Χρήση Φωτοβολταϊκών Συστημάτων και Στοιχείων

Χρήση Φωτοβολταϊκών Συστημάτων και Στοιχείων Καθαρή Ενέργεια από τον Ήλιο Η Πηγή Ενέργειας του Μέλλοντος; Δυνατότητες Χρήσης στα Έργα Υποδομής του Ελληνικού Στρατού ΚΕΙΜΕΝΟ: Λγός (ΜΧ) Ευριπίδης Χανιάς Εδώ και αρκετές δεκαετίες είναι γνωστή η ανάγκη για εξοικονόμηση πρώτων υλών και φυσικών πόρων. Μάλιστα τα τελευταία είκοσι έτη εξαιτίας των διαφαινόμενων κλιματικών αλλαγών, των δυνατοτήτων από την τεχνολογική πρόοδο και της ραγδαίας ανόδου των τιμών των συμβατικών καυσίμων, έχει γίνει σαφές ότι αυτή η ανάγκη είναι επιτακτική για όλες τις χώρες του πλανήτη και ειδικά για τις ανεπτυγμένες. 22 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΟΥΛ. - ΑΥΓ. 2009

Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (εφεξής θα αναφέρονται ως ΑΠΕ) συνιστούν πηγές ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον (σε αντίθεση με τα συμβατικά καύσιμα και τις κοινές πηγές ενέργειας), ενώ η πρόοδος στη χρήση τους αποτελεί βασική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επειδή βοηθούν στην αειφόρο ανάπτυξη. Η τελευταία χαρακτηρίζεται ως «η ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιούν τις δικές τους ανάγκες». Εύστοχα λοιπόν έχουν ονομασθεί και ήπιες ή εναλλακτικές ή πράσινες μορφές ενέργειας. Ως ΑΠΕ χαρακτηρίζονται οι ακόλουθες: Αιολική ενέργεια Ηλιακή ενέργεια Ενέργεια από βιομάζα και βιοαέριο Γεωθερμία Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα Κυματική ενέργεια Παλιρροϊκή ενέργεια Η χρήση τους ακολουθεί πιστά το πλαίσιο δράσης που πηγάζει από τη Συνθήκη του Κιότο (UNFCCC Kyoto Protocol) και συνάδει με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Συνθήκη του Κιότο είναι μια σημαντική παγκόσμια συμφωνία η οποία έχει σκοπό τον έλεγχο και τη σταδιακή μείωση των εκπομπών των αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ηλιακη ενεργεια Μία μορφή ΑΠΕ είναι η ηλιακή ενέργεια. Όταν η ηλιακή ενέργεια προσπίπτει σε κάποιο πλαίσιο, μπορεί να μετατρέπεται σε θερμική, η οποία γίνεται εκμεταλλεύσιμη με την βοήθεια των ηλιακών θερμικών συλλεκτών και παθητικών ηλιακών συστημάτων. Επίσης μπορεί να μεταβάλλεται έως κάποιο ποσοστό έως ηλεκτρική ενέργεια με την Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 23 Χρήση Φωτοβολταϊκών Συστημάτων και Στοιχείων

βοήθεια φωτοβολταϊκών (Φ/Β) συστημάτων. Τα Φ/Β συστήματα αποτελούνται από στοιχεία με ηλιακούς συλλέκτες σε μεγάλες επίπεδες επιφάνειες που ομοιάζουν με τους ηλιακούς θερμικούς συλλέκτες. Αυτές οι επιφάνειες ονομάζονται ηλιακές κυψέλες (κατασκευάζονται από ημιαγώγιμα υλικά) και είναι σε θέση να μετατρέψουν ένα ποσοστό της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Όπως είναι προφανές ο ήλιος αποτελεί ακίνδυνη πηγή ενέργειας που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις για αειφόρο ανάπτυξη, με κύριο όμως μειονέκτημα το σχετικό ποσοστό μετατρέψιμης ενέργειας. Τα οφέλη εκτός από απτά οικονομικά ή αναπτυξιακά είναι και: Ενεργειακά (εξοικονόμηση ενέργειας). Περιβαλλοντικά - οικολογικά (μείωση παραγόμενων ρύπων και θορύβου, με παράλληλη υποβάθμιση του φαινόμενου του θερμοκηπίου). Κοινωνικά (αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών και προστασίας της υγείας τους λόγω των ευμενών περιβαλλοντικών συνεπειών). Προσφέρεται συμβατότητα στοιχείων, αφού το γεωγραφικό πλάτος και κλίμα της χώρας μας ευνοεί την τοποθέτηση Φ/Β συστημάτων. Σχεδόν εννέα στους δώδεκα μήνες το χρόνο η χώρα μας έχει πλούσιο ηλιακό δυναμικό και ενδείκνυται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας από τον ήλιο. Εθνικά, αφού είναι ίσως η πιο αυθεντική εγχώρια μορφή ενέργειας, η οποία παρέχει ενεργειακή ανεξαρτησία, αλλά και δυνατότητα μεταφοράς τεχνολογίας αιχμής στη χώρας μας, δεδομένου ότι σταδιακά η κατασκευή των Φ/Β πλαισίων μπορεί να πραγματοποιείται στην Ελλάδα. Στον αντίποδα, όπως κάθε μορφή ενέργειας, έτσι και η ηλιακή υπόκειται σε περιορισμούς οι οποίοι οφείλονται στα χαρακτηριστικά της πηγής σε συνάρτηση με τις σημερινές δυνατότητες της τεχνολογίας. Έτσι, στη συγκεκριμένη μορφή ΑΠΕ απαιτούνται σχετικά μεγάλες εκτάσεις επιφανείας για να παραχθούν ικανοποιητικά ποσά ενέργειας, ενώ το οικονομικό κόστος εγκατάστασης - λειτουργίας κρίνεται υψηλό για το μέσο χρήστη. 24 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΟΥΛ. - ΑΥΓ. 2009

