Γεωγραφική αναπροσαρμογή του περιφερειακού αυτοδιοικητικού συστήματος της χώρας κατά τον τελευταίο Καποδίστρια

Γεωγραφική αναπροσαρμογή του περιφερειακού αυτοδιοικητικού συστήματος της χώρας κατά τον τελευταίο Καποδίστρια Η θέση της Πρωτοβουλίας Άμεσης Διαδραστικής Δημοκρατίας Ελλάδας (Π.Α.Δ.Δ.Ε.) για την περιφερειακή αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση Περιεχόμενα 1. Εισαγωγικά 2 1.1. Η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση Περιφέρειες της Ελλάδας σύμφωνα με τον Τελευταίο «Καποδίστρια» 3 1.2. Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης 3 1.2.1. Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και η μουσουλμανική μειονότητα 6 1.3. Η Περιφέρεια Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας 7 1.4. Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας 9 1.5. Η Περιφέρεια Κεντρικής Ελλάδας και Βορείου Αιγαίου 12 1.6. Η Περιφέρεια Αττικής 14 1.7. Η Περιφέρεια Πελοποννήσου 17 1.8. Η Περιφέρεια Κρήτης και Νοτίου Αιγαίου 20 1

Γεωγραφική αναπροσαρμογή του περιφερειακού αυτοδιοικητικού συστήματος της χώρας κατά τον τελευταίο Καποδίστρια Η θέση της Πρωτοβουλίας Άμεσης Διαδραστικής Δημοκρατίας Ελλάδας (Π.Α.Δ.Δ.Ε.) για την περιφερειακή αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση 1. Εισαγωγικά Από τη στιγμή που πιστεύουμε ότι η όποια μετακίνηση ή κατανομή του πληθυσμού διαμορφώνεται ανάλογα με τις οικονομικές δραστηριότητες που συμβαίνουν στη χώρα και προς τους χώρους που δημιουργούνται οικονομικές δραστηριότητες, αυτό σημαίνει ότι μια συντεταγμένη πολιτεία αν θέλει να κρατήσει πληθυσμιακές ισορροπίες στο χώρο της, είναι ανάγκη να επενδύσει και να δημιουργήσει οικονομικές δραστηριότητες ανάλογα με το πού θέλει, χρειάζεται ή απαιτείται να επιτείνει την πληθυσμιακή συγκέντρωση. Για το λόγο ότι όπου υπάρχει οικονομική δραστηριότητα υπάρχει και πληθυσμός, θεωρήσαμε απαραίτητο τα βασικά κριτήρια της αναπροσαρμογής σύμφωνα με τον Τελευταίο «Καποδίστρια», να είναι η γεωγραφική και η πληθυσμιακή παράμετρος. Όταν λέμε «γεωγραφική παράμετρος» εννοούμε αποτελεσματική γεωγραφική γειτνίαση 1. Για παράδειγμα, στην υπάρχουσα Περιφέρεια Ιονίων Νήσων υφίσταται γεωγραφική γειτνίαση μεταξύ Κέρκυρας και Ζακύνθου και πόσο αποτελεσματική είναι αυτή η γειτνίαση; Είναι ίδιο το περιεχόμενο αυτής της γειτνίασης με αυτό των Νομών Ξάνθης και Κομοτηνής; Όταν λέμε «πληθυσμιακή παράμετρος» εννοούμε μια ισόρροπη κατά το δυνατόν κατανομή του υπάρχοντος πληθυσμού της Ελλάδας στις προτεινόμενες Περιφέρειες, οι οποίες θα λειτουργούν αποκεντρωτικά και θα δημιουργούν προϋποθέσεις αποσυμφόρησης των μεγάλων πολεοδομικών συγκροτημάτων. Για εμάς, το Α.Ε.Π., το εισόδημα, η δομή απασχόλησης, η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού δεν αποτελούν κριτήριο για την αναπροσαρμογή των γεωγραφικών περιφερειών της χώρας, για το λόγο ότι οι περιφέρειες δεν μπορεί να συγκροτηθούν με βάση την οικονομική ομοιογένεια των διαφόρων περιοχών που θα τις απαρτίσουν. Για εμάς ρόλο παίζει το πού δημιουργούνται οι οικονομικές προϋποθέσεις για την προσέλκυση του εργατικού δυναμικού, αν δηλαδή αυτές θα γίνουν στα μεγάλα αστικά κέντρα που ασφυκτιούν πληθυσμιακά και συρρικνώνουν τις περιφέρειες ή αν θα δημιουργηθούν στις περιφέρειες για να τονώσουν τα πληθυσμιακά τους δεδομένα, όπου αυτό χρειάζεται, και να αποσυμφορήσουν τα μεγάλα αστικά κέντρα. Άρα, η οικονομική ομοιογένεια θα είναι αποτέλεσμα της μεταρρύθμισης και όχι προϋπόθεση για τη μεταρρύθμιση και θα προέλθει από τις παρεμβάσεις που θα κάνει η συντεταγμένη πολιτεία, έτσι ώστε να μην υπάρχουν στη χώρα Περιφέρειες χωρίς πολίτες και Δήμοι χωρίς δημότες. Η κοινωνική και πολιτισμική ομοιογένεια δεν θεωρήσαμε ότι μπορεί σήμερα να παίζει σημαντικό ρόλο, από τη στιγμή που ζούμε κυριολεκτικά σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, με ένα 1 Γεωργογιάννης, Π. (2008), Ο Τελευταίος «Καποδίστριας», Από τον Ολιγαρχικό και Συγκεντρωτικό Δημοκρατισμό στην Άμεση Διαδραστική Δημοκρατία, Κεφάλαιο 6.2.7. Η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, Πάτρα, σελ 2

