ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήµιον Αθηνών Σύνθεση Αθήνα, 15 Σεπτεμβρίου 2014 ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥΑΘΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΟΚΤ. 2009 ΙΟΥΛ. 2014 «Παγκόσμιο θέατρο: Πράξη Δραματουργία Θεωρία» Μετά τη λήξη της θητείας του συναδέλφου Καθηγητή Σάββα Γώγου, ανέλαβε τη Διεύθυνση του ΠΜΣ η καθηγήτρια Άννα Ταμπάκη, η οποία ήταν ήδη μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του. Η 5/μελής Σ.Ε. απαρτιζόταν, εκτός από τη Διευθύντρια, από τον Πρόεδρο του ΤΘΣ καθηγητή Νάσο Βαγενά, και τους καθηγητές Βάλτερ Πούχνερ, Χρ. Σταματοπούλου Βασιλάκου και Πλάτωνα Μαυρομούστακο. Μετά την αφυπηρέτηση του κ. Βαγενά, και την ανάληψη της Προεδρίας από τον κ. Μαυρομούστακο, η σύνθεση υπήρξε η ακόλουθη: Άννα Ταμπάκη, Διευθύντρια Πλάτων Μαυρομούστακος, Πρόεδρος του ΤΘΣ, Βάλτερ Πούχνερ, Χρ. Σταματοπούλου Βασιλάκου και Αικατερίνη Διαμαντάκου. Τη γραμματειακή υποστήριξη του ΠΜΣ διεκπεραίωσε όλο αυτό το διάστημα η τότε Υ.Δ. και νυν διδ. κ. Μαρία Σεχοπούλου, η οποία και έφερε εις πέρας τις υποχρεώσεις της με άψογο τρόπο, βοήθησε ουσιαστικά στην εύρυθμη λειτουργία του και συνέβαλε στην απρόσκοπτη ενημέρωση των μεταπτυχιακών φοιτητών, ιδίως στις δύσκολες περιόδους απεργιακών κινητοποιήσεων που έπληξαν τον ακαδημαϊκό χώρο τα τελευταία χρόνια. Θα ήθελα να την ευχαριστήσω από καρδιάς για την πολύτιμη συμβολή της, την ευθυκρισία και την ευγένειά της. Κατά τη διάρκεια της περιόδου Οκτ. 2009 Ιούλ. 2014, τηρούνταν σχολαστικά πρακτικά των Συνεδριάσεων της Συντονιστικής Επιτροπής από τη Γραμματεία του ΠΜΣ, σύμφωνα με τα θέματα της Ημερήσιας Διάταξης. Τα Πρακτικά κοινοποιούνταν σε έντυπη μορφή στην αρχή της επόμενης Συνεδρίασης σε όλα τα μέλη της Επιτροπής. Όταν χρειαζόταν προχωρούσαμε και σε ανάγνωσή τους. Οι προτάσεις της Επιτροπής εξετάζονταν κατόπιν στη Γ.Σ.Ε.Σ. του Τμήματος. Ι. Μεταπτυχιακός κύκλος Κατά τη διάρκεια των ετών 2009 2014, η Επιτροπή Π.Μ.Σ.: 1) Προχώρησε στον ορισμό απαραίτητων κατευθυντήριων οδηγιών και μορφολογικού πλαισίου για τις εργασίες των μεταπτυχιακών φοιτητών. 1
(λεπτομερείς οδηγίες για τις βιβλιογραφικές παραπομπές, ανώτατος αριθμός σελίδων, γραμματοσειρά, διάστιχο, υπόδειγμα εξωφύλλου κ.λπ.). 2) Μετά από εκτενή συζήτηση, εισηγήθηκε ομόφωνα την τροποποίηση της Προφορικής Συνέντευξης των επιτυχόντων στις εισαγωγικές γραπτές εξετάσεις του Π.Μ.Σ. Ακολούθως εισηγήθηκε στη Γ.Σ.Ε.Σ. η Προφορική Συνέντευξη να λάβει τον χαρακτήρα εξέτασης με βαθμολογία και να πραγματοποιείται μετά τις Γραπτές Εισαγωγικές Εξετάσεις. Ο μέσος όρος των Γραπτών Εξετάσεων να συνυπολογίζεται με το βαθμό της Προφορικής Συνέντευξης. Επιτυχόντες να θεωρούνται όσοι συγκεντρώνουν μέσο όρο, από τη γραπτή και την προφορική εξέταση, ανώτερο του 7 (επτά). 