγούμενες ενέσεις με καθαρό νερό, ώστε να ενυδατωθεί εν μέρει αυτή. Αφήνουμε να κουράρει για 3 έως και 4 εβδομάδες ανάλογα με το κονίαμα που χρησιμοποιήθηκε και αφαιρούμε μικρές επιφάνειες του αρμού για να διαπιστώσουμε εάν έχουν γεμίσει πλήρως οι κοιλότητες. Τρύπες δακρύων θα χρειαστούν για να ελέγξουμε την σωστή διανομή της κονίας. ΣΧΗΜΑ 1 ΣΧΗΜΑ 2 ΣΧΗΜΑ 3 Διάταξη ενέσεων σε πλήρως αποσυνδεμένη τοιχοποιία, σε επιφάνεια της τάξεως των 2m² 10

Επαναρμολόγηση ιστορικής τοιχοποιίας Πριν πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε εργασία θα πρέπει να επιθεωρηθεί το κτίριο και να γίνει διάγνωση της κατάστασης της τοιχοποιίας, από τον αρμόδιο επόπτη ή εργοδηγό. Βήμα 1: Η επιλογή των αδρανών Η επιλογή της κοκκομετρίας των αδρανών εξαρτάται από το πάχος της επαναρμολόγησης ή της επίχρισης. Το μέγιστο πάχος της κάθε στρώσης θα πρέπει να είναι επί 2.5 έως 3 φορές το μέγεθος του μεγαλύτερου κόκκου των αδρανών. Για μία Dmax* αδρανών των 2mm, η κάθε στρώση της αρμολόγησης, δεν θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 0.6mm σε πάχος. Συνιστάται η παραγγελία των αδρανών σε ποσότητα που να αρκεί για όλη την επέμβαση, για την αποφυγή χρωματικών διαφοροποιήσεων, οι οποίες οφείλονται σε πιθανή χρωματική διαφοροποίηση των φυσικών αδρανών που εξάγονται από διαφορετικές παρτίδες. Τα λεπτά αδρανή είναι αυτά που καθορίζουν την απόχρωση του υλικού, έτσι υπάρχει δυνατότητα για πολλές χρωματικές επιλογές απόχρωσης δίχως να χρησιμοποιηθούν ούτε καν χρωστικά. Η λευκότητα των συνδετικών φυσικού υδραυλικού ασβέστη Calcidur NHL / Hydradur NHL διασφαλίζει την καλύτερη αναπαραγωγή απόχρωσης των επιλεγμένων αδρανών. *μέγιστη διάμετρος των κόκκων των αδρανών. Βήμα 2: Προετοιμασία της επιφάνειας προς επαναρμολόγηση Πριν καν αρχίσουν οι εργασίες θα πρέπει να σιγουρευτεί πώς το κονίαμα θα περάσει από την υγρή του φάση, σε ένα στεγνό και πλήρως λειτουργικό κονίαμα. Η σκεπή, το αποστραγγιστικό και οι υδρορροές θα πρέπει να βρίσκονται όλα σε πλήρη λειτουργία, ώστε να αποφευχθεί είσοδος και υπερκορεσμός νερού στα φρέσκα κονιάματα. Οι αρμοί θα πρέπει να καθαριστούν πολύ καλά από την κορυφή προς τα κάτω αφού πρώτα διαβραχεί ο τοίχος. Είναι πολύ σημαντικό να αφαιρεθεί η σκόνη καθώς η παρουσία οποιουδήποτε οργανικού ή άλλου υλικού που θα εμποδίσει την καλή σύνδεση των υλικών μεταξύ τους. Πραγματοποιείται δομική σταθεροποίηση εάν είναι απαραίτητο: Ενέσεις με φυσικό υδραυλικό ασβέστη NHL. Μεγάλες κοιλότητες να πληρωθούν με πέτρες ή κεραμικά, ανάλογα με την τοιχοποιία. Περιποίηση των ρωγμών. Βαθιές τρύπες, μεγάλοι αρμοί ή κενά θα πρέπει πρώτα να πληρωθούν ανάλογα με λεπτές στρώσεις κονιάματος. 11

