Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2009 Αίθουσα Ι Ξενοδοχείο «ΑΣΤΗΡ»

Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΑΧΑΪΑΣ Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2009 Αίθουσα Ι Ξενοδοχείο «ΑΣΤΗΡ» 3

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΝΔΡΕΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΥ, ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΑΧΑΪΑΣ Θέμα: «Πράσινη «Οικονομία. Η εναλλακτική λύση στην παγκόσμια κρίση» Ομιλητές: Βλάσσης Βελλόπουλος, Ακτιβιστής Οικολόγος, μέλος των 500 Παγκοσμίων του UNEP Αντώνης Μαυρόπουλος, Χημικός Μηχανικός Πρόεδρος Επιστημονικής Επιτροπής Διεθνούς Ένωσης Διαχείρισης Αποβλήτων (ISWA) Ευάγγελος Τσιμπλοστεφανάκης, Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανολόγος Ανδρέας Τριανταφυλλόπουλος, Δρ, Χημικός Μηχανικός, Βουλευτής Αχαΐας ΠΑΣΟΚ Συντονιστής της εκδήλωσης: Γιώργος Πλής, Δημοσιογράφος - Γιώργος Πλής, συντονιστής: Να σας καλωσορίσουμε για να ξεκινήσουμε σιγά-σιγά. Να πω καταρχήν ότι πρέπει να δώσουμε συγχαρητήρια στον Ανδρέα Τριανταφυλλόπουλο για τη διοργάνωση αυτής της εκδήλωσης. Ο Ανδρέας είναι από τους πολιτικούς της περιοχής μας και γενικότερα που έχουν αποδείξει έμπρακτα την αγάπη τους για το περιβάλλον και τον αγώνα τους για την πράσινη οικονομία και είναι και από αυτούς που όταν λέγανε για πράσινη οικονομία και πράσινη ανάπτυξη τους κατηγορούσαμε ότι μιλάγανε για «πράσσειν άλογα». Θα σας περιγράψω λίγο πως θα εξελιχθούν οι ομιλίες. Πρώτα θα μιλήσει ο κ. Βλάσσης Βελλόπουλος, ο οποίος ιδιαίτερες συστάσεις δεν χρειάζεται. Αμέσως 4

μετά θα ακολουθήσει ο κ. Αντώνης Μαυρόπουλος, ο οποίος είναι Πρόεδρος Επιστημονικής Επιτροπής Διεθνούς Ένωσης Διαχείρισης Αποβλήτων, ο κ. Ευάγγελος Τσιμπλοστεφανάκης ο οποίος είναι Ηλεκτρολόγος Μηχανολόγος και στο τέλος ο κ. Τριανταφυλλόπουλος και μετά θα ακολουθήσουν και οι δικές σας μικρές παρεμβάσεις έτσι ώστε να γίνει μια συζήτηση. Να παρακαλέσω τους ομιλητές να τηρήσουν το 15λεπτο με μια μικρή ανοχή για να μπορέσει να έχει μια ροή η συζήτηση. Και να πω στον κ. Βλάσση Βελλόπουλο ότι μπορεί να ξεκινήσει. - Βλάσσης Βελλόπουλος, Ακτιβιστής Οικολόγος, μέλος των 500 Παγκοσμίων του UNEP: Κύριε Νομάρχη, και πάλι εδώ και χαίρομαι για αυτό. Κυρίες και Κύριοι, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον σήμερα μιλάμε για πράσινη ανάπτυξη. Πάνε πολλά χρόνια που αυτή η λέξη ήταν άγνωστη. Είμαστε στην πρώτη δεκαετία του 21 ου αιώνα. Καθημερινά έχουνε γίνει αναφορές στα οικολογικά προβλήματα και κατ επέκταση στα περιβαλλοντικά προβλήματα της πατρίδος μας. Η μέχρι σήμερα διάσπαρτη περιβαλλοντική δράση από άτομα ή μικρές ομάδες ανθρώπων έφεραν τον προβληματισμό αυτόν και δεν υπάρχει πια δικαιολογία και να αγνοούμε αυτούς τους προβληματισμούς. Επειδή η οικολογία δεν μπορεί να ασχολείται με το χθες και να υπόσχεται για το μέλλον, δρα ανασταλτικά στο λόγο των πολιτικών που για τα άλλα προβλήματα του τόπου αναφέρονται και υπόσχονται τι θα κάνουνε για το μέλλον. Εμείς οι οικολόγοι λέμε την καινούρια διάσταση, δηλαδή τώρα τι γίνεται. Μας ενδιαφέρει η αμείλικτη πραγματικότητα. Μας ενδιαφέρουν οι άμεσες λύσεις. Γιατί κάθε μέρα που χάνεται μπορεί να είναι η κρίσιμη ώρα της οικολογικής ανατροπής. Σήμερα συμμετέχω και αντιμετωπίζω το πρόβλημα. Πρόβλημα που μπορεί να είναι μιας μικρής περιοχής της Ελλάδος αλλά δεν παύει να είναι πρόβλημα του πλανήτη μας. Έτσι, λοιπόν, η οικολογία μπορεί να είναι ένα 5

τοπικό θέμα, ένα Ελλαδικό πρόβλημα, μια παγκόσμια συμβολή στην καταστροφή ή στη λύση του θέματος. Ξεκινώ λοιπόν από την αντίληψη ότι δεν μπορούμε να ζηλέψουμε την Ελλάδα του χθες, της μολυσματικής αρρώστιας, των άθλιων συνθηκών διαβίωσης και της μιζέριας. Και οι γκραβούρες και οι πίνακες των σαλονιών δεν είναι οικολογική ανάμνηση που θα πρέπει να ζηλέψουμε. Η Ελλάδα του σήμερα με τον τρόπο της ανάπτυξής της έγινε κοινωνία των αδιεξόδων και της μοναξιάς. Χρειαζόμαστε μια καινούρια αφετηρία που θα στοχεύει στην ύπαρξη ενός ανθρώπου οικονομικά σταθερού, πνευματικά ελεύθερου και σωματικά όμορφου. Πως μπορούμε όμως να το πετύχουμε αυτό; Ποιος κοινωνικός χώρος μπορεί να δει τον άνθρωπο μακριά από τους οικονομικούς δείκτες και την υποχρέωσή του να ζει σαν πειραματόζωο στα ανεκτά όρια του αέρα δηλητήριου; Υπάρχουν 3 αναπαλλοτρίωτα φυσικά αγαθά που είναι για τον άνθρωπο: ο αέρας, το νερό και το έδαφος. Και στα τρία έχουν γίνει τρομερές επεμβάσεις και ήδη βρισκόμαστε στα επικίνδυνα όρια και δεν θα είναι μακριά ο καιρός που εκτός από το εμφιαλωμένο νερό θα έχουμε και εμφιαλωμένο αέρα. Η ανατροπή στα βουνά και στους λόφους από την καταστροφή των δασών, από την άγρια λατόμευση, από το μπάζωμα χαραδρών και ρυακιών θα έχει σαν αποτέλεσμα την εκδίκηση της ίδιας της γης που τόσο άστοργα της συμπεριφερόμαστε. Η κοινωνία της ανάπτυξης δεν είναι εύκολο να μπάσει στα κομπιούτερ την συνεργασία με τη φύση και την συμπεριφορά της προς τα φυσικά αγαθά. Στο έδαφος το κέρδος χτυπάει με μανία, λεηλατώντας ή δημιουργώντας μια βάρβαρη αντίληψη της γεωργικής παραγωγής, χρησιμοποιώντας σε μεγάλες ποσότητες και απαράδεκτα όρια λιπάσματα και φυτοφάρμακα και ας έρθει η ώρα που μπορεί αυτά να τα θάψει λόγω υπερπαραγωγής. Στην ίδια παραγωγική διαδικασία είναι η φύση του νερού που το αντλούμε όπου το βρούμε, το μολύνουμε όσο μπορούμε και το ρίχνουμε στη θάλασσα, 6

