Βασικά χαρακτηριστικά του Δήμου Πωγωνίου

Βασικά χαρακτηριστικά του Δήμου Πωγωνίου Διοικητική Οργάνωση Ο Δήμος Πωγωνίου είναι ένας από τους 8 δήμους του Νομού Ιωαννίνων, ο οποίος συστάθηκε το 2011 από τη συνένωση των καποδιστριακών δήμων Άνω Καλαμά, Άνω Πωγωνίου, Δελβινακίου, Καλπακίου και των κοινοτήτων Πωγωνιανής και Λάβδανης. Έδρα του Δήμου είναι το Καλπάκι, ενώ ο Δελβινάκι έχει ορισθεί ως ιστορική έδρα του δήμου χάρη στην πλούσια ιστορία του (ιδρύθηκε το 1081). Περιλαμβάνει 51 χωριά, που συνολικά καταλαμβάνουν έκταση 701 τετραγωνικών χιλιομέτρων. 1

Ο Δήμος Πωγωνίου διαιρείται σε 5 Δημοτικές ενότητες: (Πηγή: Επιχειρησιακό Σχέδιο Πωγωνίου 2012-2014) Όπως αναφέρεται στο Επιχειρησιακό Σχέδιο Πωγωνίου 2012-2014, οι Δημοτικές ενότητες, σύμφωνα με την υπ. αριθμ. 45892 απόφαση του ΥΠ.ΕΣ.ΔΔΑ καθώς και τα νέα δημοτικά διαμερίσματα αυτών είναι οι εξής: 2

Η Δημοτική ενότητα Καλπακίου έχει έδρα το Καλπάκι που είναι και έδρα του Καλλικρατικού Δήμου. Εχει έκταση 116.756 στρέμματα, αποτελείται από 8 δημοτικά διαμερίσματα και έχει πυκνότητα 20 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Η Δημοτική ενότητα Άνω Πωγωνίου έχει έδρα το Κεφαλόβρυσο, έκταση 137.084 στρέμματα, αποτελείται από 9 δημοτικά διαμερίσματα και έχει πυκνότητα 12,1 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. 3

Έδρα της Δημοτικής ενότητας Άνω Καλαμά είναι ο οικισμός Παρακάλαμος, με έκταση 86.500 στρέμματα, αποτελείται από 11 δημοτικά διαμερίσματα και έχει πυκνότητα 35,4 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. 4

Η Δημοτική ενότητα Δελβινακίου έχει έδρα το Δελβινάκι που είναι και ιστορική έδρα του Δήμου. Εχει έκταση 255.835 στρέμματα, αποτελείται από 17 δημοτικά διαμερίσματα και έχει πυκνότητα 11,5 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Η κοινότητα Λάβδανης έχει έδρα τον οικισμό Λάβδανη. Έχει έκταση 48.191 στρέμματα, αποτελείται από 2 δημοτικά διαμερίσματα και έχει πυκνότητα 4,61 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. 5

Τέλος η κοινότητα Πωγωνιανής έχει έδρα τον οικισμό Πωγωνιανή. Έχει έκταση 56.693 στρέμματα, αποτελείται από 4 δημοτικά διαμερίσματα και έχει πυκνότητα 15,5 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Στη Δημοτική Ενότητα Καλπακίου βρίσκεται η έδρα του Δήμου. Πλησιέστερες προς το αστικό κέντρο των Ιωαννίνων είναι οι δημοτικές ενότητες Καλπακίου και Άνω Καλαμά. Οι δύο αυτές δημοτικές ενότητες συγκεντρώνουν τους οικισμούς με το χαμηλότερο μέσο υψόμετρο ενώ σε αυτές συγκεντρώνονται και οι πεδινές εκτάσεις του δήμου. Μεγαλύτερη σε έκταση είναι η Δημοτική Ενότητα Δελβινακίου η οποία αποτελεί και το πέρασμα προς την Αλβανία αφού σε αυτήν βρίσκεται ο συνοριακός σταθμός της Κακαβιάς. (Πηγή: Επιχειρησιακό Σχέδιο Πωγωνίου 2012-2014) Πληθυσμός και απασχόληση Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο μόνιμος πληθυσμός του Δήμου ανέρχεται στους 8.990. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα απογραφής 2001 ο μόνιμος πληθυσμός του Δήμου ανερχόταν στους 9.987 κατοίκους. Σημειώθηκε δηλαδή, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. μια μείωση της τάξης του 11,09% στο μόνιμο πληθυσμό. 6