Βήμα 3: Ρύθμιση υγρασίας (ενυδάτωση) της επιφάνειας Για την αποφυγή πρόωρου στεγνώματος και συνεπώς και των ρωγμών συρρίκνωσης, θα πρέπει να διαβραχεί η επιφάνεια έως και μία ημέρα πριν την εφαρμογή, ανάλογα με το πορώδες της πέτρας ή του κεραμικού. Σε εσωτερικούς χώρους, βουρτσίζουμε πρώτα και μετά ενυδατώνουμε την επιφάνεια με ψεκαστήρα χαμηλή πίεσης. Να κρατείται η εργασία νωπή με επαναλαμβανόμενους ψεκασμούς από καθαρό νερό, έως ότου στεγνώσει το κονίαμα. Να μην εφαρμόζεται σε υγρές τοιχοποιίες ή σε περίπτωση που νερό μπορεί να έρθει σε επαφή με το υλικό για μια εβδομάδα από την επέμβαση, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα κακής πρόσφυσης. Βήμα 4: Η επαναρμολόγηση Να μην εφαρμόζεται σε θερμοκρασίες μικρότερες των 5 C και προστατευθούν οι αρμοί από παγοπληξία τις πρώτες 48 72 ώρες από την επέμβαση. Δεν συνιστάται η χρήση αντιπαγετικών πρόσθετων τα οποία μπορεί να επηρεάσουν την εργασιμότητα. Το κονίαμα θα πρέπει να έχει πλαστικότητα και καλή εργασιμότητα αλλά θα πρέπει να είναι το δυνατόν σκληρό. Θα πρέπει να εφαρμόζεται με πίεση και σε πολλές διαδοχικές στρώσεις και να αποφεύγεται το γέμισμα μεγάλων όγκων ή βαθιών αρμών με την μία εφαρμογή. Οι αρμοί θα πρέπει να γεμίζονται τουλάχιστον στο ίδιο επίπεδο με τα υλικά που αρμολογούν και όχι σε χαμηλότερο επίπεδο από αυτά. Για εφαρμογή δεύτερης στρώσης (μετά από 12 24 ώρες από την πρώτη εφαρμογή), δεν απαιτείται διαβροχή. Για να εξασφαλιστεί μια καλή πρόσφυση και ένα δεμένο αποτέλεσμα μπορεί να πιεστεί ελαφρά το κονίαμα όταν αυτό αρχίζει να στεγνώνει, με την χρήση μια σκληρής βούρτσας. Όταν η επιφάνεια του κονιάματος στεγνώσει, ένα ελαφρύ ξύσιμο (με βούρτσα) εκθέτει τα αδρανή και βελτιώνει την εμφάνιση του κονιάματος κάνοντας τους αρμούς λιγότερο ορατούς. Αυτή η διαδικασία δε πρέπει να πραγματοποιηθεί πριν στεγνώσει το κονίαμα ειδάλλως αυτό θα πασαλείψει στην επιφάνεια της πέτρας ή των κεραμικών. Μερικές ημέρες μετά την εφαρμογή, μπορεί να πραγματοποιηθεί και καθαρισμός της όλης επιφάνειας με την χρήση καθαρού νερού. Ποιο τύπο συνδετικού να χρησιμοποιήσω και σε ποια δοσολογία? Η δοσολογία του συνδετικού εξαρτάται από την διάγνωση της κατάστασης της υπάρχουσας τοιχοποιίας. Για αναγνωρισμένα μνημεία, καλό είναι να πραγματοποιηθεί μια μελέτη (από κατάλληλο άτομο ή εργαστήριο) η οποία και θα δώσει τον τύπο συνδετικού καθώς και την αναλογία ανάμιξης με τα αδρανή. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την χρήση του κατάλληλου συνδετικού και την ογκομετρική ανάμιξη τους παρακαλούμε να συμβουλευτείτε τις οδηγίες στο σχετικό κεφάλαιο στην σελίδα 6 του παρόντος οδηγού. 12

