Σημείωμα Διμερείς Οικονομικές και Εμπορικές Σχέσεις Ελλάδας Κίνας, 2010

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΠΕΚΙΝΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Σημείωμα Διμερείς Οικονομικές και Εμπορικές Σχέσεις Ελλάδας Κίνας, 2010 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2011 Συντάκτρια: Γ. Βελέντζα Γραμματέας ΟΕΥ Γ 17/Floor, The PLACE TOWER, The Place, No.9 Guang Hua Lu, Chao Yang District, Beijing 100020, P.R.China Τηλ.: +86 (0)10 6587 2848, Fax: +86 (0)10 6587 2849 e mail: ecocom beijing@mfa.gr, http://www.agora.mfa.gr/cn89

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Επισκόπηση της Κινεζικής Οικονομίας... 1 2. Εμπόριο Αγαθών... 3 2.1. Το Εξωτερικό Εμπόριο της Κίνας... 3 2.2. Εξέλιξη Εμπορικού Ισοζυγίου Ελλάδας Κίνας... 4 2.3. Σύνθεση Ελληνικών Εξαγωγών προς την Κίνα... 5 2.4. Σύνθεση Ελληνικών Εισαγωγών από την Κίνα... 8 3. Εμπόριο Υπηρεσιών... 10 3.1. Το Εμπόριο Υπηρεσιών της Κίνας... 10 3.2. Εξέλιξη Ισοζυγίου Υπηρεσιών Ελλάδας Κίνας... 11 4. Επενδύσεις... 12 4.1. Εισροή επενδύσεων... 12 4.2. Εκροή επενδύσεων... 12 5. Συμπεράσματα και Τελικές Παρατηρήσεις... 14 6. Παράρτημα... 16 6.1. Θεσμικό Πλαίσιο... 16 6.2. Στατιστικοί Πίνακες... 19 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1: Εμπορικό Ισοζύγιο Ελλάδας Κίνας (σε χιλ. ευρώ)... 4 Πίνακας 2: Εξαγωγές της Ελλάδας στην Κίνα ανά μεγάλη κατηγορία προϊόντων (σε χιλ. δολάρια ΗΠΑ)... 5 Πίνακας 3: Μερίδιο Ελλάδας στις κινεζικές εισαγωγές ανά μεγάλη κατηγορία προϊόντων, 2010 (σε χιλ. δολάρια ΗΠΑ)... 5 Πίνακας 4: Εισαγωγές της Ελλάδας από την Κίνα ανά μεγάλη κατηγορία προϊόντων (σε χιλ. δολάρια ΗΠΑ)... 8 Πίνακας 5: Το Εμπόριο Υπηρεσιών της Κίνας, 1 ο εξάμηνο 2010 (σε 100 εκ. δολάρια ΗΠΑ)... 10 Πίνακας 6: Ισοζύγιο Υπηρεσιών Ελλάδας Κίνας (σε εκ. δολάρια ΗΠΑ)... 11 Πίνακας 7: Πληρωμές Κίνας (σε εκ. δολάρια ΗΠΑ)... 12 Πίνακας 8: Εξαγωγικό πρότυπο Ελλάδας Κίνας... 14 Πίνακας 9: Ελληνικές εξαγωγές στην Κίνα... 19 Πίνακας 10: Οι μεγαλύτερες κατηγορίες Ελληνικών προϊόντων που εξάγονται στην Κίνα... 25 Πίνακας 11: Αξία εξαγωγών Ελληνικών προϊόντων στην Κίνα επιλογή από τις μεγαλύτερες κατηγορίες... 26 Πίνακας 12: Οι δυναμικότερες κατηγορίες Ελληνικών προϊόντων που εξάγονται στην Κίνα... 27 Πίνακας 13: Αξία εξαγωγών Ελληνικών προϊόντων στην Κίνα επιλογή από τις δυναμικότερες κατηγορίες... 28

Πίνακας 14: Πορεία μεγαλύτερων / δυναμικότερων κλάδων Ελληνικών εξαγωγών σε σχέση με Κινεζικές εισαγωγές... 29 Πίνακας 15: Πορεία Ελληνικών εξαγωγών σε σχέση με τους μεγαλύτερους / δυναμικότερους κλάδους Κινεζικών εισαγωγών... 30 Πίνακας 16: Ελληνικές εισαγωγές από την Κίνα... 31 Πίνακας 17: Οι μεγαλύτερες κατηγορίες Κινεζικών προϊόντων που εισάγονται στην Ελλάδα... 38 Πίνακας 18: Αξία εισαγωγών Κινεζικών προϊόντων στην Ελλάδα επιλογή από τις μεγαλύτερες κατηγορίες... 40

1. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΕΖΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Παρά τη διεθνή οικονομική συγκυρία, η κινεζική οικονομία εξακολούθησε την ανοδική της πορεία και το 2010. Το ΑΕΠ διαμορφώθηκε στα 39,8 τρισ. γιουάν, που αντιπροσωπεύει ρυθμό μεγέθυνσης 10,3%, από 8,7% το 2009, και την κατατάσσει πλέον δεύτερη στην παγκόσμια κατάταξη, αφήνοντας την ιαπωνική οικονομία στην τρίτη θέση. Για να αντικατοπτρίσει την αυξανόμενη σημασία της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία, η Παγκόσμια Τράπεζα αύξησε το μετοχικό της μερίδιο και της απέδωσε το 4,42% των ψήφων, από 2,78%, γεγονός που φέρνει τη χώρα τρίτη σε δικαίωμα λόγου, μετά τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, σε 186 χωρών. Σε σημαντική πρόκληση για τη μακροοικονομική πολιτική της Κίνας αναδείχθηκε το 2010 ο πληθωρισμός. Το Δεκέμβριο 2010 ο ΔΤΚ ανήλθε σε 4,6% (από 5,1% το Νοέμβριο, το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 28 μηνών) πολύ περισσότερο από στόχο του 3%, που αποδίδεται κυρίως στις τιμές τροφίμων και ακινήτων και ενισχύεται από τη ρευστότητα στην αγορά. Η συγκράτηση του πληθωρισμού θα απασχολήσει την κινεζική Κυβέρνηση και το 2011, η οποία θα προσπαθήσει να αποφύγει αλυσιδωτές αυξήσεις σε μισθούς και τιμές, με κίνδυνο περαιτέρω υπερθέρμανσης της οικονομίας, και κυρίως, όπως στο παρελθόν, ενδεχόμενη κοινωνική αναταραχή. Ήδη έχει εξαγγελθεί περιορισμός της νομισματικής χαλαρότητας και στροφή σε «συνετή» νομισματική πολιτική, που εφαρμόζεται με μέτρα όπως η αύξηση του συντελεστή ελάχιστων αποθεματικών των τραπεζών έξι φορές το 2010 και η, για πρώτη φορά μετά από τρία χρόνια, αύξηση των επιτοκίων καταθέσεων και δανεισμού. Αντίστοιχα, εφαρμόζονται ή βρίσκονται στο στάδιο διερεύνησης διοικητικά μέτρα για τη συγκράτηση της τιμής των ακινήτων, όπως περιορισμοί στο δανεισμό για την αγορά δεύτερης και πλέον κατοικίας, επιβολή φόρου ακινήτων πιλοτικά στις μεγάλες πόλεις, κ.α. Καθώς αίρεται σταδιακά η νομισματική χαλαρότητα και παράλληλα υποχωρεί η επίδραση του πακέτου τόνωσης της κινεζικής οικονομίας ύψους 4 τρισ. γιουάν (586 δισ. δολάρια ΗΠΑ), το οποίο υιοθετήθηκε από την κινεζική Κυβέρνηση στο τέλος του 2008 για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης και έληξε στο τέλος του 2010, η πορεία των εσωτερικών πυλώνων της ανάπτυξης εγχώριες επενδύσεις και κατανάλωση παρουσίασε μικρή κάμψη το 2010, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την εφαρμογή περιοριστικής νομισματικής πολιτικής, ειδικά σε μια περίοδο που η παγκόσμια ζήτηση είναι επίσης συγκρατημένη. Έτσι, οι επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου το 2010 αυξήθηκαν κατά 9%, έναντι 26% το 2009. Ο τομέας των ακινήτων προσέλκυσε τις περισσότερες από αυτές, έναντι των κλάδων στους οποίους είχε διοχετευθεί το πακέτο τόνωσης τον προηγούμενο χρόνο, ενώ για το 2011 εκτιμάται ότι η έμφαση θα δοθεί στη βιομηχανία. Εξάλλου, η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι η συνεισφορά της εγχώριας κατανάλωσης στο ΑΕΠ μειώθηκε από 12,8% το 2009 σε 7,8% το 2010. Παρά τις πληθωριστικές πιέσεις και τη συγκριτικά πιο σφιχτή νομισματική πολιτική, το 2011 η κινεζική Κυβέρνηση αναμένει αύξηση της κατανάλωσης κατά 9,8%, ως αποτέλεσμα της αύξησης μισθών σε αστικά 1