Λόγω έντονης ορεινής γεωμορφολογίας της περιοχής και την τάση φυγής προς τα αστικά κέντρα, ο Δήμος Πωγωνίου είναι αρκετά αραιοκατοικημένος με 16 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο (ΕΛ.ΣΤΑΤ). Η δημοτική ενότητα Άνω Καλαμά είναι η πιο πυκνοκατοικημένη του Δήμου με 35,9 κατοίκους ανα km 2 και η κοινότητα Λάβδανης η πιο αραιοκατοικημένη με 4,6 κατοίκους ανά km 2. Εκτός από τη μείωση της πληθυσμιακής πυκνότητας παρατηρείται και γήρανση του πληθυσμού: η ηλικιακή ομάδα με τη μεγαλύτερη συμμετοχή στον πληθυσμό του Δήμου είναι οι άντρες και γυναίκες 65 και άνω και με τη μικρότερη συμμετοχή η ομάδα των 0-14. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. που αφορούν την κατανομή του πληθυσμού του Δήμου Πωγωνίου ανά φύλλο, ηλικιακές ομάδες και επίπεδο εκπαίδευσης, η εκπαιδευτική εξέλιξη των κατοίκων κυμαίνεται γενικά σε χαμηλό επίπεδο. Συγκεκριμένα, το μεγαλύτερο ποσοστό, που αγγίζει το 41%, είναι απόφοιτοι Δημοτικού, το 14% έχουν εγκαταλείψει το Δημοτικό σχολείο γνωρίζοντας όμως ανάγνωση και γραφή, το 13,24% είναι απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης, ενώ πολύ μικρό ποσοστό γύρω στο 4,5% είναι πτυχιούχοι Ανωτάτων Σχολών. (Πηγή: Επιχειρησιακό Σχέδιο Πωγωνίου 2012-2014) Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η ποσοστιαία κατανομή πληθυσμού ανά επίπεδο εκπαίδευσης: 7

(Πηγή: Επιχειρησιακό Σχέδιο Πωγωνίου 2012-2014) Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός του Δήμου Πωγωνίου ανέρχεται στα 3.551 άτομα, ενώ οι μη οικονομικά ενεργοί ανέρχονται στους 6.957. Η αναλογία του οικονομικά ενεργού πληθυσμού προς τον οικονομικά μη ενεργό (0.54) σε συνδυασμό με τους δείκτες εξάρτησης και γήρανσης αποδεικνύουν την αποσύνθεση του παραγωγικού ιστού. Σημαντικό επίσης στοιχείο που αφορά τον τομέα της ανεργίας, είναι ότι στο Δήμο Πωγωνίου οι γυναίκες παρουσιάζουν χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας από τους άντρες. (Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πωγωνίου 2012-2014) Το 22,7% του πληθυσμού είναι γεωργοί, κτηνοτρόφοι, δασοκόμοι και αλιείς, το 10,8% ασχολείται με χειρονακτικές εργασίες, το 10,3% απασχολούνται σε καταστήματα και υπαίθριες αγορές, ενώ μόλις το 6,6% ασχολείται με επιστημονικά και καλλιτεχνικά επαγγέλματα. Οι γυναίκες εμφανίζουν υψηλοτέρα ποσοστά 8

ενασχόλησης με τη γεωργία, ως υπάλληλοι γραφείου και με την παροχή υπηρεσιών. Η περιοχή, ως ορεινή και απομακρυσμένη χαρακτηρίζεται κυρίως από την παραδοσιακή γεωργία, την κτηνοτροφία, την απασχόληση σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις μεταποίησης, επιχειρήσεις εμπορίου και του αναπτυσσόμενου τουρισμού. Ο πρωτογενής τομέας αποτελεί σημαντικό οικονομικό κλάδο και πηγή εσόδων των κατοίκων. Σχεδόν το 26% του εργατικού δυναμικού ασχολείται με τον πρωτογενή τομέα, όπως και το 23% των επιχειρήσεων του Δήμου, σύμφωνα με το Μητρώο Επιχειρήσεων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Ο δευτερογενής τομέας της περιοχής βασίζεται στη μικρή μεταποιητική δραστηριότητα η οποία βασίζεται στην κατασκευή ειδών ένδυσης και στη βιομηχανία τροφίμων. Σύμφωνα με το Μητρώο Επιχειρήσεων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, στο Δήμο Πωγωνίου λειτουργούν 445 επιχειρήσεις από τις οποίες μόλις 52 επιχειρήσεις (12%) ανήκoυν στο δευτερογενή τομέα και μόλις 378 άτομα απασχολούνται στον τομέα αυτόν. Από αυτές 16 επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στον κλάδο τροφίμων, 6 στην κατασκευή ειδών ένδυσης, 6 στη βιομηχανία ξύλου και 14 στην κατασκευή μεταλλικών προϊόντων. Ο τριτογενής τομέας παραγωγής στο Δήμο Πωγωνίου είναι πιο διευρυμένος και στηρίζεται κυρίως στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο, στις δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης και στα καταλύματα. Σύμφωνα με το Μητρώο Επιχειρήσεων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής στον τριτογενή τομέα για το Δήμο Πωγωνίου λειτουργούν το περισσότερες από το 60% των επιχειρήσεων. Από αυτές, το 19,33% των επιχειρήσεων ασχολείται με το λιανικό εμπόριο, ένα 10% με το κλάδο των κατασκευών κι ενα 4,5% με το χονδρικό εμπόριο. Το 40% του εργατικού δυναμικού απασχολείται στον τριτογενή τομέα. (Πηγή: Επιχειρησιακό Σχέδιο Πωγωνίου 2012-2014) 9