Επιχρίσματα με Calcidur / Hydradur Πριν πραγματοποιηθεί η οποιαδήποτε εργασία θα πρέπει να επιθεωρηθεί το κτίριο και η κατάσταση της τοιχοποιίας από τον αρμόδιο επόπτη ή τον εργοδηγό, να γίνει διάγνωση και αποκατάσταση της γενικής καλής υγείας της. Βήμα 1: Η επιλογή των αδρανών Η επιλογή της κοκκομετρίας των αδρανών εξαρτάται από το πάχος του επιχρίσματος. Το μέγιστο πάχος της κάθε στρώσης θα πρέπει να είναι επί 2.5 έως 3 φορές το μέγεθος του μεγαλύτερου κόκκου των αδρανών. Εάν η Dmax* των αδρανών είναι 4mm, τότε η στρώση του επιχρίσματος, δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 10 12mm σε πάχος. Συνιστάται η παραγγελία των αδρανών σε ποσότητα που να αρκεί για όλη την επέμβαση, για την αποφυγή χρωματικών διαφοροποιήσεων, οι οποίες οφείλονται σε πιθανή χρωματική διαφοροποίηση των φυσικών αδρανών που εξάγονται από διαφορετικές παρτίδες. Τα λεπτά αδρανή είναι αυτά που καθορίζουν την απόχρωση του αρμού, έτσι υπάρχει δυνατότητα για πολλές χρωματικές επιλογές απόχρωσης δίχως να χρησιμοποιηθούν ούτε καν χρωστικά. Η λευκότητα των συνδετικών φυσικού υδραυλικού ασβέστη Calcidur NHL / Hydradur NHL, διασφαλίζει την καλύτερη αναπαραγωγή απόχρωσης των επιλεγμένων αδρανών. *μέγιστη διάμετρος των κόκκων. Βήμα 2: Προετοιμασία της επιφάνειας προς επίχριση Πριν καν αρχίσουν οι εργασίες θα πρέπει να εξασφαλιστεί πώς το κονίαμα θα περάσει από την υγρή του φάση, σε ένα στεγνό και πλήρως λειτουργικό κονίαμα. Η σκεπή, το αποστραγγιστικό και οι υδρορροές θα πρέπει να βρίσκονται όλα σε πλήρη λειτουργία, ώστε να αποφευχθεί είσοδος και υπερκορεσμός νερού στα φρέσκα κονιάματα. Η επιφάνεια θα πρέπει να καθαριστεί πολύ καλά από την κορυφή προς τα κάτω. Εάν απαιτείται πραγματοποιείται με μεγάλη προσοχή η λιγότερο δυνατή καθαίρεση των σαθρών επιχρισμάτων, έως ότου βρούμε επίχρισμα με υγιείς πυρήνα. Είναι πολύ σημαντικό να αφαιρεθεί η σκόνη καθώς η παρουσία βιολογικού παράγοντα, οργανικού ή οποιουδήποτε άλλου υλικού θα εμποδίσει την καλή σύνδεση του επιχρίσματος με το υπόστρωμα. Πραγματοποιείται σταθεροποίηση του φέροντα οργανισμού, αλλά και της επιφάνειας εάν είναι απαραίτητο: Ενέσεις με φυσικό υδραυλικό ασβέστη NHL. Σταθεροποίηση κονιορτοποιημένου υποστρώματος με ασβεστόνερο ή με άλλο κατάλληλο υλικό. Μεγάλες κοιλότητες να πληρωθούν με ίδιο υλικό (πέτρες ή κεραμικά) με την υπάρχουσα τοιχοποιία. Περιποίηση των ρωγμών. Βαθιές τρύπες, μεγάλοι αρμοί ή κενά θα πρέπει πρώτα να πληρωθούν ανάλογα με λεπτές στρώσεις κονιάματος. 13

