ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΕ Θέμα: Απόδειξη του ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί είναι η ίδια η αγωγή των νέων στην Αθήνα. Οι φορείς της αγωγής στην Αθήνα Βαθμίδες αγωγής Παιδευτικά μέσα A).. α)....... β) Β).:... Γ) Δ).. Στόχοι της εκπαίδευσης: Θεμελιώδης σκοπός της εκπαίδευσης: Επιχειρηματολογία του Πρωταγόρα.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΕ Θέμα: Απόδειξη του ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί είναι η ίδια η αγωγή των νέων στην Αθήνα. Οι φορείς της αγωγής στην Αθήνα Βαθμίδες αγωγής Παιδευτικά μέσα Α) η μητέρα α) διδασκαλία (διδάσκουσι) ο πατέρας Προσχολική αγωγή συμβουλές (νουθετοῦσι) η τροφός υποδείξεις (ενδεικνύμενοι) ο παιδαγωγός β) απειλές (φοβέρες) ξυλιές Β) οι διδάσκαλοι: Στοιχειώδης/Μέση Εκπαίδευση γραμματιστές κιθαριστές παιδοτρίβης «έπαινοι και εγκώμια παλαιών ηρώων» ζήλος για μίμηση «εξοικείωση με τους ρυθμούς και τις αρμονίες της μουσικής» «με καλύτερο σώμα να υπηρετούν τη χρηστή τους διάνοια να μη φαίνονται δειλοί» Γ) οι σοφιστές οι ρητοροδιδάσκαλοι οι σοφιστές Ανώτερη/Ανώτατη Εκπαίδευση Δ) η πόλη Η πολιτική κοινότητα «τους υποχρεώνει να μάθουν τους νόμους και σύμφωνα με αυτούς να ζουν» Στόχοι της εκπαίδευσης: Να οριοθετηθεί το καλό και το κακό, το δίκαιο και το άδικο, το όσιο και το ανόσιο, έτσι ώστε το παιδί να αναγνωρίζει πότε η συμπεριφορά του ανταποκρίνεται σε αυτές τις αξίες ή όχι. Να ταυτιστεί το παιδί όχι μόνο με αξίες αλλά και με πρόσωπα για να έχει συγκεκριμένα πρότυπα. Να αναγκαστεί το παιδί να μάθει και να αφομοιώσει τους νόμους, έτσι ώστε και ως πολίτης να συμμορφώνεται με τα αποδεκτά και τα καθιερωμένα. Θεμελιώδης σκοπός της εκπαίδευσης: Η κορύφωση της αγωγής των νέων βρίσκεται στη στιγμή που η πόλη αναλαμβάνει τους νέους. Ο νόμος, η ελεύθερη βούληση της δημοκρατικής κοινότητας, γίνεται ο μεγάλος δάσκαλος της πολιτικής αρετής, αφού τοποθετεί το νέο μέσα στην κοινωνική ζωή και την πολιτική πράξη. Η παρεχόμενη παιδεία προσανατολίζεται σε ένα «μοντέλο» πολίτη: στο πρότυπο του αγαθού πολίτη, που είναι ικανός «καὶ πράττειν καὶ λέγειν». Η παιδεία, καλλιεργώντας τον πολίτη, πλουτίζει τον ανθρωπισμό ενώ παράλληλα θωρακίζει τη δημοκρατία: δημοκρατία ανθρωπισμός παιδεία Επιχειρηματολογία Πρωταγόρα: Σε μια κοινωνία όπου η εκπαίδευση κατέχει σημαντικό ρόλο στη διαπαιδαγώγηση των νέων, όπου οι νέοι περνούν από διάφορα στάδια αγωγής η πολιτική αρετή διδάσκεται.