ΑρχΗ λειτουργιας Φ/Β συστηματων Η τεχνολογία αυτών των συστημάτων στηρίζεται στο φωτοβολταϊκό φαινόμενο (PV) κατά το οποίο, όταν τα φωτόνια έρθουν σε επαφή με ένα υλικό ημιαγωγού, άλλα ανακλώνται, άλλα το διαπερνούν και άλλα απορροφώνται από αυτό, παράγοντας έτσι ηλεκτρικό ρεύμα (σταθερής τάσης). Η βασική διάταξη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι το Φ/Β ηλιακό στοιχείο (ονομάζεται και φωτοστοιχείο, ηλιακό κύτταρο ή κυψελίδα - PV cell). Καθώς ένα ατομικό Φ/Β στοιχείο παράγει μόλις, περίπου 0,5V, από μόνο του δεν έχει πρακτικές εφαρμογές (εκτός από τη φόρτιση κινητών τηλεφώνων). Έτσι η βασική δομική μονάδα για Φ/Β εφαρμογές είναι το Φ/Β πλαίσιο. Ένα σύνολο Φ/Β ηλιακών στοιχείων (ηλεκτρονικά συνδεδεμένων μεταξύ τους), μαζί με τα στοιχεία για την συναρμολόγηση τους, αποτελούν το Φ/Β πλαίσιο (PV module). Ένα τυπικό Φ/Β πλαίσιο αποτελείται από 36 στοιχεία στη σειρά και παράγει συ χνά τάσεις μεγαλύτερες των 12 Volt. Τα Φ/Β πάνελ (PV panel) είναι ένα ή περισσότερα πλαίσια που έχουν κατασκευασθεί και συναρμολογηθεί σε ενιαία κατασκευή, έτοιμη να εγκατασταθεί σε μια Φ/Β εγκατάσταση, προκειμένου να αυξηθεί η τάση. Πρέπει να τονιστεί ότι τα πλαίσια συνδέονται σε σειρά για αύξηση της τάσης και παράλληλα για αύξηση του ρεύματος. Τα πάνελ χρησιμοποιούν συνδυασμό και των δυο κατηγοριών συνδέσεων. Ένα ολοκληρωμένο Φ/Β σύστημα συμπληρώνεται από τους μετασχηματιστές, τα συστήματα ελέγχου τάσης και τους συσσωρευτές. Τα στοιχεία είναι κατασκευασμένα κυρίως από πυρίτιο (αποτελεί το πιο διαδεδομένο υλικό κατασκευής), το οποίο βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στο φλοιό και έχει φιλικά για τον άνθρωπο χημικά χαρακτηριστικά (δεν είναι τοξικό). Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 25 Χρήση Φωτοβολταϊκών Συστημάτων και Στοιχείων

ΤεχνολογΙα ΦιλικΗ με το περιβαλλον Όπως επισημάνθηκε προηγουμένως, η μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική είναι απολύτως φιλική και δεν προκαλεί καμία είδους ρύπανση. Τα φωτοβολταϊκά (Φ/Β) συστήματα αποτελούν την πιο φιλόδοξη και πολλά υποσχόμενη καινοτομία από τις ηλιακές τεχνολογίες. Γενικά κάθε κιλοβατώρα που παράγεται από ΑΠΕ και άρα όχι από συμβατικά καύσιμα, συνεπάγεται την αποφυγή έκλυσης ενός περίπου κιλού διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Συγκεκριμένα, ένα τυπικό Φ/Β σύστημα ενός κιλοβάτ (kw) αποτρέπει κάθε χρόνο την έκλυση 1,3 τόνων διοξειδίου του άνθρακα, όσο θα απορροφούσαν δυο στρέμματα δάσους. Έτσι η χρήση τους δρα δραστικά στην μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων ρύπων. Ενδεικτικά σε ό,τι αφορά τα περιβαλλοντικά οφέλη αναφέρεται ότι: Ένα τετραγωνικό μέτρο Φ/Β συστήματος ισοδυναμεί με 200 τετραγωνικά μέτρα δάσους. Ένα μέσο Φ/Β πλαίσιο ισοδυναμεί με 10 δέντρα. Επίσης, μια άλλη παράμετρος είναι η διάρκεια ζωής των Φ/Β, τα οποία φτάνουν ως και τα 30 έτη με ελάχιστη συντήρηση, ενώ οι συσσωρευτές (όταν απαιτηθεί αποθήκευση ενέργειας) στην αντίστοιχη περίοδο πρέπει να αλλαχθούν 4 με 5 φορές. Δεν χρειάζεται λοιπόν η παραγωγή ανταλλακτικών ή άλλων εξαρτημάτων για τα συστήματα. Μόνο περιβαλλοντικό μειονέκτημα (εάν μπορεί να χαρακτηρισθεί) αποτελεί η μεγάλη επιφάνεια που καταλαμβάνουν τα ηλιακά πλαίσια, αν και δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της οπτικής όχλησης όπως τα αιολικά πάρκα. Βέβαια, με την εξελικτική πορεία των Φ/Β συστημάτων, οι επιφάνειες δεν χρειάζεται να είναι επίπεδες και παράλληλες με το έδαφος, αλλά μπορούν να βρίσκονται σε κατακόρυφες επιφάνειες κτιρίων, σε ταράτσες πολυκατοικιών ή, ακόμα, τμηματικά και σε προσόψεις κτιρίων. ΧρΗση Φ/Β συστηματων Στην Ελλάδα Στη χώρα μας, όπου υπάρχει ηλιοφάνεια γύρω στις 300 ημέρες το χρόνο, η εκμετάλλευση ηλιακής ενέργειας είχε ήδη άμεση εφαρμογή εδώ και αρκετά χρόνια σε κάποιες περιπτώσεις, όπως η ηλεκτροπαραγωγή μέσω Φ/Β στοιχείων μικρής κλίμακας (τηλεπικοινωνίες, φάροι κ.λπ.) ή μέσω αξιοποίησης της θερ 26 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΟΥΛ. - ΑΥΓ. 2009

