Διαχείριση Κινδύνου ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Τομέας Οικονομικής των Επιχειρήσεων & Χρηματοοικονομικής «Οι εξελίξεις στο κανονιστικό πλαίσιο παροχής τραπεζικών υπηρεσιών» Εισηγητής: Δημήτρης Παππάς Αθήνα, 9 Δεκεμβρίου 2009 1
Περιεχόμενα 1. Παρουσίαση των πρόσφατων εξελίξεων στο κανονιστικό πλαίσιο παροχής τραπεζικών υπηρεσιών 2. Επιπτώσεις των εξελίξεων στις εργασίες της τράπεζας 3. Αναγκαίες τροποποιήσεις στη δομή & λειτουργία της τράπεζας 4. Αποτελεσματική συμμόρφωση και διαχείριση πόρων και πελατείας 2
Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο 1. Τραπεζικό δίκαιο 2. Δίκαιο κεφαλαιαγοράς 3. Δίκαιο συμπληρωματικής εποπτείας ομίλων ετερογενών χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων 4. Δίκαιο συστημάτων πληρωμών: Συστήματα πληρωμών Ηλεκτρονική τραπεζική Πρόληψη της απάτης στα μέσα & συστήματα πληρωμών 5. Δίκαιο καταπολέμησης οικονομικού εγκλήματος 6. Δίκαιο προστασίας καταναλωτή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών 7. Ειδικό λογιστικό δίκαιο των πιστωτικών ιδρυμάτων 3
Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο: κύρια θέματα 1. σύσταση, οργάνωση και λειτουργία του συστήματος εγγυήσεως καταθέσεων & επενδύσεων 2. συστήματα οργάνωσης & εσωτερικού ελέγχου των πιστωτικών ιδρυμάτων 3. κανόνες προληπτικής εποπτείας 4. ενημέρωση των συναλλασσομένων (γενικοί όροι συναλλαγών) 5. τρόποι οργάνωσης & λειτουργίας των αγορών χρηματοπιστωτικών μέσων 6. ανάληψη και άσκηση δραστηριοτήτων από τα πιστωτικά ιδρύματα, επάρκεια ιδίων κεφαλαίων των πιστωτικών ιδρυμάτων 7. θέσπιση ρυθμίσεων για την αποφυγή πράξεων χειραγώγησης της αγοράς 8. θέσπιση ρυθμίσεων για τη διαφάνεια της αγοράς 9. αμοιβαία κεφάλαια και λοιπά χρηματοοικονομικά προϊόντα 10. ομολογιακά δάνεια, τιτλοποίηση απαιτήσεων από ακίνητα, κάρτες, εταιρίες κλπ 11. συστήματα πληρωμών & συστήματα διακανονισμού χρηματοπιστωτικών μέσων 12. ηλεκτρονική τραπεζική 13. πρόληψη της απάτης σταμέσακαισυστήματαπληρωμών 14. επεξεργασία & προστασία των προσωπικών δεδομένων 15. καταπολέμηση οικονομικού εγκλήματος & αποφυγή νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας 16. προστασία του καταναλωτή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών 17. λειτουργία εξειδικευμένων προϊόντων και αγορών κλπ 4
Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο 1. Τραπεζικό Δίκαιο Ν. 3746/2009 «Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων & Επενδύσεων» Ν. 3723/2008 «Ενίσχυση της Ρευστότητας της Οικονομίας» Ν. 2832/2000 (ΦΕΚ Α' 141, 13.6.2000) «Κωδικοποίηση των διατάξεων για τη σύσταση, οργάνωση και λειτουργία συστήματος καταθέσεων και τροποποίηση και συμπλήρωση του Καταστατικού της Τράπεζας της Ελλάδος» ΠΔΤΕ 2577/2006 (ΦΕΚ Α 59, 9.3.2007) «Πλαίσιο αρχών λειτουργίας και κριτηρίων αξιολόγησης της οργάνωσης και των Συστημάτων Εσωτερικού Ελέγχου των πιστωτικών και χρηματοδοτικών ιδρυμάτων και σχετικές αρμοδιότητες των διοικητικών τους οργάνων» ΠΔ/ΤΕ 2560/2005 (ΦΕΚ Α 88, 11.4.2005) «Πλαίσιο ελέγχου από την Τράπεζα της Ελλάδος της επάρκειας ρευστότητας των πιστωτικών ιδρυμάτων» ΠΔ/ΤΕ 2557/2005 (ΦΕΚ Α 19, 31.1.2005) «Τροποποίηση της ΠΔ/ΤΕ 2442/1999, όπως ισχύει, σχετικά με την επάρκεια των προβλέψεων των πιστωτικών ιδρυμάτων έναντι απαιτήσεών τους από πιστοδοτήσεις» 5
Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο 1. Τραπεζικό Δίκαιο (συνέχεια) Συνεδρίαση ΕΤΠΘ 178/2004 (19.7.2004) «Αναγνώριση υβριδικών τίτλων» ΠΔ/ΤΕ 2540/2004 (27.2.2004) Σχετικά με τους κανόνες εποπτείας της εταιρίας «Ταμείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών επιχειρήσεων Α.Ε. (Τ.Ε.Μ.Π.Μ.Ε)» και την εποπτική αντιμετώπιση των απαιτήσεων των πιστωτικών ιδρυμάτων που φέρουν τη ρητή εγγύηση της εταιρείας αυτής. ΠΔ/ΤΕ 2541/2004 (ΦΕΚ Α 87, 5.4.2004) «Κωδικοποίηση και τροποποίηση των διατάξεων της ΠΔ/ΤΕ 2440/1999 "Ίδρυση και λειτουργία ανταλλακτηρίων συναλλάγματος στην Ελλάδα από ανώνυμες εταιρείες που δεν αποτελούν πιστωτικά ιδρύματα", όπως ισχύει» ΠΔ/ΤΕ 2527/2003 (ΦΕΚ Α 301, 8.12.2003) «Κανόνες προληπτικής εποπτείας που εφαρμόζονται στα Ιδρύματα Ηλεκτρονικού Χρήματος» ΠΔ/ΤΕ 2501/2002 (ΦΕΚ Α 277, 18.11.2002) «Ενημέρωση των συναλλασσομένων με τα πιστωτικά ιδρύματα για τους όρους που διέπουν τις συναλλαγές τους» 6
Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο 2. Δίκαιο κεφαλαιαγοράς Ν. 3606/2007 (ΦΕΚ Α' 195, 17.8.2007) (MiFID) «Αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων και άλλες διατάξεις» N. 3601/2007 (ΦΕΚ Α 178, 1.8.2007), καταργεί τον N. 2076/1992 (ΦΕΚ Α 130, 1.8.1992) «Ανάληψη και άσκηση δραστηριότητας πιστωτικών ιδρυμάτων και άλλες συναφείς διατάξεις» «Ανάληψη και άσκηση δραστηριοτήτων από τα πιστωτικά ιδρύματα, επάρκεια ιδίων κεφαλαίων των πιστωτικών ιδρυμάτων και των επιχειρήσεων παροχής επενδυτικών υπηρεσιών και λοιπές διατάξεις» Ν. 3556/2007 (Φ.Ε.Κ. Α' 91, 30.4.2007) «Προϋποθέσεις διαφάνειας για την πληροφόρηση σχετικά με εκδότες των οποίων οι κινητές αξίες έχουν εισαχθεί προς διαπραγμάτευση σε οργανωμένη αγορά και άλλες διατάξεις» Ν. 3371/2005 (Φ.Ε.Κ. Α' 178, 14.7.2005) «Θέματα Κεφαλαιαγοράς και άλλες διατάξεις» Ν. 3340/2005 (Φ.Ε.Κ. Α' 112, 10.5.2005) «Για την προστασία της Κεφαλαιαγοράς από πράξεις προσώπων που κατέχουν προνομιακές πληροφορίες και πράξεις χειραγώγησης της αγοράς» Ν. 3461/2006 (Φ.Ε.Κ Α' 106, 30.5.2006) «Δημόσιες Προτάσεις» Ν. 3283/2004 (Φ.Ε.Κ. Α' 210, 2.11.2004) «Ανώνυμες εταιρείες διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων, οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες, αμοιβαία κεφάλαια και άλλες διατάξεις» Ν. 3152/2003 (Φ.Ε.Κ. Α' 152, 19.6.2003) «Ίδρυση και εποπτεία χρηματιστηρίων και οργανωμένων αγορών νέες αρμοδιότητες της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς χρηματιστηριακής νομοθεσίας και άλλες διατάξεις» Ν. 3156/2003 (Φ.Ε.Κ. Α' 157, 25.6.2003) «Ομολογιακά δάνεια, τιτλοποίηση απαιτήσεων από ακίνητα και άλλες διατάξεις» Ν. 3016/2002 (Φ.Ε.Κ. Α' 110, 17.5.2002) «Για την εταιρική διακυβέρνηση, θέματα μισθολογίου και άλλες διατάξεις» 7
Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο 3. Δίκαιο συμπληρωματικής εποπτείας ομίλων ετερογενών χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων N. 3455/2006 (ΦΕΚ Α' 84/18.4.2006) Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2002/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη συμπληρωματική εποπτεία πιστωτικών ιδρυμάτων, ασφαλιστικών επιχειρήσεων και επιχειρήσεων επενδύσεων χρηματοοικονομικού ομίλου ετερογενών δραστηριοτήτων. 8
Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο 4. Δίκαιο συστημάτων πληρωμών 4.1. Συστήματα πληρωμών ΝΟΜΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘΜ. 2789 «Προσαρμογή του ελληνικού δικαίου προς την οδηγία αριθμ. 98/26/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19.5.1998 σχετικά με το αμετάκλητο του διακανονισμού στα συστήματα πληρωμών και στα συστήματα διακανονισμού χρηματοπιστωτικών μέσων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 21, 11.2.2000) 4.2. Ηλεκτρονική τραπεζική ΝΟΜΟΣ ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 3431 «Περί Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 13, 3.2.2006) ΝΟΜΟΣ ΥΠ ΑΡΙΘM. 3471 «Προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και τροποποίηση του ν.2472/1997» (ΦΕΚ Α 133, 28.6.2006) ΠΡΑΞΗ ΑΡΙΘΜ. 2577 ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ της 9.03.2006 «Πλαίσιο αρχών λειτουργίας και κριτηρίων αξιολόγησης της οργάνωσης και των Συστημάτων Εσωτερικού Ελέγχου των πιστωτικών και χρηματοδοτικών ιδρυμάτων και σχετικές αρμοδιότητες των διοικητικών τους οργάνων» 4.3. Πρόληψη της απάτης στα μέσα και συστήματα πληρωμών ΑΠΟΦΑΣΗ Αριθ. 969/Φ.12 ΤΗΣΑΡΧΗΣΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣΤΟΥΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ (Α.Δ.Α.Ε.): Κανονισμός για τη Διασφάλιση του Απορρήτου κατά τη χρήση των Αυτόματων Ταμειολογιστικών Μηχανών (ΦΕΚ Β 298, 8.3.2005) ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΡΙΘ. Ζ1-178 (Κεφάλαιο Πρώτο): Συναλλαγές που γίνονται με κάρτες Εναρμόνιση με τις διατάξεις της Σύστασης 97/489/ΕΚ της Επιτροπής της 30ης Ιουλίου 1997 «σχετικά με τις συναλλαγές που γίνονται και ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ του εκδότη και του κατόχου» (ΦΕΚ Β 255, 9.3.2001) ΟΔΗΓΙΑΤΗΣΑΡΧΗΣΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝΔΕΔΟΜΕΝΩΝ, της 26ης Σεπτεμβρίου 2000, «για την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων μέσω κλειστών κυκλωμάτων» 9
Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο 5. Δίκαιο καταπολέμησης οικονομικού εγκλήματος NOMOΣ ΥΠ ΑΡΙΘ. 3691/2008 «σχετικά με την «Πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 166/5.8.2008) Απόφαση ΕΤΠΘ της Τράπεζας της Ελλάδος αριθμ. 281/5/17.3.2009 Πρόληψη της χρησιμοποίησης των εποπτευομένων από την Τράπεζα της Ελλάδος πιστωτικών ιδρυμάτων και χρηματοπιστωτικών οργανισμών για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας (ΦΕΚ Β 650, 9.4.2009) Απόφαση της ΕΤΠΘ της Τράπεζας της Ελλάδος αριθμ. 285/6/9.7.2009 Ενδεικτική τυπολογία ασυνήθων ή ύποπτων συναλλαγών κατά την έννοια των παραγράφων 13 και 14 του άρθρου 4 του νόμου 3691/2008 Υπουργική Απόφαση αριθμ. 37342/B.1907 της 23ης Ιουλίου 2009 σχετικά με τη σύσταση του Φορέα διαβούλευσης ιδιωτικού τομέα για την αντιμετώπιση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας Υπουργική Απόφαση αριθμ. 3015/30/6/23.3.2009 Καθορισμός όρων ασφαλείας καταστημάτων πιστωτικών ιδρυμάτων (ΦΕΚ Β 536, 23.3.2009) 10
Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο 6. Δίκαιο προστασίας καταναλωτή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών Υπουργική Απόφαση Ζ1-798/2008 (ΦΕΚ Β'1353/11.07.2008) «Απαγόρευση αναγραφής Γενικών Όρων Συναλλαγών που έχουν κριθεί καταχρηστικοί με αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις» Οδηγία 2008/48/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 23ης Απριλίου 2008 για τις συμβάσεις καταναλωτικής πίστης και την κατάργηση της οδηγίας 87/102/ΕΟΚ του Συμβουλίου Νόμος 3587/2007 (ΦΕΚ Α 152/ 10.7.2007) «Τροποποίηση και συμπλήρωση του ν. 2251/1994 «Προστασία των καταναλωτών», όπως ισχύει - Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2005/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου» Νόμος 3297/2004 (ΦΕΚ Α 259/23.12.2004) «Συνήγορος του Καταναλωτή - Ρύθμιση θεμάτων του Υπουργείου Ανάπτυξης και άλλες διατάξεις» Προεδρικό Διάταγμα 131/2003 (ΦΕΚ Α 116/16.05.2003) «Προσαρμογή στην Οδηγία 2000/31 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με ορισμένες νομικές πτυχές των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, ιδίως του ηλεκτρονικού εμπορίου, στην εσωτερική αγορά (Οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο)» Προεδρικό Διάταγμα 301/2002 (ΦΕΚ Α 267/4.11.2002) «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της οδηγίας 98/27/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Μαΐου 1998 περί των αγωγών παραλείψεως στον τομέα της προστασίας των συμφερόντων των καταναλωτών και τροποποίηση του Νόμου 2251/1994 για την Προστασία του Καταναλωτών» ΚοινήΥπουργικήΑπόφασηΖ1-178/2001 (ΦΕΚ Β 255/9.3.2001) «Συναλλαγές που γίνονται με κάρτες - Εναρμόνιση με τις διατάξεις της Σύστασης 97/489/ΕΚ της Επιτροπής της 30ης Ιουλίου 1997 «σχετικά με τις συναλλαγές που γίνονται με μέσα ηλεκτρονικής πληρωμής και ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ του εκδότη και του κατόχου» ΚοινήΥπουργικήΑπόφασηΖ1-496/2000 (ΦΕΚ Β' 1545/18.12.2006) «Πωλήσεις από απόσταση Συγκριτική διαφήμιση Προσαρμογή του νόμου 2251/1994 για την προστασία των καταναλωτών (ΦΕΚ Α 191) προς τις διατάξεις της οδηγίας 97/7/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Μαΐου 1997 «για την προστασία των καταναλωτών κατά τις εξ αποστάσεως συμβάσεις» Πράξη Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος 2523/12.6.2003 (Άρθρο 1 του Ν. 1266/82) (ΦΕΚ Α 158/25.6.2003) «Τροποποίηση των διατάξεων της ΠΔ/ΤΕ 1955/2.7.1991, όπως ισχύουν, σχετικά με την καταναλωτική πίστη και τα δάνεια που χορηγούνται σε φυσικά πρόσωπα για την κάλυψη προσωπικών αναγκών» Πράξη Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος 2501/31.10.2002 ΦΕΚ Α 277/18.11.2002) «Ενημέρωση των συναλλασσομένων με τα πιστωτικά ιδρύματα για τους όρους που διέπουν τις συναλλαγές τους» 11
Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο: θέματα υπό εξέλιξη Διεθνές / Ευρωπαϊκό επίπεδο 1. Θέματα λειτουργίας και εποπτείας πιστωτικών ιδρυμάτων Αναπροσαρμογή του πλαισίου άσκησης εποπτείας στο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα (European Systemic Risk Board, European System of Financial Supervisors) Κεφαλαιακή επάρκεια Εποπτικές γνωστοποιήσεις Κατευθυντήριες γραμμές αναφορικά με τις γνωστοποιήσεις 2. Θέματα λειτουργίας και εποπτείας κεφαλαιαγορών Εξω-χρηματιστηριακές αγορές (OTC) παραγώγων Ενημερωτικό δελτίο oπρόταση τροποποίησης της Οδηγίας 2003/71/ΕΚ Οδηγία για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων (MiFID) oεπενδυτική συμβουλή oαντιπαροχές Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων επί Κινητών Αξιών (ΟΣΕΚΑ) oαμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων oδιαβατήριο εταιριών διαχείρισης ΟΣΕΚΑ oέγγραφο βασικής πληροφόρησης 3. Συστήματα & μέσα πληρωμών 4. Θέματα προστασίας καταναλωτή 12
Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο : θέματα υπό εξέλιξη Εθνικό επίπεδο Συστήματα & μέσα πληρωμών (2 ος / 2010) Θέματα προστασίας καταναλωτή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (4 ος / 2010) Θέματα λειτουργίας & εποπτείας κεφαλαιαγορών 13
Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο : εξελίξεις & αποτελεσματικότητα Θεματολογία Κανονιστικών ρυθμίσεων: 1. Εποπτικοί φορείς χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων 2. Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (ΔΠΧΑ) 3. Βασιλεία ΙΙ 4. Ν.3606/2007 Αγορές Χρηματοπιστωτικών μέσων (2004/39/EC) «MiFID» 5. Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες 6. Ξέπλυμα χρήματος 7. Κατάχρηση της Αγοράς / Διαφάνεια Εξέλιξη / Προβληματισμός: 1. Λόγω της κρίση ιδρύθηκαν τα European Systemic Risk Board και European System of Financial Supervisors 2. Συζήτηση για την τροποποίηση σημαντικών προτύπων (αποτίμηση παραγώγων προϊόντων, τιτλοποίηση κλπ) 3. Τροποποίηση σημαντικών παραμέτρων για την επαρκέστερη κάλυψη περιοχών κινδύνων 4. Ανάπτυξη προβληματισμού στη διεθνή κοινότητα για την αποτελεσματικότητα σε θέματα επαρκούς εποπτείας, διαφάνειας αγορών, συνθηκών ανταγωνισμού, σύγκρουσης συμφερόντων κλπ 5. Συζήτηση για ανάπτυξη νέου πλαισίου εποπτείας με την κάλυψη περισσότερων θεσμών (πχ hedge funds) 6. Συνεχής προβληματισμός για την καταπολέμηση διόδων / μεθόδων για το ΞΧ 7. Παρά το ήδη αυστηρό πλαίσιο, εντοπισμός σημαντικών σκανδάλων (πχ Bernard L. Madoff, a former chairman of the Nasdaq Stock Market) 14