στις λίμνες και στα ποτάμια δηλητηριασμένο. Η κρίσιμη ώρα που ο υδρατμός δεν είναι αθώος ήρθε και το βρόχινο νερό έχει τα προβλήματά του. Η χρήση του αέρα γίνεται χωρίς να παίρνουμε σοβαρά τον κυβισμό του χώρου και κάθε μηχανή καύσης καταναλώνει ποσότητα αέρα. Έτσι τα φαινόμενα στις πόλεις είναι όμοια αφού τα κυβικά του αέρα δεν μπορούνε να αντιμετωπίσουνε τις μηχανές καύσης. Με λίγη φαντασία θα πρέπει να δούμε τους ηλεκτροκινητήρες να καταπίνουνε την ίδια τη ζωή. Η αισθητική των τοίχων και των πεζοδρομίων μπορεί να συγκινούν τους υπηρέτες της κοινωνίας της ανάπτυξης και του κέρδους. Δεν πιστεύω όμως ότι αυτοί θα μπορέσουν σήμερα ή αύριο να αλλάξουν την σκέψη τους. Και μπορεί να μιλούν για χρήση του περιβάλλοντος και για προστασία του περιβάλλοντος, στο μέτρο όμως που δεν βλάπτονται τα οικονομικά τους συμφέροντα. Δες τε την χθεσινή συνάντηση του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών με τον Πρόεδρο της Κίνας. Αρκεί να μην βλαφτούν τα συμφέροντά τους θα αποφασίσουνε για τη γη. Η αντίληψη ότι η προστασία του περιβάλλοντος αντιμετωπίζεται από μια άλλη κερδοφόρα αντίληψη όπου τα έργα αντιρρύπανσης θα τα αναλάβουνε οι οικονομικοί κολοσσοί και συμφέροντα. Αλλά τα έργα της αντιρρύπανσης είναι κόστος βαρύ για το κοινωνικό σύνολο. Ο ανθρώπινος οικολογισμός δεν είναι φραστική έννοια, αλλά κοινωνική τοποθέτηση. Έτσι, το κάλεσμα προς το χώρο των οικολόγων και των περιβαλλοντισμών έχει την απήχηση και τη θέληση να προστατευτούν τα μέχρι σήμερα κατακτηθέντα από τον εργαζόμενο άνθρωπο και ζητούν να βρουν το δρόμο τους. Ο οικολογισμός και η υπεραξία της εργασίας, ο οικολογισμός και ανθρώπινα δικαιώματα είναι έννοιες που μετά το οδοιπορικό τους ζητούν σήμερα να βρεθούν στο στάδιο της πρακτικής λογικής. Ο ανθρωπισμός και ο οικολογισμός είναι συνώνυμα. Μπορούν να δώσουν την πραγματική λύση της συμπεριφοράς της κοινωνίας της ανάπτυξης με το φυσικό περιβάλλον. Μπορούν να δώσουν την ανθρώπινη διάσταση της πόλης και του χωριού. Στο δίπτυχο πολιτική νερού πολιτική γης θα προσθέσουμε και την πολιτική αέρος. Και σε αυτά τα τρία φυσικά αγαθά 7

υπάρχει η ανθρώπινη διάσταση, υπάρχει η συνείδηση, υπάρχει η οικολογική λύση. Το κοινωνικό κίνημα της οικολογίας είναι παρέμβαση και όχι πολιτικός χώρος. Αυτό το τονίζω από τότε που έχω ξεκινήσει την πορεία μου στην οικολογία. Είναι κοινωνική παρέμβαση. Είναι όπως το φεμινιστικό κίνημα, το συνδικαλιστικό κίνημα, το αγροτικό, το συνεταιριστικό. Η οικολογία παλεύει μέσα σε όλους τους πολιτικούς χώρους για την ποιότητα της ζωής και του παρόντος και του μέλλοντος. Θέλω να σας υπενθυμίσω μερικά πράγματα συνυφασμένα με πολλά χρόνια που ασχολούμαι σε αυτή την πόλη. Το 1987 ήταν το Ευρωπαϊκό Έτος Περιβάλλοντος. Σήμα κατατεθέν το γρανάζι της μηχανής και το λουλούδι μαργαρίτα. Δήλωνε ότι η σχέση ανάπτυξης και περιβάλλοντος ήταν πολύ λεπτή και ότι κάθε αστοχία θα ήταν σε βάρος του φυσικού και άκακου περιβάλλοντος. Μπορεί στην πόλη μας το γρανάζι να σκούριασε από την αποβιομηχάνιση αλλά και το λουλούδι της μαργαρίτας μαράθηκε γιατί δεν είχαμε ούτε διάθεση ούτε μυαλό να το ποτίσουμε. Το περιαστικό πράσινο της Πάτρας είναι έως ανύπαρκτο. Με την πολεοδομική προέκταση η άσφαλτος και το τσιμέντο έχουν πλέον καλύψει τις κάποτε ευλογημένες γεωργικές περιοχές, δηλαδή τα τότε προάστια της πόλης. Αγυιά, Μποζαΐτικα, Εγλυκάδα, Περιβόλα, Μπεγουλάκι, Ζαρουχλέϊκα έγιναν πυκνοδομημένες περιοχές. Η Πάτρα δεν περιβάλλεται από χώμα και βλάστηση, αλλά από τσιμέντο και άσφαλτο. Το χώμα το κατάλληλο για καλλιέργεια που έκανε η φύση 2.000.000 χρόνια να γίνει παραγωγικό 20 πόντους, σήμερα το πετάμε στη θάλασσα σαν μπάζα ή το σκεπάζουμε με τσιμέντο. Από το 1960 μέχρι σήμερα έχουν κοπεί 2.500.000 δέντρα στην περιοχή των Πατρών. Δασικά, δενδροπερίβολα, αυτοφυή. Αιτία; Η οικοπεδοποίηση και η συνεργή έννοια της αξιοποίησης του περιαστικού χώρου. Από το 1960 που είχαμε 4 τότε Ferry Boat Πάτρα-Ιταλία, σήμερα έχουμε 35 Ferry Boat Πάτρα-Ιταλία και ο εκαπνισμός των πλοίων έχει επιβαρύνει με τρομακτικά μεγέθη τον αέρα σε 24ωρη βάση. 8

