Παρά την ισχνή πλειοψηφία της στη Βουλή και την εντυπωσιακή συρρίκνωση

ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ (ν. 3655/2008) Του Aλέξη Π. Mητρόπουλου* 1. Η ΣYNEXEIA TOY ΣYΣTHMIKOY OIKOΔOMHMATOΣ Παρά την ισχνή πλειοψηφία της στη Βουλή και την εντυπωσιακή συρρίκνωση της κοινωνικής της βάσης, λίγους μήνες μετά τις εκλογές, η προ ετών αμφίθυμη Κυβέρνηση, εισήλθε πλησίστια στο νεοφιλελεύθερο μονόδρομο. Η άκαμπτη επιμονή της να ψηφίσει την ευρύτερη και σκληρότερη μέχρι τώρα παρέμβαση στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα είναι χαρακτηριστική. Το έδαφος είχαν προετοιμάσει κυρίως οι νόμοι της Κυβέρνησης Μητσοτάκη (ν. 1902/1990, 2084/1992) και Σημίτη (ν. 3029/2002). Παρά τις επιμέρους αλλαγές ή οριακές βελτιώσεις ή συμπληρώσεις, η αποδοχή και από το ύστερο κυβερνητικό ΠΑΣΟΚ των βασικών περιοριστικών νεοφιλελεύθερων κατευθύνσεων, στις οποίες προσανατόλιζαν το σύστημα οι νόμοι της Ν.Δ. (για την ανατροπή των οποίων υπερθεμάτιζε ως Αντιπολίτευση), προσέδωσε στο όλο νομοθετικό πλέγμα μορφή στέρεου συστημικού οικοδομήματος, ασυνήθιστης συνέχειας και συνέπειας για το πολιτικό μας σύστημα. Ο νέος ασφαλιστικός νόμος (ν. 3655/2008, ΦΕΚ Α 53/3-4-2008) έρχεται ως περαιτέρω, αξιακή θα λέγαμε, συστηματοποίηση των συν-ισχυουσών προηγούμενων ρυθμίσεων, ως συμπλήρωμα και συνέχεια αυτών. 2. Η AITIOΛOΓIA TΩN ΠAPEMBAΣEΩN Και οι τρεις αυτές κύριες προηγούμενες παρεμβάσεις έγιναν, κατά τις διακηρύξεις των Πρωθυπουργών (και των Υπουργών) που τις εισηγήθηκαν, για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του συστήματος, με ιδιαίτερη προτίμηση όλων στον ορίζοντα του 2030, χωρίς, βεβαίως, καταληπτούς, πειστικούς και οιονεί οριστικοποιημένους οικονομικούς υπολογισμούς, που θα τεκμηρίωναν το βάσιμο των ισχυρισμών τους. Καμιά από αυτές δεν αντιμετώπισε αποτελεσματικά τις πανθομολογούμενες κύριες αιτίες της κρίσης του (εισφοροδιαφυγή, εισφοροαποφυγή με τις πολλές παράνομες -αλλά εσχάτως και νόμιμες- μορφές ανασφάλιστης ή μαύρης εργασίας, διαχρονική κακοδιαχείριση των αποθεματικών, ασυνέπεια του Κράτους ως προς τις χρηματοδο- * Ο Αλέξης Μητρόπουλος είναι πανεπιστημιακός εργατολόγος.το άρθρο αποτελεί εισήγησή του στην ημερίδα που διοργάνωσε η Ένωση για την προάσπιση των κοινωνικών δικαιωμάτων, στην Αίθουσα Νομικής Βιβλιοθήκης Ευρώπη, την Τετάρτη 7 Μαΐου 2008. EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 29

τικές, ελεγκτικές και εισπρακτικές του υποχρεώσεις, διαδοχικές -δια νόμων- απαλλαγές επιχειρήσεων από της καταβολής εισφορών και επαναλαμβανόμενες ρυθμίσεις που, υπό τη δικαιολογία της συμβολής στη βιωσιμότητα και ευρωστία τους, διαπαιδαγωγούν στην απαξίωση της χαμηλής, ούτως ή άλλως, ασφαλιστικής συνείδησης, γενίκευση των ελαστικών και εισφοροκτόνων μορφών απασχόλησης, περίεργη και αιμορραγική όσμωση του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα υγείας, ατελής ενσωμάτωση μεταναστών, δημογραφική ανισορροπία). 