ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΔΡΟΜΕΔΩΝ Συντάκτες Παναγιώτης Αγγελίδης Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Δ.Π.Θ. Περικλής Λατινόπουλος Καθηγητής Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο παρόν κείμενο επιχειρείται μια καταγραφή πληροφοριών για τα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) ειδίκευσης που συνδέονται με τα Εργαστήρια του Δικτύου ΥΔΡΟΜΕΔΩΝ, για τη διερεύνηση των διαφόρων παραμέτρων λειτουργίας τους και τον εντοπισμό ομοιοτήτων και διαφορών τους, με στόχους αφενός την ενημέρωση των υποψηφίων μεταπτυχιακών φοιτητών και αφετέρου τη διατύπωση προτάσεων για τη βελτίωση και τον καλύτερο συντονισμό των ΠΜΣ για το μέλλον. Σημειώνεται ότι η παρούσα μελέτη δεν αναφέρεται καθόλου στα οργανωμένα ΠΜΣ που οδηγούν στη λήψη διδακτορικού διπλώματος και που λειτουργούν στα ίδια Τμήματα και τις ίδιες Σχολές με τα ΠΜΣ ειδίκευσης που παρουσιάζονται εδώ. Για τις σπουδές που οδηγούν σε διδακτορικό δίπλωμα εί ήδη σε εξέλιξη άλλη μελέτηέρευνα που εκπονείται από μέλη του Δικτύου ΥΔΡΟΜΕΔΩΝ. Η έρευνα, στην οποία στηρίχθηκε η παρούσα μελέτη, έγινε με συλλογή στοιχείων που αφορούν το ακαδημαϊκό έτος 2009 2010. Για την πραγματοποίησή της συντάχθηκε ειδικό ερωτηματολόγιο, που απαντήθηκε από 15 ΠΜΣ, στα οποία συμμετέχουν Σχολές και Τμήματα: Α. Πολιτικών Μηχανικών (ΠΜ) 1. Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 2. Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης 3. Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου 4. Πανεπιστημίου Θεσσαλίας 5. Πανεπιστημίου Πατρών Β. Γεωπονικών Επιστημών (ΓΕ) 1. Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 2. Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Γ. Μηχανικών Περιβάλλοντος (ΜΗΠΕΡ) 1. Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης 2. Πολυτεχνείου Κρήτης Δ. Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών (ΑΤΜ) 1. Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 2. Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Στη συνέχεια ακολούθησε η στατιστική επεξεργασία και η εν γένει ανάλυση των στοιχείων από τις απαντήσεις των 15 ΠΜΣ στα ερωτηματολόγια, η οποία παρουσιάζεται και σχολιάζεται στην παρούσα μελέτη. 2
2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Στον Πίνακα 2.1 παρατίθενται 16 ΠΜΣ που συνδέονται με τα Εργαστήρια του Δικτύου ΥΔΡΟΜΕΔΩΝ και που αποτελούν αντικείμενο της παρούσας έρευνας. Το ένα από αυτά δεν συμπεριλήφθηκε στην έρευνα, καθώς η λειτουργία του άρχισε αμέσως μετά το ακαδημαϊκό έτος 2009 2010 (το ΠΜΣ του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας «Διαχείριση Υδρομετεωρολογικών Κινδύνων»). Διευκρινίζεται ότι τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας αναφέρονται μόνο στο ακαδημαϊκό έτος 2009 2010, καθώς ενδέχεται να υπάρχουν διαφορές με προηγούμενες ή επόμενες περιόδους. Στον Πίνακα 2.2 που ακολουθεί, 5 μόνο από τα 15 ΠΜΣ εμφανίζονται ότι εί διατμηματικά (ΔΠΜΣ), ενώ τα υπόλοιπα 10 ιδρύθηκαν και λειτουργούν από ένα μόνο Τμήμα ή μία Σχολή. Στον ίδιο Πίνακα 2.2 εμφανίζεται η διάρκεια φοίτησης. Όπως προκύπτει, 1 μόνο ΠΜΣ έχει διάρκεια 24 μηνών, 5 έχουν διάρκεια 18 μηνών, ενώ τα υπόλοιπα 9 έχουν διάρκεια 12 μηνών. Αντίστοιχα κυμαίνεται και ο αριθμός των διδακτικών εξαμήνων, τα οποία σε 1 ΠΜΣ εί 4, σε 5 ΠΜΣ εί 3 και στα υπόλοιπα 9 ΠΜΣ εί 2 εξάμηνα. Εί λοιπόν προφανές ότι η λίγο ως πολύ τυπική χρονική διάρθρωση των ΠΜΣ δηλαδή σε δύο διδακτικά εξάμηνα και με συνολική διάρκεια ενός έτουςακολουθείται από το 60% των υπό μελέτη ΠΜΣ, ενώ το σημαντικό υπόλοιπο 40% των ΠΜΣ λειτουργεί με μεγαλύτερες διάρκειες και περισσότερα διδακτικά εξάμηνα. Ως προς τη συχνότητα προκηρύξεων για την επιλογή μεταπτυχιακών φοιτητών, από τον Πίνακα 2.2 προκύπτει ότι όλα τα ΠΜΣ προβαίνουν σε προκήρυξη κάθε χρόνο. Από τον Πίνακα 2.3 προκύπτει ότι δίδακτρα υπάρχουν σε ΠΜΣ του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (ειδικότερα σε 5 από τα 15 ΠΜΣ). Τα συνολικά δίδακτρα για όλη τη διάρκεια των μεταπτυχιακών σπουδών κυμαίνονται από 1200 έως 3500 ανά εγγραφόμενο μεταπτυχιακό φοιτητή. Στοιχεία για ζητήματα σχετικά με τη μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία (ΜΔΕ) εμφανίζονται επίσης στον Πίνακα 2.3. Κατ αρχήν σημειώνεται ότι η ΜΔΕ εί υποχρεωτική σε όλα τα υπό μελέτη ΠΜΣ. Σε ένα Πρόγραμμα αντί εκπόνησης διπλωματικής εργασίας 6μηνης διάρκειας υπάρχει δυνατότητα αντικατάστασής της με την επιτυχή παρακολούθηση 3 επιπλέον μαθημάτων. Τέλος, από την τελευταία στήλη του Πίνακα 2.3 φαίνεται ότι η ελάχιστη διάρκεια εκπόνησης της ΜΔΕ εί είτε 3 είτε 6 μήνες. Η πρώτη περίπτωση αφορά σε 7 ΠΜΣ ενώ η δεύτερη στα υπόλοιπα 8 ΠΜΣ. 3
Πίνακας 2.1 Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών που σχετίζονται με το Δίκτυο ΥΔΡΟΜΕΔΩΝ ΑΕΙ ΤΜΗΜΑ/ΣΧΟΛΗ ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Πολιτικών Μηχανικών «Επιστήμη και Τεχνολογία Υδατικών Πόρων» Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών «Περιβάλλον και Ανάπτυξη» Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τμήμα Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών Τμήμα Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών Γεωπονική Σχολή ΠΜΣ Τμήματος Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής Τομέας «Αειφορική Διαχείριση Υδατικών Πόρων» & Τομέας «Διαχείριση Περιβάλλοντος» «Προστασία Περιβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη» «Γεωπληροφορική» Κατεύθυνση «Υδατικοί Πόροι» «Τεχνικές και Μέθοδοι στην Ανάλυση, Σχεδίαση και Διαχείριση του Χώρου» Κατεύθυνση «Οργάνωση και Διαχείριση Πόρων και Έργων Ανάπτυξης» ΠΜΣ Γεωπονικής Σχολής Ειδίκευση «Γεωργικής Μηχανικής και Υδατικών Πόρων» Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών ΠΜΣ Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών Κατεύθυνση «Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος» Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος «Υδραυλική Μηχανική» «Οργάνωση και Διοίκηση Τεχνικών Συστημάτων» Κατεύθυνση «Διοίκηση Ενεργειακών, Βιομηχανικών και Περιβαλλοντικών Συστημάτων» «Περιβαλλοντική Μηχανική και Επιστήμη» Κατεύθυνση «Διαχείριση Αποβλήτων και Υδατικών Πόρων» Πολυτεχνείο Κρήτης Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος «Περιβαλλοντική και Υγειονομική Μηχανική» Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών «Εφαρμοσμένη Μηχανική και Προσομοίωση Συστημάτων» Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών «Διαχείριση Υδρομετεωρολογικών Κινδύνων» (Hydrohasards) Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος Τμήμα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος «Σύγχρονα Συστήματα Αγροτικής Παραγωγής στο Μεσογειακό Χώρο με Έμφαση στην Αειφορική Παραγωγή και τη Χρησιμοποίηση Νέων Τεχνολογιών» Κατεύθυνση «Γεωργική Μηχανική Διαχείριση Φυσικών Πόρων» «Αυτοματισμοί στις αρδεύσεις, τις Γεωργικές Κατασκευές και στην Εκμηχάνιση της Γεωργίας» 4
Πίνακας 2.2 Διατμηματικά / μονοτμηματικά ΠΜΣ, διάρκεια φοίτησης, συχνότητα προκηρύξεων Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών ΔΠΜΣ Διάρκεια (μήνες) Συχνότητα προκηρύξεων (χρόνια) διδακτικών εξαμήνων 01 Επιστήμη και Τεχνολογία Υδατικών Πόρων (ΕΜΠ) 02 Περιβάλλον και Ανάπτυξη (ΕΜΠ) 03 ΠΜΣ Τμ.Αξιοπ.Φυσ.Πόρων & Γεωργ.Μηχ/κής Τομέας «Αειφ.Διαχ.Υδατ.Πόρων» & Τομέας «Διαχ.Περιβάλ.» (ΓΠΑ) 04 Προστασία Περιβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΑΠΘ) 05 Γεωπληροφορική Κατεύθυνση «Υδατικοί Πόροι» (ΑΠΘ) 06 Τεχνικές & Μέθ.στην Ανάλ., Σχεδίαση & Διαχ.του Χώρου Κατεύθ. Οργάν.& Διαχ.Πόρων & Έργων Ανάπτυξης (ΑΠΘ) 07 ΠΜΣ Γεωπονικής Σχολής Ειδίκευση «Γεωργικής Μηχανικής και Υδατικών Πόρων» (ΑΠΘ) 08 ΠΜΣ Τμ.Πολιτικών Μηχ/κών Κατεύθυνση «Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος» (ΠΑΝ.ΠΑΤΡΩΝ) 18 1 3 09 Υδραυλική Μηχανική (ΔΠΘ) 10 Οργάν.& Διοίκηση Τεχν.Συστημ. Κατεύθ. Διοίκηση Ενεργειακών, Βιομηχανικών & Περιβαλ. Συστημάτων (ΔΠΘ) 11 Περιβαλλοντική Μηχανική και Επιστήμη Κατεύθ. Διαχείρισης Αποβλήτων & Υδατικών Πόρων (ΔΠΘ) 12 Περιβαλλοντική και Υγειονομική Μηχανική (ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ) 13 Εφαρμοσμένη Μηχανική και Προσομοίωση Συστημάτων (ΠΑΝ. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 14 Σύγχρ.Συστήμ.Αγροτ.Παραγ. στο Μεσογειακό Χώρο με Έμφαση στην Αειφ.Παραγ.και τη Χρησ.Νέων Τεχνολ. Κατ.Γεωργική Μηχανική Διαχ.Φυσ.Πόρων (Π.ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 15 Αυτοματισμοί στις αρδεύσεις, τις Γεωργ.Κατασκ.και στην Εκμηχάνιση της Γεωργίας (ΠΑΝ.ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 18 1 3 18 1 3 18 1 3 18 1 3 24 1 4 5
Πίνακας 2.3 Δίδακτρα, μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία και διάρκειά της Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Δίδακτρα συνολικά ( ) Υποχρεωτική διπλωματική εργασία Ελάχιστη διάρκεια διπλωματικής (μήνες) 01 Επιστήμη και Τεχνολογία Υδατικών Πόρων (ΕΜΠ) 3 02 Περιβάλλον και Ανάπτυξη (ΕΜΠ) 3 03 ΠΜΣ Τμ.Αξιοπ.Φυσ.Πόρων & Γεωργ.Μηχ/κής Τομέας «Αειφ.Διαχ.Υδατ.Πόρων» & Τομέας «Διαχ.Περιβάλ.» (ΓΠΑ) 6 04 Προστασία Περιβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΑΠΘ) 3 05 Γεωπληροφορική Κατεύθυνση «Υδατικοί Πόροι» (ΑΠΘ) 3 06 Τεχνικές & Μέθ.στην Ανάλ., Σχεδίαση & Διαχ.του Χώρου Κατεύθ. Οργάν.& Διαχ.Πόρων & Έργων Ανάπτυξης (ΑΠΘ) 07 ΠΜΣ Γεωπονικής Σχολής Ειδίκευση «Γεωργικής Μηχανικής και Υδατικών Πόρων» (ΑΠΘ) 08 ΠΜΣ Τμ.Πολιτικών Μηχ/κών Κατεύθυνση «Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος» (ΠΑΝ.ΠΑΤΡΩΝ) 3 6 6 09 Υδραυλική Μηχανική (ΔΠΘ) 1200 3 10 Οργάν.& Διοίκηση Τεχν.Συστημ. Κατεύθ. Διοίκηση Ενεργειακών, Βιομηχανικών & Περιβαλ. Συστημάτων (ΔΠΘ) 11 Περιβαλλοντική Μηχανική και Επιστήμη Κατεύθ. Διαχείρισης Αποβλήτων & Υδατικών Πόρων (ΔΠΘ) 12 Περιβαλλοντική και Υγειονομική Μηχανική (ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ) 13 Εφαρμοσμένη Μηχανική και Προσομοίωση Συστημάτων (ΠΑΝ. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 14 Σύγχρ.Συστήμ.Αγροτ.Παραγ. στο Μεσογειακό Χώρο με Έμφαση στην Αειφ.Παραγ.και τη Χρησ.Νέων Τεχνολ. Κατ.Γεωργική Μηχανική Διαχ.Φυσ.Πόρων (Π.ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 15 Αυτοματισμοί στις αρδεύσεις, τις Γεωργ.Κατασκ.και στην Εκμηχάνιση της Γεωργίας (ΠΑΝ.ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 6 2250 6 6 2250 (*) 6 3500 3 1500 6 (*) αντί εκπόνησης διπλωματικής 6μηνης διάρκειας, υπάρχει δυνατότητα αντικατάστασής της με 3 επιπλέον μαθήματα. 6
Όπως προκύπτει από τον Πίνακα 2.4, ο συνολικός αριθμός των μεταπτυχιακών μαθημάτων που προσφέρονται από τα ΠΜΣ κυμαίνεται από 8 έως 17. Διευκρινίζεται ότι τα δεκαδικά που εμφανίζονται σε κάποιους αριθμούς μαθημάτων, προκύπτουν από τους μέσους όρους αριθμού μαθημάτων σε διαφορετικές κατευθύνσεις εντός του ίδιου ΠΜΣ. Στο 1/3 των ΠΜΣ απαιτούνται 8 συνολικά μαθήματα για τη λήψη του μεταπτυχιακού τίτλου (άθροισμα 3 ης και 4 ης στήλης του