Αποτύπωση Επιχειρηµατικών Τάσεων Περιφέρειας υτ. Μακεδονίας ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ. Έκθεση Πορείας της Επιχειρηµατικότητας στη υτική Μακεδονία

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Έκθεση Πορείας της Επιχειρηµατικότητας στη υτική Μακεδονία 1

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ:... 11 1. ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ... 14 1.1. Εισαγωγή:... 14 1.2. Ο Νοµός Γρεβενών... 14 1.3. Ο Νοµός Καστοριάς... 16 1.4. Ο Νοµός Κοζάνης... 18 1.5. Ο Νοµός Φλώρινας... 20 1.6. Η Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας... 22 1.7. Ενδοπεριφερειακές ανισότητες στους βασικούς δείκτες ευηµερίας... 24 2. Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ... 32 2.1. Εισαγωγή:... 32 2.2. Η Επιχειρηµατικότητα στο Νοµό Γρεβενών... 33 2.3. Μεταβολές Μητρώων Επιχειρήσεων ΕΣΥΕ 1995 & 2000... 33 2.4. Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία ανά Κλάδο ραστηριότητας - Μεταβολές περιόδου 95 01... 41 2.5. Ενδοκοινοτικές Εισαγωγές και Εξαγωγές Νοµού Γρεβενών περιόδου 98 02 / Κυριότερα εξαγωγικά προϊόντα Μεταβολές... 43 2.6. Απασχολούµενοι ανά Οµάδες Κλάδων Οικονοµικής ραστηριότητας Εργατικό υναµικό Ανεργία Επίπεδο Εκπαίδευσης Νοµού Γρεβενών... 47 2.7. Υποδοµές Μεταφορών και Επικουρικοί είκτες Λοιπές Επιχειρηµατικές Υποδοµές στο Νοµό Γρεβενών... 52 2.8. ιαθέσιµα στοιχεία των τοπικών φορέων (Επιµελητηρίου και Αναπτυξιακής Εταιρίας) και του Ελληνικού Κέντρου Επενδύσεων (ΕΛ.Κ.Ε.)... 55 2.9. Ο Τουρισµός στον Νοµό Γρεβενών... 58 2.9.1. Ξενοδοχεία Τουριστικά καταλύµατα...58 2.9.2. Τουριστική κίνηση...60 2.10. Η Επιχειρηµατικότητα στο Νοµό Καστοριάς... 62 2.11. Μεταβολές Μητρώων Επιχειρήσεων ΕΣΥΕ 1995 & 2000... 62 2.12. Οι κλάδοι που συγκέντρωναν, στα µέσα της δεκαετίας του 1990, µε σειρά σηµαντικότητας το µεγαλύτερο αριθµό επιχειρήσεων του Νοµού είναι:... 64 2

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.13. Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία ανά Κλάδο ραστηριότητας στο Νοµό Καστοριάς - Μεταβολές περιόδου 95 01... 69 2.14. Ενδοκοινοτικές Εισαγωγές και Εξαγωγές Νοµού Καστοριάς περιόδου 98 02 / Κυριότερα εξαγωγικά προϊόντα Μεταβολές... 72 2.15. Απασχολούµενοι ανά Οµάδες Κλάδων Οικονοµικής ραστηριότητας Εργατικό υναµικό Ανεργία Επίπεδο Εκπαίδευσης Νοµού Καστοριάς... 76 2.16. Υποδοµές Μεταφορών και Επικουρικοί είκτες Λοιπές Επιχειρηµατικές Υποδοµές στο Νοµό Καστοριάς... 81 2.17. Μητρώα Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου Καστοριάς... 84 2.18. Επιχειρηµατικότητα στο Νοµό Φλώρινας... 90 2.19. Μεταβολές Μητρώων Επιχειρήσεων ΕΣΥΕ 1995 & 2000... 90 2.20. Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία ανά Κλάδο ραστηριότητας στο Νοµό Φλώρινας - Μεταβολές περιόδου 95 01... 98 2.21. Ενδοκοινοτικές Εισαγωγές και Εξαγωγές Νοµού Φλώρινας περιόδου 98 02 / Κυριότερα εξαγωγικά προϊόντα Μεταβολές... 101 2.22. Απασχολούµενοι ανά Οµάδες Κλάδων Οικονοµικής ραστηριότητας Εργατικό υναµικό Ανεργία Επίπεδο Εκπαίδευσης Νοµού Φλώρινας... 105 2.23. Υποδοµές Μεταφορών και Επικουρικοί είκτες Λοιπές Επιχειρηµατικές Υποδοµές στο Νοµό Φλώρινας... 110 2.24. Λοιπές Επιχειρηµατικές Υποδοµές... 112 2.25. Μητρώα Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου Φλώρινας... 114 2.26. ιαθέσιµα στοιχεία τοπικών φορέων (Επιµελητηρίου και Αναπτυξιακής Εταιρίας) και του Ελληνικού Κέντρου Επενδύσεων (ΕΛ.Κ.Ε.)... 116 2.27. Η Επιχειρηµατικότητα στο Νοµό Κοζάνης... 111 2.28. Μεταβολές Μητρώων Επιχειρήσεων ΕΣΥΕ 1995 & 2000... 111 2.29. Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία ανά Κλάδο ραστηριότητας στο Νοµό Κοζάνης - Μεταβολές περιόδου 95 01... 122 2.30. Ενδοκοινοτικές Εισαγωγές και Εξαγωγές Νοµού Κοζάνης περιόδου 98 02 / Κυριότερα εξαγωγικά προϊόντα Μεταβολές... 124 2.31. Εισαγωγές Νοµού Κοζάνης ως Ποσοστό της Περιφέρειας υτ. Μακεδονίας: 126 2.32. Υποδοµές Μεταφορών στο Νοµό Κοζάνης... 133 2.33. Λοιπές Επιχειρηµατικές Υποδοµές... 136 2.34. ιαθέσιµα στοιχεία τοπικών φορέων (Επιµελητηρίου και Αναπτυξιακής Εταιρίας) και του Ελληνικού Κέντρου Επενδύσεων (ΕΛ.Κ.Ε.)... 137 3

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.35. Μητρώα Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου Κοζάνης... 143 2.36. Συµπεράσµατα από την Ενδιάµεση Αξιολόγηση ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας 2000 2006 (Νοέµβριος 2003)... 150 2.37. Ιδιωτικές Επενδύσεις του Ν. 2601/98... 154 2.38. Υπαγωγές Μικροµεσαίων Επιχειρήσεων στα Πλαίσια των Επενδυτικών κινήτρων του ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας Α και Β κύκλος.... 159 2.39. Γενικός Σχολιασµός ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας... 161 2.40. Κοµβικά Σηµεία Ενδιάµεσης Αξιολόγησης ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας 2000 2006 162 2.41. Υπαγωγές Επενδυτικών Σχεδίων στα Μέτρα του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Ανταγωνιστικότητα Ε.Π.Α.Ν στη υτική Μακεδονία... 163 2.42. Αποτύπωση Τάσεων στον Τοµέα του Τουρισµού στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας... 188 2.42.1. ιανυκτερεύσεις στα Ξενοδοχειακά Καταλύµατα Κατανοµή ιανυκτερεύσεων και Πληρότητες.... 188 2.42.2. Από τα διαθέσιµα δεδοµένα στον τοµέα του Τουρισµού που καταγράφουν τη µέση ετήσια πληρότητα σε ξενοδοχειακά καταλύµατα (δεν αναφέρεται ο νοµός Φλώρινας) για την περίοδο 1996 2000 διαπιστώνουµε ότι:... 189 2.42.3. ΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟ ΟΜΩΝ ΣΤΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ... 190 2.42.4. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΕΣ ΜΟΝΑ ΕΣ ΣΤΗ ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ... 191 2.43. Η Κοινοτική Πρωτοβουλία Leader + στα πλαίσια της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας... 199 2.44. Εισαγωγή:... 199 2.45. Οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Πρωτοβουλίας LEADER+... 199 2.45.1. Νοµός Κοζάνης και η Κοινοτική Πρωτοβουλία Leader + :... 200 2.45.2. Οικονοµικά Στοιχεία του Προγράµµατος:... 200 2.46. Οι Άξονες, τα µέτρα, και οι κατηγορίες πράξεων του τοπικού προγράµµατος της LEADER+ ήταν :... 200 2.46.1. ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1:... 200 2.46.2. «Ολοκληρωµένες, πιλοτικού χαρακτήρα στρατηγικές αγροτικής ανάπτυξης». 200 2.46.3. ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2.... 204 2.46.4. «Στήριξη συνεργασίας µεταξύ αγροτικών περιοχών»... 204 2.47. Στοιχεία προκήρυξης του Τοπικού Προγράµµατος... 204 2.48. Η Πορεία των Ολοκληρωµένων Προγραµµάτων Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου ΟΠΑΑΧ του Ε.Π. ΑΑ ΑΥ στη υτική Μακεδονία:... 205 2.49. ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Ο.Π.Α.Α.Χ. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΥΠ. ΓΕΩΡΓΙΑΣ 206 3. ΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο ΣΤΗΝ ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ... 211 3.1. Εισαγωγή... 211 4

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 3.2. Το τεχνολογικό προφίλ της Περιφέρειας Υλικές και άυλες υποδοµές... 212 3.2.1. Βασικές Τηλεπικοινωνιακές Υποδοµές... 212 3.2.2. Εταιρείες Παροχής Σύνδεσης µε το ιαδίκτυο - Κινητή τηλεφωνία - Ε ΕΤ/GRNET 214 3.2.3. Φορείς ανάπτυξης / µεταφοράς έρευνας και τεχνολογίας - οµές στήριξης επιχειρηµατικότητας... 215 3.3. Πληροφόρηση, προβλήµατα ανάγκες και στόχοι των επιχειρήσεων στην προσπάθεια ενίσχυσης της τεχνολογικής φύσης της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας... 221 3.4. Γενική χρήση H/Y, ιαδικτύου & Κάτοχοι Κινητών Τηλεφώνων κατά Περιφέρεια - Έρευνες ΕΣΥΕ & Ε ΕΤ... 224 3.5. Βασικοί δείκτες διείσδυσης ΤΠΕ στις ΜΜΕ της υτικής Μακεδονίας και εκτιµήσεις - Έρευνες Ε ΕΤ... 229 3.6. Συµµετοχή των επιχειρήσεων της υτικής Μακεδονίας στο Πρόγραµµα «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ»... 236 ΣΥΝΟΛΟ... 240 3.7. Η συνεισφορά του Ε.Π. Κοινωνία της Πληροφορίας στην περιφέρεια υτικής Μακεδονίας Συγκρίσεις... 245 4. S.W.O.T. ANALYSIS ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ... 251 4.1. Εισαγωγή... 251 4.2. Ο Νοµός Γρεβενών S.W.O.T. analysis... 251 Ισχυρά σηµεία Κύρια συγκριτικά πλεονεκτήµατα:... 251 4.2.1. Αδύνατα σηµεία Κύρια συγκριτικά µειονεκτήµατα:... 252 4.2.2. Επιχειρηµατικές δυνατότητες ή επενδυτικές προοπτικές:... 254 4.2.3. Απειλές ή κίνδυνοι (τοπικού κυρίως χαρακτήρα):... 255 4.3. Ο Νοµός Καστοριάς S.W.O.T. analysis... 256 4.3.1. Ισχυρά σηµεία Κύρια συγκριτικά πλεονεκτήµατα:... 256 4.3.2. Αδύνατα σηµεία Κύρια συγκριτικά µειονεκτήµατα:... 257 4.3.3. Επιχειρηµατικές δυνατότητες ή επενδυτικές προοπτικές:... 258 4.3.4. Απειλές ή κίνδυνοι (τοπικού κυρίως χαρακτήρα):... 260 4.4. Ο Νοµός Κοζάνης S.W.O.T. analysis... 261 4.4.1. Ισχυρά σηµεία Κύρια συγκριτικά πλεονεκτήµατα:... 261 4.4.2. Αδύνατα σηµεία Κύρια συγκριτικά µειονεκτήµατα:... 262 4.4.3. Επιχειρηµατικές δυνατότητες ή επενδυτικές προοπτικές:... 263 4.4.4. Απειλές ή κίνδυνοι (τοπικού κυρίως χαρακτήρα):... 264 4.5. Ο Νοµός Φλώρινας S.W.O.T. analysis... 266 4.5.1. Ισχυρά σηµεία Κύρια συγκριτικά πλεονεκτήµατα:... 266 4.5.2. Αδύνατα σηµεία Κύρια συγκριτικά µειονεκτήµατα:... 267 4.5.3. Επιχειρηµατικές δυνατότητες ή επενδυτικές προοπτικές:... 268 4.5.4. Απειλές ή κίνδυνοι (τοπικού κυρίως χαρακτήρα):... 270 4.6. Η Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας S.W.O.T. analysis... 270 4.6.1. Ισχυρά σηµεία Κύρια συγκριτικά πλεονεκτήµατα:... 270 4.6.2. Αδύνατα σηµεία Κύρια συγκριτικά µειονεκτήµατα:... 271 5

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 4.6.3. Επιχειρηµατικές δυνατότητες ή επενδυτικές προοπτικές:... 272 4.6.4. Απειλές ή κίνδυνοι (τοπικού κυρίως χαρακτήρα):... 273 5. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΕΙΛΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ... 275 5.1. Εισαγωγή... 275 5.2. ηµιουργία & Ολοκλήρωση Υποδοµών Βέλτιστη ιασύνδεση.... 275 5.3. ιαµόρφωση ενός κατάλληλου Αναπτυξιακού Πλαισίου για την Περιφέρεια και το σύνολο της χώρας.... 277 5.4. Εναρµόνιση των επόµενων κύκλων των εθνικών και κοινοτικών προγραµµάτων µε τις ρεαλιστικές ανάγκες και δυνατότητες των ΜΜΕ της Περιφέρειας... 279 5.5. Επιτάχυνση των ράσεων του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράµµατος (Π.Ε.Π.), µε έµφαση στην ενίσχυση του παραγωγικού τοµέα... 281 5.6. ιεκδίκηση πόρων από το ΚΠΣ... 282 5.7. ράσεις Ενίσχυσης Τουρισµού - Προώθηση Εναλλακτικών Μορφών Τουρισµού... 282 5.8. Ολοκλήρωση µεταφορικών υποδοµών... 283 5.9. Εκσυγχρονισµός υφιστάµενων υποδοµών και χρήση των νέων τεχνολογιών Βελτίωση ποιότητας των παρεχόµενων τουριστικών υπηρεσιών - προϊόντων.. 283 5.10. Προώθηση Εναλλακτικών Μορφών Τουρισµού... 285 5.11. ηµιουργία κέντρων πληροφόρησης και τουριστικής προβολής... 287 5.12. Συνεργασία των Νοµών και της Περιφέρειας µε Οργανισµούς Event Marketing και ηµιουργικής Επικοινωνίας.... 288 5.13. ράσεις Ενίσχυσης Γεωργίας και Κτηνοτροφίας - ιασύνδεση µε τη µεταποίηση (αγροδιατροφικός τοµέας)... 289 5.14. Ενίσχυση της παραγωγής και εµπορίας προϊόντων Βιολογικής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας.... 292 5.15. Μεταποίηση - Καθετοποίηση και εκσυγχρονισµός παραγωγής γούνας... 295 5.16. Ενίσχυση της Έρευνας, της Τεχνολογίας και της Καινοτοµίας.... 297 5.17. Ενίσχυση φορέων έρευνας και ανάπτυξης τεχνολογίας... 298 5.18. Ενίσχυση επιχειρήσεων - απόδοση κινήτρων... 299 5.19. Άλλες Προτάσεις... 301 5.20. Ενίσχυση Εκπαίδευσης και Κατάρτισης µε προτεραιότητα στις αναπτυξιακές προοπτικές της Περιφέρειας Καλλιέργεια επιχειρηµατικής νοοτροπίας και ιασύνδεση εκπαίδευσης µε την αγορά εργασίας.... 301 6

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 5.21. Αξιοποίηση του υδάτινου πλούτου της Περιφέρειας... 303 5.22. Ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων.... 305 5.23. Αναµόρφωση και Ενίσχυση των διαδικασιών συλλογής, παρακολούθησης και καταχώρησης των δεδοµένων επιχειρηµατικότητας στην Περιφέρεια... 308 7

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΝΟΜΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ - ΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ...25 Πίνακας 2. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ - ΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ...27 Πίνακας 3. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΝΟΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ - ΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ....28 Πίνακας 4. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΝΟΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ - ΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ...30 Πίνακας 5. Σχέση Εγγραφών - ιαγραφών Επιχειρήσεων, ανά τµήµα στο Επιµελητήριο Φλώρινας τη διετία 2003-2004.... 115 Πίνακας 6. Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία, για τον Νοµό Κοζάνης, την Περίοδο 1995-2001.... 122 Πίνακας 7. Εισαγωγές Νοµού Κοζάνης, ΕΣΥΕ - Intrastat, 1998-2002... 124 Πίνακας 8. Εξαγωγές Νοµού Κοζάνης, ΕΣΥΕ - Intrastat, 1998-2002... 126 Πίνακας 9. Εµπορικό Ισοζύγιο Νοµού Κοζάνης, 1998-2002.... 126 Πίνακας 10. Εισαγωγές Νοµού Κοζάνης ως ποσοστό της Περιφέρειας υτ. Μακεδονίας, ΕΣΥΕ - Intrastat, Αξία σε εκατοµµύρια δρχ, 2002.... 127 Πίνακας 11. Εργαζόµενοι Νοµού Κοζάνης ανά κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας, ΕΣΥΕ, 2002.... 128 Πίνακας 12. Οικονοµικά Ενεργός Πληθυσµός Νοµού Κοζάνης, Απογραφή ΕΣΥΕ 2001... 131 Πίνακας 13. Υποδοµές Μεταφορικής Επιχειρηµατικής ραστηριότητας, Νοµοί 1994-2002.... 135 Πίνακας 14. Κατανοµή Ενεργών Επιχειρήσεων στα Τέσσερα Τµήµατα του ΕΒΕ Κοζάνης. 15. 09. 2005... 143 Πίνακας 15. Εξαγωγικές Επιχειρήσεις Νοµού Κοζάνης ανά Κλάδο και Νοµική Μορφή, ΕΒΕ, 2005.... 144 Πίνακας 16. ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ Ι ΡΥΣΕΙΣ, 1998-31. 12. 04... 144 Πίνακας 17. ΤΜΗΜΑ ΓΟΥΝΟΠΟΙΩΝ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ Ι ΡΥΣΕΙΣ, 1998-31.12.04.... 145 Πίνακας 18. ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ Ι ΡΥΣΕΙΣ, 1998-31.12.04.... 145 Πίνακας 19. ΤΜΗΜΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ Ι ΡΥΣΕΙΣ, 1998-31.12.04... 146 Πίνακας 20. ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ ΛΥΣΕΙΣ, 1998-31. 12. 04... 146 Πίνακας 21. ΤΜΗΜΑ ΓΟΥΝΟΠΟΙΩΝ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ ΛΥΣΕΙΣ, 1998-31.12.04.... 147 Πίνακας 22. ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ ΛΥΣΕΙΣ, 1998-31.12.04... 147 Πίνακας 23. ΤΜΗΜΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ ΛΥΣΕΙΣ, 1998-31.12.04... 148 Πίνακας 24. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΥΠΑΓΩΓΩΝ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ ΣΤΑ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΟΥ Ν. 2601/98 ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 1998 2004... 154 Πίνακας 25. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΥΠΑΓΩΓΩΝ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΤΟΥ Ν. 2601/98 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 1998-2004... 155 Πίνακας 26. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΥΠΑΓΩΓΩΝ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ Ν. 2601/98.... 156 Πίνακας 27. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 1998 2004.... 157 Πίνακας 28. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ Ν. 2601/98 ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟ Ο 1998-2004.... 158 Πίνακας 29. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΤΟΥ Α ΚΥΚΛΟΥ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΣΤΟ Π.Ε.Π ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ... 160 Πίνακας 30. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΤΟΥ Β ΚΥΚΛΟΥ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΣΤΟ Π.Ε.Π ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ... 161 Πίνακας 31. ΡΑΣΗ 2.1.3, 1 Ος ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ.... 164 Πίνακας 32. 2.1.3, 2 Ος ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ Α ΦΑΣΗΣ.... 165 Πίνακας 33. 2.1.3, 2 Ος ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ Β ΦΑΣΗΣ.... 165 Πίνακας 34. 2.1.3, 2 Ος ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ Γ ΦΑΣΗΣ.... 165 Πίνακας 35. 2.1.3, 2 Ος ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΦΑΣΗΣ.... 166 Πίνακας 36. 2.2.2, ΕΠΑΝ Α ΚΥΚΛΟΣ.... 166 Πίνακας 37. 2.2.2, ΕΠΑΝ Β ΚΥΚΛΟΣ.... 167 Πίνακας 38. 2.2.2, ΕΠΑΝ Ε ΚΥΚΛΟΣ.... 167 Πίνακας 39. 2.2.2, ΕΠΑΝ ΣΤ ΚΥΚΛΟΣ.... 168 Πίνακας 40. 2.2.2, ΕΠΑΝ Ζ ΚΥΚΛΟΣ.... 168 Πίνακας 41. 2.2.3, ΕΠΑΝ Ε ΚΥΚΛΟΣ.... 169 8