3. Η ΠAPAKAMΨH TOY MEIZONOΣ ΣYΣTHMATOΣ Όλες οι μέχρι τώρα δέσμες ρυθμίσεων, το ίδιο και ο ν. 3655/2008, απέφυγαν να απαντήσουν με καθιδρυτικό, θεμελιώδη τρόπο στο κρίσιμο και πρωταρχικό πρόβλημα του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος, στο οποίο εκβάλλουν και συμποσούνται όλα τα άλλα: στη δημιουργία επαρκών αποθεματικών σταθερής και διαρκούς βιώσιμης ανατροφοδότησης. Ούτε το γλίσχρο 1% υπέρ του ΙΚΑ μέχρι το 2032 (που όρισε το άρθρο 4 του ν. 3029/2002), το οποίο και οι δύο Κυβερνήσεις από το 2003 μέχρι σήμερα δεν το απέδωσαν 1 στο ακέραιο όπως όφειλαν, ούτε η πρόταση ελεημοσύνης 4% του ΦΠΑ, ούτε η διαρπαγή του 10% των κοινωνικών πόρων από τα Ταμεία Επιστημόνων, ούτε το ποσοστό 10% από την παρωχημένη πλέον μόδα των ιδιωτικοποιήσεων του νέου ν. 3655/2008, αποτελούν σωστικά -ακόμη και κατά την οικονομομετρική, επιμεριστική λογική των Κυβερνήσεων- αποθέματα. 2 Και ασφαλώς ουδόλως πείθουν, κάθε άλλο μάλιστα, ότι αλλάζει αυτή η στρουθοκαμηλική θεώρηση του μείζονος αυτού ζητήματος της Πολιτικής Κοινωνίας. Από καμμία υπεύθυνη κυβερνητική πηγή άλλωστε, ούτε από την τεχνοδομή της Ε.Ε. ή άλλων Διεθνών Οργανισμών, ψελλίζεται έστω και μία λέξη για τις θετικές επιπτώσεις που έχει στο οικονομικό σύστημα και τις οφειλόμενες εισροές προς το Κοινωνικό Κράτος που συνεπάγεται, η αλματώδης αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας! Ούτε προβάλλεται η δαπάνη του δημόσιου συνταξιοδοτικού συστήματος, με την ευρεία έννοια, στη μελλοντική (και αναμενόμενη) αύξηση του ΑΕΠ. Έτσι όμως ευνουχίζονται τα μεγέθη και περιορίζεται η ολιστική θέαση του προβλήματος, φαινόμενα που συντελούν στη δημιουργία κλίματος καταστροφολογίας και επικείμενης κατάρρευσης για να διευκολύνεται η θέσμιση των απορρυθμιστικών μέτρων. 4. ΟI KYPIEΣ ΣTOXEYΣEIΣ TOY N. 3655/2008 Αυτό που θα μείνει, ως εκ τούτου, από αυτή την τελευταία ασφαλιστική μεταρρύθμιση είναι οι τρεις (3) συρρικνωτικές των δικαιωμάτων ενότητες διατάξεων, που κατά τη σκληρότητά τους ιεραρχούνται ως εξής: α. Οι διατάξεις για τα ειδικά όρια των γυναικών και κυρίως η κατάργηση της δυνατότητας της ασφαλισμένης με τρία (3) παιδιά να συνταξιοδοτηθεί με 20 χρόνια εργασίας (υπηρεσίας), ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας και όχι στα 50, όπως θεσπίζεται, καθώς επίσης και η διάταξη που αυξάνει κατά τρία (3) χρόνια, μετά το 2013, το όριο συνταξιοδότησης με 10.000 ένσημα από τα 57 χρόνια στα 60. Εδώ εντάσσονται και άλλες ρυθμίσεις που καταργούν τη δυνατότητα των γυναικών να βγαίνουν με καλύτερες προϋποθέσεις στη σύνταξη. Όλο αυτό το πλέγμα, καθώς και η επιβάρυνση κατά δύο (2) χρόνια (από τα 53 στα 55) των γυναικών που δουλεύουν και ασφαλίζονται στα ΒΑΕ, όχι μόνο δυσκολεύουν τη συνταξιοδότηση των Ελληνίδων 30 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