ΘΕΜΑ: ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΚΕΦ. ΙΣΤ Η αποτελεσματικότητα της αγωγής εξαρτάται όχι μόνο από τη διδασκαλία αλλά και από τη φυσική προδιάθεση του καθενός ή «γιατί οι γιοι καλών πατέρων γίνονται κακοί». Αν Τότε: Με αποτέλεσμα: όλοι θα δίδασκαν με κάθε τρόπο την τέχνη αυτή. για να υπάρξει πόλη έπρεπε να κατέχουμε όλοι την αυλητική τέχνη Η πολιτική τέχνη είναι απαραίτητη για τη δημιουργία και την επιβίωση της πόλης. Αναλογικά λοιπόν Όλοι τη διδάσκουν στους άλλους. όλοι να έχουν γνώση της τέχνης αυτής, όχι όμως στον ίδιο βαθμό. Θα υπήρχαν διαβαθμίσεις στη γνώση της τέχνης αυτής ανάλογα με τη φυσική προδιάθεση του καθενός. Ακόμη όπως και αυτοί που θα είχαν ελάχιστη γνώση της αυλητικής τέχνης θα ήταν σε καλύτερη μοίρα από αυτούς που δε διδάχτηκαν ποτέ την τέχνη αυτή. Κατά τον ίδιο τρόπο θα υπάρχουν και εδώ διαβαθμίσεις στη γνώση και στην κατάκτηση της πολιτικής αρετής ανάλογα με την κλίση, το ταλέντο του καθενός. Ακόμη και αυτοί όμως που βρίσκονται στο κατώτατο όριο έχουν γνώση της πολιτικής αρετής, κάτι που μπορεί να γίνει φανερό, αν συγκριθούν με άτομα που ζουν σε κοινωνίες «αγρίων», όπως αυτή που παρουσίασε ο Φερεκράτης στην κωμωδία του. Σε μια τέτοια κοινωνία και οι πιο άδικοι της κοινωνίας μας, θα φανούν δίκαιοι. Το παράδειγμα του Πρωταγόρα δείχνει ότι αντιλαμβάνεται τη δικαιοσύνη και γενικότερα την αρετή, ως κάτι σχετικό που αλλάζει ανάλογα με τον τόπο, το χρόνο και τις κοινωνικές αντιλήψεις που επικρατούν και όχι σαν κάτι γενικά παραδεκτό και στηριγμένο πάνω σε απαρασάλευτες αρχές (κοινωνιολογικός σχετικισμός). Δάσκαλοι της πολιτικής αρετής Όλοι διδάσκουν την πολιτική αρετή και όλοι τη διδάσκονται. Κανένας δεν είναι τελείως άπειρος της πολιτικής αρετής με τον ίδιο τρόπο που κανένας δεν είναι τελείως άπειρος στη γλώσσα.
Ποια είναι η θέση του Πρωταγόρα ανάμεσα στους πιο πάνω; Κατέχει σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άλλους την ικανότητα να διδάσκει την πολιτική αρετή. αυτό αποδεικνύεται Είναι ο καταλληλότερος δάσκαλος γι αυτή τη διδασκαλία. Αυτό φαίνεται από τους πολλούς μαθητές του και τις υψηλές απολαβές. Προσπαθεί να αντικρούσει την κατηγορία για υψηλές αμοιβές και εμπορευματοποίηση της γνώσης. Οι μαθητές του πιστεύουν πως αξίζει της αμοιβής που παίρνει. Εξάλλου ο μαθητής θα πληρώνει το ποσό που αυτός θέλει, αφού ορκιστεί σ ένα ναό για το ύψος της αμοιβής. Το παράδειγμα με τα παιδιά του Πολύκλειτου Χρησιμοποιείται με τον ίδιο τρόπο που αναφέρθηκε προηγουμένως και ο Σωκράτης στα παιδιά του Περικλή. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε την αισιόδοξη θέση του Πρωταγόρα ότι δεν πρέπει να βιαζόμαστε να κρίνουμε τους νέους, καθώς μπορούν να εξελιχθούν. Κριτική συλλογισμού του Πρωταγόρα Το παράδειγμα που χρησιμοποιεί ο Πρωταγόρας είναι άστοχο, καθώς κάνει αναφορά για την αυλητική τέχνη (τεχνική γνώση), η οποία, σύμφωνα με όσα είπε στο κεφ. ΙΒ πρέπει να είναι κτήμα λίγων και όχι όλων. Αντιθέτως, η πολιτική αρετή παρουσιάστηκε από τον ίδιο ως μια γενική προδιάθεση, ως ένα στοιχείο με γενικό και ενιαίο χαρακτήρα. Η αναλογία πολιτικής αρετής και αυλητικής τέχνης φαντάζει αβέβαιη. Ό, τι συμβαίνει στη μια δεν είναι απαραίτητο να συμβαίνει και στην άλλη. Τονίζει ιδιαίτερα το ρόλο της ευφυΐας, της φυσικής προδιάθεσης, της φυσικής κλίσης και ικανότητας. Αυτή όμως είναι ατομική, δε μεταβιβάζεται από πατέρα σε γιο, είναι χάρισμα της φύσης. Έτσι, ο Πρωταγόρας έρχεται σε αντίφαση με όσα παρουσίασε προηγουμένως στα κεφάλαια ΙΓ -ΙΕ, όπου προσπάθησε να περιορίσει το ρόλο της φύσης και να τονίσει το ρόλο και τη σημασία της παιδείας. Γενικά, δεν ακολουθεί μια ενιαία γραμμή στο λόγο του και άλλοτε δίνει τα πρωτεία στη φύση και άλλοτε