ποσοστό ατόμων της τάξης του 10-15% στο σύνολο του ελληνικού πληθυσμού, που ζει σήμερα στη χώρα μας και ανήκει σε πολιτισμικά διαφορετικές ομάδες. Στη συνέχεια θα παρουσιάσουμε αρχικά τον Τελευταίο «Καποδίστρια» για τη διαίρεση της χώρας σε γεωγραφικές Περιφέρειες και εν συνεχεία θα αναπτύξουμε τη σκέψη μας για τη διοικητική αναπροσαρμογή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. 1.1. Η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση Περιφέρειες της Ελλάδας σύμφωνα με τον Τελευταίο «Καποδίστρια» Συνολικά, για τον ελλαδικό χώρο δημιουργούνται 7 αυτοδιοικούμενες περιφέρειες, οι οποίες διοικούνται από τα Περιφερειακά τους Κοινοβούλια, τα οποία έχουν αρμοδιότητες αποκλειστικά για την Περιφέρειά τους και μόνο. Για τη μορφή και τον τρόπο λειτουργίας των Περιφερειακών Κοινοβουλίων γίνεται αναφορά στο επόμενο κεφάλαιο, που αφορά τη διοικητική αναπροσαρμογή του αυτοδιοικητικού συστήματος της χώρας. Οι προτεινόμενες Περιφέρειες είναι οι εξής: 1. Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης 2. Περιφέρεια Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας 3. Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος 4. Περιφέρεια Κεντρικής Ελλάδος και Βορείου Αιγαίου 5. Περιφέρεια Αττικής 6. Περιφέρεια Πελοποννήσου 7. Περιφέρεια Κρήτης και Νοτίου Αιγαίου Στόχος αυτής της γεωγραφικής διαίρεσης της χώρας στις περιφέρειες που αναφέρθηκαν και την ίδρυση των Περιφερειακών Κοινοβουλίων τους, είναι να λειτουργήσουν αποκεντρωτικά και όλες οι εξουσίες που έχουν σχέση με τα εσωτερικά θέματά της να μεταφερθούν στα Περιφερειακά Κοινοβούλια, έτσι ώστε τα Περιφερειακά Κοινοβούλια να ασκούν κυβερνητικό έργο Περιφέρειας και η Κεντρική Κυβέρνηση να αποσυμφορηθεί και λειτουργεί επιτελικά. Όλες οι διαδικασίες των Περιφερειακών Κοινοβουλίων έχουν την εποπτεία του Κεντρικού Κράτους. Με τον τρόπο αυτό η Κεντρική Εξουσία απαλλάσσεται από ένα μεγάλο βάρος υποχρεώσεων, λόγω του υδροκεφαλικού συγκεντρωτισμού της, και μπορεί πραγματικά να ασχοληθεί με την πολιτική όλη της επικράτειας, εσωτερική και εξωτερική. 1.2. Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Όπως φαίνεται και στο χάρτη 1, η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης περιλαμβάνει τους Νομούς Έβρου, Ροδόπης, Ξάνθης, Δράμας, Καβάλας, Σερρών. Επίσης περιλαμβάνει τις Νήσους Λήμνο και Άγιο Ευστράτιο. Βασικό κριτήριο οριοθέτησης αυτής της Περιφέρειας αποτέλεσαν, μεταξύ άλλων, η γεωγραφική γειτνίαση των Νομών αυτών. Η Περιφέρεια αυτή διαθέτει την Εγνατία Οδό, η οποία πιθανώς άρχισε να κατασκευάζεται στη δεκαετία του 1970, και σε ό,τι αφορά τα όρια της Περιφέρειας έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Ανταποκρίνεται, όμως, σε προδιαγραφές του περασμένου αιώνα και όχι του σήμερα, αφού διαθέτει δύο λωρίδες ανά κατεύθυνση χωρίς βοηθητική λωρίδα, κάτι που δεν συμβαίνει σε άλλα τμήματα της 3

Εγνατίας Οδού. Αυτό σημαίνει ότι δεν ανταποκρίνεται πλήρως στις σημερινές ανάγκες, πολύ περισσότερο όταν και άλλες χώρες των Βαλκανίων έχουν ήδη ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή ένωση (π.χ. Βουλγαρία, Ρουμανία) ή πρόκειται να ενταχθούν (π.χ. Τουρκία). Πάντως, σήμερα, με την υπάρχουσα κατάσταση της Εγνατίας Οδού, διευκολύνεται σε ένα ικανοποιητικό βαθμό η οδική επικοινωνία μεταξύ των Νομών της. Διαθέτει το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, που παίζει σημαντικό ρόλο στην περιοχή. Επίσης δύο αεροδρόμια, στην Αλεξανδρούπολη και στην Καβάλα, που όπως και η Εγνατία Οδός διευκολύνουν την επικοινωνία των περιοχών της Περιφέρειας με την υπόλοιπη Ελλάδα και τον κόσμο και επομένως διαθέτει όλα τα εχέγγυα για τη λειτουργία ενός Περιφερειακού Κοινοβουλίου. Ως έδρα του Περιφερειακού Κοινοβουλίου της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ορίζεται η Ξάνθη. Χαρακτηριστικά του πληθυσμού της Περιφέρειας αυτής είναι η πολυπολιτισμικότητα, αφού συμβιώνουν σε αυτή από την απελευθέρωση μέχρι σήμερα Έλληνες, μουσουλμανική μειονότητα και παλιννοστούντες από της Δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και άλλα μέρη του κόσμου. Θεωρούμε ότι ειδικά για το θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης, είναι απαραίτητο να αναφερθούμε πιο εκτεταμένα, θα το πράξουμε όμως στη συνέχεια. Χάρτης 1: Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Ο πληθυσμός της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ανέρχεται σήμερα στις 830.458 κατοίκους, σύμφωνα με τα στοιχεία απογραφής του 2001, όπως φαίνεται στον πίνακα 107. Στον πίνακα 108 επίσης φαίνονται και οι πληθυσμιακές μεταβολές όλων των Νομών της Περιφέρειας από το 1961 μέχρι σήμερα. Συνολικά η Περιφέρεια παρουσιάζει μια πληθυσμιακή μείωση της τάξης του 6,68%, όπως φαίνεται και στον πίνακα 107, κάτι που σημαίνει πως είναι απαραίτητο να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για την πληθυσμιακή αναζωογόνησή της. Το φαινόμενο αυτό θα το διαπιστώσουμε και σε άλλες περιφέρειες. Επομένως, σε άλλο κεφάλαιο στη συνέχεια αυτού του βιβλίου θα αναφερθούμε στα μέτρα 4

που είναι ανάγκη να λάβει το κεντρικό κράτος αλλά και τα περιφερειακά κοινοβούλια και οι νέοι Δήμοι του Τελευταίου «Καποδίστρια», έτσι ώστε να υπάρξει μια ισόρροπη πληθυσμιακή αναζωογόνηση ανά την επικράτεια. Πίνακας 1: Πληθυσμιακή μεταβολή της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ανά Νομό από το 1961 έως το 2001 2 Απογραφές Νομός 1961 1971 1981 1991 2001 1961-2001 % Ξάνθης 89.594 82.917 88.777 91.063 101.856 12.262 13,69 Καβάλας 140.751 121.593 135.218 135.937 145.054 4.303 3,06 Ροδόπης 109.201 107.677 107.957 103.190 110.828 1.627 1,49 Έβρου 157.760 138.988 148.486 143.752 149.354-8.406-5,33 Σερρών 248.041 202.898 196.247 192.828 200.916-47.125-19,00 Δράμας 121.006 91.009 94.772 96.554 103.975-17.031-14,07 Λήμνου 22.873 17.789 16.017 17.931 18.475-4.398-26,57 Σύνολα 889.226 762.871 787.474 781.255 830.458-58.768-6,68 Στο γράφημα 85 φαίνεται καθαρά σε ποιους νομούς είναι απαραίτητο να γίνουν επενδυτικές παρεμβάσεις για την πληθυσμιακή αναζωογόνηση της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Γράφημα 1: Γραφική αναπαράσταση της πληθυσμιακής μεταβολής της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ανά Νομό από το 1961 έως το 2001 σε % 2 Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας, Στοιχεία απογραφής πληθυσμού 1951-2001. 5