κέντρα και εισοδημάτων σε αγροτικές περιοχές, λόγω της ανόδου στις τιμές των αγροτικών προϊόντων, καθώς και της σχεδιαζόμενης αύξησης της κρατικής δαπάνης για συντάξεις και ιατρική περίθαλψη. Είναι γεγονός ότι ο σταθερά υψηλός ρυθμός μεγέθυνσης της κινεζικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει σε αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών και συνεπώς της αγοραστικής τους δύναμης. Έτσι, το 2010 το διαθέσιμο κατά κεφαλήν εισόδημα στις αστικές περιοχές ανήλθε σε 19.109 γιουάν (+11,3%). Το αντίστοιχο στις αγροτικές περιοχές, 5.919 γιουάν (+14,9%). Ανάλογη πορεία ακολούθησε και η κατά κεφαλήν καταναλωτική δαπάνη. Ανήλθε σε 13.471 γιουάν στις αστικές περιοχές (+6,4%) και σε 4.382 γιουάν στις αγροτικές (+5,9%). Αντίθετα οι εξαγωγές εξακολουθούν να αποτελούν τη βασική κινητήρια δύναμη της κινεζικής οικονομίας. Το έτος έκλεισε με αύξηση 31,3%, ανεβάζοντας το εμπορικό πλεόνασμα στα 183,1 δισ. δολάρια ΗΠΑ, αν και λόγω του ταχύτερου ρυθμού αύξησης των εισαγωγών (38,7%), το πλεόνασμα συρρικνώθηκε ελαφρά σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Το 2010 έκλεισε επίσης με νέο ρεκόρ συναλλαγματικών αποθεμάτων, 2,85 τρισ. δολάρια ΗΠΑ, αύξηση 18,7% σε σχέση με το 2009. Προκειμένου να περιορίσει το εμπορικό πλεόνασμα και να αποθαρρύνει την εισροή κερδοσκοπικών κεφαλαίων, που σύμφωνα με την κινεζική Κυβέρνηση προκαλούν υπερβολική ρευστότητα και οδηγούν σε πληθωριστικές πιέσεις, η Κρατική Αρχή Ξένου Συναλλάγματος έχει ανακοινώσει ότι θα προχωρήσει σε περαιτέρω ελαστικοποίηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του γιουάν. Το 2010 το νόμισμα ανέλαβε κατά περίπου 3% σε σχέση με το δολάριο ΗΠΑ, ενώ για το 2011 εκτιμάται «μέτρια αλλά ορατή» ανατίμησή του. Μια σημαντική εξέλιξη των τελευταίων χρόνων υπήρξε η ανάδειξη της Κίνας ως σημαντικής πηγής επενδυτικών κεφαλαίων, πέμπτη δύναμη το 2010 με 59 δισ. δολάρια ΗΠΑ εκροή ΞΑΕ (σε τομείς εκτός του χρηματοπιστωτικού), από τη δωδέκατη θέση που κατείχε, μόλις το 2008. Σημαντικότεροι επενδυτικοί προορισμοί το 2010 ήταν το Χονγκ Κονγκ, η Αυστραλία, οι χώρες του ASEAN και η ΕΕ (με επενδύσεις ύψους 2,13 δισ. δολαρίων ΗΠΑ). Εξάλλου, η Κίνα εξακολουθεί να αποτελεί προτιμητέο επενδυτικό προορισμό διεθνώς, με την εισροή ΞΑΕ να φτάνει τα 105,74 δισ. δολάρια ΗΠΑ το 2010, αύξηση 17,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Βασικές πηγές επενδυτικών κεφαλαίων ήταν το Χονγκ Κονγκ, η Ταϊβάν, η Σιγκαπούρη, η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ. 2

2. ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΓΑΘΩΝ 2.1. Το Εξωτερικό Εμπόριο της Κίνας Το 2009 η Κίνα έγινε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αγαθών στον κόσμο, με μερίδιο 9,6%, αφήνοντας τη Γερμανία στη δεύτερη θέση 1, κατάταξη που εκτιμάται ότι διατηρεί και το 2010. Οι εξαγωγές της το 2010 ανήλθαν σε 1,577 τρισ. δολάρια ΗΠΑ, αύξηση 31,3% σε σχέση με το 2009, ενώ το εμπορικό της πλεόνασμα έφτασε τα 183,1 δισ. δολάρια ΗΠΑ, παρουσιάζοντας νέα μείωση 6,4%, μετά την κατά 34,2% συρρίκνωση του προηγούμενου έτους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγικός προορισμός για τα κινεζικά αγαθά (19,7% των εξαγωγών της Κίνας το 2010) και ταυτόχρονα ο σημαντικότερος προμηθευτής της χώρας (12% των εισαγωγών της Κίνας). Στην κατάταξη ακολουθούν οι ΗΠΑ (δεύτερος εξαγωγικός προορισμός και τρίτος προμηθευτής για την Κίνα) και οι χώρες του ASEAN (αντίστροφα σε σχέση με τις ΗΠΑ) 2. Στις ευρωπαϊκές αγορές κατευθύνονται κυρίως κινεζικής προέλευσης ηλεκτρονικοί υπολογιστές και τα μέρη τους, κινητά τηλέφωνα και ηλεκτρονικά παιχνίδια. Σε επίπεδο χωρών, βασικοί εξαγωγικοί προορισμοί για την Κίνα είναι οι Γερμανία, Ολλανδία, ΗΒ, Ιταλία και Γαλλία 3. Ως και το 3 ο τρίμηνο του 2010, το 7,6% των εισαγωγών της Ελλάδας αναλογούσε στην Κίνα, η οποία διατήρησε τη σημασία της ως προμηθευτής της χώρας μας και παρέμεινε στην 3 η θέση για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά. Με συνεισφορά στις παγκόσμιες εισαγωγές 8%, η Κίνα ανέβηκε μια θέση και στην παγκόσμια κατάταξη εισαγωγών το 2009, οπότε και κατέλαβε τη δεύτερη θέση μετά τις ΗΠΑ, την οποία εκτιμάται ότι διατηρεί και το 2010 4. Μετά από μια χρονιά σχετικής συρρίκνωσης, το 2010 οι κινεζικές εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 38,7%, φτάνοντας τα 1,394 τρισ. δολάρια ΗΠΑ. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται κατά βάση στην αύξηση της τιμής των πρώτων υλών διεθνώς, παρά στην αύξηση της εσωτερικής ζήτησης για καταναλωτικά αγαθά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέμεινε ο σημαντικότερος προμηθευτής της Κίνας και το 2010, αν και όλες οι χώρες, με μόνη εξαίρεση τη Φινλανδία, εμφανίζουν εμπορικό έλλειμμα στις συναλλαγές τους με την Κίνα. Στη Γερμανία αναλογεί το 47% του συνόλου των ευρωπαϊκών εξαγωγών στην Κίνα (το ενδεκάμηνο του 2010), στη Γαλλία 10%, στην Ιταλία 8% και στο ΗΒ 7%. Το μερίδιο της Ελλάδας στις ευρωπαϊκές εξαγωγές στην Κίνα το ίδιο διάστημα ήταν 0,13%, αυξημένο κατά 61% σε σχέση με το 2009. Τα βασικά ευρωπαϊκά προϊόντα που εξάγονται στην Κίνα είναι αεροσκάφη και αυτοκίνητα. Η Κίνα δεν είναι σημαντικός εξαγωγικός προορισμός για την Ελλάδα, αφού μέχρι και το τρίτο τρίμηνο του 2010 καταλάμβανε μόλις την 22 η θέση στις εξαγωγές μας, αν και σε 1 http://www.wto.org/english/news_e/pres10_e/pr598_e.htm 2 Σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Διοίκησης Τελωνείων της Λ.Δ. Κίνας 3 Στοιχεία Eurostat ενδεκαμήνου 2010 4 http://www.wto.org/english/news_e/pres10_e/pr598_e.htm 3