Ο Πατραϊκός Κόλπος. Όταν πηγαίνουμε στα εγκαίνια ενός καινούριου, τεράστιου καραβιού αυτά τα καράβια έχουν βιάσει πια τον Πατραϊκό Κόλπο με την ιπποδύναμή τους. Η χλωρίδα και η πανίδα του Πατραϊκού Κόλπου έχει φτάσει στο σημείο της απερημοποίησης. Η Περιμετρική της Πάτρας είναι στις υπώρειες και η ρύπανση έχει γίνει το ασφυκτικό κολάρο επί 24ώρου βάσεως του ουρανού της πόλης. Η Πάτρα είναι η πόλη του θορύβου, της σκόνης και της ρύπανσης του αέρα. Η Πάτρα είναι η πόλη του τσιμέντου, της ασφάλτου και της λαμαρίνας. Χτίζεται ασελγώντας στον ορίζοντα. Κανείς δεν μιλάει πια για το ηλιοβασίλεμα. Χτίσματα παραλιακά. Η Ηρώων Πολυτεχνείου έγινε ένα τείχος κόντρα στην είσοδο του βοριά ανέμου. Στην Ακτή Δυμαίων χτίζουνε και πάλι χτίζουνε στην παραλία για να γίνει και εκεί ο ανεμοφράχτης του μαΐστρου για να καούμε το Καλοκαίρι. Η Πάτρα παγιδεύει καθημερινά τον αέρα. Από τα ορεινά της τροφοδοτείται από τη ρύπανση της Περιμετρικής και από το μέτωπο της θάλασσας από τα πλοία. Η Πάτρα δεν αναπνέει. Η Πάτρα δεν μπορεί να φτύσει τη ρύπανσή της. Κίνηση αυτοκινήτων εντός του ιστού της πόλης, κλιματιστικά με κάθετη έξοδο, όλη ο οδός Κορίνθου, όλη η οδός Κανακάρη από δω και από κει, τα κλιματιστικά πετάνε το θερμό αέρα και παγιδεύουν τα καυσαέρια της πόλης. Και υπάρχει λύση και σε αυτά. Τα κεραμοσκεπή έχουνε φτάσει πια στα όρια της ανοησίας. Κολλάμε το κεραμίδι, αυτό το θερμαντικό είδος, επάνω στο τσιμέντο και έχουμε έναν θερμοσυσσωρευτή για 24 ώρες. Γιατί κάποτε οι κεραμοσκεπείς στέγες είχαν παράθυρα διακίνησης του αέρα και ήταν πραγματικά ένα air-condition. Οι ήπιες μορφές ενέργειας έρχονται με πανηγύρια, με ενθουσιασμούς, αλλά δεν πρέπει να γίνονται με βάρβαρους τρόπους. Η ηλιακή ενέργεια δεν μπορεί να έχει χιλιάδες χιλιάδων βαρέλια στις στέγες που βράζουνε ενώ έπρεπε να είναι σκεπασμένα και χτισμένα τα βαρέλια και να είναι έξω ο ηλιοσυσσωρευτής. Δεν μπορούμε να λέμε για ανεμογεννήτριες καταστρέφοντας και το τελευταίο ίχνος του οικότοπου. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί ένας θόρυβος 9

παράξενος μέσα στο δάσος και στο λόφο ότι μπορεί να ενοχλήσει και το μυρμήγκι. Ναι, Κύριοι, και το μυρμηγκάκι είναι μια αλυσίδα της ζωής μας και πρέπει να το σεβαστούμε και αυτό. Ο μπάτης μπαίνει στην πόλη από τον φυσικό κολπίσκο. Μπαίνει στο ρυάκι, τη χαράδρα και το κενό που είναι ο δρόμος. Τελωνείο, Ναυτικός Όμιλος, νέος Φάρος, κτίσματα του ΟΛΠ πάνω και σύριζα στον αιγιαλό γίνανε τσιμεντένιοι φράχτες και η αύρα δε γυρίζει πίσω. Οι Σκάλες Τριών Ναυάρχων, Πατρέως, Γεροκωστοπούλου και Αγίου Νικολάου ευτυχώς καλά κρατούν μήπως μας δώσουνε και το μελλοντικό παράδειγμα. Θέλει τόλμη να πεις γκρεμίστε ότι είναι πάνω στον αιγιαλό και την παραλία. Ο μαΐστρος, ο ευεργέτης άνεμος όπως είπα και πριν. Τουλάχιστον, οι λεμενικοί χώροι γιατί δεν πάνε στο χώρο που αγόρασε ο Λάζαρης την Πειραϊκή Πατραϊκή; Γιατί όλα θα πρέπει να γίνουνε γύρω στο λιμάνι; Το απόγειο έρχεται από τον Ομπλό, την Κλάους, του Μπάλλα, το Βελβίτσι. Η Περιμετρική, όσο χρήσιμη και να είναι, έγινε όμως βρόγχος για την Πάτρα. Αυτός ο δροσερός αέρας ο μπάτης, το air-condition της Πάτρας. Και φέραμε και το Διακονιάρη να τον σκεπάσουμε. Έκανε κανένας μελέτη ότι σκεπάζοντας το Διακονιάρη θα αυξηθεί σε όλη την περιοχή εκεί η θερμοκρασία κατά 2 βαθμούς; Ας σταματήσουμε λοιπόν μέχρι εδώ και ας πούμε χώμα και βλάστηση. Το μπορούμε ακόμα. Η Πάτρα έχει στοές. Τι πιο εύκολο στις στοές να φυτευτούνε βουκαμβίλιες, γιασεμιά, αγιόκλημα; Να, μια πράσινη ιδέα. Την έχω πει πολλά χρόνια πριν. Και στην Πλατεία Αγίου Γεωργίου τα δύο υποδηματοποιεία απέναντι έκαναν πράξη αυτό και βλέπετε τι ομορφιά δίνει μπροστά στη βιτρίνα τους. Άλλοι στη Γερμανού όταν τα φύτεψα, τα τσακίσανε γιατί εμπόδιζε τάχα τα εμπορεύματά τους. Χρειαζόμαστε μέσα στον ιστό της πόλης 1.000.000 δέντρα. Δεν είναι καθόλου δύσκολο αυτό. Δεν είναι καθόλου δύσκολο κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής να φυτέψουμε δέντρα γιατί είναι απαλλοτριωμένο το έδαφος δεξιά και αριστερά. Πρέπει να γίνουνε πλαταμώνες ο Γλαύκος και ο Μείλιχος. 10