Ο τουρισμός απασχολεί στην περιοχή μόνο το 5,5% του εργατικού δυναμικού. Σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου Πωγωνίου το 2013 λειτουργούνε στον Δήμο Πωγωνίου 17 ξενώνες και μία επιχείρηση με ενοικξιαζόμενα δωμάτια, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΙΔΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ ΓΕΡΟΠΛΑΤΑΝΟΣ ΞΕΝΩΝΑΣ ΔΕΛΒΙΝΑΚΙ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΞΕΝΩΝΑΣ ''ΠΑΝΩΡΑΙΑ'' ΞΕΝΩΝΑΣ Ν. ΜΟΥΤΣΙΟΥ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΞΕΝΩΝΑΣ ''ΠΑΙΩΝΙΑ'' ΚΑΛΠΑΚΙ ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΜΕΝΑ ΔΩΜΑΤΙΑ ΛΟΥΤΣΑΡΗΣ ΧΡΥΣΟΡΡΑΧΗ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΣ ΞΕΝΩΝΑΣ ΔΟΛΙΑΝΑ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΣ ΞΕΝΩΝΑΣ ΣΤΡΑΤΙΝΙΣΤΑ ΞΕΝΩΝΑΣ ΚΕΡΑΣΟΒΟ ΞΕΝΩΝΑΣ ΧΑΡΑΥΓΗ ΞΕΝΩΝΑΣ 10

ΜΕΡΟΠΗ ΞΕΝΩΝΑΣ - ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ ΔΟΛΟ ΞΕΝΩΝΑΣ - ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΠΑΛΑΙΟΠΥΡΓΟΣ ΞΕΝΩΝΑΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΩ ΡΑΒΕΝΙΑ ΞΕΝΩΝΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΗΣΣΑΝΗ ΞΕΝΩΝΑΣ ΧΑΡΙΣΗ ΖΥΓΟΥΝΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΞΕΝΩΝΑΣ ΑΝΩ ΛΑΒΔΑΝΗ ΞΕΝΩΝΑΣ-ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ-ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟ ΞΕΝΩΝΑΣ «ΠΑΝΟΡΑΜΑ» Ο φυσικός πλούτος της περιοχής σε συνδυασμό με την ιστορία του τόπου και τα μνημεία αποτελεί πόλο έλξης τουριστών και δύναται να αποτελέσει πυλώνα της αναπτυξιακής προοπτικής του Δήμου Πωγωνίου. 11

Φυσικό Περιβάλλον (Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πωγωνίου 2012-2014) Ο Δήμος Πωγωνίου καταλαμβάνει έκταση 704,059 km 2, βρίσκεται στα βορειοδυτικά του Νομού Ιωαννίνων και οριοθετείται γεωγραφικά από τα όρη Νεμέρτισκα (2.209 m) στα βόρεια, Τσαμαντά (1.826 m) στα νότια, Κασιδιάρη (1.329 m) και Μακρύκαμπο (1.672 m) στα Δυτικά. Το σύνολο του εδάφους της περιοχής συγκροτείται από ορεινά συμπλέγματα, στενές κοιλάδες και μικρές λιβαδικές εκτάσεις και βοσκότοπους. Ο Δήμος Πωγωνίου συνορεύει βόρεια με τον Δήμο Κόνιτσας, ανατολικά με τον Δήμο Ζαγορίου, νότια με τον Δήμο Ζίτσας, δυτικά με τον Δήμο Φιλιατών καθώς και με την Αλβανία στα βόρεια και δυτικά. Την περιοχή διαρρέουν δύο ποτάμια: ο Γορμός, παραπόταμος του Καλαμά και ο Δρίνος, με δυο παραποτάμους (Κουβαρά και Γυφτοπόταμο). Υπάρχει επίσης η λίμνη της Ζαραβίνας και του Ριαχόβου. 12