(μητέρων ή όχι), αλλά ανατρέπουν και αυστηροποιούν τους όρους εισόδου, παραμονής και βεβαίως εξόδου των γυναικών στην αγορά εργασίας. Τις συνέπειες αυτών των ρυθμίσεων θα αισθανθεί έντονα η ελληνική οικογένεια από την πρώτη περίοδο εφαρμογής του νόμου (2009, 2010 και κυρίως από το 2013 και μετά), εφόσον οι νέες πολιτικές συνθήκες του επιτρέψουν να ευδοκιμήσει. Και είναι ασφαλώς απρόσφορη, ίσως δε και προσβλητική, η επίκληση της εξάμηνης επιπλέον (πληρωμένης) ειδικής άδειας μητρότητας, που χορηγήθηκε στις ασφαλισμένες του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (άρθρο 142 ν. 3655/2008), εις αντιστάθμισμα του καταιγισμού της σκληρής δέσμης ρυθμίσεων, πολύ περισσότερο που το πάγιο αυτό αίτημα του γυναικείου κινήματος (κατά πολύ ταπεινό εν σχέσει με τις πρόνοιες ανατροφής των παιδιών στην Ε.Ε. 3 ) εντάσσεται σε άλλα υποσυστήματα του Κοινωνικού Κράτους. β. Η ενότητα για τη δραστική μείωση, έως αφανισμού, των επικουρικών συντάξεων (αυτού του ωραίου και ανακουφιστικού αυτάρκους δημιουργήματος της συνεργασίας των τάξεων, εντός του καπιταλιστικού συστήματος παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών) για όλους ανεξαιρέτως από το 2013!! Προϋποθέτει, μάλλον, ευδιάκριτα σκληρή διάθεση η επιλογή του σημαδιακού αυτού έτους, κατά το οποίο συντελείται το μοιραίο συναπάντημα της μερικής ωρίμανσης του ν. 3029/2002 (με τη μείωση του ποσοστού αναπλήρωσης κατά 6 μονάδες και τον υπολογισμό της κύριας σύνταξης βάσει του μέσου όρου των αποδοχών της τελευταίας πενταετίας στο στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα, ΔΕΚΟ, Τράπεζες, Σώματα Ασφαλείας κ.λπ.) με την χρονική έναρξη δραστικής περικοπής των επικουρικών συντάξεων. Αυτή η ιδεολογική-πολιτική όσμωση της ύστερης εκσυγχρονιστικής πολιτικής, με τον άκρατο και παρωχημένο φιλελευθερισμό του παρόντος, δημιουργεί μια νέα δεξαμενή παραγωγής νεόπτωχων και μονιμοποιεί έναν διαβρωτικό μηχανισμό αποσυγκρότησης των μικρομεσαίων στρωμάτων. Αλλά το σάρωμα των επικουρικών συντάξεων -του κοινωνικότερου εργασιακού συμπαρομαρτούμενου- που όλοι, μέχρι σήμερα, σεβάστηκαν (ενόψει και της αλλότριας ή επιλήψιμης 4 -μέχρι σήμεραδιαχείρισης των αποθεματικών των Ταμείων, που οδήγησε σε πραγματική λεηλασία 5 ), συμβολίζει την είσοδο στην εποχή της νέας απογυμνωμένης εργασίας του καθαρού μισθού, δηλαδή της απορφανισμένης από τις άλλες προοδευτικές πρόνοιες και εντάξεις εργασίας. Γι αυτό θεωρείται και περιττό βάρος, ακόμη και αυτή η σωτήρια του επιπέδου ζωής συνεισφορά των εργαζομένων και εργοδοτών αποκλειστικά (χωρίς δηλαδή τη συνδρομή του Κράτους), που θεσπίζεται συνήθως με συλλογικές συμφωνίες. γ. Το πακέτο των ενοποιήσεων, που, ενώ φαίνεται τυπικό και άδολο (για διοικητικήλειτουργική ενοποίηση, κάνει λόγο η εισηγητική έκθεση και η Κυβέρνηση), είναι το πιο επικίνδυνο της παρούσας μεταρρύθμισης. Με ανοικτή τη θεσμική δυνατότητα της κάθε επόμενης Κυβέρνησης (εξουσιοδοτήσεις για εξειδίκευση ζητημάτων, έναρξη προθεσμιών και θέσπιση προϋποθέσεων για περιορισμούς δικαιωμάτων ή επέκτασης αντικινήτρων κ.λπ. με Προεδρικά Διατάγματα και Υπουργικές Αποφάσεις) για την τμηματική ή ολική (σαρωτική) ενοποίηση ή εξομοίωση των συντάξεων, των παροχών, των όρων και των ηλικιών συνταξιοδότησης, διανοίγεται ένα νέο, λαμπρό πεδίο για την προς τα κάτω ισοπέδωση. Δηλαδή για την παραπέρα αναδιανομή της φτώχειας. EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 31