μότητας (ηλιακοί θερμικοί συλλέκτες). Ωστόσο, στο τομέα της μαζικής ηλεκτροπαραγωγής, εδώ και λίγα χρόνια, η χρήση μεσαίας και μεγάλης κλίμακας Φ/Β συστημάτων στη χώρα μας είναι αναπτυσσόμενη και υπολείπεται σαφώς των άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Για να δοθεί μια συγκεκριμένη εικόνα με μεγέθη ως προς την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας, η Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση στον κόσμο, αφού 350m 2 ηλιακών θερμικών συλλεκτών αντιστοιχούν σε 1000 κατοίκους. Επιπρόσθετα, έχει αναπτυχθεί ένας εύρωστος βιομηχανικός κλάδος που ασχολείται με την βιομηχανική παραγωγή ηλιακών πλαισίων. Αντίθετα, έως τώρα δεν υπάρχει σημαντική πρόοδος στο τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με Φ/Β συστήματα. Μάλιστα στη χώρα μας η συνολική εγκατεστημένη ισχύς Φ/Β συστημάτων ανερχόταν το έτος 2007 μόλις σε 9,2 MW, ενώ το ίδιο έτος υπήρχαν και πάνω από 8000 αιτήσεις στην Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) για νέες εγκαταστάσεις με προγραμματισμό αδειοδότησης νέων έργων, συνολικής ισχύος 790 MW. Οι λόγοι της μη επαρκούς ανάπτυξης της ηλεκτροπαραγωγής μέσω των ΑΠΕ και ειδικά από την αιολική και ηλιακή ενέργεια έχουν να κάνουν με βασανιστικά αργές γραφειοκρατικές διαδικασίες, έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού, κοινωνικές αντιδράσεις και προχειρότητα εκπόνησης, κάποιες φορές, επενδυτικών σχεδίων που ματαιώνονται στη γένεση τους. Πάντως, εντός του έτους 2008 λειτούργησε Φ/Β πάρκο ισχύος 1 MW στην Ποντοηράκλεια Κιλκίς, ενώ η ΔΕΗ ήδη αναπτύσσει τμηματικά ένα ανάλογο πάρκο συνολικής ισχύος 50 MW στη Μεγαλόπολη (σε άγονη περιοχή αποθέσεων του Λιγνιτικού Κέντρου), κάτι που θα ανεβάσει αισθητά την παραγωγή ηλεκτρισμού από την ηλιακή ενέργεια το καλοκαίρι του 2011, οπότε και θα ολοκληρωθεί. Στον ελλαδικό χώρο, η εκτίμηση του ηλιακού δυναμικού μιας συγκεκριμένης περιοχής, η οποία και παρέχεται υπό μορφή υπηρεσίας από το Κέντρο ΑΠΕ (ΚΑΠΕ) ως εθνικού κέντρου ΑΠΕ, αναφέρεται στην αναζήτηση των διαθέσιμων πηγών για δεδομένα ηλιακής ακτινοβολίας και θερμοκρασίας στην επιθυμητή θέση εγκατάστασης ενός Φ/Β σταθμού. Στην υπόλοιπη Ευρώπη Για να υπάρξει μια σύγκριση με τα εγχώρια δεδομένα αναφέρεται ότι η εγκατεστημένη ισχύς στη Γερμανία (όπου υπάρχει σαφώς λιγότερη περίοδος ηλιοφάνειας ανά χρόνο) είναι 3.063 MW (στοιχεία έτους 2008). Σε αυτήν τη χώρα, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, τέθηκε ο στόχος των 1000 Φ/Β στεγών, ο οποίος και διευρύνθηκε στο τέλος της δεκαετίας στις 100.000, με ανάλογη αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ηλιακή ακτινοβολία. Παρόμοιες κινήσεις έχουν πραγματοποιηθεί στην Ισπανία, όπου με νομοθετικές ρυθμίσεις επιβλήθηκε η υποχρεωτική χρήση Φ/Β πλαισίων Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 27 Χρήση Φωτοβολταϊκών Συστημάτων και Στοιχείων

και παθητικών ηλιακών συστημάτων σε όλα τα νεόδμητα κτίρια, με αποτέλεσμα η χώρα αυτή να είναι από τις πρωτοπόρες δυνάμεις στον κόσμο. Ανάλογες κινήσεις πραγματοποιούνται σε Πορτογαλία, Ν. Γαλλία και Ιταλία. Ειδική μνεία πρέπει να γίνει για τις Σκανδιναβικές χώρες, οι οποίες, παρά τον ελάχιστο χρόνο ηλιοφάνειας, έχουν επενδύσει σοβαρά τόσο στο επίπεδο του οικιακού χρήστη όσο και σε αυτό των δημοσίων έργων υποδομής. Για παράδειγμα, η Σουηδία παράγει το 30 % των αναγκών της σε ενέργεια από ΑΠΕ. Παγκόσμια Η παγκόσμια εντός δικτύου αγορά, ειδικά μετά το 2006, γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, εξ αιτίας των προγραμμάτων κάθε χώρας, όπως για παράδειγμα η Ιαπωνία, η Κίνα και οι ΗΠΑ. Η παραγωγή αφού ξεπέρασε τα 200 MW το 1999, έφτασε τα 1.256 MW το 2004, αυξημένη κατά 67% σε σχέση με το 2003. Πρωτοπόρα δύναμη στη παγκόσμια αγορά είναι η Ιαπωνία, ακολουθεί η ΕΕ, ενώ οι ΗΠΑ βρίσκονται στην τρίτη θέση. Η παγκόσμια αγορά στα Φ/Β συστήματα μπορεί να φθάσει και τα 10.000 MW το 2010 (εγκατεστημένη ισχύς) - δεδομένου ότι το κόστος εγκατάστασης για τα εντός δικτύου Φ/Β συστήματα αναμένεται να μειωθεί σε λιγότερο από $3 το 2010. ΚατηγορΙες Λαμβάνοντας υπόψη την ποικιλία των εφαρμογών τους, υπάρχουν αρκετές κατηγοριοποιήσεις των Φ/Β στοιχείων, οι οποίες θα αναλυθούν παρακάτω. Καταρχήν τα συστήματα ανάλογα με τη σύνδεση τους με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, ή όχι, χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Τα «διασυνδεδεμένα» συστήματα με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία σε περίπτωση ενεργειακού περισσεύματος πωλούν αυτό στην αρχή ενέργειας (στην περίπτωση της χώρας μας στην ΔΕΣΜΗΕ), με τιμή που ορίζεται από την εκάστοτε νομοθεσία. Τα συστήματα αυτής της κατηγορίας δεν διαθέτουν καθόλου συσσωρευτές, επειδή διοχετεύουν όλη την 28 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΟΥΛ. - ΑΥΓ. 2009

