3η εξεταστική περίοδος από 29/03/15 έως 19/04/15 γραπτή εξέταση στo μάθημα ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ' ΛΥΚΕΙΟΥ Τάξη: Γ Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητής: Θ Ε Μ Α A 1. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση: Α1. Ποιο από τα παρακάτω δεν χαρακτηρίζει τον πυρετό; α. Εμποδίζει την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων. β. Παρεμποδίζει την λειτουργία των ενζύμων, των κυττάρων και επομένως αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των ιών. γ. Ενισχύει την δράση των φαγοκυττάρων. δ. Προκαλεί έκκριση βλέννας από το βλεννογόνο της αναπνευστικής οδού. Α2. Η απονιτροποίηση είναι η διαδικασία κατά την οποία: α. Το άζωτο επανέρχεται στον ατμοσφαιρικό αέρα. β. Η αµµωνία μετατρέπεται σε αξιοποιήσιμες από τα φυτά αζωτούχες ενώσεις. γ. Παράγεται και αποβάλλεται διοξείδιο του αζώτου από τους καταναλωτές. δ. Το αέριο άζωτο μετατρέπεται σε νιτρικά ιόντα. Α3. Ποιο από τα παρακάτω δεν περιλαμβάνεται στη θεωρία της Φυσικής Επιλογής; α. Ο αγώνας για επιβίωση μεταξύ των ατόμων ενός πληθυσμού. β. Η ύπαρξη ποικιλομορφίας στους πληθυσμούς που κληρονομείται στους απογόνους. γ. Η επιβίωση των ατόμων με τα ευνοϊκότερα χαρακτηριστικά. δ. Η έμφυτη τάση των όντων για συνεχή πρόοδο. Α4. Ένα βασικό προληπτικό μέτρο για την αποφυγή της ηπατίτιδας Β είναι: α. Η παστερίωση. β. Ο έλεγχος του αίματος μεταγγίσεων. γ. Η χλωρίωση του νερού. δ. Τα αντιβιοτικά. Α5. Η τρύπα του όζοντος οφείλεται κυρίως α. Στο διοξείδιο του άνθρακα. β. Στο οξυγόνο. γ. Στους χλωροφθοράνθρακες. δ. Στα οξείδια του αζώτου. (25 μονάδες ) Θ Ε Μ Α Β Β1. Με ποιο τρόπο το διοξείδιο του άνθρακα και οι υδρατμοί της ατμόσφαιρας συνετέλεσαν, ώστε η μέση θερμοκρασία της Γης να είναι 15 C και όχι -20 C; Β2. Τι είναι το ινώδες και ποια είναι η χρησιμότητα δημιουργίας του κατά τη διάρκεια της φλεγμονής; (7 μονάδες) - 1 -
3η εξεταστική περίοδος από 29/03/15 έως 19/04/15 Β3. Σε ποιες περιπτώσεις κατά την ταξινόμηση των οργανισμών χρησιμοποιείται το τυπολογικό κριτήριο; Β4. Με ποιους τρόπους είναι δυνατός ο εμπλουτισμός των εδαφών µε άζωτο χωρίς τη χρήση λιπασμάτων; Θ Ε Μ Α Γ Γ1. Δύο άτομα διακομίσθηκαν στο νοσοκομείο και υπεβλήθησαν σε εξετάσεις. Στο πρώτο άτομο ανιχνεύθηκε υψηλή συγκέντρωση ιντερφερόνης και Τ κυτταροτοξικών λεμφοκυττάρων, ενώ στο δεύτερο πολύ χαμηλή συγκέντρωση λεμφοκυττάρων και αντισωμάτων. Το δεύτερο άτομο έχει έντονα συμπτώματα υψηλού πυρετού, διάρροιες. Οι γιατροί κατόπιν διάγνωσης των ασθενειών χορήγησαν άμεσα στον δεύτερο ασθενή τα φάρμακα AZT, DCC μαζί με ένα κοκτέιλ αντιβιοτικών, ενώ στον πρώτο δεν χορήγησαν καμία φαρμακευτική αντιβιοτική αγωγή, απλά συνέστησαν τριήμερη αναρρωτική άδεια, ξεκούραση, καλή διατροφή και αντιπυρετικά φάρμακα για την πτώση του πυρετού. α) Από ποια ασθένεια πάσχει ο δεύτερος ασθενής και σε ποια κατηγορία μικροοργανισμών