«ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥΣ» ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ (Ι.Μ. ΚΩΣΤΑΜΟΝΙΤΟΥ, ΒΙΓΛΑ, Ι.Μ. Μ. ΛΑΥΡΑΣ) 1915-2004

1

2

+ «ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥΣ» ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ (Ι.Μ. ΚΩΣΤΑΜΟΝΙΤΟΥ, ΒΙΓΛΑ, Ι.Μ. Μ. ΛΑΥΡΑΣ) 1915-2004 3

Μικρός πρόλογος Ἦταν γύρω στά 1990 ὅταν γιά πρώτη φορά συναντήθηκα μέ τόν Γέροντα Εὐθύμιο. Τόν θυμᾶμαι ὄρθιο πίσω ἀπό τό μαγειρεῖο τῆς Μ. Λαύρας. Εἴμαστε μαζί μέ τόν Γέροντά μας π. Μάξιμο. Μοῦ λέει ὁ Γέροντας: «Ἔλα νά δεῖς ἕναν διά Χριστόν σαλό». Ἦταν ἕνας Μοναχός μικροκαμωμένος, ταπεινός. Εἶχε τά γένια του μαζεμένα μέ ἕνα λαστιχάκι καί τά μαλλιά του κομμένα. Φοροῦσε ἕνα φθαρμένο ζωστικό. Ἀργότερα ἔμαθα καί διαπίστωσα «ἰδίοις ὄμμασι» ὅτι πολλές φορές κυκλοφοροῦσε καί χωρίς αὐτό. Ἦταν ἐξαιρετικά ἀδύνατος, μέ πολλή δυνατή φωνή καί ἔντονο δυναμισμό στόν τρόπο πού ἐκφραζόταν, στίς κινήσεις, στίς χειρονομίες του. Ὅλες του οἱ ἐκδηλώσεις ἀντανακλοῦσαν τήν ἅγια βία μέχρι «αὐτομίσους», πού - ὅπως ἔμαθα ἀργότερα- ἀσκοῦσε στόν ἑαυτό του. Τά ματάκια του ἔλαμπαν σάν τήν διάφανη ἁγιορείτικη θάλασσα. Φαινόντουσαν σάν δακρυσμένα. Πίσω ἀπό μία ἐξωτερική «ἀγριότητα-τραχύτητα» διέκρινες μία φύση λεπτή, συναισθηματική, πολύ εὐαίσθητη. Πιό δύσκολα 4

διέκρινες τήν ἁγιότητα... Συνήθως ὁ ἅγιος μόνο καταλαβαίνει τόν ἅγιο. Ὁ ἅγιος Γέροντας Παΐσιος τόν εἶχε «καταλάβει»... Μέ θαυμασμό ἀργότερα ἄκουσα ὅτι κάποιοι προσκυνητές εἶχαν ζητήσει ἀπό τόν Γέρο- Παΐσιο, τόν μεγάλο σύγχρονο ἀσκητή τῆς Παναγούδας, νά τούς δείξει ἕναν σύγχρονο ἁγιορείτη ἅγιο. Τότε ὁ μακαριστός Γέροντας τούς ἔστειλε νά δοῦν τό Γερο-Εὐθύμιο στή Βίγλα... Ἀργότερα ἐπίσης συνειδητοποίησα τήν ἀταλάντευτη σταθερότητά του, τήν ἀκαμψία του - θά μπορούσαμε νά ποῦμε- στίς κατά Θεόν ἀποφάσεις του. Διαπίστωσα τήν ἀδιάπτωτη νηστεία του, τήν μοναχική του συνέπεια, τήν ἀπόλυτη αὐστηρότητα στόν ἑαυτό του. Μέ θαυμασμό ἔμαθα πώς ἔκανε «ἐννάτες», ἐδαφιαῖες μετάνοιες καί ἀμέτρητα κομβοσχοίνια σχεδόν μέχρι τά τελευταῖα του...ὅταν ἔπεσε κατάκοιτος συνέχισε τίς «ἐννάτες» καί τήν προσευχή «ὑπέρ ὅλου τοῦ κόσμου»... 5

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ὁ Γέροντας Εὐθύμιος Βιγλολαυριώτης... ἕνας σύγχρονος διά Χριστόν Σαλός... Μία ἀναλαμπή φωτεινή τοῦ ἁγιοτόκου Ἄθωνος...«Ἕνας ἀπό τούς τελευταίους» 1 μεγάλους ἀσκητές τῆς ἁγιορείτικης «ἐρήμου». Ἕνας «ἔσχατος πάντων», ἕνας πού ἔζησε στούς ἐσχάτους καιρούς, ἕνας ἀπό τούς ἀγωνιστές ἡσυχαστές, πού κράτησαν ἄσβηστη τήν Ἁγιορείτικη παράδοση. Ἔζησε μέ τό φρόνημα τοῦ μικροῦ, τοῦ ἁμαρτωλότερου πάντων ἀνθρώπων. Πολιτεύτηκε ὡς «τρελλός καί παράξενος», ὡς «ἀνύπαρκτος» καί «ἀπερριμμένος», ὡς περιθωριακός, ὡς νεκρός καί «ἰδού ζῶν» 2. Ὁ Γέροντας Παΐσιος, ὁ μεγάλος ἀσκητής τῆς Παναγούδας τόν ἐκτιμοῦσε καί τόν θαύμαζε. Ὁ Γέροντας Εὐθύμιος Βιγλολαυριώτης αὐτός, τό «μικρό παιδίον» τῆς Βασιλείας... Ἔζησε στούς «τελευταίους» χρόνους... Τούς ἀποκαλυπτικούς, τούς «ἐσχάτους»... Θεωροῦσε τόν ἑαυτόν του «ἀξιογέλαστο», «ἀνάξιο τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς»... Κράτησε αὐστηρά τήν ἁγιορείτικη παράδοση μαζί μέ κάποιους ἄλλους «τελευταίους»... Ἀνήκει σ αὐτούς, πού «θά εἶναι πρῶτοι στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ» 3... Μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, μία ἀτελή καί πτωχή ἀναφορά στόν ἀφανή αὐτόν «ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ», δι εὐχῶν τοῦ Γέροντός μας π. Μαξίμου, καταθέτουμε κι ἐμεῖς. Ἕνα χρέος καί μία «ὑπακοή» ἐκπληρώνοντες, παραδίδουμε στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τό φτωχό μας πόνημα: Ὅ,τι μπορέσαμε νά θυμηθοῦμε ἀπό προσωπικές συναντήσεις καθώς καί ὅ,τι συλλέξαμε ἀπό ἄλλους (Μοναχούς καί λαϊκούς), σχετικά μέ τόν μακαριστό Γέροντα Εὐθύμιο τόν ταπεινό, ἀκενόδοξο καί ἄκρως ἀσκητικό Ἀθωνίτη Μοναχό, ἕναν σύγχρονο «διά Χριστόν σαλό». Κάποιοι δέν τόν παραδέχονταν σάν τέτοιο καί ἴσως τόν κατηγοροῦσαν. Χάρηκα ὅταν διαπίστωσα τήν ἐκτίμηση καί τόν θαυμασμό τοῦ μακαριστοῦ σύγχρονου ἁγίου Γέροντα Παΐσιου γι αὐτόν. Ὁ μεγάλος αὐτός σύγχρονος ἀσκητής μιλοῦσε με πολύ ἐπαινετικά λόγια γιά τόν Γέροντα Εὐθύμιο καί μάλιστα τόν κατέτασσε στούς κατά 1 Ὁ χαρακτηρισμός ἀνήκει στόν σεβαστό Γέροντά μας π. Μάξιμο Ψιλόπουλο, πού ἀσκήθηκε γιά πολλά χρόνια στό Ἅγιον Ὄρος καί γνώρισε προσωπικά τόν Γέροντα Εὐθύμιο. 2 Βλ. Ἀποκ. 2, 18: «ἐγενόμην νεκρὸς καὶ ἰδοὺ ζῶν εἰμι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων». 3 Πρβλ. τόν λόγο τοῦ Κυρίου στό Ματθ. 19, 30: «Πολλοὶ δὲ ἔσονται πρῶτοι ἔσχατοι καὶ ἔσχατοι πρῶτοι». 6