ανοδική πορεία σε σχέση με την 27 η θέση το 2009 και την 31 η το 2008. Ως και το 3 ο τρίμηνο του 2010, από το των ελληνικών εξαγωγών, η Κίνα είχε απορροφήσει το 0,92% των εξαγωγών μας, μικρή αύξηση σε σχέση με το περίπου σταθερό 0,6% της τετραετίας 2006 09. 2.2. Εξέλιξη Εμπορικού Ισοζυγίου Ελλάδας Κίνας Σύμφωνα με στοιχεία της Ε.ΣΤ.Α., σημαντική ανάκαμψη παρουσίασαν οι ελληνικές εξαγωγές στην Κίνα το πρώτο ενδεκάμηνο του 2010 5. Αντίθετα, οι κινεζικές εξαγωγές στην Ελλάδα συρρικνώθηκαν για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, αν και με χαμηλότερο ρυθμό. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι συναλλαγές των δύο χωρών αφορούν ένα τελείως διαφορετικό επίπεδο σε απόλυτες τιμές. Έτσι το πρώτο ενδεκάμηνο του 2010, το εμπορικό μας έλλειμμα έναντι της Κίνας έφτασε τα 2,5 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση 5,36% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα πέρσι. Πίνακας 1: Εμπορικό Ισοζύγιο Ελλάδας Κίνας (σε χιλ. ευρώ) Έτος Εισαγωγές Εξαγωγές Ισοζύγιο Αξία Αξία Αξία 1999 523.985 18.358-505.627 2000 757.977 44,66% 33.241 81,07% -724.736 43,33% 2001 941.564 24,22% 49.309 48,34% -892.255 23,11% 2002 1.023.271 8,68% 60.159 22,00% -963.112 7,94% 2003 1.217.920 19,02% 53.415-11,21% -1.164.505 20,91% 2004 1.423.128 16,85% 60.072 12,46% -1.363.056 17,05% 2005 1.702.653 19,64% 80.730 34,39% -1.621.923 18,99% 2006 1.818.715 6,82% 90.395 11,97% -1.728.320 6,56% 2007 2.794.530 53,65% 110.758 22,53% -2.683.772 55,28% 2008 3.347.145 19,77% 104.475-5,67% -3.242.670 20,83% 2009 3.045.391-9,02% 92.888-11,09% -2.952.503-8,95% 2009 (1-11) 2.750.950 82.089-15,59% -2.668.861 2010 (1-11) 2.658.102-3,37% 132.310 61,17% -2.525.792-5,36% Πηγή: Ε.ΣΤ.Α., επεξεργασία στοιχείων Γραφείο ΟΕΥ Πεκίνου 5 Η Γενική Διοίκηση Τελωνείων της Λ.Δ. Κίνας εμφανίζει ακόμα σημαντικότερη ανάκαμψη των ελληνικών εξαγωγών, κατά 81,1% σε σχέση με το 2009. Η ΓΔΤ καταγράφει τις εισαγωγές της Κίνας ανάλογα με τη χώρα προέλευσης των αγαθών και όχι τη χώρα / περιοχή από την οποία εισέρχεται κάθε προϊόν. Συνεπώς, συνυπολογίζονται στις εισαγωγές από την Ελλάδα και ελληνικά αγαθά τα οποία εισέρχονται στον τελωνειακό χώρο της ηπειρωτικής Κίνας μέσω Χονγκ Κονγκ, και ενδεχομένως, και μέσω άλλων περιοχών / χωρών. Τα ποσά αυτά έχουν καταγραφεί από την Ε.ΣΤ.Α. ως εξαγωγές μας σε άλλες περιοχές / χώρες. 4

2.3. Σύνθεση Ελληνικών Εξαγωγών προς την Κίνα 6 Όπως προκύπτει από τα στοιχεία των Πινάκων 2 3, τα βασικά εξαγόμενα ελληνικά προϊόντα στην Κίνα είναι ορυκτά, πετρώματα και μέταλλα (78,6% του συνόλου το 2010), και ακολουθούν πολτοί και χαρτιά (4,9%), μηχανές και οχήματα (4,6%), χημικά και πλαστικά (3,9%), τρόφιμα και ποτά (2,8%), δέρματα και γουνοδέρματα (2,6%). Σημαντικότερες αυξήσεις σε σχέση με το 2009 σημειώθηκαν στα δέρματα και γουνοδέρματα (387,9%), στα ορυκτά, πετρώματα και μέταλλα (99,4%), στα χημικά και πλαστικά (67%) και στα τρόφιμα και ποτά (49,4%), αν και καμία από τις μεγάλες αυτές κατηγορίες δεν αντιπροσωπεύει σημαντικό ποσοστό των αντίστοιχων συνολικών κινεζικών εισαγωγών, οι οποίες, βεβαίως, αφορούν ένα τελείως διαφορετικό επίπεδο σε αξία. Πίνακας 2: Εξαγωγές της Ελλάδας στην Κίνα ανά μεγάλη κατηγορία προϊόντων (σε χιλ. δολάρια ΗΠΑ) Αξία 2010 2009 Αξία Ορυκτά, πετρώματα, μέταλλα 306.027 78,6% 153.482 71,4% 99,4% Πολτοί από ξύλο, χαρτιά 19.005 4,9% 18.262 8,5% 4,1% Μηχανές, συσκευές, οχήματα 17.983 4,6% 15.387 7,2% 16,9% Χημικά, πλαστικά 15.186 3,9% 9.093 4,2% 67,0% Τρόφιμα, ποτά 10.928 2,8% 7.317 3,4% 49,4% Δέρματα, γουνοδέρματα 9.944 2,6% 2.038 0,9% 387,9% Λοιπά 10.314 2,6% 9.426 4,4% Σύνολο 389.387 215.006 81,1% Πηγή: Γενική Διοίκηση Τελωνείων της Λ.Δ. Κίνας, επεξεργασία στοιχείων Γραφείο ΟΕΥ Πεκίνου Πίνακας 3: Μερίδιο Ελλάδας στις κινεζικές εισαγωγές ανά μεγάλη κατηγορία προϊόντων, 2010 (σε χιλ. δολάρια ΗΠΑ) Εισαγωγές Κίνας από τον Κόσμο Εισαγωγές Κίνας από την Ελλάδα Μερίδιο Ελλάδας στις κινεζικές εισαγωγές Ορυκτά, πετρώματα, μέταλλα 404.726.100 306.027 0,08% Πολτοί από ξύλο, χαρτιά 20.051.610 19.005 0,09% Μηχανές, συσκευές, οχήματα 642.039.785 17.983 0,00% Χημικά, πλαστικά 173.762.892 15.186 0,01% 6 Για όλες τις επιμέρους αναλύσεις (διψήφια ως οκταψήφια ανάλυση), χρησιμοποιούνται στοιχεία της Γενικής Διοίκησης Τελωνείων της Λ.Δ. Κίνας στο νόμισμα στο οποίο εκδίδονται (δολάρια ΗΠΑ) 5