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Πίνακας 42. 5.2.2 ΕΠΑΝ... 169 Πίνακας 43. 2.5.2, ΕΠΑΝ Α ΚΥΚΛΟΣ.... 170 Πίνακας 44. 2.5.2, ΕΠΑΝ Β ΚΥΚΛΟΣ.... 171 Πίνακας 45. 2.5.2, ΕΠΑΝ Γ ΚΥΚΛΟΣ.... 172 Πίνακας 46. 2.5.2, ΕΠΑΝ ΚΥΚΛΟΣ.... 172 Πίνακας 47. 2.7.1 ΕΠΑΝ Α ΚΥΚΛΟΣ.... 173 Πίνακας 48. 2.7.1 ΕΠΑΝ Β ΚΥΚΛΟΣ.... 174 Πίνακας 49. 2.7.1 ΕΠΑΝ Γ ΚΥΚΛΟΣ.... 174 Πίνακας 50. 2.8.1 ΕΠΑΝ Α ΚΥΚΛΟΣ.... 175 Πίνακας 51. 2.8.1 ΕΠΑΝ Β ΚΥΚΛΟΣ.... 176 Πίνακας 52. 2.8.1 ΕΠΑΝ Γ ΚΥΚΛΟΣ.... 177 Πίνακας 53. 2.8.1 ΕΠΑΝ ΚΥΚΛΟΣ.... 178 Πίνακας 54. 2.8.2 ΕΠΑΝ Α ΚΥΚΛΟΣ.... 181 Πίνακας 55. 2.8.2 ΕΠΑΝ Β ΚΥΚΛΟΣ.... 181 Πίνακας 56. 2.8.2 ΕΠΑΝ Γ ΚΥΚΛΟΣ.... 182 Πίνακας 57. 2.8.2 ΕΠΑΝ ΚΥΚΛΟΣ.... 183 Πίνακας 58. 2.11.1 ΕΠΑΝ Α ΚΥΚΛΟΣ.... 184 Πίνακας 59. Α ΚΥΚΛΟΣ, ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΤΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ.... 187 Πίνακας 60. ΜΕΤΕΧΩ.... 187 Πίνακας 61. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΩΝ ΑΛΛΟ ΑΠΩΝ ΗΜΕ ΑΠΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 1994 2002.... 189 Πίνακας 62. ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΩΝ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ.... 189 Πίνακας 63. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΩΝ ΑΛΛΟ ΑΠΩΝ ΚΑΙ ΗΜΕ ΑΠΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 1996 2002.... 190 Πίνακας 64. ΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ 2004.... 191 Πίνακας 65. ΕΝΕΡΓΕΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗ 2004... 191 Πίνακας 66. ΕΝΕΡΓΕΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 2004.... 192 Πίνακας 67. ΕΝΕΡΓΕΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ 2004.... 194 Πίνακας 68. ΕΝΕΡΓΕΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΜΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ 2004.... 195 Πίνακας 69. ΥΠΑΓΩΓΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ ΜΕΣΩ ΤΟΥ Ν. 2601/98 ΤΗ ΙΕΤΙΑ 2003 2004.... 197 Πίνακας 70. ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ ΜΕΣΩ ΤΟΥ Ν. 2601/98 ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 2001 2004.... 198 Πίνακας 71. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΥΠΟΒΛΗΘΕΝΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ Leader +, ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ ΚΟΖΑΝΗΣ... 204 Πίνακας 72. ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΟΠΑΑΧ ΤΟΥ ΥΠ. ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ.... 207 Πίνακας 73. Ι ΙΩΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΩΝ Ο.Π.Α.Α.Χ ΤΟΥ ΕΠΑΑ ΑΥ ΣΤΗ ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ.... 209 Πίνακας 74. ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑ Ο.Π.Α.Α.Χ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΥΤΩΝ.... 210 Πίνακας 75. ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝ ΕΣΕΩΝ ISDN ΚΑΤΑ ΤΥΠΟ ΣΤΗΝ Π Μ... 213 Πίνακας 76. ΧΡΗΣΤΕΣ Η/Υ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ... 225 Πίνακας 77. ΧΡΗΣΤΕΣ ΙΑ ΙΚΤΥΟΥ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ... 226 Πίνακας 78. ΚΑΤΟΧΟΙ ΚΙΝΗΤΩΝ ΤΗΛΕΦΩΝΩΝ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ... 227 Πίνακας 79. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΧΡΗΣΤΩΝ ΚΑΤΟΧΩΝ ΚΙΝΗΤΟΥ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ... 228 Πίνακας 80. ΕΙΚΤΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ... 229 Πίνακας 82. ΕΙΚΤΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΤΗ ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ... 234 Πίνακας 83. ΕΙΚΤΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ... 235 Πίνακας 84. ΠΡΟΘΕΣΗ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ... 237 9

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Πίνακας 85. ΕΝ ΟΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΓΚΡΙΣΕΩΝ ΤΟΥ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ... 239 Πίνακας 86. ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΓΚΡΙΣΕΩΝ ΤΟΥ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ... 242 Πίνακας 87. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ... 243 Πίνακας 88. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ Ε.Π. ΚτΠ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ... 246 Πίνακας 89. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΕΝΤΑΞΕΩΝ ΤΟΥ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ... 246 Πίνακας 90. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ Ε.Π. ΚτΠ... 248 10

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Έκθεση Αποτύπωσης Επιχειρηµατικών Τάσεων & Τεχνολογικής Ανάπτυξης στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας. Εισαγωγή Σκοπός και ιάρθρωση της Έκθεσης: Η παρούσα έκθεση εντάσσεται στα πλαίσια της ράσης Υ 2 του Κ.Ε.Τ.Α. υτικής Μακεδονίας και πιο συγκεκριµένα της ράσης 2.1.3 µε τίτλο: Αποτύπωση Επιχειρηµατικών Τάσεων και Τεχνολογικής Ανάπτυξης στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας. Η εν λόγω δράση αφορά την καταγραφή και επεξεργασία µεγεθών που αποτυπώνουν την επιχειρηµατικότητα και την τεχνολογία της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας, λαµβάνοντας υπόψη τα πιο πρόσφατα διαθέσιµα στοιχεία από ένα σύνολο έγκυρων ελληνικών και ευρωπαϊκών πηγών. Απώτερος σκοπός της είναι να αποτυπώσει την ακριβή θέση και τις επιδόσεις της Περιφέρειας σε όρους Επιχειρηµατικότητας και Ανταγωνιστικότητας µεταξύ των υπολοίπων Περιφερειών της Ελληνικής επικράτειας. Την ίδια στιγµή, µέσα από την έκθεση προτείνονται, µε βάση τα επιµέρους συµπεράσµατα, οι βασικές κατευθύνσεις και µέτρα πολιτικής, στα οποία κρίνεται σκόπιµο να εστιαστούν οι αρµόδιοι φορείς προκειµένου να αξιοποιηθούν τα πλεονεκτήµατα και οι επιχειρηµατικές ευκαιρίες και να αµβλυνθούν τα µειονεκτήµατα και οι απειλές που συγκεντρώνει η Περιφέρεια. Οι ενότητες της έκθεσης, εστιάζονται µε σειρά αναφοράς στα ακόλουθα ζητήµατα: Στο 1 ο κεφάλαιο, παρουσιάζεται το προφίλ τόσο των Νοµών όσο και του συνόλου της Περιφέρειας της υτικής Μακεδονίας. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται σε βασικούς δείκτες ευηµερίας και στις ενδοπεριφερειακές ανισότητες µέσα από κατάλληλα διαµορφωµένους πίνακες και συγκρίσεις των επιδόσεων των Νοµών της Περιφέρειας µε το σύνολο των Νοµών της Ελλάδας. Στο 2 ο κεφάλαιο, παρουσιάζεται αναλυτικά η επιχειρηµατικότητα των Νοµών και του συνόλου της Περιφέρειας µε τη χρήση των διαθέσιµων στοιχείων της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (Ε.Σ.Υ.Ε.), όπως η αποτύπωση των µεταβολών των Μητρώων Επιχειρήσεων 1995 και 2000, της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας ανά κλάδο δραστηριότητας, των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών εξωστρέφειας, του εργατικού δυναµικού, της ανεργίας, 11

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ του επιπέδου εκπαίδευσης του πληθυσµού κ.α. Ταυτόχρονα παρουσιάζονται τα διαθέσιµα στοιχεία των Επιµελητηρίων σε σχέση µε τις εγγραφές και διαγραφές επιχειρήσεων για τη διετία 2003 και 2004, των Αναπτυξιακών Εταιριών των Νοµών, ενώ γίνεται αναφορά σε ζητήµατα και δείκτες υποδοµών. Στη συνέχεια ακολουθεί ένας σύντοµος σχολιασµός της προόδου του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράµµατος (Π.Ε.Π.) της υτικής Μακεδονίας, µε έµφαση στις δράσεις που στοχεύουν άµεσα ή έµµεσα στην ενίσχυση του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος. Τέλος, παρουσιάζεται η κατανοµή ενός σηµαντικού αριθµού ιδιωτικών επενδύσεων που πραγµατοποιήθηκαν ή πραγµατοποιούνται µε συγχρηµατοδότηση των Εθνικών και Κοινοτικών προγραµµάτων έως και το 2004 (π.χ. Ιδιωτικές επενδύσεις Αναπτυξιακού Νόµου, επενδύσεις προγραµµάτων Β και Γ ΚΠΣ και Κοινοτικών Πρωτοβουλιών, όπως η LEADER, των ολοκληρωµένων προγραµµάτων ανάπτυξης αγροτικού χώρου Ο.Π.Α.Α.Χ). Στο 3ο κεφάλαιο παρουσιάζονται στοιχεία που αφορούν το τεχνολογικό επίπεδο στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας. Αρχικά γίνεται αναφορά στις τηλεπικοινωνιακές υποδοµές, στους ερευνητικούς φορείς στα προβλήµατα και τους στόχους τεχνολογικής φύσεως των κυριότερων παραγωγικών κλάδων της. Επιπλέον, παρουσιάζονται συγκριτικά στοιχεία για τη χρήση Η/Υ και τη διείσδυση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στις επιχειρήσεις, σε σχέση µε τις άλλες Περιφέρειες της Χώρας. Το κεφάλαιο ολοκληρώνεται µε την διεξοδική παρουσίαση των επιδόσεων της Περιφέρειας στο πρόγραµµα ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ, σε σύγκριση πάντοτε µε τις επιδόσεις των άλλων Περιφερειών, και επιµέρους συµπεράσµατα για τη γενικότερη συνεισφορά του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Κοινωνία της Πληροφορίας» στον παραγωγικό ιστό της. Στο 4ο κεφάλαιο επιχειρείται η αποτύπωση του αναπτυξιακού πλεονεκτήµατος της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας µέσα από την καταγραφή των : α) Τοµέων και Προϊόντων µε χαρακτηριστικό δυναµισµό (επιχειρηµατική κινητικότητα), β) Χαρακτηριστικών δεξιοτήτων και Παραδοσιακών ειδικεύσεων (π.χ Προϊόντα Ονοµασίας Προέλευσης Π.Ο.Π, κτλ), γ), της Προσφοράς ειδικοτήτων (π.χ επαγγελµατικές σχολές, παραγωγή επαγγελµατικών πτυχίων, δοµές διασύνδεσης 12

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ επιχειρηµατικής και εκπαιδευτικής κοινότητας), δ) του Αναπτυξιακού Κεφαλαίου που δηµιουργήθηκε στην Περιφέρεια µέσω των µεγάλων έργων, των κρισίµων υποδοµών και την ανάλυση των ισχυρών σηµείων - πλεονεκτηµάτων, των αδύναµων σηµείων µειονεκτηµάτων, των επιχειρηµατικών ευκαιριών - επενδυτικών προοπτικών, καθώς επίσης των απειλών ή κινδύνων «τοπικού» κυρίως χαρακτήρα (S.W.O.T. analysis), τόσο ανά Νοµό όσο και στο σύνολο της Περιφέρειας της υτικής Μακεδονίας, µε έµφαση στον άξονα των επιχειρηµατικών δυνατοτήτων και ευκαιριών σε επίπεδο Νοµού. Η έκθεση ολοκληρώνεται µε το 5ο κεφάλαιο, στο οποίο παραθέτονται σύντοµα (µε τη µορφή bullet point ) οι προτεινόµενες προτάσεις και ενέργειες για την αντιµετώπιση των κινδύνων και την αξιοποίηση των ευκαιριών για το σύνολο της Περιφέρειας αλλά και µε επιµέρους αναφορές σε Νοµούς αυτής. Οι προτάσεις εστιάζονται κάθε φορά σε διαφορετικούς τοµείς (π.χ. υποδοµές, επενδύσεις, εκπαίδευση κλπ), οι οποίοι και συνιστούν τους κεντρικούς αναπτυξιακούς άξονες και τις προτεραιότητες των αναγκαίων παρεµβάσεων για την Περιφέρεια της υτικής Μακεδονίας. Στο παράρτηµα της εν λόγω µελέτης καταγράφονται µε την µορφή πινάκων του excel: Οι εγγραφές και οι διαγραφές των µητρώων του επιµελητηρίου ανά Νοµό της υτικής Μακεδονίας, Οι υπαγωγές των επιχειρήσεων σε προγράµµατα του Ε.Π.Α.Ν και της Κ.τ.Π καθώς επίσης και οι αντίστοιχες υπαγωγές επιχειρηµατικών σχεδίων στον Αναπτυξιακό Νόµο, Ν.2601/98 και στους δύο κύκλους προκήρυξης του Π.Ε.Π υτικής Μακεδονίας για τους τοµείς τουρισµού και µεταποίησης. Κατά τη συγγραφή της έκθεσης χρησιµοποιήθηκαν έγκυρες εγχώριες και ευρωπαϊκές πηγές δεδοµένων (επιµέρους αναφορές και πίνακες), οι οποίες και παρουσιάζονται στο τέλος της έκθεσης, στην ενότητα Βιβλιογραφία Πηγές. 13

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Κεφάλαιο 1 ο : 1. Το προφίλ των Νοµών και της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας 1.1. Εισαγωγή: Στο κεφάλαιο αυτό πραγµατοποιείται αρχικά µία σύντοµη αναφορά στους επιµέρους δείκτες ευηµερίας και στα δηµογραφικά στοιχεία των Νοµών και του συνόλου της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας. Εν συνεχεία, παρουσιάζονται συγκριτικοί πίνακες επιδόσεων ανά Νοµό της υτικής Μακεδονίας στο σύνολο των 52 νοµών της Επικράτειας, µέσα από τους οποίους διακρίνονται και ορισµένες από τις κεντρικές ενδονοµαρχιακές ανισότητες που συνεχίζουν να υφίστανται µέχρι σήµερα. Τα στοιχεία που παρατίθενται έχουν συλλεχθεί από τις Ετήσιες Εκδόσεις «Νοµοί Η οικονοµική και κοινωνική φυσιογνωµία των 52 νοµών και των 13 περιφερειών» (1997 έως και 2002), οι οποίες συνιστούν εκδόσεις της «all media PUBLICATIONS», µε τη συνεργασία του Περιοδικού «ΕΠΙΛΟΓΗ». Σε πολλές περιπτώσεις χρησιµοποιήθηκαν στοιχεία από την Ε.Σ.Υ.Ε. ιευκρινίζεται ότι κάθε αναφορά σε τιµές αφορά τις τρέχουσες τιµές, (ακόµη και στις επιµέρους µεταβολές - δεν έχει γίνει αποπληθωρισµός), ενώ για λόγους άµεσης σύγκρισης οι τιµές αυτές αναφέρονται συχνά και στα δύο νοµίσµατα. 1.2. Ο Νοµός Γρεβενών Με πρωτεύουσα τα Γρεβενά ο Νοµός Γρεβενών συγκεντρώνει, σύµφωνα µε τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το 0,3% του πληθυσµού της Χώρας µε σηµαντική και συνεχή τάση µείωσης, αφού σηµειώνεται φυσική µείωση του πληθυσµού (υπεροχή γεννήσεων / 1.000 κατοίκους: - 3,4 το 2000 και 2001, - 3,1 το 1999, - 4,7 το 1998, - 4 το 1997 και - 3,4 το 1996). Αξίζει να σηµειωθεί ότι στην εικοσαετία 1981-2001 ο πληθυσµός του Νοµού, που ανέρχεται στους 37.964 κατοίκους, σηµείωσε µικρή αύξηση σε ποσοστό 4,2%, όταν για το ίδιο διάστηµα ο πληθυσµός της χώρας αυξήθηκε κατά 12,6%. Η επιφάνεια του Νοµού είναι 2.291 τετραγωνικά χιλιόµετρα (τ.χλµ) και η πυκνότητα του πληθυσµού για το 2001 ήταν µόλις 16,8 κάτοικοι ανά τ.χλµ., δεδοµένο που καθιστά το Νοµό Γρεβενών τον πιο αραιοκατοικηµένο Νοµό της Ελληνικής Επικράτειας. 14