Χριστόν Σαλούς, σύμφωνα μέ τήν μαρτυρία συγχρόνου Ἐπισκόπου 4. Συνομιλώντας μέ τόν ἴδιο αὐτόν Ἐπίσκοπο τοῦ ἀποκάλυψε ὅτι ὁ Γερο - Εὐθύμιος βρισκόταν σέ «ὑψηλό ἐπίπεδο πνευματικῆς ζωῆς» 5. 4 Ἡ μαρτυρία ὑπάρχει κατατεθημένη στό: Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου, «Οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ», Ἱερά Μονή Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου, Β ἔκδοση, Λεβαδειά 2007, σελ. 277. 5 Ὅ. π., σελ. 277. 7

Σκοπός τῆς παρούσης φτωχῆς συγγραφῆς εἶναι ἡ πνευματική οἰκοδομή ὅλων μας καί ἡ δόξα τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ Μας, τοῦ «Δοξαζομένου ἐν τοῖς Ἁγίοις Αὐτοῦ» 6. Ἄν ἡ παροῦσα ἐξιστόρηση συμβάλλει ἔστω καί κατ ἐλάχιστον στόν πνευματικό σας ἀγῶνα, παρακαλῶ εὔχεστε γιά τόν Γέροντά μας Ἀρχιμανδρίτη Μάξιμο, γιά ὅλους τούς Ἁγιορεῖτες Πατέρες καί τελευταῖα γιά μένα. Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης 6 Πρβλ. τό λόγο τοῦ Ἁγίου Παύλου στήν Β Πρός Θεσσαλονικεῖς κεφ. Α στ. 11, ὅπου λέγει ὅτι ὁ Κύριος κατά τήν Β Παρουσία Του θά «ἔλθῃ ἐνδοξασθῆναι ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ καὶ θαυμασθῆναι ἐν πᾶσιν τοῖς πιστεύσασιν». 8

ΚΑΤΑΓΩΓΗ - ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ Γομάτι. Τό τάξιμο τῆς μάνας. Ὁ Γέροντας Εὐθύμιος κατήγετο ἀπό τό χωριό Γομάτι τῆς Χαλκιδικῆς. Τό μικρό αὐτό χωριό 7 βρίσκεται κοντά στήν Ἱερισσό, στήν Οὐρανούπολη καί στό Ἅγιον Ὄρος. Τό βαπτιστικό (κοσμικό) του ὄνομα ἦταν Ἀστέριος (Στέργιος) καί τό ἐπώνυμό του Παπουτσῆς. Γεννήθηκε στά 1915. Κοιμήθηκε τά μεσάνυχτα τῆς 9 ης Ἰουλίου 2004 στήν Ἱ.Μ. Μεγίστης Λαύρας. Ὁ πατέρας του ὀνομαζόταν Ἀθανάσιος καί ἡ μητέρα του Ἑλένη. Ἦταν ὁ τρίτος ἀπό τά ἑπτά ἀδέλφια τῆς οἰκογένειας, τά ὁποῖα ἀπέκτησε ὁ Ἀθανάσιος μέ τήν Ἑλένη 8. Ὁ πατέρας 9 του εἶχε, σέ κάποια μεταξύ τους παρεξήγηση, καταραστεῖ τήν σύζυγό του. Εἶχε πεῖ στήν μητέρα τοῦ μικροῦ Στέργιου 7 Σήμερα ἔχει γύρω στούς 600 κατοίκους καί βρίσκεται σέ ὑψόμετρο 120 μ. πάνω ἀπό τή θάλασσα. 8 Πολλές ἀπό τίς πληροφορίες ἀντλήσαμε ἀπό τήν ἀδελφή τοῦ Γέροντα, Αἰκατερίνα Πασχαλᾶ, πού τώρα ζεῖ στή Μ. Παναγία καί εἶναι 87 ἐτῶν (γεννήθηκε τό 1922). 9 Ὁ πατέρας του σύναψε δεύτερο γάμο (μετά τόν θάνατο τῆς συζύγου του Ἑλένης). 9

(καί μετέπειτα π. Εὐθυμίου Ἁγιορείτου) ὅταν αὐτή τόν εἶχε ἀκόμη στά σπλάχνα της: -«Μ αὐτό, πού ἔχεις νά σκάσεις» (δηλ. ἐσύ καί τό ἔμβρυο). Κατά παραχώρηση Θεοῦ φαίνεται ἡ κατάρα «ἔπιασε»... Στή γέννα ἡ μητέρα εἶχε μεγάλη δυσκολία. Μέσα στή μεγάλη της ἀγωνία, ἡ Ἑλένη «ἔταξε» τό παιδί: -«Εἴτε ἀγόρι εἶναι, εἴτε κορίτσι, νά γίνει καλόγερος ἤ καλογριά ἀντίστοιχα». Ὁ πατέρας, ἐν τῷ μεταξύ, μπροστά στή δυσκολία τῆς γέννας μετάνοιωσε καί ζήτησε συγγνώμη. Τό παιδί τελικά γεννήθηκε, μέ πολύ δυσκολία, «μαῦρο» (προφανῶς ἐξ αἰτίας τῆς ἔλλειψης ὀξυγόνου). Μετά ἀπό χρόνια, ὁ πατέρας ἐκμυστηρεύτηκε στό Στέργιο, ὅτι ἡ μητέρα του τόν εἶχε «τάξει» νά γίνει καλόγερος. Μόλις τό ἄκουσε ὁ Στέργιος, τό ἀποφάσισε ἀμέσως: «Κάποτε, θά ἔφευγε γιά νά μονάσει στό Ἅγιο Ὄρος ἐκπληρώνοντας τό τάμα τῆς μητέρας του». Ἡ μητέρα του Ἑλένη ἐκοιμήθη ὅταν ὁ Στέργιος ἦταν 13 ἐτῶν τό 1935. 10

Τοῦ ἄρεσε ἡ ἡσυχία, ἡ νηστεία καί ἡ προσευχή. Μικρός πῆγε στό σχολεῖο ὅπου ἀρίστευσε. Βοηθοῦσε καί τά ἄλλα παιδιά. Χαρακτηριστικά, θυμᾶται ἡ ἀδερφή του, ὅτι ἦταν πάντα πρόθυμος νά βοηθήσει τά ἄλλα παιδιά στήν ἀριθμητική καί ἰδιαίτερα στήν διαίρεση. Τέλειωσε τό Δημοτικό. Μερικά χρόνια ἀργότερα ἄρχισαν τά «προξενειά». Τοῦ πρότειναν διάφορες νύφες, ἀλλά ἐκεῖνος ἀρνιόταν. Ὅλη τήν ἡμέρα ἔβοσκε τά γίδια στό βουνό καί εἶχε μεγάλη κλίση στά «θρησκευτικά», στίς νηστεῖες καί στίς προσευχές. Παρ ὅλο πού εἶχε γίδια, ἐργασία πάρα πολύ δύσκολη, - καί θά μποροῦσε ὅποτε ἤθελε νά τρώγει τυροκομικά - ποτέ δέν ἤπιε γάλα Τετάρτη ἤ Παρασκευή. Ἦταν ἀκέραιος σάν χαρακτήρας καί πάντα συμβούλευε σωστά τους ἄλλους: Ὅπως θυμᾶται ἡ ἀδελφή του ἀνάμεσα στά ἄλλα τούς ἔλεγε: -«Ὅταν ὑπάρχει κάπου φασαρία, τσακωμός, νά φεύγετε. Μετά θά σᾶς ρωτᾶνε «ποιός ἔφταιξε, τί ἔγινε;». Θά βρίσκεστε μπερδεμένοι». Τοῦ ἄρεσε ἡ ἡσυχία, ἡ νηστεία καί ἡ προσευχή. Ὅλα αὐτά μᾶς θυμίζουν αὐτά πού γράφονται στόν βίο τοῦ Ὁσίου Ἀρσενίου τοῦ Μεγάλου: «Ὁ Ἀρσένιος μισοῦσε τήν δόξα καί τήν θεωροῦσε σάν σκύβαλα. Ἀγαποῦσε τόν Θεό καί ποθοῦσε τήν μοναχική πολιτεία. Γι αὐτό καί παρακαλοῦσε κάθε ἡμέρα τόν Κύριο νά ἱκανοποιήσει τό αἴτημά του. Παρευθύς ἀκούει ἀπό ἄνω μία φωνή 11