Τρόφιμα, ποτά 56.974.482 10.928 0,02% Ενδύματα, υποδήματα 3.642.248 2.349 0,06% Δέρματα, γουνοδέρματα 7.690.270 9.944 0,13% Λοιπά 85.940.509 7.965 Σύνολο 1.005.555.225 389.387 0,03% Πηγή: Γενική Διοίκηση Τελωνείων της Λ.Δ. Κίνας, επεξεργασία στοιχείων Γραφείο ΟΕΥ Πεκίνου Επιπλέον, σε σχέση με το εισαγωγικό πρότυπο της Κίνας (βιομηχανικά προϊόντα 67,1%, ορυκτά και καύσιμα 24,9% και αγροτικά προϊόντα 7,6%) 7, οι ελληνικές εξαγωγές το 2010 εξακολουθούν να παρουσιάζουν ασυμμετρία σε βάρος των βιομηχανικών προϊόντων, τα οποία επιπλέον, είναι χαμηλής τεχνολογίας και χαμηλής προστιθέμενης αξίας, όπως καταδεικνύεται και στη συνέχεια. Συγκεκριμένα, από τα στοιχεία των Πινάκων 9 15 του Παραρτήματος προκύπτουν ακόμα τα εξής συμπεράσματα: 1. Το 82,6% της αξίας του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών προς την Κίνα το 2010 αφορούσε 6 διψήφιες κατηγορίες προϊόντων: α) ορυκτά καύσιμα, ορυκτά λάδια και προϊόντα της απόσταξής τους β) αλάτι, θείο, γαίες, πέτρες και γύψος γ) μεταλλεύματα, σκουριές και τέφρες δ) αργίλιο και τεχνουργήματά του ε) χαλκός και τα τεχνουργήματά του στ) πολτοί από ξύλο, χαρτί και χαρτόνι για ανακύκλωση (Πίνακας 10: Οι μεγαλύτερες κατηγορίες Ελληνικών προϊόντων που εξάγονται στην Κίνα). Η εντυπωσιακότερη αύξηση σε σχέση με το 2009 καταγράφηκε στην κατηγορία Ορυκτά καύσιμα, ορυκτά λάδια και προϊόντα της απόσταξής τους. Ουσιαστικά, από το 81,1% της συνολικής αύξησης των ελληνικών εξαγωγών στην Κίνα το 2010, το 57% αναλογεί στην κατηγορία των ορυκτών καυσίμων, και μάλιστα σε ένα και μόνο προϊόν (καύσιμα τύπου 5/7, όπως φαίνεται παρακάτω), ενώ μόνο το 24% αφορά τις λοιπές, κατά βάση σταθερές στο χρόνο, εξαγωγικές κατηγορίες, υπολογισμός που αποδίδει και μια ρεαλιστικότερη εικόνα για την πορεία των εξαγωγών μας. 2. Αναλυτικά, τα προϊόντα που κυριάρχησαν στις εξαγωγές του 2010 προς την Κίνα ήταν α) καύσιμα τύπου 5/7 β) μάρμαρα ακατέργαστα ή απλά κομμένα γ) μεταλλεύματα μόλυβδου και ψευδάργυρου δ) ταινίες και φύλλα από κράματα αλουμινίου ε) απορρίμματα και θραύσματα χαλκού στ) χαρτιά και χαρτόνια για ανακύκλωση ζ) προγραμματιζόμενοι ελεγκτές Η/Υ η) ακατέργαστα γουνοδέρματα και θ) ελαιόλαδα. (Πίνακας 11: Αξία εξαγωγών Ελληνικών προϊόντων στην Κίνα επιλογή από τις μεγαλύτερες κατηγορίες). Το εξαγωγικό πρότυπο της Ελλάδας προς την Κίνα παραμένει, συνεπώς, σταθερό, με τις πρώτες ύλες να κυριαρχούν στις εξαγωγές μας. Υπάρχουν δύο 7 http://stat.wto.org/countryprofile/wsdbcountrypfview.aspx?language=e&country=cn 6

εξαιρέσεις: πρώτον, οι προγραμματιζόμενοι ελεγκτές Η/Υ, ενδιαφέρουσα νέα είσοδος, αν και απομένει να αποδειχθεί κατά πόσο αφορά συγκυριακού χαρακτήρα δραστηριότητα. Δεύτερον, τα ελαιόλαδα, ειδικά το παρθένο, που παρά τις χαμηλές ακόμα σε αξία εξαγωγές, παρουσιάζει σταθερά ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια, εξέλιξη αναμενόμενη, καθώς η δραστηριότητα έχει υποστηριχθεί σε πολύ υψηλό επίπεδο (υπογραφή συμφωνιών εξαγωγών στο πλαίσιο επίσημων επισκέψεων μελών της κινεζικής Κυβέρνησης στην Ελλάδα). 3. Στον Πίνακα 12 παρουσιάζονται οι κατηγορίες προϊόντων που σημείωσαν τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση σε σχέση με το 2009 με αξία εξαγωγών μεγαλύτερη από 1 εκ. δολάρια ΗΠΑ για τουλάχιστον ένα χρόνο (Πίνακας 12: Οι δυναμικότερες κατηγορίες Ελληνικών προϊόντων που εξάγονται στην Κίνα). Αυτές αφορούν α) ορυκτά καύσιμα, ορυκτά λάδια και προϊόντα της απόσταξής τους β γ) γουνοδέρματα και δέρματα δ) χαλκός και τα τεχνουργήματά του ε) τεχνουργήματα από πέτρες, γύψο, τσιμέντο κλπ., και στ) φάρμακα. Με εξαίρεση τα καύσιμα, οι υπόλοιπες κατηγορίες έχουν πολύ μικρή συμμετοχή στη συνολική αξία των εξαγωγών μας στην Κίνα. Τα δέρματα και γουνοδέρματα, πάντως, αναμένεται να διατηρήσουν τη δυναμική τους, καθώς η διαπραγμάτευση για το άνοιγμα της κινεζικής αγοράς και στα χοιρινά ελληνικά γουνοδέρματα ολοκληρώθηκε επιτυχώς στο τέλος του 2010. Τα προϊόντα των υπόλοιπων κατηγοριών παραμένουν στο πρότυπο των πρώτων υλών, με εξαίρεση τα φάρμακα, που εμφανίζουν σημαντική δυναμική, για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια, παρόλο που, και σε αυτή την περίπτωση, απομένει να αποδειχθεί η πορεία τους στο χρόνο. (Πίνακας 13: Αξία εξαγωγών Ελληνικών προϊόντων στην Κίνα επιλογή από τις δυναμικότερες κατηγορίες). 4. Από τα στοιχεία του Πίνακα 14 προκύπτει ότι η Ελλάδα είχε πολλαπλάσιο μερίδιο στην πορεία των εισαγωγών της Κίνας σε όλες τις ελληνικές κατηγορίες που παρουσίασαν τις υψηλότερες / δυναμικότερες επιδόσεις το 2010, αν και με ελάχιστο μερίδιο στις αντίστοιχες κινεζικές, όπως παρουσιάσθηκε και παραπάνω. (Πίνακας 14: Πορεία μεγαλύτερων / δυναμικότερων κλάδων Ελληνικών εξαγωγών σε σχέση με Κινεζικές εισαγωγές). 5. Αντίστροφα, σε σχέση με τις κινεζικές κατηγορίες που παρουσίασαν τις υψηλότερες / δυναμικότερες επιδόσεις το 2010, φαίνεται πως η Ελλάδα δεν έχει αξιοποιήσει πλήρως (ή καθόλου) τη δυναμική της κινεζικής αγοράς προηγμένων βιομηχανικών ειδών (κατηγορίες 84 και 90). Εξάλλου, ενδιαφέρον παρουσιάζει η κατηγορία των γαλακτοκομικών, τόσο ως προς την κινεζική δυναμική (αύξηση εισαγωγών κατά 91% σε σχέση με το 2009), όσο και ως προς την ελληνική επίδοση (αύξηση εξαγωγών κατά 156%). (Πίνακας 15: Πορεία Ελληνικών εξαγωγών σε σχέση με τους μεγαλύτερους / δυναμικότερους κλάδους Κινεζικών εισαγωγών). 7

