Τεχνητή λίμνη Πουρναρίου Κείμενο-φωτό: Παναγιώτης Κρητικάκος Την Παρασκευή 11 Νοεμβρίου του 2011 οργανώθηκε εξερευνητική επίσκεψη στην τεχνητή λίμνη Πουρναρίου, ως μέρος του προγράμματος Άδηλα Ύδατα. Η λίμνη Πουρναρίου βρίσκεται στην ορεινή περιοχή του νομού Άρτας, ακολουθώντας τον ορεινό όγκο που οδηγεί προς τα όρη των Τζουμέρκων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προσεγγίζοντας τη λίμνη έχει το κομμάτι του οικισμού της Κάτω Καλεντίνης, το οποίο εγκαταλείφθηκε και καταποντίστηκε, εν μέρη, όταν δημιουργήθηκε το φράγμα Αράχθου. Η λίμνη Πουρναρίου Η λίμνη Πουρναρίου, ή Αράχθου, είναι αποτέλεσμα της δημιουργίας του φράγματος Πουρναρίου που εξυπηρετεί υδροηλεκτρικούς σκοπούς και αρδευτικές ανάγκες της περιοχής. Το φράγμα δόθηκε σε λειτουργία το 1981, έχει 450 μέτρα πλάτος στη βάση του, 580 μέτρα μέγιστο μήκος και 107 μέτρα ύψος. Αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο φράγμα στην Ελλάδα (μετά από αυτό του Μούρνου) και συγκρατεί τα νερά του Άραχθου ελέγχοντας και τη ροή του ποταμού, ο οποίος και περνά μέσα από την ιστορική πόλη της Άρτας μερικά μόλις χιλιόμετρα νοτιοανατολικά. Η λίμνη έχει επιφάνεια 18.3 τ.χλμ., μέγιστο μήκος τα 17.7 χλμ. και μέγιστο πλάτος τα 7.3 χλμ. Επίσημες αναφορές για το βάθος της λίμνης δεν υπάρχουν και οποιαδήποτε υπόθεση θα μπορούσε να είναι λανθασμένη. Το υψόμετρο της λίμνης είναι περί τα 140 μέτρα.
Η επίσκεψη μας έγινε σε μια εποχή κατά την οποία η στάθμη της λίμνης είναι χαμηλότερη λόγω έλλειψης βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων. Όπως οι περισσότερες λίμνες και ποτάμια, η μέγιστη στάθμη της λίμνης συναντάται τους ανοιξιάτικους μήνες, έχοντας δεχθεί τόσο τις βροχές των προηγούμενων μηνών όσο και το νερό από το λιώσιμο των χιονιών των γύρω βουνών. Βάση των μορφής των πετρωμάτων, του εδάφους στη παραλίμνια περιοχή αλλά και την κατάστασης των κτηρίων-φαντασμάτων, η στάθμη θα πρέπει να αυξάνεται 3-6 μέτρα. Η ιχθυοπανίδα της λίμνης αποτελείται από κυπρίνους, στρωσίδια, πινδοβίνους, μπριάνες, λιάρες, μουστακάτα, χέλια καθώς επίσης και πέστροφες. Στη λίμνη ευδοκιμεί και η ορνιθοπανίδα με τους νυχτοκόρακες, πρασινοκεφαλόπαπιες, αλκυόνες, φαλαρίδες, σαρδέλες, καστανοκεφαλόγλαροι και ποταμοσφυριχτές να αποτελούν τα σημαντικότερα είδη που συναντώνται στη περιοχή. Ο Άραχθος Ο ποταμός Άραχθος αποτελεί από τον όγδοο σε σειρά μεγαλύτερο ποταμό της Ελλάδας με μήκος 110 χιλιόμετρα. Οι πηγές του βρίσκονται στη βόρεια Πίνδο, στο όρος Λάκμος (Περιστέρι) στον νομό Ιωαννίνων, και διαπερνάει τόσο ένα κομμάτι του νομού Ιωαννίνων καθώς επίσης και τους νομούς