ΟΜΙΛΙΑ ΗΜ. ΧΡ. ΤΣΟΥΚΑΛΑ ΣΤΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ «ΠΟΙΑ ΕΛΛΑ Α;» - ΑΠΘ 13-02-2014 Αγαπητοί φίλοι και φίλες Μέχρι τώρα ακούσαµε πολύ σηµαντικές οµιλίες για το πώς µπορεί να υπάρξει ανάπτυξη στην Ελλάδα που είναι και το ζητούµενο. Στο θέµα της διακυβέρνησης που τώρα εξετάζουµε, θα σας µιλήσω για ένα παράδειγµα του δηµόσιου τοµέα. Η αναφορά µου δεν θα είναι θεωρητική πως µπορεί να γίνει-, αλλά θα είναι για κάτι που έχει ήδη πραγµατοποιηθεί, για τον τρόπο και τη µεθοδολογία που ακολουθήσαµε για την υλοποίηση του. Πρόκειται για ένα παράδειγµα Τοπ. Αυτοδιοίκησης, σε µια ορεινή κτηνοτροφική Κοινότητα, την Κοινότητα Ανάβρας Μαγνησίας. Από την αρχή θέλω να πω πως δεν ήταν ένα εύκολο εγχείρηµα, αλλά πιστεύω ότι όταν θέλεις, όταν ενδιαφέρεσαι και αγαπάς αυτό που κάνεις, όταν έχεις όραµα, µεράκι, κέφι και πίστη σ αυτό, τότε βρίσκεις και τα µέσα και τον τρόπο να το πετύχεις. Η εµπειρία µου δείχνει ότι τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο, αρκεί όσοι εκλέγονται στην Τ. Α. αλλά και αλλού (π.χ. βουλευτές), εκτός από τις ικανότητες που πρέπει να διαθέτουν, να είναι τίµιοι και εργατικοί, να µην έχουν ως κίνητρο το προσωπικό τους συµφέρον, να µην αποσκοπούν στην πάρα πέρα ανέλιξή τους, να µην υπολογίζουν το πολιτικό κόστος, και τέλος αφού εκλεγούν- να µην υπηρετούν κανένα κοµµατικό χώρο. Εµείς στην Ανάβρα δεν κάναµε κανένα θαύµα. Εµείς πολύ απλά κάναµε το αυτονόητο, κάναµε όσο µπορούσαµε πιο σωστά τη δουλειά µας. Μας εξέλεξαν οι συγχωριανοί µας για να λύσουµε όσο γίνεται περισσότερα προβλήµατα, και να βελτιώσουµε την ποιότητα της ζωής τους στο χωριό. Και αυτό κάναµε. Και ενώ στην αρχή δεν µας ήθελαν, µας αντιµετώπιζαν σαν ξένους, στη συνέχεια µετά την πρώτη τετραετία, η συντριπτική πλειοψηφία µας αποδέχτηκε και µας στήριξε µέχρι να ολοκληρώσουµε το έργο µας. Πρέπει να σηµειώσω ότι αυτό έγινε γιατί αφ ενός τους είπαµε την αλήθεια από την αρχή, και αφ ετέρου γιατί κάναµε αυτά που τους υποσχεθήκαµε και πολύ περισσότερα. Ακόµη ένα σηµείο πολύ σηµαντικό ήταν και η διαφάνεια στις ενέργειές µας, καθώς και η συµµετοχή της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων στις αποφάσεις µας. Όταν εργάζεσαι και προχωράς µε διαφάνεια και λες την αλήθεια, δεν φοβάσαι τίποτε και κανένα. 1
