20 Γεφύρια γύρω από την Βόρεια Πίνδο. στην Ήπειρο και Δυτική Μακεδονία. Α. Πετρογέφυρα πάνω απ τον Αώο και τους παραποτάμους του.

2 ο Γυμνάσιο Χαριλάου Εκδρομή Περιβαλλοντικών Ομάδων 2013 20 Γεφύρια γύρω από την Βόρεια Πίνδο στην Ήπειρο και Δυτική Μακεδονία Α. Πετρογέφυρα πάνω απ τον Αώο και τους παραποτάμους του. 1.Γεφύρι του Αγίου Μηνά στο Δίλοφο Ζαγορίου Ιωαννίνων Είναι ένα γραφικό μικρό μονότοξο γεφύρι κοντά στη διασταύρωση για Δίλοφο σε υψόμετρο 772 μ. και δίπλα από το ξωκλήσι του Αγίου Μηνά. και είναι κατασκευασμένο με την χαρακτηριστική αρχιτεκτονική όλων των πέτρινων γεφυριών του Ζαγορίου. Βέβαια δεν γνωρίζουμε στοιχεία για τους κτίστες του και την χρονολογία κατασκευής του. Σήμερα το γεφύρι είναι σε καλή κατάσταση. Ποτάμι: Ξηροπόταμος Βοϊδομάτης Αώος Αδριατική θάλασσα. 2.Το γεφύρι του Καπετάν Αρκούδα στο Δίλοφο Ζαγορίου Ιωαννίνων Μορφή: μονότοξο Μέγεθος: μήκος 8,85μ., ύψος 3,50μ. Κατάσταση: καλή Χτιστήκε το 1806 με χρηματοδότηση του Εβραίου Σολομώντα Ματσίλη. Ο Σολομών πλήρωσε 40 Ναπολεόνια. Οι αρχικές του ονομασίες ήταν "γεφύρι του Εβραίου" ή "γεφύρι του Ξηροποτάμου". Στις 6 Αυγούστου του 1906, ο τουρκικός στρατός σκότωσε στο σημείο αυτό τον Σαμαρινιώτη μακεδονομάχο Καπετάν Αρκούδα και από τότε το γεφύρι πήρε το όνομά του. Το γεφύρι αυτό βρίσκεται στο μονοπάτι που εξυπηρετούσε παλαιότερα την επικοινωνία του χωριού με την Ελάτη και με τους Κήπους. Στην μία άκρη του γεφυριού υπάρχει ένα πέτρινο εικόνισμα ενώ παλαιότερα υπήρχε και νερόμυλος εκεί κοντά

Ποτάμι: Ξηροπόταμος Βοϊδομάτης Αώος Αδριατική θάλασσα. 3. Γεφύρι του κυρ-νούτσου ή Κόκκορου (Ιωαννίνων) Νομός: Ιωαννίνων Κοινότητα: Κουκούλι Ζαγορίου Τοποθεσία: Κεφάλια Ποταμός: Βικάκης Βοϊδομάτης Αώος Αδριατική θ.. Υψόμετρο: 747 μέτρα Ένταξη στο οδικό δίκτυο: Από το Κουκούλι προς το Δίλοφο Παρακείμενα Κτίσματα: α) μύλος του Κόκκορου, β) εικόνισμα σε μικρή σπηλιά, γ) Ξωκκλήσι Αγίας Παρασκευής Ιστορικά στοιχεία οικοδόμησης Χρονολογία: 1750 Κτίστες: Δεν είναι γνωστοί Χορηγός: Νούτσος Καραμισίνης από Βραδέτο Συντήρηση: α) Αλέξης Νούτσος (τέλη 18ου - αρχές 19ου αιώνα), β) Γρηγόρης Κόκκορος (1910-1911), γ) Ένωση Ζαγορισίων (1960) Τεχνικά χαρακτηριστικά και περιγραφή Μορφή: μονότοξο Μέγεθος: μήκος 23, 60μ., ύψος 13μ. Κάτάσταση: πολύ καλή Επιγραφή: δυσανάγνωστη 2