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Ο Νοµός παράγει το 0,3% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (Α.Ε.Π.) της Χώρας. Χαρακτηρίζεται για το υψηλότερο στην Ελλάδα ποσοστό Περιφερειακού προϊόντος στον τοµέα της γεωργίας (31%), ενώ παράγει το 1,2% του συνολικού γεωργικού προϊόντος της Χώρας. Παράλληλα, η συµµετοχή της βιοµηχανίας στο προϊόν του Νοµού ανέρχεται στο 11,7%, (3,4% από τον κλάδο της µεταποίησης, 7% από τον κλάδο των κατασκευών και 1% από την ενέργεια), ενώ των υπηρεσιών ανέρχεται στο 57,1%. Το Ακαθάριστο Περιφερειακό Προϊόν, σε τιµές αγοράς ανήρθε το 2001 στα 130,26 δις δραχµές (382,28 M ), ενώ το κατά κεφαλή προϊόν για την ίδια χρονιά ήταν 3,43 εκατ. δρχ. (10.066 ), προσεγγίζοντας το 84,7% του µέσου όρου της χώρας και το 58% του αντίστοιχου µέσου όρου της Ε.Ε. για τον παραπάνω δείκτη. Στον τελευταίο αυτό δείκτη σηµειώνεται σηµαντική αύξηση κατά 49,1% (ή 3.228,17 ) από τα αντίστοιχα δεδοµένα του 1996. Το δηλωθέν εισόδηµα ανά κάτοικο στο νοµό Γρεβενών αγγίζει το 1.000.000 δρχ. (ή 2.934,7 - στοιχεία 2001), σηµειώνοντας αύξηση κατά 17,1% από την αντίστοιχη επίδοση του 1996, ενώ οι καταθέσεις ανά κάτοικο το 1999 ήταν 946.000 δρχ. (ή 2776,3 ), σηµειώνοντας αύξηση κατά 35,1% από την αντίστοιχη επίδοση του 1996. Ο Νοµός Γρεβενών, µετά το σεισµό του 1995 και την έντονη δραστηριότητα ανοικοδόµησης διαθέτει µία από τις µεγαλύτερες, αλλά σε φθίνουσα πλέον πορεία, αναλογίες νέων κατοικιών ανά 100 κατοίκους στο σύνολο της Χώρας. Ειδικότερα, το 1996 η ως άνω αναλογία ήταν 3,1, κατατάσσοντας το νοµό στην πρώτη θέση πανελλαδικά, ενώ σύµφωνα µε στοιχεία του έτους 2000 η αναλογία αυτή µειώθηκε στο 1,9 διατηρώντας όµως το νοµό στην πέµπτη (5 η ) θέση στο σύνολο των πενήντα δύο (52) νοµών της επικράτειας. Επιπρόσθετα, ο νοµός διακρίνεται για µία από τις χαµηλότερες στη χώρα αναλογίες µαθητών πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, καθώς και γιατρών ανά 1000 κατοίκους. Πιο συγκεκριµένα, ενώ το 1997 αντιστοιχούσαν 37,6 µαθητές Α βάθµιας και 48 Β βάθµιας εκπαίδευσης ανά 1000 κατοίκους, το 2001 οι ως άνω αναλογίες σηµείωσαν ελάχιστη αύξηση στους 41 µαθητές Α βάθµιας και στους 49 Β βάθµιας εκπαίδευσης ανά 1000 κατοίκους, κατατάσσοντας όµως το νοµό στις τελευταίες θέσεις (50 η και 49 η θέση αντίστοιχα) στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας. Η ίδια περίπου εικόνα εµφανίζεται και στην αναλογία γιατρών όπου το 1996 ήταν 1,4, ενώ το 2002 η αντίστοιχη αναλογία έφτασε µόλις 15

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ το 1,9, διατηρώντας το νοµό στην 46 η επικράτειας. θέση στο σύνολο των 52 νοµών της Η επίδοση του Νοµού στον τοµέα του Τουρισµού σαφώς και δεν είναι έως σήµερα η αναµενόµενη, µε γνώµονα πάντοτε τον φυσικό πλούτο και τα ιδιαίτερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Για το έτος 2000 ο νοµός συγκεντρώνει λιγότερες από 0,1 διανυκτερεύσεις αλλοδαπών ανά κάτοικο, γεγονός που τον κατατάσσει στην 50 η θέση στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας. Χαµηλός όµως παραµένει και ο αριθµός τηλεφωνικών συνδέσεων ο οποίος, παρά την αύξησή του κατά 2,7% το 2000 (39 συνδέσεις ανά 100 κατοίκους, όταν ο µέσος όρος χώρας ανέρχεται στις 54) συνεχίζει να κατατάσσει το νοµό στην 42 η θέση στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας. 1.3. Ο Νοµός Καστοριάς Με πρωτεύουσα την Καστοριά ο νοµός Καστοριάς συγκεντρώνει, σύµφωνα µε τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το 0,5 % του πληθυσµού της χώρας. Και στο νοµό Καστοριάς από το 1995 έως και το 1999 και µε εξαίρεση τα έτη 1997 98 καταγράφεται σαφής φυσική µείωση του πληθυσµού (υπεροχή γεννήσεων/1.000 κατοίκους: -0,7 το 1999, 0,4 το 1998, 0,1 το 1997, -0,5 το 1996 και 0,1 το 1995). Είναι δε χαρακτηριστικό ότι σύµφωνα µε τα στοιχεία των απογραφών στην εικοσαετία 1981-2001 ο πληθυσµός του Νοµού, που ανέρχεται στους 53.483 κατοίκους, σηµείωσε µικρή αύξηση σε ποσοστό µόλις 0,6%, όταν για το ίδιο διάστηµα ο πληθυσµός της χώρας αυξήθηκε κατά 12,6%. Η επιφάνεια του Νοµού είναι 1.720 τετραγωνικά χιλιόµετρα (τ.χλµ) και η πυκνότητα του πληθυσµού για το 2001 ήταν 30,8 κάτοικοι ανά τ.χλµ. Ο νοµός συνεισφέρει κατά 0,5% στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) της χώρας. Το 2001 η περιοχή ήταν η τέταρτη µεγαλύτερη (4 η ) παραγωγός µήλων, συγκεντρώνοντας το 12% της συνολικής παραγωγής της χώρας. Η συνολική συµµετοχή της γεωργίας στο προϊόν του Νοµού ανέρχεται στο 14%, της βιοµηχανίας στο 13,1%, (µε 6,7% από την µεταποίηση - κεντρική δραστηριότητα η κατεργασία της γούνας, 1% από την ενέργεια και 5,4% από τις κατασκευές), ενώ των υπηρεσιών ανέρχεται στο 73,2%. Το Ακαθάριστο Περιφερειακό Προϊόν, σε τιµές αγοράς ανήρθε το 2001 στα 204,67 δις δραχµές (600,65 M ), ενώ το κατά κεφαλή προϊόν για την ίδια χρονιά 16

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ήταν 3,83 εκατ. δρχ. (11.240 ), φτάνοντας το 94% του µέσου όρου της χώρας και το 65% του αντίστοιχου µέσου όρου της Ε.Ε. για τον παραπάνω δείκτη. Στον τελευταίο αυτό δείκτη σηµειώνεται σηµαντική αύξηση σχεδόν διπλασιασµός - κατά 91,5% (ή 5370,5 ) από τα αντίστοιχα δεδοµένα του 1996. Το δηλωθέν εισόδηµα ανά κάτοικο στο νοµό Καστοριάς φτάνει το 1.160.000 δρχ. (ή 3.404,6 - στοιχεία 2001), σηµειώνοντας αύξηση κατά 68,1% από την αντίστοιχη επίδοση του 1996, ενώ οι καταθέσεις ανά κάτοικο το 2000 ήταν 1.470.000 δρχ. (ή 4049,9 ), σηµειώνοντας αύξηση κατά µόλις 6,2% από την αντίστοιχη επίδοση του 1996. Ο νοµός Καστοριάς, κατατάσσεται σε µία από τις τελευταίες θέσεις όσον αφορά την αναλογία νέων κατοικιών ανά 100 κατοίκους. Ειδικότερα, και κατά τα έτη 1998 2000 η ως άνω αναλογία έβαινε µειούµενη (0,9 το 1998, 0,4 το 1999 και 2000), διατηρώντας, ειδικότερα, το νοµό για το 2000 στην τελευταία θέση (52 η ) στο σύνολο της επικράτειας. Σε αντίθεση µε το νοµό Γρεβενών, ο νοµός Καστοριάς συνεχίζει έως σήµερα να συγκεντρώνει µία από τις υψηλότερες στη χώρα αναλογίες µαθητών πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ανά 1000 κατοίκους, παρά την ισχυρά φθίνουσα πορεία των τελευταίων ετών για τους δείκτες αυτούς. Πιο συγκεκριµένα, ενώ το 1996 αντιστοιχούσαν 67,7 µαθητές Α βάθµιας και 84 Β βάθµιας εκπαίδευσης ανά 1000 κατοίκους, το 2001 οι ως άνω αναλογίες περιορίστηκαν περαιτέρω στους 61 µαθητές Α βάθµιας και στους 79 Β βάθµιας εκπαίδευσης ανά 1000 κατοίκους, διατηρώντας όµως το νοµό πάνω από τους αντίστοιχους µέσους όρους της χώρας. Όσον αφορά την αναλογία γιατρών ανά 1000 κατοίκους ο νοµός σηµειώνει µικρή αύξηση από το 1996 (2,0) στο 2000 (2,2) και κατατάσσεται στην 36 η θέση στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας. Στον τοµέα του Τουρισµού ο νοµός Καστοριάς συνιστά τον κυριότερο τουριστικό πόλο της Περιφέρειας, χωρίς όµως να καταφέρνει να σηµειώσει αξιοσηµείωτες επιδόσεις. Κατατάσσεται, για το έτος 2000, στην 32 η θέση στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας, καταγράφοντας 0,4 διανυκτερεύσεις αλλοδαπών ανά κάτοικο. Τέλος, ο αριθµός τηλεφωνικών συνδέσεων παρέµεινε σχεδόν σταθερός από το 1996 έως το 2000 (45,5 συνδέσεις ανά 100 κατοίκους το 1996 έναντι 46 17

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ συνδέσεων το 2000, όταν ο µέσος όρος χώρας ανέρχεται στις 54), κατατάσσοντας το νοµό στην 26 η θέση στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας. 1.4. Ο Νοµός Κοζάνης Με πρωτεύουσα την Κοζάνη ο νοµός Κοζάνης συγκεντρώνει, σύµφωνα µε τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το 1,4% του πληθυσµού της χώρας, ενώ σε αντίθεση µε τους προηγούµενους Νοµούς διατηρείται µία σηµαντική τάση αύξησης του πληθυσµού (υπεροχή γεννήσεων/1.000 κατοίκους: 0,4 το 2001, 1,2 το 1999, 1,3 το 1998, 1,7 το 1997, 1,1 το 1996 και 1,8 το 1995). Σύµφωνα µε τα στοιχεία των απογραφών στην εικοσαετία 1981-2001 ο πληθυσµός του Νοµού, που ανέρχεται στους 155.324 κατοίκους, σηµείωσε αύξηση σε ποσοστό 5,6%, όταν για το ίδιο διάστηµα ο πληθυσµός της χώρας αυξήθηκε κατά 12,6%. Η επιφάνεια του Νοµού είναι 3.516 τετραγωνικά χιλιόµετρα (τ.χλµ) και η πυκνότητα του πληθυσµού για το 2001 ήταν 44,5 κάτοικοι ανά τ.χλµ. Η συνεισφορά του Νοµού Κοζάνης στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) της χώρας ανέρχεται στο 1,7%, ενώ εκτιµάται ότι η συµµετοχή του Νοµού στο συνολικό προϊόν του ενεργειακού τοµέα της χώρας είναι 19%. Το 2002 η περιοχή ήταν η πέµπτη (5 η ) µεγαλύτερη παραγωγός µήλων και σιταριού, συγκεντρώνοντας το 9% και 7% αντίστοιχα της συνολικής παραγωγής της Χώρας. Η συµµετοχή του τοµέα της γεωργίας στο προϊόν του Νοµού ανέρχεται στο 12%, της βιοµηχανίας στο 41,3% (12,5% από τον κλάδο µεταλλείων ορυχείων, 23% από την ενέργεια, - κυρίως λόγω των σταθµών της ΕΗ - 2,9% από τη µεταποίηση και 3,2% από τις κατασκευές), ενώ των υπηρεσιών ανέρχεται στο 47,2%. Το Ακαθάριστο Περιφερειακό Προϊόν, σε τιµές αγοράς ανήρθε το 2001 στα 750,41 δις δραχµές (2,202 Β ), ενώ το κατά κεφαλή προϊόν για την ίδια χρονιά ήταν 4,83 εκατ. δρχ. (14.174,6 ), γεγονός που καθιστά το νοµό Κοζάνης το µοναδικό νοµό της Περιφέρειας που ξεπερνά (119%) τον αντίστοιχο µέσο όρο της χώρας και τον κατατάσσει 3 ο στη χώρα µε βάση το κριτήριο αυτό. Αξίζει δε να αναφερθεί ότι η παραπάνω επίδοση ισοδυναµεί µε το 82% του αντίστοιχου µέσου όρου της Ε.Ε. Στον τελευταίο αυτό δείκτη σηµειώνεται µάλιστα σηµαντική αύξηση κατά 38% (ή 3903,2 ) από τα αντίστοιχα δεδοµένα του 1996. Το δηλωθέν εισόδηµα ανά κάτοικο στο νοµό Κοζάνης φτάνει το 1,58 εκατ. δρχ. (ή 4.636,8 - στοιχεία 2001), προσεγγίζοντας το 93% του αντίστοιχου µέσου 18

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ όρου της χώρας και σηµειώνοντας αύξηση κατά 71,7% από την αντίστοιχη επίδοση του 1996. Οι καταθέσεις ανά κάτοικο το 2000 ήταν 1,31 εκατ. δρχ (ή 3.844,5 ), σηµειώνοντας αύξηση κατά 8,3% από την αντίστοιχη επίδοση του 1996. Όπως και ο νοµός Γρεβενών, ο νοµός Κοζάνης, κυρίως εξαιτίας της έντονης ανοικοδόµησης που εξελίχθηκε µετά το σεισµό του 1995 χαρακτηρίζεται από µία από τις υψηλότερες αναλογίες νέων κατοικιών ανά 100 κατοίκους στο σύνολο της χώρας. Ειδικότερα, η αναλογία αυτή το 1998 ήταν 1,3 νέες κατοικίες ανά 100 κατοίκους, το 1999 ήταν 1,1 (11 υψηλότερη αναλογία στη χώρα), το 2000 υποχώρησε αισθητά στο 0,8, ενώ το 2001 αυξήθηκε στις 1,4 νέες κατοικίες ανά 100 κατοίκους, ξεπερνώντας µάλιστα τον αντίστοιχο µέσο όρο της χώρας (1,0). Ανάµεσα στα θετικά σηµεία του Νοµού έως σήµερα περιλαµβάνονται και οι υψηλές αναλογίες µαθητών πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ανά 1000 κατοίκους. Πιο συγκεκριµένα, ενώ το 1996 αντιστοιχούσαν 70,85 µαθητές Α βάθµιας και 83 Β βάθµιας εκπαίδευσης ανά 1000 κατοίκους, το 2001 η αναλογία µαθητών Α βάθµιας περιορίστηκε στους 67 ανά 1000 κατοίκους, ενώ για τους µαθητές Β βάθµιας εκπαίδευσης αυξήθηκε στους 84 ανά 1000 κατοίκους, διατηρώντας όµως το νοµό πολύ υψηλότερα από τους αντίστοιχους µέσους όρους της χώρας (κατατάσσεται αντίστοιχα στη 6 η και 1 η θέση). Όσον αφορά την αναλογία γιατρών ανά 1000 κατοίκους ο νοµός σηµειώνει µικρή άνοδο από το 1996 (2,1) στο 2000 (2,4) και κατατάσσεται στην 30 η θέση στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας. Στον τοµέα του Τουρισµού ο νοµός Κοζάνης δεν καταφέρνει από το 1996 µέχρι σήµερα να σηµειώσει αξιοσηµείωτες επιδόσεις. Κατατάσσεται, για το έτος 2000, στην 42 η θέση στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας, καταγράφοντας µόλις 0,1 διανυκτερεύσεις αλλοδαπών ανά κάτοικο. Τέλος, ο αριθµός τηλεφωνικών συνδέσεων σηµείωσε µικρή αύξηση από το 1996 έως το 2000 (40,3 συνδέσεις ανά 100 κατοίκους το 1996 έναντι 43 συνδέσεων το 2000, όταν ο µέσος όρος χώρας ανέρχεται στις 54), κατατάσσοντας το νοµό στην 34 η θέση στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας. 19

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 1.5. Ο Νοµός Φλώρινας Με πρωτεύουσα τη Φλώρινα ο νοµός Φλώρινας συγκεντρώνει, σύµφωνα µε τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το 0,5 % του πληθυσµού της χώρας. Στο νοµό Φλώρινας, όπως και στο νοµό Γρεβενών, από το 1995 έως και το 2001 καταγράφεται φυσική µείωση του πληθυσµού (υπεροχή γεννήσεων/1.000 κατοίκους:, -0,4 το 2001, - 0,2 το 1999, - 0,4 το 1998, - 0,2 το 1997, -0,8 το 1996 και 0,6 το 1995), η οποία όµως σταδιακά δείχνει να περιορίζεται. Σύµφωνα µε τα στοιχεία των απογραφών στην εικοσαετία 1981-2001 ο πληθυσµός του Νοµού, που ανέρχεται στους 54.768 κατοίκους, σηµείωσε αύξηση σε ποσοστό 4,5%, αισθητά όµως µικρότερη από την αύξηση του συνολικού πληθυσµού της χώρας (12,6%) για το ίδιο χρονικό διάστηµα. Η επιφάνεια του Νοµού είναι 1.924 τετραγωνικά χιλιόµετρα (τ.χλµ) και η πυκνότητα του πληθυσµού για το 2001 ήταν 28,5 κάτοικοι ανά τ.χλµ. Ο νοµός συνεισφέρει κατά 0,4% στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) της χώρας. Το 2002 η περιοχή ήταν η 8η παραγωγός µήλων και η 7η παραγωγός γάλακτος µε 3,1% και 3,3% αντίστοιχα της συνολικής παραγωγής της χώρας, ενώ στο νοµό παράγεται συνολικά το 1,2% του συνολικού γεωργικού προϊόντος της χώρας. Η συνολική συµµετοχή της γεωργίας στο προϊόν του Νοµού ανέρχεται στο 21%, της βιοµηχανίας στο 17,3%, (µε 2,2% από τη µεταποίηση, 6,9% από τα ορυχεία-µεταλλεία, 6,5% από τις κατασκευές και 2% από την ενέργεια), ενώ των υπηρεσιών ανέρχεται στο 61,7%. Το Ακαθάριστο Περιφερειακό Προϊόν, σε τιµές αγοράς ανήρθε το 2001 στα 197,86 δις δραχµές (580,67 M ), ενώ το κατά κεφαλή προϊόν για την ίδια χρονιά ήταν 3,61 εκατ. δρχ. (10.594,3 ), φτάνοντας το 89,1% του µέσου όρου της χώρας και το 61% του αντίστοιχου µέσου όρου της Ε.Ε. για τον παραπάνω δείκτη. Στον τελευταίο αυτό δείκτη σηµειώνεται σηµαντική αύξηση κατά 50,4% (ή 3.551 ) από τα αντίστοιχα δεδοµένα του 1996. Το δηλωθέν εισόδηµα ανά κάτοικο στο νοµό Φλώρινας φτάνει το 1,2 εκατ. δρχ. (ή 3.521,6 - στοιχεία 2001), σηµειώνοντας αύξηση κατά 79,1% από την αντίστοιχη επίδοση του 1996, ενώ οι καταθέσεις ανά κάτοικο το 2000 ήταν 1,3 εκατ. δρχ (ή 3.815,11 ), σηµειώνοντας αύξηση κατά µόλις 31,3% από την αντίστοιχη επίδοση του 1996. 20