Βήμα 3: Ρύθμιση υγρασίας (ενυδάτωση) της επιφάνειας Για την αποφυγή πρόωρου στεγνώματος και συνεπώς και των ρωγμών συρρίκνωσης, θα πρέπει να διαβραχεί η επιφάνεια έως και μία ημέρα πριν την εφαρμογή, ανάλογα με το πορώδες του υποστρώματος. Σε εσωτερικούς χώρους, βουρτσίζεται πρώτα και μετά ενυδατώνεται η επιφάνεια με ψεκαστήρα χαμηλή πίεσης. Να κρατείται η εργασία νωπή με ελαφριούς και επαναλαμβανόμενους ψεκασμούς με καθαρό νερό, έως ότου στεγνώσει το κονίαμα. Να μην εφαρμόζεται σε υγρές τοιχοποιίες ή σε περίπτωση που νερό μπορεί να έρθει σε επαφή με το υλικό για μια εβδομάδα από την επέμβαση, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα κακής πρόσφυσης. Βήμα 4: Πρώτη στρώση ή στρώση υποδοχής Η πρώτη στρώση πραγματοποιείται τουλάχιστον 24 ώρες μετά την οποιαδήποτε επέμβαση βελτίωσης του υποστρώματος. Εάν απαιτείται να γίνει ελαφριά διαβροχή της επιφάνειας πριν την εφαρμογή. Σε εργασίες τοιχοποιίας που αποτελείται από τούβλο ή πέτρα, το κονίαμα θα εφαρμόζεται πεταχτό (μπορεί να εκτοξευτεί και με ειδικό εργαλείο) ή θα εφαρμόζεται με απευθείας άπλωμα σε πάχος από 9 12mm. Η στρώση υποδοχής δεν πρέπει να πατηθεί ή λειανθεί. Βήμα 5: Δεύτερη στρώση (αυτή είναι και η στρώση επιπέδωσης ή λείανσης). Εφαρμόζεται με απευθείας άπλωμα με μυστρί στην επιφάνεια η οποία προηγουμένως έχει διαβραχεί ελαφρά. Σε αυτήν την φάση και εάν απαιτείται μια επιπέδωση της επιφάνειας, γεμίζονται πρώτα οι ανομοιογένειες με περισσότερες λεπτές στρώσεις και τέλος εφαρμόζεται η στρώση στην επιθυμητή ευθεία με χρήση οδηγών με μέγιστο πάχος 12 16mm σε μία στρώση. Το δέσιμο της επιφάνειας πραγματοποιείται με ξύλινο τριβείο και χαράσσεται ελαφρά ώστε να δεχτεί το τελικό φινίρισμα. Οι ανομοιογένειες θα πρέπει να εξαλειφθούν σε αυτήν την φάση, καθώς δεν είναι δυνατόν να διορθωθούν μετά λόγω του μικρού πάχους της επόμενης στρώσης του φινιρίσματος. Βήμα 6: Τελική επίστρωση Να διαβραχεί ελαφριά η επιφάνεια εάν είναι απαραίτητο. Εφαρμόζεται η τελική επίστρωση, σε πάχος από 2 6mm (να τηρείται πάντα η οδηγία που δόθηκε σχετικά με την επιλογή των αδρανών) Πραγματοποιείται το επιθυμητό αισθητικό αποτέλεσμα (με τριβείο από σφουγγάρι, ξύλο, πλαστικό, με ειδικά καρφιά, πάτημα με αμερικάνικη σπάτουλα κλπ.). Να αποφευχθούν