στη διδασκαλία. Η σπουδαιότητα που δίνει στο ρόλο της φυσικής προδιάθεσης ουσιαστικά ακυρώνει και το δικό του ρόλο. Αν ο ρόλος της φύσης είναι τόσο σημαντικός, πώς ο ίδιος υπόσχεται ότι μπορεί να διδάξει την πολιτική αρετή; Σοφιστικός και σωκρατικός τρόπος αντίληψης της αρετής Πρωταγόρας Σωκράτης Είναι το προϊόν της άκριτης και αθεμελίωτης γνώμης των πολλών που αλλάζει ανάλογα με τον τόπο και την κοινωνική παράδοση (κοινωνιολογικός σχετικισμός). Βλέπει την αρετή χρησιμοθηρικά, ως μια ικανότητα που εξασφαλίζει στον άνθρωπο την επιτυχία. Αρετή είναι η γνώση καθολικών και αμετάβλητων αρχών (γνώση και πραγμάτωση του αγαθού). Ο Σωκράτης τονίζει την ηθική ποιότητα της αρετής και την αποσυνδέει από την ικανότητα επιτυχίας. Χαρακτηρισμός Πρωταγόρα Γεμάτος αυτοπεποίθηση και έπαρση, αφού θεωρεί τον εαυτό του τον καλύτερο από τους δασκάλους. Ιδιοτελής και κερδοσκόπος, αφού και ο ίδιος παραδέχεται τις υψηλές του αμοιβές. Δε χάνει την ευκαιρία να διαφημίσει τον εαυτό του και το επάγγελμά του και να αφήσει έτσι να διαφανεί ότι η κατηγορία εναντίον του για εμπορευματοποίηση της γνώσης δεν ήταν άδικη. Παρουσιάζεται αντιφατικός με θέσεις που έχει διατυπώσει σε προηγούμενα κεφάλαια. Ενδεχομένως, αυτό να γίνεται σκόπιμα, καθώς προσπαθεί με την απάντησή του να είναι αρεστός στο μεγαλύτερο μέρος του ακροατηρίου του.
ΘΕΜΑ: ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΚΕΦ. ΙΣΤ Η αποτελεσματικότητα της αγωγής εξαρτάται όχι μόνο από τη διδασκαλία αλλά και από τη φυσική προδιάθεση του καθενός ή «γιατί οι γιοι καλών πατέρων γίνονται κακοί». Αν Τότε: Με αποτέλεσμα: όλοι θα δίδασκαν με κάθε τρόπο την τέχνη αυτή. για να υπάρξει πόλη έπρεπε να κατέχουμε όλοι την αυλητική τέχνη Η πολιτική τέχνη είναι απαραίτητη για τη δημιουργία και την επιβίωση της πόλης. Αναλογικά λοιπόν Όλοι τη διδάσκουν στους άλλους. όλοι να έχουν γνώση της τέχνης αυτής, όχι όμως στον ίδιο βαθμό. Θα υπήρχαν διαβαθμίσεις στη γνώση της τέχνης αυτής ανάλογα με τη φυσική προδιάθεση του καθενός. Ακόμη όπως και αυτοί που θα είχαν ελάχιστη γνώση της αυλητικής τέχνης θα ήταν σε καλύτερη μοίρα από αυτούς που δε διδάχτηκαν ποτέ την τέχνη αυτή. Κατά τον ίδιο τρόπο θα υπάρχουν και εδώ διαβαθμίσεις στη γνώση και στην κατάκτηση της πολιτικής αρετής ανάλογα με την κλίση, το ταλέντο του καθενός. Ακόμη και αυτοί όμως που βρίσκονται στο κατώτατο όριο έχουν γνώση της πολιτικής αρετής, κάτι που μπορεί να γίνει φανερό, αν συγκριθούν με άτομα που ζουν σε κοινωνίες «αγρίων», όπως αυτή που παρουσίασε ο Φερεκράτης στην κωμωδία του. Σε μια τέτοια κοινωνία και οι πιο άδικοι της κοινωνίας μας, θα φανούν δίκαιοι. Πώς αντιλαμβάνεται ο Πρωταγόρας την έννοια της δικαιοσύνης-αρετής; (δες σ. 121, ΥΑΠ). Με βάση την παράγραφο 327e-328b (σ. 48, ΥΑΠ) να αναφέρετε ποιους θεωρεί ο Πρωταγόρας ως δασκάλους της αρετής;
Ποια είναι η θέση του Πρωταγόρα ανάμεσα στους πιο πάνω; πώς αποδεικνύεται αυτή η θέση; Τι εξυπηρετεί το παράδειγμα με τα παιδιά του Πολύκλειτου; Αξιολογήστε τα επιχειρήματα του Πρωταγόρα στο κεφ. ΙΣΤ.
Πώς αντιλαμβάνονται την αρετή ο Σωκράτης και ο Πρωταγόρας; (δες σ. 121, ΥΑΠ) Πρωταγόρας Σωκράτης Χαρακτηρίστε τον Πρωταγόρα στο κεφάλαιο ΙΣΤ.