ἡ ὁποία ἔλεγε: «Ἀρσένιε φεῦγε ἀπό τούς ἀνθρώπους καί ἔτσι σώζεσαι» 10. Τά μέλη τῆς οἰκογένειάς του εἶχαν εὐλάβεια. Κοινωνοῦσαν ἔπειτα ἀπό νηστεία. Γιά ἐξομολόγηση δέν ἤξεραν ὅπως καί οἱ περισσότεροι ἁπλοί ἄνθρωποι ἐκείνης τῆς ἐποχῆς. 10 Βλ. Ἁγ. Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστής τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ, Τόμος Γ, Συναξάρι τῆς 8 ης Μαΐου, Ἐκδόσεις δόμος, 2005. 12

ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΟ Στό στρατό ὑπηρέτησε ὡς κληρωτός, γιά μακρύ χρονικό διάστημα (5-6 χρόνια). Συνέπεσε νά εἶναι τότε ὁ πόλεμος μέ τούς Ἰταλούς, τούς Γερμανούς. Κατόπιν ἦρθε τό ΕΛΑΣ καί μετά ὁ ἐμφύλιος. Ὑπέφερε πάρα πολλά στό στρατό. Ἦταν λοχίας. Ἡ Παναγία ὅμως τόν φύλαξε ζωντανό. Σέ μία μάχη παρόλο πού βομβάρδισαν τό λόχο του, αὐτός σώθηκε πηγαίνοντας κάτω ἀπό κάποιους βράχους. Τραυματίστηκε μόνον λίγο στό πρόσωπο ἀπό τό βράχο. Ταλαιπωρήθηκε στόν πόλεμο πολύ. Ἦταν Χριστούγεννα καί δέν εἶχε τίποτε (σάν λοχίας) νά δώσει στούς φαντάρους του, ἐκτός ἀπό μία χούφτα σταφίδες. Ἔπαθε κρυοπαγήματα, ἀλλά τελικά ἡ Παναγία τόν ἔκανε καλά καί ἀπό αὐτά. Σέ κάποια περίσταση, ἀντιμετώπισε θανάσιμο κίνδυνο. Ἔπεσε σέ ἐνέδρα ἐνῶ πῆγε νά πιεῖ νερό. Βρέθηκε περικυκλωμένος ἀπό ἀντάρτες, οἱ ὁποῖοι τόν πυροβολοῦσαν. Οἱ σφαῖρες ὅμως δέν τόν ἔπιαναν. Εἶχε πάντα ἐπάνω του τήν Ἁγία Ἐπιστολή. Ὅταν τό 1947 ἀπολύθηκε, ἀνακοίνωσε στούς δικούς του ὅτι θά πάει στό Ἅγιον Ὄρος. Ἡ ἀδελφή του Αἰκατερίνη ἄρχισε νά κλαίει καί τοῦ ἔλεγε νά μείνει. Τόν ζητοῦσε μάλιστα τότε 11, νά τόν παντρευτεῖ καί μία κοπέλα ἀπό τήν Οὐρανούπολη, κόρη τοῦ ἱερέως. Ἐκεῖνος καταφρονόντας τόν κόσμο καί τά τοῦ κόσμου ἦταν ἀμετάπειστος. Ἔλεγε ὅτι ἀφοῦ εἶμαι «ταμένος» ἀπό τήν μητέρα μου, πρέπει νά ἐκπληρώσω τό τάμα της. Ἔφυγε τό 1948. Προηγουμένως πούλησε κάποια ἀπό τά ζῶα του καί πῆρε 30 χρυσές λίρες. Ἔδωσε τίς 5 στόν πατέρα του καί τίς ὑπόλοιπες στό Μοναστῆρι πού πῆγε γιά νά ἐγκαταβιώσει, στή Ἱερά Μονή Κωσταμονίτου. 11 Σύμφωνα μέ τήν διήγηση τῆς ἀδελφῆς του. 13

. ΜΟΝΑΧΙΚΗ ΖΩΗ 14

Πρῶτα μοναχικά βήματα ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΚΩΣΤΑΜΟΝΙΤΟΥ Εἰσέρχεται στό Ἅγιον Ὄρος στά 1948 καί δέν ξαναβγαίνει ποτέ. Εικόνα 1 Ἀεροφωτογραφία τοῦ Ἁγίου Ὄρους Συνολικά ἔζησε στό Ἅγιον Ὄρος χωρίς νά βγεῖ ποτέ στόν κόσμο γιά 56 ὁλόκληρα χρόνια. Πρώτη ἀσκητική του παλαίστρα γίνεται τό Μοναστήρι τοῦ Κωσταμονίτου ὅπου καί μένει γιά περίπου 5 χρόνια. Ἐκεῖ πρέπει νά ἔγινε ἡ μοναχική κουρά του στά 1952. Εικόνα 2 Ἱερά Μονή Κωσταμονίτου Ὅμως τό Μοναστῆρι μέ τήν πολλή μέριμνα (ὅπως συνήθως συμβαίνει σ ἕνα Κοινόβιο) δέν τόν ἀνέπαυε. Ὁ θόρυβος τόν κούραζε. Ἡ νηστεία δέν γινόταν ἄνετα. Ἐκεῖνος ποθοῦσε τόν μονήρη βίο, σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων καί μάλιστα τοῦ «Κλίμακα» 12. Ὁ «Κλίμακας» ἐπίσης, ὅπως μοῦ ἔλεγε, τοῦ ἔδωσε τό ἔναυσμα γιά νά φύγει 12 Ἔτσι ἀποκαλοῦσε τό κλασσικό ἀσκητικό βιβλίο τῆς «Κλίμακος» πού ἔχει συγγράψει ὁ Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης. 15

ἀπό τήν μονή τῆς μετανοίας του, τήν Ἱ.Μ. Κωσταμονίτου καί νά κατευθυνθεῖ πρός τήν ἔρημο. Ἡ ἁγιορείτικη «ἔρημος». ΒΙΓΛΑ 16