5. ΙΣXNEΣ OI EΛΠIΔEΣ ΔIKAΣTIKHΣ ANATPOΠHΣ Παρά την έκδηλη αντίθεση πολλών ρυθμίσεων με πάγιες ρήτρες του Εσωτερικού και Διεθνούς Δικαίου, των οποίων τα Συνδικάτα και οι εργαζόμενοι θα κάνουν σίγουρα χρήση, οι πράξεις αυτές της συντηρητικής δημοσιονομικής διαχείρισης γίνονται με την επίνευση και τους όρους των διεθνών τραπεζιτών και Οργανισμών, και όχι με όρους κοινωνίας και βιωσιμότητας του συστήματος. Δεν πρέπει όμως να προσδοκούν δικαστική ανατροπή των θεμελιωδών διατάξεων, αφού όλα -ή σχεδόν όλα- τα σημαντικά ζητήματα του νέου νόμου έχουν κριθεί στα Ευρωπαϊκά ή εθνικά Δικαστήρια, με την ευκαιρία προσβολής ομοειδών διατάξεων προηγούμενων νόμων. Η νομολογία άλλωστε τα τελευταία χρόνια έχει αρκούντως συντηρητικοποιηθεί σε κοινωνικοασφαλιστικά ζητήματα. Συνεπώς, οι ελπίδες ανατροπής θα μπορούσαν να εντοπιστούν κυρίως στην κατάργηση των θεσμών και των παροχών της συλλογικής αυτονομίας και των κομποδεμάτων της επιτυχημένης αυτοδιαχείρισης, όπου υπήρξε. Δηλαδή στη διάταξη για δραστική μείωση των επικουρικών συντάξεων, που ευχόμαστε να έχει την τύχη 6 της διάταξης της παρ. 3 του άρθρου 57 του ν. 2084/1992, κατά το μέρος που θέσπισε περιορισμό του ανωτάτου ορίου (πλαφόν) του εφάπαξ βοηθήματος των Τραπεζών και της ΔΕΗ και κρίθηκε πανηγυρικά αντισυνταγματική με τις αποφάσεις 3-5/2007 του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου. Στη μεγάλη αυτή δίκη, που έλυσε τη διαφορά μεταξύ της Ολομέλειας του Συμβουλίου Επικρατείας και της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, αποφασίζοντας τελικά υπέρ της αποφάσεως του δευτέρου, διακυβεύτηκε η έννοια και το νόημα των κεφαλαίων του εφάπαξ, αν δηλαδή έχει τον χαρακτήρα ανταποδοτικής απολαβής, που σχηματίζεται εξ αιτίας της ασφαλισμένης εργασίας και αποτελεί συστατικό της στοιχείο, ή αν είναι κοινωνικός πόρος που ο κοινός νομοθέτης διαθέτει υπέρ διαφόρων σκοπών, κατά τη βούλησή του, ακόμη και προς έμμεση χρηματοδότηση της αναδιάρθρωσης μεγάλων επιχειρήσεων (είτε πλήρως ιδιωτικοποιημένων είτε ήδη συγχωνευμένων με άλλες επιχειρήσεις). Κατά συνέπεια, κρίθηκε η δυνατότητα του νομοθέτη να αναδιανείμει τα ποσά του κλάδου προνοίας των Ταμείων, όχι απλώς μεταξύ των εργαζομένων (έστω και άνισα) ή μεταξύ των γενεών, αλλά μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών, δηλαδή εις βάρος των πρώτων. 