Πρέπει να πω ότι η Ανάβρα δεν έγινε γνωστή για την οµορφιά της. Υπάρχουν πάρα πολλά χωριά πολύ πιο όµορφα από την Ανάβρα. Και αυτό είναι και το παράπονό µας, όταν εµείς πήγαµε και ασχοληθήκαµε µε τα κοινά στην Ανάβρα, είχαν κτιστεί µετά τους σεισµούς του 80 όλα τα σπίτια και δεν προλάβαµε να αλλάξουµε την εικόνα του χωριού. Η Ανάβρα έγινε γνωστή για δύο κυρίως λόγους: Α. για τη µεγάλη ανάπτυξη µεταξύ όλων των ΟΤΑ σε όλη την Ελλάδα, και Β. για έργα και µελέτες που έκανε και ήταν φιλικά προς το περιβάλλον (Πράσινη Ανάπτυξη). Η Ανάβρα µέχρι το 1990 ήταν ένα ορεινό χωριό (1000 µ.), καθαρά κτηνοτροφικό, αποµονωµένο και αποκοµµένο από τα αστικά κέντρα, χωρίς επαρχιακό και εσωτερικό οδικό δίκτυο, χωρίς δηµόσιους χώρους και κτήρια, και χωρίς οριοθέτηση οικισµού, µε κατεστραµµένο δίκτυο ύδρευσης, χωρίς αποκοµιδή απορριµµάτων, και το κυριότερο µε 300 κατοίκους να συµβιώνουν µε 25.000 ζώα (5.000 γελάδια, 15.000 αιγοπρόβατα, 5.000 χοιρινά). εν µπορούσες, ειδικά το χειµώνα, να κυκλοφορήσεις µέσα στο χωριό. Η κατάσταση ήταν ανυπόφορη. Οσοι είχαµε φύγει από το χωριό και ζούσαµε αλλού (Αθήνα, Λαµία), δεν µπορούσαµε να επισκεφθούµε εύκολα τους δικούς µας ανθρώπους. Ετσι, κάποιοι που δεν ζούσαµε στο χωριό, πήραµε την απόφαση το 1990 -τότε που υπήρχαν ακόµη τα µπλε και τα πράσινα καφενεία- να ασχοληθούµε µε τα κοινά, κόντρα στους ντόπιους συγχωριανούς µας κτηνοτρόφους, και βέβαια χωρίς τη στήριξη κάποιου κόµµατος. Τελικά κερδίσαµε τις εκλογές για πρώτη φορά το 1990, -κυρίως χάρις στη στήριξη των ετεροδηµοτών-, και αυτό είναι ένα σηµαντικό σηµείο στην πορεία του χωριού. ιότι αν αυτό δεν γινόταν, ίσως σήµερα να µην υπήρχε η Ανάβρα. Θα συνέβαινε αυτό που συνέβη µε τόσα όµορφα χωριά της πατρίδας µας που εγκαταλείφθηκαν. Τι κάναµε λοιπόν και πως πορευτήκαµε; Ποιό ήταν το σχέδιό µας και το όραµά µας; Αµέσως µετά την εκλογή µας, µαζευτήκαµε και συζητήσαµε, οι συνεργάτες µου κι εγώ, για το που πρέπει να πάει το χωριό, και στη συνέχεια κάναµε τα σχέδια και τον προγραµµατισµό µας. Καταγράψαµε τα καλώς και κακώς κείµενα στην Ανάβρα, τα ιεραρχήσαµε, τα διαβαθµίσαµε, έτσι ώστε να γνωρίζουµε τι πρέπει να κάνουµε, ούτως ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής στο χωριό µας και να επιλύσουµε άµεσα και τρέχοντα προβλήµατα. 2
Τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα του χωριού µας ήταν δύο: η κτηνοτροφία και το φυσικό περιβάλλον. Με βάση λοιπόν αυτά, συντάξαµε ένα σχέδιο ανασυγκρότησης της Ανάβρας µε σωστή ιεράρχηση των προτεραιοτήτων µας, σε έργα όπως: 1 ον Εργα για την κτηνοτροφία, που αποτελούσε την κύρια πηγή εισοδήµατος για τους κατοίκους 2 ον Εργα υποδοµής (οδικό δίκτυο, ύδρευση, απορρίµµατα, εκπαίδευση, υγεία κ.α.) που θα ανεβάσουν το επίπεδο ζωής των κατοίκων 3 ον Εργα ανάπτυξης, φιλικά προς το περιβάλλον που θα εξασφάλιζαν έσοδα στην Κοινότητα, νέες θέσεις εργασίας και απορρύπανση στο περιβάλλον Αφού λοιπόν σχεδιάσαµε όλα τα παραπάνω, καλέσαµε όλους τους κατοίκους σε Λαϊκές Συνελεύσεις (σύνολο 13) και τους κάναµε γνωστή την πρότασή µας και το όραµά µας για την ανασυγκρότηση του χωριού. Τους είπαµε την αλήθεια και τους ζητήσαµε ένα µόνο πράγµα: Να αποµακρυνθούν τα ζώα από το χωριό, διότι αν δεν γινόταν αυτό δεν µπορούσαµε να κάνουµε τίποτα. Σηµειωτέον ότι υπήρχαν τότε σχέδια µετεγκατάστασης ποιµνιοστασίων µε καλή επιδότηση. Μετά από πολλή συζήτηση αυτό συµφωνήθηκε. Ετσι ξεκινήσαµε και την υλοποίηση του σχεδίου µας, εκµεταλλευόµενοι τα δύο συγκριτικά πλεονεκτήµατα που είχε η Ανάβρα για να επιλύσουµε όσα περισσότερα προβλήµατα είχε το χωριό. Αυτό ήταν και το µοντέλο ανάπτυξης που εµείς εφαρµόσαµε. Αξιοποιείς τα καλά και βελτιώνεις τα κακά. Είναι ένα µοντέλο που µπορεί να εφαρµοστεί και αλλού, αξιοποιώντας αντίστοιχα συγκριτικά πλεονεκτήµατα (π.χ. παραλίες). Παρένθεση: Κάτι παρόµοιο δεν θα έπρεπε να κάνει και η Ελλάδα; Να αξιοποιήσει τα τόσα πολλά και σηµαντικά συγκριτικά πλεονεκτήµατα που διαθέτει έναντι των άλλων χωρών, έτσι ώστε να αναπτύξει ισχυρή οικονοµία, και να δανείζει αντί να δανείζεται; Τι κάναµε εµείς λοιπόν; Εργα για την κτηνοτροφία, που αποτελεί και τη βασική απασχόληση των κατοίκων 3 κτηνοτροφικά πάρκα για µετεγκατάσταση των ποιµνιοστασίων ( ιάνοιξη και ασφαλτόστρωση δρόµων, µεταφορά νερού, κ.α.) 3
Εργα βελτίωσης βοσκοτόπων ( ιάνοιξη-συντήρηση κτηνοτροφικών δρόµων στα βουνά, κατασκευή ποτιστρών, κ.α) Προώθηση της βιολογικής κτηνοτροφίας (πριν 15 χρόνια ήταν πιλότος ανάπτυξης της βιολογικής κτηνοτροφίας για το Υπουργείο Γεωργίας) Αύξηση εσόδων, νέες επιδοτήσεις Ενηµέρωση-επιµόρφωση κτηνοτρόφων µε σεµινάρια, οµιλίες κ.α. και το πιο σηµαντικό Κατασκευή σύγχρονου Κοινοτικού σφαγείου µε προδιαγραφές Ε.Ε. (HASP, ISO, κωδικό Ε.