2.4. Σύνθεση Ελληνικών Εισαγωγών από την Κίνα Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του παρακάτω πίνακα, τα βασικά εισαγόμενα στην Ελλάδα κινεζικά προϊόντα το 2010 ήταν μηχανές και οχήματα (55% του συνόλου), ορυκτά και μέταλλα (13,5%), είδη ένδυσης και υπόδησης (13,3%), έπιπλα και παιχνίδια (6,5%), χημικά και πλαστικά (4,5%). Με εξαίρεση τα έπιπλα και παιχνίδια, οι υπόλοιπες κατηγορίες ανέλαβαν, μετά την παροδική περσινή κάμψη. Πίνακας 4: Εισαγωγές της Ελλάδας από την Κίνα ανά μεγάλη κατηγορία προϊόντων (σε χιλ. δολάρια ΗΠΑ) Αξία 2010 2009 Αξία Μηχανές, συσκευές, οχήματα 2.176.504 55,0% 1.813.041 52,5% 20,0% Ορυκτά, πετρώματα, μέταλλα 535.577 13,5% 421.569 12,2% 27,0% Ενδύματα - υποδήματα 527.481 13,3% 515.664 14,9% 2,3% Διάφορα (έπιπλα, παιχνίδια, κ.α.) 258.067 6,5% 265.807 7,7% -2,9% Χημικά, πλαστικά 177.414 4,5% 166.170 4,8% 6,8% Λοιπά 284.292 7,2% 273.789 7,9% 3,8% Σύνολο 3.959.336 3.456.040 14,6% Πηγή: Γενική Διοίκηση Τελωνείων της Λ.Δ. Κίνας, επεξεργασία στοιχείων Γραφείο ΟΕΥ Πεκίνου Οι εισαγωγές μας από την Κίνα το 2010 είναι αρκετά κοντά στο ελληνικό εισαγωγικό πρότυπο (βιομηχανικά προϊόντα 77,6%, ορυκτά και τα καύσιμα 7,3% και αγροτικά προϊόντα 15%) 8, με έμφαση στα βιομηχανικά είδη, στην πλειοψηφία τους χαμηλής τεχνολογίας και χαμηλής προστιθέμενης αξίας, όπως καταδεικνύεται και στη συνέχεια. Συγκεκριμένα, από τα στοιχεία των Πινάκων 16 18 του Παραρτήματος προκύπτουν ακόμα τα εξής συμπεράσματα: 1. Το 81% της αξίας του συνόλου των ελληνικών εισαγωγών από την Κίνα το 2010 αφορούσε 13 διψήφιες κατηγορίες προϊόντων: α) θαλάσσια και ποτάμια ναυσιπλοΐα β) μηχανές, συσκευές και ηλεκτρικά υλικά γ) πυρηνικοί αντιδραστήρες, λέβητες, μηχανές δ) τεχνουργήματα από χυτοσίδηρο ε) έπιπλα στ, ζ, θ και ι) ενδύματα διάφορων ειδών και υποδήματα η) ορυκτά καύσιμα ια) πλαστικές ύλες ιβ) παιχνίδια ιγ) αργίλιο και τεχνουργήματα (Πίνακας 17: Οι μεγαλύτερες κατηγορίες Κινεζικών προϊόντων που εισάγονται στην Ελλάδα). Οι κινεζικές εξαγωγές στην Ελλάδα, συνεπώς, παρουσιάζουν μεγαλύτερη / καλύτερη διασπορά σε σχέση με τις αντίστοιχες ελληνικές, όπου μόνο 6 κατηγορίες αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 80% των εξαγωγών μας. Ως 8 http://stat.wto.org/countryprofile/wsdbcountrypfview.aspx?language=e&country=gr 8

προς την πορεία των εισαγωγών μας από την Κίνα, οι περισσότερες κατηγορίες εμφάνισαν αυξητική τάση, μετά την παροδική κάμψη του 2009, όπως και το των κινεζικών εξαγωγών το ίδιο έτος. 2. Μεταξύ των προϊόντων που σημείωσαν τη μεγαλύτερη αξία εισαγωγών το 2010 ήταν πλοία διάφορων τύπων, τηλεφωνικές συσκευές, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, έπιπλα και ρούχα. Σε αντίθεση, δηλαδή, με τις Ελληνικές εξαγωγές στην Κίνα, οι εισαγωγές μας αφορούν περισσότερο βιομηχανικά προϊόντα, ίσως όχι απαραίτητα υψηλής τεχνολογίας (κυρίως πρόκειται για εφαρμοσμένη τεχνολογία), αλλά οπωσδήποτε συγκριτικά υψηλότερης προστιθέμενης αξίας (Πίνακας 18: Αξία εισαγωγών Κινεζικών προϊόντων στην Ελλάδα επιλογή από τις μεγαλύτερες κατηγορίες). 9

3. ΕΜΠΟΡΙΟ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 3.1. Το Εμπόριο Υπηρεσιών της Κίνας Με αξία εισπράξεων 129 δισ. δολάρια ΗΠΑ, η Κίνα ήταν πέμπτη δύναμη στις εξαγωγές υπηρεσιών το 2009, παρόλη την κατά 12% μείωση των εξαγωγών της σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Σημείωσε μάλιστα έλλειμμα, καθώς οι πληρωμές της ανήλθαν σε 158 δισ. δολάρια. Μεταξύ δε των τριάντα μεγαλύτερων εισαγωγέων υπηρεσιών, η Κίνα είναι η μόνη χώρα που δεν μείωσε (αν και ούτε αύξησε) τις εισαγωγές της σε υπηρεσίες 9. Το πρώτο εξάμηνο του 2010 (για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα αναλυτικά στοιχεία), τα μεγαλύτερα πλεονάσματα εμφάνισαν οι κλάδοι των κατασκευών, των συμβουλευτικών και των υπηρεσιών πληροφορικής. Τα σημαντικότερα ελλείμματα εμφανίστηκαν στους κλάδους μεταφορών, ασφαλειών, δικαιωμάτων αδειών χρήσης και τουρισμού. Συνολικά, η Κίνα παρουσίασε έλλειμμα στο ισοζύγιο υπηρεσιών, το οποίο ωστόσο, μειώθηκε σημαντικά, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2009 (από 16,74 σε 11,69 δισ. δολάρια ΗΠΑ, μείωση 30,16%). Το Χονγκ Κονγκ, οι ΗΠΑ, η ΕΕ, η Ιαπωνία και οι χώρες του ASEAN είναι οι σημαντικότεροι εταίροι της Κίνας στο εμπόριο υπηρεσιών. Το 2009 η ΕΕ εμφάνισε θετικό ισοζύγιο με την Κίνα (πληρωμές 13,2 δισ. ευρώ, έναντι 18,5 δισ. εισπράξεων), με το μεγαλύτερο από αυτό να αποδίδεται στις συμβουλευτικές και τεχνικές υπηρεσίες, στα δικαιώματα και άδειες χρήσης. Πίνακας 5: Το Εμπόριο Υπηρεσιών της Κίνας, 1 ο εξάμηνο 2010 (σε 100 εκ. δολάρια ΗΠΑ) Πληρωμές & Εισπράξεις Εισπράξεις Πληρωμές Αξία Μεταβ. Αξία Μεταβ. Αξία Μεταβ. Ισοζύγιο Σύνολο 1.656,3 31,7% 769,7 41,2% 886,6 24,5% -116,9 Μεταφορές 443,9 50,0% 151,6 42,6% 292,3 47,8% -140,7 Τουρισμός 463,3 17,8% 218,6 19,8% 244,7 16,0% -26,1 Επικοινωνίες 10,4 0,9% 5,3-3,4% 5,1 5,8% 0,2 Κατασκευές 86,8 43,0% 62,3 69,5% 24,5 2,5% 37,8 Ασφάλειες 78,7 44,3% 6,9 14,6% 71,8 48,1% -64,9 Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες 6,3 83,1% 4,2 166,2% 2,1 11,4% 2,1 Υπηρεσίες πληροφορικής 55,0 31,8% 40,7 41,7% 14,3 10,2% 26,5 Δικαιώματα, άδειες χρήσης 70,0 45,9% 4,2 133,8% 65,8 42,5% -61,5 Συμβουλευτικές υπηρεσίες 170,0 19,6% 101,7 23,2% 68,3 14,6% 33,4 9 http://www.wto.org/english/news_e/pres10_e/pr598_e.htm 10