Εικόνα 3 Ἀεροφωτογραφία τῆς Βίγλας Φεύγει ἀπό τήν Ἱ.Μ. Κωσταμονίτου, μέ εὐλογία τοῦ Ἡγουμένου της καί κατευθύνεται πρός τήν Ἁγιορείτικη Ἔρημο. Ὡς Ἔρημος στό Ἅγιο Ὄρος ὁρίζεται ἡ περιοχή μεταξύ τῆς Ἱ.Μ. Μ. Λαύρας καί τῆς Ἱ. Μ. Ἁγίου Παύλου. Περιλαμβάνει μόνο μικρά κελλιά, καλύβες καί σκῆτες χωρίς κανένα μεγάλο Κοινόβιο. Ὀνομάζεται Ἔρημος ὄχι διότι εἶναι ἐρημική ὅπως ἡ Σαχάρα, ἀλλά διότι εἶναι στερημένη (ἔρημη) ἀπό μεγάλα σύνολα ἀνθρώπων (Μοναχῶν). Σ αὐτήν τήν περιοχή τοῦ Ἁγίου Ὄρους πού θεωρεῖται τό Ἱερό Βῆμα Του 13,καλλιεργεῖται κατ ἐξοχήν ἡ ἡσυχαστική-ἀναχωρητική ζωή, δηλ: α) ὑπακοή στόν Γέροντα, β) ἀδιάλειπτη νοερά προσευχή, γ) ἐργόχειρο, πού νά μήν δημιουργεῖ περισπασμό, δ) λιγότερες ὧρες ἀκολουθιῶν στήν Ἐκκλησία, σέ ἀντίθεση μέ ὅ,τι συμβαίνει στά μεγάλα Κοινόβια. Οἱ πατέρες, εἴτε ζοῦν μόνοι τους, εἴτε σέ μικρές κοινοβιακές ἀδελφότητες. Δύο-τρεῖς πατέρες καί ὁ Γέροντας εἶναι ἡ συνήθης σύνθεση τῶν κοινοβίων τῆς Ἐρήμου. Τό ἐργόχειρο εἶναι ἡ ἁγιογραφία, τά ξυλόγλυπτα, τό λιβάνι κ. ἄ. Συνήθως ὑπάρχει καί ὁ λαχανόκηπος. Τά Κελλιά ἔχουν συνήθως καί πεζούλια μέ ἐλαιόδενδρα, καρυδιές καί λαχανόκηπο. Ὁ γερο-εὐθύμιος ἀφοῦ μελέτησε τά ἀσκητικά συγγράμματα καί μάλιστα τόν ἅγιο Ἰωάννη τῆς Κλίμακας, πόθησε τήν ἀκρότατη ἄσκηση, 13 Ἄν θεωρήσουμε ὅλο τό Ἅγιον Ὄρος σάν μία τεράστια Ἐκκλησία-Ναό τότε: Α)Τό Ἱερό Βῆμα του εἶναι ἡ περιοχή τῆς Ἐρήμου. Β)Ὁ Κυρίως Ναός ἀντιστοιχεῖ στήν περιοχή ὅπου βρίσκονται τά εἴκοσι μεγάλα Κοινόβια Μοναστήρια καί Γ)Ὁ Νάρθηκάς του ἀντιστοιχεῖ στήν περιοχή πού ὁρίζεται ἀπό τά σύνορα τοῦ Ἁγίου Ὅρους μέχρι ἐκεῖ πού ἀρχίζουν τά πρῶτα μεγάλα Μοναστήρια (Χιλανδαρίου, Ἐσφιγμένου, Ζωγράφου). 17

τήν ἡσυχία, τήν σιωπή, τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, τήν μόνωση καί τό «ἀπερίσπαστον». Θέλησε νά ἐφαρμόσει τήν ὁδηγία τοῦ Θεοῦ πρός τόν Ὅσιο Ἀρσένιο τό Μεγάλο: «Ἀρσένιε φεῦγε, σιώπα, ἡσύχαζε καί ἔτσι σώζεσαι» 14. Ἔρχεται στήν ἀσκητικότατη καί ἡσυχαστικότατη περιοχή τῆς Βίγλας καί ἐγκαταβιώνει στό Ἱερό Ἡσυχαστήριο τῶν Ἁγίων Βαρλαάμ καί Ἰωάσαφ. Ὑποτάσσεται στόν Γέροντα τοῦ Ἡσυχαστηρίου τόν Γέροντα Βαρλαάμ ὁ ὁποῖος ἦταν σπουδαῖος ἡσυχαστής. Ἦταν τόσο ὀνομαστός ὁ Γερο- Βαρλαάμ πού ἥλκυσε καί τόν νεαρό τότε π. Παΐσιο, ὁ ὁποῖος ζήτησε νά ἐγκαταβιώσει μαζί του. Ὁ διακριτικός Γέροντας Βαρλαάμ, πού εἶχε ἤδη ὡς ὑποτακτικό του τόν π. Εὐθύμιο, τόν συμβούλεψε (τόν μετέπειτα ὀνομαστό καί ἅγιο ἀσκητή π. Παΐσιο) νά ἀναζητήσει ἄλλον Γέροντα, πού νά εἶναι μόνος του ὥστε νά μπορεῖ νά προχωρήσει περισσότερο ἀπροσκοπτα στήν ἡσυχαστική ζωή. Ἔτσι ὁ Γέροντας Παΐσιος δέν ἔμεινε τότε στήν Βίγλα. Ἡ ἀπόσταση τοῦ Ἡσυχαστηρίου τῶν ἁγίων Βαρλαάμ καί Ἰωάσαφ ἀπό τήν Ἱ. Μ. Μ. Λαύρας εἶναι περίπου μία ὥρα (μέ τά πόδια). Ἡ εὐρύτερη περιοχή τῆς Βίγλας βρίσκεται στό νότια ἄκρο τῆς Ἀθωνικῆς χερσονήσου καί μοιάζει μέ ὀροπέδιο-μπαλκόνι πάνω ἀπό τήν θάλασσα. Τήν δέρνουν οἱ ἄνεμοι ἀλύπητα. Τά σπιτάκια-καλύβες εἶναι χτισμένα μέσα σέ «γοῦβες»-κοιλώματα τῆς γῆς γιά νά προστατεύονται ὅσο εἶναι δυνατόν ἀπό τούς σφοδρούς ἀνέμους. Τό νοτιώτατο ἄκρο τῆς Βίγλας φιλοξενεῖ τὸ Ἡσυχαστήριο τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ τό ὁποῖο σχεδόν «κρέμεται» στήν ἄκρη τοῦ βράχου. Τό Ἡσυχαστήριο αὐτό εὑρίσκεται σέ ὕψος 250μ. ἐπάνω ἀπὸ τὸ νοτιο-ἀνατολικὸ ἀκρωτήριο τῆς χερσονήσου τοῦ Ἄθωνος. Στὸ θαλάσσιο σημεῖο αὐτό, τὸ 492 π.χ. ὁ Μαρδόνιος ἐκστρατεύοντας ἐναντίον τῆς Ἑλλάδας ἀπώλεσε τὸ ἓνα τρίτο τοῦ στόλου του, τριακόσια πλοῖα καὶ εἴκοσι χιλιάδες στρατό. Ὑποτακτικός 14 Ἁγ. Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστής τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ, Τόμος Γ, Συναξάρι τῆς 8 ης Μαΐου, Ἐκδόσεις δόμος, 2005. 18