Ε., βιολογική γραµµή σφαγής). Αποτέλεσµα όλων αυτών που υλοποιήσαµε, ήταν λιγότερη δουλειά για τους κτηνοτρόφους, καλύτερη ποιοτικά παραγωγή και αύξηση του εισοδήµατος τους. Αλλαξε η ζωή τους σηµαντικά προς το καλύτερο και αυτό ήταν ο βασικός λόγος που τελικά µας αποδέχτηκαν και άρχισαν να µας εµπιστεύονται. Παράλληλα µε τα παραπάνω γίνονταν και άλλα έργα, όπως: Εργα υποδοµής για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων Αποκατάσταση-βελτίωση-συντήρηση επαρχιακού και εσωτερικού οδικού δικτύου Αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης Οργάνωση αποκοµιδής απορριµµάτων ηµιουργία ΧΥΤΑ από το 1994 Ανάπλαση δηµόσιων χώρων (πλατείες, πλατώµατα, χώροι στάθµευσης, δηµόσιος φωτισµός κ.α.) Εργα για την εκπαίδευση και τον αθλητισµό (Ανέγερση νέων κτηρίων για το νηπιαγωγείο και το δηµοτικό σχολείο µε κατοικία δασκάλου δωρεάν, γήπεδα ποδοσφαίρου και µπάσκετ, κλειστό γυµναστήριο δωρεάν για τους δηµότες) Εργα για την υγεία και την πρόνοια (κήρυξη του αγροτικού ιατρείου σε άγονο, κατασκευή κτηρίου αγροτικού ιατρείου µε κατοικία για το γιατρό δωρεάν, προληπτική ιατρική, τηλεϊατρική, πρόγραµµα «Βοήθεια στο σπίτι», αγορά οικοπέδου µε κτήριο για ανέγερση γηροκοµείου και ολοκλήρωση σχετικής µελέτης ανέγερσης) Ιδρυση ΚΑΠΗ και ΚΕΠ Εργα πολιτισµού, επιµόρφωσης, ψυχαγωγίας (Ιδρυση Λαογραφικού Μουσείου κτηνοτροφικής Ζωής, ηµιουργία Κοινοτικής Βιβλιοθήκης µε δύο παραρτήµατα για ενήλικες και παιδιά-χώρος δηµιουργικής απασχόλησης, έκδοση της ιστορίας του χωριού, χάρτες, οργάνωση συνεδρίων, ηµερίδων, 4
οµιλιών, εκδροµές στο εξωτερικό, πολλές καλοκαιρινές εκδηλώσεις για παιδιά και ενήλικες µε θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, χορό, έκδοση εφηµερίδας και στη συνέχεια δηµιουργία ιστοσελίδας για την ενηµέρωση δηµοτών και ετεροδηµοτών, δωρεάν internet) Παραχώρηση κοινοτικών οικοπέδων σε άστεγους δηµότες στο ¼ της αντικειµενικής αξίας και εξόφληση σε 8 χρόνια, όπως προβλέπει ο Κώδικας ήµων και Κοινοτήτων. Εργα αναπτυξιακά φιλικά προς το περιβάλλον ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Ολοι µας γνωρίζουµε για τη µόλυνση του περιβάλλοντος και την υπερθέρµανση του πλανήτη. Η Ανάβρα έκανε πράξη καινοτόµα, αναπτυξιακά και πρωτοποριακά έργα, φιλικά προς το περιβάλλον όπως: Αιολικό Πάρκο (από ισπανική εταιρεία, 20 ανεµογεννήτριες, 17,5 MW, έσοδα το 3% του κόστους του παραγόµενου ρεύµατος, θέσεις εργασίας, απορρύπανση στο περιβάλλον) Ετοιµάζονται άλλα 2. Μικρό υδροηλεκτρικό (δηµοπρατήθηκε, ολοκληρώθηκε η α φάση, σταµάτησε