Πληρωμές & Εισπράξεις Εισπράξεις Πληρωμές Αξία Μεταβ. Αξία Μεταβ. Αξία Μεταβ. Ισοζύγιο Διαφήμιση και έρευνα αγοράς 23,2 12,9% 13,4 21,0% 9,8 2,7% 3,6 Παραγωγή ταινιών /οπτικοακουστικού υλικού 2,7 47,5% 0,5 18,8% 2,2 53,0% -1,7 Λοιπές εμπορικές υπηρεσίες 245,9 39,1% 160,2 95,7% 85,7-9,7% 74,5 Πηγή: Κρατική Αρχή Ελέγχου Συναλλάγματος της Λ.Δ. Κίνας Οι υπηρεσίες αντιπροσώπευαν το 42,97% του κινεζικού ΑΕΠ το 2010, ενώ η ενίσχυσή τους αποτελεί προτεραιότητα στο πλαίσιο του 12 ου πενταετούς σχεδίου ανάπτυξης (2011 2015), στην κατεύθυνση τροποποίησης του υφιστάμενου μοντέλου ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας, που στηρίζεται εν πολλοίς στις εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων 10. 3.2. Εξέλιξη Ισοζυγίου Υπηρεσιών Ελλάδας Κίνας Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία του ΟΟΣΑ, ως το 2008 το ισοζύγιο υπηρεσιών της Ελλάδας με την Κίνα ήταν ελλειμματικό. Πίνακας 6: Ισοζύγιο Υπηρεσιών Ελλάδας Κίνας (σε εκ. δολάρια ΗΠΑ) Έτος Πληρωμές Εισπράξεις Ισοζύγιο Αξία Αξία Αξία 2000 25 3-22 2001 30 19% 2-35% -28 25% 2002 35 18% 17 847% -18-36% 2003 63 82% 30 80% -33 83% 2004 108 71% 43 43% -65 97% 2005 165 53% 70 60% -96 48% 2006 231 40% 136 95% -95-1% 2007 335 45% 209 54% -126 33% 2008 378 13% 215 3% -163 29% Πηγή: ΟΟΣΑ, επεξεργασία στοιχείων Γραφείο ΟΕΥ Πεκίνου Το μερίδιο της Ελλάδας στις κινεζικές εισαγωγές υπηρεσιών, μέχρι το 2008 τουλάχιστον, ήταν πολύ μικρό, όπως φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί. 10 http://www.chinadaily.com.cn/business/2011 01/04/content_11791006.htm 11

Πίνακας 7: Πληρωμές Κίνας (σε εκ. δολάρια ΗΠΑ) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Κόσμος 35.858 39.032 46.080 54.852 71.602 83.173 100.327 129.254 158.200 Ελλάδα 3 2 17 30 43 70 136 209 215 Μερίδιο Ελλάδας 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,2% 0,1% Πηγές: ΠΟΕ, ΟΟΣΑ, επεξεργασία στοιχείων Γραφείο ΟΕΥ Πεκίνου 4. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 4.1. Εισροή επενδύσεων Σύμφωνα με στοιχεία του κινεζικού Υπουργείου Εμπορίου, η Κίνα αποτελεί δεύτερο επενδυτικό προορισμό διεθνώς μετά τις ΗΠΑ, με την εισροή ΞΑΕ να φτάνει τα 105,74 δισ. δολάρια ΗΠΑ το 2010, αύξηση 17,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Βασικές πηγές επενδυτικών κεφαλαίων ήταν το Χονγκ Κονγκ, η Ταϊβάν, η Σιγκαπούρη, η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ 11. Το των ελληνικών παραγωγικών επενδύσεων από το 1978 μέχρι το Σεπτέμβριο του 2010, αναλύεται σε 99 επενδυτικά σχέδια με συμβατικό κεφάλαιο περίπου 170 εκ. δολαρίων ΗΠΑ και με υλοποιηθείσες επενδύσεις 89,5 εκ., ποσό που αντιστοιχεί σε περίπου 0,1% του συνόλου των ΞΑΕ της χώρας. Εκτιμάται ότι δραστηριοποιούνται στην Κίνα περίπου 50 επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων στους τομείς ορυκτών, μαρμάρων, επαγγελματικών ψυγείων, κοσμημάτων, σταφίδας, καλλυντικών, πλαστικών, ενδυμάτων, συνθετικών ινών, πληροφορικής και ηλεκτρονικών, τυχερών παιχνιδιών, εμπορίας τροφίμων, ναυτιλίας, παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών, παροχής τουριστικών υπηρεσιών, εστιατορίων κ.α. 4.2. Εκροή επενδύσεων Μια σημαντική εξέλιξη των τελευταίων χρόνων υπήρξε η ανάδειξη της Κίνας ως σημαντικής πηγής επενδυτικών κεφαλαίων, πέμπτη δύναμη το 2010 με 59 δισ. δολάρια ΗΠΑ εκροή ΞΑΕ (σε τομείς εκτός του χρηματοπιστωτικού), από τη δωδέκατη θέση που κατείχε, μόλις το 2008 12. Σημαντική αύξηση των κινεζικών επενδύσεων στο εξωτερικό επήλθε από το 2000 και μετά, οπότε και εφαρμόσθηκε επίσημα η πολιτική «go global», που πρόσθεσε τη διάσταση της εκροής ΞΑΕ στην εξωτερική πολιτική της χώρας. Η εξέλιξη αυτή κατέστη εφικτή χάρη στα αστρονομικά συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας, που δημιούργησε το επί σειρά ετών εμπορικό πλεόνασμα και υλοποιήθηκε, 11 http://www.chinadaily.com.cn/business/2011 01/19/content_11878357.htm 12 http://www.chinadaily.com.cn/business/2011 01/19/content_11878357.htm 12