Μπορούμε να πνίξουμε την Πάτρα στο πράσινο. Μπορούμε να ανασάνουμε. Τα δέντρα είναι η λύση και όχι τα κλιματιστικά. Ένα κλιματιστικό στοιχίζει όσο 500 δέντρα. Το ένα πουλιέται στο εμπόριο, το άλλο, το δέντρο, είναι στην καρδιά μας και στη θέλησή μας. - Γιώργος Πλής, συντονιστής: Να ευχαριστήσουμε τον κ. Βελλόπουλο και να πάμε στην ομιλία του κ. Αντώνη Μαυρόπουλου, ο οποίος είναι Χημικός Μηχανικός όπως σας είπα και Πρόεδρος Επιστημονικής Επιτροπής Διεθνούς Ένωσης Διαχείρισης Αποβλήτων. Και κ. Μαυρόπουλε ας εξηγήσουμε και λίγο τι σημαίνει αυτή η Επιτροπή και πόσο σημαντική είναι η παρουσία σας εκεί. - Αντώνης Μαυρόπουλος, Χημικός Μηχανικός Πρόεδρος Επιστημονικής Επιτροπής Διεθνούς Ένωσης Διαχείρισης Αποβλήτων: Καλημέρα σε όλους. Ευχαριστώ πολύ τον Ανδρέα Τριανταφυλλόπουλο για την πρόσκληση να μιλήσω σε αυτή την ιδιαίτερη ημερίδα. Και επιτρέψτε μου να ξεκινήσω λέγοντας ότι είναι μεγάλη μου χαρά και ιδιαίτερη τιμή να μιλήσω για το θέμα της Πράσινης Ανάπτυξης σε ανθρώπους που, όπως βλέπω εδώ ειδικά στις πρώτες σειρές και ανάμεσά τους είναι και ο κ. Καράβολας, ο αιώνιος Δήμαρχος Πατρών κατά τη δικιά μου γνώμη, έχουνε πολύ μεγάλη πρακτική εμπειρία στο πως αυτό γίνεται πράξη, πριν ακόμα συζητηθεί το νόημα της Πράσινης Ανάπτυξης ούτε καν στους Ακαδημαϊκούς κύκλους. Λοιπόν, συμμετέχω στη Διεθνή Ένωση για τη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων που αποτελείται από 52 Κράτη-Μέλη και μερικά εκατομμύρια επιστήμονες και ακαδημαϊκούς οι οποίοι ασχολούνται μόνο με τη διαχείριση των αποβλήτων και τίποτε άλλο. Η δουλειά μας είναι να προωθούμε την αειφόρο διαχείριση αποβλήτων σε όλες τις χώρες και σε κάθε μια ξεχωριστά με βάση τις συνθήκες της και μέσα από εκεί σε συνεργασία με τον ΟΗΕ, την Παγκόσμια Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ, δίνουμε ιδιαίτερο 11

βάρος στην επίλυση του προβλήματος, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες στις οποίες η κατάσταση είναι παραπάνω από τραγική. Παρόλα αυτά σήμερα δεν πρόκειται να σας μιλήσω για απόβλητα, αλλά μέσα από την εμπειρία μας για τα απόβλητα, για την πρόκληση της Πράσινης Ανάπτυξης και ιδιαίτερα για το θέμα του χρονικού ορίζοντα που υπάρχει για να δώσουμε λύσεις. Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω λίγο διαδραστικά. Θα ήθελα να κάνουμε ένα παιχνίδι. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε δύο πένες. Η μια είναι μια απλή, καθημερινή πλαστική πένα σαν τα Bic που κοστίζει 0,50 Ευρώ. Είναι φτιαγμένη από ανακυκλώσιμο υλικό, είναι πάρα πολύ φτηνή και μπορεί να τη βρει κανείς παντού. Η δεύτερη είναι μια πένα τύπου Mont Blanc. Είναι μια πολύ ακριβή πένα που κάνει 400 ή 500 Ευρώ η πιο φτηνή και είναι φτιαγμένη από σπάνια μέταλλα. Και βεβαίως και οι δύο πένες έχουν ακριβώς την ίδια χρήση. Και με τις δύο γράφουμε. Θα ήθελα σας παρακαλώ πολύ να μου πείτε ποια από τις δύο πένες είναι καλύτερη για το περιβάλλον για να το πούμε έτσι απλά. Πόσοι πιστεύουνε ότι μια πένα τύπου Bic είναι καλύτερη για το περιβάλλον; Παρακαλώ σηκώστε χέρια. Βλέπω μόνο 4 άτομα. Φαντάζομαι ότι οι υπόλοιποι χρησιμοποιείτε Mont Blanc και είστε εξοικειωμένοι. Πόσοι πιστεύουνε ότι η Mont Blanc είναι καλύτερη για το περιβάλλον; Ελαφρώς περισσότεροι. Να υποθέσουμε λοιπόν ότι το κοινό πιστεύει ότι μια πανάκριβη πένα όπως η Mont Blanc είναι καλύτερη για το περιβάλλον απ ότι μια όπως η Bic η οποία είναι από 100% ανακυκλώσιμα υλικά. Λοιπόν, όσο κι αν φαίνεται περίεργο αυτή είναι η αλήθεια. Γιατί το Bic κάθε 2 ημέρες το χάνουμε και αγοράζουμε ένα καινούριο και όταν αδειάζει το μελάνι το πετάμε ολόκληρο. Την Mont Blanc αν την προσέχει κάποιος θα την αφήσει στο γιο του και από εκεί στο εγγονό του και κάθε φορά που αδειάζει το μελάνι την ξαναγεμίζεις. Το λέω αυτό γιατί είναι ένα υλικό πολύ καθημερινής χρήσης όπου και στις δύο περιπτώσεις αυτό που αλλάζει είναι η σχέση που έχει αυτός που την χρησιμοποιεί με το υλικό. Κανένας δεν κάνει μια μακροπρόθεσμη σχέση με μια Bic. Κανένας δεν ποντάρει σε αυτή και κανένας δεν φοβάται μήπως τη χάσει. 12

Και γι αυτό την πετάμε με μεγάλη ευκολία. Αντιθέτως, το άλλο επειδή είναι ακριβό όλοι το προσέχουν σαν τα μάτια τους. Αυτό είναι το κεντρικό μήνυμα αυτών που θα πω στην συνέχεια. Αυτό που πρέπει να αλλάξει είναι η σχέση που έχουμε με το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους. Οι τεχνολογίες είναι εδώ. Οι πληροφορίες είναι εδώ. Η ώρα της αλλαγής, όμως, εναπόκειται σε μεγάλο βαθμό στις δικές μας συμπεριφορές. Ας δούμε λίγο πως θα είναι ο πλανήτης μας το 2050. Ας ξεκινήσουμε με τον πληθυσμό. Ο πληθυσμός το 2050, σύμφωνα με τα πιο στοιχειώδη σενάρια, θα αυξηθεί κατακόρυφα και θα φτάσει περίπου μιάμιση φορές τον σημερινό. Δηλαδή, περίπου στα 9 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Όπως βλέπετε τα τελευταία 1000 χρόνια η άνοδος του πληθυσμού είναι τερατώδης, είναι κατακόρυφη. Από το 1950 μέχρι σήμερα έχει αυξηθεί κατά 2,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους και αναμένεται να αυξηθεί περίπου 3,5-4 μέχρι το 2050 ακόμα. Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δείτε είναι ότι η κυρίως αύξηση είναι στις αναπτυσσόμενες και στις φτωχές χώρες, ενώ ο πληθυσμός των αναπτυγμένων χωρών αναπτύσσεται πολύ αργά και σε πολλές περιπτώσεις, όπως και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα μειωθεί. Επίσης έχει πολύ μεγάλη σημασία να ξέρουμε όλοι ότι το 2007 ήταν το χρονικό ορόσημο κατά το οποίο ο πληθυσμός που μένει σε πόλεις παγκοσμίως ήταν μεγαλύτερος από τον πληθυσμό που μένει σε αγροτικές περιοχές. Και αυτό αναμένεται να ενισχυθεί. Το 2050, ο κόσμος μας θα είναι ένας κόσμος που το 70% του πληθυσμού θα ζει σε μεγάλες πόλεις και οι Μητροπόλεις από 42 που είναι σήμερα θα είναι πάνω από 70 με πληθυσμό πάνω από 8.000.000 κατοίκους. Αυτό σημαίνει ένα τεράστιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα από την καθημερινή ζωή μας. Η οικονομική δραστηριότητα μέχρι το 2050 με τα συντηρητικά σενάρια αναμένεται περίπου να τετραπλασιαστεί και από το 2020 και μετά πολλοί εκτιμούν ότι η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο θα είναι η Κινέζικη. Κοντά στο 2050 και η Ινδία αναμένεται να ξεπεράσει την Αμερικάνικη οικονομία. Με τετραπλασιασμό λοιπόν της οικονομίας ως το 2050 και μιάμιση φορά τον 13

