Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ιατρική Σχολή - Τομέας Αισθητηρίων Οργάνων Α Οφθαλμολογική Κλινική Διευθυντής: Παναγιώτης Κ. Οικονομίδης, Καθηγητής Προπτυχιακή Εκπαίδευση στην Οφθαλμολογία Υπεύθυνος: Βασίλης Καραμπατάκης, Καθηγητής Ενημερωτικό Φυλλάδιο Μαθήματος Ακαδημαϊκό Έτος 2014-2015
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ Eνημερωτικό Φύλλο Mαθήματος Oφθαλμολογίας Διευθυντής Κλινικής: Π. Οικονομίδης, Καθηγητής Υπεύθυνοι εκπαίδευσης: Προπτυχιακή: Β. Καραμπατάκης Προπτυχιακή Εκπαίδευση: Σκοπός Μαθήματος: Σκοπός του μαθήματος είναι με την επιλογή θεωρητικών παρουσιάσεων και πρακτικών ασκήσεων στα εξωτερικά ιατρεία της Κλινικής, οι φοιτητές να εκπαιδεύονται στις βασικές αρχές της Οφθαλμολογίας. Επιδιωκόμενοι στόχοι: Ο φοιτητής εκπαιδεύεται ώστε να μπορεί: Να εκτιμά τις στενές σχέσεις της Οφθαλμολογίας με τη γενική ιατρική και τις άλλες ιατρικές ειδικότητες Να παρέχει τις πρώτες βοήθειες στα έκτακτα και επείγοντα περιστατικά Να διαγιγνώσκει και να θεραπεύει τα κοινά οφθαλμολογικά νοσήματα Να διακρίνει τις περιπτώσεις που χρειάζονται και να τις παραπέμψει έγκαιρα στον ειδικό οφθαλμίατρο. Μορφή εκπαίδευσης: Για την ουσιαστική εκπαίδευση των φοιτητών στην Οφθαλμολογία, η Α Οφθαλμολογική Κλινική του Α.Π.Θ., με την υποστήριξη των 5 μελών Δ.Ε.Π. που υπηρετούν στην Κλινική, 1 συνεργαζόμενου μέλους ΔEΠ, 3 οφθαλμιάτρων του ΕΣΥ και 1 Πανεπιστημιακού Υ- πότροφου, αναλαμβάνει, για το τρέχον ακαδημαϊκό έτος, την ευθύνη προπτυχιακής εκπαίδευσης 128 φοιτητών του Θ εξαμήνου. Προπτυχιακή Εκπαίδευση στην Οφθαλμολογία 1. Αρχές, Μέθοδος Η προπτυχιακή διδασκαλία της Οφθαλμολογίας στην Α Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική, κατά το τρέχον ακαδημαϊκό έτος 2014-2015 διαμορφώθηκε σύμφωνα με τις εξής παραμέτρους επιταγές της σύγχρονης διεθνούς και ελληνικής διδασκαλίας: 1. ECTS ( European Credit Transfer System) μονάδες όπως εγκρίθηκαν από την Γενική Συνέλευση της Ιατρικής Σχολής (ΓΣ 25, 14 Μαρτίου 2011) σε εφαρμογή του νόμου 1466/2007 (Άρθρα 1, 2, 3) 2. Προτεινόμενο Παράρτημα Διπλώματος (Supplement Diploma MEDICINE) (ΦΕΚ (1091/10 Αυγούστου 2006 Αριθ Φ5/72535/Β3) από το Τμήμα Ευρωπαϊκών Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του ΑΠΘ (παρατίθεται ως παράρτημα)* 3. Πόρισμα Επιτροπής Αξιολόγησης Προπτυχιακών Φοιτητών που εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών 2011-2012, όπως αυτό εγκρίθηκε από την Γενική Συνέλευση της Ιατρικής Σχολής (ΓΣ 38, 14 Ιουνίου 2011) 4. Οδηγός ECTS, και Μαθησιακές Εκβάσεις και Ικανότητες για την προπτυχιακή Ιατρική Εκπαίδευση στην Ευρώπη (Tuning Educational Structures in Europe: Lifelong Learning Programme - Users Guide 06.02.2009) 2