παραγόμενη ενέργεια στο δίκτυο. Τα αυτόνομα συστήματα, όπου χρησιμοποιούνται και συσσωρευτές. Τα αυτόνομα συστήματα χωρίζονται πάλι σε μικρής και μέσης ισχύος. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι οι συσσωρευτές, οι οποίοι αποθηκεύουν την παραγόμενη κατά τη διάρκεια της ημέρας ενέργεια, με σκοπό τη χρήση της τη νύχτα ή σε συνθήκες χαμηλής νέφωσης. Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι οι χρησιμοποιούμενοι συσσωρευτές είναι ειδικού τύπου, ώστε να αντέχουν σε συνεχείς κύκλους φόρτισης και εκφόρτισης. Ανάλογα με την ποιότητα τους, έχουν διάρκεια ζωής από 3 έως 8 χρόνια. Τα υβριδικά συστήματα, τα οποία είναι συνδυασμός ενός Φ/Β συστήματος και άλλων συστημάτων παραγωγής ενέργειας (όπως ανεμογεννήτριες ή μικρά ηλεκτροπαραγωγά (Η/Ζ) ζεύγη, κ.λπ.). Για όλες τις κατηγορίες είναι απαραίτητη η χρήση του αντιστροφέα ισχύος (inverter), ο οποίος χρησιμοποιείται για την μετατροπή του συνεχούς ρεύματος που παράγεται από τα στοιχεία, σε εναλλασσόμενο. Άξιο μνείας είναι το γεγονός ότι η ισχύς του αντιστροφέα πρέπει να είναι το 80-90% της συνολικής εγκαταστημένης ισχύος των Φ/Β, ώστε να λειτουργεί στη μέγιστη δύναμη και να επιτυγχάνεται έτσι ο πλέον υψηλός βαθμός απόδοσης. Ανάλογα με την παραγόμενη ισχύ διακρίνονται σε μικρά και μεγάλα Φ/Β συστήματα. Τα μικρά Φ/Β ισχύος έως 100 kw,τα οποία συνδέονται με τη χαμηλή τάση. Αυτά δύνανται να εγκατασταθούν για οικιακή χρήση. Τα μεγάλα Φ/Β ισχύος άνω των 1000 kw, τα οποία δύνανται να συνδεθούν με την μέση τάση του δικτύου ηλε κτροδότησης αλλά παράλληλα έχουν τη δυνατότητα ελέγχου της παραγωγής τους και εφαρμογής των περιορισμών διείσδυσης. Η κατηγορία αυτή βρίσκει εφαρμογή στη δημιουργία Φ/Β πάρκων και την παραγωγή ενέργειας για εργοστάσια, ξενοδοχεία, επιχειρήσεις και νοσοκομεία. Ανάλογα με την τεχνολογία κατασκευής διακρίνονται σε 3 κατηγορίες: Τα μονοκρυσταλλικά που έχουν τη μεγαλύτερη δυνατή απόδοση (14 με 17%). Τα πολυκρυσταλλικά που έχουν απόδοση 13 με 15%. Τα Φ/Β λεπτών υμένων που έχουν απόδοση 5 με 7%, αλλά λόγω της κατασκευής τους (από άμορφο πυρίτιο) προκρίνονται ως τα πιο οικονομικά. Υπάρχουν και τα υβριδικά τα οποία εκμεταλλεύονται και τη θερμική ενέργεια. Αναλυτικά συγκρίσιμα δεδομένα για τις τέσσερις παραπάνω κατηγορίες παρατίθενται στο Πίνακα ΙΙ και προέρχονται από το σύνδεσμο εταιρειών Φ/Β συστημάτων. ΕπαρκΗς αποδοση Φ/Β συστηματων Γενικά, ως απόδοση ενός Φ/Β στοιχείου ορίζεται ο λόγος της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας (σε συνθήκες πλήρους ηλιοφάνειας ή 1 kw/m 2 ) προς τη προσπίπτουσα ακτινοβολία. Η απόδοση ενός φωτοβολταϊκού συστήματος εξαρτάται από διάφορους παράγοντες: Η ημερήσια διακύμανση της ηλιακής ακτινοβολίας, Η τοποθεσία της κατασκευής, Η κλίση τους, Ο προσανατολισμός τους, Η σκίαση των στοιχείων, Η θερμοκρασία. Για την βέλτιστη λειτουργία των Φ/Β σε μια κατοικία, πρέπει πρώτα από όλα Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 29 Χρήση Φωτοβολταϊκών Συστημάτων και Στοιχείων

να ληφθούν υπόψη τα εξής: Ο νότιος προσανατολισμός της θέσης εγκατάστασης με μικρές αποκλίσεις, Η κατάλληλη κλίση ως προς το οριζόντιο επίπεδο (καλή κλίση είναι 30 ο ), Η μηδενική σκίαση στο χώρο τοποθέτησης των Φ/Β. Κρίσιμο σημείο και πρόκληση για το μέλλον αποτελεί η αύξηση του ποσοστού μετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική, πέραν αυτού του 20%. ΠρΟτυπα - ΠροδιαγραφΕς Όλα τα Φ/Β πλαίσια οφείλουν να τηρούν διεθνείς προδιαγραφές και απαιτήσεις ποιότητας,όπως και να είναι ελεγμένα από ινστιτούτα τα οποία μπορούν να διαθέσουν τη σχετική πιστοποίηση. Για τα κρυσταλλικά Φ/Β στοιχεία υπάρχει η προδιαγραφή IEC (ΕΝ) 61215 και για τα Φ/Β λεπτών υμένων ισχύει η προδιαγραφή IEC (ΕΝ) 61646. Η πρώτη προδιαγραφή αφορά την εξέταση όλων των παραγόντων που συντελούν στη γήρανση του πλαισίου, ενώ στη δεύτερη περιγράφονται οι διαδικασίες ελέγχου για τα χαρακτηριστικά λεπτών υμένων. Στον πίνακα Ι εμφανίζονται αναλυτικά τα πρότυπα και οι προδιαγραφές λειτουργίας και ασφαλείας. ΧρΗση στις υποδομες του Ε.Σ. Είναι γενικά αποδεκτό ότι ο δημόσιος τομέας καλείται να παίξει έναν πρωτοπόρο αλλά και «υποδειγματικό ρόλο» στην ενεργειακή εξοικονόμηση και τον ορθολογισμό των απαιτήσεων κατανάλωσης. Στόχος πρέπει να είναι η όσο το δυνατό μεγαλύτερη υιοθέτηση ΑΠΕ και η συμβολή στη μείωση εκπομπών ρυπογόνων αερίων, η εξοικονόμηση ενέργειας και η απαγκίστρωση εν γένει από τη χρήση συμβατικών καυσίμων για την ηλεκτροδότηση κτιριολογικών εγκαταστάσεων. Με βάση τους εθνικούς στόχους το ποσοστό συμμετοχής των ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να ανέλθει μέχρι το 2010 σε 20,1% και μέχρι το 2020 σε 29% αντίστοιχα. Ειδικότερα οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις ως μέρος του κρατικού μηχανισμού καλούνται να πρωτοπορήσουν σε αυτόν το τομέα. Οι ειρηνικές υποδομές του Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΕΔ) και κυρίως του Ελληνικού Στρατού (ΕΣ) αποτελούνται από ένα σύνολο διαφόρων κτιριολογικών εγκαταστάσεων στο 30 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΟΥΛ. - ΑΥΓ. 2009