7 Η ενοποίηση των Ταμείων θα δημιουργήσει επιπροσθέτως αλυσιδωτές δικαστικές διαμάχες, κυρίως αν η Κυβέρνηση επιχειρήσει, όπως φοβούνται πολλοί, να την προωθήσει πέρα από την εξουσιοδότηση των συγκεκριμένων ρυθμίσεων του ν. 3655/2008. Τέλος, ένα ακόμη ζήτημα που αναμένεται να δημιουργήσει κοινωνικές και δικαστικές προστριβές είναι το μεγάλο ζήτημα των κοινωνικών πόρων, και κυρίως η αυθαίρετη παρέμβαση της Κυβέρνησης στην τμηματική αφαίρεση και αναδιανομή τους. 6. Η IΣOΠEΔΩΣH TΩN ΠAPOXΩN ΠPOΠOMΠOΣ THΣ IΔIΩTIKHΣ AΣΦAΛIΣHΣ Με τη λογική αυτή το Ελληνικό Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης, αλλά ακόμη και τα πιο εκτεταμένα, βαθιά και αλληλοσυμπληρούμενα συστήματα στην Ε.Ε., οδηγούνται σε παροχές minimum minimorum, σε συρρίκνωση και κατάρρευση. Οι ιδιωτικές 8 αγορές ενεδρεύουν. Το σύνθημα του υπερεθνικού χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, με αφορμή τη συνεχιζόμενη κρίση των επισφαλών ενυπόθηκων δανείων και της επ αυτών δομημένης αγοράς πρωτογενών και δευτερογενών ομολόγων, Οι ζημιές κοινωνικοποιούνται, αλλά τα κέρδη ιδιωτικοποιούνται 9, διαπερνά τη λογική αυτού του είδους των αντι-μεταρρυθμίσεων. 10 Το Κοινωνικό Κράτος διαβρώνεται από πολλές κατευθύνσεις και με διάφορες μεθόδους. Έτσι, όπως θα έλεγε ο αξεπέραστος Αριστο- 32 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

τέλης, τον λόγον έχει το Κοινόν. Ή, όπως τον παράφρασε επιτυχώς ο -μέσω του επανακάμπτοντος Κέυνς και προϊόντος του καταστροφικού νεοφιλελεύθερου χρόνου επικαιροποιούμενος- Καρλ Μαρξ, τον λόγο τώρα έχουν η εργατική τάξη και οι συνειδητοποιημένες οργανώσεις της, που πρέπει να αποδείξουν με τη δική τους ενωτική και απελευθερωμένη από τις ιστορικές δουλείες αντιπρότασή τους (πρόταση ευαισθησίας, κοινωνικής συνοχής και διαρκούς βιωσιμότητας, κυρίως από τις πηγές των συσσωρεύσεων του νέου πλούτου), ότι έχουν λόγο ύπαρξης. 7. ΟI AΠOKΛHPOI ΣTH XΩMATEPH Ο συμβολισμός που εκπέμπει ο ανάλγητος διπλασιασμός των ενσήμων για την παροχή βιβλιαρίου υγείας και των στοιχειωδών οικονομικών προνοιακών παροχών, σε περιόδους έξαρσης της ανεργίας κυρίως των νέων και των γυναικών, των ευέλικτων μορφών περιστασιακής εργασίας και μαύρης απασχόλησης, είναι χαρακτηριστικός των τάσεων. Υπορρέει σ αυτές το πρότυπο των ΗΠΑ, όπου πάνω από 47 εκατομμύρια απόκληροι 11 πεθαίνουν στο δρόμο με την ελπίδα κάποια Αρχή της Πολιτείας να βγάλει στη μακάβρια κληρωτίδα, δίκην τηλεπαιχνιδιού, την αγωνία της αργοπορημένης μέχρις θανάτου περίθαλψης. Ενδεχομένως η Κυβέρνηση, με τη ρύθμιση αυτή, να στοχεύει στον περιορισμό της μαζικής χρήσης των ελληνικών υπηρεσιών υγείας από τους οικονομικούς μετανάστες. Και σε αυτή την περίπτωση όμως, η εν λόγω διάταξη θα εμποδίσει την περαιτέρω ουσιαστική ενσωμάτωσή τους στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό της πατρίδας μας, κάτι που πρέπει να αποτελεί το κυρίαρχο μέλημά μας σήμερα. 