Τα κυριότερα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής είναι όμοια με αυτά που γενικά επικρατούν στον Νομό Ιωαννίνων και συνοψίζονται στην επικράτηση ψηλών και επιμηκών οροσειρών που συνδυάζονται με στενές κοιλάδες. Τα φυσικά οικοσυστήματα της περιοχής μελέτης περιλαμβάνουν χερσαία οικοσυστήματα καθώς και παραποτάμια οικοσυστήματα. Τα είδη της πανίδας και της χλωρίδας που αναπτύσσονται σε αυτά αποτελούν αποτέλεσμα της δράσης επιμέρους παραγόντων όπως οι κλιματικές συνθήκες, η γεωμορφολογία, το υδρογραφικό δίκτυο και οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι επικρατούσες χρήσεις γης της περιοχής είναι οι βοσκότοποι, τα δάση και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Αναλυτικότερα, οι βοσκότοποι εντοπίζονται κυρίως στις ορεινές περιοχές μέσου και υψηλού υψομέτρου του δήμου και σε εγκαταλελειμμένες γεωργικές γαίες. Στις δημοτικές ενότητες Άνω Πωγωνίου, Πωγωνιανής, Λάβδανης και Δελβινακίου οι βοσκότοποι αποτελούν την επικρατούσα χρήση γης. Η γεωργική γη περιλαμβάνει αροτραίες καλλιέργειες, που είναι και η κύρια μορφή καλλιέργειας στις δημοτικές ενότητες Άνω καλαμά και Καλπακίου, καθώς και λαχανοκομικές και κηπευτικές καλλιέργειες, καλλιέργειες με αμπέλια και δενδρώδεις καλλιέργειες. Οι αροτραίες καλλιέργειες αφορούν κυρίως στα κτηνοτροφικά φυτά για σανό (κοφτολίβαδα για σανό, τριφύλλι, κριθάρι και βρώμη), στα σιτηρά για καρπό (αραβόσιτος, σίκαλη, μαλακό σιτάρι), στις πατάτες και στα φασόλια. Σχετικά με την πανίδα της περιοχής μελέτης, χαρακτηριστικά είδη της πανίδας των δασών είναι τα στρουθιόμορφα πουλιά (όπως ο κοκκινολαίμης, ο κότσυφας, ο σπίνος και η καρδερίνα). Τα σημαντικότερα είδη πανίδας των βιοτόπων των θαμνώνων είναι οι χερσαίες χελώνες, (ελληνική και κρασπεδωτή), τα φίδια (λαφίτης), οι νυχτερίδες (μεγάλος ρινόλοφος) και οι λύκοι. Επίσης τα θηλαστικά που συναντώνται στους 13