πληθυσμό, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων θα εξαπλασιαστεί σε σχέση με σήμερα. Και αν σκεφτείτε ότι από το 1950 μέχρι σήμερα το περιβαλλοντικό αποτύπωμα έχει οχταπλασιαστεί επίσης, σημαίνει ότι μεταξύ 1950 ετών και 2050 θα έχουμε 48 φορές μεγαλύτερη επίδραση του ανθρώπου στο περιβάλλον. Ένα τρομακτικό νούμερο. Επομένως, με μια τέτοια επίδραση είναι φανερό ότι τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής θα ενταθούν, η ερημοποίηση θα προχωρήσει όπως και η αποδάσωση, η βιοποικιλότητα θα μειωθεί με ραγδαίο τρόπο, η ανεπάρκεια του νερού θα είναι τεράστια όπως επίσης τεράστια θα είναι και η παραγωγή αποβλήτων και καινούριων χημικών προϊόντων που δεν θα ξέρουμε τι να τα κάνουμε. Επομένως, είναι σαφές από μια τέτοια οπτική γωνία ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια απειλή κατάρρευσης. Βεβαίως, η κατάρρευση δεν θα είναι τέτοιου τύπου. Η γη, ευτυχώς για μας, δεν είναι τόσο εύθραυστη. Η κατάρρευση δεν θα είναι όπως στην ταινία 2012 αλλά πολύ πιο αργή και βασανιστική. Θα είναι περίπου όπως ο αργός θάνατος των Νησιών του Πάσχα. Αν δείτε τη φωτογραφία αυτή από τα Νησιά του Πάσχα είναι το πιο πράσινο κομμάτι τους που βρήκα διαθέσιμο. Η βασική παρατήρηση είναι ότι δεν υπάρχει ούτε ένα δέντρο. Πως κατέρρευσαν λοιπόν τα Νησιά του Πάσχα; Τα Νησιά του Πάσχα είναι 60 τετραγωνικά χιλιόμετρα έκταση. Είναι το πιο απομονωμένο μέρος του κόσμου. Βρίσκονται περίπου 2.300 μίλια από τη Χιλή και 1.330 μίλια από το κοντινότερο νησί το Πίκε. 40 κάτοικοι έφτασαν εκεί περίπου το 400 μ.χ. και το 1.400 μ.χ. ήταν 10.000 κάτοικοι. Το 1722 όταν έφτασαν οι πρώτοι Δανοί κατακτητές οι κάτοικοι ήταν 3.000 και το 1860 μόλις 122. Μεταξύ 10.000 κατοίκων που ήταν η ακμή των Νησιών του Πάσχα και 3.000 κατοίκων που ήταν όταν έφτασαν οι Δανοί μεσολάβησαν πολύ ενδιαφέρουσες εξελίξεις, όπως πρώτον το τέλειωμα των πηγών πόσιμου νερού. Το πόσιμο νερό του νησιού δεν έφτανε για 10.000, ούτε καν για 3.000. Τελειώνοντας το πόσιμο νερό, αμέσως μετά μειώθηκε κάθε δυνατότητα να καλλιεργούν σε αυτό το απομονωμένο μέρος. Επομένως, μειώθηκε αισθητά το 14

φαγητό που είχαν διαθέσιμο. Στην συνέχεια, χωρίς δυνατότητα να καλλιεργούν, χωρίς πόσιμο νερό, στράφηκαν μαζικά στην καταστροφή των δέντρων είτε για να βρίσκουν τροφή, είτε για να φτιάχνουνε πλοία και όπλα. Κόψανε όλα τα δέντρα από το νησί και αυτό είχε αποτέλεσμα να μην έχουνε τη δυνατότητα να φτιάξουνε όπλα, άρα να μην μπορούνε να φάνε ούτε πουλιά που ήταν από τα ελάχιστα πράγματα που είχανε μείνει για να κυνηγήσουνε. Και προφανώς δεν μπορούσαν να φτιάξουν και καινούρια πλοία για να ψαρέψουνε. Και βεβαίως τα Νησιά του Πάσχα είναι πασίγνωστα για τα τεράστια αγάλματα που έχουν εκεί πέρα. Ένα πολύ μεγάλο μέρος της ξυλείας, μνημείο της ανθρώπινης ματαιοδοξίας καταστράφηκε για να μπορούν να κουβαλάνε αυτά τα αγάλματα από την μια άκρη του νησιού στην άλλη αποξηλώνοντας ολόκληρα δάση για να περάσουν και κουβαλώντας τα πάνω σε κορμούς. Φυσικά, στο τέλος, δεν υπήρχε δυνατότητα να φτιάξουν ούτε καινούρια σπίτια γιατί είχαν μείνει από ξύλα. Τα Νησιά του Πάσχα κατέρρευσαν μέσα σε 600 χρόνια. Ήταν απομονωμένα, η διαχείριση των φυσικών πόρων δεν έγινε με στοιχειώδη σωφροσύνη και έτσι η κοινωνία κατέληξε στον κανιβαλισμό. Γιατί από το 1200 μέχρι το 1500 στο νησί κυριαρχούσε ο κανιβαλισμός διότι ήταν ο πιο πρόσφορος τρόπος να βρεις τροφή. Θα μου πείτε είναι ένα απομονωμένο νησί στην μέση του πουθενά. Δεν είχανε τεχνολογίες, δεν είχανε σχέδια ή ήταν πολύ παλιά. Σκεφτείτε όμως ότι και η Γη είναι ένας απομονωμένος πλανήτης στην μέση του πουθενά. Και οι πόροι εξαντλούνται. Και όσο εξαντλούνται οι πόροι, τα φαινόμενα κανιβαλισμού σε διάφορες πλευρές, είτε μεταξύ χωρών, είτε μεταξύ Δήμων και Περιφερειών για το νερό, είτε σε οποιαδήποτε άλλη μορφή είναι καταδικασμένα να κυριαρχήσουν. Η κατάρρευση λοιπόν δεν θα είναι απότομη, όπως στην ταινία που παίζεται αυτές τις μέρες το 2012, αλλά αργή και βασανιστική. Και γι αυτό το καλό που μας δίνει είναι ότι έχουμε το περιθώριο να την προλάβουμε. Θέλω να δώσω λίγο μια αίσθηση των αναγκαίων τομών και των αναγκαίων αλλαγών που πρέπει να γίνουν. Θέλω να βάλω το ερώτημα: «Θα μπορούσαμε 15