ενώσεις στην επιφάνεια. Να εκμεταλλευτούν τα τυφλά σημεία ένωσης, οι κορνίζες και τα φυσικά μέσα της ίδιας της επιφάνειας για το σταμάτημα της εργασίας. Ποιο τύπο συνδετικού να χρησιμοποιήσω και σε ποια δοσολογία? Η δοσολογία του συνδετικού εξαρτάται από την διάγνωση της κατάστασης της υπάρχουσας τοιχοποιίας. Για αναγνωρισμένα μνημεία, καλό είναι να πραγματοποιηθεί μια μελέτη (από κατάλληλο άτομο ή εργαστήριο) η οποία και θα δώσει τον τύπο συνδετικού καθώς και την αναλογία ανάμιξης με τα αδρανή. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την χρήση του κατάλληλου συνδετικού και την ογκομετρική ανάμιξη τους παρακαλούμε να συμβουλευτείτε τις οδηγίες στο σχετικό κεφάλαιο στην σελίδα 6 του παρόντος οδηγού. 14

Αντιμετώπιση ανιούσας υγρασίας με Calcidur /Hydradur Μία από τις σημαντικότερες αιτίες επιδείνωσης και υποβάθμισης των κατασκευών είναι η υγρασία σε συνδυασμό με την ισχυρή παρουσία αλάτων. Στις περισσότερες περιπτώσεις το πρόβλημα αλλά και η λύση που προτείνεται έχει να κάνει με επεμβάσεις στο εξωτερικό της δομής. Σε περιπτώσεις όπως στην ανιούσα υγρασία αυτό δεν είναι εφικτό και προτείνεται η χρήση κονιαμάτων με την δυνατόν καλύτερη κενή δομή για να διευκολύνεται η μέγιστη εξάτμιση. Επιβάλλεται η χρήση των συνδετικών Calcidur /Hydradur τα οποία έχουν κενή δομή και αλλαγές στην προδιαγραφή των αδρανών, και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η επέμβαση με το σκεπτικό μιας εφαρμογής διακοσμητικού χαρακτήρα. Φάσεις εργασιών αντιμετώπισης ανιούσας υγρασίας με Calcidur /Hydradur NHL 1. Κονίαμα εξυγίανσης από τα άλατα. 2. Κονίαμα αφύγρανσης (μακροπορώδες κονίαμα) 3. Φινίρισμα (λεπτό επίχρισμα με Calcidur ) 4. Λεπτομέρεια του πώς εφαρμόζεται το κονίαμα εξυγίανσης στο κονίαμα δαπέδου 5. Λεπτομέρεια του σοβατέπι σε σχέση με το δάπεδο. 6. Όριο γραμμής ανιούσας υγρασίας 7. Τελικό ύψος της επέμβασης (1 μέτρο πάνω από το όριο της γραμμής της ανιούσας υγρασίας) 8. Υφιστάμενο επίχρισμα σε καλή κατάσταση, παραμένει. Προετοιμασία κονιάματος εξυγίανσης από τα άλατα Προτείνεται η ανάμιξη Hydradur NHL 5 : άμμου 0 5mm σε αναλογία της τάξεως 1:2. Το κονίαμα αυτό έχει διπλή λειτουργία αφού πέρα από την εξυγίανση της τοιχοποιίας από τα άλατα, εξυπηρετεί και ως στρώση υποδοχής του μακροπορώδες κονιάματος. Προετοιμασία μακροπορώδες κονιάματος αφύγρανσης Προτείνεται η ανάμιξη Calcidur NHL 3.5 : χονδρής άμμου 0 5mm σε αναλογία της τάξεως 1:3. Στην άμμο θα χρειαστεί η προσθήκη μιας καλής αναλογίας (30 50%) αδρανών όπως ο