8. ΘETIKH KINHTIKOTHTA ΣTO ΠOΛITIKO EΠOIKOΔOMHMA Έτσι, με βάσιμη ελπίδα για την μονιμότερη επανάκαμψη της μεγάλης Πολιτικής, υποδεχτήκαμε και πάλι την πρωτοβουλία για δημοψήφισμα επί ψηφισμένου νομοσχεδίου (άρθρο 44 παρ. 2 εδάφιο β του Συντάγματος) του Αλέκου Αλαβάνου. Και ασφαλώς με μεγάλη χαρά την αφύπνιση, επιτέλους, του ΠΑΣΟΚ, με την αποδοχή αυτής της πρότασης, παρά τις επιμέρους ετεροχρονισμένες μεμψιμοιρίες της θεσμικής επανάπαυσης. Όπως επίσης θετικά αποτιμούμε την κατάθεση πρότασης δυσπιστίας ως συμβολικής, αποφασιστικής στροφής σύμπλευσης με την εναγώνια κοινή γνώμη, ενέργειες που εκφράζουν συν τοις άλλοις με αξιοπρέπεια, όπως θέλουμε να πιστεύουμε, και μιαν υποδόρια αλλά γενναία αυτοκριτική. Αρκεί οι περαιτέρω εξειδικεύσεις των πολιτικών του να μην επανέλθουν στις ράγες της εκσυγχρονιστικής ιδεολογικής έκπτωσης και της μονεταριστικής διαχείρισης. 9. ΣYMΠEPAΣMATIKEΣ ΠAPATHPHΣEIΣ Στην κοινή νεοελληνική γλώσσα, μεταρρύθμιση 12 είναι η εφαρμογή διαφορετικών συστημάτων και μεθόδων σε ένα θεσμό ή σύνολο θεσμών, που επιδιώκει αλλαγή προς το καλύτερο. Δηλαδή, μια ανώτερη, ποσοτικά και ποιοτικά, μεταβολή στο ρυθμιζόμενο πεδίο των κοινωνικών σχέσεων. Αυτό που επιχειρείται με το νόμο Πετραλιά (ν. 3655/2008) (εν μέσω της κοινωνικής εγρήγορσης και της προσοχής των πολιτών στην επιχειρούμενη οικειοποίηση του ονόματος και της ιστορίας της Μακεδονίας από το κράτος των Σκοπίων, με την υποστήριξη δυστυχώς της διεθνούς κοινότητας), ασφαλώς δεν εντάσσεται στην ετυμολογική και εννοιολογική χωρητικότητα αυτής της συναρπαστικής EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 33

λέξης. Δυστυχώς και αυτή η παρέμβαση στο ασφαλιστικό σύστημα εγκλωβίζεται στην πάγια, πλέον, πολιτική θέαση της συντηρητικής δημοσιονομικής διαχείρισης. - Προσπερνά τα τεκμηριωμένα αιτήματα για απόδοση, επιτέλους, διαχρονικής δικαιοσύνης στα Ταμεία (σχέδιο σταδιακής επιστροφής των αποθεματικών της κακοδιαχείρισης όλων των περιόδων). - Υποβαθμίζει τις υποχρεώσεις του Κράτους και δεν αναδεικνύει τις εποπτικές, ελεγκτικές και χρηματοδοτικές του υποχρεώσεις σε μείζονα προτεραιότητα (εισροή των νομοθετημένων χρηματοδοτήσεων και σταδιακή αύξησή τους, όπως ορίζει ρητά το άρθρο 4 του ν. 3029/2002, πάταξη της εισφοροδιαφυγής και εισφοροαποφυγής, καταπολέμηση της μαύρης και ανασφάλιστης εργασίας, αντιμετώπιση της περίεργης και χρηματοβόρας όσμωσης του ιδιωτικού με τον δημόσιο τομέα περίθαλψης, μηχανοργάνωση και αυτοματοποιημένοι τρόποι ασφαλιστικής συναλλαγής, πρόσληψη νέου εξειδικευμένου προσωπικού στα Ασφαλιστικά Ταμεία). - Απαξιώνει τις όποιες παρήγορες μορφές αποτελεσματικής αυτοδιαχειριστικής Κοινωνικής Οικονομίας στο ασφαλιστικό σύστημα (όπως π.