σύνολο της χώρας, οι οποίες παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία και είναι ενταγμένες σε σύνολα (π.χ. στρατόπεδα στα οποία υπάρχουν τυποποιημένα κτίρια) ή ανεξάρτητες (κτίρια υπηρεσιών). Για όλες αυτές τις εγκαταστάσεις υπάρχει απαίτηση να παρέχεται ηλεκτρική ενέργεια με το μικρότερο δυνατό οικονομικό κόστος και τις ελάχιστες επιπτώσεις στο περιβάλλον. O σκοπός της εξέτασης της ενεργειακής εξοικονόμησης των εγκαταστάσεων και των λειτουργιών των ΕΕΔ είναι σημαντικός. Θα πρέπει να στηρίζεται σε δύο πυλώνες (για όλα τα έργα στην ξηρά): 1) στον εξαρχής και συνολικό βιοκλιματικό σχεδιασμό του συνόλου των νέων εγκαταστάσεων και κτιρίων (εφ εξής) και 2) στη συμπληρωματική υλοποίηση μιας σειράς παρεμβάσεων στις υπάρχουσες.με αυτό τον τρόπο θα βοηθηθεί η ενεργειακή εξοικονόμηση με χρήση των ΑΠΕ. Έτσι και ο Ε.Σ., ως μέρος των ΕΕΔ, θα χρησιμοποιήσει νέες τεχνολογίες στα έργα υποδομής, ταυτόχρονα θα μπορέσει να υποστηρίξει στρατηγικά την ενεργειακή πολιτική της χώρας, ενώ θα υπάρχει και υπηρεσιακό οικονομικό όφελος σε βάθος χρόνου που σίγουρα μπορεί να αποτιμηθεί και να καταστήσει την εφαρμογή οικονομικά βιώσιμη. Δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι πολλές φορές και η ποιότητα των υλικών κατασκευής σε ένα κτίριο με βιοκλιματικό σχεδιασμό αποτελεί σημαντικό παράγοντα. Ακόμα και αν αυτά τα υλικά κοστίζουν ακριβότερα από άλλα κοινά, το κόστος τους είναι σημαντικά χαμηλότερο συγκρινόμενο με το κόστος λειτουργίας και το κόστος συντήρησης στη διάρκεια ζωής του κτιρίου στο οποίο γίνεται χρήση κοινών υλικών στα κτίρια βιοκλιματικού σχεδιασμού δαπανώνται μικρότερα ποσά ενέργειας, έτσι ώστε να οδηγούμαστε σε σημαντική εξοικονόμηση αυτής, σε μείωση πιστώσεων κ.λπ. Όσον αφορά το δεύτερο «πυλώνα», δηλαδή τη χρήση ΑΠΕ σε υπάρχουσες εγκαταστάσεις, χαρακτηριστικό παράδειγμα υποδειγματικής χρήσης των ΑΠΕ και ειδικά των Φ/Β συστημάτων από τη στρατιωτική υπηρεσία, είναι οι νήσοι του Αιγαίου Πελάγους. Οι εκεί στρατιωτικές εγκαταστάσεις (κυρίως στρατωνισμού) τροφοδοτούνται με ρεύμα που προέρχεται κατά κύριο λόγο από επιτόπια εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με γεννήτριες πετρελαίου. Η χρήση μιας μορφής (π.χ. Φ/Β συστημάτα) ή και συνδυασμένων μορφών ΑΠΕ σε μέρος ή και στο σύνολο των εγκαταστάσεων θα συντελέσει στη μείωση εκπομπών ρύπων διοξειδίου του άνθρακα στην περιοχή από ένα δημόσιο φορέα, ενώ θα ενισχύσει και το οικολογικό «προφίλ» των ενόπλων δυνάμεων στον τοπικό πληθυσμό. Βέβαια, ως βέλτιστη τεχνοοικονομική λύση προκρίνεται η χρήση υβριδικών συστημάτων ΑΠΕ (συνδυασμός μικρών και μεσαίων ανεμογεννητριών με Φ/Β συστήματα), επειδή ήλιος και άνεμος υπάρχουν άφθονα τη μεγαλύτερη διάρκεια του έτους. Τα υβριδικά συστήματα μπορούν να αναπτυχθούν τόσο σε μικρή κλίμακα (π.χ. οι εγκαταστάσεις ενός φυλακίου), όσο και σε μεγαλύτερα έργα υποδομής (π.χ. στρατόπεδα), χωρίς να υπάρχουν σοβαρές αλλαγές στη μορφή ενός στρατοπέδου ή μιας στρατιωτικής εγκατάστασης ειρηνικής περιόδου. Σε αυτό το σημείο θα γίνει μνεία της σημασίας στη χρήση αυτόνομων Φ/Β στοιχείων, τα οποία συνεργάζονται με μικρές ανεμογεννήτριες για την ηλεκτροδό Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 31 Χρήση Φωτοβολταϊκών Συστημάτων και Στοιχείων

τηση απομακρυσμένων περιοχών, όπου δεν υπάρχει σύνδεση με το σύστημα, είτε για γεωγραφικούς λόγους, είτε επειδή αυτό είναι οικονομικά αδύνατο. Τα χαρακτηριζόμενα ως υβριδικά συστήματα φαντάζουν ως η πλέον ιδανική λύση σε αυτές τις περιπτώσεις και μάλιστα έχουν εφαρμοστεί με πολύ καλά αποτελέσματα. Έτσι, δεν υφίσταται ανάγκη διασύνδεσης με το δίκτυο ηλεκτροδότησης, ενώ εξαιτίας της εναλλασιμότητας του συστήματος, αυτό μπορεί να λειτουργεί και σε μέρες με χαμηλή νέφωση ή με ασθενείς ανέμους, καθότι θα λειτουργεί στη χειρότερη περίπτωση ένα από τα δυο συστήματα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπου η παραπάνω μεθοδολογία βρίσκει εφαρμογή, είναι κατά κύριο λόγο τα φυλάκια επιτήρησης- παρατήρησης στη νησιωτική χώρα, αλλά και αυτά των μονάδων προκαλύψεως κατά δευτερεύοντα λόγο, όπου η σύνδεση με το δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας είναι προβληματική. Σε αυτή την περίπτωση και η σύγκριση του κόστους της παραγόμενης ενέργειας μεταξύ ενός αυτόνομου συστήματος και μιας πετρελαιομηχανής (και όχι της ενέργειας του δικτύου της ηλεκτρικής εταιρίας) είναι καταλυτικά υπέρ της πρώτης. Δεν θα πρέπει ουδόλως να παραληφθεί ότι πρέπει να είναι συνεχής και καθολική η εγκατάσταση ηλιακών θερμικών συλλεκτών στο σύνολο των στρατιωτικών εγκαταστάσεων (όπου διαβιοί προσωπικό), ώστε να μειωθεί σε μηδενικό ποσοστό η σπατάλη ηλεκτρικής ενέργειας για αυτούς τους σκοπούς. Η έως τώρα κτηθείσα εμπειρία σε αυτόν τον τομέα αναφέρει ότι υπάρχει στη χώρα μας ευκολία τοποθέτησης, αξιοπιστία - ευκολία χρήσης και μεγάλη ενεργειακή εξοικονόμηση. ΠροτΑσεις εφαρμογης παρεμβασεων Όπως έχει αναφερθεί προηγουμένως, υπάρχει μια σειρά από κτιριακές εγκαταστάσεις. Πέραν των παρεμβάσεων που μπορούν να πραγματοποιηθούν σε μικρές εγκαταστάσεις, υπάρχουν και οι υποδομές σε στρατόπεδα, στρατόπεδα βάσης αλλά και κτίρια υπηρεσιών, τα οποία βρίσκονται εντός του αστικού ιστού (νοσοκομεία, στρατολογικά γραφεία, ΛΑΦ, Στρατιωτικά Πρατήρια, ΣΟΑ-ΣΟΜΥ-ΣΟΕΠΟΠ, κ.λπ.). Οι παρεμβάσεις που ενδείκνυνται να γίνουν είναι πολλές, αλλά σίγουρα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οικονομικοί, χωροταξικοί καθώς και παράγοντες αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, οι οποίοι θα κρίνουν τελικά εάν ΑΞΙΖΕΙ να πραγματοποιηθεί η εγκατάσταση Φ/Β συστημάτων. Σημαντικής αξίας για την εφαρμογή των Φ/Β συστημάτων σε στρατιωτικά κτίρια (όπως τα αναφερθέντα 32 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΟΥΛ. - ΑΥΓ. 2009