Με την ίδρυση του Περιφερειακού Κοινοβουλίου της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης λειτουργούμε αποκεντρωτικά, αφού όλες οι εξουσίες που έχουν σχέση με τα εσωτερικά θέματα της Περιφέρειας μεταφέρονται, όπως θα δούμε, στο Περιφερειακό Κοινοβούλιο. 1.2.1. Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και η μουσουλμανική μειονότητα Πέρα από τους όποιους πληθυσμούς κατοικούν στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, θεωρούμε απαραίτητο να αναφερθούμε στη μουσουλμανική μειονότητα της περιοχής. Ως γνωστό, τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης την αποτελούν Έλληνες Μουσουλμάνοι, Έλληνες Τσιγγάνοι και Έλληνες Πομάκοι, δηλαδή πολιτισμικά διαφορετικές μεταξύ τους ομάδες Ελλήνων πολιτών σύμφωνα με τη συνθήκη της Λωζάνης και την Ελλάδα, ενώ ομοιογενής τουρκογενής μειονότητα για την τουρκική πλευρά. Η συνθήκη της Λωζάνης δίνει το δικαίωμα στην Ελλάδα να καθορίζει την πολιτική της αναφορικά με τη διδασκαλία της γλώσσας του εκπαιδευτικού της συστήματος, δηλαδή την ελληνική και την ένταξη της μειονότητας ανταγωνιστικά στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, επίσης, αναφορικά με τις πολιτισμικές μειονότητες, ορίζει την υποχρεωτική φοίτηση μαθητών πολιτισμικά διαφορετικών ομάδων στα κανονικά σχολεία της χώρας που διαμένουν. Μολαταύτα, οι εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις, παραβλέποντας και τις δύο αυτές δυνατότητες και τα δικαιώματά τους, που είναι προς όφελος της μειονότητας, δέχονται την εφαρμογή ενός εκπαιδευτικού μοντέλου του 50%-50% στην ελληνική και την τουρκική γλώσσα για όλες τις μουσουλμανικές μειονότητες της Θράκης (Πομάκους, τσιγγάνους, τουρκογενείς). Αποτέλεσμα αυτού είναι, όλος ο πληθυσμός της μουσουλμανικής μειονότητας να παραμένει στο εκπαιδευτικό περιθώριο της Ελληνικής Δημοκρατίας, κάτι που οδηγεί στην περιθωριοποίησή τους και την «εκμετάλλευσή» τους από κέντρα του εξωτερικού. Εκτός αυτού, οι πολιτισμικές μειονότητες των Πομάκων και των τσιγγάνων, ενώ ζητούν απεγνωσμένα την κατασκευή και επάνδρωση με Έλληνες εκπαιδευτικούς ελληνόγλωσσων σχολείων στα πομακοχώρια, έτσι ώστε τα παιδιά τους να μπορούν να ενταχθούν στο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας όπως όλα τα υπόλοιπα ελληνόπουλα της χώρας (να πάνε στο Γυμνάσιο, στο Λύκειο, στο Πανεπιστήμιο κ.λπ.), το ίδιο το ελληνικό κράτος αδυνατεί να βρει οικόπεδα για να ικανοποιήσει το αίτημα των δύο αυτών πολιτισμικών μειονοτήτων (!), κάτι που θα έπρεπε να το κάνει σε διάστημα ενός έτους από την υποβολή του αιτήματος. Στον Τελευταίο «Καποδίστρια» τέτοιου είδους προβλήματα αντιμετωπίζονται άμεσα και αποτελεσματικά από τις ίδιες τις τοπικές κοινωνίες, αφού είναι δικές της αποφάσεις οι μαθητές των Πομάκων και των τσιγγάνων τουλάχιστον να ενταχθούν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και έχουν την αρμοδιότητα και τη δυνατότητα να το πράξουν μέσω των Περιφερειακών Κοινοβουλίων, όπως θα δούμε σε επόμενο κεφάλαιο. Είναι προς το συμφέρον πρωτίστως των ελληνικών πολιτισμικών μειονοτήτων της Θράκης να ενταχθούν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα για να μπορούν να ανταγωνιστούν σε όλα τα επίπεδα τους υπόλοιπες Έλληνες συμμαθητές και συμπολίτες τους. 6

1.3. Η Περιφέρεια Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας Στην Περιφέρεια Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, όπως φαίνεται και στο χάρτη 2, περιλαμβάνονται συνολικά 9 Νομοί, δηλαδή οι Νομοί Θεσσαλονίκης, Πιερίας, Ημαθίας, Χαλκιδικής, Πέλλης, Καστοριάς, Κιλκίς, Κοζάνης, Φλωρίνης και το Άγιο Όρος, το οποίο όμως είναι αυτοδιοικούμενη περιοχή. Βασικό κριτήριο οριοθέτησης αυτής της Περιφέρειας ήταν, μεταξύ άλλων, η γεωγραφική γειτνίαση των Νομών αυτών. Και η Περιφέρεια αυτή διαθέτει την Εγνατία Οδό σχεδόν ολοκληρωμένη, που παίζει σημαντικό ρόλο στην οδική επικοινωνία μεταξύ των Νομών της. Διαθέτει επίσης ένα διεθνές αεροδρόμιο, το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, καθώς και το αεροδρόμιο Καστοριάς, που επίσης διευκολύνουν την επικοινωνία των περιοχών της Περιφέρειας με την υπόλοιπη Ελλάδα και τον κόσμο. Χάρτης 2: Η Περιφέρεια Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας Διαθέτει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, το οποίο έχει παράρτημα και στη Φλώρινα. Χαρακτηριστικό πάντως είναι ότι οι έδρες και των τριών Πανεπιστημίων βρίσκονται στη Θεσσαλονίκη, κάτι που αποδεικνύει το συγκεντρωτικό χαρακτήρα με τον οποίο λειτουργεί η ελληνική πολιτεία μέχρι σήμερα, συγκεντρώνοντας τη διοίκηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στα μεγάλα αστικά κέντρα, στην περίπτωσή μας στη Θεσσαλονίκη. Έτσι, ενώ έχουμε το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, η έδρα του βρίσκεται στην Κεντρική Μακεδονία. Επίσης διαθέτει και πλήθος σχολών Α.Τ.Ε.Ι. σε διάφορους νομούς. Ο πληθυσμός της Περιφέρειας Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας ανέρχεται σήμερα στις 1.936.873 κατοίκους, σύμφωνα με τα στοιχεία απογραφής του 2001, όπως φαίνεται στον πίνακα 109, στον οποίο φαίνονται και οι πληθυσμιακές μεταβολές όλων των Νομών της Περιφέρειας από το 1961 μέχρι σήμερα. Συνολικά, η Περιφέρεια παρουσιάζει μια πληθυσμιακή αύξηση της τάξης του 13,89%, όπως φαίνεται και στον πίνακα 109, κάτι που σημαίνει ότι η Περιφέρεια αυτή έχει οικονομικές δραστηριότητες 7