χ. ΤΣΜΕΔΕ, με επιτυχημένες τραπεζικές επενδύσεις και στοχευμένα αναπτυξιακά-επαγγελματικά προγράμματα), τιμωρώντας έτσι τη δημιουργική συλλογική πρωτοβουλία. - Αναδιανέμει τη φτώχεια (παίρνοντας τμήμα των πόρων των Ταμείων διαφόρων κοινωνικών ομάδων, την επιβίωση των οποίων επέτρεψε η καθολικότητα της ασφάλισης, η καταβολή υψηλών εισφορών και η κομβική συμμετοχή τους στη λειτουργία της κοινωνίας και των συναλλαγών). - Επιμηκύνει τον εργασιακό βίο με εξοντωτικά αντικίνητρα, παρά την αυξανόμενη ανεργία των νέων (κυρίως των πτυχιούχων) και την αναγκαιότητα σήμερα -όσο ποτέ άλλοτε- της διεύρυνσης του ελεύθερου χρόνου για τη συμμετοχή στην οικογενειακή, συνδικαλιστική και πολιτική ζωή, αφού οι νέες τεχνολογικές παραγωγικές μέθοδοι και η αλματώδης αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, όχι μόνο το επιτρέπουν, αλλά αντίθετα το επιβάλλουν. - Δυσκολεύει τη ζωή ευαίσθητων ομάδων πληθυσμού (γυναίκες), που εργάζονται πολλαπλώς και παραλλήλως υπέρ της αναγέννησης και της ευρυθμίας του κοινωνικού συνόλου. - Αποσυνδέει το ασφαλιστικό σύστημα με το αλληλένδετο και συναρτώμενο σύστημα των εργασιακών σχέσεων (αφού οι γενικευόμενες ευέλικτες μορφές εργασίας της flexicurity αποστερούν το σύστημα από πολύτιμους πόρους, αποδίδοντας καταφανώς λιγότερες εισφορές). Εν τέλει, το ασφαλιστικό δεν αντιμετωπίζεται, για άλλη μια φορά, ως το μείζον ζήτημα 13 της Πολιτικής Κοινωνίας και στη βάση της αναδιανομής πολλαπλάσιου παραγόμενου πλούτου. Το υποτυπώδες μόρφωμα του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης των Γενεών αντλεί τους γλίσχρους πόρους του από αβέβαιες και αμφιλεγόμενες πηγές. Περιορίζει τη δράση του στη λογική της συστημικής αναδιανομής της φτώχειας, αφού δεν είναι Ταμείο Αλληλεγγύης των Τάξεων. Είναι, εν κατακλείδι, ένα σχέδιο που υποβαθμίζει στα μάτια του λαού την αυτονομία της εσωτερικής πολιτικής έναντι των διεθνών οικονομικών Οργανισμών και Ολοκληρώσεων, που επιμένουν στη μονεταριστική, τραπεζική, επιμερισμένα αναλογιστική, και ως εκ τούτου αντι-κοινωνική, νεοφιλελεύθερη θεώρηση των μεγάλων ζητημάτων και φαινομένων. Μια νέα μόνιμη πηγή παραγωγής νεόπτωχων δημιουργείται ως συνέπεια κυρίως όλων των αντιασφαλιστικών και αντεργατικών νόμων που ψήφισαν οι Κυβερνήσεις μετά το 1990 και μέχρι σήμερα. Και η κυρίαρχη αντίθεση μεταξύ των αστρονομικών 34 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

διαστάσεων των κερδών της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και της χρηματοπιστωτικής κυριαρχίας από τη μια και της υπο-αμειβόμενης εργασίας (ενεργού ή απόμαχης) από την άλλη, εξοβελίζεται και αντικαθίσταται από δευτερογενείς και επουσιώδεις αντιθέσεις εντός της πολυστρωματικής νέας εργατικής τάξης. Με τέτοια μέτρα το κοινωνικό ρήγμα διαρκώς θα βαθαίνει. Και η πολιτική λειτουργία θα εμφανίζεται αδύναμη, προϊόντος του χρόνου, να ανατρέψει τη δυσμενή για την πλειοψηφία των πολιτών ροή των πραγμάτων. Η ελπίδα για μια άλλη πορεία εναποτίθεται πλέον στη διευρυνόμενη αμφισβήτηση και κινητικότητα της κοινωνικής βάσης στην Ελλάδα και την Ευρώπη.- ΣHMEIΩΣEIΣ 1. Βλέπε άρθρο του Κώστα Παπαδή: Εξέλιξη επιχορήγησης του ΙΚΑ στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ της Κυριακής, 18-11-2007. 2. Βλέπε Βασίλη Μηνακάκη Κοινωνική Ασφάλιση, Εκδόσεις ΚΨΜ, Αθήνα 2008. 