Στο ίδιο σημείο υπήρχε παλιότερα ένα άλλο γεφύρι, το οποίο χρησιμοποιούσαν και για να τιμωρούν τους ζωοκλέφτες: Για να διαπιστώσουν αν ένας ύποπτος ήταν ζωοκλέφτης, τον ανάγκαζαν να περάσει το γεφύρι, κουβαλώντας μια γίδα στην πλάτη. Αν περνούσε ή αν ομολογούσε την πράξη του, αθωωνόταν. Διαφορετικά, η τιμωρία του ήταν ο πνιγμός στο ποτάμι. Κοντά στο γεφύρι βρίσκεται η «σπηλιά του Νταβέλη», που αποτέλεσε καταφύγιο του ληστή Γιώργου Νταβέλη το καλοκαίρι του 1881, όταν τον κυνηγούσε τουρκικό στρατιωτικό απόσπασμα. Ο Νταβέλης απέδωσε τη σωτηρία του στην Αγία Παρασκευή, επειδή κοντά στο γεφύρι βρίσκεται ένα ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής. Για το λόγο αυτό, ο ληστής κατασκεύασε το εικόνισμα μέσα στη μικρή σπηλιά. Τα δεύτερο όνομα του γεφυριού προέρχεται από το επώνυμο του κατόχου του παρακείμενου μύλου. Ο μύλος αυτός εξυπηρετούσε τις ανάγκες των κατοίκων του Κουκουλίου, του Καπεσόβου, του Βραδέτου, του Διλόφου και των Ασπραγγέλων. 4. Καλογερικό γεφύρι ή Πλακίδα (Ιωαννίνων) Ένταξη του Γεφυριού στο χώρο Νομός: Ιωαννίνων Κοινότητα: Κουκούλι Τοποθεσία: Καλογερικό Ποταμός: Βικάκης Βοϊδομάτης Αώος Αδριατική θάλασσα. Ένταξη στο οδικό δίκτυο: Προς αγροτικές εκτάσεις του Κουκουλίου Παρακείμενα Κτίσματα: Παλιά υπήρχε βρύση και νερόμυλος Ιστορικά στοιχεία οικοδόμησης Χρονολογία: 1814 Κτίστες: Δεν είναι γνωστοί Χορηγός: Ηγούμενος Μονής Προφήτη Ηλία Βίτσας Σεραφείμ Δαπάνη: 20.000 γρόσια Συντήρηση: ) Αλέξ. και Ανδρέας Πλακίδας (1863) β) Ευγένιος Πλακίδας (1912) γ) Κοινότητα Κουκουλίου (1927) δ) Αρχαιολογική Υπηρεσία (1969) Άλλα Στοιχεία: Στην ίδια θέση προϋπήρχε ξύλινο γεφύρι, φτιαγμένο από το Νεγαδιώτη Ζώτο Ρούση, το β μισό του 18ου αιώνα. (Δαπάνη: 8.000 γρόσια). 3

Τεχνικά χαρακτηριστικά και περιγραφή Μορφή: τρίτοξο Μέγεθος: μήκος 56μ., πλάτος καταστρώματος 3,15 μ. Κάτάσταση: πολύ καλή Στην ίδια περιοχή ο Ζώτος Ρούσσης από τους Νεγάδες κατασκεύασε ξύλινο γεφύρι, δαπανώντας για το σκοπό αυτό 8.000 γρόσια. Κοντά στο γεφύρι υπήρχε νερόμυλος και νεροτριβή, ιδιοκτησία της Μονής Προφήτη Ηλία της Βίτσας. Ο ηγούμενος της Μονής αποφάσισε την κατασκευή του γεφυριού και γι αυτόν το λόγο το γεφύρι ονομάστηκε «Καλογερικό». Αργότερα ο μύλος έπεσε. Το 1912 ο Ευγένιος Πλακίδας έφτιαξε κοντά στο γεφύρι μια βρύση, που ονομάστηκε «Βρύση του Πλακίδα». 5.Γεφύρι του Κοντοδήμου ή Λαζαρίδη (Ιωαννίνων) Ένταξη του Γεφυριού στο χώρο Νομός: Ιωαννίνων Κοινότητα: Κήποι (πρώην Μπάγια) Τοποθεσία: Καντήλα Ποταμός: Βικάκης Βοϊδομάτης Αώος Αδριατική θάλασσα. Υψόμετρο: 745 Ένταξη στο οδικό δίκτυο: Από το Κουκούλι προς τους Κήπους Παρακείμενα Κτίσματα: Παλιότερα υπήρχαν ο νερόμυλος του Λαζαρίδη και μαντάνια Ιστορικά στοιχεία οικοδόμησης Χρονολογία: 1753 Κτίστες: Δεν είναι γνωστοί 4