Επιπτώσεις στις καθημερινές εργασίες της τράπεζας Πολύπλοκο και σύνθετο πλαίσιο λειτουργίας της τράπεζας Αυξημένα και πιο πολύπλοκα τραπεζικά προϊόντα Υποχρέωση για δημιουργία και διανομή εξειδικευμένων εντύπων Υποχρέωση για συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού σε εξειδικευμένα αντικείμενα Υποχρέωση για την ύπαρξη εξειδικευμένων / πιστοποιημένων στελεχών στα καταστήματα Υποχρέωση για καλύτερη αξιολόγηση του (δυνητικού) πελάτη στο επίπεδο του καταστήματος Αύξηση του κόστους του χρήματος και του κόστους λειτουργίας Αύξηση του ανταγωνισμού από μη τραπεζικούς οργανισμούς (πχ χρηματοδοτικές εταιρίες, ασφαλιστικούς ομίλους, ανταλλακτήρια συναλλάγματος, εταιρίες πληρωμών κλπ) Αυστηρότερο νομικό πλαίσιο που διέπει την παροχή επενδυτικών & ασφαλιστικών προϊόντων και υπηρεσιών, τιςπωλήσειςχρηματοδοτικώνπροϊόντων, τη συγκριτική διαφήμιση, τη χρήση καρτών κλπ Εξειδικευμένες διαδικασίες για την πρόληψη της χρήσης της τράπεζας για τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας Πρόνοια για την προστασία του καταναλωτή Πρόνοια για την προστασία προσωπικών δεδομένων των πελατών Υποχρέωση για συμμετοχή στο κεφάλαιο ειδικών ταμείων (πχ εγγύησης καταθέσεων & επενδύσεων / συνεγγυητικό) 15
Τροποποιήσεις στη δομή & λειτουργία της τράπεζας Κατάστημα: προσπάθεια για μείωση του κόστους λειτουργίας, αλλαγές στη δομή για βέλτιστη χρήση των χώρων, συμμόρφωση με τους κανονισμούς και υιοθέτηση των ηλεκτρονικών τρόπων συναλλαγών Διαδικασίες: πλήρεις, με συνεχή ενημέρωση, απλοποίηση του πλαισίου λειτουργίας, με στόχο την αύξηση της αποτελεσματικότητας των στελεχών και των συστημάτων Στελέχη: συνεχής εκπαίδευση, εξειδίκευση, υποχρεωτική πιστοποίηση γνώσεων, «στελέχη-πωλητές», «πομποί και δέκτες» της τράπεζας στην τοπική κοινότητα Έντυπα: πληρότητα, εξειδίκευση ανά προϊόν ή υπηρεσία, πρόνοια για επάρκεια στο κατάστημα και προώθησή τους στην πελατεία Προϊόντα: περισσότερα σε αριθμό αλλά με μικρότερο χρόνο ζωής, καλύπτουν συγκεκριμένες ανάγκες του πελάτη, μικρή διαφοροποίηση από τον ανταγωνισμό Συνεργασία με κεντρικές υπηρεσίες: παροχή από τις κεντρικές υπηρεσίες υποστήριξης και ενημέρωσης για τις τάσεις του ανταγωνισμού, παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών και τεχνογνωσίας, παρακολούθηση επίτευξης στόχων, συντονισμός ενεργειών, εκπαίδευση κλπ Πωλήσεις vs Υποστηρικτικές εργασίες: αύξηση των εργασιών πωλήσεων και σταδιακή μείωση των υποστηρικτικών εργασιών με αντίστοιχη μεταφορά τους στις κεντρικές, ανάπτυξη στρατηγικών για την αύξηση των σταυροειδών πωλήσεων Στρατηγική / Στοχοποίηση: θέσπιση στόχων ανά κατάστημα, υιοθέτηση στρατηγικής για την επίτευξή τους, τακτική επισκόπηση των επιτευγμάτων κλπ 16
Αποτελεσματική συμμόρφωση & διαχείριση πόρων και πελατείας Διαχείριση προϊόντων & πελατείας: πελατοκεντρική vs προϊοντική προσέγγιση, ανάπτυξη σταυροειδών πωλήσεων Συνεργασία τομέων / μονάδων: για συντονισμό ενεργειών, θέσπιση παρακολούθηση υλοποίησης και απολογισμό επίτευξης στόχων, παροχή πληροφόρησης για την τοπική αγορά, επικαιροποίηση διαδικασιών, εφοδιασμό με έντυπα κλπ Κατάστημα (χωροθέτηση): ευδιάκριτη χωροθέτηση των χώρων πωλήσεων, συναλλαγών και υποστηρικτικών εργασιών, παρότρυνση σε πελάτες για τη χρήση των μηχανημάτων συναλλαγών Ασφάλεια συναλλαγών: πλήρης υιοθέτηση διαδικασιών για την ασφάλεια των συναλλαγών, την προστασία του καταναλωτή και των προσωπικών του δεδομένων Εκπαίδευση: συνεχή εκπαίδευση των στελεχών σε θέματα πωλήσεων, βασικών χρηματοοικονομικών γνώσεων, χρήσης συστημάτων, προϊόντων και διαδικασιών και απόκτηση αντίστοιχου πιστοποιητικού γνώσεων 17