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Η αναλογία νέων κατοικιών ανά 100 κατοίκους στο νοµό Φλώρινας βαίνει τα τελευταία χρόνια αισθητά µειούµενη (1,6 το 1998, 1,0 το 1999 και 0,7 το 2000, και 1,1 το 2001), κατατάσσοντας σύµφωνα µε στοιχεία του 2000 το νοµό στην 34 η θέση στο σύνολο της επικράτειας. Όσον αφορά τις αναλογίες µαθητών πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ανά 1000 κατοίκους η εικόνα για το νοµό Φλώρινας είναι διττή. Από τη µία µεριά συγκεντρώνει µία ισχυρά φθίνουσα αναλογία µαθητών πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης ανά 1.000 κατοίκους ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια (66,2 το 1996, 61 το 1999 και 59 το 2001), ενώ από την άλλη διατηρεί σταθερά µία από τις υψηλότερες στη χώρα αναλογίες µαθητών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ανά 1000 κατοίκους (76 το 1996, 74 το 1999, 76 το 2000 και 71 το 2001). Ως αποτέλεσµα, για το έτος 2000 ο νοµός κατατάσσεται στην 25 η θέση για την αναλογία µαθητών Α βάθµιας και στην 13 η θέση για την αναλογία µαθητών Β βάθµιας, στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας. Όσον αφορά την αναλογία γιατρών ανά 1000 κατοίκους ο νοµός, παρά το γεγονός ότι διατηρεί σταθερή την αναλογία από το 1996 στο 2000 (2,0), σηµειώνει πτώση στη γενική κατάταξη (43 η θέση) των 52 νοµών της επικράτειας. Στον τοµέα του Τουρισµού και ο νοµός Φλώρινας συνεχίζει να µη σηµειώνει αξιοσηµείωτες επιδόσεις. Συνιστά, µαζί µε το νοµό Γρεβενών, έναν από τους λιγότερους ελκυστικούς προορισµούς στο σύνολο της χώρας και κατατάσσεται σύµφωνα µε στοιχεία του έτους 2000, στην 43 η θέση στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας, καταγράφοντας µόλις 0,1 διανυκτερεύσεις αλλοδαπών ανά κάτοικο. Τέλος, ο νοµός Φλώρινας συνεχίζει από το 1996 µέχρι σήµερα να συγκεντρώνει έναν από τους χαµηλότερους αριθµούς τηλεφωνικών συνδέσεων στη χώρα (και το χαµηλότερο στην περιφέρεια υτικής Μακεδονίας). Ειδικότερα, και ενώ το 1996 ο αντίστοιχος αριθµός ήταν 34,9 συνδέσεις ανά 100 κατοίκους, το 2000 ανήρθε µόλις στις 38 συνδέσεις ανά 100 κατοίκους, όταν ο µέσος όρος χώρας ανήρθε στις 54). Ως αποτέλεσµα των παραπάνω, ο νοµός βρίσκεται για τον εν λόγω δείκτη στην 45 η θέση στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας. 21

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 1.6. Η Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας Η Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας βρίσκεται στο βορειοδυτικό τµήµα της Ελλάδας και συνορεύει µε την Αλβανία και τη F.Y.R.O.M. Περιλαµβάνει τους Νοµούς Γρεβενών, Καστοριάς, Κοζάνης και Φλώρινας και ο πληθυσµός της ανέρχεται σε 301.539 κατοίκους (ΕΣΥΕ 2001) και αντιστοιχεί περίπου στο 2,8% του πληθυσµού της χώρας. Από το 1995 έως και το 2001 καταγράφονται µικρές αυξοµειώσεις ή τάσεις στασιµότητας όσον αφορά το δείκτη της φυσικής αύξησης του πληθυσµού (υπεροχή γεννήσεων/1.000 κατοίκους: 0,0 το 1999 και το 1998, 0,3 το 1997, - 0,2 το 1996, 0,3 το 1995). Σύµφωνα µε τα στοιχεία των απογραφών στην εικοσαετία 1981-2001 ο πληθυσµός της Περιφέρειας σηµείωσε αύξηση σε ποσοστό µόλις 4,3%, αισθητά µικρότερη από την αύξηση του συνολικού πληθυσµού της χώρας (12,6%) για το ίδιο χρονικό διάστηµα. Κατέχει έκταση 9.451 τ.χλµ. και καταλαµβάνει το 7,2% της συνολικής έκτασης της χώρας. Η πληθυσµιακή πυκνότητα της Περιφέρειας είναι 31,9 κάτοικοι ανά τ.χλµ., έναντι περίπου 80 κάτοικοι ανά τ.χλµ. για το σύνολο της χώρας, και συνιστά µε διαφορά την πιο αραιοκατοικηµένη περιφέρεια της χώρας. Ο αστικός πληθυσµός ανέρχεται στο 29% του συνολικού πληθυσµού, ο ηµιαστικός στο 15% και ο αγροτικός στο 56% αντίστοιχα. Είναι κατ εξοχήν ορεινή περιοχή µε το 82% του εδάφους της να καλύπτεται από ορεινές και ηµιορεινές εκτάσεις. ιαθέτει σηµαντικούς φυσικούς πόρους όπως ενεργειακά ορυκτά, µεταλλεύµατα, δάση (50% της συνολικής της έκτασης), βοσκότοπους και σχεδόν το 65% των επιφανειακών υδάτινων πόρων της χώρας. Η περιφέρεια υτικής Μακεδονίας συνεισέφερε το 2002 κατά 2,7% στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.) της χώρας. Την ίδια χρονιά στην περιφέρεια αναλογούσε το 6% των καλλιεργούµενων εκτάσεων της χώρας, το 14% της συνολικής παραγωγής σιταριού και το 28% της παραγωγής µήλων (2η περιφέρεια παραγωγός µήλων στη χώρα), ενώ στην περιφέρεια παράγεται συνολικά το 5,4% του συνολικού γεωργικού προϊόντος της χώρας. Η συνολική συµµετοχή της γεωργίας στο περιφερειακό προϊόν ανέρχεται στο 15%, της βιοµηχανίας στο 30,1%, (µε 3,5% από τη µεταποίηση, 8,4% από τα ορυχεία- µεταλλεία, 4,4% από τις κατασκευές και 14% από την ενέργεια), ενώ των υπηρεσιών ανέρχεται στο 54,6%. Ε Το Ακαθάριστο Περιφερειακό Προϊόν (Α.Ε.Π.), σε τιµές αγοράς ανήρθε το 2001 στα 1,253 τρις δραχµές (3.677 Β ), ενώ το κατά κεφαλή προϊόν για την ίδια 22

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ χρονιά ήταν 4,25 εκατ. δρχ. (12.486 ), ξεπερνώντας τον αντίστοιχο µέσο όρο της χώρας (105%) και την κατατάσσει 4 η στη χώρα µε βάση το κριτήριο αυτό. Εκτιµάται ότι η σηµαντική βελτίωση του κατά κεφαλή προϊόντος από το 1999 στο 2001 οφείλεται κατά ένα µέρος στη µείωση του πληθυσµού που προέκυψε από το 1999 (303.686) έως την απογραφή του έτους 2001 ή αλλιώς στο µικρότερο ρυθµό αύξησης του πληθυσµού της Περιφέρειας σε σχέση µε το σύνολο της χώρας. Αξίζει, όµως, να υπογραµµιστεί ότι η ως άνω επίδοση του έτους 2001 ισοδυναµεί µε το 68% του αντίστοιχου µέσου όρου της Ε.Ε. Στον τελευταίο αυτό δείκτη σηµειώνεται µάλιστα σηµαντική αύξηση κατά 52,9% (ή 4.314 ) από τα αντίστοιχα δεδοµένα του 1997, όπου η περιφέρεια κατατάσσονταν 8 η στη χώρα στον αντίστοιχο δείκτη και η επίδοσή της ισοδυναµούσε µε το 61% του αντίστοιχου µέσου όρου της Ε.Ε. Για το έτος 2002 το ΑΕΠ της υτικής Μακεδονίας ανήλθε στα 3.869,4 Β και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανήλθε στα 13.280, κατατάσσοντας την περιφέρεια στην 11 η και στην 4 η θέση αντίστοιχα µεταξύ των περιφερειών της χώρας. Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να υπογραµµιστεί ότι τα υψηλά επίπεδα του κατά κεφαλή ΑΕΠ οφείλονται σε µεγάλο βαθµό στη λειτουργία των πέντε (5) µονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΗ στην Περιφέρεια, δεδοµένο που υπερτιµά σαφώς την τελική εικόνα και επίδοση της Περιφέρειας στον εν λόγο δείκτη. Το δηλωθέν εισόδηµα ανά κάτοικο στην περιφέρεια υτικής Μακεδονίας φτάνει το 1,37 εκατ. δρχ. (ή 4.020,5 - στοιχεία 2001), σηµειώνοντας αύξηση κατά 77,5% από την αντίστοιχη επίδοση του 1996, ενώ οι καταθέσεις ανά κάτοικο το 1999 ήταν 1,18 εκατ. δρχ (ή 3.463 ), σηµειώνοντας αύξηση κατά µόλις 2,6% από την αντίστοιχη επίδοση του 1996. Η αναλογία νέων κατοικιών ανά 100 κατοίκους µετά το 1995 σηµείωσε ισχυρή αύξηση (εξαιτίας της ανοικοδόµησης από το σεισµό), ενώ από το 1997 και έπειτα έχει αρχίσει να φθίνει (0,4 το 1995, 1,2 το 1996, 1,7 το 1997, 1,5 το 1998, 1,1 το 1999 και 0,9 το 2000), διατηρώντας όµως την περιφέρεια στην 5 η θέση στο σύνολο των 13 περιφερειών της χώρας, σύµφωνα µε στοιχεία του 2000. Όσον αφορά τις αναλογίες µαθητών πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ανά 1000 κατοίκους η εικόνα για την περιφέρεια υτικής Μακεδονίας είναι διττή. Από τη µία µεριά συγκεντρώνει µία ισχυρά φθίνουσα αναλογία µαθητών πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης ανά 1.000 κατοίκους, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια (62 το 1998, 61 το 1999 και 59 το 2001), ενώ από την άλλη 23

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ διατηρεί σταθερά µία από τις υψηλότερες στη χώρα αναλογίες µαθητών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ανά 1000 κατοίκους (69 το 1998, 76 το 1999, 78 το 2000 και 71 το 2001). Ως αποτέλεσµα, για το έτος 2000 η περιφέρεια κατατάσσεται στην 10 η θέση για την αναλογία µαθητών Α βάθµιας και στην 2 η θέση για την αναλογία µαθητών Β βάθµιας, στο σύνολο των 13 περιφερειών της χώρας. Η αναλογία γιατρών ανά 1000 κατοίκους στην περιφέρεια για το 1999 είναι 2,24, γεγονός που την κατατάσσει στη 12 η προτελευταία θέση µεταξύ των περιφερειών της επικράτειας. Στον τοµέα του Τουρισµού η περιφέρεια υτικής Μακεδονίας συνεχίζει να µην εκµεταλλεύεται το φυσικό πλούτο και την πολιτιστική της κληρονοµιά. Συνιστά κυριολεκτικά τον λιγότερο ελκυστικό τουριστικό προορισµό στο σύνολο της χώρας. Καταγράφονται σ αυτή µόλις 0,17 διανυκτερεύσεις αλλοδαπών ανά κάτοικο για το έτος 2000 και κατατάσσεται µε µεγάλη διαφορά στην τελευταία θέση στο σύνολο των 13 περιφερειών της επικράτειας στην ως άνω κατηγορία δείκτη. Τέλος, η περιφέρεια υτικής Μακεδονίας παρά τη µεγάλη αύξηση που σηµειώθηκε το 2000 (1,6%) στον αριθµό τηλεφωνικών συνδέσεων ανά 100 κατοίκους συνεχίζει να διακρίνεται από ιδιαίτερα χαµηλές επιδόσεις στον εν λόγω δείκτη. Ειδικότερα, και ενώ το 1996 ο αντίστοιχος αριθµός ήταν 44,8 συνδέσεις ανά 100 κατοίκους (η υψηλότερη επίδοση 10ετίας στην περιφέρεια), το 2000 έφτασε µόλις στις 42,1 συνδέσεις ανά 100 κατοίκους, όταν ο µέσος όρος χώρας ήταν 54). Ως αποτέλεσµα των παραπάνω, ο νοµός κατατάσσεται στην 10 η θέση στο σύνολο των 13 περιφερειών της επικράτειας. 1.7. Ενδοπεριφερειακές ανισότητες στους βασικούς δείκτες ευηµερίας Λαµβάνοντας υπόψη τις ως άνω επιδόσεις των νοµών της υτικής Μακεδονίας σε ορισµένους από τους κυριότερους δείκτες ευηµερίας, από το 1996 έως και το 1999 (διαθέσιµα στοιχεία), και σε σύγκριση πάντοτε µε το σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας, δηµιουργήθηκαν χάριν σύνοψης τέσσερις πίνακες, ένας για κάθε νοµό. Σε κάθε ένα από τους πίνακες αυτούς παρουσιάζεται ανά έτος η κατάταξη του Νοµού στο σύνολο της επικράτειας, για κάθε ένα από τους 13 24

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ διαφορετικούς δείκτες ευηµερίας, προκειµένου να διαπιστωθούν οι βασικές αδυναµίες του Νοµού, να εκτιµηθεί η θέση που αυτός κατέχει τόσο στο σύνολο της χώρας, όσο και της Περιφέρειας και να εντοπιστεί το µέγεθος των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων. Για το λόγο αυτό, για κάθε έτος υπολογίζεται η διάµεσος (δεν επηρεάζεται από ακραίες τιµές), ο µέσος όρος (επηρεάζεται από ακραίες τιµές) και η ενδεικτική τιµή (δηλαδή η τιµή - επίδοση που επαναλαµβάνεται πιο συχνά) των κατατάξεων του Νοµού στους 13 δείκτες ευηµερίας. Ο σχολιασµός που ακολουθεί στηρίζεται στις τιµές της διαµέσου, ακριβώς γιατί η τιµή αυτή δεν επηρεάζεται από ακραίες θετικές ή αρνητικές επιδόσεις αλλά διαµορφώνεται µε βάση τη γενική συνολική τάση. Ξεκινώντας, όπως και στις προηγούµενες ενότητες, από το νοµό Γρεβενών διαπιστώνουµε ότι τα δυνατά σηµεία του Νοµού είναι µόνο η έντονη δραστηριότητα ανοικοδόµησης που διατηρείται από το 1995 και µετά. Αντίθετα, ο νοµός κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις της χώρας στο δείκτη της ανεργίας και στην κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύµατος και στις τελευταίες θέσεις της χώρας σ όλους σχεδόν τους υπόλοιπους δείκτες ευηµερίας (δηλωθέν εισόδηµα, καταθέσεις, απασχολούµενοι, κλπ), παρά τη σηµαντική βελτίωση του κατά κεφαλή ΑΕΠ τα τελευταία χρόνια. Ακόµη και στον τοµέα του Τουρισµού, που θα έπρεπε να αποτελεί τον ισχυρότερο ίσως άξονα ανάπτυξης, διαπιστώνεται έντονη υστέρηση. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΟΥ Ν. ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥΣ ΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ Γρεβενά: Πίνακας 1. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΝΟΜΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ - ΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ. είκτες Ευηµερίας 1996 1997 1998 1999 ΑΕΠ κ.κ. 51 50 41 ηλωθέν εισόδηµα 51 47 48 Άµεσοι φόροι 49 48 50 Καταθέσεις 43 46 47 47 Τηλεφωνικές συνδέσεις 45 43 43 43 Άδειες οικοδοµής κατοικιών 1 1 4 Κατανάλωση ηλεκτρισµού 9 6 25

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Απασχολούµενοι 41 46 Άνεργοι 9 4 Μαθητές β' βάθµιας 49 50 50 50 Μαθητές α βάθµιας 49 50 50 50 Τουρισµός 51 50 51 Φυσική αύξηση πληθυσµού 40 47 46 46 ιάµεσος 49 46 47 47,5 Μ. Όρος 42,9 35,6 39,5 43,0 49 50 50 50 Ενδ. Τιµή Πηγή: Ετήσιες Εκδόσεις «Οι Νοµοί Η οικονοµική και κοινωνική φυσιογνωµία των 52 νοµών και των 13 περιφερειών (1997 2002)». Σχολιασµός Ερµηνεία Στατιστικών Ευρηµάτων: Με διάµεσο που, για την τετραετία 1996 1999, κυµάνθηκε µεταξύ 46 49 (µικρό εύρος τιµών και τάση σταθεροποίησης στις τελευταίες θέσεις κατάταξης στο σύνολο της επικράτειας), ο νοµός Γρεβενών εντάσσεται σταθερά στην τελευταία ζώνη (41 52) της κατάταξης στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας (νοµοί µε τις µεγαλύτερες υστερήσεις στη χώρα). Χαρακτηρίζεται δηλαδή στην πλειοψηφία των δεικτών ευηµερίας από επιδόσεις που συνεχίζουν να υπολείπονται σηµαντικά από το µέσο όρο της χώρας και συνιστούν, πέρα από κάθε αµφιβολία, τον πυρήνα των αναπτυξιακών αποκλίσεων για την περιφέρεια της υτικής Μακεδονίας. Αντίστοιχα για το νοµό Καστοριάς, η εικόνα είναι µάλλον διττή. Από τη µία µεριά ο νόµός χαρακτηρίζεται σε γενικές γραµµές από αρκετές επιδόσεις «άνω του µετρίου» (καταθέσεις, τηλεφωνικές συνδέσεις, φυσική αύξηση πληθυσµού, κλπ), και ταυτόχρονα αποκλίνει σηµαντικά στο κατά κεφαλή ΑΕΠ, το δηλωθέν εισόδηµα, τις άδειες οικοδοµών κατοικιών, τους απασχολούµενους και τους άνεργους. Επιπλέον, θα πρέπει να υπογραµµιστεί ότι ο νοµός Καστοριάς, παρά το γεγονός ότι συνιστά τον πιο ελκυστικό τουριστικό προορισµό στο σύνολο της υτικής Μακεδονίας δεν καταφέρνει, τουλάχιστον στην χρονική περίοδο αναφοράς, να αξιοποιήσει ουσιαστικά το αναπτυξιακό του δυναµικό στο συγκεκριµένο τοµέα. 26

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΟΥ Ν. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥΣ ΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ Καστοριά: Πίνακας 2. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ - ΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ. είκτες Ευηµερίας 1996 1997 1998 1999 ΑΕΠ κ.κ. 45 45 45 ηλωθέν εισόδηµα 30 28 31 Άµεσοι φόροι 14 22 30 Καταθέσεις 18 16 17 19 Τηλεφωνικές συνδέσεις 19 20 22 24 Άδειες οικοδοµής κατοικιών 50 31 49 Κατανάλωση ηλεκτρισµού 14 12 Απασχολούµενοι 27 29 Άνεργοι 31 13 Μαθητές β' βάθµιας 5 4 5 19 Μαθητές α βάθµιας 11 9 13 20 Τουρισµός 34 31 31 Φυσική αύξηση πληθυσµού 17 16 13 13 ιάµεσος 17,5 21 25 30 Μ. Όρος 18,0 22,9 22,5 28,1 Ενδ. Τιµή 14 16 13 31 Πηγή: Ετήσιες Εκδόσεις «Οι Νοµοί Η οικονοµική και κοινωνική φυσιογνωµία των 52 νοµών και των 13 περιφερειών (1997 2002)». Σχολιασµός Ερµηνεία Στατιστικών Ευρηµάτων: Στην τετραετία 1996 1999 η διάµεσος για το νοµό Καστορίας κυµάνθηκε µεταξύ 17,5 30 (µεγάλο εύρος τιµών). Είναι, εποµένως, προφανές ότι ο νοµός χαρακτηρίζεται από µία σαφή και έντονη τάση επιδείνωσης των επιδόσεών του, µε αποτέλεσµα να εντάσσεται πλέον περισσότερο στη ζώνη (20 30) 27