ορεινούς όγκους της περιοχής είναι η καφέ αρκούδα (η περιοχή του βορειοδυτικού Πωγωνίου μάλιστα, αποτελεί τη δυτικότερη περιοχή εξάπλωσης της αρκούδας στον ελλαδικό χώρο), το αγριογούρουνο, το ζαρκάδι, ο λαγός, ο σκίουρος, η αλεπού και η αγριόγατα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στον Πωγωνίσκο έχουν μείνει ελάχιστα αγριοκάτσικα. Στους υδροβιότοπους του Δήμου όπως στις παρόχθιες εκτάσεις των ποταμών και τις λίμνες ζουν υδρόβια πουλιά, αμφίβια και ερπετά. Οι ιχθύες των ποτάμιων συστημάτων είναι κυρίως η πέστροφα, η ντάσκα, το τυλινάρι, το στροσίδι, ο χαμοσούρτης και ο ζουρνάς. Τα πτηνά που εντοπίζονται σε αυτές τις περιοχές είναι κυρίως όρνια, ασρποπάριδες, χρυσαετοί και κιρκινέζια. Συνοψίζοντας, σε όλη την έκταση του Δήμου εντοπίζονται διαφορετικού τύπου βιότοποι και τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλους. Τέτοιες περιοχές αναγνωρισμένης σημασίας, που συγκεντρώνουν σημαντική χλωρίδα και πανίδα είναι η περιοχή Ωραιοκάστρου, το δάσος της Μερόπης-Παλαιόπυργου, η κοιλάδα του Γορμού. Χαράδρες, φαράγγια, καταρράκτες, ιδιαίτεροι γεωλογικοί σχηματισμοί (όπως οι «κολυμπήθρες» στον παλαιόπυργο) και δάση από πλατάνια στην κοιλάδα του Καλαμά συνθέτουν αυτό το ιδιαίτερο τοπίο. Το κλίμα της περιοχής συνδυάζει τα χαρακτηριστικά της Κεντρικής Ευρώπης και εκείνα της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου. Κατά συνέπεια ο κλιματικός τύπος της περιοχής είναι ο ηπειρωτικός, υγρός και τα χαρακτηριστικά του είναι ενδιάμεσα από αυτά του Μεσογειακού και του Μεσευρωπαϊκού τύπου κλίματος. (Πηγή: Επιχειρησιακό Σχέδιο Πωγωνίου 2012-2014) Καθεστώς Προστατευόμενων Περιοχών και Χαρακτηριστικά 14

Οι προστατευόμενες οικολογικά σημαντικές περιοχές της Ελλάδας μπορούν να διακριθούν στις εξής τρεις βασικές κατηγορίες: -Τις θεσμοθετημένες περιοχές με βάση την εθνική νομοθεσία όπως είναι οι Εθνικοί Δρυμοί, τα Αισθητικά Δάση, τα Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης, οι περιοχές του Ν. 1650/1986 (άρθρα 18, 19 & 21), τα καταφύγια άγριας ζωής και τα Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους. Ο ποταμός Βοϊδομάτης ανήκει σε τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (Χαράδρα Βίκου, ΦΕΚ 95/Β/1-2-1979 Φορέας Προστασίας Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.) και διασχίζει την κοινότητα Βασιλικού της Δημοτικής Ενότητας Άνω Πωγωνίου. Επίσης, η περιοχή Προσήλιο-Ρόνιτσα Δελβινακίου (GR 95) είναι χαρακτηρισμένη ως καταφύγιο θηραμάτων και έχει έκταση 21,917 km 2. -Τις περιοχές του Δικτύου Natura 2000 το οποίο αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι σημαντικοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών: Τις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας» (SPA) για την Ορνιθοπανίδα και τους «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας» (SCI). Εντός των ορίων του Δήμου Πωγωνίου υπάρχει μια περιοχή SPA με ονομασία «Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, Δάσος Μερόπης, Κοιλάδα Γόρμου, Λίμνη Δελβανακίου» και κωδικό GR2130010. Η περιοχή αυτή είναι έκτασης 174,0973 km 2 και μέσου υψομέτρου 911 m (μέγιστο υψόμετρο 2201 m και ελάχιστο υψόμετρο 444 m). Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι τμήμα της περιοχή του καταφυγίου «Προσήλιο-Ρόνιτσα Δελβινακίου» ταυτίζεται με την περιοχή SPA «Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, Δάσος Μερόπης, Κοιλάδα Γόρμου, Λίμνη Δελβανακίου». 15