3. Βλέπε άρθρο του Κώστα Ελαφρού: Μητρότητα-Εργασία. Δύσκολος συνδυασμός στην εφημερίδα Καθημερινή της Κυριακής, 6-4-2008. 4. Βλέπε άρθρο του Γιώργου Κακουλίδη: Κοινωνική Ασφάλιση. Από τη δεκαετία του 30 η αμφισβήτηση στην εφημερίδα Ριζοσπάστης της Κυριακής, 20-1-2008. 5. Βλέπε το αποκαλυπτικό απόσπασμα από την εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ της 1-6-1947, που με τίτλο Το ΙΚΑ υπό χρεοκοπία, αναφέρει επί λέξει τα εξής: Η Κατοχή, ως ήτο επόμενον, εξηνέμησε τα αποθέματα του ΙΚΑ, τα οποία προηγουμένως είχαν υποστή μεγάλην αφαίμαξιν από το Κράτος. Κατά την περίοδο της 4ης Αυγούστου εδανείσθησαν εις το Δημόσιον 400 εκατομμύρια δραχμών, δηλαδή 400.000 χρυσαί λίραι. Η οφειλή αυτή του Κράτους, αποτελούσα κεφάλαιον, επί του οποίου το ΙΚΑ έπρεπε να διατηρήση όλα του τα δικαιώματα, δεν επεστράφη. Εξ αντιθέτου το Ίδρυμα απειλείται με αναγκαστικά μέτρα για να επιστρέψη εις το Κράτος 20.000 λίρας, τας οποίας εδανείσθη μετά την απελευθέρωσιν δια την αντιμετώπισιν των επειγουσών αναγκών. 6. Βλέπε άρθρο του Αλέξη Αυλωνίτη Στον αέρα το πλαφόν του 20%, εφημερίδα ΕΘΝΟΣ, 14-4-2008. 7. Βλέπε άρθρο του Αλέξη Μητρόπουλου Διακυβεύεται η έννοια των κεφαλαίων στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 17-12-2004. 8. Βλέπε άρθρο της Στέλλας Κεμανετζή Στροφή λόγω Ασφαλιστικού στις Ιδιωτικές Ασφάλειες, εφημερίδα ΕΘΝΟΣ, 25-4-2008. 9. Βλέπε συνέντευξη του Iγνάσιο Ραμονέ στον Αλ. Καψύλη με τίτλο Οι κερδοσκόποι θέλουν να ξεπεράσουν την κρίση με τα δικά μας χρήματα, εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 5-4-2008. 10. Βλέπε εισήγησή μας με τίτλο: Η ασφαλιστική μεταρρύθμιση και η κρίση των συντάξεων στο Συνέδριο του περιοδικού Economist, που διοργανώθηκε στην Αθήνα την 14-2-2008 και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Επιθεώρηση Εργασιακών Σχέσεων, τεύχος 49 (2008), σελ. 43 επ. 11. Βλέπε την έρευνα του Γιώργου Σκαφίδα με τίτλο Το αμερικανικό όνειρο γίνεται εφιάλτης, εφημερίδα ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 6-4-2008. Στην ίδια έρευνα αναφέρονται και τα εξής αποκαλυπτικά στοιχεία για τις ΗΠΑ: 7,8 εκατ. πολίτες χωρίς εργασία, 25 εκατ. υποαπασχολούνται, 2,1 εκατ. δεν αποπλήρωσαν το 2007 τα δάνειά τους, αυξήθηκαν κατά 5 εκατ. οι άποροι την οκταετία Μπους, 28 εκατ. πολίτες τρέφονται με κουπόνια σίτισης. Οι ΗΠΑ έχουν σήμερα 403 αμερικανούς δισεκατομμυριούχους και 36,5 εκατ. άπορους. Βλέπε επίσης άρθρο του James Doran: Νεόπτωχοι, μια νέα κοινωνική τάξη, εφημερίδα Observer και ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 6-4-2008. 12. Βλέπε Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, Εκδόσεις Ίδρυμα Μανώλη Τριανταφυλλίδη, Αθήνα 1998, σελ. 848. 13. Βλέπε το βιβλίο μου Το τέλος του Κοινωνικού Κράτους; Αριστερά και Συνδικάτα Μπροστά στην Απορρύθμιση, Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη, Αθήνα 2008. EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 35