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ της κατάταξης στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας (νοµοί µε αυξανόµενες υστερήσεις που υπολείπονται από το µέσο όρο της χώρας). Ο νοµός Κοζάνης συγκεντρώνει χωρίς αµφιβολία τις καλύτερες συνολικά επιδόσεις στους εξεταζόµενους δείκτες ευηµερίας. Στα δυνατά σηµεία του Νοµού είναι η συντριπτική πλειοψηφία των δεικτών (το δηλωθέν εισόδηµα, το κατά κεφαλή ΑΕΠ, οι άδειες οικοδοµής κατοικιών, οι απασχολούµενοι και κατ επέκταση η ανεργία, οι µαθητές Α βάθµιας και Β βάθµιας εκπαίδευσης και µία από τις κορυφαίες επιδόσεις στη χώρα όσον αφορά τη φυσική αύξηση του πληθυσµού). Αντίθετα, στα αδύναµα σηµεία του Νοµού µπορεί κανείς να ξεχωρίσει την ιδιαίτερα χαµηλή επίδοση στον τοµέα του Τουρισµού, το µη ικανοποιητικό αριθµό τηλεφωνικών συνδέσεων και τις καταθέσεις ανά κάτοικο, οι οποίες και έχουν επιδεινωθεί αισθητά. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΟΥ Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥΣ ΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ Κοζάνη: Πίνακας 3. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΝΟΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ - ΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ. είκτες Ευηµερίας 1996 1997 1998 1999 ΑΕΠ κ.κ. 3 8 9 ηλωθέν εισόδηµα 9 6 8 Άµεσοι φόροι 26 27 4 Καταθέσεις 22 24 29 31 Τηλεφωνικές συνδέσεις 33 34 35 34 Άδειες οικοδοµής κατοικιών 7 9 10 Κατανάλωση ηλεκτρισµού 10 15 Απασχολούµενοι 6 7 Άνεργοι 40 34 Μαθητές β' βάθµιας 7 1 8 2 Μαθητές α βάθµιας 7 4 8 10 Τουρισµός 43 42 41 Φυσική αύξηση πληθυσµού 8 7 6 6 28

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ιάµεσος 10 7 8 9,5 Μ. Όρος 18,3 15,3 17,5 Ενδ. Τιµή 7 7 8 10 Πηγή: Ετήσιες Εκδόσεις «Οι Νοµοί Η οικονοµική και κοινωνική φυσιογνωµία των 52 νοµών και των 13 περιφερειών (1997 2002)». Σχολιασµός Ερµηνεία Στατιστικών Ευρηµάτων: Στην τετραετία 1996 1999 η διάµεσος κυµάνθηκε µεταξύ 7-10 (µικρό εύρος µε τάση σταθεροποίησης). Είναι, εποµένως, προφανές ότι ο νοµός Κοζάνης διατηρεί στην πλειοψηφία τους τις υψηλές επιδόσεις στους δείκτες ευηµερίας, παρά τη σχετική υποχώρηση του ΑΕΠ κατά κεφαλή, µε αποτέλεσµα να εντάσσεται πλέον στη ζώνη (1 10) της κατάταξης στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας (πρωταγωνιστές νοµοί της χώρας µε ισχυρές αναπτυξιακές τάσεις που ξεπερνούν ή προσεγγίζουν το µέσο όρο της χώρας και ενδυναµώνουν σταδιακά τη θέση τους). Τέλος, στα δυνατά σηµεία του Νοµού Φλώρινας περιλαµβάνονται οι άδειες οικοδοµής κατοικιών, η φυσική αύξηση του πληθυσµού, η αναλογία µαθητών Β βάθµιας εκπαίδευσης και λιγότερο η αναλογία µαθητών Α βάθµιας εκπαίδευσης, καθώς και η σηµαντική αύξηση του κατά κεφαλή ΑΕΠ. Αντίθετα ο νοµός κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις της χώρας στο δείκτη της ανεργίας και στις τελευταίες θέσεις της χώρας στον αριθµό τηλεφωνικών συνδέσεων, και στον τουρισµό, παρά το ισχυρό αναπτυξιακό απόθεµα που διαθέτει στον τοµέα αυτό. Στους υπόλοιπους δείκτες ευηµερίας οι επιδόσεις του Νοµού κυµαίνονται σχεδόν σε µέτρια επίπεδα. Με διάµεσο που, για την τετραετία 1996 1999, κυµάνθηκε µεταξύ 26,5 34 (µεγάλο εύρος τιµών και σηµαντική τάση βελτίωσης, ο νοµός Φλώρινας παρά το γεγονός ότι εντάσσεται ζώνη (30 40) της κατάταξης στο σύνολο των 52 νοµών της επικράτειας δείχνει να µεταβαίνει σταδιακά στην αµέσως προηγούµενη ζώνη κατάταξης. Χαρακτηρίζεται δηλαδή στην πλειοψηφία των δεικτών ευηµερίας από µέτριες επιδόσεις, οι περισσότερες όµως από τις οποίες υπολείπονται από το µέσο όρο της χώρας. 29

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΟΥ Ν. ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥΣ ΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ Φλώρινα: Πίνακας 4. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΝΟΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ - ΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ. είκτες Ευηµερίας 1996 1997 1998 1999 ΑΕΠ κ.κ. 38 30 24 ηλωθέν εισόδηµα 33 30 28 Άµεσοι φόροι 42 40 32 Καταθέσεις 37 38 37 36 Τηλεφωνικές συνδέσεις 46 46 44 45 Άδειες οικοδοµής κατοικιών 6 7 15 Κατανάλωση ηλεκτρισµού 34 33 Απασχολούµενοι 37 39 Άνεργοι 7 9 Μαθητές β' βάθµιας 13 11 21 12 Μαθητές α βάθµιας 18 23 27 25 Τουρισµός 41 41 42 Φυσική αύξηση πληθυσµού 20 18 17 17 ιάµεσος 34 33 30 26,5 Μ. Όρος 31,6 27,0 27,5 27,6 Ενδ. Τιµή 38 30 Πηγή: Ετήσιες Εκδόσεις «Οι Νοµοί Η οικονοµική και κοινωνική φυσιογνωµία των 52 νοµών και των 13 περιφερειών (1997 2002)». 30

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Συµπεράσµατα: Από τα προηγούµενα προκύπτουν τα εξής: Ο νοµός Κοζάνης παραµένει µε σαφή διαφορά ο πιο ανεπτυγµένος νοµός της Περιφέρειας, Ο νοµός Γρεβενών υπολείπεται σηµαντικά όλων των υπόλοιπων νοµών στη συντριπτική πλειοψηφία των δεικτών ευηµερίας, Τα δεδοµένα καταδεικνύουν σηµαντική επιδείνωση των επιδόσεων του Νοµού Καστοριάς και αντίστοιχη βελτίωση για το νοµό Φλώρινας, Οι συσχετισµοί σε όρους ευηµερίας και οικονοµικών δραστηριοτήτων µεταξύ Νοµού Κοζάνης και υπολοίπων νοµών της Περιφέρειας δεν έχουν µεταβληθεί ουσιαστικά, Η ύπαρξη ενδοπεριφερειακών ή διανοµαρχιακών ανισοτήτων συνεχίζει να υφίσταται σε µεγάλο βαθµό, παρά το γεγονός ότι ο νοµός Κοζάνης, ως ο πιο ανεπτυγµένος σηµειώνει µικρή πτώση του ΑΕΠ του και γενικότερα µία στασιµότητα. Στην περιφέρεια συνεχίζουν να συνυπάρχουν περιοχές µε υψηλούς και χαµηλούς δείκτες ευηµερίας και οικονοµικών δραστηριοτήτων (είναι χαρακτηριστικό ότι οι τέσσερις νοµοί εντάσσονται σε τέσσερις διαφορετικές ζώνες κατάταξης στο σύνολο των νοµών της επικράτειας), Η συνολική τουριστική ανάπτυξη στο σύνολο της Περιφέρειας παραµένει µέχρι σήµερα ιδιαίτερα χαµηλή, παρά τις σηµαντικές προοπτικές (συνδυασµός φυσικού και πολιτιστικού πλούτου) της Περιφέρειας. Στο επόµενο κεφάλαιο ακολουθεί µία προσπάθεια ανάλυσης και παρουσίασης των κυριότερων παραµέτρων του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος, τόσο ανά νοµό όσο και στο σύνολο της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας. 31

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Κεφάλαιο 2 ο : 2. Η Επιχειρηµατικότητα των Νοµών της Περιφέρειας υτικής Μακεδονία 2.1. Εισαγωγή: Στην κατεύθυνση της διεξοδικής αποτύπωσης των επιχειρηµατικών δεδοµένων και τάσεων για κάθε νοµό, καθώς και για το σύνολο της Περιφέρειας της υτικής Μακεδονίας, συγκεντρώθηκε και αναλύθηκε ένας σηµαντικός όγκος πληροφοριών από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος, τα κατά τόπους Επιµελητήρια αλλά και τις Αναπτυξιακές Εταιρίες. Οι πληροφορίες αυτές αφορούν την παρουσίαση και ανάλυση: του αριθµού επιχειρήσεων ανά κλάδο δραστηριότητας, τάξης µεγέθους απασχόλησης και τζίρου Μεταβολές Μητρώων Επιχειρήσεων ΕΣΥΕ 1995 & 2000, της Ακαθάριστης Προστιθέµενης Αξίας ανά Κλάδο ραστηριότητας Μεταβολές περιόδου 95 01, των Ενδοκοινοτικών Εισαγωγών και Εξαγωγών περιόδου 98 02 / Μεταβολές, των τάσεων που περιγράφουν τους Απασχολούµενους ανά Οµάδες Κλάδων Οικονοµικής ραστηριότητας Εργατικό υναµικό Ανεργία Επίπεδο Εκπαίδευσης, των Επιχειρηµατικών και Μεταφορικών Υποδοµών, καθώς και επιµέρους Επικουρικών εικτών, ανά Νοµό και στο σύνολο της Περιφέρειας αντίστοιχα. Το κεφάλαιο ολοκληρώνεται µε µία σύντοµη αλλά περιεκτική παρουσίαση τόσο της πορείας των µέτρων του ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας, σύµφωνα µε την πρόσφατη Ενδιάµεση Έκθεση Αξιολόγησης (11/2003), όσο και ενός σηµαντικού αριθµού εθνικών και κοινοτικών προγραµµάτων επιχειρηµατικών επενδύσεων, µε επιµέρους αναφορές ανά Νοµό. 32

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.2. Η Επιχειρηµατικότητα στο Νοµό Γρεβενών Στις ενότητες που ακολουθούν περιγράφονται οι µεταβολές στο Μητρώο Επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ για το Νοµό Γρεβενών, καθώς και η δυναµικότητα του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος σε όρους ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας, εξωστρέφειας, εργατικού δυναµικού, ανεργίας, εκπαιδευτικού επιπέδου του πληθυσµού, µεταφορικών υποδοµών, δραστηριοτήτων και λοιπών υποδοµών. Τέλος, παρουσιάζονται εν συντοµία ορισµένα από τα κυριότερα διαθέσιµα στοιχεία επιχειρηµατικότητας που διατηρούνται στα Μητρώα του τοπικού Επιµελητηρίου και στις κατά τόπους Αναπτυξιακές εταιρίες. 2.3. Μεταβολές Μητρώων Επιχειρήσεων ΕΣΥΕ 1995 & 2000 Απαραίτητο εργαλείο για την αποτύπωση της επιχειρηµατικότητας αποτελεί η µελέτη και συγκριτική ανάλυση του αριθµού επιχειρήσεων ανά κλάδο δραστηριότητας, τάξεις µεγέθους απασχόλησης και τζίρο που αντλούνται από το Μητρώο Επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ. Σύµφωνα µε το Μητρώο Επιχειρήσεων 1995 (ΕΣΥΕ) στα Γρεβενά καταγράφηκαν 1.484 επιχειρήσεις, οι οποίες εντάχθηκαν σε 33 διψήφιους κλάδους ΣΤΑΚΟ 2001. Ακολουθεί αναλυτικά ο σχετικός πίνακας µε τον αριθµό των επιχειρήσεων ανά διψήφιο κλάδο και ανά τάξη µεγέθους απασχόλησης. 33

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Πίνακας 5. ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΑΝΑ ΚΛΑ Ο ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1995. ΠΗΓΗ ΕΣΥΕ. 34

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Από τον προηγούµενο πίνακα προκύπτει ότι στα µέσα της δεκαετίας του 1990 οι κλάδοι που συγκέντρωναν το µεγαλύτερο αριθµό επιχειρήσεων του νοµού (µε σειρά σηµαντικότητας) είναι: O κλάδος 52, «Λιανικό εµπόριο, εκτός από το εµπόριο αυτοκινήτων οχηµάτων και µοτοσικλετών: επισκευή ειδών ατοµικής και οικιακής χρήσης» µε 442 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 55, «Ξενοδοχεία και Εστιατόρια» µε 197 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 45, «κατασκευές» µε 189 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 51, «Χονδρικό εµπόριο και εµπόριο µε προµήθεια, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών» µε 95 επιχειρήσεις, Ο κλάδος 60, «Χερσαίες µεταφορές, µεταφορές µέσω αγωγών» µε 93 επιχειρήσεις, ο κλάδος 50, «Πώληση, συντήρηση και επισκευή αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών:λιανική πώληση καύσιµων για οχήµατα» µε 76 επιχειρήσεις. Οι παραπάνω έξι (6) κλάδοι συγκέντρωναν 1.092 επιχειρήσεις ή αλλιώς το 73,6% των επιχειρήσεων του Νοµού Γρεβενών. Από τα προηγούµενα είναι χρήσιµο να επισηµανθεί ότι: Η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων (89,5%) απασχολούσαν λιγότερα από 10 άτοµα, ενώ µόνο 12 επιχειρήσεις σ ολόκληρο το νοµό είχαν αριθµό προσωπικού ίσο ή µεγαλύτερο από 10 άτοµα. Στον παραπάνω πίνακα είναι φανερό ότι δε συµπεριλήφθηκαν οι επιχειρήσεις του νοµού που ανήκουν στον Πρωτογενή τοµέα. Ο σηµαντικός αριθµός επιχειρήσεων (144) µε άγνωστη τάξη µεγέθους απασχόλησης που αναφέρεται είναι σχεδόν βέβαιο ότι ενισχύει ακόµη περισσότερο το σύνολο των επιχειρήσεων του νοµού µε προσωπικό λιγότερο από 10 άτοµα. Σύµφωνα µε τα αντίστοιχα πιο πρόσφατα διαθέσιµα στοιχεία, από το Μητρώο Επιχειρήσεων 2000 (ΕΣΥΕ), στο Νοµό Γρεβενών δραστηριοποιούνται συνολικά 2.797 επιχειρήσεις (0,35% του αντίστοιχου συνόλου της χώρας και 11,4% της Περιφέρειας), οι οποίες και εντάσσονται σε 38 διψήφιους κλάδους ΣΤΑΚΟ 2003. 35

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Ο συνολικός παραγόµενος τζίρος των επιχειρήσεων του νοµού ανέρχεται στα 177,17 Μ (µόλις 0,09% του αντίστοιχου τζίρου στο σύνολο της χώρας και 9,73% της Περιφέρειας). Τα παραπάνω χαρακτηριστικά αυτά κατατάσσουν το νοµό Γρεβενών, στο σύνολο των 52 νοµών της ελληνικής επικράτειας, στην 49 η θέση, ως προς το πλήθος των επιχειρήσεων του και στην 49 η θέση ως προς το µέγεθος του τζίρου τους. Συνολικά η µεταβολή των επιχειρήσεων του Νοµού Γρεβενών στην 5ετία είναι αυξητική κατά 88,5% (ή 1.313 επιχειρήσεις). Ακολουθεί αναλυτικά ο σχετικός πίνακας µε τον αριθµό των επιχειρήσεων ανά διψήφιο κλάδο και ανά τζίρο κλάδου (δεν συµπεριλαµβάνεται ο τζίρος για κλάδους που συγκεντρώνουν λιγότερες από 4 επιχειρήσεις). 36

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Πίνακας 6. ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2000. ΠΗΓΗ ΕΣΥΕ. 37

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Οι κλάδοι που συγκεντρώνουν για το έτος 2000 το µεγαλύτερο αριθµό επιχειρήσεων του νοµού (µε σειρά σηµαντικότητας) είναι: Ο κλάδος 52, «Λιανικό εµπόριο, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών: επισκευή ειδών ατοµικής και οικιακής χρήσης» µε 599 επιχειρήσεις, (35,5% αύξηση από το 1995), και συνολικό τζίρο 48,27 Μ. Ο κλάδος 55, «Ξενοδοχεία και εστιατόρια» µε 448 επιχειρήσεις (127,4% αύξηση από το 1995), και συνολικό τζίρο 10,37 Μ. Ο κλάδος 01, «Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και συναφείς βοηθητικές δραστηριότητες» µε 394 επιχειρήσεις και συνολικό τζίρο 10,75 Μ. Ο κλάδος 45, «Κατασκευές» µε 363 επιχειρήσεις, (92,1% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 21,29Μ. Ο κλάδος 74, «Άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες» µε 176 επιχειρήσεις (αύξηση 220% από το 1995) και συνολικό τζίρο 6,29 Μ. Ο κλάδος 51, «Χονδρικό εµπόριο και εµπόριο µε προµήθεια, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών» µε 149 επιχειρήσεις, (56,8% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 31,74 Μ. Ο κλάδος 50, «Εµπόριο, συντήρηση και επισκευή αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών:λιανική πώληση καύσιµων για οχήµατα» µε 99 επιχειρήσεις (30,3% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 15,54 Μ. Ο κλάδος 60, «Χερσαίες µεταφορές, µεταφορές µέσω αγωγών» µε 84 επιχειρήσεις (9,7% µείωση από το 1995) και συνολικό τζίρο 4,80 Μ. Οι παραπάνω οκτώ (8) κλάδοι συγκεντρώνουν συνολικά 2.312 επιχειρήσεις ή αλλιώς το 82,7% των επιχειρήσεων του νοµού Γρεβενών µε τζίρο 149,05 Μ ή το 84,5% του συνολικού επιχειρηµατικού τζίρου της περιοχής. Σηµαντική για το νοµό Γρεβενών είναι και η συνεισφορά του κλάδου 15 «Βιοµηχανία τροφίµων και ποτών», µε 51 επιχειρήσεις (9% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 8,87 µ. Από τις εναλλαγές των κλάδων µεταξύ του 1995 και του 2000 διαφαίνεται ξεκάθαρα ότι: 38

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Η σηµαντική µείωση του κλάδου 60, «χερσαίες µεταφορές, µεταφορές µέσω αγωγών» συνετέλεσε στην υποχώρησή του στην 8 η θέση των σηµαντικότερων επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων του νοµού. Ο κλάδος 51, «Χονδρικό εµπόριο και εµπόριο µε προµήθεια, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών», παρά τη σηµαντική αύξηση του αριθµού των επιχειρήσεών του, υποχώρησε από την 4 η στην 6 η θέση µεταξύ των κυριότερων οικονοµικών δραστηριοτήτων της Περιφέρειας. Η κυριολεκτικά ραγδαία ανάπτυξη του κλάδου 74, «Άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες», µε αποτέλεσµα να αποτελεί την 5 η σηµαντικότερη επιχειρηµατική δραστηριότητα στο νοµό. Καθώς και η 3 η θέση του κλάδου 01, «Γεωργία, Κτηνοτροφία, Θήρα και συναφείς βοηθητικές δραστηριότητες» που αιτιολογεί τον πρωταγωνιστικό του ρόλο για την οικονοµία του νοµού. Παράλληλα, επιβεβαιώνεται η διατήρηση των κλάδων 52, «Λιανικό εµπόριο, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών: επισκευή ειδών ατοµικής και οικιακής χρήσης» και 55 «ξενοδοχεία και εστιατόρια» στις σηµαντικότερες και περισσότερο διαδεδοµένες επιχειρηµατικές δραστηριότητες του νοµού. Στην ίδια χρονική περίοδο (1995 2000) διαπιστώνεται συνολικά ότι σηµειώθηκαν µεγάλες αυξήσεις στο πλήθος των επιχειρήσεων, οι οποίες αφορούν πρωτίστως τους κλάδους του τριτογενή τοµέα µε µικρή και µεγάλη συµµετοχή στο επιχειρηµατικό προφίλ του νοµού (80: «Εκπαίδευση», 72: «Πληροφορική και συναφείς δραστηριότητες», 74: «Άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες», 92: «Ψυχαγωγικές, πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες», κ.α., καθώς και ο κλάδος 55, «Ξενοδοχεία και εστιατόρια» και όλοι ανεξαιρέτως οι κλάδοι του εµπορίου - 50, 51, 52). Σηµαντικές είναι και οι αυξήσεις σε επιµέρους κλάδους επιχειρήσεων του δευτερογενή τοµέα µε µικρή συµµετοχή στο επιχειρηµατικό προφίλ του νοµού, όπως οι κλάδοι 28, «Κατασκευή µεταλλικών προϊόντων, µε εξαίρεση τα µηχανήµατα και τα είδη εξοπλισµού» και 36, «Κατασκευή επίπλων. λοιπές βιοµηχανίες µ.α.κ.» κ.α.. τέλος, αξιόλογη αύξηση παρουσίασαν οι κλάδοι 18 «Κατασκευή ειδών ένδυσης: κατεργασία και βαφή γουναρικών» και 45 «Κατασκευές». 39