-Τις μη θεσμοθετημένες περιοχές όπως είναι οι Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά (IBA). Οι Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά (ΣΠΠ), αποτελούν ένα διεθνές δίκτυο περιοχών που είναι ζωτικές για την διατήρηση παγκοσμίως απειλούμενων ειδών, ενδημικών ειδών ή ειδών πουλιών που εξαρτώνται από τους συγκεκριμένους βιοτόπους για την επιβίωσή τους. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκει η περιοχή «Ωραιόκαστρο, Λίμνη Δελβινακίου, Δάσος Μερόπης, Κοιλάδα Γόρμου και Όρος Κασιδιάρης» (GR072). Η περιοχή αυτή καταλαμβάνει έκταση 364,20 km 2, έχει μέγιστο υψόμετρο 2.200 m και ελάχιστο 400 m. Τμήμα της περιοχής καλύπτετται από τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, Δάσος Μερόπης, Κοιλάδα Γόρμου, Λίμνη Δελβινακίου, ενώ τμήμα της αποτελεί Καταφύγιο Αγριας Ζωής (Προσήλιο-Ρονίτσα Δελβινακίου). Επίσης, ο Καλαμάς ο οποίος πηγάζει εντός των ορίων του Δήμου Πωγωνίου, αποτελεί σημαντικό τμήμα της αλυσίδας των υγροτόπων της Δυτικής Ελλάδας. Αυτό υδάτινο οικοσύστημα αποτελείται από σπουδαίους βιότοπους βαλκανικών ενδημικών ειδών. Ωστόσο η προστατευμένη περιοχή των στενών του Καλαμά (SCI-GR2120004 & SPA-GR2120008) χωροθετείται στο Νομό Θεσπρωτίας. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι σε εγγύτητα με τα όρια του δήμου βρίσκονται οι κάτωθι περιoχές του δικτύου Natura 2000: SPA: Όρη Τσαμαντά, Φιλιατών, Φαρμακοβούνι και Μεγάλη Ράχη (GR2120009) SPA: Κεντρικό Ζαγόρι και ανατολικό τμήμα όρους Μιτσικέλι (GR2130011). (Πηγή: Επιχειρησιακό Σχέδιο Πωγωνίου 2012-2014) Χάρτης περιοχών δικτύου Natura εντός και σε εγγύτητα των ορίων του Δήμου Πωγωνίου 16

(Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πωγωνίου 2012-2014) Υποδομές και Δίκτυα Οδικό δίκτυο Ο Δήμος διασχίζεται από την Εθνική Οδό Ιωαννίνων - Κόνιτσας & Καλπακίου Κακαβιάς με κωδικό Ε-90 μέχρι το Καλπάκι και Ε-853 για το υπόλοιπο. Είναι ο οδικός άξονας που αποτελεί πέρασμα προς την Αλβανία έχοντας υπερτοπική σημασία και που προσφέρει επικοινωνία με τα Ιωάννινα και τη Δυτική Μακεδονία. Πριν την ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού δεχόταν το σύνολο της κίνησης από το λιμάνι της Ηγουμενίτσας προς την Δυτική Μακεδονία και αντίστροφα. Η ολοκλήρωση της 17

Εγνατίας έχει υποβαθμίσει την σπουδαιότητα την εθνικής οδού όσον αφορά την επικοινωνία μεταξύ Ηπείρου-Βόρειας Ελλάδας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ολοκλήρωση της Ιόνιας Οδού, θα συμβάλλει στην εξασφάλιση γρήγορης πρόσβασης προς τα Ιωάννινα και τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας όλων των οικισμών και θα μετατρέψει την περιοχή σε κέντρο μεταφορών. Σε ότι αφορά το επαρχιακό δίκτυο, η κατάσταση του είναι γενικά μέτρια ως καλή. Στη βελτίωση της βατότητας του συνέβαλλαν τα τελευταία έργα οδοποιίας που πραγματοποιήθηκαν στις επαρχιακές οδούς που διασχίζουν τις Δημοτικές Ενότητες Άνω Πωγωνίου, Πωγωνιανής και Δελβινακίου. (Πηγή: Επιχειρησιακό Σχέδιο Πωγωνίου 2012-2014) Αθλητικές υποδομές Στο Δήμο Πωγωνίου υπάρχουν 5 γήπεδα ποδοσφαίρου. Στο Καλπάκι, στον Άνω Καλαμά, στο Άνω Πωγώνι, στο Δελβινάκι και στην Άνω Πωγωνιανή, ενώ στη Λαβδανη υπάρχουν 6 αίθουσες πολλαπλών χρήσεων. Στο κλειστό γήπεδο Καλπακίου λειτουργούν κλειστά γήπεδα μπάσκετ, βόλλευ και χάντμπολ.. Στο Καλπάκι, επίσης, λειτουργούν και ανοιχτά γήπεδα μπάσκετ και βόλεϊ. Ανοιχτά γήπεδα μπάσκετ λειτουργούν ακόμα στο Δελβινάκι και στο Άνω Πωγώνι. Τέλος, στα Δολιανά υπάρχουν δύο εγκαταστάσεις πινγκ-πονγκ. Επίσης στην περιοχή υπάρχουν εγκαταστάσεις για άσκηση εναλλακτικού τουρισμού σπορ και συγκεκριμένα στην περιοχή του ποταμού Καλαμά μπορείς κανείς να κάνει κανό - καγιάκ. Κάθε καλοκαίρι στην περιοχή διοργανώνονται τουρνουά και αγώνες ποδοσφαίρου. (Πηγή: Επιχειρησιακό Σχέδιο Πωγωνίου 2012-2014) 18