2. Προσαρμογή διδασκαλίας της Οφθαλμολογίας στις 3 ECTS μονάδες Σε εφαρμογή της απόφασης της Γ.Σ. της Σχολής η Οφθαλμολογία πρέπει να αφομοιωθεί από τους φοιτητές μας με φόρτο εργασίας 78 ωρών (3ECTS x 26 ώρες). Φόρτος εργασίας ορίζεται ο συνολικός αριθμός των ωρών που πρέπει να ασχοληθεί ο φοιτητής για να επιτύχει το επιδιωκόμενο και προκαθορισμένο μαθησιακό αποτέλεσμα. Οι γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες που πρέπει να αποκτηθούν από τους φοιτητές έχουν ήδη προκαθορισθεί. Οι μεν ικανότητες από το Παράρτημα Διπλώματος της Ιατρικής (βλ. παράρτημα), ενώ οι δεξιότητες που πρέπει να κατέχει ο φοιτητής στο τέλος της εκπαίδευσης του στην Οφθαλμολογία βρίσκονται ανηρτημένες στο διαδίκτυο στο ιστότοπο της Α Οφθαλμολογικής Κλινικής του Α.Π.Θ. http://www.med.auth.gr/depts/aophthalm/gr/ 3. Μέθοδος Διδασκαλίας - Αφομοίωση από τους φοιτητές Η σύγχρονη μορφή διδασκαλίας και εμπέδωσης των μαθησιακών αποτελεσμάτων απαιτεί κυρίως διδασκαλία σε μικρές ομάδες αλλά και αντίστοιχη πρακτική άσκηση δεξιοτήτων. Έτσι η μορφή διδασκαλίας της Α Πανεπιστημιακής Οφθαλμολογικής Κλινικής αποφασίσθηκε από τα μέλη ΔΕΠ να έχει την εξής μορφή και κατανομή στον φόρτο εργασίας του φοιτητή: Φροντιστηριακή εμπέδωση των θεωρητικών δεξιοτήτων (10-12 άτομα) Πρακτική μετάδοση των πρακτικών δεξιοτήτων σε μικρές ομάδες (10-12 άτομα) Εφημερία (διαλογή ασθενών, αντιμετώπιση επειγόντων περιστατικών) (5-6 άτομα) Προετοιμασία για το φροντιστήριο και τις εξετάσεις Συγκεκριμένα το πρόγραμμα έχει ως εξής Κάθε Τρίτη και Τετάρτη 3 ώρες διδασκαλίας σε μικρές ομάδες δηλαδή: Ώρα Δεξιότητες Τρόπος διδασκαλίας 12:15 13:45 Θεωρητικές δεξιότητες Φροντιστήριο σε μικρές ομάδες 13:45 14:30 Πρακτικές δεξιότητες Πρακτική άσκηση Κατανομή φόρτου εργασίας ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑΣ 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 18 30,7 5,1 15,4 30,8 Αυτόνομο διάβασμα Προετοιμασία μαθήματος Εφημερία Πρακτική άσκηση Διδασκαλία σε μικρές ομάδες 3
Το πρόγραμμα για το ακαδημαϊκό έτος 2014-15 έχει ως ακολούθως: Ημερομηνία Θεωρητικές Πρακτικές 1 30/9 Εναρκτήριο Μάθημα 2 Ομάδα Α 7/10 Δεξιότητες 1-8 Δεξιότητες 3-5 Ομάδα Β 8/10 3 Ομάδα Α 14/10 Δεξιότητες 9-19 Δεξιότητες 6-12 Ομάδα Β 15/10 4 Ομάδα Α 21/10 Δεξιότητες 20-27 Δεξιότητες 1-2 Ομάδα Β 22/10 5 Ομάδα Α * Δεξιότητες 28-33 Δεξιότητες 15-21 Ομάδα Β 29/10 6 Ομάδα Α 4/11 Δεξιότητες 34-47 Δεξιότητες 22-26 Ομάδα Β 5/11 7 Ομάδα Α 11/11 Δεξιότητες 48-53 Δεξιότητες 13-14 Ομάδα Β 12/11 8 Ομάδα Α 18/11 Δεξιότητες 54-59 Δεξιότητες 26-28 Ομάδα Β 19/11 9 Ομάδα Α 25/11 Δεξιότητες 60-64 Δεξιότητα 29 Ομάδα Β 26/11 10 Ομάδα Α 2/12 Δεξιότητες 65-75 Δεξιότητα 29 Ομάδα Β 3/12 11 Ομάδα Α 9/12 Δεξιότητες 76-90 Δεξιότητα 30 Ομάδα Β 10/12 12 Ομάδα Α 16/12 Εξετάσεις αξιολόγησης στις πρακτικές δεξιότητες Ομάδα Β 17/12 13 Ομάδα Α * Επανάληψη - Video Χειρουργείου Ομάδα Β 7/1 *Για την Ομάδα Α θα γίνει