Αποτελεσματική Συμμόρφωση Παράδειγμα 1: Εφαρμογή του N.3606/2007 (MiFID) Τι είναι η «MiFID» και τι αλλάζει ; Είναιτονέοπλαίσιοπουδιέπει την παροχή επενδυτικών προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς και την οργάνωση και δραστηριοποίηση των εταιριών παροχής επενδυτικών υπηρεσιών (ΕΠΕΥ) στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σκοπεύει στην ανάπτυξη της χρηματοοικονομικής αγοράς με την αύξηση του ανταγωνισμού, της διαφάνειας, αλλά και της προστασίας των επενδυτών, μέσα από την εφαρμογή ενός ενιαίου θεσμικού πλαισίου σύγκλησης και εναρμόνισης των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών. Ποια προϊόντα αφορά; Δεν αφορά καταθέσεις, προθ. καταθέσεις ή καταθετικά προϊόντα Ημερομηνία εφαρμογής: 1 Νοεμβρίου 2007 Μέσα χρηματαγοράς (αγορά χρήματος) έντοκα γραμμάτια αποδεικτικά κατάθεσης (CD) εμπορικά γραμμάτια (CP) Κινητές αξίες (κεφαλαιαγορά) Μετοχές, ομόλογα, warrants κλπ Παράγωγα προϊόντα χρηματοοικονομικά σε εμπορεύματα πιστωτικά ναυτιλιακά, κλιματικά, ρύπων κλπ Μερίδια οργανισμών συλλογικών επενδύσεων (πχ αμοιβαία κεφάλαια, ETF s) Συμβάσεις επί διαφορών (CFD s) 18
Αποτελεσματική Συμμόρφωση Παράδειγμα 1: Εφαρμογή του N.3606/2007 (MiFID) Τομείς που επηρεάζει η «MiFID» : Οι νέες αρχές που υιοθετούνται : 1. Παροχή επενδυτικών υπηρεσιών / συμβουλών / προϊόντων 2. Συμβάσεις παροχής επενδυτικών υπηρεσιών & προϊόντων 3. Κατηγοριοποίηση πελατών 4. Διαχείριση & εκτέλεση εντολών πελατείας 5. Προ- & μετά-συναλλακτική διαφάνεια 6. Ενημέρωση πελατών 7. Οργανωτικές απαιτήσεις & κανόνες συμπεριφοράς 8. Σύγκρουση συμφερόντων 9. Πιστοποίηση στελεχών 10. Αναφορές συναλλαγών προς εποπτικές αρχές 11. Τήρηση αρχείων συναλλαγών 12. Ανάθεση εργασιών σε τρίτους (outsourcing) 13. Συνεργασίες με τρίτους Κατηγοριοποίηση πελατών (ιδιώτες, επαγγελματίες, επιλέξιμοι αντισυμβαλλόμενοι) Αξιολόγηση / Έλεγχος καταλληλότητας και συμβατότητας πελάτη και προϊόντος (προ- & μετά- συμβατική ενημέρωση από και προς τον πελάτη) Βέλτιστη εκτέλεση («πολιτική βέλτιστης εκτέλεσης») και διαχείριση εντολών πελάτη Αυξημένες υποχρεώσεις πληροφόρησης (ανάλογα με την κατηγορία του πελάτη πρέπει να αποκτάμε αρχικά και στη συνέχεια να παρέχουμε και την αντίστοιχη πληροφόρηση) Διαφάνεια συναλλαγών (προ- & μετά- συναλλακτική διαφάνεια, τιμολογιακή πολιτική, παροχή αυξημένης πληροφόρησης κλπ) Οργανωτικές απαιτήσεις για την τράπεζα (πλήρεις εσωτερικές διαδικασίες, τακτική αξιολόγησή τους, συγκρούσεις συμφερόντων, διαχείριση κινδύνων, προϋποθέσεις ανάθεσης εργασιών σε τρίτους κλπ) 19
