Καραβάτζιο, Η κλήση του Ματθαίου Εκκλησία Αγίου Λουδοβίκου των Γάλλων, Ρώµη
Διδακτικό υλικό Μάθηµα: Θρησκευτικά Πρότυπο Πειραµατικό Σχολείο Πανεπιστηµίου Αθηνών Τάξη: Β Γυµνασίου Καθηγητής: Γ. Παπαδάκης 2014-15
Η κλήση του Ματθαίου Ο πίνακας αυτός είναι η πρώτη επίσηµη παραγγελία προς τον νεαρό Καραβάτζιο από την εκκλησία της Ρώµης και ειδικότερα από τον Γάλλο καρδινάλιο Matthieu Contarelli. Ο πίνακας χρονολογείται στο 1599-1600 και το θέµα του προέρχεται από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου και από το απόσπασµα που περιγράφει τον τρόπο µε τον οποίο ο Ιησούς κάλεσε τον Ματθαίο να γίνει µαθητής Του: «Και παράγων ο Ιησούς εκείθεν είδεν άνθρωπον καθήµενον επί το τελώνειον, Ματθαίον λεγόµενον, και λέγει αυτώ ακολούθει µοι. Και αναστάς ηκολούθησεν αυτώ» (Μθ 9,9)
Καραβάτζιο, η κλήση του Ματθαίου, 1599-1600, εκκλησία San Luigi dei Francesi, Ρώµη
Ανάλυση του έργου Μέσα σε έναν σκοτεινό εσωτερικό χώρο ο ζωγράφος αναπαριστά την (ξαφνική) είσοδο του Ιησού και του Πέτρου, τους οποίους τοποθετεί όρθιους στον δεξιό τοµέα του πίνακα, ντυµένους µε τα ρούχα της εποχής του Χριστού και ξυπόλυτους. Το χέρι του Ιησού στρέφεται µε προτεταµένο τον δείκτη προς τον Ματθαίο, ενώ πάνω ακριβώς από το κεφάλι Του µια διαγώνια γραµµή φωτός αποδίδει το άκτιστο φως, δηλαδή τη θέληση του Πατέρα-Θεού για την επιλογή του Ματθαίου. Το φως αυτό δεν παράγει τις σκιές του Ιησού και του Πέτρου, αλλά κατευθύνεται προς τους ανθρώπους που είναι συγκεντρωµένοι γύρω από ένα τραπέζι, στην αριστερή πλευρά του εικαστικού δωµατίου.
Εκεί βλέπουµε στο κέντρο τον Ματθαίο και άλλα τέσσερα πρόσωπα µε διάφορες στάσεις την ώρα που µετρούν χρήµατα. Ο Ματθαίος δείχνει τον εαυτό του και εκπλήσσεται από το γεγονός ότι ο άγνωστος που έχει εισβάλει στο χώρο, έχει επιλέξει αυτόν, χωρίς να ξέρει ακριβώς γιατί. Τα υπόλοιπα πρόσωπα εκφράζουν διαφορετική αντίδραση σε σχέση µε τους όρθιους «εισβολείς»: τα δύο πρόσωπα στην άκρα αριστερή γωνία δεν έχουν καν αντιληφθεί την είσοδο του Χριστού και του Πέτρου και συνεχίζουν να µετρούν χρήµατα πάνω στο τραπέζι. Ο νεαρός που βρίσκεται δίπλα στον Ματθαίο (µετωπικά προς τον θεατή) κοιτάζει έκπληκτος τον Χριστό, ενώ ο άλλος (µε την πλάτη γυρισµένη) έχει τόσο πολύ ενοχληθεί από την είσοδο των αγνώστων στο τελωνείο, ώστε ετοιµάζεται να χρησιµοποιήσει το σπαθί του, που κρέµεται από τη µέση του.
Στην επιθετική κίνηση του νεαρού αυτού αναλαµβάνει να απαντήσει ο Πέτρος, ο οποίος επαναλαµβάνει ακριβώς τη χειρονοµία του Ιησού (µε τον δείκτη προτεταµένο) και φαίνεται να εξηγεί τον σκοπό της επίσκεψής τους. Η παρουσία του Πέτρου εδώ δηλώνει ότι θα είναι ο συνεχιστής του έργου του Χριστού και η βάση της εκκλησίας, ο πρώτος επίσκοπος Ρώµης. Το χέρι του Χριστού που δείχνει, προέρχεται από την οροφή της Καπέλα Σιξτίνα και ειδικότερα από το χέρι του Θεού στη Δηµιουργία του Αδάµ, του Μιχαήλ Αγγέλου πράγµα που σηµαίνει ότι ο Καραβάτζιο είχε επηρεαστεί από το έργο του Μιχαήλ Αγγέλου Και τα πέντε πρόσωπα που βρίσκονται γύρω από το τραπέζι, φορούν ρούχα σύγχρονα του ζωγράφου µε πλούσια υφάσµατα και καπέλα µε φτερά, αλλά η διαφορετική τους στάση απέναντι στον Χριστό εκφράζει πιθανώς την προφητεία του γέροντα Συµεών στην Υπαπαντή σχετικά µε τον Χριστό, ότι θα είναι σηµείον αντιλεγόµενον. Ο φωτισµός του χώρου είναι πρωτοφανής για την εποχή. Η διαγώνια γραφή φωτός στο εσωτερικό έχει άλλη ποιότητα από το φυσικό φως που έρχεται µέσα από τα βαµµένα τζάµια. Ο Καραβάτζιο επικεντρώνεται στο θέµα του και δεν δηµιουργεί κανένα σκηνικό του χώρου. Τον ενδιαφέρει η ανάλυση των προσώπων, η απόδοση της έκφρασης. Το φως που τα λούζει, τα ανασύρει από το σκοτάδι και τα κάνει υπαρκτά. Είναι η γνωστή τεχνική του κιαροσκούρο (σκιοφωτισµός) που επέβαλε ο Καραβάτζιο και δηµιούργησε σχολή αργότερα.
Η κλήση του Ματθαίου, λεπτοµέρεια
Η κλήση του Ματθαίου, λεπτοµέρεια
Η χρήση της προοπτικής και η γραµµική σύνθεση του έργου
Στη λεπτοµέρεια αυτή βλέπουµε ότι έχει χρησιµοποιηθεί διαφορετική προοπτική για τα κέρµατα και διαφορετική για το µελανοδοχείο. Η γωνία θέασης των κερµάτων είναι σχεδόν µετωπική, ενώ του µελανοδοχείου όχι.
Τέλος παρουσίασης