που συνολικά συγκρατούν και αυξάνουν τον πληθυσμό της, αν και σε 3 από τους νομούς της Περιφέρειας παρουσιάζεται πληθυσμιακή μείωση της τάξης του 13,38%, 18,61% και 18,69% στους νομούς Κιλκίς, Κοζάνης και Φλωρίνης αντίστοιχα. Αυτό σημαίνει ότι οι Νομοί αυτοί υπολείπονται σε ανάπτυξη, αφού όπως έδειξε η ανάλυση του ερευνητικού μέρους της εργασίας μας, όπου υπάρχουν οικονομικές δραστηριότητες υπάρχει και συγκέντρωση πληθυσμού. Επομένως, στους τρεις αυτούς νομούς είναι απαραίτητο να ληφθούν μέτρα για την περαιτέρω οικονομική τους ανάκαμψη, έτσι ώστε όχι μόνο να συγκρατήσουν αλλά και να αντιστρέψουν την πληθυσμιακή διαρροή. Πίνακας 2: Πληθυσμιακή μεταβολή της Περιφέρειας Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας ανά Νομό από το 1961 έως το 2001 3 Απογραφές Νομός 1961 1971 1981 1991 2001 1961-2001 % Θεσσαλονίκης 546.286 711.990 871.580 946.864 1.057.825 511.539 93,64 Πιερίας 97.697 91.728 106.859 116.763 129.846 32.149 32,91 Ημαθίας 114.515 118.103 133.750 139.934 143.618 29.103 25,41 Χαλκιδικής 79.849 73.850 79.036 92.117 104.894 25.045 31,37 Πέλλης 133.224 126.085 132.386 138.761 145.797 12.573 9,44 Καστοριάς 47.487 45.711 53.169 52.685 53.483 5.996 12,63 Κιλκίς 102.812 84.375 81.562 81.710 89.056-13.756-13,38 Κοζάνης 190.835 135.709 147.051 150.386 155.324-35.511-18,61 Φλωρίνης 67.356 52.264 52.430 53.147 54.768-12.588-18,69 Άγιον Όρος 2.687 1.732 1.472 1.536 2.262-425 -15,82 Σύνολα 1.382.748 1.441.547 1.659.295 1.773.903 1.936.873 554.125 13,89 Η έδρα του Περιφερειακού Κοινοβουλίου της Περιφέρειας Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας σύμφωνα με τον Τελευταίο «Καποδίστρια» βρίσκεται στην Πέλλα, για αποκεντρωτικούς καθαρά λόγους, αφού με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ένας νέος αποκεντρωτικός πόλος. Όπως είδαμε στο Σχέδιο «Καποδίστριας ΙΙ», οι υπερνομαρχίες που δημιουργούνται συγκεντρώνουν τις υπηρεσίες τους σε πολεοδομικά συγκροτήματα που παρουσιάζουν μεγάλη οικονομική δραστηριότητα και κατά συνέπεια πληθυσμιακή αύξηση. Επομένως, αν θέλουμε να ασκούμε πολιτική αποκέντρωσης δεν πρέπει να ενισχύουμε τα πολεοδομικά συγκροτήματα προς τα οποία υπάρχει μεγάλη πληθυσμιακή ροή, αλλά να αποκεντρώνουμε υπηρεσίες σε περιοχές όπου υπάρχει πληθυσμιακή και οικονομική ύφεση. Συνεπώς, με τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Πέλλα ενισχύεται η Περιφέρεια. Εκτός αυτού, η Πέλλα βρίσκεται σε κεντρικότερο σημείο της Περιφέρειας αυτής. Για τη Θεσσαλονίκη, η μεταφορά της πρωτεύουσας της Περιφέρειας στην Πέλλα σημαίνει την πληθυσμιακή αποσυμφόρησή της και σε καμία περίπτωση δεν πλήττει το γόητρό της, αφού και ιστορία διαθέτει και βρίσκεται σε ένα χώρο που είναι από τη φύση του αναπτυξιακός, εφόσον διαθέτει το μεγαλύτερο λιμάνι της βορείου Ελλάδος με απεριόριστες προοπτικές ανάπτυξης, αφού μπορεί να μεταβληθεί στις επόμενες δεκαετίες στο μεγαλύτερο λιμάνι των της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. 3 Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας, Στοιχεία απογραφής πληθυσμού 1951-2001. 8

Στο γράφημα 86 φαίνεται καθαρά σε ποιους νομούς είναι ανάγκη να γίνουν παρεμβάσεις για την πληθυσμιακή αναζωογόνηση της Περιφέρειας Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας. Γράφημα 2: Πληθυσμιακή μεταβολή της Περιφέρειας Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας ανά Νομό από το 1961 έως το 2001 Και στην Περιφέρεια Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, με την εγκατάσταση του Περιφερειακού Κοινοβουλίου στη Πέλλα, λειτουργούμε δύο φορές αποκεντρωτικά, πρώτον γιατί αποσυμφορείται η Θεσσαλονίκη από υπηρεσίες που πρόκειται ακόμη να εγκατασταθούν στην πόλη αν ισχύσει το Σχέδιο «Καποδίστριας ΙΙ» και δεύτερον, γιατί δίνονται κίνητρα να μετακινηθούν πληθυσμοί προς την Πέλλα, αντί να συσσωρεύονται στα ήδη υπάρχοντα μεγάλα αστικά κέντρα, και να δημιουργηθεί έτσι ακόμη ένα περιφερειακό κέντρο. 1.4. Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας Στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, όπως φαίνεται και στο χάρτη 3, περιλαμβάνονται συνολικά 12 Νομοί, δηλαδή οι Νομοί Κερκύρας, Ιωαννίνων, Πρεβέζης, Άρτης, Θεσπρωτίας, Κεφαλληνίας, Λευκάδος, Καρδίτσας, Τρικάλων, Γρεβενών, Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας. Βασικά κριτήρια οριοθέτησης αυτής της Περιφέρειας ήταν μεταξύ άλλων η γεωγραφική γειτνίαση, η πληθυσμιακή αφαίμαξη των περιοχών της ηπειρωτικής δυτικής Ελλάδας λόγω της εγκατάλειψής τους, οι δυνατότητες επικοινωνίας που μπορούν να αναπτυχθούν μεταξύ των Νομών της ηπειρωτικής δυτικής Ελλάδας και των νησιωτικών περιοχών του Ιονίου. 9