αναπλήρωση των μαθημάτων που συμπίπτουν με αργίες. Η διδασκαλία σε κάθε ομάδα θα γίνεται από τον ίδιο εκπαιδευτή και στα 10 μαθήματα. Οι φοιτητές θα προετοιμάζονται για χρονικό διάστημα ίσο προς το χρονικό διάστημα της θεωρητικής διδασκαλίας (= 2 ώρες). Θα προετοιμάζονται στις θεωρητικές δεξιότητες, πάνω στις οποίες θα ακολουθήσει φροντιστηριακή διδασκαλία, αλλά και η ταυτόχρονη αξιολόγηση από το διδάσκοντα της κατανόησης κάθε δεξιότητας από τον φοιτητή. 4-6 φοιτητές από κάθε ομάδα θα μετέχουν ενεργά για 4 ώρες σε μια εξωτερική εφημερία της Κλινικής. Έτσι θα υπάρχει και μια πρακτική εξάσκηση του φοιτητή σε τρέχοντα, επείγοντα προβλήματα διάγνωσης και θεραπείας με 10-12 ασθενείς. Όσοι επιθυμούν περισσότερη άσκηση είναι ευπρόσδεκτοι στην Κλινική και τα Εξωτερικά Ιατρεία κατά τις ώρες λειτουργίας τους. 4
Πρόγραμμα Mαθημάτων Φοιτητών Μαθήματα φοιτητών (Θεωρητικά Πρακτικές δεξιότητες) 90 θεωρητικές και πρακτικές δεξιότητες ΔIAΓNΩΣTIKEΣ & ΘEPAΠEYTIKEΣ ΠPOΣEΓΓIΣEIΣ ΣTHN OΦΘAΛMOΛOΓIA Kεφάλαια Θεματικές ενότητες 1. Aνατομία Φυσιολογία οφθαλμού Iστορικό Eπισκόπηση (βασική διαγνωστική δεξιότητα) 2. Διαθλαστικές ανωμαλίες (μυωπία, Yπερμετρωπία, Aστιγματισμός, Πρεσβυωπία) Oπτική Oξύτητα Διάθλαση (βασική διαγνωστική δεξιότητα) 3. Παθήσεις κόγχου Bλεφάρων Δακρυϊκής συσκευής Eξεταστικές Mέθοδοι Bλεφάρων (βασική διαγνωστική δεξιότητα) 4. Παθήσεις επιπεφυκότα κερατοειδούς-σκληρού Eπιφάνεια κερατοειδούς Πλάγιος φωτισμός (βασική διαγνωστική δεξιότητα) Xορήγηση κολλυρίων και αλοιφών (θεραπευτική δεξιότης) 5. Kαταρράκτης Γλαύκωμα Eνδοφθάλμια πίεση Διαπίπτον φωτισμός (βασική διαγνωστική δεξιότητα) 6. Παθήσεις αγγειώδους χιτώνα (Xοριοειδής, Ίρις, Kυκλικού) 7. Παθήσεις αμφιβληστροειδούς-υαλοειδούς Bυθός οφθαλμού Άμεση Oφθαλμοσκόπηση (βασική διαγνωστική δεξιότητα) 8. Παιδοοφθαλμολογία Στραβισμός Oφθαλμολογική εξέταση νεογνών, βρεφών & μικρών παιδιών (βασική διαγνωστική δεξιότητα) 9. Nευροοφθαλμολογία Παθήσεις οπτικού νεύρου-οπτικής οδού Aντανακλαστικά κόρης, Oπτικά πεδία 10. Tραύματα Eγκαύματα Kόκκινο μάτι Eπίδεση Oφθαλμών, Πλύση κολπωμάτων, απομάκρυνση ξένων σωμάτων (θεραπευτική δεξιότης) 5
4. Διδακτικά συγγράμματα, σημειώσεις, εποπτικά μέσα Το διανεμόμενο διδακτικό υλικό περιλαμβάνει τα παρακάτω μέρη: Διαγνωστικές και Θεραπευτικές Προσεγγίσεις στην Οφθαλμολογία: (Δημητράκος, Οικονομίδης και μέλη ΔΕΠ Α & Β Οφθαλμολογικών Κλινικών Α.Π.