κυρίως, μέσω κρατικών επιχειρήσεων. Το 2007 ιδρύθηκε η China Investment Corporation, κρατική επιχείρηση διαχείρισης μέρους των κινεζικών συναλλαγματικών αποθεμάτων, πρακτικά, της επένδυσής τους στο εξωτερικό, υπό μορφήν συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο επιχειρήσεων, άμεσων επενδύσεων, επενδύσεων σε ακίνητα, κ.α. Το κεφάλαιο της China Investment Corporation ανέρχεται σε 200 δισ. δολάρια ΗΠΑ, που την κατατάσσει στις πρώτες θέσεις των Κρατικών Επενδυτικών Ταμείων (Sovereign Wealth Funds) παγκοσμίως. Άλλοι λόγοι που οδήγησαν στη δυναμική αύξηση των κινεζικών επενδύσεων στο εξωτερικό, είναι η ανάγκη εξασφάλισης πρώτων υλών για τη συντήρηση της εγχώριας παραγωγής, όπως και υπηρεσιών (π.χ. μεταφορά και ασφάλιση εμπορευμάτων) για τη στήριξη των εξαγωγών της χώρας. Επιπλέον, οι κινεζικές επιχειρήσεις διαθέτουν το μέγεθος και τις ικανότητες, ώστε να προβαίνουν σε εξαγορές διεθνών εταιριών, ενώ άλλες στρέφονται ήδη προς χώρες χαμηλότερου κόστους (π.χ. Βιετνάμ, αφρικανικές χώρες). Σημαντικότεροι επενδυτικοί προορισμοί το 2010 ήταν το Χονγκ Κονγκ (γεγονός που υποδηλώνει ότι κάποιες από αυτές επιστρέφουν στην ηπειρωτική Κίνα και υλοποιούνται μέσω Χονγκ Κονγκ για φορολογικούς ή άλλους λόγους), η Αυστραλία, οι χώρες του ASEAN και η ΕΕ (με επενδύσεις ύψους 2,13 δισ. δολαρίων ΗΠΑ). Πάντως, οι επενδύσεις της Κίνας στις αναπτυγμένες χώρες, κυρίως Ευρώπης και βόρειας Αμερικής είναι δυσανάλογα χαμηλές σε σχέση με τις εξαγωγές της στις ίδιες χώρες. Περισσότερο από το 40% των επενδύσεων της χώρας υλοποιήθηκε μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων, ενώ έμφαση δόθηκε στους τομείς εμπορίου (47,3%), εξόρυξης (20,2%), βιομηχανίας (10,2%), λιανικής και χονδρικής πώλησης (9,3%). Εκτιμάται ότι το επενδυτικό ενδιαφέρον της Κίνας θα συνεχισθεί με αυξανόμενο ρυθμό και τα επόμενα χρόνια, στοχεύοντας κυρίως σε αναδυόμενες αγορές, αλλά και χώρες που διαθέτουν άφθονους φυσικούς πόρους και πρώτες ύλες 13. Η σημαντικότερη κινεζική επένδυση στην Ελλάδα είναι η συμμετοχή της COSCO Pacific στην επέκταση και εκσυγχρονισμό του Λιμένα Πειραιά, η οποία αναμένεται να ανέλθει σε 35 δισ., με την ολοκλήρωσή της. Πέραν αυτού, έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα επενδύσεις από δύο σημαντικές κινεζικές εταιρίες τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού και υψηλής τεχνολογίας, ZTE και Huawei, σε επίπεδο παροχής υπηρεσιών και προώθησης πωλήσεων. Τέλος, κατά την επίσημη επίσκεψη του Αντιπροέδρου της κινεζικής Κυβέρνησης, κ. ZHANG Dejiang στην Αθήνα (15 17/6/2010), υπογράφηκε πλαίσιο συμφωνίας για την κατασκευή του Piraeus Plaza, μεταξύ των Beijing Construction Engineering Group Co., Ltd και Helios Plaza S.A. 13 http://www.chinadaily.com.cn/business/2011 01/19/content_11878357.htm 13

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Η Ελλάδα δεν έχει κατακτήσει ακόμα τη θέση που της αναλογεί στις εισαγωγές της Κίνας. Μια εξήγηση γι αυτό είναι ότι η χώρα μας δεν διαθέτει κάποια ανταγωνιστική πρόταση στα αγαθά τα οποία η Κίνα εισάγει, δηλαδή, κυρίως στα είδη υψηλής τεχνολογίας (βλ. ενότητα Σύνθεση Ελληνικών Εξαγωγών προς την Κίνα παραπάνω και στοιχεία Πίνακα 15 Παραρτήματος). Ωστόσο, συγκρίνοντας το εξαγωγικό πρότυπο των δύο χωρών (στοιχεία 2009), το οποίο ως ένα βαθμό υποδηλώνει και το συγκριτικό τους πλεονέκτημα, διαπιστώνεται ότι υπάρχει συμπληρωματικότητα μεταξύ τους, η οποία όμως, ακόμα δεν έχει εκδηλωθεί. Πίνακας 8: Εξαγωγικό πρότυπο Ελλάδας - Κίνας Ελλάδα Κίνα Εξαγωγές αγαθών (% επί συνόλου) Αγροτικά προϊόντα 27,9% 3,4% Καύσιμα και ορυκτά 16,9% 2,9% Βιομηχανικά προϊόντα 53,3% 93,6% Εξαγωγές υπηρεσιών (% επί συνόλου) Μεταφορές 50,1% 18,4% Τουρισμός 39,0% 30,9% Λοιπές υπηρεσίες 11,0% 50,8% Πηγή: Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου Από τον προηγούμενο πίνακα προκύπτει, ότι η Ελλάδα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι της Κίνας στην εξαγωγή αγροτικών προϊόντων, ορυκτών και καυσίμων, μεταφορικών και τουριστικών υπηρεσιών, που είναι, συνεπώς, και οι τομείς που έχουν την καλύτερη προοπτική στην κινεζική αγορά. Σημειώνεται, ακόμα, ότι το εισαγωγικό δυναμικό της Κίνας στις υπηρεσίες αλλά και σε τεχνολογικά προηγμένα βιομηχανικά προϊόντα (ενδιάμεσα και τελικά) δεν έχει αξιοποιηθεί από τις Ελληνικές επιχειρήσεις, παρόλο που τα πεδία αυτά ενδεχομένως θα αποδεικνύονταν εμπορικά πολύ πιο πρόσφορα και αποδοτικά μακροχρόνια, σε σχέση με τους παραδοσιακούς κλάδους με τους οποίους η Ελλάδα εκπροσωπείται, αυτή τη στιγμή, στην Κίνα, οι οποίοι, επιπλέον, αντιμετωπίζουν υψηλό βαθμό ανταγωνισμού και επιβαρύνονται με μη δασμολογικά εμπόδια στο εμπόριο. Ειδικότερα, υπολείπονται επιχειρηματικές συνεργασίες σε επίπεδο κοινής έρευνας και μεταφοράς τεχνολογίας / τεχνογνωσίας, οι οποίες είναι όμως απαραίτητες για την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας. Μέσω αυτών, θα μπορούσε να αναβαθμιστεί η διάρθρωση του εμπορίου μας με την Κίνα, δημιουργώντας ευκαιρίες για περαιτέρω συναλλαγές και συμβάλλοντας έτσι στην εδραίωση μιας μακροχρόνια και αμοιβαία επωφελούς σχέσης, που θα στηρίζεται μεν στα παραδοσιακά εξαγόμενα αγαθά και υπηρεσίες κάθε χώρας, αλλά και θα επενδύει σε νέες προτάσεις για το μέλλον. 14

Ορισμένα τελικά σημεία προς αξιολόγηση από τους Έλληνες εξαγωγείς είναι τα εξής: 1. Το μέγεθος της κινεζικής αγοράς είναι τέτοιο, που μικροί, μεμονωμένοι εξαγωγείς ίσως δεν έχουν την καλύτερη δυνατή προοπτική, εκτός αν το προϊόν τους απευθύνεται σε ένα μικρό εξειδικευμένο τμήμα της αγοράς και είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν σημαντικά στην προώθησή του, ώστε να το καταστήσουν γνωστό σε αυτές τις ειδικές ομάδες ενδιαφέροντος. Για προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, καλύτερα αποτελέσματα θα μπορούσε πιθανά να φέρει κάποια συλλογική προσπάθεια, που θα δημιουργούσε το κρίσιμο μέγεθος στους συμμετέχοντες εξαγωγείς, ώστε να μπορέσουν να επιτύχουν μεγαλύτερη κάλυψη, ανταγωνιστικότερες τιμές, σταθερή προσφορά ειδών και περιορισμό του κόστους διαχείρισης της εξαγωγικής προσπάθειας. Έχει επισημανθεί στο Γραφείο μας, ότι ειδικά στις παρούσες συνθήκες διαρκώς εντεινόμενου ανταγωνισμού, οι κινέζοι αγοραστές έχουν πλέον ευρεία επιλογή προμηθευτών και η προτίμησή τους, τείνει φυσικά, προς μεγάλες επιχειρήσεις των οποίων η αξιοπιστία μπορεί να διαπιστωθεί, και που παρέχουν εχέγγυα για μια σταθερή, μακροχρόνια συνεργασία. 2. Ενδεχόμενη σύμπραξη εξαγωγέων θα σήμαινε ακόμα δυνατότητα επιμερισμού του κόστους προβολής και παρακολούθησης της διακίνησης των προϊόντων τους στην Κίνα, ενέργειες απαραίτητες για την καθιέρωσή τους στην τοπική αγορά. 3. Τέλος, όπως επανειλημμένα έχει επισημανθεί από το Γραφείο ΟΕΥ Πεκίνου, οι εξαγωγείς θα πρέπει να είναι προσεκτικοί στις συναλλαγές τους με κινεζικές εταιρίες και να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των εμπορικών τους σημάτων, εφευρέσεων, βιομηχανικών σχεδίων, κλπ. Περισσότερες λεπτομέρειες είναι διαθέσιμες στον Επιχειρηματικό Οδηγό για τη Λ.Δ. Κίνας, που έχει αναρτηθεί στην πύλη Agora (www.agora.mfa.gr/cn89). 15

6. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 6.1. Θεσμικό Πλαίσιο Οι σχέσεις Ελλάδας Κίνας στον οικονομικό τομέα διέπονται από τα εξής κείμενα: - Συμφωνία πολιτικών αεροπορικών μεταφορών (Πεκίνο, 23.5.1973) και συμπληρωματικό Μνημόνιο Κατανοήσεως, το οποίο τροποποιεί επί το πλέον φιλελεύθερο τις διατάξεις της ισχύουσας Συμφωνίας. - Συμφωνία Εμπορίου Πληρωμών (Πεκίνο, 23.5.1973) και Τροποποίηση Συμφωνίας Εμπορίου Πληρωμών (Αθήνα, 25.6.1976). Η τροποποιημένη συμφωνία ισχύει πλέον μόνο στο βαθμό που ρυθμίζει θέματα μη καλυπτόμενα από κοινοτική αρμοδιότητα. - Συμφωνία περί Αμοιβαίας Προστασίας των Εμπορικών και Βιομηχανικών Σημάτων (Πεκίνο, 19.4.1975, Ν. 242/1975, ΦΕΚ 295/Α/30.12.1975) - Συμφωνία Συνεργασίας στον τομέα του Τουρισμού (Πεκίνο, 16.4.1988, Ν.1944/1991, ΦΕΚ 194/Α/16.12.1991). Οι δύο πλευρές υπέγραψαν στο Πεκίνο νέα Συμφωνία (23.6.2006). Στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης του κινέζου Π/Θ στην Αθήνα (2 4.10.2010) υπογράφηκε Πρωτόκολλο Συνεργασίας μεταξύ των Υπ. Πολιτισμού και Τουρισμού και κ/εθνικής Αρχής Τουρισμού. - Συμφωνία Οικονομικής και Τεχνικής Συνεργασίας (Πεκίνο, 25.6.1983, Ν.1613/1986, ΦΕΚ 111/Α/18.7.1986) - Συμφωνία Οικονομικής, Βιομηχανικής και Τεχνολογικής Συνεργασίας (Πεκίνο, 25.6.1992, Ν. 2140/1993, ΦΕΚ 85/Α/1993) - Συμφωνία για την Προώθηση και Αμοιβαία Προστασία των Επενδύσεων (Πεκίνο, 25.6.1992, Ν. 2136/1993, ΦΕΚ 83/Α/28.5.1993) - Μνημόνιο κατανόησης μεταξύ των Υπουργείων Γεωργίας της Ελλάδος και της Κίνας για συνεργασία στον τομέα της γεωργίας (Πεκίνο, 3.6.2002, N.3222/ΦΕΚ19/Α/2.2.2004). - Συμφωνία των Υπουργείων Ελλάδος Κίνας για Συνεργασία στον τομέα Δασοπονίας (Πεκίνο, 3.6.2002, Ν.3117/2003, ΦΕΚ 52/Α/4.3.2003) - Συμφωνία Επιστημονικής και Τεχνολογικής Συνεργασίας (Πεκίνο, 15.11.1979, Ν. 1097/1980, ΦΕΚ 285/Α/17.12.1980). Στο πλαίσιο αυτής έχουν υπογραφεί από το 1987 μέχρι σήμερα 10 πρωτόκολλα συνεργασίας (διετούς διάρκειας έκαστο), το τελευταίο εκ των οποίων στο Πεκίνο στις 27.5.2005). Ενδιάμεσα πραγματοποιείται Συνάντηση Εργασίας (τελευταία στις 12.11.2007 στην Αθήνα). - Συμφωνία για τις Θαλάσσιες Μεταφορές Ελλάδος Κίνας (Πεκίνο, 16.10.1995, Ν.2419/1996, ΦΕΚ 141/Α/3.7.1996) - Συμφωνία Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Ελλάδος Κίνας (Πεκίνο, 3.6.2002. Κύρωση με το Ν.3331/2005.) Εφαρμόζεται από την 1.1.2006. 16

- Μνημόνιο Κατανόησης στον τομέα των Μικρο Μεσαίων Επιχειρήσεων (Πεκίνο, 20.1.2006). Η πρώτη (και τελευταία) σύνοδος της Κοινής Ομάδας Εργασίας έλαβε χώρα στην Αθήνα στις 24.5.2006. - Μνημόνιο Κατανόησης μεταξύ του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Κινεζικού Συμβουλίου Προώθησης του Διεθνούς Εμπορίου (CCPIT) της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας για τη «Δημιουργία Δικτύου Συνεργασίας για την Υποστήριξη Επιχειρήσεων» (Πεκίνο, 11.5.2007). - Μνημόνιο Κατανόησης Αναπτυξιακής Συνεργασίας Ελλάδος Κίνας. Υπογράφηκε στις 23 Ιουνίου 2008 στο Πεκίνο, στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης του Προέδρου της Δημοκρατίας στο Πεκίνο (22 27.6.2008). Παραμένει ανενεργό. - Πρωτόκολλο Φυτοϋγειονομικών Απαιτήσεων για την εξαγωγή καρπών ακτινιδίων. Υπογράφηκε στις 24.11.2008 στην Αθήνα στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης του κ/προέδρου στην Ελλάδα. - Συμφωνία Συνεργασίας μεταξύ Ελληνικού Οργανισμού Τυποποίησης (ΕΛΟΤ) και Διοίκησης Τυποποίησης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας (SAC) στον τομέα της τυποποίησης (24.1.2008). Στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης του κινέζου Π/Θ στην Αθήνα (2 4.10.2010) υπογράφηκε νέο Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ των δύο φορέων. - Μνημόνιο Συνεργασίας σε τεχνικά ζητήματα για τη διαπίστευση μεταξύ Εθνικού Συστήματος Διαπίστευσης και Εθνικής Κινέζικης Υπηρεσίας Διαπίστευσης της Αξιολόγησης της Συμμόρφωσης (CNAS). Υπογράφηκε στις 25.11.2008 στην Αθήνα στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης του κ/προέδρου στην Ελλάδα. - Μνημόνιο κατανόησης για τη συνεργασία στον τομέα των επενδύσεων μεταξύ Invest in Greece Agency και κινεζικού Οργανισμού Beijing Investment Promotion Bureau (BIPB), Πεκίνο 4.11.2009. - Κείμενο εκδήλωσης προθέσεων για τη συνεργασία στον τομέα των επενδύσεων μεταξύ Invest in Greece Agency και κινεζικού Οργανισμού China Beijing Equity Exchange (CBEX), Πεκίνο 4.11.2009. - Μνημόνιο Κατανόησης για τη συνεργασία στο Ναυτιλιακό Τομέα μεταξύ ΥπΟιΑΝ και κ/υπ. Μεταφορών. Υπογράφηκε στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης του κ/αντιπροέδρου της Κυβέρνησης στην Αθήνα, (15.6.2010). - Μνημόνιο Κατανόησης για την ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας στον τομέα των επενδύσεων μεταξύ ΥπΟιΑΝ και κ/υπ. Εμπορίου. Υπογράφηκε στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης του κινέζου Π/Θ στην Αθήνα (2 4.10.2010). - Κείμενο εκδήλωσης προθέσεων για τη συνεργασία στον τομέα των επενδύσεων μεταξύ Invest in Greece Agency και China Investment Promotion Agency (CIPA). Υπογράφηκε στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης του κινέζου Π/Θ στην Αθήνα (2 4.10.2010). 17