ανήκει ο παθογόνος παράγοντας που πρόσβαλε τον πρώτο ασθενή αν λάβατε υπόψη ότι δεν χορηγήθηκε σε αυτόν αντιβιοτικό. (3 μονάδες) β) Ποιες μεθόδους διάγνωσης χρησιμοποίησαν οι μικροβιολόγοι του νοσοκομείου για την ανίχνευση της ασθένειας του δεύτερου ασθενή; γ) Γιατί τα αντιβιοτικά είναι ακατάλληλα για την αντιμετώπιση της ασθένειας του πρώτου ασθενή; (3 μονάδες) Γ2. Σε ένα υδάτινο οικοσύστημα παρατηρήθηκε ότι η ελάχιστη βιομάζα διατήρησης ενός τροφικού επιπέδου είναι 2 kg. Η βιομάζα που περνά από τους παραγωγούς στο επόμενο τροφικό επίπεδο είναι 2000 kg. α) Να εξετάσετε εάν το δεδομένο οικοσύστημα μπορεί να διαθέτει καταναλωτές 5 ης τάξης. β) Να σχεδιάσετε την τροφική πυραμίδα βιομάζας του οικοσυστήματος. γ) Εάν στο δεδομένο οικοσύστημα καταλήξουν 1000 μg μη βιοδιασπώμενου εντομοκτόνου: Να υπολογίσετε τη συγκέντρωση του εντομοκτόνου ανά μονάδα μάζας στο τρίτο τροφικό επίπεδο. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (5 μονάδες) Θ Ε Μ Α Δ Δ1. Στον παρακάτω πίνακα δίνεται η συστηματική κατάταξη ορισμένων οργανισμών που ζουν στην αφρικανική σαβάνα. Με βάση της πληροφορίες του πίνακα να κατασκευάσετε το φυλογενετικό τους δέντρο. - 2 -
3η εξεταστική περίοδος από 29/03/15 έως 19/04/15 (8 μονάδες) Δ2. Να εξηγήσετε ποια είδη είναι περισσότερο συγγενικά μεταξύ τους, το λιοντάρι με την λεοπάρδαλη ή ο ιπποπόταμος με την αντιλόπη. Δ3. Η προβοσκίδα στον ελέφαντα αποτελεί χρήσιμο «εργαλείο» για την συλλογή τροφής και νερού καθώς και αμυντικό όπλο έναντι των εχθρών του. Με βάση τη θεωρία του Δαρβίνου να ερμηνεύσετε την επικράτηση του συγκεκριμένου μορφολογικού χαρακτηριστικού στους ελέφαντες. (9 μονάδες) Δ4. Οι ιπποπόταμοι και οι ελέφαντες αποτελούν δυο από τα μεγαλύτερα χερσαία ζώα του πλανήτη. Τα ζώα αυτά είναι αποκλειστικά καταναλωτές πρώτης τάξης. Για ποιο λόγο πιστεύεται ότι συμβαίνει αυτό; Καλή επιτυχία - 3 -
3η εξεταστική περίοδος από 29/03/2015 έως 19/04/2015 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙA ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Θ Ε Μ Α A A1. δ A2. α A3. δ A4. β A5. γ Θ Ε Μ Α Β B1. «Η ηλιακή ακτινοβολία υπερθέρμανση του πλανήτη μας» σελ. 104 σχολ. βιβλ. Β2. «Το αίμα στην περιοχή του τραύματος. μικροοργανισμών» σελ. 33 σχολ. βιβλ. Β3. «Αξίζει ωστόσο να αναφερθεί στο ίδιο είδος» σελ. 122 σχολ. βιβλ. Β4. «Οι δυο πιο οικολογικοί.. εξασθενεί» σελ. 88 σχολ. βιβλ. Θ Ε Μ Α Γ Γ1. α) Τα φάρμακα ΑΖΤ και DCC χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση του ιού HIV άρα ο ασθενής πάσχει από την ασθένεια του AIDS. Όσον αφορά τον πρώτο ασθενή λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι δε του χορηγήθηκε αντιβιοτικό συμπεραίνουμε ότι προσβλήθηκε από ιό, καθώς τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά έναντι των ιών. Η προσβολή από ιό επιβεβαιώνεται και από την ανίχνευση ιντερφερονών και Τ κυτταροτοξικών λεμφοκυττάρων. β) «Η