διογκωμένος περλίτης ή κεραμάλευρα. Τα άνω αδρανή προσφέρουν μεγάλους πόρους και θα πρέπει να έχουν ίδια κοκκομετρική διαβάθμιση την άμμο. Βήμα 1: Καθαίρεση του σαθρού επιχρίσματος, πλύσιμο με γλυκό νερό σε χαμηλή πίεση και αμμοβολή της επιφάνειας για την απομάκρυνση της σκόνης, φλοιδών και των εξανθημάτων από τα άλατα (εάν αυτό επιτρέπεται από το καθεστώς της συντήρησης). Αποκατάσταση της σαθρής και ακατάλληλης αρμολόγησης με νέα. 15

Βήμα 2: Εφαρμογή της 1 ης στρώσης εξυγίανσης με μηχάνημα για επιχρίσματα ή διά χειρός σε όλη την επιφάνεια, ώστε να μην υπάρχουν κενά και σε πάχος από 0.6 έως και 1 cm, δίχως να στρώσουμε ή λειάνουμε την επιφάνεια. Βήμα 3: Μετά από 12 έως και 24 ώρες εφαρμόζεται η μακροπορώδες κονία αφύγρανσης, σε ένα ελάχιστο πάχος των 20mm σε μία στρώση. Εάν η τοιχοποιία απαιτεί μεγαλύτερο πάχος παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας για περαιτέρω οδηγίες. Η εφαρμογή του μπορεί να γίνει με μηχάνημα για επιχρίσματα και διά χειρός, και θα πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή ώστε να μην πατηθεί πολύ το κονίαμα αυτό, ούτε και να χρησιμοποιηθεί τριβείο, πέρα από το ελαφρύ πάτημα της διάστρωσης. Ενδείκνυται και σε παραθαλάσσιο περιβάλλον Φινίρισμα Μετά τη ωρίμανση και το στέγνωμα του μακροπορώδες επιχρίσματος εφαρμόζεται μια τραβηχτή στρώση λεπτού επιχρίσματος ή/και χρωματισμός. Ο χρωματισμός πραγματοποιείται με Calcidur NHL 3.5 (βλέπε σελίδα 21 στον ίδιο οδηγό). 16

Επίχρισμα σε ξύλινο πήχη με Calcidur Βήμα 1: Προετοιμασία του πήχη Οι πήχεις πρέπει να στερεωθούν καλά στους δοκούς ή στα καδρόνια της οροφής ή τοιχοποιίας με μεταξύ τους απόσταση 8 10mm. Τα καδρόνια υποστήριξης ή οι δοκοί οροφής θα πρέπει να έχουν τοποθετηθεί έτσι ώστε να μην βρίσκονται οι πήχεις αδικαιολόγητα στο κέντρο. Μεγάλες αποστάσεις μεταξύ δοκών οροφής και καδρονιών μπορεί να χρειαστούν ενδιάμεση υποστήριξη από μεγαλύτερους πήχεις. Πριονισμένοι ή σπασμένοι στο χέρι (παραδοσιακά χειροποίητοι) θα πρέπει να υγρανθούν κατάλληλα πριν εφαρμοστούν. Στεγνοί πήχεις διογκώνονται όταν επιχριστούν, και μπορεί να σκεβρώσουν προς τα μέσα ή και προς τα έξω. Τα καρφιά για τους πήχεις θα πρέπει να είναι λεπτής κνήμης για να μην σχίζουν τις άκρες του ξύλου. Βήμα 2: Πρώτη στρώση εφαρμογής επιχρίσματος Πρώτη στρώση ή στρώση υποδοχής. Η στρώση υποδοχής παρασκευάζεται γενικά με συνδετικό Calcidur NHL 3,5 και σε αναλογία 1:2 με καλά διαβαθμισμένη άμμο σε κοκκομετρία από 0 4mm. Οι τρίχες ή ίνες οπλισμού καλό είναι να κοπούν καλά και