στην παράγραφο) θα πρέπει να είναι το γεγονός ότι αυτά τα συστήματα θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν κυρίως εκεί όπου μπορεί να γίνει άμεσα η κατανάλωση ενέργειας, χωρίς να υπάρχουν ανάγκες αποθήκευσής της. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι η τοποθέτηση όλου του εξοπλισμού, των μετατροπέων ή ακόμα και των συσσωρευτών (εάν χρειαστούν) μπορεί να πραγματοποιηθεί με ειδική ασφαλή κατασκευή υπόγειου κτίσματος που βοηθά στην οικονομία χώρου σε ένα στρατόπεδο. Ειδικά στην περίπτωση της εγκατάστασης Φ/Β συστημάτων σε στρατόπεδα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτή Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 33 Χρήση Φωτοβολταϊκών Συστημάτων και Στοιχείων

κρίνεται αναγκαίο να υπακούει όχι μόνο στις λειτουργικές αλλά και τις επιχειρησιακές απαιτήσεις τους και δεν θα πρέπει να οδηγεί το σχεδιασμό τους, αλλά να οδηγείται από αυτόν, σεβόμενη πάντα τις τρεις βασικές ενότητες ενός στρατοπέδου (ενότητα χώρων διοικήσεως - ενότητα χώρων προσωπικού - ενότητα για οχήματα και μηχανήματα). Για οικονομία χρόνου δεν είναι σκοπός του παρόντος και δεν θα αναφερθούν αναλυτικά οι δράσεις στο σύνολο τους, αλλά θα δοθεί μια σαφής εικόνα των παρεμβάσεων που μπορούν να γίνουν σε υπάρχουσες κτιριολογικές εγκαταστάσεις. Η χρήση των Φ/Β πλαισίων ως λειτουργικών δομικών στοιχείων ενός κτιρίου διαμορφώνει νέες και οικονομικά ελκυστικότερες λύσεις. Οι παρεμβάσεις με την τοποθέτηση μόνο Φ/Β στοιχείων δεν αναιρούν την άποψη, ότι η πιο συμφέρουσα λύση για την υπηρεσία είναι η χρήση υβριδικών συστημάτων, ενώ θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν όπως παρακάτω: Όψεις Η ενσωμάτωση Φ/Β στοιχείων στο εξωτερικό κέλυφος του κτιρίου είναι μια τεχνική όχι απλή, η οποία παρά το σημερινό υψηλό κόστος της, κερδίζει ολοένα έδαφος καθώς σημειώνεται ραγδαία πρόοδος της τεχνολογίας. Με τα σημερινά δεδομένα έχουν αναπτυχθεί ειδικά Φ/Β στοιχεία, κατάλληλα για τοποθέτηση στις προσόψεις κτιρίων, με κόστος που διαρκώς μειώνεται. Η χρήση, για παράδειγμα, νέων ημιδιαφανών Φ/Β πλαισίων κατάλληλου χρωματισμού που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην θέση των υαλοπινάκων είναι καινοτόμος και παρέχει ταυτόχρονα ηλιακή ενέργεια και ηλιοπροστασία στο κτίριο, ενώ παράλληλα μπορεί να προσφέρει ηχομόνωση και θερμομόνωση. Ο καλύτερος προσανατολισμός είναι πάντα ο νότιος, άρα μπορούν να αξιοποιηθούν οι όψεις σύμφωνα με αυτόν. Επίπεδες Οροφές Τα Φ/Β στοιχεία μπορούν να αξιοποιήσουν ενεργειακά την πέμπτη όψη της κατασκευής και να τοποθετηθούν σε οροφές κτιριακών συγκροτημάτων. Λόγω του ότι είναι επίπεδες, οι οροφές έχουν συνήθως μικρότερα προβλήματα από σκίαση καθώς και την κατάλληλη κλίση (περίπου 20%), ενώ μια αναπτυγμένη κάτοψη κατά τον άξονα Ανατολής - Δύσης δίνει μεγάλες επιφάνειες στο Νότο, προσφέροντας ευνοϊκότερη τοποθέτηση Φ/Β στοιχείων. Η ύπαρξη επίπεδων ή με πολύ μικρή κλίση οροφών είναι συνηθισμένη σε κτίρια ειρηνικής περιόδου, κυρίως εκτός στρατοπέδων, όπως και σε κτίρια υπηρεσιών. Η τοποθέ 34 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΟΥΛ. - ΑΥΓ. 2009