να καλύψουμε άραγε όλες τις ανάγκες μας με πράσινη ενέργεια, ενδεικτικά, σαν έναν από τους τομείς στους οποίους πρέπει να γίνουν αλλαγές;». Ένας Καθηγητής του Καίμπριτζ, ο Μακέιν, ο οποίος είναι από τα κορυφαία μυαλά στο θέμα της ενέργειας στον κόσμο, έχει κάνει μια πολύ εμβληματική ανάλυση για αυτό το θέμα. Υπολόγισε ότι στην Μεγάλη Βρετανία το σύνολο των ενεργειακών αναγκών ανά άτομο και ημέρα είναι περίπου 195 kwh, περιλαμβανομένων όλων των αναγκών, των μεταφορών, των αεροπορικών ταξιδιών, της εισαγωγής εμπορευμάτων, της θέρμανσης, ψύξης, κλπ. Στην συνέχεια υπολόγισε πόση πράσινη ενέργεια μπορεί να πάρει η Μεγάλη Βρετανία από όλες τις δυνατές μορφές, όπως από τα αιολικά της πάρκα, από την ηλιακή θερμότητα, από τα φωτοβολταϊκά οικιών, από ειδικές φωτοβολταϊκές φάρμες, από την αξιοποίηση βιομάζας, από ωκεάνια αιολικά πάρκα που έχουνε πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα αξιοποίησης, και είδε ότι μπορεί να πάρει από πράσινη ενέργεια 176 από τις 195 kwh ανά άτομο που απαιτούνται. Άρα, μπορεί να πάρει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό. Είναι περίπου 90%. Σημαίνει αυτό ότι μπορούμε; Ότι είναι εφικτό; Δυστυχώς, για μας όχι. Διότι ο Καθηγητής αφού έκανε την ανάλυση, στο τέλος της μελέτης λέει τις παραδοχές του. Καλύπτει 5% του εδάφους με φωτοβολταϊκά. Μια τεράστια έκταση. Είναι όσο το μέγεθος όλης της Ουαλίας. 75% της καλλιεργήσιμης γης πρέπει να παράγει βιοκαύσιμα για να έχουμε αυτή την παραγωγή ενέργειας. Η επένδυση που χρειάζεται είναι περίπου 200.000 pounds ή Ευρώ ανά άτομο και βεβαίως προϋποθέτουμε ότι δεν θα υπάρχει καμία κοινωνική αντίδραση και όλα θα τσουλήσουν ομαλά όταν γνωρίζουμε ότι ιδιαίτερα στην Ελλάδα ακόμα και για τα πιο στοιχειώδη η κοινωνική αντίδραση πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Επομένως, το μέγεθος της αλλαγής που χρειάζεται για να μπορέσουμε να αντισταθμίσουμε τον σημερινό τρόπο ζωής που κάνουμε με πράσινη ενέργεια είναι τεράστιο. Για αυτόν ακριβώς το λόγο δεν μου αρέσει καθόλου η ιδέα και η συζήτηση ότι αν βγάλουμε όλοι μαζί τους φορτιστές των κινητών από την πρίζα κάνουμε κάτι πολύ καλό για το περιβάλλον. 16

Ο Καθηγητής αυτός υπολόγισε τι θα σήμαινε εάν όλοι οι Βρετανοί δεν φορτίζανε καθόλου τα κινητά τους για μια μέρα. Βρήκε λοιπόν ότι αυτό αντιστοιχεί στο 0,2% της ημερήσιας κατανάλωσης ενέργειας ή, αλλιώς, είναι η ενέργεια που καταναλώνει το αυτοκίνητο για να πάει από τα 15 στα 20χλμ. με πρώτη ταχύτητα. Βεβαίως καλό είναι να μην καταναλωθεί, αλλά δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά μας. Οι αλλαγές που χρειαζόμαστε είναι πολύ μεγαλύτερες και πολύ πιο ριζικές. Χρειαζόμαστε γενικευμένες ηλεκτρικές μεταφορές για να πούμε ότι έχουμε ανακούφιση, γενικευμένη αντικατάσταση σημερινών συστημάτων ψύξης και θέρμανσης με νέα που βασίζονται στις θερμικές αντλίες, χρειαζόμαστε αξιοποίηση ερήμων για ηλιακή ενέργεια ήδη έχουν ξεκινήσει πολύ μεγάλα project στην Σαχάρα και σε άλλες Αφρικανικές περιοχές χρειαζόμαστε αξιοποίηση μέρους των Ωκεανών για να μπορέσουμε να δώσουμε λύσεις και χρειαζόμαστε αξιοποίηση των υφιστάμενων οδικών δικτύων για ηλεκτροκίνητα τρένα και ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα. Μεγάλης κλίμακας αλλαγές που όμως όλες είναι εφικτές και στα πλαίσια των τεχνολογιών που ήδη υπάρχουν και έχει μεγάλη σημασία αυτό. Για να κλείσω, προλαβαίνουμε; Ο χρόνος που έχουμε για να αλλάξουμε την κοινωνία μας και την συμπεριφορά μας είναι επαρκής; Υπάρχουν δύο χρονικοί ορίζοντες που σχετίζονται άμεσα μεταξύ τους. Ο ένας είναι ο χρονικός ορίζοντας που σχετίζεται με τους διαθέσιμους πόρους και ο άλλος είναι αυτός που σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή. Ας ξεκινήσω από τους πόρους. Σύμφωνα με την τελευταία μελέτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης την περίοδο 2015-2030 μια σειρά από σπάνια μέταλλα που χρησιμοποιούνται σήμερα κυρίως στις τηλεπικοινωνίες, κινητά τηλέφωνα, τηλεοράσεις, ηλεκτρονικό εξοπλισμό θα εξαντληθούν παγκοσμίως. Τι θα γίνει όταν εξαντληθούν αυτά τα μέταλλα; Νομίζω ότι ένα καλό παράδειγμα είναι το παράδειγμα του πετρελαίου. Το 1980 τα αποθέματα πετρελαίου ήταν τα μισά απ ότι είναι σήμερα. Πως γίνεται αυτό; Γίνεται γιατί τα αποθέματα που ήταν διαθέσιμα με τις τότε τεχνολογίες είναι πολύ διαφορετικά από αυτά που είναι διαθέσιμα με τις σημερινές. Στο 17