να αναμιχθούν πολύ καλά με το κονίαμα. Οι ίνες οπλισμού θα πρέπει να είναι αντοχής σε αλκάλια. Οι τρίχες θα πρέπει να είναι μακριές και δυνατές και να μην είναι κομματιασμένες ή σβώλοι από μάζα. Θα πρέπει να φαίνονται σαν την άκρη μιας γενειάδας πάνω στο κονίαμα όταν αυτό βρίσκεται στο μυστρί. Το κονίαμα εφαρμόζεται με απευθείας άπλωμα σε ελαφρά βρεγμένο υπόστρωμα σε πάχος από 10 12mm. Το κονίαμα θα πρέπει να απλωθεί το δυνατόν ομοιόμορφα και να πιεστεί ώστε να δημιουργήσει μύτες ανάμεσα και πίσω από τους πήχεις. Η στρώση θα πρέπει να καλύψει τους πήχεις γύρω στα 8 10mm. Οποιαδήποτε αρχική συρρίκνωση λάβει χώρα κατά την φάση του στεγνώματος θα πρέπει να επεξεργαστεί ελαφρώς με τριβείο. Σφίξιμο της ολικής επιφάνειας επιτυγχάνετε με ξύλινο τριβείο το οποίο χρησιμοποιείτε σε κοφτή και κυκλική κίνηση, αφού προηγουμένως βραχεί ελαφρά η επιφάνεια. Δημιουργία αδρής επιφάνειας μπορεί να γίνει με χτένα ή με ειδικό εργαλείο ξύστρα για σοβάντισμα σε πήχη, αρκεί να δοθεί προσοχή να μην είναι βαθύ το χάραγμα. Η χάραξη θα πρέπει να είναι κάθετη με την φορά του ξύλινου πήχη. Μέχρι να στεγνώσει και να σκληράνει η επιφάνεια και να σταματήσει η συρρίκνωση θα πρέπει να ελέγχεται η όλη διαδικασία δια ελαφρού ψεκασμού με καθαρό νερό ή με ασβεστόνερο. Εάν υπάρχουν εμφανή σταγονίδια στην επιφάνεια, σημαίνει πώς έχει διαβραχεί υπερβολικά. 17

Βήμα 3: Δεύτερη στρώση εφαρμογής επιχρίσματος Χρησιμοποιείται το ίδιο κονίαμα και συνεπώς η ίδια μέθοδος ανάμιξης με την πρώτη στρώση, και εφαρμόζεται με απευθείας άπλωμα με μυστρί στην επιφάνεια η οποία προηγουμένως έχει διαβραχεί ελαφρά. Σε αυτήν την φάση και εάν απαιτείται μια επιπέδωση της επιφάνειας, γεμίζονται οι ανομοιογένειες σε λεπτές στρώσεις και εφαρμόζεται η στρώση στην επιθυμητή ευθεία με χρήση οδηγών με μέγιστο πάχος 12 16mm σε μία στρώση. Το σφίξιμο της επιφάνειας πραγματοποιείται με ξύλινο τριβείο και χαράσσεται ελαφρά ώστε να δεχτεί το τελικό φινίρισμα. Οι ανομοιογένειες θα πρέπει να λειανθούν σε αυτήν την φάση, καθώς δεν είναι δυνατόν να διορθωθούν μετά λόγω του μικρού πάχους της επόμενης στρώσης του φινιρίσματος. Σε αυτήν την στρώση θα πρέπει να γίνει η εργασία μόνο εάν έχει στεγνώσει επαρκώς ή πρώτη στρώση, περίπου μετά από μία εβδομάδα ανάλογα με τις συνθήκες. Βήμα 4: Τελικό φινίρισμα. Τριχιές ή ίνες δεν είναι απαραίτητες. Το τελικό επίχρισμα πραγματοποιείται με CALCIDUR NHL 2 και καθαρή λεπτή χαλαζιακή άμμο ή μαρμαρόσκονη διαβαθμισμένης κοκκομετρίας έως 0.7mm και σε αναλογία 1:1. Εφαρμόζεται