3) Καταργήθηκε η διαδικασία προφορικής εξέτασης στην ξένη γλώσσα. Αποφασίστηκε ότι οι ενδιαφερόμενοι υποψήφιοι πρέπει υποχρεωτικά να καταθέτουν πιστοποιητικό γλωσσομάθειας, σε μία τουλάχιστον από τις βασικές γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης 4) Εισηγήθηκε οι μεταπτυχιακοί φοιτητές να διαθέτουν βασικές τουλάχιστον γνώσεις χρήσης Η/Υ. 5) Προχώρησε δύο φορές στην αναμόρφωση της ύλης τόσο των εισαγωγικών όσο και των τελικών εξετάσεων, με τη σύμφωνη γνώμη των εξεταστών κ.κ. Βάλτερ Πούχνερ και Σ. Α. Ευαγγελάτου (βλ. σχετική ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Τμήματος). IΙ. Κινητικότητα / Επιστημονικές ανταλλαγές Ενδεικτικά αναφέρεται ότι κατά τη διάρκεια του Προγράμματος, οι φοιτητές είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τη διάλεξη του Dr. David Drozd για το τσέχικο θέατρο. Επίσης, πολλοί ειδικοί μελετητές, όπως ο Νίκος Μοσχονάς, Ομότιμος Διευθυντής Ερευνών στο ΙΒΕ/ΕΙΕ, θεωρητικοί, όπως η ομότιμη Καθηγήτρια του ΑΠΘ κ. Ζωή Σαμαρά και η επίκ. καθ. ΑΠΘ Αλεξάνδρα Λιανέρη, ή καταξιωμένοι δημιουργοί του ελληνικού θεάτρου (σκηνοθέτες, μεταφραστές), όπως ο Βασίλης Παπαβασιλείου, ο Δημήτρης Μαυρίκιος, ο Ανδρέας Στάικος, ο Στρατής Πασχάλης, η Χρύσα Προκοπάκη, η Έφη Γιαννοπούλου κ.ά., συγγραφείς όπως η Μαρία Λαϊνά, ο Γ. Φλουράκης, η Χρύσα Σπηλιώτη, η Έλενα Πέγκα κ.ά., συμμετείχαν στους κύκλους των μαθημάτων, δίνοντας την ευκαιρία στους μεταπτυχιακούς φοιτητές να συνδυάσουν καλύτερα τη θεωρία με την πράξη και να εμβαθύνουν στη σύγχρονη πρακτική και στις αναλύσεις της. III. Διδακτορικός κύκλος 1) Κατά τη διάρκεια των ετών 2009 2014 καθιερώθηκε η αποστολή ετήσιας έκθεσης προόδου των υποψηφίων διδακτόρων, προκειμένου η Επιτροπή να μπορεί να ελέγξει την πρόοδό τους και να υπάρχει σαφής εικόνα αυτής. 2) Η Επιτροπή προχώρησε στη διαχείριση και αναθεώρηση όλων των τριμελών επιτροπών σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του «Θεσμικού πλαισίου για τις μεταπτυχιακές σπουδές» (νόμος 3685), στον οποίο ορίζονταν ότι κάθε καθηγητής μπορεί να επιβλέπει έως πέντε διδακτορικές διατριβές. Αυτή η χρονοβόρα διαδικασία είχε θετικά αποτελέσματα γιατί δόθηκε ταυτοχρόνως η ευκαιρία να γίνει ένα καλό ξεκαθάρισμα «λιμναζουσών» διατριβών. 2