Χορηγός: Τόλης Κοντοδήμος από Βραδέτο Τεχνικά χαρακτηριστικά και περιγραφή Μορφή: μονότοξο Μέγεθος: μήκος 13,60μ., ύψος 4,20μ. Κάτάσταση: πολύ καλή Το γεφύρι έχτισε ο Τόλης Κοντοδήμος από το Βραδέτο ο οποίος ήταν διερμηνέας της Γαλλικής πρεσβείας στην Πόλη. Το δεύτερο όνομά του το πήρε από τον ιδιοκτήτη του μύλου που βρισκόταν εκεί κοντά. Πάνω από το γεφύρι υπάρχει ένας βράχος που ονομάζεται «Καντήλα, εξαιτίας του παρακάτω θρύλου: Στα 1853, ληστές έκαψαν την εκκλησία της Μπάγιας (Κήπων) και έκλεψαν τις εικόνες της. Ανάμεσα στις εικόνες ήταν κι αυτή του Αγίου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης. Από τότε, κάθε βράδι της παραμονής της γιορτής των Αγίων, παρουσιαζόταν μια καντήλα, κρεμασμένη από το βράχο μέχρι το γεφύρι. Τελικά οι Κουκουλιώτες βρήκαν τις εικόνες κρυμμένες κοντά στο ποτάμι και από τότε σταμάτησε να εμφανίζεται και η καντήλα. 6. Γεφύρι του Μύλου (Κήπων Ιωαννίνων) Νομός: Κοινότητα: Ένταξη του Γεφυριού στο χώρο Ιωαννίνων Κήποι (πρώην Μπάγια) Τοποθεσία: Μύλος Ποταμός: Μπαγιώτικος Βοϊδομάτης Αώος Αδριατική Ένταξη στο οδικό δίκτυο: Προς τον εκκλησιαστικό μύλο των Κήπων Παρακείμενα Κτίσματα: Εκκλησιαστικός μύλος Ιστορικά στοιχεία οικοδόμησης Χρονολογία: 1748 Κτίστες: Δεν είναι γνωστοί Τεχνικά χαρακτηριστικά και περιγραφή Μορφή: τρίτοξο με άνισα τόξα Μέγεθος: η μεσαία καμάρα έχει μήκος 9,60μ. και ύψος 5,10μ. Κατάσταση: καλή 5

Απ αυτό το γεφύρι τη γιορτή των Φώτων ρίχνει ο παπάς του χωριού το σταυρό στο ποτάμι. 7. Γεφύρι του Μίσιου (Ιωαννίνων) Ένταξη του Γεφυριού στο χώρο Νομός: Ιωαννίνων Κοινότητα: Βίτσα Τοποθεσία: Σκάλα Βίτσας Ποταμός: Βίκος Βοϊδομάτης Αώος Αδριατική θάλασσα. Υψόμετρο: 1072 Ένταξη στο οδικό δίκτυο: Από τη Βίτσα προς το Κουκούλι Παρακείμενα Κτίσματα: Παλιότερα υπήρχε νερόμυλος Ιστορικά στοιχεία οικοδόμησης Χρονολογία: 1748 Κτίστες: Δεν είναι γνωστοί Χορηγός: Αλέξης Μίσιος από Μονοδέντρι Τεχνικά χαρακτηριστικά και περιγραφή Μορφή: δίτοξο Μέγεθος: μήκος 24μ., ύψος 10μ. Κάτάσταση: πολύ καλή Επιγραφή: δυσανάγνωστη Προπολεμικά, οι γυναίκες που δε γεννούσαν ζωντανά τα παιδιά τους έριχναν στο ποτάμι τις αρκάδες (όρθιες μεγάλες πέτρες, τα στηθαία του γεφυριού). 6