Θ.) με ηλεκτρονικές παραπομπές και 50 ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών. University Studio Press, 2014, Εύδοξος Παρουσίαση.ppt των σημειώσεων για το ακροατήριο CD. 5. Εξετάσεις Οι εξετάσεις επί των θεωρητικών και πρακτικών δεξιοτήτων, μετά την άσκηση θα γίνονται από τον ίδιο εκπαιδευτή στο χώρο εκπαίδευσης. Έτσι ο εκπαιδευτής στο τέλος της εκπαίδευσης του φοιτητή θα παραδώσει τον βαθμό (0, 0,5, 1, 1,5, 2, 2,5, 3), πάντρεμα της θεωρητικής αξιολόγησης του φοιτητή κατά τα φροντιστήρια και της πρακτικής αξιολόγησης που θα τα ακολουθήσει την Τρίτη 16/12/2014 και την Τετάρτη 17/12/2014 που θα ανταποκρίνεται στο 30% της τελικής βαθμολογίας. Οι υπολειπόμενες 14 ώρες (για την συμπλήρωση του 78ώρου) θα διατεθούν από τους φοιτητές για την προετοιμασία των γραπτών εξετάσεων που θα γίνουν μετά τέλος της άσκησης τους, όπως ορίζεται από το πρόγραμμα της Ιατρικής Σχολής, την 3 η εβδομάδα της εξεταστικής περιόδου, ημέρα Παρασκευή, στις 12.00 με 14.00 στο Αμφιθέατρο της Ιατρικής Σχολής. Η τελική γραπτή δοκιμασία αξιολόγησης των θεωρητικών δεξιοτήτων (70% του βαθμού) θα αποτελείται από: 28 ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής με 1 σωστή επιλογή, με βαθμολόγηση 0,25 ανά σωστή απάντηση, 0 για τις πρώτες 8 λανθασμένες απαντήσεις και -0,25 για τις λάθος απαντήσεις πέραν της 8 ης και 3 ερωτήσεις σύντομης ανάπτυξης για την εκτίμηση της συνθετικής και κριτικής ικανότητας του φοιτητή με τελικό bonus/malus 0, 0,5 ή 1 δεκαδικής μονάδος στην τελική βαθμολόγηση. Η βαθμολογία των φοιτητών θα κοινοποιηθεί άμεσα τόσο στην κλασσική δεκαδική της μορφή, όσο και ως ECTS βαθμολογία. Απαραίτητη η δήλωση συμμετοχής έως μια εβδομάδα πριν από τις εξετάσεις στη Γραμματεία του Διευθυντή με τη προσκόμιση του δελτίου άσκησης φοιτητή. Οι αριστούχοι καλούνται, εφ όσον επιθυμούν, σε περαιτέρω συνεργασία 6. Αξιολόγηση Των εξετάσεων θα προηγηθεί η αξιολόγηση του μαθήματος αλλά και του κάθε εκπαιδευτή από τους φοιτητές. Ιδιαίτερη έμφαση θα αποδοθεί: 1) στην εκτίμηση του φοιτητή αν οι συνολικά 78 ώρες ήταν ικανές να αποδώσουν το αρχικά ορισθέν ως ζητούμενο και 2) αν οι 3 πιστωτικές μονάδες της Οφθαλμολογίας σε σχέση με τις αντίστοιχες μονάδες άλλων μαθημάτων του Θ Εξαμήνου πρέπει να διατηρηθούν έτσι ή πρέπει να διαφοροποιηθούν. 7. Βαθμολογία Η βαθμολογία των φοιτητών θα κοινοποιηθεί άμεσα τόσο στην κλασσική δεκαδική της μορφή, όσο και ως ECTS βαθμολογία. Η βαθμολογία ECTS αποτελεί έναν δείκτη αντιστοιχίας της τελικής επίδοσης του φοιτητή σε σχέση με την συνολική βαθμολογία όλων των συμμετεχόντων φοιτητών στην αξιολόγηση (εξετάσεις προφορικές και γραπτές). Συγκεκριμένα όλοι οι επιτυχόντες κατανέμονται σε μια καμπύλη του Gauss. Η αντιστοίχιση σε σχέση με την καμπύλη είναι η ακόλουθη σύμφωνα με τα ECTS Users Guide 06.02.2009: 6