Χάρτης 3: Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας διαθέτει ένα διεθνές αεροδρόμιο στην Κέρκυρα, που αποτελεί νησιωτικό χώρο, και δύο μικρότερα αεροδρόμια ένα στην πόλη των Ιωαννίνων και ένα στην Κεφαλλονιά. Είναι αδιανόητο μια ολόκληρη Περιφέρεια να μη διαθέτει ένα διεθνές αεροδρόμιο, παρότι διαθέτει εκατοντάδες χιλιόμετρα ακτών ιδανικών για τουριστική εκμετάλλευση, κάτι που αναμφίβολα θα συνέβαλλε στην ανάπτυξή της. Πίνακας 3: Πληθυσμιακή μεταβολή της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας ανά Νομό από το 1961 έως το 2001 4 Απογραφές Νομός 1961 1971 1981 1991 2001 1961-2001 % Κερκύρας 101.770 92.933 99.477 107.592 111.975 10.205 10,03 Ιωαννίνων 155.326 134.688 147.304 158.193 170.239 14.913 9,60 Πρεβέζης 60.868 55.262 55.915 58.628 59.356-1.512-2,48 Τρικάλων 143.856 133.417 134.207 138.946 138.047-5.809-4,04 Άρτης 82.630 78.376 80.044 78.719 78.134-4.496-5,44 Αιτωλ/νίας 237.738 228.989 219.764 228.180 224.429-13.309-5,60 Γρεβενών 42.787 35.275 36.421 36.797 37.947-4.840-11,31 Θεσπρωτίας 52.125 40.684 41.278 44.188 46.091-6.034-11,58 Κεφ/νίας 46.314 36.742 31.297 32.474 39.488-6.826-14,74 Καρδίτσης 152.543 133.776 124.930 126.854 129.541-23.002-15,08 Ευρυτανίας 39.716 29.533 26.182 24.307 32.053-7.663-19,29 Λευκάδος 30.261 25.371 21.863 21.111 22.506-7.755-25,63 Σύνολα 1.145.934 1.025.046 1.018.682 1.055.989 1.089.806-56.128-7,96 4 Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας, Στοιχεία απογραφής πληθυσμού 1951-2001. 10

Από άποψη οδικών δικτύων, η κατάστασή της δεν είναι καθόλου ενθαρρυντική αφού η Εγνατία Οδός παραμένει ημιτελής, ενώ η Ιόνια Οδός δεν έχει ακόμη αρχίσει να κατασκευάζεται. Χαρακτηριστικά του πληθυσμού της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας είναι η σχετική πολιτισμική ομοιογένεια και η γειτνίαση με τα νησιά του Ιονίου Πελάγους, αφού πολλοί κάτοικοι των νησιών αυτών προέρχονται από νομούς της Ηπείρου στο πλαίσιο της εσωτερικής μετανάστευσης. Διαθέτει το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο στην Κέρκυρα, καθώς και τα Τ.Ε.Ι. Ηπείρου, τα οποία παρότι έχουν παραρτήματα σε διάφορες περιοχές και τα περισσότερα τμήματα βρίσκονται στην Άρτα. Ο πληθυσμός της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας ανέρχεται σήμερα στις 1.089.806 κατοίκους, σύμφωνα με τα στοιχεία απογραφής του 2001, όπως φαίνεται στον πίνακα 110, στον οποίο φαίνονται και οι πληθυσμιακές μεταβολές όλων των Νομών της Περιφέρειας από το 1961 μέχρι σήμερα. Η έδρα του Περιφερειακού Κοινοβουλίου της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας βρίσκεται στο κέντρο της Περιφέρειας, έτσι ώστε οι αποστάσεις μεταξύ των Νομών να είναι ισόρροπες. Το Περιφερειακό Κοινοβούλιο, λοιπόν, εγκαθίσταται στην Φιλοθέη, στην περιοχή μεταξύ του Δήμου Αρταίων και του Δήμου Φιλοθέης. Στο γράφημα 86 απεικονίζονται οι πληθυσμιακές τάσεις όλων των Νομών της Περιφέρειας από το 1961 έως το 2001. Χαρακτηριστικό πάντως είναι ότι εκτός των Νομών Κερκύρας και Ιωαννίνων, όλοι οι άλλοι Νομοί παρουσιάζουν μια δραματική πληθυσμιακή αποψίλωση. Γράφημα 3: Πληθυσμιακή μεταβολή της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας ανά Νομό από το 1961 έως το 2001 Συνολικά η Περιφέρεια παρουσιάζει μια πληθυσμιακή μείωση της τάξης του 7,96%, όπως φαίνεται και στον πίνακα 110, κάτι που σημαίνει ότι η Περιφέρεια αυτή χρήζει άμεσων οικονομικών ενεργειών, αφού από το σύνολο των Νομών που την απαρτίζουν μόνο οι Νομοί Κερκύρας και Ιωαννίνων παρουσιάζουν μια σχετικά μικρή αύξηση του πληθυσμού που ανέρχεται σε 10,03% και 9,60% 11

αντίστοιχα. Και λέμε μικρή για το λόγο ότι η πανελλαδική αύξηση του πληθυσμού από το 1961 μέχρι το 2001, όπως ήδη είδαμε, ανέρχεται σε 6,61%. Όλοι οι υπόλοιποι Νομοί, νησιωτικοί και ηπειρωτικοί, παρουσιάζουν μείωση που κυμαίνεται από 2,48% στο Νομό Πρεβέζης μέχρι 25,63% στο Νομό Λευκάδας. 1.5. Η Περιφέρεια Κεντρικής Ελλάδας και Βορείου Αιγαίου Στην Περιφέρεια Κεντρικής Ελλάδας και Βορείου Αιγαίου, όπως φαίνεται και στο χάρτη 4, περιλαμβάνονται συνολικά 9 Νομοί, δηλαδή οι Νομοί Εύβοιας, Μαγνησίας, Λαρίσης, Βοιωτίας, Φθιώτιδος, Φωκίδος, Χίου, Σάμου και Λέσβου. Βασικά κριτήρια οριοθέτησης αυτής της Περιφέρειας ήταν, μεταξύ άλλων, η γεωγραφική γειτνίαση των ηπειρωτικών Νομών και αναφορικά με τα νησιά της Λέσβου, της Χίου και της Σάμου, η ανάπτυξη δυνατοτήτων πρόσβασης σε αυτά από το λιμάνι του Βόλου. Είναι αυτονόητο ότι η Περιφέρεια αυτή είναι απαραίτητο να αναπτύξει μελλοντικά επικοινωνιακούς διαύλους, κάτι που ισχύει και για όλες τις άλλες περιφέρειες της Ελλάδας σύμφωνα με τον Τελευταίο «Καποδίστρια», που θα ενισχύσει την αποκέντρωση κυρίως για το λόγο ότι δε θα είναι αποκλειστικό κέντρο αναφοράς η Αθήνα, αλλά θα δημιουργηθούν και άλλα σημεία αναφοράς ανά την επικράτεια. Χάρτης 4: Η Περιφέρεια Κεντρικής Ελλάδας και Βορείου Αιγαίου Η Περιφέρεια αυτή διαθέτει τρία αεροδρόμια στη Χίο, τη Σάμο και τη Μυτιλήνη. Είναι αυτονόητο ότι είναι επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθεί αεροδρόμιο και στα ηπειρωτικά τμήματα της, 12