3) Η γνώση δύο τουλάχιστον ξένων γλωσσών ορίστηκε ως υποχρεωτική για τον διδακτορικό και μεταδιδακτορικό κύκλο και απαιτείται από τους ενδιαφερόμενους η κατάθεση των αντίστοιχων πιστοποιητικών γλωσσομάθειας. Δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση από την Επιτροπή στην επικοινωνία μεταξύ υποψηφίων διδακτόρων και επιβλεπόντων/ ουσών καθηγητών των διατριβών, με σκοπό την όσο το δυνατό ταχύτερη ολοκλήρωση όσων διατριβών βρίσκονταν από ετών σε εξέλιξη προκειμένου να ολοκληρωθούν. Με αυτό το σκεπτικό και για να διασφαλιστεί η έγκριση των επιβλεπόντων στις εκθέσεις προόδου των διατριβών, η Επιτροπή έλαβε την απόφαση να φέρουν την υπογραφή του εκάστοτε επιβλέποντα/ ουσας. Αυτή η διαδικασία και η πιο στενή επικοινωνία έφεραν θετικά αποτελέσματα, καθώς τα τελευταία χρόνια ολοκληρώθηκαν αρκετές δ.δ. 4) Η Επιτροπή προχώρησε στον ορισμό κατευθυντήριων οδηγιών και μορφολογικού πλαισίου για τις διδακτορικές διατριβές (οδηγίες για τις βιβλιογραφικές παραπομπές, γραμματοσειρά, διάστιχο, υπόδειγμα εξωφύλλου κ.λπ., βλ. http://www.theatre.uoa.gr/spoydes/metaptyxiakesspoydes/didaktoriko diplwma.html ). 5) Πάρθηκε, τέλος, απόφαση σχετική με την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων των υποψηφίων διδακτόρων, η οποία συνέστησε στα μέλη των Επιτροπών να μην δέχονται τις διδακτορικές διατριβές σε μορφή doc αλλά μόνον σε κλειστά αρχεία, τύπου pdf. IV. Έρευνα Επιμορφωτικά Σεμινάρια Α. Το Τμήμα διαθέτει ικανό αριθμό μελών ΔΕΠ και στην πλειοψηφία τους τα μαθήματα του Προγράμματος επικεντρώνονται στην πρόωθηση της επιστημονικής θεατρολογικής έρευνας. Εκ παραλλήλου, οι μεταπτυχιακοί φοιτητές συμμετέχουν ενεργά σε τρέχοντα ερευνητικά προγράμματα του Τμήματος (όπως ήσαν για παράδειγμα τα ερευνητικά έργα «Καποδίστριας») και από το 2012 στο πρόγραμμα Αριστείας «Θαλής» (Ε.Υ. Άννα Ταμπάκη). Β. Στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού Προγράμματος του ΤΘΣ λειτουργεί Eργαστήριο Αρχαίου Δράματος και Θεατρολογικής Έρευνας στην Επίδαυρο (Υπεύθυνος: Καθηγητής Πλάτων Μαυρομούστακος). Στις δραστηριότητές του εντάσσεται το ετήσιο εντατικό πρόγραμμα μαθημάτων για τη μελέτη των παραστάσεων Αρχαίου Ελληνικού Δράματος, το οποίο λειτουργεί από τo 2002 στο Λιγουριό, με τη συνεργασία του Δήμου Ασκληπιείου, με αντικείμενο τη μελέτη παραστάσεων του αρχαίου δράματος. Απευθύνεται σε μεταπτυχιακούς φοιτητές από όλη την Ευρώπη. Διοργανώνεται από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Έρευνας και Τεκμηρίωσης Παραστάσεων Αρχαίου Ελληνικού Δράματος. Ο κύκλος των μαθημάτων παρέχει τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή ακαδημαϊκοί, μεταπτυχιακοί φοιτητές κλασικών και θεατρικών σπουδών και δημιουργοί με διαφορετικές προσεγγίσεις του αρχαίου δράματος. Σημειωτέον ότι το πρόγραμμα μαθήματων έχει χαρακτηρισθεί από το European Leage of the Instituts of the Arts (E.L.I.A.) ως πρότυπο μελέτης ("case study") και ως υπόδειγμα καλής λειτουργίας ("example of good practice") για αντίστοιχα εκπαιδευτικά προγράμματα στο πλαίσιο θεματικού δικτύου της Ευρωπαϊκής Ένωσης με θέμα την παράδοση και τη νεοτερικότητα ("Tradition and Innovation "). 3