8.Γεφύρι της Κλειδωνιάς (Ιωαννίνων) Ένταξη του Γεφυριού στο χώρο Νομός: Ιωαννίνων Κοινότητα: Κλειδωνιά - Άγιος Μηνάς Ποταμός: Βοϊδομάτης Αώος Αδριατική θάλασσα Υψόμετρο: 448 Ένταξη στο οδικό δίκτυο: Από Κλειδωνιά προς Άγιο Μηνά. Επίσης, ένωνε τα Ιωάννινα με την Κόνιτσα Παρακείμενα Κτίσματα: Δεν υπάρχουν σήμερα Ιστορικά στοιχεία οικοδόμησης Χρονολογία: 1853 Χορηγός: Μπαλκίζ Χανούμ κόστισε 37000 γρόσια Κτίστες: Δεν είναι γνωστοί Τεχνικά χαρακτηριστικά και περιγραφή Μορφή: μονότοξο έχει άνοιγμα 20 μ. και ύψος 9,15 μ Κατάσταση: καλή Παράδοση: πάνω στην καμάρα του πραγματοποιήθηκε μια αιματηρή συμπλοκή μεταξύ δύο οικογενειών για λόγους τιμής. 7

9. Γεφύρι της Κόνιτσας (Ιωαννίνων) Ένταξη του Γεφυριού στο χώρο Νομός: Ιωαννίνων Κοινότητα: Κόνιτσα Ποταμός: Αώος Αδριατική θάλασσα Υψόμετρο: 454 Ένταξη στο οδικό δίκτυο: Από Ιωάννινα προς Κόνιτσα Ιστορικά στοιχεία οικοδόμησης Χρονολογία: 1870-71 Κτίστες: Πρωτομάστορας: Ζιώγας Φρόντζος Ζιώγας Φρόντζος (πρωτομάστορας) Ζήκος Γαλάνης (πελεκάνος) Χρήστος Παπαδημητρίου (πελεκάνος) Γίαννης Σερίφης - Κατσιαμάνης (πελεκάνος) Γιώργος Σερίφης - Γεωργόπουλος (πελεκάνος) Νίκος Σερίφης (πελεκάνος) Λάμπρος Μπέτσας (μάστορας) και 50 ακόμη μάστορες της Πυρσόγιαννης και των γύρω χωριών Χορηγός: Κάτοικοι της Κόνιτσας καί άλλοι Δαπάνη: 120.000 γρόσια (50.000 γρ. Ιωάννης Λούλης - 5000 γρ. Βασίλης & Αλκιβιάδης Λιάμπεης - 2000 γρ. Αγγελική Παπάζογλου - 1300 γρ. Ιωάννης Λιάμπεης - 2500 γρ. Γεώργιος Ζωίδης - 2500 γρ. Μουχαμέτ Μπέη Σίσκος - 1060 γρ. Αφοί Μπεκιάρη) Άλλα Στοιχεία: Στο γεφύρι υπάρχει μικρή ορθογώνια κόγχη, όπου πρέπει να ήταν τοποθετημένη κτητορική επιγραφή Τεχνικά χαρακτηριστικά και περιγραφή Μορφή: μονότοξο Μέγεθος: Άνοιγμα: 35,60 μ., ύψος: 19,25 μ. Κατάσταση: Πολύ καλή Επιγραφή: Δεν υπάρχει ή είναι δυσανάγνωστη Το 1823 ο Δημήτριος Λιάμπεης μαζί με άλλους κατοίκους της Κόνιτσας έχτισαν ξύλινη γέφυρα η οποία κατέρρευσε το 1833 σε μία μεγάλη κατεβασιά του Αώου. Την ίδια χρονιά ο Παναγιώτης Σκουμπουρδής καί ο Βασίλειος Μάσιος ξανάστησαν στο ίδιο σημείο την ξύλινη γέφυρα η οποία όμως έπεσε λίγα χρόνια αργότερα. Έτσι το 1870 αποφασίστηκε να γίνει μία πέτρινη γέφυρα. Το 1975 ο πολιτιστικός σύλλογος της Κόνιτσας φρόντισε και τοποθέτησε στο γεφύρι μια νέα καμπάνα, σε αντικατάσταση της παλιάς. 8