Φεύγοντας ἀπό τό μεγάλο Κοινόβιο τῆς Κωσταμονίτου δέν «σπεύδει» νά γίνει ἐρημίτης, «Γέροντας», ἡσυχαστής. Παρόλο πού ἀγαπᾶ τήν ἡσυχία, ἀκολουθεῖ τήν Πατερική γραμμή. Οἱ Ἅγιοι Πατέρες ἐμακάρισαν τήν ὑπακοή γιά ὅλους τούς Μονάζοντας, ἀλλά τήν ὅρισαν ὡς ἀπαραίτητο στάδιο γιά τούς νέους Μοναχούς. Πρίν κανείς προχωρήσει στό «βαφεῖον» (πού εἶναι ἡ ἡσυχαστική ζωή, κατά τήν ὁποία ὁ ἀσκητής «βάφεται» μέ τίς ἀρετές) πρέπει νά περάσει ἀπό τό «κναφεῖον» 15,τό ὁποῖο εἶναι τό Κοινόβιο καί ἡ ὑπακοή σέ Γέροντα. Αὐτά καθαρίζουν τήν ψυχή τοῦ ἀρχάριου Μοναχοῦ ἀπό τά ποικίλα πάθη, τά ἐμπαθῆ θελήματα καί τό ὑψηλό φρόνημα. Γράφει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακας στόν 26 ο Λόγο του περί Διακρίσεως εὐδιακρίτου: «Ἐμεῖς θεωροῦμε ὅτι δυὸ εἰδῶν καθαρισμοὶ ὑπάρχουν σὲ ὅσους «φρονοῦσι τὰ ἄνω», παίρνοντας παράδειγμα τοὺς δυὸ καθαρισμοὺς ποὺ χρησιμοποιοῦνται κάτω στὴν γῆ. Καὶ χαρακτηρίζομε κναφεῖον τὸ ἐν Κυρίῳ κοινόβιο, διότι ξύνει καὶ καθαρίζει τὸν ρύπο καὶ τὸ πάχος καὶ τὴν δυσμορφία τῆς ψυχῆς. Καὶ ὡς βαφεῖον θὰ ὠνομάζαμε τὴν ἀναχώρησι στὴν ἔρημο, διότι (βάφει μὲ οὐράνια χαρίσματα) ὅσες ψυχὲς ἐκαθαρίσθηκαν στὸ κοινόβιο ἀπὸ τὴν λαγνεία καὶ τὴν μνησικακία καὶ τὸν θυμό, καὶ ἔτσι ἀσπάσθηκαν τὴν ἡσυχαστικὴ ζωή» 16. Ὁ νεαρός π. Εὐθύμιος δέν ἀναζητᾶ ἐρειπωμένο κελλί γιά νά «ἡσυχάσει», ἀλλά ἀκολουθεῖ τήν ἀπλανή ὁδό τῆς ὑπακοῆς. Ὑποτάσσεται στόν «θεό μετά τόν Θεόν» 17 Πνευματικό του Ὁδηγό, προφανῶς μέ τέλειο τρόπο - ἄν κρίνουμε ἀπό τήν μετέπειτα ἄκρως συνεπή μοναχική του πορεία. Ὁ Γέροντάς του π. Βαρλαάμ τόν στήριξε καί τόν καθοδήγησε στά πρῶτα του μοναχικά βήματα στήν Ἔρημο. Σ αὐτήν τήν περίοδο τῆς ζωῆς του ἀναφέρεται καί τό ἀκόλουθο περιστατικό. Τό διηγήθηκε ὁ ἴδιος ὁ Γερο -Εὐθύμιος στόν Γέροντα Βλάσιο Βιγλιώτη: Τό «ὄνειρο» τοῦ Γέροντος Εὐθυμίου Βιγλιώτου «Μέ ἔστειλε ὁ Γέροντάς μου Βαρλαάμ γιά κάποια δουλειά στήν Μονή Σίμωνος Πέτρας. Τήν νύχτα διανυκτέρευσα ἐκεῖ. Τό βράδυ στόν ὕπνο μου βλέπω ὅτι εὑρισκόμουν στήν Καλύβη μας τῶν Ἁγίων Βαρλαάμ καί Ἰωάσαφ στήν Βίγλα. Βλέπω ὅτι βγαίνω ἀπό τήν Καλύβη καί κατευθύνομαι πρός τήν Καλύβη τῆς Ἁγίας Σκέπης, πού βρίσκεται παρα- 15 Τό λευκαντήριο τῶν ὑφασμάτων. 16 Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου, Κλῖμαξ, Λόγος Εἰκοστός ἕκτος, Περί Διακρίσεως, Μέρος Δεύτερον (Περί Διακρίσεως εὐδιακρίτου) στ. 51, Ἔκδ. Ἱ.Μ. Παρακλήτου, 1978, σελ. 320-1. 17 Ἔτσι ἀποκαλεῖται ὁ Γέροντας στά ἀσκητικά συγγράμματα. 19

κάτω ἀπό μᾶς, γιά νά ἐπισκεφθῶ τάχα τόν Γέροντα Ἱερώνυμο. Μόλις ἄνοιξα τήν πόρτα τῆς Καλύβης του, βλέπω τόν Γέροντα Ἱερώνυμο κατά γῆς ξαπλωμένο. Καί λέγω μόνος μου: «Σκότωσαν τόν ἄνθρωπο!». Ἀκολούθως ξύπνησα. Ἀφοῦ ἑτοιμάστηκα ξεκίνησα μέ τά πόδια γιά τή Βίγλα. Πῆγα πεζοπορόντας μέχρι τήν Ἁγία Ἄννα ὁπότε ἄκουσα ἐκεῖ ὅτι τόν Γέροντα Ἱερώνυμο στήν Βίγλα τόν σκότωσε ἕνας ψυχασθενής Ἀρβανίτης, πού τόν εἶχε δεχτεῖ σάν δόκιμο. Τούς εἶπα ὅτι αὐτό τό εἶδα τό περασμένο βράδυ στόν ὕπνο μου, ἀλλά δέν ἔδωσα σημασία. Νά ὅμως πού βγῆκε ἀληθινό. Τά ἴδια εἶπα καί στόν Γέροντά μου. Ἐκεῖνος ἀκούγοντάς τα δόξασε τρεῖς φορές τόν Θεό». «Ὡς στρουθίον μονάζον ἐπί δώματος». Τά χρόνια περνοῦν μέσα σέ ἀσκητικούς κόπους. Ὁ Γέροντας Βαρλάμ ἐκοιμήθη καί ὁ π. Εὐθύμιος μένει πλέον μόνος στό Ἡσυχαστήριο τῶν Ἁγίων Βαρλαάμ καί Ἰωάσαφ ὀργανώνοντας ὅσο μποροῦσε πιό ἡσυχαστικά τήν ζωή του: Ἐγκλεισμός, συνεχής προσευχή, σιωπή, ἀπομόνωση, ἄκρα νηστεία, πολλή σωματική ἐργασία καί...κάποιες διά Χριστόν παραξενιές - τρέλλες... Κάνει πολλές φορές τόν θυμωμένο, τόν θιγμένο, τόν παρεξηγημένο... Τό ἀποτέλεσμα εἶναι οἱ πλεῖστοι νά τόν ἀποφεύγουν ὡς «παράξενο». Συνάμα ἀποξενώνεται ἀπό τούς κατά σάρκα συγγενεῖς του. Ἐξασφαλίζει ἔτσι πολλή ἡσυχία γιά ἄσκηση καί προσευχή. 20