μεσοδιάστημα, η τιμή του πετρελαίου μεγάλωσε καμιά δεκαπενταριά φορές. Επομένως, οι τεχνολογίες που υπήρχαν το 1980 και δεν ήταν βιώσιμες με τις τότε τιμές, με τις σημερινές όχι μόνο είναι βιώσιμες αλλά και πολύ κερδοφόρες. Και βεβαίως το κόστος εξόρυξης όλο και μεγαλώνει, αλλά με τις νέες τεχνολογίες μπορούμε και βρίσκουμε καινούρια και όλο και περισσότερα αποθέματα που όμως κάποτε και αυτά θα τελειώσουν. Άρα, εδώ ο ρόλος της αγοράς είναι πολύ σημαντικός. Σκεφτείτε λίγο ότι αν δεν δεκαπλασιαζόταν η τιμή του πετρελαίου δεν θα βρίσκαμε νέα αποθέματα. Μπορούμε όμως να βαδίσουμε με αυτόν τον τρόπο; Μπορούμε να περιμένουμε ότι η μόνη λύση του προβλήματος θα είναι αν η αγορά δεκαπλασιάζει τις τιμές για κάθε τι που εξαφανίζεται; Προφανώς και όχι. Επομένως, η έλλειψη των πόρων αναγκαστικά πρέπει να μας οδηγήσει σε νέους πόρους. Ξέρουμε πια να το κάνουμε αυτό. Έτσι άνοιξε η συζήτηση για τις ανανεώσιμες πηγές και μπήκαν οι επιδοτήσεις. Η έλλειψη των πόρων θα μας οδηγήσει σε μεγαλύτερη οικονομία στη διαχείρισή τους και βεβαίως θα μας αναγκάσει να βρίσκουμε εναλλακτικές πηγές εκεί που αυτά που υπάρχουν τα θεωρούμε δεδομένα και αδιαπραγμάτευτα. Για όλους αυτούς τους λόγους δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι έρχεται ένας αφανισμός αλλά δεν υπάρχει και κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι υπάρχει επάρκεια. Ίσα-ίσα ο τρόπος διαχείρισης των υφιστάμενων πόρων και οι κοινωνικοί συσχετισμοί γύρω από αυτούς είναι η ουσία που θα κρίνει το μέλλον αυτού του πλανήτη. Δεν είμαστε καταδικασμένοι εξ ορισμού αλλά και δεν πρόκειται να σωθούμε εάν αφήσουμε τα πράγματα να πάνε ως έχουν. Και βεβαίως, για να κλείσω, είναι η εποχή της παγκόσμιας διαχείρισης. Είναι η εποχή που χρειάζεται παγκόσμια διακυβέρνηση για μια σειρά από πράγματα. Είναι πάρα πολύ απογοητευτικό ότι βαδίζουμε σε μια συμφωνία για την κλιματική αλλαγή η οποία θα ισχύσει για το 2050 αλλά για τα επόμενα χρόνια μέχρι το 2049 δεν θέλουμε να συμφωνήσουμε σε τίποτα. Κανένας δεν έχει τα κότσια να πει: «Όχι, ρε παιδιά, καμία συμφωνία για το κλίμα», αλλά κανένας δε 18

θέλει να γυρίσει και στη χώρα του και να πει «Παιδιά, πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές. Άρα αυτό σημαίνει 10 πράγματα». Είναι η εποχή της παγκόσμιας διακυβέρνησης γιατί είναι η εποχή της παγκόσμιας πρόκλησης. Η Πράσινη Ανάπτυξη είναι το μεγαλύτερο στοίχημα για τον πλανήτη και με τη βοήθεια όλων μας μπορεί να κερδηθεί ή απλώς να ολισθήσουμε προς την κατάρρευση, όπως τα Νησιά του Πάσχα. Ευχαριστώ. - Γιώργος Πλής, συντονιστής: Να ευχαριστήσουμε τον κ. Μαυρόπουλο, ο οποίος ήταν και ιδιαίτερα παραστατικός. Και τώρα ο κ. Ευάγγελος Τσιμπλοστεφανάκης παίρνει το λόγο. Ο κ. Τσιμπλοστεφανάκης θα κάνει παρουσίαση της πράσινης προοπτικής στη χώρα μας, θα παρουσιάσει τους πυλώνες της πράσινης πολιτικής, της πράσινης επιχειρηματικότητας και μια πρώτη προσέγγιση της αποτίμησης σχετικά με τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης που είναι ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι αυτής όλης της υπόθεσης. - Ευάγγελος Τσιμπλοστεφανάκης, Τ Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανολόγος: Καλό μεσημέρι. Τι να πει κανείς. Δεν είναι εύκολο μετά από 2 ομιλητές οι οποίοι νομίζω ότι η εμπειρία τους και η ενασχόλησή τους με το αντικείμενο τουλάχιστον είναι πολύ παλιότερη από τη δικιά μου. Ο κ. Βελλόπουλος ήταν αυτός που κάποτε τον άκουσα το 1989 σε μια πολιτική εκδήλωση και ήταν ένας από τους λόγους για τους οποίους αποφάσισα να ασχοληθώ στο Διδακτορικό μου με τα αιολικά συστήματα. Δεν το ξέρει. Το λέω τώρα. Ο Αντώνης Μαυρόπουλος είναι ένας φίλος που εδώ και πάρα πολλά χρόνια κοντραριζόμασταν και το τελευταίο χρονικό διάστημα, τουλάχιστον οι ενασχολήσεις μας, μας φέρνουν πρώτη φορά τόσο κοντά σε διάφορα αντικείμενα. Και πραγματικά η παρουσίασή του ήταν εκπληκτική. Γιατί ανοίγει κανείς το μυαλό του ακούγοντας τέτοιες απόψεις για ζητήματα που σχετίζονται 19

με την ιστορική διαδρομή των Νησιών του Πάσχα η οποία δείχνει και την κατεύθυνση μιας οποιασδήποτε άλλης χώρας μερικά χρόνια αργότερα ή μερικές εκατοντάδες χρόνια αργότερα. Εγώ θα είμαι λίγο πιο συμβατικός. Θα προσπαθήσω μέσα σε 10 λεπτά να πω μερικά πράγματα έξω από την παρουσίαση τι σημαίνει Πράσινη Ανάπτυξη. Και εγώ έρχομαι λίγο πιο συμβατικά να το δέσω με τις θέσεις απασχόλησης, κάτι το οποίο είναι πάρα πολύ δύσκολο γιατί είναι υπό εκτίμηση ως γεγονός. Δουλεύω το σχετικό αντικείμενο τα τελευταία 2 χρόνια προσπαθώντας να διαμορφώσω μια αντίληψη τι μπορεί να συνεισφέρει στην Ελλάδα η πράσινη ανάπτυξη. Άρα, πρέπει πρώτα να προσδιοριστεί τι σημαίνει πράσινη ανάπτυξη. Εγώ τουλάχιστον όταν ξεκίνησα για μένα πράσινη ανάπτυξη σήμαινε ενέργεια, παραγωγή από ΑΠΕ και εξοικονόμηση ενέργειας. Δεν σημαίνει μόνο αυτό. Νομίζω ότι τα τελευταία χρόνια με την ευρύτερη συζήτηση περί πράσινης ανάπτυξης που έγινε διεθνώς και κατόπιν πέρασε στην Ελλάδα, πράσινη ανάπτυξη σημαίνει πράσινη επιχειρηματικότητα και άλλα πράγματα σε ένα σωρό τομείς. Από τη γεωργία μέχρι τα νέα υλικά για τις οικοδομές, μέχρι την έρευνα για την πράσινη ανάπτυξη, μέχρι την έρευνα και τη βιοκλιματική αλλαγή που τα τελευταία ενάμισι με δύο χρόνια ακούμε πάρα πολύ έντονα, μέχρι την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, μέχρι την εκμετάλλευση νέων τεχνολογιών για την μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Όλα αυτά τα πράγματα είναι αυτό που ονομάζουμε αυτήν την εποχή πράσινη ανάπτυξη, πράσινη επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Στην ενέργεια τα τελευταία χρόνια νομίζω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και νομίζω ότι υπάρχει μια αναδιαπραγμάτευση των στόχων που είχε θέσει το 1999. Το 2004, σε ένα κείμενο εσωτερικό που υπήρχε, μέρος του οποίου παρουσιάζω και το οποίο έγινε η βάση για το 7 ο Πλαίσιο Έρευνας-Ανάπτυξης, φάνηκε μια αδυναμία ανάπτυξης των βιοκαυσίμων. Υπάρχει μια πρώτη προβληματική αποτίμηση γιατί είχαμε προβλήματα στην πράσινη γεωργία που φαινόταν ως 20