10. Γεφύρι Της Ντοπολίτσας (Ιωαννίνων) Το πέτρινο γεφύρι της Τοπολίτσας ή Ντοπολίτσας είναι μονότοξο και βρίσκεται λίγο πιο έξω από την Κόνιτσα Ιωαννίνων στη θέση Μπούση. Χτίστηκε το 1906 με χρήματα του Γ. Καραγιάννη από το χωριό Πηγή και ως κατασκευαστής του αναφέρεται ο Γιάννης Πέτρου Τσίπας, με καταγωγή από την Πυρσόγιαννη. Έχει άνοιγμα τόξου 12,3 μ. και ύψος 5 μ. περίπου. Γεφυρώνει τον ομώνυμο παραπόταμο του Αώου. Έχει συντηρηθεί και διατηρείται σε καλή κατάσταση. 11. Γεφύρι Στο Κρυονέρι ή Στο Χάνι Του Βέργου (Ιωαννίνων) Ανήκει στην κοινότητα της Μόλιστας. Γεφυρώνει το ρέμα Κοκλιούς του Σαραντάπορου, παραπόταμου του Αώου. Η χρονολογία κατασκευής του είναι άγνωστη. Ο μάστορας που ασχολήθηκε με αυτό το γεφύρι είναι ο Φώτης Λωλός από το γειτονικό χωριό Τράπεζα. Δίπλα του υπήρχε το χάνι του Βέργου. Οδηγίες Πρόσβασης: Μετά από 25 χλμ. από την Κόνιτσα και αφού περάσουμε τη διασταύρωση γιά το χωριό Νικάνωρας, βλέπουμε στο δεξί μας χέρι το γεφύρι του Κρυονερίου. Υψόμετρο: 528 Παρακείμενα Κτίσματα: Υπήρχε παλιότερα το χάνι του Βέργου. Κτίστες: Φώτης Λωλός από το διπλανό χωριό Τράπεζα (Βράνιστα) Μορφή: Μονότοξο Άνοιγμα Τόξου: 8,30 μ. Ύψος Τόξου: 5,00 μ Μήκος Καταστρώματος: 21,10 μ. Πλάτος Καταστρώματος: 2,60 μ. Κατάσταση: Καλή 9

12. Γεφύρι Της Ζέρμας ή Κάντσικου (Ιωαννίνων) Βρίσκεται βορειοανατολικά της Κόνιτσας, στη κοιλάδα του Σαραντάπορου και κοντά στα σύνορα με τη Δυτική Μακεδονία, μεταξύ των χωριών Πλαγιάς και Δροσοπηγής (παλιά ονομασία Ζέρμα και Κάντσικο). Διασχίζει τον Σαραντάπορο, στο στενότερο σημείο της κοιλάδας του. Ο μελετητής Θ.Ζιώγας θεωρεί ότι κατασκευάστηκε το 1747 σύμφωνα με ενεπίγραφη εντοιχισμένη πλάκα που ανακάλυψε στο βάθος της Πλαγιάς. Ποταμός: Σαραντάπορος Πίνδου Αώος Αδριατική θάλασσα. Υψόμετρο: 705 Παρακείμενα Κτίσματα: Σιδερένια γέφυρα Βelley Χρονολογία: 1747 Χορηγός: Μπέισα της Λιάσκας Συντήρηση: 1870-1880, 1925-1927 Μορφή: Δίτοξο Άνοιγμα Τόξου: 15,75 μ. (μεγάλο τόξο) - 7,50 μ. (μικρό τόξο) Ύψος Τόξου: 7,00 μ. (μεγάλο τόξο) - 3,50 μ. (μικρό τόξο) Μήκος Καταστρώματος: 33,50 μ. Πλάτος Καταστρώματος: 2,85 μ. 10