λόγω κρίσης). Θα έφερνε νέα έσοδα στην κοινότητα. Θα το κάναµε µόνοι µας µε επιδότηση και έσοδα της κοινότητας Περιβαλλοντικό Πολιτισµικό Πάρκο ΓΟΥΡΑ στις πηγές Ανάβρας (200 στρ. περιφραγµένα, δίκτυο µονοπατιών, πληροφορίες για το περιβάλλον, µνηµεία λαϊκού πολιτισµού, αποκατάσταση σε 3 από αυτά: νερόµυλο, ντριστέλα, µαντάνι) Τηλεθέρµανση (Μελέτη, καύσιµη ύλη βιοµάζα-κοπριές ζώων µε υπολείµµατα υλοτόµησης). υστυχώς το έργο δεν ολοκληρώθηκε λόγω Καλλικράτη και εγκληµατικής αµέλειας του ηµάρχου Αλµυρού -η Κοινότητα Ανάβρας µε τον Καλλικράτη καταργήθηκε και ενσωµατώθηκε στο ήµο Αλµυρού. Η Ανάβρα έχασε µια µοναδική ευκαιρία να γίνει πρότυπο ανάπτυξης. Θα ήταν ίσως ο µοναδικός τόπος όπου θα υπήρχαν σε λειτουργία όλες οι µορφές των ΑΠΕ. Απαραίτητη επισήµανση: Όλα αυτά έγιναν, όχι µε τη βοήθεια κάποιου φοβερού µηχανισµού, αλλά από 3 πρόσωπα και µόνο, που δούλεψαν αφιλοκερδώς, µε µεράκι και αυταπάρνηση: από εµένα ως Πρόεδρο, τη µία και µόνη υπάλληλο-γραµµατέα της Κοινότητας και τη γυναίκα µου, Μάχη Καραλή, Οµότιµη σήµερα Καθηγήτρια ΕΜΠ, που όλα αυτά τα χρόνια ήταν Τεχνική Σύµβουλος της Κοινότητας και πρόσφερε τις υπηρεσίες της (µελέτες, επιβλέψεις κ.α.) χωρίς αµοιβή. 5
Όλα τα παραπάνω έγιναν µέσα σε 4 τετραετίες και µέχρι το τέλος του 2010, διότι µετά ο Καλλικράτης ανέτρεψε την αναπτυξιακή πορεία της Ανάβρας. Τελικό συµπέρασµα Η Ανάβρα υπήρξε πρώτη στις απορροφήσεις κονδυλίων στην Ελλάδα και στις πρώτες θέσεις στο Νότο της Ευρώπης, γι αυτό άλλωστε έγινε και γνωστή Σηµειώθηκε αύξηση των εσόδων της Κοινότητας, και, αν δεν µεσολαβούσε ο Καλλικράτης, η Ανάβρα θα ήταν οικονοµικά αυτόνοµη Υπήρξε αύξηση πληθυσµού, 0% ανεργία και 0% εγκληµατικότητα. (Μέσος όρος ηλικίας τα 37 χρόνια) εν φεύγει πια κανείς από την Ανάβρα. Και αν δεν είχε ενταχθεί η Κοινότητα στο ήµο Αλµυρού οι κάτοικοι θα απολάµβαναν µοναδικές παροχές, όπως δωρεάν ρεύµα, δωρεάν θέρµανση, δωρεάν ζεστό νερό, δωρεάν πάρκινγκ, δωρεάν κλειστό γυµναστήριο. Ολοι οι Αναβριώτες είµαστε αισιόδοξοι. Η Ανάβρα έχει µέλλον. Εµείς που δουλέψαµε για να αλλάξουµε τη µοίρα του τόπου µας, κάναµε ένα ταξίδι µέσα στο χρόνο, µε πολλή δουλειά, όρεξη, όραµα, και είµαστε ευχαριστηµένοι. εν θα εγκαταλείψουµε την Ανάβρα. Ως ενεργοί πολίτες πια µε την Εθελοντική Οργάνωση ΑΝΑΒΡΑ-ΖΩ που ιδρύσαµε, θα προσπαθήσουµε να στηρίξουµε και να διατηρήσουµε τα έργα που έχουν γίνει. 6