Αποτελεσματική Συμμόρφωση Παράδειγμα 1: Εφαρμογή του N.3606/2007 (MiFID) Περιγραφή της νέας διαδικασίας παροχής επενδυτικών προϊόντων : Βήμα 1ο: Ορισμός πιστοποιημένων στελεχών ανά κατάστημα Βήμα 2ο: Ορισμός του ενημερωτικού υλικού για την παροχή των επενδυτικών προϊόντων και υπηρεσιών Βήμα 3ο: Υποδοχή του πελάτη Βήμα 4ο: Κατηγοριοποίηση του πελάτη Βήμα 5ο: Συμπλήρωση του ερωτηματολογίου για τον καθορισμό του επενδυτικού προφίλ του πελάτη Βήμα 6ο: Ενημέρωση του πελάτη για τα διαθέσιμα επενδυτικά προϊόντα και υπηρεσίες που παρέχει η τράπεζα. Παράδοση ενημερωτικού υλικού. Βήμα 7ο: Υπογραφή της σύμβασης παροχής επενδυτικών υπηρεσιών και των παραρτημάτων αυτής και συμπλήρωση των λοιπών εξειδικευμένων εντύπων ανά προϊόν για την πραγματοποίηση της συναλλαγής Βήμα 8ο: Πραγματοποίηση της συναλλαγής και παράδοσης του παραστατικού συναλλαγής στον πελάτη. Παράδοση λοιπών εντύπων Βήμα 9ο: Ενημέρωση του πελάτη για τη μορφή της ενημέρωσης που θα λαμβάνει κατά τακτά χρονικά διαστήματα Βήμα 10ο: Ολοκλήρωση της πώλησης / συνάντησης με τον πελάτη. Βήμα 11ο: Αρχειοθέτηση εντύπων. Ενημέρωση ημερολογίου για πιθανές follow up ενέργειες Στόχοι : Άμεση συμμόρφωση διαδικασιών & συνεργασιών με το νέο θεσμικό πλαίσιο Διατήρηση, αξιοποίηση, ισχυροποίηση της σχέσης της τράπεζας με τους υπάρχοντες πελάτες & τους συνεργάτες της Ανάπτυξη & πώληση προϊόντων / υπηρεσιών για τη δημιουργία εσόδων για την τράπεζα. 20
Αποτελεσματική Συμμόρφωση Παράδειγμα 2: Εφαρμογή του N.3601/2007 (Βασιλεία ΙΙ) Τι είναι η «Βασιλεία ΙΙ» και τι αλλάζει ; Είναι το νέο πλαίσιο που διέπει την ανάληψη και άσκηση δραστηριοτήτων από τα πιστωτικά ιδρύματα, επάρκεια ιδίων κεφαλαίων των πιστωτικών ιδρυμάτων και των επιχειρήσεων παροχής επενδυτικών υπηρεσιών και λοιπές διατάξεις Σκοπεύει στη δημιουργία ενός πλέγματος ασφαλείας, στην προστασία των καταθετών και στη χρηματοοικονομική σταθερότητα Μέσω της επάρκειας κεφαλαίων και ισχυρών συστημάτων εσωτερικού ελέγχου και διαχείρισης κινδύνων Ποιες λειτουργίες της τράπεζας αφορά ; τη διαχείριση κινδύνων τα ίδια κεφάλαια της τράπεζας τις δανειακές υποχρεώσεις της τράπεζας τη διαχείριση ενεργητικού & παθητικού την παροχή πιστώσεων σε πελάτες το σχεδιασμό χρηματοδοτικών προϊόντων 21
Αποτελεσματική Συμμόρφωση Παράδειγμα 2: Εφαρμογή του N.3601/2007 (Βασιλεία ΙΙ) Τομείς που επηρεάζει η «Βασιλεία ΙΙ» : Στόχοι : 1. τη διαχείριση ενεργητικού παθητικού 2. τη διαχείριση κινδύνων 3. τα χρηματοδοτικά προϊόντα 4. το κόστος κεφαλαίου για την τράπεζα 5. τη δημιουργία & διάθεση ομολογιακών τίτλων 6. τα συστήματα λογισμικού της τράπεζας 7. το ύψος των χρηματοδοτήσεων (μεγάλα χρηματοδοτικά ανοίγματα) 8. τη λιανική τραπεζική (προϊόντα & επιτόκια) 9. το ανθρώπινο δυναμικό και τις εγκαταστάσεις της τράπεζας 10. το εύρος των διαφορετικών δραστηριοτήτων της τράπεζας 11. τις εσωτερικές διαδικασίες 1. Άμεση συμμόρφωση 2. Καλύτερη διαχείριση κινδύνων 3. Δημιουργία βάσης δεδομένων πελατείας 4. Δημιουργία νέων χρηματοδοτικών προϊόντων 5. Μείωση του κόστους κεφαλαίου 6. Βελτίωση συστημάτων λογισμικού 7. Ανάπτυξη & διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων της τράπεζας 8. Βέλτιστη οργάνωση για την αποφυγή ζημιών και τη δημιουργία εσόδων για την τράπεζα 22
Συμμόρφωση vs Κερδοφορία Νομικό & θεσμικό πλαίσιο vs Κίνδυνος ;;; Κέρδος ;;; Ο κλασικός τραπεζίτης συμμορφώνεται και σταδιακά μεταφέρει το κόστος στον πελάτη!!!! vs Ο σύγχρονος τραπεζίτης συμμορφώνεται και διερευνά προοπτικές για αύξηση της κερδοφορίας!!! 23