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Αντίθετα, ελάχιστες ήταν οι µειώσεις επιχειρήσεων, οι οποίες σηµειώθηκαν κυρίως σε κλάδους µε µικρή συµµετοχή στα επιχειρηµατικά δρώµενα της περιοχής, όπως οι κλάδοι 21, «Παραγωγή χαρτοπολτού, χαρτιού και προϊόντων» από χαρτί και 40, «Παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος, φυσικού αεριού, ατµού και ζεστού νερού», µε εξαίρεση τον κλάδο 60 «χερσαίες µεταφορές, µεταφορές µέσω αγωγών». Με γνώµονα τα προηγούµενα, το επιχειρηµατικό προφίλ του νοµού Γρεβενών συνοψίζεται στα ακόλουθα κύρια σηµεία: Η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων (89,5%) απασχολούν έως 10 άτοµα, είναι δηλαδή πολύ µικρές επιχειρήσεις. Οι κυριότεροι κλάδοι δραστηριοποίησης µε σειρά σηµαντικότητας είναι αυτοί του εµπορίου (50, 51, 52), τα «Ξενοδοχεία και Εστιατόρια» ο κλάδος «Γεωργία, Κτηνοτροφία, Θήρα και συναφείς βοηθητικές δραστηριότητες», οι «Κατασκευές», ο κλάδος «Άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες», οι «Χερσαίες µεταφορές, Μεταφορές µέσω αγωγών», και ο κλάδος «Βιοµηχανία τροφίµων και ποτών». Στη χρονική περίοδο 1995 2000 ενισχύθηκε πρωτίστως ένας µεγάλος αριθµός κλάδων του τριτογενή τοµέα και ελάχιστοι επιµέρους κλάδοι του δευτερογενή τοµέα, µε µικρή σχετικά συνεισφορά στο παραγωγικό προϊόν του νοµού. 40

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.4. Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία ανά Κλάδο ραστηριότητας - Μεταβολές περιόδου 95 01 Η ακαθάριστη προστιθέµενη αξία ανά κλάδο δραστηριότητας συνιστά ένα από τους κεντρικούς δείκτες παραγωγικότητας και ανάπτυξης, µέσα από τον οποίο σκιαγραφούνται οι τάσεις που αναπτύσσονται στο επιχειρηµατικό περιβάλλον. Στο ακόλουθο πίνακα παρουσιάζεται για το σύνολο του Νοµού Γρεβενών η κατανοµή της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας ανά κλάδο δραστηριότητας και το σύνολο αυτής κατά τα έτη 1995 2001. Πίνακας 7. ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΑ ΩΝ ΕΤΩΝ 1995-2000. ΠΗΓΗ ΕΣΥΕ. ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΝΟΜΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΑΝΑ ΚΛΑ Ο ΠΕΡΙΟ ΟΥ 1995-2001 Σε εκατοµµύρια δραχµές. Σε τρέχουσες τιµές ΚΛΑ ΟΙ 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Μεταβολή 95-01 ΓΕΩΡΓΙΑ, KΤΗΝ/ΦΙΑ, ΑΣΗ 10.773 10.736 29.251 30.145 29.938 28.232 27.110 151,6% ΑΛΙΕΙΑ 20 14 12 11 11 11 12-40,0% ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΟΡΥΧΕΙΑ 475 533 36 41 43 48 49-89,7% ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ 1.944 2.144 3.040 3.323 3.272 3.150 3.039 56,3% ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ, ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΚΑΙ Υ ΡΕΥΣΗ 776 764 985 1.054 1.071 1.012 1.045 34,7% ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 3.012 3.431 5.920 6.924 7.480 8.009 9.326 209,6% ΧΟΝ ΡΙΚΟ ΚΑΙ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡIΟ, ΕΠΙΣΚΕΥΕΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ, ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙ ΩΝ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ ΚΑΙ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΧΡΗΜ/ΣΤΩΤΙΚΗ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ, ΕΚΜΙΣΘΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧ/ΤΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΗΜΟΣΙΑ ΙΟΙΚΗΣΗ, ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ 5.666 6.639 9.084 9.245 9.646 9.790 9.706 71,3% 2.309 2.704 3.210 3.458 3.639 3.696 4.052 75,5% 3.265 3.279 3.952 4.506 5.060 5.060 6.756 106,9% 2.000 2.372 3.106 3.718 4.082 4.290 4.589 129,5% 14.109 17.484 19.338 20.887 20.848 21.992 20.445 44,9% 4.016 3.208 4.168 4.500 4.838 5.207 5.535 37,8% ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 2.076 2.199 2.471 2.657 2.868 3.126 3.269 57,5% 41

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ ΑΛΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΡΑΣ/ΤΗΤΕΣ Ι ΙΩΤΙΚΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΜΕ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ 2.889 3.082 4.112 4.614 4.850 5.014 5.428 87,9% 903 1.016 1.074 1.193 1.296 1.284 1.566 73,4% 153 239 298 346 407 440 443 189,5% 54.386 59.844 90.057 96.622 99.349 100.361 102.370 88,2% Ξεχωρίζουν τόσο ως προς το συνολικό ύψος όσο και για τη σηµαντική αύξηση της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας τους, και εποµένως για την πρωταγωνιστική συνεισφορά τους στη διαµόρφωση του παραγωγικού προϊόντος του νοµού, οι κλάδοι: «Γεωργία, Κτην/φια, άση», µε 27,1 δις δρχ. (79,6 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 151,6%. «ιαχείριση ακίνητης περιουσίας, εκµίσθωση και επιχειρηµατικές δραστηριότητες», µε 20,4 δις δρχ. (60 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 44,6%, «Χρηµατοπιστωτική διαµεσολάβηση», µε 4,6 δις δρχ. (13,5 µ ) για το 2001 και αύξηση 129,5%. «Χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευές αυτοκίνητων, µοτοσικλετών και ειδών οικιακής χρήσης», µε 9.7 δις δρχ. (28,5 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 71,3%. «Κατασκευές», µε 9,3 δις δρχ. (27,4 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 209,6%. «Μεταφορές, αποθήκευση, επικοινωνίες», µε 6,8 δις δρχ. (19,95 µ ) για το 2001 και αύξηση 106,9%. «Ξενοδοχεία και εστιατόρια» µε 4,05 δις δρχ. (11,9 µ ) και αύξηση κατά 75,5%. Παρά το γεγονός ότι τα παραπάνω δεδοµένα είναι εκπεφρασµένα σε τρέχουσες τιµές, υπογραµµίζεται η ιδιαίτερα σηµαντική, σε ορισµένες περιπτώσεις, αύξηση της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας (π.χ. Κατασκευές, γεωργία, κτηνοτροφία, δάση, κ.α.). Οι επτά (7) παραπάνω κλάδοι που ξεχωρίζουν συγκεντρώνουν το 80% της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας του νοµού Γρεβενών για το έτος 2001. µικρότερη αλλά αξιοσηµείωτη παραµένει η συµµετοχή της µεταποίησης στο νοµό (3,04 δις δρχ ή 8,9 µ για το 2001) όσο και η αύξησή της (56,3%), ενώ και ο 42

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ κλάδος «Ηλεκτρισµός, Φυσικό αέριο και Ύδρευση» παρουσιάζει για την ίδια περίοδο µικρότερη σχετικά αύξηση κατά 34,7%. Αντίθετα, µείωση για την ίδια περίοδο παρουσιάζουν δύο κλάδοι µε ιδιαίτερα χαµηλή συµµετοχή στη συνολική ακαθάριστη προστιθέµενη αξία του νοµού: οι κλάδοι «Αλιεία» και «Μεταλλεία ορυχεία» µε 40% και 89,7% αντίστοιχα. Όσον αφορά την ακαθάριστη προστιθέµενη αξία ανά τοµέα παραγωγής από τον πίνακα προκύπτει ότι για το έτος 2001 ο πρωτογενής τοµέα συνεισφέρει κατά 26,5%, ο δευτερογενής τοµέας κατά 13,1% και ο τριτογενής τοµέας κατά 60,4% στη συνολική ακαθάριστη προστιθέµενη αξία του νοµού. Συνολικά είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι στην επταετία 95 01 η συνολική ακαθάριστη προστιθέµενη αξία για το νοµό Γρεβενών σηµειώνει αύξηση κατά 88,2%, φτάνοντας το 2001 τα 102,37 δις δρχ. (300,4 µ ). η επίδοση αυτή κατατάσσει το νοµό Γρεβενών στην 4 η θέση µεταξύ των νοµών της Περιφέρειας, ως απόλυτη τιµή, και στη 2 η θέση ως µεταβολή στην ίδια περίοδο. 2.5. Ενδοκοινοτικές Εισαγωγές και Εξαγωγές Νοµού Γρεβενών περιόδου 98 02 / Κυριότερα εξαγωγικά προϊόντα Μεταβολές Ακολουθεί ο πίνακας που παρουσιάζει ανά έτος α) το κύριο προϊόν εισαγωγής του νοµού Γρεβενών και το ποσοστό που αυτό καταλαµβάνει στο συνολικό ετήσιο ύψος εισαγωγών του νοµού, β) το πλήθος όλων των προελεύσεων (χωρών που εισάγουν ένα ή περισσότερα προϊόντα στο νοµό), γ) την κύρια χώρα εισαγωγών (χώρα µε τη µεγαλύτερη συµµετοχή βαρύτητα στις εισαγωγές), καθώς και δ) το συνολικό ύψος εισαγωγών (σε δρχ. και ). Πίνακας 8. ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΝΟΜΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ, INTRASTAT - ΕΣΥΕ, 1998-2002. Εισαγωγές Νοµού ΓΡΕΒΕΝΩΝ Έτος Κύριο Προϊόν Εισαγωγής (%) κύριου Προϊόντος Εισαγωγής Πλήθος Προελεύσεων Κύρια Χώρα Εισαγωγών Συνολικό Ύψος Εισαγωγών ( ρχ & ) 1998 ΠΥΡΗΝΙΚΟΙ ΑΝΤΙ ΡΑΣΤΗΡΕΣ, ΛΕΒΗΤΕΣ, ΜΗΧΑΝΕΣ, ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΠΙΝΟΗΣΕΙΣ. ΜΕΡΗ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ Ή ΣΥΣΚΕΥΩΝ 25,22 12 ΙΤΑΛΙΑ 981.695.434 (2.880.984,40 ) 43

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 1999 ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ ΟΧΗΜΑΤΑ, ΕΛΚΥΣΤΗΡΕΣ, ΠΟ ΗΛΑΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΧΕΡΣΑΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΤΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ 33,38 13 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 692.022.585 (2.030.880,66 ) 2000 ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ ΟΧΗΜΑΤΑ, ΕΛΚΥΣΤΗΡΕΣ, ΠΟ ΗΛΑΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΧΕΡΣΑΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΤΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ 42,44 8 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 347.715.537 (1.020.441,78 ) 2001 ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ ΟΧΗΜΑΤΑ, ΕΛΚΥΣΤΗΡΕΣ, ΠΟ ΗΛΑΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΧΕΡΣΑΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΤΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ 53,29 8 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 116.922.423 (343.132,57 ) 2002 ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ ΟΧΗΜΑΤΑ, ΕΛΚΥΣΤΗΡΕΣ, ΠΟ ΗΛΑΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΧΕΡΣΑΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΤΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ 25 9 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 76.145.698 (223.465 ) Από τη µελέτη των συνολικών ενδοκοινοτικών εισαγωγών και εξαγωγών του Νοµού Γρεβενών για την περίοδο 1998 2002 προκύπτει ότι: Στην πενταετία 1998-2002 το συνολικό ύψος των εισαγωγών ανήλθε στα 2,21 δις δρχ. (6.498.904,41 ). Η κύρια κατηγορία προϊόντος που εισάγεται στα Γρεβενά είναι, µε εξαίρεση το 1998, η "αυτοκίνητα οχήµατα, ελκυστήρες, ποδήλατα και άλλα οχήµατα για χερσαίες µεταφορές, τα µέρη και εξαρτήµατα τους". Εκτός από τη Γερµανία, από την οποία προέρχεται το 38,3% του συνόλου των εισαγωγών στην ίδια περίοδο, ο νοµός προµηθεύεται προϊόντα σε µεγάλο βαθµό και από άλλες χώρες όπως η Ιταλία (17,9%), το ηνωµένο βασίλειο, η Σουηδία και η Αυστρία. Αναλύοντας κατ ανάλογο τρόπο τις εξαγωγές του νοµού Γρεβενών προς την Ευρωπαϊκή Κοινότητα διαπιστώνουµε ότι αυτές επικεντρώνονται σχεδόν εξ ολοκλήρου στην κατηγορία προϊόντων «Γάλα και προϊόντα γαλακτοκοµίας. αυγά πτηνών. µέλι φυσικό. προϊόντα βρώσιµα ζωικής προέλευσης, που δεν κατονοµάζονται ούτε περιλαµβάνονται αλλού». Το δεδοµένο αυτό καταδεικνύει για µία ακόµη φορά τη υψηλή σπουδαιότητα του πρωτογενή τοµέα και της µεταποίησης παραδοσιακών προϊόντων για το παραγωγικό προϊόν και την εξωστρέφεια του Νοµού. 44

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Στην πενταετία 1998-2002 το συνολικό ύψος των ενδοκοινοτικών εξαγωγών ανήλθε στα 1,50 δις δρχ. (4.400.104,42 ). Εκτός από τη Γερµανία, στην οποία για την ίδια περίοδο κατευθύνθηκε το 78,3% του συνόλου των εξαγωγών, η εξωστρέφεια του Νοµού εκδηλώθηκε σε µεγάλο βαθµό (µε σειρά σηµαντικότητας) και σε χώρες όπως η Σουηδία και η Αυστρία. Το εξαγωγικό προϊόν του Νοµού Γρεβενών χαρακτηρίζεται από µικρή κυρίως διασπορά στις χώρες προορισµούς, µε το δεδοµένο ότι αποστέλλεται κατ έτος σε 4 8 χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Πίνακας 9. ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΝΟΜΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ, INTRASTAT - ΕΣΥΕ, 1998-2002. Εξαγωγές Νοµού ΓΡΕΒΕΝΩΝ Έτος 1998 1999 2000 2001 2002 Κύριο Εξαγωγικό Προϊόν ΓΑΛΑ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΑΣ. ΑΥΓΑ ΠΤΗΝΩΝ. ΜΕΛΙ ΦΥΣΙΚΟ. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΒΡΩΣΙΜΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ, ΠΟΥ ΕΝ ΚΑΤΟΝΟΜΑΖΟΝΤΑΙ ΟΥΤΕ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΑΛΛΟΥ ΓΑΛΑ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΑΣ. ΑΥΓΑ ΠΤΗΝΩΝ. ΜΕΛΙ ΦΥΣΙΚΟ. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΒΡΩΣΙΜΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ, ΠΟΥ ΕΝ ΚΑΤΟΝΟΜΑΖΟΝΤΑΙ ΟΥΤΕ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΑΛΛΟΥ ΓΑΛΑ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΑΣ. ΑΥΓΑ ΠΤΗΝΩΝ. ΜΕΛΙ ΦΥΣΙΚΟ. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΒΡΩΣΙΜΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ, ΠΟΥ ΕΝ ΚΑΤΟΝΟΜΑΖΟΝΤΑΙ ΟΥΤΕ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΑΛΛΟΥ ΓΑΛΑ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΑΣ. ΑΥΓΑ ΠΤΗΝΩΝ. ΜΕΛΙ ΦΥΣΙΚΟ. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΒΡΩΣΙΜΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ, ΠΟΥ ΕΝ ΚΑΤΟΝΟΜΑΖΟΝΤΑΙ ΟΥΤΕ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΑΛΛΟΥ ΓΑΛΑ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΑΣ. ΑΥΓΑ ΠΤΗΝΩΝ. ΜΕΛΙ ΦΥΣΙΚΟ. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΒΡΩΣΙΜΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ, ΠΟΥ ΕΝ ΚΑΤΟΝΟΜΑΖΟΝΤΑΙ ΟΥΤΕ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΑΛΛΟΥ (%) Κύριου Εξαγωγικού προϊόντος Πλήθος Προορισµών Κύρια Χώρα Εξαγωγών 93,88 6 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 99,61 8 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 100 4 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 99,98 4 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 100 5 ΓΕΡΜΑΝΙΑ Κατά τα έτη 1998, 1999 και 2000 το εµπορικό ισοζύγιο του Νοµού Γρεβενών εµφάνισε παθητικό υπόλοιπο, σε φθίνουσα όµως πορεία. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον Συνολικό Ύψος Εξαγωγών ( ρχ & ) 396.514.583 (1.163.652,48 ) 445.416.910 (1.307.166,28 ) 191.690.395 (562.554,35 ) 147.577.568 (433.096,31 ) 318.136.126 (933.635,00 ) 45

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ είναι το γεγονός ότι από το 2001 ο Νοµός χαρακτηρίζεται από ενεργητικό υπόλοιπο, µε µέγιστη θετική τιµή (710.170 για το 2002). Πίνακας 10. ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ, INTRASTAT - ΕΣΥΕ, 1998-2002. Έτος Ενεργητικό / Παθητικό Υπόλοιπο Εµπορικού Ισοζυγίου Νοµού Γρεβενών ( ρχ & ) Συνολικό Ύψος Εξαγωγών ( ρχ & ) Συνολικό Ύψος Εισαγωγών ( ρχ & ) 1998-585.180.852 (-1.717.331,92 ) 396.514.583 (1.163.652,48 ) 981.695.434 (2.880.984,40 ) 1999-246.605.546 (-723.714,38 ) 445.416.910 (1.307.166,28 ) 692.022.585 (2.030.880,66 ) 2000-156.025.142 (-457.887,43 ) 191.690.395 (562.554,35 ) 347.715.537 (1.020.441,78 ) 2001 30.655.144 (89.963,74 ) 147.577.568 (433.096,31 ) 116.922.423 (343.132,57 ) 2002 241.990.428 (710.170,00 ) 318.136.126 (933.635,00 ) 76.145.698 (223.465 ) 5ετία -715.166.097 (-2.098.799,99 ) 1499.335.581 (4.400.104,42 ) 2.214.501.678 (6.498.904,41 ) Σε επίπεδο πενταετίας (αθροιστικά) στο νοµό σηµειώνεται παθητικό υπόλοιπο ύψους 715.166.097 δρχ. (2.098.799,99 ). 46