για να διευκολύνεται η επικοινωνία με τα νησιά αλλά και την υπόλοιπη Ελλάδα. Διαθέτει ένα αρκετά καλό οδικό δίκτυο και η σύνδεσή της με τα νησιά του Αιγαίου θα της δώσει τη δυνατότητα να δραστηριοποιηθεί και ακτοπλοϊκά. Και στην Περιφέρεια αυτή υπάρχουν παρόμοια πληθυσμιακά χαρακτηριστικά με την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, αφού συμπεριλαμβάνονται στην Περιφέρεια αυτή τόσο ηπειρωτικοί Νομοί όσο και νησιωτικές περιοχές. Διαθέτει δύο Πανεπιστήμια, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, καθώς και τα Α.Τ.Ε.Ι. Λάρισας, που της εξασφαλίζουν τις δυνατότητες λειτουργίας της ως Περιφέρειας. Η έδρα του Περιφερειακού Κοινοβουλίου της Περιφέρειας Κεντρικής Ελλάδας και Βορείου Αιγαίου βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της Περιφέρειας, έτσι ώστε οι αποστάσεις μεταξύ των Νομών να είναι όσο το δυνατόν ισόρροπες, αλλά και ταυτόχρονα να λειτουργεί αποκεντρωτικά. Το σημείο αυτό είναι το Βελεστίνο, στο οποίο σύμφωνα με τον Τελευταίο «Καποδίστρια» θα πρέπει να μεταφερθεί και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και να δημιουργηθούν άμεσες οδικές συγκοινωνιακές συνδέσεις με τις γειτονικές πόλεις (Βόλος, Λάρισα, Λαμία κ.λπ.). Το γεγονός αυτό θα δημιουργήσει σχετικά αποσυμφόρηση στις πόλεις του Βόλου και της Λάρισας και θα δημιουργήσει ένα νέο πόλο ανάπτυξης με ευεργετικές επιπτώσεις. Πίνακας 4: Πληθυσμιακή μεταβολή της Περιφέρειας Κεντρικής Ελλάδας και Βορείου Αιγαίου ανά Νομό από το 1961 έως το 2001 5 Απογραφές Νομός 1961 1971 1981 1991 2001 1961-2001 % Εύβοιας 166.097 165.369 188.410 208.408 215.136 49.039 29,52 Μαγνησίας 162.285 161.392 182.222 198.434 206.995 44.710 27,55 Λαρίσης 237.776 232.226 254.295 270.612 279.305 41.529 17,47 Βοιωτίας 114.256 114.675 117.175 134.108 131.085 16.829 14,73 Φθιώτιδος 160.035 154.542 161.995 171.274 178.771 18.736 11,71 Φωκίδος 47.842 41.361 44.222 44.183 48.284 442 0,92 Χίου 62.223 53.948 49.865 52.184 53.408-8.815-14,17 Σάμου 52.022 41.709 40.519 41.965 43.595-8.427-16,20 Λέσβου 117.378 97.013 88.603 87.151 90.643-26.735-29,79 Σύνολα 1.119.914 965.319 1.038.792 1.121.255 1.247.222 127.308 4,64 Ο πληθυσμός της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας ανέρχεται σήμερα σε 1.247.222 κατοίκους, σύμφωνα με τα στοιχεία απογραφής του 2001, όπως φαίνεται στον πίνακα 111, στον οποίο φαίνονται και οι πληθυσμιακές μεταβολές όλων των Νομών της Περιφέρειας από το 1961 μέχρι σήμερα. Συνολικά η Περιφέρεια παρουσιάζει μια πληθυσμιακή αύξηση της τάξης του 4,64%, όπως φαίνεται και στον πίνακα 111. Στην ουσία όμως πρόκειται για μια μικρή μείωση του πληθυσμού, αφού ο πανελλαδικός μέσος όρος αύξησης είναι 6,61%. Χαρακτηριστικό πάντως είναι ότι όλοι οι ηπειρωτικοί Νομοί παρουσιάζουν πληθυσμιακή αύξηση που κυμαίνεται από 0,92% στο Νομό Φωκίδος μέχρι 29,52% 5 Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας, Στοιχεία απογραφής πληθυσμού 1951-2001. 13

στο Νομό Ευβοίας. Πρόκειται δηλαδή για περιοχές που έχουν μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση, εξαιρουμένου του Νομού Φωκίδος, ενώ οι νησιωτικοί Νομοί (Χίος, Σάμος, Λέσβος) παρουσιάζουν μια εντυπωσιακή πληθυσμιακή μείωση, που ανέρχεται 14,17%, 16,2% και 29,79% στους νησιωτικούς Νομούς Χίου, Σάμου και Λέσβου αντίστοιχα. Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι στις νησιωτικές αυτές περιοχές είναι απαραίτητο να κινητοποιηθούν συγκεκριμένες οικονομικές παρεμβάσεις που θα συντελέσουν τόσο στη συγκράτηση όσο και στη σταδιακή αύξηση του πληθυσμού, αφού ως γνωστόν αποτελούν και παραμεθόριες περιοχές. Γράφημα 4: Πληθυσμιακή μεταβολή της Περιφέρειας Κεντρικής Ελλάδας και Βορείου Αιγαίου ανά Νομό από το 1961 έως το 2001 Στο γράφημα 87 απεικονίζονται οι πληθυσμιακές τάσεις όλων των Νομών της Περιφέρειας από το 1961 έως το 2001. 1.6. Η Περιφέρεια Αττικής Στην Περιφέρεια Αττικής, όπως φαίνεται και στο χάρτη 5, περιλαμβάνεται ο Νομός Αττικής, ο οποίος διοικητικά είναι χωρισμένος σε 4 Νομαρχίες, τις Νομαρχίες Αθηνών, Ανατολικής Αττικής, Δυτικής Αττικής και Πειραιώς. Στην Περιφέρεια δεν συμπεριλαμβάνονται τα νησιά Κύθηρα και Αντικύθηρα (τα Φώκλαντ της Αττικής), τα οποία έχουμε συμπεριλάβει στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, όπου και γεωγραφικά ανήκουν. 14

Είναι δεδομένο ότι ο Νομός Αττικής αποτελεί από μόνος του μια Περιφέρεια, εξαιτίας του γεγονότος ότι ο πληθυσμός του ανέρχεται συνολικά σε 3.758.412 κατοίκους, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2001, όπως φαίνεται στον πίνακα 112, στον οποίο φαίνονται και οι πληθυσμιακές μεταβολές όλων των Νομών της Περιφέρειας από το 1961 μέχρι σήμερα. Χάρτης 5: Η Περιφέρεια Αττικής Αν, λοιπόν, σκεφτεί κανείς ότι στον πληθυσμό αυτό προστίθενται και όλες οι χιλιάδες των ετεροδημοτών απ όλη τη χώρα, που κατά καιρούς μετανάστευσαν αλλά και μεταναστεύουν, παράλληλα όμως διατηρούν τα εκλογικά τους δικαιώματα στις γενέτειρές τους, και σ αυτούς αν προστεθούν ακόμη και οι χιλιάδες αλλοδαπών που νόμιμα ή παράνομα διαμένουν στο Νομό Αττικής, είναι αυτονόητο ότι ο πληθυσμός του φτάνει ή και ξεπερνά τα 5.000.000 κατοίκους. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει με σαφήνεια την παντελή έλλειψη πληθυσμιακής πολιτικής εκ μέρους της πολιτείας από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους μέχρι σήμερα. Αν μάλιστα σκεφτούμε ότι ο πληθυσμός της Αττικής στην απελευθέρωση δεν ξεπερνούσε τις 120.000 μπορεί κανείς να αντιληφθεί το μέγεθος της πληθυσμιακής υπερσυγκέντρωσης στην περιοχή αυτή, με όλες τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό τόσο για τη χώρα όσο και για την ίδια την Αττική. Όποια έργα και να γίνονται και όποια κονδύλια και αν διατίθενται, δεν μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά στην εύρυθμη λειτουργία της πόλης. Το παράδοξο, όμως, είναι ότι δε γίνεται απολύτως κανένας λόγος για την ενδεχόμενη δημιουργία στρατηγικών σχετικά με τις μετακινήσεις των πληθυσμών, αλλά καλλιεργούνται ιδέες και απόψεις του τύπου εφαρμογή μονών ζυγών, διόδια για το κέντρο της πόλης, απαγόρευση εισόδου των ιδιωτικών αυτοκινήτων στο κέντρο κ.λπ., που ενισχύουν τον συγκεντρωτισμό και δημιουργούν ελπίδες ότι έτσι δήθεν θα λυθούν τα προβλήματα. 15