Γ. Με την επιστασία του καθηγητή Βάλτερ Πούχνερ και την ενίσχυση της Ακαδημίας Αθηνών (Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη), πραγματοποιήθηκε το Ερευνητικό πρόγραμμα: «Το ελληνικό θέατρο στην Οδησσό στο 19 ο αιώνα». Έγιναν τρεις (3) διαδοχικές αποστολές στην Οδησσό από τη Σέρβα ερευνήτρια, τότε Υ.Δ. και νυν διδάκτορα του Τμήματός μας Irena Bogdanović, οι οποίες απέφεραν πλούσιους καρπούς. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν σε ηλεκτρονική έκδοση (Παράρτημα του περ. Παράβασις Μελετήματα 9): Ιρένα Μπογντάνοβιτς Βάλτερ Πούχνερ, Ελληνικό θέατρο στην Οδησσό, 1814 1914. Άγνωστα στοιχεία για ελληνικές παραστάσεις στην πόλη της Φιλικής Εταιρείας και στις Παρευξείνιες Χώρες από ρωσσικές και ελληνικές εφημερίδες της Οδησσού, Αθήνα 2013, 274 σελ. V. Συνέδρια/Επιστημονική Συνάντηση Π.Μ.Σ. Οργανώθηκε με μεγάλη επιτυχία η 1 η Επιστημονική Συνάντηση μεταπτυχιακών φοιτητών, υποψηφίων διδακτόρων και διδακτόρων του Τμήματος, η οποία έλαβε χώρα στο Κτήριο «Κωστής Παλαμάς», από 21 έως 23 Νοεμβρίου 2013 και στην οποία συμμετείχαν πενήντα περίπου μετ. φοιτητές, υποψ. διδάκτορες και διδάκτορες του Τμήματος. Η Ε.Σ. δεν ενισχύθηκε οικονομικά. Παράλληλα, oι φοιτητές του Μεταπτυχιακού Προγράμματος συμμετείχαν ενεργά σε όλες τις ημερίδες και τα συνέδρια που διοργάνωσε το Τμήμα. Οι φοιτητές του Π.Μ.Σ. είχαν μεταξύ άλλων την ευκαιρία να βοηθήσουν στην οργάνωση και υποστήριξη του Συνεδρίου για τα εικοσάχρονα του Τμήματος, ενώ πολλοί από τους υποψήφιους διδάκτορες συμμετείχαν με ανακοινώσεις τους. VΙ. Ανοιχτές Εκδηλώσεις Με την ευκαιρία της παράστασης «Οι Ναυαγοί της τρελής ελπίδας» στο Φεστιβάλ Αθηνών, το ΠΜΣ διοργάνωσε στις 19 Ιουνίου 2011 (Χώρος Η, Πειραιώς 260), Ανοιχτή Συνάντηση με το κοινό με τη δημιουργό του «Θεάτρου του Ήλιου» Ariane Mnouchkine. Η εκδήλωση, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς από την προσέλευση, την ανταπόκριση του τύπου, το φωτογραφικό (και λοιπό) υλικό, είχε μεγάλη επιτυχία. Η Εκδήλωση δεν ενισχύθηκε οικονομικά. VIΙ. Συνεργασίες/ ανταποδοτικές υποτροφίες Κατά τη διάρκεια των ετών 2009 2014, δόθηκαν δύο ανταποδοτικές υποτροφίες: η μια από τον ΕΛΚΕ στην υποψήφια διδάκτορα του Τμήματος κ. Σοφία Αλεξιάδου, η άλλη από το ΙΚΥ στον μεταπτυχιακό φοιτητή κ. Ιωάννη Κάππα, οι οποίοι προσέφεραν υπηρεσίες στο Τμήμα τόσο στη διαμόρφωση και ενημέρωση της ιστοσελίδας του Τμήματος (κ. Σ. Αλεξιάδου), όσο και στη λειτουργία της βιβλιοθήκης και σε καταγραφή και ταξινόμηση αρχειακού υλικού που εναπόκειται στο Τμήμα (κ. Ι. Κάππας). Κατά τη διάρκεια των προαναφερθέντων ετών, τη συνδρομή τους στην απρόσκοπτη λειτουργία της βιβλιοθήκης και της αίθουσας υπολογιστών προσέφεραν επίσης οι υποψ. διδάκτορες κ. Ιρένα Μπογκνάνοβιτς και κ. Παναγιώτης Μιχαλόπουλος. VIIΙ. Διαδικασία εσωτερικής αξιολόγησης Ερωτηματολόγια: Με βάση το ερωτηματολόγιο για την αξιολόγηση της υλοποίησης του προηγούμενου Π.