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.6. Απασχολούµενοι ανά Οµάδες Κλάδων Οικονοµικής ραστηριότητας Εργατικό υναµικό Ανεργία Επίπεδο Εκπαίδευσης Νοµού Γρεβενών Από την ανάλυση των τελευταίων διαθέσιµων στοιχείων της ΕΣΥΕ (Απογραφή 2001) σκιαγραφούνται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Νοµού Γρεβενών, όσον αφορά το εργατικό δυναµικό, την απασχόληση, την ανεργία και το επίπεδο εκπαίδευσης. Πίνακας 11. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2001. Απογραφή πληθυσµού της 18ης Μαρτίου 2000 Οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας ΣΤΑΚΟ 91 Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και δασοκοµία 3.479 1.943 1.536 Αλιεία 38 22 16 Ορυχεία, λατοµεία 14 11 3 Μεταποιητικές βιοµηχανίες 747 550 197 Παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος, φυσικού αερίου, νερού 74 69 5 Κατασκευές 1.102 1.066 36 Χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευή αυτοκινήτων, οχηµάτων και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης 970 638 332 Ξενοδοχεία και εστιατόρια 508 322 186 Μεταφορές, αποθήκευση, επικοινωνίες 362 328 34 Ενδιάµεσοι χρηµατοπιστωτικοί οργανισµοί 149 69 80 ιαχείριση ακίνητης περιουσίας, εκµισθώσεις 376 181 195 ηµόσια διοίκηση, υποχρεωτική ασφάλιση 1.015 720 295 Εκπαίδευση 657 285 372 Υγεία και κοινωνική µέριµνα 408 150 258 ραστηριότητες παροχής υπηρεσιών 279 188 91 Ιδιωτικά νοικοκυριά που απασχολούν οικιακό προσωπικό 10 1 9 Ετερόδικοι οργανισµοί και όργανα 0 0 0 εν δήλωσαν κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας 309 207 102 Σύνολο 10.497 6.750 3.747 Ειδικότερα από την κατανοµή των απασχολούµενων κατά φύλλο και οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας προκύπτει ότι οι οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας µε τη µεγαλύτερη σηµαντικότητα στην απασχόληση είναι: 47

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Η «Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και δασοκοµία», που συγκεντρώνει 3.479 απασχολούµενους (35,7% του συνόλου των απασχολούµενων του Νοµού Γρεβενών). Η οµάδα «Κατασκευές», που συγκεντρώνει 1.102 απασχολούµενους (10,5%). η «ηµόσια διοίκηση, υποχρεωτική ασφάλιση», που συγκεντρώνει 1.015 απασχολούµενους (9,7%). Η «Χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευή αυτοκινήτων, οχηµάτων και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης», που συγκεντρώνει 970 απασχολούµενους (9,2%). Η «Μεταποιητικές βιοµηχανίες», που συγκεντρώνει 747 απασχολούµενους (7,1%). Η «Εκπαίδευση», που συγκεντρώνει 657 απασχολούµενους (6,3%) και η οµάδα. Η «Ξενοδοχεία και εστιατόρια», που συγκεντρώνει 508 απασχολούµενους (4,8%). Οι παραπάνω επτά (7) οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας συγκεντρώνουν συνολικά το 83,3% των απασχολούµενων του Νοµού Γρεβενών. Και οι επτά αυτές οµάδες περιγράφουν τις κεντρικές και ενδεικτικές επιχειρηµατικές τάσεις και τα δεδοµένα του Νοµού. Η ευρύτερη περιοχή των Γρεβενών συνεχίζει µέχρι σήµερα να συγκεντρώνει ένα σηµαντικό αριθµό εργαζόµενων στον πρωτογενή τοµέα, ο οποίος όµως είναι πολύ πιθανό να έχει συρρικνωθεί περαιτέρω λόγω της ισχυρής τάσης τριτογενοποίησης, η οποία αποδεικνύεται τόσο από τις προηγούµενες ενότητες του κεφαλαίου όσο και από τις υπόλοιπες τέσσερις κύριες οµάδες απασχόλησης του Νοµού («ηµόσια διοίκηση, υποχρεωτική ασφάλιση», «Χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευή αυτοκινήτων, οχηµάτων και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης», «Εκπαίδευση» και «Ξενοδοχεία και εστιατόρια»). Επιπλέον, ο κλάδος των Κατασκευών καταδεικνύει τόσο το σύνολο των µεγάλων έργων τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη και διέρχονται από το Νοµό (π.χ. ΕΓΝΑΤΙΑ Ο ΟΣ και άλλοι Οδικοί Άξονες, Φράγµατα, κλπ), καθώς και την αυξηµένη οικοδοµική δραστηριότητα που συνεχίζεται κυρίως στα δηµοτικά διαµερίσµατα του νοµού, µετά 48

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ το σεισµό του 1995. Σηµαντική παραµένει και η συνεισφορά των µεταποιητικών επιχειρήσεων (κυρίως βιοτεχνίες) παραδοσιακών κυρίως προϊόντων, τα οποία συνεχίζουν να συγκαταλέγονται ανάµεσα στα βασικότερα παραγωγικά πλεονεκτήµατα της περιοχής µε µεγάλες προοπτικές ανάπτυξης. Από την κατανοµή του οικονοµικώς ενεργού και µη ενεργού πληθυσµού του Νοµού Γρεβενών διαπιστώνουµε ότι το Μάρτιο του 2001 (δεν αναφέρονται, σε επίπεδο νοµού, πιο πρόσφατα δεδοµένα) ο οικονοµικώς ενεργός πληθυσµός ανήλθε στα 12.166 άτοµα. Από αυτά τα 10.497 ήταν απασχολούµενοι ενώ τα 1.669 καταγράφηκαν ως άνεργοι (13,7%), µε τη συντριπτική πλειοψηφία αυτών να χαρακτηρίζονται ως «νέοι» άνεργοι (1.131 ή 67,8% του συνόλου των ανέργων του Νοµού). Επισηµαίνεται ότι η ανεργία των ανδρών ανήλθε συνολικά στο 13% ενώ των γυναικών στο 15%. Σηµειώνεται ότι δεν αναφέρονται ή δεν είναι διαθέσιµα από την ΕΣΥΕ ανάλογα στοιχεία για την Απογραφή 1991, προκειµένου να γίνουν οι σχετικές συγκρίσεις. Ειδικότερα για το µείζον ζήτηµα της ανεργίας τα διαθέσιµα δεδοµένα ανά οµάδες ηλικιών, τόσο στο σύνολο όσο και ανά φύλλο καταδεικνύουν ότι η µεγαλύτερη συγκέντρωση ανέργων εντοπίζεται στις έντονα παραγωγικές ηλικίες 20-39 ετών. Στο σύνολο, τα µεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας εντοπίζονται στις οµάδες 20 24 ετών µε 39,6%, 25 29 ετών µε 24,7%, 30 34 ετών µε 14,6% και 35 39 ετών µε 9%. Στους άνδρες τα µεγάλα ποσοστά ανεργίας εκτείνονται στο εύρος των οµάδων ηλικίας του συνόλου µε το ποσοστό ανεργίας στην οµάδα ηλικιών 20 24 να ξεπερνάει το 40%. Στις γυναίκες, τόσο η οµάδα ηλικίας 20 24 ετών όσο και η οµάδα ηλικίας 25-29 ετών συγκεντρώνουν ανεργία 38,3% και 27,8% αντίστοιχα. Υψηλό επίσης χαρακτηρίζεται και το πλήθος των οικονοµικώς µη ενεργών ατόµων στις ηλικίες 20 55 ετών (20,1% του συνολικού πληθυσµού των ηλικιακών αυτών οµάδων). Πίνακας 12. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΕΝΕΡΓΩΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ 2001. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΕΝΕΡΓΟΣ ΚΑΙ ΜΗ ΕΝΕΡΓΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΟΜΑ ΕΣ ΗΛΙΚΙΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Απογραφή πληθυσµού της 18ης Μαρτίου 2001 (ΕΣΥΕ) Ο ι κ ο ν ο µ ι κ ώ ς ε ν ε ρ γ ο ί Φύλο Οµάδες ηλικιών Σύνολο Απασχολούµενοι Α ν ε ρ γ ο ι Σύνολο % Από αυτούς "νέοι" Οικονοµικώς µη ενεργοί 49

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ΣΥΝΟΛΟ 12,166 10,497 1,669 13.7% 1,131 17,543 10-14 9 0 9 9 1,523 15-19 265 98 167 156 1,414 20-24 1,193 720 473 39.6% 423 644 25-29 1,618 1,219 399 24.7% 295 411 30-34 1,711 1,461 250 14.6% 150 417 35-39 1,582 1,439 143 9.0% 65 404 40-44 1,603 1,513 90 23 486 45-49 1,437 1,377 60 7 515 50-54 1,134 1,088 46 3 649 55-59 780 753 27 0 1,006 60-64 651 646 5 0 1,963 65-69 127 127 0 0 2,923 70-74 41 41 0 0 2,301 75+ 15 15 0 0 2,887 Άνδρες 7,760 6,750 1,010 13.0% 620 7,091 10-14 5 0 5 5 786 15-19 170 67 103 94 704 20-24 715 425 290 40.6% 254 237 25-29 963 746 217 22.5% 154 79 30-34 1,045 894 151 14.4% 75 44 35-39 1,000 906 94 9.4% 37 66 40-44 1,003 951 52 1 101 45-49 962 924 38 0 108 50-54 752 714 38 0 141 55-59 533 511 22 0 336 60-64 463 463 0 0 773 65-69 104 104 0 0 1,379 70-74 33 33 0 0 1,094 75+ 12 12 0 0 1,243 Γυναίκες 4,406 3,747 659 15.0% 511 10,452 10-14 4 0 4 4 737 15-19 95 31 64 62 710 20-24 478 295 183 38.3% 169 407 25-29 655 473 182 27.8% 141 332 30-34 666 567 99 14.9% 75 373 35-39 582 533 49 28 338 50

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 40-44 600 562 38 22 385 45-49 475 453 22 7 407 50-54 382 374 8 3 508 55-59 247 242 5 0 670 60-64 188 183 5 0 1,190 65-69 23 23 0 0 1,544 70-74 8 8 0 0 1,207 75+ 3 3 0 0 1,644 Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η µελέτη του επιπέδου εκπαίδευσης του Νοµού, σε σύγκριση τόσο µε το σύνολο της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας όσο και µε το σύνολο της χώρας, από την οποία προκύπτει ότι: Υστερεί αισθητά από το σύνολο της χώρας και λιγότερο από το σύνολο της Περιφέρειας σ όλες ανεξαιρέτως τις υψηλές και µεσαίες κατηγορίες εκπαίδευσης ( ιδακτορικό, Μεταπτυχιακό, Ανώτατες Σχολές (ΑΕΙ και ΑΤΕΙ), Μεταδευτεροβάθµια εκπαίδευση, Απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης), ενώ Υπερέχει σε ορισµένες από τις µεσαίες και κυρίως στις κατώτερες κατηγορίες εκπαίδευσης (π.χ. ΤΕΛ, ΤΕΣ, Απόφοιτοι 3ταξίου κλπ), τόσο σε σχέση µε την περιφέρεια υτικής Μακεδονίας όσο και µε το σύνολο της χώρας. Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να υπογραµµιστεί το υψηλό ποσοστό αναλφάβητων του Νοµού Γρεβενών (6,02%), δεδοµένο που συνιστά κεντρική απόκλιση του νοµού από τις σύγχρονες τάσεις και τα δεδοµένα της χώρας και της Περιφέρειας. Από τα προηγούµενα γίνεται αντιληπτό ότι ο Νοµός Γρεβενών αφενός υφίσταται σηµαντικό έλλειµµα ανθρώπινου δυναµικού µε µεταδευτεροβάθµια ή ανώτερη εκπαίδευση και αφετέρου δε διαφαίνονται προς το παρόν οι συνθήκες µέσα από τις οποίες θα µπορέσει να διαµορφωθεί σταδιακά η κρίσιµη εκείνη µάζα ενός ανάλογα εκπαιδευµένου ανθρώπινου δυναµικού, το οποίο θα είναι ικανό να συνεισφέρει αποτελεσµατικά στην αύξηση του παραγωγικού ρυθµού και την περαιτέρω ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Στο παραπάνω ζήτηµα θα πρέπει να προστεθεί και η έντονη εσωτερική µετανάστευση, η οποία και συνιστά ένα από τα σηµαντικά δηµογραφικά προβλήµατα του νοµού. Σηµαντικές ήταν και παραµένουν οι αλληλεξαρτήσεις του νοµού για εργασία µε µεγάλα αστικά κέντρα της Περιφέρειας και των 51

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ γειτονικών περιφερειών όπως η Θεσσαλονίκη, η Κοζάνη, λόγω κυρίως των εργοστασίων της.ε.η., αλλά και η Λάρισα και γενικότερα η περιφέρεια Θεσσαλίας από και προς την οποία πραγµατοποιούνται ακόµη και σήµερα σε εποχιακή βάση µετακινήσεις των κτηνοτρόφων. 2.7. Υποδοµές Μεταφορών και Επικουρικοί είκτες Λοιπές Επιχειρηµατικές Υποδοµές στο Νοµό Γρεβενών Στο νοµό Γρεβενών η έννοια των µεταφορών είναι µέχρι σήµερα εξ ολοκλήρου ταυτόσηµη µε το οδικό δίκτυο, αφού µέχρι σήµερα αφενός δεν έχει διαπιστωθεί ανάγκη δηµιουργίας αεροδροµίου (αεροπορική σύνδεση µέσω του Αεροδροµίου Κοζάνης), ενώ δεν έχει υλοποιηθεί η σύνδεση µε το σιδηροδροµικό δίκτυο της χώρας. Η σύνδεση αυτή (Κοζάνη Γρεβενά Καλαµπάκα), που συνιστά τµήµα της σιδηροδροµικής Εγνατίας και του υτικού και Κεντρικού σιδηροδροµικού άξονα της χώρας, έχει ενταχθεί στο υτικό Σιδηροδροµικό Άξονα, ένα από τα 29 µεγάλα έργα προτεραιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο και ανακοινώθηκε πρόσφατα από τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το κόστος κατασκευής υπολογίζεται στα 2 δις και η διάρκεια κατασκευής όλων των συνδέσεων ( υτ. Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου, υτ. Ελλάδας) ορίζεται από το 2006 µέχρι το 2014. Ειδικότερα η σύνδεση Κοζάνη Γρεβενά - Καλαµπάκα θα έχει µήκος 105 χλµ. και η µέση ταχύτητα του τρένου θα είναι 160 χλµ την ώρα. Μέχρι πρόσφατα ο νοµός Γρεβενών δεν είχε πρόσβαση στους µεγάλους οδικούς άξονες της χώρας λόγω της γεωγραφικής του θέσης. Η πρόσβαση σε αυτούς γινόταν µέσω του οδικού δικτύου γειτνιαζόντων Νοµών. Έτσι λοιπόν η µόνη δυνατότητα που υπήρχε στο Νοµό ήταν η ανάπτυξη του τοπικού δικτύου, προκειµένου να διευκολύνεται η πρόσβαση στους οδικούς άξονες. Η σταδιακή ολοκλήρωση και παράδοση τµηµάτων της ΕΓΝΑΤΙΑΣ Ο ΟΥ ανέτρεψε σε µεγάλο βαθµό το ως άνω φαινόµενο. Η Εγνατία οδός είναι χωρίς αµφιβολία το σηµαντικότερο έργο υποδοµής για το νοµό Γρεβενών, αφού άρει οριστικά το νοµό και την τοπική επιχειρηµατικότητα από την αποµόνωση του παρελθόντος. Η υποδοµή αυτή δηµιούργησε ήδη σηµαντικό πλεονέκτηµα χρόνου και κόστους για το Νοµό, δεδοµένου ότι έχουν µειωθεί αισθητά οι χρόνοι πρόσβασης και µεταφοράς σε αγορές και αστικά κέντρα τόσο της Περιφέρειας 52

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ (Κοζάνης, Πτολεµαΐδα) όσο και της Βόρειας Ελλάδας (Θεσσαλονίκη, Βέροια). Η ολοκλήρωση του τµήµατος Πολύµυλου - Βέροιας (παράκαµψη Καστανιάς εκτιµάται στο 2 ο εξάµηνο του 2004), θα διευκολύνει περαιτέρω την κρίσιµη πρόσβαση του Νοµού Γρεβενών στη µεγάλη αγορά και το λιµάνι της Θεσσαλονίκης και θα καταστήσει το νοµό ένα ευκολότερα προσπελάσιµο προορισµό στη διεθνή τουριστική αγορά. Από τη δυτική πλευρά του νοµού, η ολοκλήρωση του τµήµατος της ΕΓΝΑΤΙΑΣ Ο ΟΥ δείχνει να καθυστερεί περισσότερο, κυρίως όσον αφορά το τµήµα Παναγιά Γρεβενά, εµποδίζοντας ή καθυστερώντας σηµαντικά την ολοκλήρωση από άκρη σε άκρη του µεγάλου αυτού οδικού άξονα και κατ επέκταση τη δυνατότητα περαιτέρω ανάπτυξης του εµπορίου και της αλληλεξάρτησης του νοµού Γρεβενών µε το πολιτικοοικονοµικό κέντρο των Ιωαννίνων και την πρόσβαση προς το λιµάνι της Ηγουµενίτσας, τη υτική Πύλη της Ελλάδας. Η πολιτεία, αναγνωρίζοντας την ως άνω παρατεταµένη αδυναµία, προχώρησε στην υλοποίηση έργων αναβάθµισης του υφιστάµενου οδικού δικτύου Γρεβενών - Μετσόβου, επιδιώκοντας µε τον τρόπο αυτό να εξασφαλίσει τη «Λειτουργική Εγνατία» και τη βελτίωση της διασύνδεσης των δύο όµορων νοµών. Τα γεγονός αυτό εκτιµάται ότι έχει ήδη αρχίσει να αποδίδει τις πρώτες σηµαντικές ενδείξεις ώθησης στις εµπορευµατικές µεταφορές, οι οποίες έχουν ως κύρια σηµεία προορισµού ή προέλευσης τα µεγάλα αστικά κέντρα της Βόρειας Ελλάδας και ιδιαίτερα τη Θεσσαλονίκη, ως τη µεγαλύτερη αγορά της Βορείου Ελλάδας και την Κοζάνη. Με την ολοκλήρωση των παραπάνω έργων διασύνδεσης και µεταφορών (ΕΓΝΑΤΙΑ Ο ΟΣ, υτικός και Κεντρικός σιδηροδροµικός άξονας) αναµένεται να ενδυναµωθεί ο εξαγωγικός χαρακτήρας του νοµού, κυρίως προς τις χώρες της Βαλκανικής και της Κεντρικής Ευρώπης. Η εκτίµηση αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι η Εγνατία Οδός πέρα από τη σύνδεση της Ανατολής µε τη ύση λειτουργεί συγχρόνως ως συλλεκτήριος οδικός άξονας των Πανευρωπαϊκών αξόνων µέσω της Βαλκανικής και της Ν.Α. Ευρώπης. Σ' αυτήν καταλήγουν οι Πανευρωπαϊκοί ιάδροµοι IV (Βερολίνο - Σόφια - Θεσσαλονίκη), IX (Ελσίνκι µε κατάληξη την Αλεξανδρούπολη), και X (Βιέννη - Βελιγράδι Σκόπια Μοναστήρι - Φλώρινα - Κοζάνη). Ταυτόχρονα οι εννέα κάθετοι άξονες, εκ των οποίων οι δύο διέρχονται από την περιφέρεια υτικής Μακεδονίας, εξασφαλίζουν τη διασύνδεση της Ελλάδας µε τις χώρες των Βαλκανίων. Πρόκειται για τους κάθετους 53