Άρτας και Πρέβεζας έχοντας ως τελικό προορισμό τον Αμβρακικό κόλπο. Έχει συνδέσει το όνομα του με το περίφημο γεφύρι της Πλάκας στα Τζουμέρκα, κοντά στα Πράμαντα, το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων, και με το γεμάτο θρύλους γεφύρι της Άρτας που ολημερίς το χτίζανε και το βράδυ γκρεμιζόταν. Το όνομα του ποταμού προέρχεται από το ρήμα αράττω, δηλαδή το χτύπημα με μεγάλη δύναμη. Στην Ελληνική Μυθολογία, ο Άραχθος, ποτάμιος θεός με γενέτηρα τα όρη της Πίνδου, όταν είδε πως τα αδέρφια του Αχελώος, Αλιάκμονας και Αώος είχαν ξεκινήσει να διαγράφουν τη πορεία τους χωρίς τον ίδιο, άρχισε να οδεύει προς τον Αμβρακικό κόλπο παρασύροντας οτιδήποτε έβρισκε στον δρόμο του. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν, η αρχαία παράδοση ερμήνευσε την ορμητικότητα των νερών του.
Ο χαμένος οικισμός Τα κτήρια που κομματιού που αφέθηκε εγκαταλείφθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Κάποια παλιά σπίτια και άλλα κτήρια δημιουργούν ένα μυστήριο σκηνικό και στοιχειώνουν τα γαλαζοπράσινα νερά της λίμνης. Εντυπωσιακότερο όλων, το παλιό δημοτικό σχολείο που αποτελεί και το μεγαλύτερο αυτών. Η περιήγηση μέσα στα ερείπια δίνει την αίσθηση του να σε κυκλώνει η αφανής παρουσία όσων κάποτε ζούσαν στον τόπο αυτό.
Η κατάδυση Η κατάδυση πραγματοποιήθηκε στην παραλίμνια περιοχή, ανατολικά των εγκαταλειμμένων οιακισμάτων. Το μέγιστο βάθος της λίμνης στο σημείο αυτό έφτασε μόλις τα 3 μέτρα με την ορατότητα να είναι 0.5-1 μέτρο. Ο πυθμένας στη περιοχή αυτή είναι λασπώδης με έντονα στοιχεία αργίλου κυρίως κοντά στις ακτές. Η θερμοκρασία στην επιφάνεια ήταν 19 βαθμοί και έπεσε μέχρι τους 16. Πραγματοποιήθηκε βασική έρευνα θεμελίων άλλων οικισμάτων όπου και δεν εντοπίστηκαν. Τα βυθισμένα δέντρα και δενδροστοιχίες αποτελούν το πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό της κατάδυσης, αλλά χρήζουν και ιδιαίτερης προσοχής καθώς ο δύτης μπορεί να μπλεχτεί ανάμεσα σε αυτά.
Η διαδρομή Η εκδρομή μας ξεκίνησε από τη πόλη της Άρτας μιας και προσφέρει την ευκολότερη πρόσβαση, τόσο χιλιομετρικά όσο και ποιότητας οδοστρώματος, στην Κάτω Καλεντίνη στην οποία και φθάνουμε μετά από 44 χιλιόμετρα ακολουθώντας την παλιά εθνική οδό Άρτας Τρικάλων. Για την άφιξη στην περιοχή του παλιού οικισμού μπορούμε να ακολουθήσουμε τον χωματόδρομο (39 15'16.26'' N 21 03'49.48'' E), ο οποίος βρίσκεται 4 χιλιόμετρα μετά το χωριό Μελάτες ή τον χωματόδρομο (39 15'16.17'' N 21 02'49.05'' E) δυο χιλιόμετρα πριν από τη Κάτω Καλεντίνη. O πρώτος οδηγεί κατευθείαν επάνω στον παλιό κομμάτι του οικισμού, ενώ ο δεύτερος στην απέναντι όχθη