Ἡ ξενιτεία του Ὁ γερο-εὐθύμιος ζεῖ στήν καλύβη τῶν «Ἁγίων Βαρλαάμ καί Ἰωάσαφ», μία γνήσια Μοναχική ζωή. Σχεδόν σέ πλήρη ἀπομόνωση. Σπάνια δεχόταν ἐπισκέψεις. Ἀκόμη καί ἄν χτυποῦσες πολύ δυνατά τήν πόρτα... Στό μονοπάτι ἄν τόν συναντοῦσες, ἴσως ἔπιανες λίγο κουβέντα μαζί του. Συχνά ἐξέπληττε τούς πατέρες καί τούς προσκυνητές μέ τίς «τρέλλες» του. Ζοῦσε σάν σχεδόν ἄγνωστος-ἀνύπαρκτος γιά τούς περισσότερους. Οἱ κοσμικοί συγγενεῖς του ἐπίσης, εἶχαν χάσει κάθε ἐπικοινωνία μαζί του. Δέν τούς ἔγραφε. Οὔτε καί μέ τήν ἀδελφή του Αἰκατερίνα εἶχε ἀλληλογραφία, ἄν καί ὑπῆρχε πολύ ἀδελφική ἀγάπη καί συμπόνοια μεταξύ τους. Ὅσο ἦταν ἀκόμη στόν κόσμο, ἐκείνη τόν βοηθοῦσε στά ζῶα μέ πολλή προθυμία. Ὅμως, ἀφότου ἔγινε μοναχός, τῆς φερόταν καί αὐτῆς σύμφωνα μέ τά μοναχικά θέσμια. Τόση ἦταν ἡ ἔλλειψη ἐπικοινωνίας μέ τούς δικούς του, πού γιά κάποιο διάστημα, ἀπό λανθασμένη πληροφορία, ἡ ἀδερφή 18 του ἔγραφε τό ὄνομά του στά «ψυχοχάρτια» μαζί μέ τούς κεκοιμημένους. Ἡ ἀποξένωση ἀπό ὅλους γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ μας- ἡ ξενιτεία- εἶναι μεγάλη ἀρετή. Βοηθεῖ πολύ στήν ἀμεριμνία καί στό «ἀπερίσπαστον». Χωρίς αὐτά δέν κατορθώνεται καθαρά προσευχή καί σωστή ἐσωτερική καρδιακή ἐργασία. Ὁ Γέροντας τά γνώριζε αὐτά ἀπό τίς μελέτες του στά Πατερικά βιβλία (Φιλοκαλία, Εὐεργετινός). Ἡ «ἀπροσπάθεια» 19 στούς συγγενεῖς του. Σύμφωνα μέ τά μοναχικά θέσμια, ὁ Μοναχός «ἀφήνει» 20 τούς σαρκικούς συγγενεῖς του καί μπαίνει στήν «μεγάλη οἰκογένεια» τοῦ Θεοῦ, 18 Αὐτή ἡ ἀδελφή του τώρα ζεῖ στήν Μ. Παναγία Χαλκιδικῆς καί εἶναι 88 ἐτῶν. Στό Γομάτι ζεῖ ὁ ἀνηψιός τοῦ γέροντα Δημήτρης Πασχαλᾶς καί ἔχει ζαχαροπλαστεῖο πού βρίσκεται στήν κεντρική πλατεῖα τοῦ χωριοῦ. 19 Μοναχικός ὅρος πού σημαίνει τήν ἀπουσία ἐμπαθοῦς προσκόλλησης σέ πρόσωπο ἤ πρᾶγμα. Ὁ Χριστιανός θά πρέπει νά ἔχει ἀπροσπάθεια σέ κάθε τί, εἴτε ὑλικό εἴτε πνευματικό, πρόσωπο ἤ πρᾶγμα. Θά πρέπει μόνο στόν Θεό νά προσκολλᾶται μέ ὅλην του τήν ψυχοσωματική ὕπαρξη καί πουθενά ἀλλοῦ. 20 Σύμφωνα μέ τόν λόγο τοῦ Κυρίου: «Ὁ φιλῶν πατέρα ἢ μητέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστιν μου ἄξιος καὶ ὁ φιλῶν υἱὸν ἢ θυγατέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστιν μου ἄξιος» (Ματθ. 10, 37). Χαρακτηριστικό εἶναι καί τό περιστατικό μέ τόν νέο πού ἤθελε νά θάψει τόν 21

πού εἶναι ὅλη ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Τήν «μικρή του οἰκογένεια», τούς σαρκικούς του συγγενεῖς, τούς ἐμπιστεύεται στήν Θεία Πρόνοια. Ὁ Γέροντας Εὐθύμιος τήρησε στό ἀκέραιο αὐτήν τήν ἀρετή τῆς ξενιτείας καί τῆς ἀπροσπάθειας πρός τούς σαρκικούς συγγενεῖς του. Ὅταν βρισκόταν στήν Βίγλα καί ἀσκήτευε, ἐκεῖ πληροφορήθηκε ἕνα τραγικό συμβάν, πού σχετιζόταν μέ τήν ἀδελφή του Αἰκατερίνη, τήν ὁποία ἀγαποῦσε πολύ: Ἡ ἀδερφή του εἶχε μείνει χήρα μέ 4 παιδιά (ἦταν τό 1958) καί συνάμα ἔπρεπε νά ξεπληρώσει ἕνα τεράστιο γιά τήν ἐποχή χρέος (11.000 δρχ.). Τά παιδιά ἦταν μικρά. Τό πρῶτο ἦταν ἕνα κορίτσι 12 ἐτῶν καί τό τέταρτο ἦταν 3 ἐτῶν. Τῆς γράφει γράμμα γιά νά τῆς συμπαρασταθεῖ. Σ αὐτό τήν προσφωνεῖ: «Τέκνον τοῦ Θεοῦ» καί ὄχι «Πολυαγαπημένη μου Ἀδελφή μου Αἰκατερίνα» ὡς συνήθως, ἐφ ὅσον τώρα ἦταν μοναχός καί δέν εἶχε σαρκικούς συγγενεῖς. Φαίνεται ἐδῶ ἡ τέλεια τήρηση τῆς μοναχικῆς ὑπόσχεσης γιά πλήρη αὐταπάρνηση καί ἀποταγή. Γιά τόν μοναχό οἱ σαρκικοί συγγενεῖς (ὅπως βλέπουμε καί στόν βίο τοῦ θεμελιωτοῦ τοῦ Κοινοβιακοῦ Μοναχισμοῦ Ὁσίου Παχωμίου τοῦ Μεγάλου), εἶναι σέ κοινωνία μαζί του ἐφ ὅσον ἔχουν καί τό ἴδιο πνεῦμα μ αὐτόν. πατέρα του πρίν γίνει μαθητής τοῦ Κυρίου. Ὁ Κύριος τοῦ ἀπάντησε: «Ἀκολούθει μοι καὶ ἄφες τοὺς νεκροὺς θάψαι τοὺς ἑαυτῶν νεκρούς» (Ματθ. 8, 22). 22

Τοῦτο ἄλλωστε διδάσκει ἡ Ἁγία Γραφή γενικά γιά ὅλους τούς χριστιανούς. Εἰδικά ὁ μοναχός ὀφείλει νά εἶναι προσκολλημένος συνεχῶς στόν Κύριο καί νά Τόν ἀγαπᾶ «ἐξ ὅλης καρδίας του καί ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς του καί ἐξ ὅλης τῆς διανοίας του καί ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος του» 21. Δέν θά πρέπει νά ἔχει «προσπάθεια», δηλ. ἐμπαθῆ προσκόλληση στούς σαρκικούς συγγενεῖς του, ἀλλά οὔτε καί σέ κανέναν ἄλλο ἄνθρωπο. Ὁ γέροντας Εὐθύμιος ἔγραφε στήν ἀδελφή του ὅτι πληροφορήθηκε γιά τό χρέος της, ἀλλά πρός τό παρόν δέν μποροῦσε νά τήν βοηθήσει. -«Ὅμως», συνέχισε «θά πηγαίνω στή Μ. Λαύρα νά ψέλνω καί ὅ,τι μοῦ δίνουν 22 θά τά συγκεντρώσω καί θά στά στείλω γιά τό χρέος». Μάζεψε, μετά ἀπό κάποιο χρόνο, 3000 δρχ. σέ 20άρικα καί τῆς τά ἔστειλε στήν Ἰερισσό, χωρίς καμμιά προηγούμενη εἰδοποίηση, μέ ταχυδρομική ἐπιταγή. Ἐκείνη ἐξεπλάγη, διότι δέν περίμενε βοήθεια ἀπό κανένα. Σάν ἀνταπόδωση τοῦ ἑτοίμασε ἕνα δέμα (κάλτσες, φανέλλες, παπούτσια, καραμέλλες) καί τοῦ τά ἔστειλε. Ἑκούσιος αὐτοεξευτελισμός, «διά Χριστόν τρέλλες». Ζώντας στή Βίγλα ἐξευτέλιζε ἐπίτηδες τόν ἑαυτό του συστηματικά. Στήν Μ. Λαύρα ὅταν πήγαινε σάν ἐπισκέπτης (ἐνῶ ἡσύχαζε ἀκόμη στήν ἔρημο τῆς Βίγλας) καθώς καί στά διάφορα πανηγύρια, ἔτρωγε πάρα πολύ. Τό ἔκανε αὐτό, γιά νά μήν καταλαβαίνουν τήν ἀρετή του, τήν μεγάλη νηστεία του, τήν ὁποία ἀσκοῦσε ὅταν ἦταν μόνος του. Φοροῦσε ἕνα χιλιομπαλωμένο ζωστικό, ραμμένο μέ σακκοράφα καί ἕνα ράσο βρώμικο. Τό ἴδιο βρώμικα ἦταν τό ζωστικό του καί τό κουκούλι του. Ὁ σκοῦφος του ἦταν πολλῶν δεκαετιῶν, ξεβαμμένος ἴσως ἦταν αὐτός πού τοῦ δόθηκε ὅταν ἔλαβε τό μοναχικό σχῆμα. Τά κάποια παπούτσια πού φοροῦσε, ἦταν ἀπορίας ἄξιο πῶς δέν ἔφευγαν ἀπό τά πόδια του. Ἔκρυβε ἔτσι, κάτω ἀπό τήν ἄθλια ἐξωτερική ἐμφάνιση τίς πολλές ἀρετές του, ἀφοῦ προκαλοῦσε τήν ἀηδία καί τήν ἀποστροφή. Ἡ νηστεία του 21 Μαρκ. 12, 30. 22 Τοῦ ἔδιναν κάθε φορά 20 δραχμές. 23