με ένα μυστρί στην επιφάνεια σε δύο στρώσεις απανωτές και σε ένα συνολικό πάχος 2mm περίπου. Σφίξιμο επιτυγχάνετε με ξύλινο τριβείο και ψεκασμός γίνεται με καθαρό νερό ανάλογα με το πώς προχωρά το στέγνωμα, το οποίο γίνεται με την απορρόφηση της υγρασίας δια του υποστρώματος. Τελικό φινίρισμα προάγεται με πατητή χρήση ανοξείδωτου τριβείου και ανάλογη διαβροχή (δια ψεκασμού πάντα) της επιφάνειας όπου απαιτείται. Η φορά του ανοξείδωτου τριβείου γίνεται συνήθως από την πάνω πλευρά της τοιχοποιίας προς την κάτω. Η επιδιόρθωση φινιρισμένου επιχρίσματος χρειάζεται προσοχή. Το φινίρισμα περιέχει άμμο ή μαρμαρόσκονη και θα εκτρίψει ή υποβιβάσει τις υπάρχουσες άκρες σε αδύναμη επιφάνεια γύρω από την περιοχή επισκευής. Ένα καθαρό σταμάτημα της επισκευής στα μόλις 2mm (από την ένωση της με το υπόλοιπο κομμάτι) είναι απαραίτητο και όταν η επισκευή αυτή στεγνώσει τότε το κενό συμπληρώνεται με έναν στόκο από CALCIDUR NHL 2 (δίχως άμμο). Βήμα 5: Τελική διακόσμηση Βάψιμο της επιφάνειας θα πρέπει να γίνει μόνο εάν αυτή έχει στεγνώσει πλήρως. Παραδοσιακά φινιρίσματα είναι ο μπατανάς με ασβέστη, το ασβεστόχρωμα ή χρώμα ασβέστη/καζεΐνης (βλέπε σελίδα 21 του παρόντος οδηγού). 18

Πλακοστρώσεις δαπέδου με Hydradur Αναμιγνύουμε εν ξηρό σε μύλο κονιαμάτων ή σε όρθιο αναδευτήρα κονιαμάτων μέχρι να πετύχουμε μία ομοιόμορφη απόχρωση, προσθέτουμε αργά νερό έως ότου πετύχουμε την απαιτούμενη υγρασία (ημιξηρό), τόση ώστε να παρουσιάζει συνδετικές ιδιότητες όταν το σφίγγουμε στο χέρι μας. Η χρήση μπετονιέρας μπορεί να προκαλέσει σβώλους. Προτείνεται η χρήση Hydradur NHL 5 και αδρανή 0 6mm σε ογκομετρική ανάμιξη 1:3. Εφαρμογή σε εσωτερικούς χώρους Εφαρμόζουμε πάνω σε ένα συμπαγές υπόστρωμα από καθαρά αδρανή των 50mm, με ελάχιστο πάχος στα 75mm. Εάν απαιτείται μεμβράνη να χρησιμοποιηθεί γεωύφασμα και όχι μεμβράνη πολυαιθυλενίου. Εφαρμογή σε εξωτερικούς χώρους Εφαρμόζεται ιδανικά πάνω σε ένα συμπαγές υπόστρωμα από καθαρά αδρανή της τάξεως των 75 50mm, με ελάχιστο πάχος στα 100mm. Όσο μεγαλύτερο τα πάχος τόσο καλύτερες θα είναι οι μονωτικές του ιδιότητες. Μεμβράνες για την υγρασία και τους υδρατμούς δεν χρειάζονται. Η εφαρμογή γίνεται με μία πρώτη στρώση σε πάχος της τάξεως των 50mm. θα πρέπει να πατηθεί καλά είτε με το χέρι είτε με δονούμενη πλάκα στο επιθυμητό επίπεδο. Δημιουργία μηχανικής χάραξης για καλύτερη πρόσφυση και εφαρμογή μίας ακόμα στρώσης λάσπης ασβεστοκονιάματος πάχους 20mm, και τοποθέτηση των κεραμικών ή λίθινων πλακών πάνω στην στρώση αυτή. 19