τηση των Φ/Β στοιχείων στο κέλυφος της κατασκευής έχει ακόμη ένα πλεονέκτημα, επειδή επιτρέπει τον καλό αερισμό και την ψύξη τους, απαιτούμενης παράλληλα πολύ καλής μόνωσης στα σημεία όπου στηρίζεται η βάση των στοιχείων. Μια ακόμη εφαρμογή που διαδίδεται γρήγορα, είναι ο περιστρεφόμενες βάσεις που επιτρέπουν την κίνηση του Φ/Β πλαισίου, έτσι ώστε οι ακτίνες του ηλίου να πέφτουν πάντα κάθετα στην επιφάνεια των συλλεκτών, με αποτέλεσμα πάντα τη βέλτιστη απόδοση. Σε αυτήν την κατηγορία προτείνεται η τοποθέτηση Φ/Β πλαισίων σε οροφές κτιρίων στρατωνισμού αλλά και υπηρεσιών (στρατιωτικά νοσοκομεία, ΛΑΦ και στρατολογικά γραφεία), σε οροφές μεταλλικών υπόστεγων συντηρήσεως, υπόστεγων στάθμευσης ειδικών προδιαγραφών, αλλά και σε μαγειρεία - εστιατόρια. Κεραμοσκεπές Η πλειοψηφία των κτιρίων στρατωνισμού εντός στρατοπέδων φέρει κεραμοσκεπή, η οποία προστατεύει το προσωπικό που διαβιοί και βοηθά στο δροσισμό. Η χρήση Φ/Β στοιχείων σε κεραμοσκεπές είναι πλέον διαδεδομένη και ενδιαφέρουσα εφαρμογή. Τα κεραμίδια στηρίζονται στις τεγίδες με τέσσερα ειδικά στηρίγματα, ενώ δίπλα στις τεγίδες τοποθετούνται ηλεκτρολογικά κανάλια. Επάνω στα κεραμίδια τοποθετούνται τα Φ/Β στοιχεία τα οποία συνδέονται με τα καλώδια που τοποθετούνται στο κανάλι. Η τοποθέτηση μπορεί να πραγματοποιηθεί σε δύο χρόνους, αφού η στέγη μπορεί να χρησιμοποιηθεί και χωρίς τα Φ/Β στοιχεία, ενώ αυτά μπορούν να τοποθετηθούν μετέπειτα εάν προκύψουν λόγοι οικονομίας. Τα ειδικά κεραμίδια μπορούν να διατεθούν σε διάφορους χρωματισμούς ανάλογα με τους περιορισμούς κάθε περιοχής. Πλάκες στέγης Μια ακόμη εφαρμογή είναι η τοποθέτηση ηλιακών πλακών στέγης, κάτι που χρησιμοποιείται σε μεγάλη κλίμακα στο εξωτερικό. Οι πλάκες τοποθετούνται με αλληλοκάλυψη και στερεώνονται στις τεγίδες χωρίς ειδικά εξαρτήματα. Η δημιουργία μιας εξωτερικής επίπεδης επιφάνειας είναι σχετικά εύκολη και μπορεί να έχει ευρεία χρήση σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις ειρηνικής περιόδου. Επίγεια Φ/Β στοιχεία Η παρέμβαση αυτής της μορφής δεν έχει σχέση με τις προαναφερθείσες, αφού η τοποθέτηση Φ/Β συστημάτων στο έδαφος είναι πιο απλή διαδικασία. Τα αεροδρόμια, οι βάσεις ελικοπτέρων καθώς και τα στρατόπεδα βάσης (λόγω της έκτασης και της μεγάλης επιφάνειας τους) θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την τοποθέτηση υβριδικών, κατά κύριο λόγο, Φ/Β συστημάτων, βοηθώντας ενεργειακά την καθημερινή λειτουργία τους. Βέβαια οι παραπάνω περιοχές δεν θα πρέπει να εμπίπτουν στις ζώνες αποκλεισμού που περιγράφονται στο σχέδιο ΚΥΑ του Ιανουαρίου του 2008. Η προσεκτική τους τοποθέτηση, λόγω της ιδιαιτερότητας που παρουσιάζουν, μπορεί να είναι και βιώσιμη, αφού η έκταση τους είναι σχετικά Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 35 Χρήση Φωτοβολταϊκών Συστημάτων και Στοιχείων

μεγαλύτερη από τις υπόλοιπες υποδομές, ενώ δεν θα πρέπει να επηρεάζεται η επιχειρησιακή διάσταση ή η αισθητική των στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Ο Ηλιος Εχει μελλον Σε μια εποχή που, όπως φαίνεται, το περιβάλλον διατρέχει σοβαρό κίνδυνο και οι συμβατικές μορφές ενεργείας μάλλον οδεύουν προς χρεοκοπία, οι ΑΠΕ φαντάζουν ως μονόδρομος. Προϊόντος του χρόνου, απαιτείται όσο το δυνατό μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός. Οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι αρκετές και υπάρχει πλήθος καινοτομιών προκειμένου να βελτιωθεί η απόδοση και να μειωθεί το κόστος των Φ/Β συστημάτων. Ο στόχος είναι εφικτός και πολύ σημαντικός, ώστε αυτή η μορφή ΑΠΕ να καθιερωθεί μαζικά. Συγκεκριμένα, υπάρχει συνεχής έρευνα για την επιφάνεια απορρόφησης των Φ/Β στοιχείων. Αυτή δεν θα είναι επίπεδη, αλλά θα έχει μορφή πυραμίδας για να προκαλεί συνεχή ανάκλαση των ακτίνων του ήλιου. Επίσης, υφίσταται έρευνα για τη διαστρωμάτωση των στοιχείων με διαφορετικά ημιαγώγιμα υλικά, τα οποία θα ενεργοποιούνται με διαφορετικό μήκος κύματος ηλιακής ακτινοβολίας. Η έρευνα της χρήσης ανακλαστήρων είναι ανεπτυγμένη. Επομένως, θα κατευθύνονται οι ακτίνες πάνω στην επιφάνεια των Φ/Β στοιχείων, αυξάνοντας έτσι την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Μάλιστα από τον Σεπτέμβριο του 2008, πραγματοποιούνται στο Ισραήλ προχωρημένες έρευνες, με χρηματοδότηση των ΗΠΑ, πάνω στη λειτουργία του πρώτου ηλιακού εργοστασίου, το οποίο θα μετατρέπει μαζικά ηλιακή σε ηλεκτρική ενέργεια. Η συσσώρευση ενέργειας πραγματοποιείται μέσω χιλιάδων ηλιοστατικών κατόπτρων, τα οποία θα εστιάζουν πάνω σε ένα παραβολοειδούς μορφής κεντρικό Φ/Β πλαίσιο με ενέργεια πολλαπλάσια την κοινών Φ/Β συστημάτων. Επίσης στη Γαλλία (περιοχή Φοντ Ρομό-Πυρηναία) υπάρχει ανάλογη εγκατάσταση, η οποία «δαμάζοντας» τον ήλιο παράγει 1.000 kw. Όσον αφορά τη χώρα μας, η Ένωση Βιομηχανιών Ηλιακής Ενέργειας (Ε.Β.Η.Ε) προτείνει ως το έτος 2015 την εγκατάσταση δέκα εκατομμυρίων τετραγωνικών μέτρων συλλεκτών, σύμφωνα με την οποία θα αντιστοιχεί χονδρικά ένα τετραγωνικό μέτρο σε κάθε Ελληνίδα και Έλληνα. Μόνο έτσι θα μπορέσει και η χώρα μας να ανταποκριθεί στις ενεργειακές προκλήσεις και να συμβάλλει αισθητά στη μείωση των εκπομπών αέριων ρύπων. 36 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΟΥΛ. - ΑΥΓ. 2009