13.Το γεφύρι του Κουσιουμπλή (Καστοριάς) Βρίσκεται έξω απ' το Μπουρμπουτσκό (Επταχώρι) της Καστοριάς, στο δρόμο για τη Ζούζουλη, στην τοποθεσία Φράξο και τα βοσκοτόπια του Προφήτη Ηλία. Γεφυρώνει το Ζουζουλιώτικο ποτάμι. Δίπλα του υπήρχε και λειτουργούσε βακούφικος νερόμυλος. Εντασσόταν στον πολυσύχναστο επί τουρκοκρατίας δρόμο που οδηγούσε από την Ήπειρο στη Μακεδονία μέσω Φούρκας. Έχει ένα τόξο θεμελιωμένο μέσα στο νερό -εξ ανάγκης λύση- και γι' αυτό με μακριές τοιχοποιίες-τύμπανα να κατεβάζουν στις όχθες. Ενδιαφέρον στοιχείο στην όλη κατασκευή αποτελεί ένα μικρό ανακουφιστικό παράθυρο προς την αριστερή όχθη. Όχι το σημερινό, συνηθισμένης μορφής -ορθογώνιο με ημικυκλική επίστεψη- που προέκυψε μετά επισκευή, αλλά το αρχικό, ένα τετράγωνο άνοιγμα με μακρόστενη πέτρα για πρέκι. Είναι χτισμένο πάνω από το Ζουζουλώτικο ρέμα Σαραντάπορος Αώος Αδριατική θάλασσα. Το γεφύρι του Κουσιουμπλή χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Είναι μονότοξο και έχει ενισχυμένα πλαϊνά ανοίγματα. Το συνολικό του μήκος είναι 33 μέτρα και το πλάτος του 2,40 μέτρα, ενώ έχει άνοιγμα τόξου 14 μέτρων και ύψος 8. Στη μεσαία πέτρα της καμάρας του πέτρινου γεφυριού υπάρχει λιθανάγλυφη κεφαλή 14.Γεφύρι Επταχωρίου (Καστοριάς) Το γεφύρι του Επταχωρίου κατασκευάστηκε το 1900 είναι μονότοξο και βρίσκεται μέσα στο χωριό. Γεφυρώνει το ρέμα του Επταχωρίου Ζουζουλώτικο ρέμα Σαραντάπορος Αώος Αδριατική θάλασσα. 11

Β. Πετρογέφυρα πάνω από τους παραποτάμους του Αλιάκμονα. 15. Το Γεφύρι της Σβόλιανης (Αγίας Σωτήρας Κοζάνης) Ένα από τα ομορφότερα και εντυπωσιακότερα από άποψη στατικής πέτρινα γεφύρια της Ελλάδας είναι το γεφύρι της Σβόλιανης, μόλις 1,5 χιλιόμετρο νότια της Αγ. Σωτήρας στον ποταμό Πραμόριτσα Αλιάκμονας Αιγαίο. Το δίτοξο γεφύρι χτίστηκε το έτος 1851, αφού είχε προηγηθεί κοντά στην ίδια τοποθεσία το χτίσιμο ενός νερόμυλου. Ένα πολύ μεγάλο τόξο πατάει σε ψηλό βράχο, δημιουργώντας την αίσθηση ότι είναι φυσική συνέχειά του και μαζί με ένα μικρότερο δίνουν απότομη κλίση στο γεφύρι. Το μέγιστο ύψος του φθάνει τα 8,5 και το μήκος του τα 26 μέτρα. Ένωνε τους κατοίκους της Αγ. Σωτήρας με το Δίλοφο, το Δασύλλιο και τη Χρυσαυγή, αλλά και με την περιοχή της Τσούκας όπου είχαν τους κήπους και τα δέντρα τους. Στην είσοδό του συνδέεται με παλιό καλντερίμι, το οποίο με νέες προσθήκες συνεχίζεται χωρίς διακοπή μέχρι το χωριό. Το τοπίο γύρω από το γεφύρι συμπληρώνουν μοναδικά δύο πανύψηλες λεύκες σαν πιστοί φρουροί που το προστατεύουν αιώνια.. Στην είσοδό του συνδέεται με παλιό καλντερίμι, το οποίο με νέες προσθήκες συνεχίζεται χωρίς διακοπή μέχρι το χωριό. Το τοπίο γύρω από το γεφύρι συμπληρώνουν μοναδικά δύο πανύψηλες λεύκες σαν πιστοί φρουροί που το προστατεύουν αιώνια. http://www.pentalofos.gr 12