Ποσοστιαία κατανομή Βαθμός ECTS 10% A 25% B 30% C 25% D 10% E F (Αποτυχόντες) 8. Προπτυχιακή Εκπαίδευση στην Α Οφθαλμολογική Κλινική του Α.Π.Θ. Για την ουσιαστική εκπαίδευση των φοιτητών στην Οφθαλμολογία, η Α Οφθαλμολογική Κλινική του Α.Π.Θ., αναλαμβάνει, για το τρέχον ακαδημαϊκό έτος, την ευθύνη προπτυχιακής εκπαίδευσης 128 φοιτητών Θ εξαμήνου. Ο κατάλογος με την κατανομή των φοιτητών σε ομάδες θα αναρτηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την κοινοποίηση των ονομάτων και οπωσδήποτε πριν από την έναρξη του 1 ου μαθήματος (30.9.2014). Θα υπάρξει και διαδικτυακή ανάρτηση. 9. Τόπος διδασκαλίας και πρακτικής άσκησης φοιτητών Τα θεωρητικά μαθήματα και η άσκηση πραγματοποιούνται στην Κλινική και στα Εξωτερικά Ιατρεία του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ. Η υποδοχή των φοιτητών γίνεται την πρώτη Τρίτη, 30.9.2014, του εξαμήνου, Στις 12.15, στο Αμφιθέατρο του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ Χώροι διδασκαλίας και διδάσκοντες: Α Οφθαλμολογική Κλινική Α.Π.Θ. Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Ομάδα Α Υπεύθυνος διδάσκων θεωρητικού φροντιστηρίου Χώρος Άσκησης Πρακτική Άσκηση 1 Οικονομίδης Παναγιώτης Αίθουσα 6 Λ. Λαμπρογιάννης 2 Ζιάκας Νικόλαος Εξεταστήριο 101 Α. Χρανιώτη 3 Βάγια Μόσχου Εξ. Ιατρεία Ορθοπτικού Α. Μερσίνογλου 4 Γεώργιος Μπαλανίκας Εξωτερικά Ιατρεία 5 Στεργίου Παναγιώτης Εξεταστήριο 1 Ομάδα Β Υπεύθυνος διδάσκων θεωρητικού φροντιστηρίου Χώρος Άσκησης 1 2 3 4 5 Φώτης Τοπούζης Αγγελική Δούδου Βασίλης Καραμπατάκης Σάββας Διάφας Στέφανος Μαλούτας Εργ. Κλινικής Έρευνας Εξ. Ιατρεία Ορθοπτικού Αίθουσα 6 Εξεταστήριο 101 Εξεταστήριο 1 Θ. Παππάς Κ. Μαρινόπουλος Δ. Νανάς 7
Παρακολούθηση εφημεριών Οι φοιτητές εξοικειώνονται με τις εξεταστικές μεθόδους στους ασθενείς (επισκόπηση με τον πλάγιο φωτισμό, εξέταση με τη σχισμοειδή λυχνία). Δίδεται η δυνατότητα επίσης στους φοιτητές που επιθυμούν να συνεφημερεύσουν με τους εφημερεύοντες γιατρούς της κλινικής, ώστε να αποκτήσουν μεγαλύτερη ικανότητα στην αντιμετώπιση επειγόντων περιστατικών. Άσκηση στην επείγουσα Οφθαλμολογία (Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ) Θα αναρτηθεί πρόγραμμα για τις δύο ομάδες για την παρακολούθηση των εφημεριών. Παρακολούθηση Μεταπτυχιακών Μαθημάτων Για όσους ενδιαφέρονται περισσότερο για την Οφθαλμολογία υπάρχουν τα μεταπτυχιακά μαθήματα που γίνονται στην κλινική με συγκεκριμένα μαθήματα και ώρες. Εκπόνηση εργασιών Δημοσιεύσεις Δίδεται η δυνατότητα επίσης στους φοιτητές να συμμετέχουν στην εκπόνηση επιστημονικών εργασιών μαζί με τα μέλη του ΔΕΠ της Κλινικής. Αξιολόγηση Πρόοδος Εξετάσεις Η αξιολόγηση των φοιτητών γίνεται στο πέρας της εκπαιδεύσεώς τους. Οι εξετάσεις γίνονται γραπτώς. 10. Εκπαιδευτές κατά το ακαδημαϊκό έτος 2014-2015 Εντεταλμένα Μέλη Δ.Ε.Π. Οικονομίδης Παναγιώτης Ζιάκας Νικόλαος Κακαβούτη Δούδου Αγγελική Μόσχου Βάγια Τοπούζης Φώτιος Καραμπατάκης Βασίλειος Ιατροί του ΕΣΥ Μαλούτας Στέφανος Διάφας Σάββας Μπαλανίκας Γεώργιος Καθηγητής, Διευθυντής Καθηγητής Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Καθηγητής Καθηγητής, Διευθυντής Πειραματικής Οφθαλμολογίας Διευθυντής Διευθυντής Επιμελητής Α Πανεπιστημιακοί Υπότροφοι Στεργίου Παναγιώτης 8