Μ.Σ., με τίτλο «Θέατρο: Θεωρία και Πράξη, Ιστορία και Παρόν», που δόθηκε στους μεταπτυχιακούς φοιτητές κατά το ακαδημαϊκό έτος 2006 2007, 4
είχε καταρτιστεί το τότε νέο πρόγραμμα. Η διαδικασία της αξιολόγησης του Π.Μ.Σ. από τους φοιτητές μέσω ερωτηματολογίου επαναλήφθηκε και κατά το ακαδημαϊκό έτος 2009 10. Οι απόψεις των φοιτητών αποτέλεσαν ένα πολύ θετικό στοιχείο ως προς την αξιολόγηση του Μεταπτυχιακού Προγράμματος και συνέβαλαν αποφασιστικά στη διαμόρφωση του προγράμματος με τίτλο «Παγκόσμιο θέατρο: Πράξη Δραματουργία Θεωρία» και στην απόφαση να ζητηθεί κατόπιν η διετής παράτασή του. Την Άνοιξη του 2014, ύστερα από την ολοκλήρωση των εξωτερικών αξιολογήσεων των Τμημάτων και την ακόλουθη έγκριση του Υπουργείου, προκειμένου να κατατεθούν από τα Τμήματα προτάσεις για αναμόρφωση των Μεταπτυχιακών τους Προγραμμάτων, η Επιτροπή, ακολουθώντας τις προτάσεις του Προέδρου του Τμήματος κ. Μαυρομούστακου, συνέταξε νέο ερωτηματολόγιο αξιολόγησης του υπάρχοντος προγράμματος απευθυνόμενο στους φοιτητές τους. Τα ερωτηματολόγια συγκέντρωσε ο Πρόεδρος του Τμήματος με τη βοήθεια της Γραμματείας Π.Μ.Σ. και οι προτάσεις των φοιτητών συζητήθηκαν στη Γ.Σ.Ε.Σ. προκειμένου να συμπεριληφθούν στη διαμόρφωση της νέας πρότασης. IX. Οικονομικά Δεν επισυνάπτεται οικονομικός απολογισμός, διότι η Διεθύντρια και η Σ.Ε. δε στάθηκε δυνατόν να διαχειριστούν κατά την ανωτέρω περίοδο κανένα χρηματικό ποσό προς όφελος του ΠΜΣ. X. Επεξεργασία και Υποβολή νέου μεταπτυχιακού προγράμματος H Διευθύντρια του ΠΜΣ, λίγο πριν αποχωρήσει από τα καθήκοντά της, με τη συνδρομή της κ. Μαρίας Σεχοπούλου, επεξεργάστηκαν, σε συνεργασία και με τον Πρόεδρο του Τμήματος κ. Μαυρομούστακο, το νέο σχέδιο μεταπτυχιακού προγράμματος με τίτλο: «Από το κείμενο στη σκηνή. Το ελληνικό θέατρο σε διάλογο με το παγκόσμιο». XΙ. Παράδοση Τη Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου 2014, η κ. Μαρία Σεχοπούλου παρέδωσε στον συνάδελφο καθηγητή Ιωσήφ Βιβιλάκη, νέο Διευθυντή του ΠΜΣ, παρουσία των μελών της Σ.Ε. κκ. Κωνστάντζας Γεωργακάκη και Καίτης Διαμαντάκου Αγάθου, τα ηλεκτρονικά αρχεία και τα αρχεία μεταπτυχιακών εργασιών του Προγράμματος που φυλάσσονται στο γραφείο της Γραμματείας, στη νέα πτέρυγα αιθουσών του ΤΘΣ (916). Καθηγήτρια Άννα Ταμπάκη Διευθύντρια Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Οκτώβριος 2009 Ιούλιος 2014 5