το μέλλον και η προοπτική και ξαναγύρισαν μάλλον σε ζητήματα, όπως ήταν η ενεργειακή ευφυΐα, η ενεργειακή πυκνότητα, η τοπική παραγωγή και οι ΑΠΕ. Αυτοί μάλλον είναι οι πυλώνες της ενεργειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όσον αφορά τις κατευθύνσεις της μάλλον τα αιολικά βρίσκονται αυτή την στιγμή στην πρώτη γραμμή όσον αφορά την εγκατάσταση και τις πραγματικές δυνατότητες παραγωγής από ΑΠΕ, τα φωτοβολταϊκά έρχονται δεύτερα και μάλιστα σε χώρες που υστερούν σε σχέση με τη χώρα μας από ηλιακό δυναμικό και έπονται όλες οι υπόλοιπες πηγές ενέργειας. Δεν είναι τυχαίο γεγονός ότι η Γερμανία είναι η πρώτη χώρα η οποία έχει επενδύσει στα φωτοβολταϊκά συστήματα. Είναι με διαφορά η πρώτη και στην εγκατεστημένη ισχύ. Δεύτερη έρχεται η Ισπανία που και πάλι αυτή η ανάπτυξή της οφείλεται σε Γερμανικά κεφάλαια. Έτσι, για να είμαστε στα πλαίσια της πράσινης επιχειρηματικότητας. Στη χώρα μας πάλι έχουμε παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ. Μετά το 2003 έχουμε σημαντική ανάπτυξή της. Υπήρξε το νέο θεσμικό πλαίσιο. Η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας που από πάρα πολλούς τότε χτυπήθηκε και θεωρήθηκε ότι η πράσινη ενέργεια πάει σε ιδιώτες. Καλώς ή κακώς, αυτό φάνηκε τελικά να αναδεικνύει την πράσινη ανάπτυξη. Βλέπετε τη μεταβολή της εγκατεστημένης ισχύος. Βλέπετε τα φωτοβολταϊκά. Ετήσιες είναι. Δεν είναι στημένα. Βλέπω ανακοινώσεις σε διάφορα περιοδικά ότι στήθηκε μονάδα 100 kw. Δυστυχώς, όμως, εμείς είμαστε υπεύθυνοι για αυτό το πρόβλημα, είτε ως κοινωνία, είτε ως πολιτική ηγεσία κάποιοι άλλοι, είτε ως το έξυπνο επιχειρείν του Έλληνα. Το πρόβλημα στα φωτοβολταϊκά που ξέρετε όλοι και όταν το συζητάμε γίνεται χαμός από ερωτήσεις, ξεκίνησε όταν ο Έλληνας ξαφνικά αποφάσισε να αξιοποιήσει όλη του την περιουσία σε ένα νέο Χρηματιστήριο για να κάνει μια επένδυση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Και μέσα σε ένα χρόνο εκεί που περίμενε το κράτος 700 MW (μεγαβάτ) να υποβληθούν αιτήσεις υποβλήθηκαν 3,5 GW (γιγαβάτ). Ποιος να επενδύσει; Και εν πάση περιπτώσει, με ποια λεφτά; Ποιος θα τα δώσει τα λεφτά αυτά για να 21

επιδοτηθούνε αυτές οι πράσινες επιχειρηματικές κινήσεις στο κομμάτι της ενέργειας; Σκεφτείτε μόνο ότι για να επενδύσουνε σε περίπου 700 MW, έπρεπε ο Ελληνικό Δημόσιο μέσα σε 2 χρόνια να δώσει σε ιδιώτες περίπου 2 δις Ευρώ σε μετρητά. Δεν τα είχε. Γι αυτό και αποφάσισε να δημιουργήσει πάρα πολλά γραφειοκρατικά προβλήματα στις αδειοδοτήσεις. Είναι απλά πράγματα. Αν έχεις την οικονομική άνεση μπορείς να συνεισφέρεις στις επενδύσεις. Άμα δεν έχεις, βρίσκεις εμπόδια. Επίσης, ποια είναι τα προβλήματα; Αδυναμία συντονισμού, ανταπόκριση των υπηρεσιών και αδυναμία πραγματικής κατανόησης από τους πολίτες. Πήγα μετά στο επόμενο παιχνίδι στην εξοικονόμηση ενέργειας. Μια νέα αγορά ανοίχτηκε. Εκατοντάδες ειδικοί ξαφνικά υπήρξαν οι οποίοι αποφάσισαν να ενημερώσουν κιόλας το τι σημαίνει εξοικονόμηση ενέργειας. Το κράτος δεν πήγε στους ειδικούς. Αγνόησε πάρα πολλές φορές το Τεχνικό Επιμελητήριο που ήταν ο μόνος ειδικός φορέας. Το κράτος αποφάσισε κάποια στιγμή ότι έπρεπε να διαθέσει τα πρώτα του λεφτά για να αλλάξει κλιματιστικά. Έδωσε τα πρώτα λεφτά των κρατικών πόρων του και των πόρων του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης για να αλλάξει κλιματιστικά ο κάθε Έλληνας πολίτης. Στέρεψαν οι πόροι. Και μπορεί κανείς να αναλογιστεί αν έμειναν και στην εθνική αγορά ή αν κινήθηκαν απευθείας σε επιχειρηματικά συμφέροντα που δεν είναι Ελληνικά. Αυτοί είναι οι προβληματισμοί. Κανείς δεν έχει απάντηση γιατί εύκολα κατηγορούμε αλλά δεν υπάρχουν και εύκολες απαντήσεις. Πάρα πολλά μέτρα είπανε ότι θα υπάρξουνε σχετικά με την εξοικονόμηση. Όταν, όμως, κάνεις προγραμματισμό και δη πρέπει να θέσεις τους πόρους που έχεις να δώσεις για την πράσινη ανάπτυξη, γιατί αυτή την στιγμή το 2008 και μέχρι το 2009 περίπου το 10% των πόρων των δημόσιων επενδύσεων των αναπτυγμένων χωρών πάνε σε θέματα πράσινης επιχειρηματικότητας. Μην πούμε πόσο είναι στην Ελλάδα όπου δεν ξεπερνάει το 1,5% γιατί απλά στην Ελλάδα όπως θέλεις το μετράς. Τι πρέπει να κάνουμε; Πρέπει να δημιουργήσουμε μετρήσιμους στόχους. Δηλαδή επενδύω, θα δώσω κάποια χρήματα σε μια πολύ κακή οικονομική 22