16.Γεφύρι Ανθοχωρίου ή Πραμόριτσας (Γρεβενών) Πρόκειται για ένα πανέμορφο γεφύρι, ένα πραγματικό έργο τέχνης που βρίσκεται στα όρια των νομών Γρεβενών (όπου και ανήκει) και Κοζάνης, στον ποταμό Πραμόριτσα Αλιάκμονας Αιγαίο, μεταξύ των χωριών Κληματάκι και Ανθοχώρι. Το γεφύρι είναι τετράτοξο, με κύριο τόξο το βόρειο, ελεύθερου ανοίγματος 15μ. και ύψους 9μ. Με συνολικό μήκος που αγγίζει τα 49μ.. το θαυμαστό αυτό οικοδόμημα διεκδικεί επάξια τον τίτλο του μεγαλύτερου σε μήκους γεφυριού στο Βόιο. Παλαιοτέρα το εντυπωσιακό αυτό κτίσμα ήταν εξαιρετικά ζωτικής σημασίας, αφού βρισκόταν πάνω στον κεντρικό δρόμο που συνέδεε την πόλη των Γρεβενών με το εμπορικό κέντρο του Τσοτυλίου και εξυπηρετούσε τις μετακινήσεις των κοπαδιών του Βόιου προς τα χειμαδιά της Θεσσαλίας αλλά παράλληλα και την επικοινωνία μεταξύ των χωριών Κληματάκι και Ανθοχώρι. Προφορική παράδοση τοποθετεί χρονικά την αρχική κατασκευή του γεφυριού περίπου στα 1870 με 1880 με χρηματοδότηση κάποιου τσέλιγκα που έχασε την μονάκριβη κόρη του από τα ορμητικά νερά του ποταμού και έπειτα έδωσε τα χρήματα για να χτιστεί το γεφύρι. 17.Γεφύρι Του Αζιζ Αγά (Γρεβενών) Βρίσκεται κάτω από το χωριό Τρίκωμο των Γρεβενών, γεφυρώνοντας τον Βενέτικο Αλιάκμονας Αιγαίο, σε μια δύσκολη για τέτοιο έργο θέση. Εξυπηρέτησε για χρόνια το δρόμο Ιωαννίνων Γρεβενών-Κοζάνης-Βέροιας (Γιαννόστρατα ή καραβανόστρατα). Χρονολογία: 1727, Χορηγός: Αζιζ Αγάς Ονοματολογία: Τρίκωμο = τρεις + κώμες. Όπως μαρτυρά η ίδια η ονομασία του χωριού, αυτό προήρθε από την ένωση τριών οικισμών. Συγκεκριμένα τον 17ο μ.χ. αιώνα οι ποιμενικοί οικισμοί του Ελευθεροχωρίου, Ζιάννη και Καλογριάς συνενώθηκαν για να προστατευτούν οι κάτοικοι από τις επιδρομές και τις λεηλασίες των Τούρκων κατακτητών. Μορφή: Τρίτοξο Άνοιγμα Τόξου: 30,00 μ. (μεγάλο) - 8,00 (δεξιά) - 4,90 (αριστερή) Ύψος Τόξου: 14,40 μ. (μεγάλο) - 5,40 (δεξιά) - 4,70 (αριστερή) Μήκος Καταστρώματος: 77,00 μ. Πλάτος Καταστρώματος: 2,20 μ. Κατάσταση: Πολύ καλή Στοιχεία: Ο Αζιζ Αγάς ανέθεσε την κατασκευή σε φημισμένο πρωτομάστορα, αλλά εξ αιτίας του μεγάλου μήκους καί ύψους του, το γεφύρι παρουσίαζε δυσκολίες. Δύο φορές 13

έπεσε η μεσαία καμάρα μετά την αφαίρεση των καλουπιών. Όταν οι σκαλωσιές και τα καλούπια στήθηκαν για τρίτη φορά, ο Αζιζ Αγάς απείλησε τον πρωτομάστορα πως αν το γεφύρι πέσει γιά τρίτη φορά "θα του πάρει το κεφάλι". Την ώρα που αφαιρούταν καί τα τελευταία καλούπια, ο πρωτομάστορας έντρομος κατέφυγε στη "ράχη Σκύφτη", λίγο νότια του γεφυριού, κατά το Κηπουριό για ν' αποφύγει τις κυρώσεις αν το γεφύρι ξαναέπεφτε. Το γεφύρι όμως τη φορά αυτή στάθηκε όρθιο. Ο Αγάς κάλεσε κοντά του με έναν ζαπτιέ (χωροφύλακα) τον πρωτομάστορα, τον συνεχάρη και τον πλήρωσε. 18. Γεφύρι Του Ζιάκα (Γρεβενών) Το γεφύρι του Ζιάκα χτίστηκε στα τέλη 19ου αιώνα. Βρίσκεται στο Βενέτικο ή Βελονιά ποταμό, (Βελονιάς ή Βενέτικος Αλιάκμονας Αιγαίο) δίπλα στο δρόμο Γρεβενών Ζιάκα, κάτω από το χωριό Ζιάκας Παρακείμενα Κτίσματα: Λιθόχτιστη βρύση Χρονολογία: Χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Συντήρηση: 2006 Ονοματολογία: Η ονομασία του χωριού, και κατ ' επέκταση του γεφυριού, προέρχεται από τον οπλαρχηγό Θεόδωρο Ζιάκα (1798-1882) γόνο γνωστής οικογένειας οπλαρχηγών. Το γεφύρι ονομάζεται και Τουρκογέφυρο αφού χτίστηκε με χορηγία κάποιου Τούρκου της περιοχής. Μορφή: Δίτοξο Άνοιγμα Τόξου: 12,40 (κύριο τόξο) - 3,00 (μικρότερο τόξο) Ύψος Τόξου: 7,50 (κύριο τόξο) - 3,90 (μικρότερο τόξο) Μήκος Καταστρώματος: 41,00 μ. Πλάτος Καταστρώματος: 3,10 μ. Κατάσταση: Πολύ καλή 14