Πίνακας 5: Πληθυσμιακή μεταβολή της Περιφέρειας Αττικής ανά υπάρχουσα νομαρχία από το 1961 έως το 2001 6 Απογραφές Νομαρχία 1961 1971 1981 1991 2001 1961-2001 % Ανατ. Αττικής 94.815 126.455 194.526 296.263 403.918 309.103 326,01 Δυτ. Αττικής 60.724 82.537 98.644 125.177 151.612 90.888 149,67 Αθηνών 1.441.697 2.094.059 2.537.745 2.577.609 2.664.776 1.223.079 84,84 Πειραιώς 455.220 490.696 535.040 521.267 538.106 82.886 33,14 Σύνολα 2.052.456 2.793.747 3.365.955 3.520.316 3.758.412 1.705.956 148,42 Η υπερσυγκέντρωση αυτή στην Αθήνα δεν έγινε απλά γιατί οι άνθρωποι ήθελαν να κατοικήσουν εκεί, ή στη Θεσσαλονίκη όπως είδαμε παραπάνω, αλλά για το λόγο ότι υπήρχε οικονομικό γίγνεσθαι και μετακινήθηκαν στις πόλεις αυτές προς αναζήτηση εργασίας και καλύτερης ποιότητας ζωής (νοσοκομεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα κ.λπ.), κάτι που έλειπε από τις περιοχές που ζούσαν. Αν, λοιπόν, υπήρχαν προϋποθέσεις εργασίας και ποιότητας ζωής στην υπόλοιπη Ελλάδα, τότε δε θα χρειαζόταν να μεταναστεύσουν στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Αυτό, λοιπόν, που απαιτείται είναι η κεντρική εξουσία επιτέλους να δημιουργήσει προϋποθέσεις εργασίας και καλύτερης ποιότητας ζωής στην Περιφέρεια, γεγονός που αποτελεί κίνητρο για την αποσυμφόρηση των μεγάλων αστικών κέντρων. Χαρακτηριστικό της Περιφέρειας Αττικής είναι ότι συγκεντρώνει την πλειοψηφία των δημόσιων υπηρεσιών, των μεγάλων διαμετακομιστικών κέντρων (διεθνές αεροδρόμιο διεθνές λιμάνι), των πανεπιστημίων κ.λπ., συμβάλλοντας έτσι στην κολοσσιαία ανάπτυξή τους και οδηγώντας την περιοχή σ αυτή την πληθυσμιακή γιγάντωση. Επομένως, για όποια αποκέντρωση και να μιλάει η κεντρική εξουσία δεν την εννοεί, από τη στιγμή που δεν εφαρμόζονται πολιτικές αποκέντρωσης και οποιοδήποτε αναπτυξιακό πρόγραμμα εφαρμόζεται στη χώρα, συντονίζεται από την Αθήνα. Με άλλα λόγια, ό,τι και να γίνεται σε ολόκληρη την Ελλάδα σε συνεργασία με τις Περιφέρειες, τις Νομαρχίες, τους Δήμους, συλλόγους κ.λπ., κατευθύνεται και συντονίζεται από κάποιο συντονιστικό κέντρο των Αθηνών. Μιλάμε, δηλαδή, για έναν συγκεντρωτισμό στην πιο εξιδανικευμένη μορφή του. Για αποκεντρωτικούς λόγους, ως έδρα του Περιφερειακού Κοινοβουλίου της Περιφέρειας Αττικής ορίζεται η Ελευσίνα. Συνολικά η Περιφέρεια παρουσιάζει μια γιγαντιαία πληθυσμιακή αύξηση της τάξης του 148,42%, όπως φαίνεται και στον πίνακα 112. Στο γράφημα 88 απεικονίζονται οι πληθυσμιακές τάσεις όλων των υπαρχουσών νομαρχιών της Περιφέρειας Αττικής από το 1961 έως το 2001. Όπως φαίνεται στο γράφημα, τη μικρότερη πληθυσμιακή αύξηση, που ανέρχεται στο 33,14%, παρουσιάζει η Νομαρχία Πειραιώς, και ακολουθεί η Νομαρχία Αθηνών με 84,84%. Τη σκυτάλη παίρνει η Νομαρχία Δυτικής Αττικής με πληθυσμιακή αύξηση 6 Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας, Στοιχεία απογραφής πληθυσμού 1951-2001. 16

149,67%, για να φτάσουμε στην Ανατολική Αττική με αύξηση 326,01%. Γίνεται λοιπόν ολοφάνερο για μια ακόμη φορά, ότι όπου γίνονται επενδύσεις και υπάρχει οικονομική ανάπτυξη υπάρχει συγκέντρωση πληθυσμού. Επομένως, μοναδικό κριτήριο για την αποσυμφόρηση των Αθηνών και την ισόρροπη κατανομή των πληθυσμών στη χώρα είναι οι οικονομικές επενδύσεις. Άρα, αν γίνουν συγκεκριμένα στοχευμένες επενδύσεις στην περιφέρεια, τότε θα έχουμε επανάκαμψη του πληθυσμού σε αυτή, λύνοντας έτσι τα μεγάλα προβλήματα των αστικών κέντρων, όπως υπερπληθυσμός, κυκλοφοριακό χάος, ατμοσφαιρική ρύπανση κ.λπ. Γράφημα 5: Πληθυσμιακή μεταβολή της Περιφέρειας Αττικής ανά υπάρχουσα νομαρχία από το 1961 έως το 2001 1.7. Η Περιφέρεια Πελοποννήσου Στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, όπως φαίνεται και στο χάρτη 28 περιλαμβάνονται συνολικά 8 Νομοί, δηλαδή οι Νομοί Κορινθίας, Αχαΐας, Αργολίδος, Ζακύνθου, Ηλείας, Μεσσηνίας, Αρκαδίας και Λακωνίας, στον οποίο έχουν συμπεριληφθεί και τα νησιά Κύθηρα και Αντικύθηρα. Βασικά κριτήρια οριοθέτησης αυτής της Περιφέρειας είναι κυρίως η γεωγραφική γειτνίαση των Νομών της, τόσο σε ηπειρωτικό όσο και σε νησιωτικό επίπεδο, αλλά και η πολιτισμική τους ομοιογένεια. Είναι βέβαιο ότι για την Πελοπόννησο είναι η πιο ιδανική κατανομή, δεδομένης της γεωγραφικής και πολιτισμικής συνοχής που χαρακτηρίζει την περιοχή αυτή. Οποιαδήποτε άλλη κατανομή, που δεν υπακούει σε αυτά τα κριτήρια είναι προϊόν ενδεχόμενα άλλων συμφερόντων. Αναφορικά με το Νομό Ζακύνθου, ο οποίος αποτελεί μέρος του νησιωτικού συμπλέγματος των Ιονίων 17