Πίνακα 2.4), σε ένα άλλο 1/3 των Προγραμμάτων απαιτούνται 9 (ή 9,5) μαθήματα και στο υπόλοιπο 1/3 των ΠΜΣ απαιτείται αριθμός μαθημάτων μεγαλύτερος ή ίσος του 10. Αξιοσημείωτη εί η διαφοροποίηση στα υποχρεωτικά μαθήματα (Πίνακας 2.4). Σε 4 ΠΜΣ υπάρχουν μόνο υποχρεωτικά μαθήματα, ενώ στα υπόλοιπα ΠΜΣ τα υποχρεωτικά μαθήματα αποτελούν το 10% έως 90% του συνόλου των απαιτούμενων μαθημάτων για τη λήψη του μεταπτυχιακού διπλώματος. Επίσης μεγάλη διαφοροποίηση εμφανίζεται και στον αριθμό των διατιθέμενων μαθημάτων για επιλογή (Πίνακας 2.4), ο αριθμός των οποίων σε κάποια ΠΜΣ φτάνει τα 25. Έτσι, το ποσοστό του αριθμού μαθημάτων επιλογής, που πρέπει να παρακολουθήσει κάθε μεταπτυχιακός φοιτητής, ως προς τα συνολικά διατιθέμενα για επιλογή μαθήματα κυμαίνεται από 14% έως 60%. Με άλλα λόγια, στα ΠΜΣ που προσφέρουν μαθήματα επιλογής οι ΜΦ έχουν ένα ευρύ σύνολο εναλλακτικών συνδυασμών μαθημάτων στις επιλογές τους. Στον Πίνακα 2.5 εμφανίζεται ο αριθμός των προσφερόμενων θέσεων μεταπτυχιακών φοιτητών καθώς και ο αριθμός αιτήσεων που υποβλήθηκαν για εισαγωγή κατά το ακαδημαϊκό έτος 2009 2010. Όπως προκύπτει, οι προσφερόμενες θέσεις ανά ΠΜΣ κυμαίνονται από 13 έως 45. Οι αιτήσεις σε κάποια από αυτά ξεπερνάνε τις 200, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το ΠΜΣ «Προστασία Περιβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΑΠΘ)» με 215 αιτήσεις και το ΠΜΣ «Περιβάλλον και Ανάπτυξη (ΕΜΠ)» με 350 αιτήσεις. Έτσι ο αριθμός των αιτήσεων προς αυτόν των προσφερόμενων θέσεων με την εξαίρεση ενός Προγράμματος που ίσος εί από περίπου 2 έως 9 φορές μεγαλύτερος! Βεβαίως, σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει ένας αριθμός ατόμων που υποβάλλει ταυτόχρονα αίτηση εισαγωγής σε περισσότερα του ενός ΠΜΣ. Αυτό πάντως με κανέναν τρόπο δεν μειώνει το σημαντικό πρόβλημα της ελλειμματικής σχέσης προσφοράς ζήτησης που υφίσταται τουλάχιστον στα Προγράμματα που τα τελευταία χρόνια απέκτησαν φήμη και κύρος για διάφορους λόγους. Τέλος, στον Πίνακα 2.6 δίνεται ο τρόπος επιλογής των μεταπτυχιακών φοιτητών. Κανένα ΠΜΣ δεν επιλέγει με αποκλειστικό κριτήριο τον βαθμό στο προπτυχιακό δίπλωμα/πτυχίο. Σε ένα ΠΜΣ γίνονται εξετάσεις. Στα μισά ΠΜΣ (σε 7 από 14) έχει τεθεί μια σειρά κριτηρίων με βάση τα οποία μοριοδοτούνται οι υποψήφιοι και η κατάταξη αξιολόγησης γίνεται με συγκεκριμένο μαθηματικό τύπο και συντελεστές βαρύτητας. Στα υπόλοιπα περίπου μισά ΠΜΣ (6 από 14) η επιλογή γίνεται με βάση τον βαθμό διπλώματος/πτυχίου και με συνεκτίμηση όλων των προσόντων των υποψηφίων. 7