διάγνωση της νόσου στο αίμα του ασθενούς» σελ. 48 σχολ. βιβλ. γ) «Επειδή τα αντιβιοτικά κυτταρικά παράσιτα» σελ. 26 σχολ. βιβλ. Γ2. α) Η τροφική αλυσίδα του οικοσυστήματος θεωρητικά θα είναι η εξής: Παραγωγοί Κατ. 1 ης τάξης Κατ. 2 ης τάξης Κατ. 3 ης τάξης Κατ. 4 ης τάξης Κατ. 5 ης τάξης «Έχει υπολογιστεί ότι μόνο το 10% η βιομάζα του» σελ. 77 σχολ. βιβλ. Σύμφωνα με τα παραπάνω θα έχουμε τις εξής βιομάζες 5 ης τάξης καταναλωτές 0.2 kg 4 ης τάξης καταναλωτές 2 kg 3 ης τάξης καταναλωτές 20 kg 2 ης τάξης καταναλωτές 200 kg 1 ης τάξης καταναλωτές Παραγωγοί 2000 kg 20000 kg Άρα το οικοσύστημα αυτό μπορεί να υποστηρίξει μόνο μέχρι 4 ης τάξης καταναλωτές
3η εξεταστική περίοδος από 29/03/2015 έως 19/04/2015 β) 4 ης τάξης καταν. 2 kg 3 ης τάξης καταν. 20 kg 2 ης τάξης καταν. 200 kg 1 ης τάξης καταν. 2000 kg Παραγωγοί 20000 kg γ) Το εντομοκτόνο αποτελεί μη βιοδιασπώμενη ουσία άρα η ποσότητα του παραμένει σταθερή σε όλα τα τροφικά επίπεδα. Συνεπώς στο τρίτο τροφικό επίπεδο θα έχουμε επίσης 1000μg εντομοκτόνου. Η συγκέντρωση του εντομοκτόνου σε αυτό το επίπεδο θα είναι C= x/b όπου x η ποσότητα της ουσίας και B η βιομάζα του τροφικού επιπέδου. Συνεπώς C=1000/200=5μg/kg. Θ Ε Μ Α Δ Δ1. ελέφαντας λιοντάρι λεοπάρδαλη καμηλοπάρδαλη αντιλόπη ιπποπόταμος κροκόδειλος Δ2. Από τον πίνακα παρατηρούμε ότι η λεοπάρδαλη με το λιοντάρι ανήκουν στο ίδιο γένος ενώ ο ιπποπόταμος με την αντιλόπη στην ίδια τάξη. Αυτό σημαίνει ότι το λιοντάρι με την λεοπάρδαλη είναι πιο συγγενικά είδη καθώς έχουν κοινό πρόγονο που έζησε πιο πρόσφατα από ότι ο κοινός πρόγονος του ιπποπόταμου με την αντιλόπη. Δ3. Στο φυλογενετικό δέντρο των ελεφάντων, σε κάποιο προγονικό είδος, υπήρχαν ζώα με προβοσκίδα και ζώα χωρίς προβοσκίδα. Ο αριθμός των ζώων που γεννιούνταν ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον αριθμό των ζώων που μπορούσε να θρέψει το περιβάλλον. Προέκυψε λοιπόν η ανάγκη ελέγχου του μεγέθους του πληθυσμού τους. H φυσική επιλογή ευνόησε τα άτομα με την προβοσκίδα, γιατί μπορούσαν να προσεγγίσουν καλύτερα την τροφή τους και να αμυνθούν έναντι των εχθρών τους. Τα άτομα χωρίς προβοσκίδα σταδιακά λιγόστευαν και τελικά εξαφανίστηκαν. Η προβοσκίδα κληροδοτήθηκε στους απογόνους και αποτέλεσε χαρακτηριστικό του είδους τους.
3η εξεταστική περίοδος από 29/03/2015 έως 19/04/2015 Δ4. Γνωρίζουμε ότι μόνο το 10% της ενέργειας (και της βιομάζας) ενός τροφικού επιπέδου περνάει στο επόμενο. Οπότε η ενέργεια και η βιομάζα υποδεκαπλασιάζεται όσο προχωράμε σε επόμενα τροφικά επίπεδα. Ο ελέφαντας και ο ιπποπόταμος λόγω της μεγάλης τους βιομάζας ανά άτομο χρειάζονται τεράστιες ποσότητες τροφής για την επιβίωση τους. Τις ποσότητες αυτές μπορούν να τις βρουν μόνο στους παραγωγούς, δηλαδή τους οργανισμούς με την μεγαλύτερη συνολικά βιομάζα στο κάθε οικοσύστημα. Για το λόγο αυτό οι οργανισμοί αυτοί είναι καταναλωτές 1 ης τάξης.