Νήσων, θεωρούμε αυτονόητο ότι κρίνεται απαραίτητο να ενταχθεί στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, αφού είναι η μοναδική της διέξοδος προς την ηπειρωτική χώρα και συνδέεται άμεσα με το λιμάνι της Κυλλήνης. Χάρτης 6: Η Περιφέρεια Πελοποννήσου Η Περιφέρεια Πελοποννήσου διαθέτει ένα διεθνές λιμάνι, αυτό της Πάτρας, δύο Πανεπιστήμια (το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου), και δύο Α.Τ.Ε.Ι. στην Πάτρα και την Καλαμάτα. Επίσης, διαθέτει δύο αεροδρόμια, της Καλαμάτας και της Ζακύνθου. Κρίνεται, όμως, απαραίτητο, να δοθεί άμεσα και να λειτουργήσει ως διεθνές πολιτικό αεροδρόμιο το αεροδρόμιο του Αράξου, και όχι μόνο για πτήσεις charter και για εσωτερικές πτήσεις στην Ελλάδα, το οποίο με την ίδρυση του διεθνούς αεροδρομίου της Τριπόλεως και του αεροδρομίου της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας στην περιοχή Φιξ της Πρέβεζας, θα συμβάλλουν αποτελεσματικά στην τουριστική ανάπτυξη ολόκληρης της Δυτικής Ελλάδας. Η έδρα του Περιφερειακού Κοινοβουλίου της Περιφέρειας Πελοποννήσου βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της Περιφέρειας, έτσι ώστε οι αποστάσεις μεταξύ των Νομών να είναι όσο το δυνατόν ισόρροπες, αλλά και ταυτόχρονα να λειτουργεί αποκεντρωτικά. Η πόλη που ορίζεται ως έδρα του Περιφερειακού Κοινοβουλίου είναι η Τρίπολη για αποκεντρωτικούς λόγους, αφού ο Νομός Αρκαδίας είναι ένας από τους τρεις Νομούς της Περιφέρειας που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή μείωση μετά το Νομό Λευκάδας. 18

Πίνακας 6: Πληθυσμιακή μεταβολή της Περιφέρειας Πελοποννήσου ανά Νομό από το 1961 έως το 2001 7 Απογραφές Νομός 1961 1971 1981 1991 2001 1961-2001 % Κορινθίας 112.505 113.115 123.042 141.823 154.624 42.119 37,44 Αχαΐας 239.206 239.859 275.193 300.078 322.789 83.583 34,94 Αργολίδος 90.145 88.698 93.020 97.636 105.770 15.625 17,33 Ζακύνθου 35.509 30.187 30.014 32.557 39.015 3.506 9,87 Ηλείας 187.713 164.061 160.305 179.429 193.288 5.575 2,97 Μεσσηνίας 211.970 173.077 159.818 166.964 176.876-35.094-16,56 Αρκαδίας 135.042 111.263 107.932 105.309 102.035-33.007-24,44 Λακωνίας 124.179 99.946 96.687 98.787 103.035-21.144-43,00 Σύνολα 1.136.269 1.020.206 1.046.011 1.122.583 1.197.432 61.163 2,32 Ο πληθυσμός της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας ανέρχεται σήμερα στις 1.197.432 κατοίκους, σύμφωνα με τα στοιχεία απογραφής του 2001, όπως φαίνεται στον πίνακα 113, στον οποίο φαίνονται και οι πληθυσμιακές μεταβολές όλων των Νομών της Περιφέρειας από το 1961 μέχρι σήμερα. Γράφημα 6: Πληθυσμιακή μεταβολή της Περιφέρειας Πελοποννήσου ανά Νομό από το 1961 έως το 2001 7 Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας, Στοιχεία απογραφής πληθυσμού 1951-2001. 19

Συνολικά η Περιφέρεια παρουσιάζει μια πληθυσμιακή αύξηση της τάξης του 2,32%, όπως φαίνεται και στον πίνακα 113. Και στην Περιφέρεια αυτή, όμως, πρόκειται για μείωση του πληθυσμού, αφού ο πανελλαδικός μέσος όρος αύξησης από το 1961 μέχρι το 2001 είναι 6,61%. Στο γράφημα 90 απεικονίζονται οι πληθυσμιακές τάσεις όλων των Νομών της Περιφέρειας από το 1961 έως το 2001. Όπως βλέπουμε στο γράφημα, 3 Νομοί της Περιφέρειας παρουσιάζουν πληθυσμιακή μείωση που ανέρχεται σε 16,56%, 24,44% και 43,00% στους Νομούς Μεσσηνίας, Αρκαδίας και Λακωνίας αντίστοιχα. Αντίθετα, ο Νομός Ηλείας παρουσιάζει μια μικρή αύξηση της τάξης του 2,97%. Οι υπόλοιποι 4 Νομοί, δηλαδή Ζακύνθου, Αργολίδας, Αχαΐας και Κορινθίας παρουσιάζουν πληθυσμιακή αύξηση που ανέρχεται σε 9,87%, 17,33%, 34,94% και 37,44% αντίστοιχα. 1.8. Η Περιφέρεια Κρήτης και Νοτίου Αιγαίου Στην Περιφέρεια Κρήτης και Νοτίου Αιγαίου, η οποία είναι καθαρά νησιωτική, όπως φαίνεται και στο χάρτη 7, περιλαμβάνονται συνολικά 6 Νομοί, δηλαδή οι Νομοί Δωδεκανήσου, Ηρακλείου, Ρεθύμνης, Χανίων, Κυκλάδων και Λασιθίου. Η Περιφέρεια Κρήτης και Νοτίου Αιγαίου διαθέτει 15 αεροδρόμια, εκ των οποίων πολλά διεθνή, πολλά λιμάνια, δύο Πανεπιστήμια (Αιγαίου και Κρήτης), το Α.Τ.Ε.Ι. Κρήτης, καθώς και την Ανωτέρα Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων Ρόδου, και μπορεί άνετα να αποτελέσει μια ξεχωριστή Περιφέρεια. Χάρτης 7: Η Περιφέρεια Κρήτης και Νοτίου Αιγαίου Η έδρα του Περιφερειακού Κοινοβουλίου της Περιφέρειας Κρήτης και Νοτίου Αιγαίου βρίσκεται στον Άγιο Νικόλαο, γιατί αφενός έτσι λειτουργούμε αποκεντρωτικά, αφού είναι ο Νομός με τη 20