Πίνακας 2.4 μαθημάτων Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Συνολικός αριθμός μαθημάτων υποχρεωτικών μαθημάτων μαθημάτων επιλογής διατιθέμενων μαθημάτων προς επιλογή 01 Επιστήμη και Τεχνολογία Υδατικών Πόρων (ΕΜΠ) 8 4 4 18 02 Περιβάλλον και Ανάπτυξη (ΕΜΠ) 10 9 1 7 03 ΠΜΣ Τμ.Αξιοπ.Φυσ.Πόρων & Γεωργ.Μηχ/κής Τομέας «Αειφ.Διαχ.Υδατ.Πόρων» & Τομέας «Διαχ.Περιβάλ.» (ΓΠΑ) 8 6 2 10 04 Προστασία Περιβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΑΠΘ) 9 4 5 10 05 Γεωπληροφορική Κατεύθυνση «Υδατικοί Πόροι» (ΑΠΘ) 9 9 0 0 06 Τεχνικές & Μέθ.στην Ανάλ., Σχεδίαση & Διαχ.του Χώρου Κατεύθ. Οργάν.& Διαχ.Πόρων & Έργων Ανάπτυξης (ΑΠΘ) 07 ΠΜΣ Γεωπονικής Σχολής Ειδίκευση «Γεωργικής Μηχανικής και Υδατικών Πόρων» (ΑΠΘ) 08 ΠΜΣ Τμ.Πολιτικών Μηχ/κών Κατεύθυνση «Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος» (ΠΑΝ.ΠΑΤΡΩΝ) 9 9 0 0 9.5 5 4.5 25 8 8 0 0 09 Υδραυλική Μηχανική (ΔΠΘ) 8 4 4 10 10 Οργάν.& Διοίκηση Τεχν.Συστημ. Κατεύθ. Διοίκηση Ενεργειακών, Βιομηχανικών & Περιβαλ. Συστημάτων (ΔΠΘ) 11 Περιβαλλοντική Μηχανική και Επιστήμη Κατεύθ. Διαχείρισης Αποβλήτων & Υδατικών Πόρων (ΔΠΘ) 12 Περιβαλλοντική και Υγειονομική Μηχανική (ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ) 13 Εφαρμοσμένη Μηχανική και Προσομοίωση Συστημάτων (ΠΑΝ. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 14 Σύγχρ.Συστήμ.Αγροτ.Παραγ. στο Μεσογειακό Χώρο με Έμφαση στην Αειφ.Παραγ.και τη Χρησ.Νέων Τεχνολ. Κατ.Γεωργική Μηχανική Διαχ.Φυσ.Πόρων (Π.ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 15 Αυτοματισμοί στις αρδεύσεις, τις Γεωργ.Κατασκ.και στην Εκμηχάνιση της Γεωργίας (ΠΑΝ.ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 15 11 4 9 8 3 5 13 17 9.5 7.5 21 9.5 1 8.5 14 10.3 6 4.3 8 12 12 0 0 8
Πίνακας 2.5 θέσεων μεταπτυχιακών φοιτητών αριθμός αιτήσεων για το 2009 10 Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών θέσεων μεταπτ. φοιτητών αιτήσεων Αριθ. αιτήσεων/ αριθ. θέσεων 01 Επιστήμη και Τεχνολογία Υδατικών Πόρων (ΕΜΠ) 44 131 3.0 02 Περιβάλλον και Ανάπτυξη (ΕΜΠ) 40 350 8.8 03 ΠΜΣ Τμ.Αξιοπ.Φυσ.Πόρων & Γεωργ.Μηχ/κής Τομέας «Αειφ.Διαχ.Υδατ.Πόρων» & Τομέας «Διαχ.Περιβάλ.» (ΓΠΑ) 04 Προστασία Περιβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΑΠΘ) 30 215 7.2 05 Γεωπληροφορική Κατεύθυνση «Υδατικοί Πόροι» (ΑΠΘ) 20 60 3.0 06 Τεχνικές & Μέθ.στην Ανάλ., Σχεδίαση & Διαχ.του Χώρου Κατεύθ. Οργάν.& Διαχ.Πόρων & Έργων Ανάπτυξης (ΑΠΘ) 07 ΠΜΣ Γεωπονικής Σχολής Ειδίκευση «Γεωργικής Μηχανικής και Υδατικών Πόρων» (ΑΠΘ) 08 ΠΜΣ Τμ.Πολιτικών Μηχ/κών Κατεύθυνση «Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος» (ΠΑΝ.ΠΑΤΡΩΝ) 16 78 4.9 13 27 2.1 35 67 1.9 09 Υδραυλική Μηχανική (ΔΠΘ) 45 108 2.4 10 Οργάν.& Διοίκηση Τεχν.