Ζοῦσε σχεδόν χωρίς τροφή. Τό μόνο, πού ὑπῆρχε συνήθως στό κελλί του ἦταν τσάϊ ἁγιορείτικο, παξιμάδι καί ζάχαρη. Αὐτά τά ἔπαιρνε σάν μισθό γιά τό «ψαλτικό» 23 του, ἀπό τόν ἀρχοντάρη τῆς Λαύρας. Συνήθως ἔκανε «ἐννάτες» δηλ. ἔτρωγε μετά τίς 3 τό ἀπόγευμα, μέ τήν Βυζαντινή ὥρα. Ἀσκοῦσε πάρα πολύ τή ἐγκράτεια στό φαγητό. Ἀναδείχθηκε ἕνας ἀπό τούς μεγαλύτερους νηστευτές τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἡ νηστεία σύμφωνα μέ τούς Ἁγίους Πατέρας βοηθεῖ πάρα πολύ στό νά ἐλαττωθοῦν οἱ αἰσχροί λογισμοί καί μάλιστα οἱ σαρκικοί. Ὁ Γερο-Εὐθύμιος πολλές φορές νήστευε πιό αὐστηρά. Ἀπαρέγκλιτα ὅμως καθημερινά, τηροῦσε τουλάχιστον, τήν νηστεία τῆς «ἐννάτης», τρώγοντας μόνο μία φορά τήν ἡμέρα ἀργά τό ἀπόγευμα. Μάλιστα εἶχε καί μία δερμάτινη ζώνη εἰδική μέ τήν ὁποία ἔσφιγγε τήν μέση του. Τήν ἔβαζε ψηλά οὕτως ὥστε νά τοῦ σφίγγει τό στομάχι, μέ κάποιο στρογγυλό ξύλινο αὐγό, πού εἶχε μπροστά. Αὐτό ἔτσι τοποθετημένο ἔξω ἀπό τό στομάχι, τό πίεζε κάπως πρός τά μέσα, μέ ἀποτέλεσμα νά μήν πεινάει, νά ἀντέχει χωρίς φαγητό, μέχρι τήν καθορισμένη ὥρα, ἀργά τό ἀπόγευμα. Θυμᾶμαι πού μοῦ ἔλεγε ἐμφαντικά ὅτι τό πρωί δέν ἔτρωγε τίποτε, «οὔτε ἀντίδωρο». Ἡ ἀκρίβεια του στήν τήρηση τῆς νηστείας. Χαρακτηριστικά μοῦ διηγήθηκε ὅτι κάποτε εἶχε ἐπισκέπτες καί τούς τηγάνισε μανιτάρια, πού εἶχε συλλέξει ἀπό τό δάσος. -«Ἦταν πάτερ μου σάν συκωτάκια!» μοῦ λέει. Καί συνέχισε: «Κάθησα καί ἄρχισα νά τρώω μαζί τους. Σέ μία στιγμή κυττάω τό ρολόϊ. Δέν ἦταν ἀκόμη ὥρα γιά νά φάω (δέν ἦταν 9 μέ τό βυζαντινό)... Πω! Πω! Τί ἔπαθα!!!!» Ἄρχισε νά χτυπιέται...χτυποῦσε τό μέτωπό του καί φώναζε μπροστά στούς ἀπορημένους φιλοξενουμένους του... Οἱ προσκυνητές δέν μποροῦσαν νά καταλάβουν... Τόν κοιτοῦσαν ἔκθαμβοι...τόση ἀκρίβεια εἶχε!!! Ἀνυποχώρητη ἄσκηση καί ἀκενοδοξία Τό ἀνυποχώρητο τῆς ἄσκησής του καί ἡ ἀκραιφνής τήρηση τῶν μοναχικῶν του ἀρχῶν φαινόταν ἰδιαίτερα, ὅταν διάφοροι ὑποψήφιοι μοναχοί, ἤρχοντο γιά νά μείνουν μαζί του. Ἐπειδή εἶχε γίνει γνωστή ἡ ἀγωνιστικότητά του, πολλοί ἐπιδίωξαν νά γίνουν ὑποτακτικοί του. 23 Πήγαινε καί ἔψαλλε στό Καθολικό τίς Κυριακές καί τίς μεγάλες ἑορτές. Σάν ἀνταπόδοση ἔπαιρνε τήν «κουμπάνια» του, δηλ. ὅ,τι χρειαζόταν γιά τροφή. 24

Ὅμως ἡ σκληρή ἄσκηση καί ἡ σταθερότατη ἐφαρμογή ἑνός τόσο πολύ αὐστηροῦ μοναχικοῦ τυπικοῦ, ὅπως αὐτό πού εἶχε καθιερώσει ὁ Γέρο-Εὐθύμιος γιά τόν ἑαυτό του, τούς ἔκαναν γρήγορα νά ἀποχωροῦν. Κάποτε ἕνας εὐλαβής καί πανέξυπνος θεολόγος ἀπό τήν Ἀθήνα, θέλησε νά μείνει κοντά του. Ἐνῶ ὁ Γέροντας ὁδοιποροῦσε, τόν πλησίασε καί τοῦ εἶπε τό λογισμό του. Ὁ γερο-εὐθύμιος προσπάθησε νά τόν ἀποφύγει. Τοῦ εἶπε ὅτι δέν δέχεται ὑποτακτικούς καί ὅτι δέν μπορεῖ κανείς νά ζήσει μαζί του. Ἐπίσης τοῦ εἶπε ὅτι ἀφοῦ εἶναι «γραμματιζούμενος» καί ἔχει χέρια «μπαμπακένια», θά ἔπρεπε νά μονάσει σέ κάποιο μεγάλο κοινόβιο. Τά πολλά ὅμως παρακάλια καί τά κλάματα τοῦ ὑποψήφιου ὑποτακτικοῦ, ἔπεισαν τόν Γέροντα νά τόν δεχτεῖ. -«Καλά, ἔλα νά δοκιμάσῃς πρῶτα καί ὕστερα βλέπουμε» 24 τοῦ εἶπε. Ὁ ὑποτακτικός μέ χαρά ἄρχισε τούς μοναχικούς ἀγῶνες, ἀλλά γρήγορα ἐξαντλήθηκε. Οἱ πολύωρες προσευχές, οἱ πολλές στρωτές μετάνοιες, οἱ ὀρθοστασίες, τά ἐγερτήρια ἀπό τά μεσάνυχτα γιά τόν ὄρθρο, ἡ ὁλοήμερη σκληρή σωματική ἐργασία καί ἡ σχεδόν πλήρης ἀσιτία, τόν ἔκαναν νά λυγίσει. Ἔτσι στήν πρώτη του μετάβαση στή Λαύρα, παρήγγειλε τηλεφωνικά στούς συγγενεῖς του, χωρίς τήν εὐλογία τοῦ Γέροντά του, κάποια τρόφιμα. Σέ λίγες ἡμέρες κατέφθασε ἀπό τούς συγγενεῖς του ἕνα δέμα πλῆρες μέ φρυγανιές, ζυμαρικά, ρύζι, κονσέρβες, ὄσπρια. Τά κουβάλησε ὁ δόκιμος στό ἡσυχαστήριο καί ἄρχισε νά τά τακτοποιεῖ. Ὁ γερο-εὐθύμιος εἶδε τό πρωτοφανές καί προσβλητικό γιά τό ἀσκητισμό του θέαμα καί ἔλυσε τήν σιωπή του: -«Τί εἶναι αὐτά;» ρώτησε. -«Μερικά ἁπλᾶ, φτωχικά καί ἀναγκαῖα πράγματα Γέροντα, γιά νά ἔχουμε νά τρῶμε κάτι». Ὁ Γέροντας δέν εἶπε ἀπολύτως τίποτε. Ἀπομακρύνθηκε ἀμέσως καί ἐπέστρεψε σέ δύο-τρία λεπτά κρατώντας ἕνα κομμάτι χαρτονιοῦ κομμένο ἀπό τά κιβώτια πού μόλις εἶχαν φθάσει.. Ἐπάνω του τό χαρτόνι ἔγραφε: ΜΑΖΕΨΕ ΤΑ ΟΛΑ ΚΑΙ ΦΥΓΕ. Ταράχθηκε ὁ ὑποτακτικός... ἄρχισε νά κλαίει καί νά ζητάει συγγνώμη, νά λέει «εὐλόγησον»... «θά τά ἐξαφανίσω»... κ.λ.π. Ὁ γερο- Εὐθύμιος ἀμίλητος συνέχιζε νά τοῦ δείχνει ἀποφασιστικά, μέ τεντωμένο τόν δείκτη τοῦ χεριοῦ του τήν ταμπέλα-ἐντολή, ἐνῶ ἀτένιζε ἀπό τό παράθυρο τοῦ ἡσυχαστηρίου του τό ἄπειρο... Τέλος ὁ «ἐπίδοξος» ἡσυχαστής-ὑποτακτικός ἀποχώρησε. 24 Τό περιστατικό εἶναι καταγραμμένο στό: Ἐπισκόπου Ροδοστόλου Χρυσοστόμου, Πόθος καί χάρις στόν Ἄθωνα, Ἅγιον Ὄρος 2000, σελ. 90. 25