Από τα παραπάνω είναι σίγουρο ότι η στροφή στις ΑΠΕ κάνει την προστασία του περιβάλλοντος τρόπο ζωής και όχι χρήση εξεζητημένης τεχνολογίας του μέλλοντος. Επίσης είναι αντιληπτό ότι οι ΑΠΕ αποτελούν τις μόνες ανεξάντλητες εγχώριες πηγές ενέργειας που η χρήση τους μπορεί να αναπτυχθεί στο προσεχές μέλλον και να συμβάλλει σημαντικά στην απεξάρτηση από τις μη εγχώριες κοινές πηγές ενέργειας. Τα ακριβά συμβατικά καύσιμα και η ολοένα αυξανόμενη αρνητική κατάσταση του πλανήτη αλλάζουν τις προτεραιότητες και τον τρόπο σκέψης. Η δραστική αλλαγή της ενεργειακής πολιτικής δεν θα πρέπει να αφήσει αδιάφορο τον Στρατό, ο οποίος μπορεί μέσω των αρμοδίων φορέων να επιτύχει σημαντικές παρεμβάσεις στις υπάρχουσες, αλλά και ευφυή βιοκλιματικό σχεδιασμό σε νεόδμητες εγκαταστάσεις, με προφανή σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας κατά τη λειτουργία των κατασκευών. Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 37 Χρήση Φωτοβολταϊκών Συστημάτων και Στοιχείων

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΤΑΞΗ Φ/Β IEC 61215 ΕΠΙΓΕΙΑ Φ/Β ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΟΜΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΥΠΟΥ IEC 61646 ΕΠΙΓΕΙΑ Φ/Β ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΟΜΗΣ ΛΕΠΤΩΝ ΥΜΕΝΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΥΠΟΥ ΠΡΟΤΥΠΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΤΑΞΗ Φ/Β ΣΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΙΙ IEC 60664 IEC 61140 (1997-11) EΝ 50178 (1998-04) IEC 61000-4-5 ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΜΟΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟ ΜΕΣΑ ΣΕ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΧΑΜΗΛΗΣ ΤΑΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΝΑΝΤΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΣΟΚ ELECTRONIC EQUIPMENT FOR USE IN POWER INSTALLATIONS ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΑΡΧΕΣ, ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΟΚΙΜΕΣ ΚΟΙΝΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟ --- ΔΟΚΙΜΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ ΠΗΓΗ: ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ «ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ 2007» ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΚΤΙΡΙΟ ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ Φ/Β ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΥΠΟΣ ΛΕΠΤΟΥ ΥΜΕΝΑ ΠΟΛΥΚΡΥΣΤΑΛΛΙΚΑ ΜΟΝΟΚΡΥΣΤΑΛΛΙΚΑ ΥΒΡΙΔΙΚΑ ΑΠΟΔΟΣΗ 5-7% 11-14% 13-16% 16-17% ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ 10-20 m 2 8-10 m 2 7-8 m 2 6-7 m 2 ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (kwh / kwp) ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (kwh / m 2 ) 1300-1400 1300 1300 1350 65-140 130-160 160-185 190-225 ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΗΓΗ: ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ «ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ 2007» ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΚΤΙΡΙΟ 38 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η ΙΟΥΛ. - ΑΥΓ. 2009

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Νομοθεσία Αραβαντινός, Α., Βλαστός, Θ., Εμμανουήλ, Δ., Μαρίνος-Κουρής, Δ., Μέμος, Κ., Σκίκος, Γ., Σμπόνιας, Κ., και Θ. Τσούτσος. Εισαγωγή στο Φυσικό και Ανθρωπογενές Περιβάλλον. Τόμος Β1, Έκδοση ΕΑΠ: Πάτρα, 1999. Γεωργιλάκης, Παύλος, Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας - Πανεπιστημιακές παραδόσεις, Έκδοση Πολυτεχνείου Κρήτης: Χανιά, Σεπτέμβριος 2006. Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ). Ενσωμάτωση Τεχνολογιών ΑΠΕ και Εξοικονόμηση Ενέργειας στον Οικιακό Τομέα. Έκδοση ΚΑΠΕ: Αθήνα, 2006. Κοντορούπης, Γεώργιος. Ενεργειακός - Βιοκλιματικός Σχεδιασμός Κτιρίων και Οικισμών. Έκδοση ΕΜΠ: Αθήνα, 2005. Μπάκας, Δημήτριος, Αντγος ε.α. Γενικές αρχές συγκροτήσεως πολεοδομικού Στρατοπέδου. Έκδοση ΣΣΕ: Βάρη, 1997. Παπαδόπουλος, Μιχάλης. Η ηλεκτροπαραγωγή σε «σταυροδρόμι». άρθρο στο περιοδικό Energy point (τεύχος 10 Μαρ, 2008). Πρεφτίτση, Φωτεινή. Φωτοβολταϊκά Συστήματα στα κτίρια. Παρουσίαση στο περιοδικό «Κτίριο», Εφαρμογές 2007 - Υλικά. Αθήνα, 2007. Πρεφτίτση, Φωτεινή. Φωτοβολταϊκά στοιχεία στις όψεις. Άρθρο στο περιοδικό «Κτίριο», (τεύχος 4/2008, Μάιος 2008). Greenpeace, «Κίνητρα για την εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης στα κτίρια»: Προτάσεις της Greenpeace, Οκτώβριος 2007. Σύνδεσμος Εταιριών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ), Αποτίμηση του κοινωνικού οφέλους από την ανάπτυξη των Φωτοβολταϊκών. Έκδοση ΣΕΦ: Αθήνα, Αύγουστος 2008. Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, Δ/νση Ανθρώπινου Δυναμικού και Περιβάλλοντος, Περιβαλλοντική Πολιτική ΥΠΕΘΑ. Έκδοση ΥΠΕΘΑ/ΓΔΟΣΥ/ΔΑΔΠ: Αθήνα, 2007. Χρυσανθόπουλος, Βασίλειος, Τχης (ΔΒ). Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. άρθρο στο περιοδικό Στρατιωτική Επιθεώρηση (τεύχος Ιουλίου - Αυγούστου 2008). Ψωμάς, Στέλιος. Η αγορά Φωτοβολταϊκών. τάσεις και προοπτικές. Έκδοση ΣΕΦ: Αθήνα, Ιανουάριος 2006. Πηγές Ν. 3468/2006 _(τεύχος 10) ΦΕΚ 129 Α [Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗ.Θ.Υ.Α)]. Ν. 2244/1994_Ρύθμιση θεμάτων ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ. Ν. 3017/2002_Κύρωση πρωτόκολλου Κυότο. Ειδικό Πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ΑΠΕ _Σχέδιο ΚΥΑ _ Ιαν 2008. Διαδικτυακοί τόποι www.rae.gr (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) www.cres.gr (Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας) www.helapco.com (Σύνδεσμος Εταιριών Φωτοβολταϊκών) www.ecotec.gr www.energia. gr www.pv-tech.org www.pveresources.com www.tuv.com greek-energy.blogspot.com www.ecocrete.gr Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 39 Χρήση Φωτοβολταϊκών Συστημάτων και Στοιχείων