Συστημ. Κατεύθ. Διοίκηση Ενεργειακών, Βιομηχανικών & Περιβαλ. Συστημάτων (ΔΠΘ) 11 Περιβαλλοντική Μηχανική και Επιστήμη Κατεύθ. Διαχείρισης Αποβλήτων & Υδατικών Πόρων (ΔΠΘ) 12 Περιβαλλοντική και Υγειονομική Μηχανική (ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ) 13 Εφαρμοσμένη Μηχανική και Προσομοίωση Συστημάτων (ΠΑΝ. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 14 Σύγχρ.Συστήμ.Αγροτ.Παραγ. στο Μεσογειακό Χώρο με Έμφαση στην Αειφ.Παραγ.και τη Χρησ.Νέων Τεχνολ. Κατ.Γεωργική Μηχανική Διαχ.Φυσ.Πόρων (Π.ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 15 Αυτοματισμοί στις αρδεύσεις, τις Γεωργ.Κατασκ.και στην Εκμηχάνιση της Γεωργίας (ΠΑΝ.ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 30 94 3.1 40 135 3.4 30 108 3.6 20 47 2.4 30 59 2.0 25 25 1.0 9
Πίνακας 2.6 Τρόπος επιλογής μεταπτυχιακών φοιτητών Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Εξετάσεις Μόρια & μαθηματικός τύπος Βαθμός & συνεκτίμηση προσόντων 01 Επιστήμη και Τεχνολογία Υδατικών Πόρων (ΕΜΠ) 02 Περιβάλλον και Ανάπτυξη (ΕΜΠ) 03 ΠΜΣ Τμ.Αξιοπ.Φυσ.Πόρων & Γεωργ.Μηχ/κής Τομέας «Αειφ.Διαχ.Υδατ.Πόρων» & Τομέας «Διαχ.Περιβάλ.» (ΓΠΑ) 04 Προστασία Περιβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΑΠΘ) 05 Γεωπληροφορική Κατεύθυνση «Υδατικοί Πόροι» (ΑΠΘ) 06 Τεχνικές & Μέθ.στην Ανάλ., Σχεδίαση & Διαχ.του Χώρου Κατεύθ. Οργάν.& Διαχ.Πόρων & Έργων Ανάπτυξης (ΑΠΘ) 07 ΠΜΣ Γεωπονικής Σχολής Ειδίκευση «Γεωργικής Μηχανικής και Υδατικών Πόρων» (ΑΠΘ) 08 ΠΜΣ Τμ.Πολιτικών Μηχ/κών Κατεύθυνση «Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος» (ΠΑΝ.ΠΑΤΡΩΝ) 09 Υδραυλική Μηχανική (ΔΠΘ) 10 Οργάν.& Διοίκηση Τεχν.Συστημ. Κατεύθ. Διοίκηση Ενεργειακών, Βιομηχανικών & Περιβαλ. Συστημάτων (ΔΠΘ) 11 Περιβαλλοντική Μηχανική και Επιστήμη Κατεύθ. Διαχείρισης Αποβλήτων & Υδατικών Πόρων (ΔΠΘ) 12 Περιβαλλοντική και Υγειονομική Μηχανική (ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ) 13 Εφαρμοσμένη Μηχανική και Προσομοίωση Συστημάτων (ΠΑΝ. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 14 Σύγχρ.Συστήμ.Αγροτ.Παραγ. στο Μεσογειακό Χώρο με Έμφαση στην Αειφ.Παραγ.και τη Χρησ.Νέων Τεχνολ. Κατ.Γεωργική Μηχανική Διαχ.Φυσ.Πόρων (Π.ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 15 Αυτοματισμοί στις αρδεύσεις, τις Γεωργ.Κατασκ.και στην Εκμηχάνιση της Γεωργίας (ΠΑΝ.ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 10
3. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Από την παράθεση των παραπάνω στοιχείων προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: 1. Υπάρχει και λειτουργεί ένας αρκετά μεγάλος αριθμός ΠΜΣ. Τα 13 Εργαστήρια μέλη του Δικτύου ΥΔΡΟΜΕΔΩΝ εμπλέκονται λιγότερο ή περισσότερο σε 15 ΠΜΣ. Ίσως εί πολλά για μια μικρή χώρα σαν την Ελλάδα και για ένα συγκεκριμένο θεματικό πεδίο (νερό). Σημειώνεται ότι μόνο το 1/3 των ΠΜΣ εί διατμηματικά, ενώ τα 2/3 από αυτά ιδρύθηκαν και λειτουργούν από ένα μόνο Τμήμα ή μία Σχολή. 