Ἡ ψαλμωδία του Ἔψελνε μελωδικότατα. Κάθε Σαββατοκύριακο καί τίς μεγάλες ἑορτές πήγαινε στήν Ἱ.Μ. Μ. Λαύρας γιά νά κοινωνήσει τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων καί νά ψάλλει. Ἦταν πολύ καλλίφωνος. Σάν κοσμικός ἔπαιζε ὡραιότατα βιολί καί τραγουδοῦσε ὑπέροχα. Ἀβαρής στούς ἄλλους Δέν ἤθελε νά γίνεται καθόλου βάρος σέ κανέναν, οὔτε στό Μοναστῆρι. Μία δυό φορές τό χρόνο πήγαινε στό Γραφεῖο τῆς Μονῆς καί ζητοῦσε χαρτιά γιά νά γράφει «κανένα γράμμα». Ποτέ δέν δεχόταν κανονικά χαρτιά, παρά μόνο αὐτά πού ἦταν ἄχρηστα, τσαλακωμένα, μουτζουρωμένα. Μέχρι ὁ ἀρχιγραμματέας ἤ οἱ ὑπογραμματεῖς βροῦν αὐτά, πού θά τοῦ ἄρεσαν γιά νά πάρει, ἐκεῖνος ἄδειαζε τά καλάθια τῶν ἀχρήστων καί τό περιεχόμενό τους τό ἔβαζε στίς τσέπες του 25. 25 Πρβλ. Ἐπισκόπου Ροδοστόλου Χρυσοστόμου, Πρόσωπα καί δρώμενα στόν Ἄθωνα, Ἅγιον Ὄρος 2001, σελ. 409. 26

Ἡ ἅγια βία στόν ἑαυτό του. Ὁ Κύριος μᾶς εἶπε: «Ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν βιάζεται καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν» 26. Ὁ π. Παΐσιος, μεγάλος σύγχρονος ἅγιος, πού τόν ἀγαποῦσε καί τόν τιμοῦσε πάρα πολύ. Ἔλεγε: -«Ἄν πάρεις ὅλους τούς σημερινούς ἀσκητές τῆς Βίγλας καί τούς στίψεις, ἕναν γερο- Εὐθύμιο δέν βγάζεις». Ἀσκοῦσε πάρα πολλή βία στόν ἑαυτό του. Ἀγρυπνοῦσε, νήστευε καί προσηύχετο. Ἦταν ἀπό τούς μεγαλύτερους Ἁγιορεῖτες νηστευτές. Ὅσο ζοῦσε στήν Βίγλα, πολλές φορές ἔκανε «συνεχόμενα τριήμερα», δηλ. γιά τρεῖς συνεχόμενες ἡμέρες δέν ἔτρωγε ἀπολύτως τίποτε. Μετά τήν τρίτη ἡμέρα ἔτρωγε καί ἄρχιζε καινούργιο «τριήμερο». Συγχρόνως ἔχτιζε πεζούλια. Δηλ. κουβαλοῦσε μεγάλες, βαρύτατες πέτρες καί βάζοντάς τες τήν μία πάνω στήν ἄλλη ἔφτιαχνε τοῖχο, ὁ ὁποῖος συγκρατοῦσε τό ἔδαφος τοῦ κήπου. Ζαλιζόταν ἀπό τήν τόσο βαρειά δουλειά καί ἔπεφτε κάτω λιπόθυμος... Συνερχόταν καί... -«Δόστου πάλι!»... μοῦ ἔλεγε. Ἔδωσε ὅλη του τήν προαίρεση στόν Θεό. Ἀκολουθώντας τό πατερικό: «Δός τῷ Θεῷ πρόθεσιν καί λαμβάνεις δύναμιν» ὁ Γέροντας δυνάμωνε μέ τήν Θεία Χάρη. Ἐπειδή δόθηκε ἀπόλυτα, 100% στόν Θεό, χωρίς κρατήματα, ἀναστολές, δισταγμούς καί φίλαυτη διάθεση γι αὐτό καί «πλούτισε» παρά πολύ πνευματικά. «Ἔδωσε αἷμα καί ἔλαβε πνεῦμα» 27. Ὅταν εἶχε πειρασμό, ἄφηνε τή δουλειά καί πήγαινε στό κελλάκι του, ὅπου εἶχε ἕνα τεράστιο χονδρό κομποσχοίνι. Ἔπιανε τό κομβοσχοίνι καί ἄρχιζε φωναχτά μέ ὅλη του τή δύναμη: -«Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ Υἱέ τοῦ Θεοῦ ἐλέησόν με τόν ἁμαρτωλό!». Τραβοῦσε τούς χονδρούς κόμπους φωνάζοντας, μέχρι νά ὑποχωρήσει ὁ κακός λογισμός. Μεγάλοι ἀσκητικοί κόποι Ὁ Γέροντας κοπίαζε πάρα πολύ σωματικά. Εἶχε φαίνεται γερή «κράση» καί ἄντεχε στίς σωματικές ταλαιπωρίες πού γίνονται γιά νά δαμαστεῖ ἡ σάρκα, τό σαρκικό φρόνημα καί νά ὑποταχθεῖ στό πνεῦμα. Ἐργαζόταν στόν κῆπο του σκληρά. Κάποτε μοῦ διηγήθηκε ὅτι εἶχε παράγει μία μεγάλη ποσότητα ἀπό φακές πού τίς πῆγε μόνος του στό Μοναστῆρι. Ἀγαποῦσε τίς ὁδοιπορίες. Χαρακτηριστικά μοῦ ἔλεγε, ὅτι 26 Ματθ. 11, 12. 27 Ἀποφθέγματα, Ἀββᾶ Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου. 27