19. Γέφυρα Σπανού (Γρεβενών) Βρίσκεται πλάι του Επαρχιακού δρόμου Γρεβενών Κρανιάς και στα διοικητικά όρια του Τοπικού Διαμερίσματος Πηγαδίτσας και Δήμου Θεοδώρου Ζιάκα. Είναι χτισμένο πάνω στην κοίτη του ποταμού Βενέτικου. (Βενέτικος Αλιάκμονας Αιγαίο) Κατασκευάστηκε το 1846 και χρηματοδοτήθηκε η κατασκευή του από τον Μουσταφά Αγά ή Σπανό το όνομα του οποίου φέρει και το γεφύρι και βρίσκεται πάνω στον παλιό δρόμο που ένωνε τη Μακεδονία με την Ήπειρο (την επονομαζόμενη «Γιαννόστρατα»). Το γεφύρι έχει μήκος 85 μέτρα και πλάτος 3,60 μέτρα, ενώ το μεγαλύτερό του ύψος φτάνει τα 8 μέτρα. Πρόκειται για το μεγαλύτερο παλιό γεφύρι του Νομού Γρεβενών και αποτελείται από 5 τόξα. Πλάι του ο Σπανός είχε χτίσει χάνι που σκοπό είχε να εξυπηρετεί τους διαβάτες, μέρος δε των εσόδων χρησιμοποιούνταν για τη συντήρηση του γεφυριού. Επίσης δίπλα από το γεφύρι το 1954 βρέθηκε τάφος που πιθανολογείται ότι ήταν του Σπανού. Η γέφυρα Σπανού χτίστηκε πάνω στα ερείπια διπλής γέφυρας που είχε κτιστεί από το σουλτάνο Βαγιαζίτ. 15

20. Γεφύρι Σταυροποτάμου (Κηπουρειού Γρεβενών) Το γεφύρι του Σταυροποτάμου είναι χτισμένο περίπου το 1880 στον Σταυροπόταμο ( Σταυροπόταμος Βενέτικος Αλιάκμονας Αιγαίο) ποταμό, παραπόταμο του Βενέτικου, και είναι εύκολα προσβάσιμο, μια και είναι πολύ κοντά και ορατό από το δρόμο. Επίσης βρίσκεται πολύ κοντά στο γεφύρι του Σπανού. Έχει τέσσερις μεγάλες ημικυκλικές άνισες καμάρες, με ανακουφιστικό άνοιγμα στο δεύτερο μεσόβαθρο και δύο κύρια τόξα. Το μήκος του φτάνει τα 48μ., το πλάτος τα 3,70μ. και το άνοιγμα της μεγαλύτερης καμάρας του είναι 6,90μ. κατά την παράδοση από το γεφύρι αυτό περνούσαν τα καραβάνια πηγαίνοντας για Θεσσαλονίκη ή Γιάννενα και παλαιότερα αποτελούσε μέρος του δρόμου που συνέδεε το Μέτσοβο με τα Γιάννενα. Πηγές κυρίως: www.petrinagefiria.uoi.gr και www.petrinagefiria.com Φωτογραφίες: www.panoramio.com Χάρτες: Α.Στάης σε υπόβαθρο χαρτών Viamichelen. 16

ΧΑΡΤΕΣ I:Υδροκρίτης Αιγαίου-Αδριατικής Ι I:Υδροκρίτης Ιονίου-Αδριατικής ΙΙΙ:Υδροκρίτης Αιγαίου-Ιονίου 17

Α Β 18

Γ Δ 19

Ε ΣΤ 20