2. Ο σχετικά μεγάλος αριθμός ΠΜΣ υποδηλώνει ότι, τουλάχιστον προς το παρόν, υπάρχει διαθέσιμο επιστημονικό δυναμικό (μέλη ΔΕΠ) για τη λειτουργία όλων αυτών των ΠΜΣ και μάλιστα για την παροχή σε πολλές περιπτώσεις μεγάλου αριθμού και μεγάλης ποικιλίας προσφερόμενων μαθημάτων. Σε έναν ορίζοντα 5ετίας, οπότε αναμένεται συνταξιοδότηση σημαντικού αριθμού μελών ΔΕΠ, εί πολύ πιθανό να υπάρξει αναγκαστική αναπροσαρμογή στα ΠΜΣ. 3. Υπάρχει μεγάλη ανομοιομορφία των ΠΜΣ αναφορικά με τη διάρκεια των σπουδών, τον αριθμό των μαθημάτων, τη σχέση αριθμών μαθημάτων υποχρεωτικών/επιλογής, τη διάρκεια εκπόνησης διπλωματικής εργασίας, τα δίδακτρα, τον τρόπο επιλογής υποψηφίων κτλ. Ενδεχομένως οι διαφορές εί περισσότερες από τις ομοιότητες. Εί άξιο συζήτησης το πως στη βάση ενός συγκεκριμένου νομοθετικού πλαισίου και σε ένα συγκεκριμένο (με την ευρύτερη έννοια) θεματικό πεδίο, υπάρχουν τόσες διαφορές. 4. Η ζήτηση μεταπτυχιακών σπουδών εξακολουθεί μέχρι σήμερα να εί μεγάλη. Τα στοιχεία που παρατίθενται μπορούν να βοηθήσουν τους υποψήφιους μεταπτυχιακούς φοιτητές στο να κατευθύνουν καλύτερα τις αιτήσεις τους. Ενδεχομένως τα αμέσως επόμενα χρόνια, λόγω της αναμενόμενης αύξησης της ανεργίας στους νέους πτυχιούχους, η ζήτηση αυτή να αυξηθεί ακόμα περισσότερο, με στόχο την επιδίωξη περισσότερων προσόντων για τη διεκδίκηση μιας θέσης στην αγορά εργασίας. Σε απώτερο χρόνο η ζήτηση αυτή μάλλον θα μειωθεί, λόγω αδυναμίας απορρόφησης από την αγορά εργασίας αυτού του υψηλού επιπέδου επιστημονικού δυναμικού. 5. Τέλος υπάρχει ένας προβληματισμός, μήπως η ύπαρξη και λειτουργία όλων αυτών των ΠΜΣ οδηγεί σε υποβάθμιση των 5ετών προπτυχιακών σπουδών των αποφοίτων των Πολυτεχνικών και Γεωπονικών Σχολών, για τις οποίες διεκδικείται η θεσμική ισοτίμησή τους με τα αγγλοσαξονικά μεταπτυχιακά πτυχία επιπέδου Master. Με την παρούσα έρευνα το Δίκτυο ΥΔΡΟΜΕΔΩΝ στοχεύει να ενημερώσει και να κατευθύνει καλύτερα τους νέους διπλωματούχους στην επιλογή του κατάλληλου ΠΜΣ αφενός και αφετέρου να συμβάλει στη διαμόρφωση μιας γενικής κατεύθυνσης για τις μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα στο μέλλον. Έτσι, το Δίκτυο ΥΔΡΟΜΕΔΩΝ πιστεύει ότι τα ΠΜΣ πρέπει να κινηθούν προς τους εξής στόχους: Ελάττωση του αριθμού των ΠΜΣ με καταργήσεις ή συγχωνεύσεις Αύξηση των διατμηματικών ΠΜΣ και μείωση των μονοτμηματικών Μεγαλύτερη ομοιογένεια στις διαδικασίες λειτουργίας, επιλογής φοιτητών, κ.λ.π. Βελτίωση του επιπέδου σπουδών με: o προσφορά περισσότερων και υψηλότερης στάθμης μαθημάτων, μεγαλύτερης ποικιλίας περιεχομένου και από περισσότερους διδάσκοντες κατά μάθημα o αυστηρότερη επιλογή μεταπτυχιακών φοιτητών 11