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ άξονες Ιωάννινα - Κακαβιά (Αλβανία), Σιάτιστα - Κρυσταλλοπηγή (Αλβανία), Κοζάνη - Φλώρινα - Νίκη (FYROM), Θεσσαλονίκη - Εύζωνοι (FYROM), Θεσσαλονίκη - Σέρρες - Προµαχώνας (Βουλγαρία), ράµα - Νευροκόπι - Εξοχή (Βουλγαρία), Ξάνθη - Εχίνος (Βουλγαρία), Κοµοτηνή - Νυµφαίο (Βουλγαρία), Αρδάνιο - Ορµένιο (Βουλγαρία). Στην παρούσα φάση οι προσδοκίες της επιχειρηµατικής κοινότητας του νοµού Γρεβενών εστιάζονται στην επιτάχυνση της ολοκλήρωση των υπόλοιπων τµηµάτων της ΕΓΝΑΤΙΑΣ Ο ΟΥ και των κάθετων αξόνων της. Σήµερα, κατά γενική οµολογία, ο Νοµός Γρεβενών συνεχίζει να απέχει σχεδόν περισσότερο από 2 ώρες από τα µεγάλα αστικά κέντρα (Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Ιωάννινα) και τα λιµάνια, αφού το οδικό δίκτυο του Νοµού και οι υποδοµές µεταφορών, παρά τα επιµέρους έργα που πραγµατοποιήθηκαν ή βρίσκονται σε εξέλιξη υπολείπονται σηµαντικά άλλων οικονοµικά αναπτυγµένων περιοχών της επικράτειας. Παράλληλα, ο νοµός συνεχίζει να απέχει περισσότερες από 5 ώρες από την πρωτεύουσα της χώρας, δεδοµένο που επιβάλλει την ολοκλήρωση του οδικού άξονα Ε-65, που θα συνδέει το νοµό µε την Κεντρική Ελλάδα και την Αθήνα. Λοιπές Επιχειρηµατικές Υποδοµές Εκτός από τις υποδοµές του οδικού δικτύου έχουν πραγµατοποιηθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη, µέσα από το Γ ΚΠΣ και το Ολοκληρωµένο Πρόγραµµα Ανασυγκρότησης του Νοµού Γρεβενών µε έργα - υποδοµές που ενισχύουν τις παραγωγικές δραστηριότητες, όπως οι αγροτικές και οι κτηνοτροφικές - κτηνοτροφικές π.χ. γεωφράγµατα, αρδευτικά έργα, αναδασµοί, αγροτική οδοποιία, τουριστικά µονοπάτια, βελτίωση βοσκοτόπων, µετεγκατάσταση κτηνοτροφικών µονάδων. Το Ολοκληρωµένο Πρόγραµµα Ανασυγκρότησης του Νοµού Γρεβενών, συνιστά Πρόγραµµα ηµοσίων Επενδύσεων που προέκυψε µετά από τους σεισµούς τους 1995 και αναµένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2005. Περιλαµβάνει 174 έργα µε φορείς υλοποίησης όλους τους δήµους, τις κοινότητες και τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση και ο συνολικός προϋπολογισµός του ανέρχεται στα 96,7 εκ. (32,7 δισ δρχ.). Ανάµεσα στα έργα του προγράµµατος (85 ολοκληρώθηκαν και 89 βρίσκονται σε εξέλιξη) περιλαµβάνονται το Κέντρο Νεοσύλλεκτων, το Νέο Σαλέ στο Χιονοδροµικό Κέντρο Βασιλίτσας, καθώς και η εκπόνηση µελετών για το 54

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Κέντρο Μηχανοκίνητου Αθλητισµού στο ήµο Γρεβενών (Πίστα Moto-Cross), το Κέντρο Προετοιµασίας Αθλητών (ΚΕΠΑ) κ.α.. Σηµαντικές παρεµβάσεις για την τόνωση της τοπικής οικονοµίας και της απασχόλησης αναµένεται να αποτελέσουν σταδιακά η ίδρυση και η λειτουργία των τµηµάτων ΤΕΙ στα Γρεβενά (πραγµατοποιήθηκε ήδη η έναρξη λειτουργίας του πρώτου τµήµατος στο ακαδηµαϊκό έτος 2003 2004), καθώς και η σχεδιαζόµενη ίδρυση σωφρονιστικού καταστήµατος. Παρά το γεγονός ότι η ΕΓΝΑΤΙΑ Ο ΟΣ αλλά και η σχεδιαζόµενη Σιδηροδροµική ΕΓΝΑΤΙΑ καθιστούν ολοένα και περισσότερο ελκυστική τη θέση του νοµού στη Βόρεια Ελλάδα (βρίσκεται στον κορµό της ηπειρωτικής χώρας και ακριβώς στο µέσο (1,5 ώρες απόσταση) µεταξύ των δύο µεγάλων θαλάσσιων πυλών της Βόρειας Ελλάδας), δεν αναφέρεται µέχρι σήµερα καµία αξιοσηµείωτη υποδοµή αποθήκευσης και διανοµής (κέντρα Logistics). Σηµειώνεται δε, ότι η υφιστάµενη κατάσταση στον τοµέα αποθήκευσης και διανοµών στη χώρα χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια αποθηκευτικών χώρων και διαθέσιµων οικοπέδων ανέγερσή τους και σηµαντική αύξηση των τιµών γης σε περιοχές που µέχρι σήµερα συγκεντρώνουν τη µεγαλύτερη προτίµηση (κυρίως στο νοµό Θεσσαλονίκης). Τα δεδοµένα αυτά σε συνδυασµό µε τα επενδυτικά κίνητρα που παρέχονται µέσα από τον νέο Αναπτυξιακό Νόµο Ν. 3299/04, αναµένεται σταδιακά να ωθήσουν αρκετές 3 rd Party Logistics επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται στη χώρα, στην εξεύρεση χώρων που διαθέτουν συνδέσεις µε τους βασικούς οδικούς άξονες και τις αναγκαίες υποδοµές της Βόρειας Ελλάδας. Πέρα από την ανάπτυξη επενδύσεων αποθήκευσης, µεταφοράς, διακίνησης (Logistics) ιδιαίτερα αυξηµένες είναι και οι προοπτικές επενδύσεων στον κλάδο της ταχείας εστίασης, κυρίως κατά µήκος του κεντρικού άξονα της Εγνατίας Οδού και στο ευρύτερο τµήµα του νοµού που βρίσκεται µεταξύ των όµορων νοµών Κοζάνη και Ιωαννίνων. 2.8. ιαθέσιµα στοιχεία των τοπικών φορέων (Επιµελητηρίου και Αναπτυξιακής Εταιρίας) και του Ελληνικού Κέντρου Επενδύσεων (ΕΛ.Κ.Ε.) 55

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Από τα πιο πρόσφατα διαθέσιµα στοιχεία του Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου Γρεβενών προκύπτει ότι τον Αύγουστο του 2005 ήταν εγγεγραµµένες 3.690 επιχειρήσεις. Από αυτές οι 1.796 ανήκαν στο Επαγγελµατικό τµήµα, οι 929 στο Εµπορικό τµήµα, οι 717 στο Βιοτεχνικό Τµήµα (µεταποίηση) και οι 248 στο τµήµα των επιχειρήσεων του Τουρισµού. Πίνακας 13. ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΓΡΕΒΕΝΩΝ. ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ 1.796 ΕΜΠΟΡΙΚΟ 929 ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ - ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ 717 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 248 Από την 01/01/2003 έως και τις 31/12/2004 στα Μητρώα του Επιµελητηρίου Γρεβενών πραγµατοποιήθηκαν οι ακόλουθες Εγγραφές και ιαγραφές Επιχειρήσεων κατά Τµήµα: Εγγραφές Εµπορικό Τµήµα: 151 Τµήµα Μεταποίησης: 78 Τµήµα Λοιπών Επαγγελµάτων: 283 Τουριστικό Τµήµα:29 Σύνολο εγγραφών 2ετίας 2003-2004: 541 ιαγραφές Εµπορικό Τµήµα: 75 Τµήµα Μεταποίησης: 30 Τµήµα Λοιπών Επαγγελµάτων:116 Τουριστικό Τµήµα:11 Σύνολο διαγραφών 2ετίας 2003-2004: 232 Από τα παραπάνω δεδοµένα προκύπτει ότι η συνολική µεταβολή των επιχειρήσεων στην 2ετία είναι ιδιαίτερα θετική (+309). Η µεταβολή αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στη σηµαντική αύξηση των επιχειρήσεων: α) του Τµήµατος Λοιπών Επαγγελµάτων (+167 επιχειρήσεις), β) 56

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ του Εµπορικού Τµήµατος (+76 επιχειρήσεις) και τον επιχειρήσεων του τουριστικού τοµέα (+18). Στο παρακάτω πίνακα γίνεται µία προσπάθεια να αξιολογηθούν επιµέρους τα διαθέσιµα δεδοµένα επιχειρηµατικότητας του Επιµελητηρίου Γρεβενών, µέσα από τη σχέση Εγγραφές / ιαγραφές και τη Μεταβολή 2ετίας 2003-2004 (εγγραφές διαγραφές) για κάθε τµήµα επιχειρήσεων. Πίνακας 14. ΣΧΕΣΗ ΕΓΓΡΑΦΩΝ - ΙΑΓΡΑΦΩΝ ΑΝΑ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΓΡΕΒΕΝΩΝ. Τµήµα Εγγραφές/ ιαγραφές Μεταβολή 6ετίας (εγγραφές διαγραφές) Εµπορικό Τµήµα 2,01 76 Τµήµα Μεταποίησης 2,6 58 Τµήµα Λοιπών Επαγγελµάτων 2,4 167 Τουριστικό Τµήµα 2,65 18 Σύνολο 9,7 319 ιευκρινίζεται ότι όσο πιο µακριά από τη µονάδα (1) βρίσκεται η σχέση (εγγραφών / διαγραφές), τόσο θετικότερη είναι η µεταβολή για το συγκεκριµένο τµήµα των επιχειρήσεων. Θα πρέπει να επισηµανθεί ότι η πιο ικανοποιητική σχέση εγγραφών / διαγραφές εντοπίζεται στο Τουριστικό Τµήµα (ανάλυση του τουριστικού τοµέα του Νοµού ακολουθεί), δεδοµένο που καταδεικνύει τις τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης του Νοµού οι οποίες έχουν αρχίσει να διαφαίνονται σ αυτή την κατηγορία των επιχειρήσεων. Αντίθετα, η λιγότερο ικανοποιητική σχέση εγγραφών / διαγραφές εντοπίζεται στα Τµήµατα του Εµπορίου και της Μεταποίησης, γεγονός το οποίο αποδίδεται για το εµπορικό τµήµα του Νοµού στην µείωση της αγοραστικής δύναµης των κατοίκων και τη διαφαινόµενη (µετά το άνοιγµα της Εγνατίας οδού προς την Κοζάνη και τη Θεσσαλονίκη) µετακίνηση της αγοραστικής δύναµης των καταναλωτών προς τις πόλεις αυτές. Ο µεταποιητικός ιστός του νοµού δείχνει, σε σύγκριση πάντοτε µε τα υπόλοιπα επιχειρηµατικά τµήµατα, να µην αναπτύσσεται ικανοποιητικά, παρά τις αναµφισβήτητες δυνατότητες, ιδιαίτερα στον τοµέα της µεταποίησης προϊόντων γεωργίας και κτηνοτροφίας. 57

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.9. Ο Τουρισµός στον Νοµό Γρεβενών Ο κλάδος που ξεχωρίζει τα τελευταία χρόνια για τη ραγδαία του ανάπτυξη, παρά τις ποικίλες καθυστερήσεις και τις αδυναµίες κυρίως σε υποδοµές, είναι ο τουρισµός. Ο Νοµός Γρεβενών χαρακτηρίζεται από µία σειρά συγκριτικών πλεονεκτηµάτων για την ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητας όπως η φυσική οµορφιά της περιοχής, οι εναλλαγές των τοπίων, η µοναδική αξία του Εθνικού ρυµού Πίνδου Βάλια Κάλντα, και ιδιαίτερα οι προϋποθέσεις ανάπτυξης χειµερινού τουρισµού. Ο επισκέπτης µπορεί να επιδοθεί σ ένα µεγάλο εύρος δραστηριοτήτων αναψυχής, όπως τα σπορ των άγριων νερών (καγιάκ και ράφτιγκ) στους ποταµούς Αλιάκµονα και Βενέτικο, το σκι στο Χιονοδροµικό Κέντρο Βασιλίτσας, η ορειβασία στη Βασιλίτσα και τον Σµόλικα, και η παρατήρηση της φύσης στον Εθνικό ρυµό Πίνδου-Βάλια Κάλντα την ορεινή περιοχή του Όρλιακα, τον Σµόλικα και τη Βουνάσα. Επιπλέον, µπορεί να επισκεφτεί τα έξι (6) µεγάλα µοναστήρια και πλήθος άλλων µεταβυζαντινών µνηµείων, όπως και τα δεκαεπτά (17) πετρόχτιστα γεφύρια που βρίσκονται πάνω στους παλιούς λιθόστρωτους δρόµους που συνέδεαν τη Μακεδονία µε την Ήπειρο. Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά, σε συνδυασµό µε τα φυσικά πλεονεκτήµατα του Νοµού, είναι ικανά να µετατρέψουν το Νοµό σε ένα από τα ωραιότερα ορεινά θέρετρα. Σταδιακά πραγµατοποιούνται σηµαντικά βήµατα προς την κατεύθυνση ανάπτυξης νέων δραστηριοτήτων όπως rafting, trekking, mountain bike, εκτός δρόµου οδήγηση, κ.α. που θα επιµηκύνουν την τουριστική περίοδο κυρίως στη διάρκεια των καλοκαιρινών µηνών. 2.9.1. Ξενοδοχεία Τουριστικά καταλύµατα Στο νοµό Γρεβενών τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να διαµορφώνεται σταδιακά µια σχετικά ικανοποιητική υποδοµή σε κρεβάτια. Το 2003 καταγράφηκαν στο νοµό 14 ξενοδοχεία συνολικής δυναµικότητας 554 κλινών και περίπου 70 ξενώνες, δυναµικότητας 1.500 κλινών. Τα περισσότερα δωµάτια είναι συγκεντρωµένα στην πόλη των Γρεβενών, την πόλη της εσκάτης και στο Χιονοδροµικό Κέντρο Βασιλίτσας, ενώ δεν παρατηρούνται συγκεντρώσεις τουριστικών καταλυµάτων, µε την έννοια της ύπαρξης «τουριστικών περιοχών», 58

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ µε εξαίρεση εκείνης του Χιονοδροµικού Κέντρου. Τα καταλύµατα αυτά, εκτός από αυτά που έχουν κατασκευασθεί ή αναπαλαιωθεί (κυρίως στο δυτικό τµήµα του νοµού) το τελευταίο διάστηµα µέσω των προγραµµάτων LEADER I και LEADER II, αποτελούν στην πλειοψηφία τους µονάδες που χρειάζονται περαιτέρω εκσυγχρονισµό, προκειµένου να αναβαθµιστεί το επίπεδο παροχής υπηρεσιών στους επισκέπτες του νοµού. Επιπλέον, στην πρωτεύουσα του νοµού δηµιουργήθηκε µια αξιόλογη µονάδα που επιδοτήθηκε από τον αναπτυξιακό νόµο 2601/98. Παρ ότι έχει δηµιουργηθεί µια βασική υποδοµή περισσοτέρων των 500 κλινών, υφίσταται ακόµη σηµαντικό περιθώριο για περαιτέρω ανάπτυξη τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Θα πρέπει να επισηµανθεί ότι στα περισσότερα καταλύµατα λειτουργούν και ταβέρνες που προσφέρουν παραδοσιακά εδέσµατα και φαγητό στους ένοικους και στους επισκέπτες τις περιοχής. Για το λόγο αυτό, ο διαχωρισµός σε µονάδες εστίασης και µονάδες αναψυχής έχει σαφώς δυσδιάκριτα όρια. Σήµερα ο νοµός διαθέτει περισσότερες από 250 µονάδες εστίασης, οι οποίες έχουν την µορφή των µικρών ταβερνών και των ψησταριών-καφενείων και 350 µονάδες αναψυχής. Από το 1998 και µετά η ανάπτυξη του τουριστικού δυναµικού στο νοµό παρουσιάζει µια σαφής τάση ανόδου, λαµβάνοντας υπόψη ότι έχει δηµιουργηθεί ένας σηµαντικός αριθµός καταλυµάτων που έχουν αυξήσει τις κλίνες του νοµού. Η ανάπτυξη των τουριστικών καταλυµάτων έχει γίνει σχεδόν στο σύνολο της έκτασης του νοµού, δηµιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις για αποκέντρωση από τις πόλεις των Γρεβενών και εσκάτης που βρίσκονταν συγκεντρωµένα πριν από µερικά χρόνια. Το γεγονός αυτό έχει διπλή σηµασία για το τουριστικό προϊόν του νοµού. Αφενός µεν δίνει την δυνατότητα στους επισκέπτες να κατοικούν σε περιοχές µε πλούσιο φυσικό περιβάλλον µακριά από το περιβάλλον της πόλης και αφετέρου µεταβιβάζεται σε ένα βαθµό η εξυπηρέτηση των επισκεπτών σε παραγωγικές δυνάµεις της περιοχής που βρίσκονται τα καταλύµατα. Ταυτόχρονα οι κάτοικοι των περιοχών που έχουν δηµιουργηθεί καταλύµατα αποκτούν ένα επιπλέον εισόδηµα και πολλά µικρότερα καταστήµατα των περιοχών αυτών αποκτούν κίνηση και πελατεία. 59

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Ο Νοµός Γρεβενών, µε εξαίρεση το χιονοδροµικό κέντρο Βασιλίτσας, δε διαθέτει σηµαντικές ειδικές τουριστικές υποδοµές, ικανές για την ανάπτυξη άλλων µορφών εναλλακτικού τουρισµού, όπως είναι ο Συνεδριακός τουρισµός. 2.9.2. Τουριστική κίνηση Η υπάρχουσα τουριστική κίνηση αφορά κυρίως: 1. Παραθεριστές δεύτερης κατοικίας κατά τη θερινή περίοδο. 2. Κυνηγούς και Χιονοδρόµους κατά τη χειµερινή περίοδο. 3. Επισκέπτες διηµέρου (Εθνικό ρυµό, περιοχές φυσικού κάλλους, κ.α.). 4. Εναλλακτικό τουρισµό. Ο νοµός χαρακτηρίζεται από µία σταθερά ανοδική πορεία τόσο στις αφίξεις και διανυκτερεύσεις στον νοµό όσο και στην πληρότητα των µονάδων, η οποία ποσοστιαία είναι µεγαλύτερη από την αντίστοιχη στην περιφέρεια υτικής Μακεδονίας. Το δεδοµένο αυτό καταδεικνύει ότι ο νοµός Γρεβενών εξελίσσεται σε προορισµό όλο και περισσότερων επισκεπτών. Όπως και η περιφέρεια υτικής Μακεδονίας έτσι και ο νοµός Γρεβενών αποτελεί προορισµό κυρίως ηµεδαπών και πολύ λιγότερο αλλοδαπών. Ειδικότερα, για το 2000 εκτιµάται ότι οι διανυκτερεύσεις αλλοδαπών ανήλθαν στις 2.005 (παρά τη σηµαντική αύξηση κατά 226,5% από το 1996, παραµένει µία ιδιαίτερα χαµηλή επίδοση σε σχέση µε τα αντίστοιχα δεδοµένα άλλων νοµών), ενώ οι διανυκτερεύσεις ηµεδαπών ανήλθαν στις 31.512, σηµειώνοντας ικανοποιητική αύξηση κατά 72,4% από το 1996. Συµπερασµατικά, η αύξηση των τουριστικών καταλυµάτων και των κλινών και η προσπάθεια οργάνωσης της τουριστικής προσφοράς στον νοµό έδωσε µια δυναµική στον κλάδο. Παρά την ύπαρξη µίας σειράς απαραίτητων φυσικών προϋποθέσεων (µεγάλη διάρκεια χιονιού, εξαιρετικά ενδιαφέρον φυσικό περιβάλλον) ο νοµός Γρεβενών δεν έχει καταφέρει να συγκαταλέγεται ανάµεσα στους ολοκληρωµένους τουριστικούς προορισµούς, αφού: η κύρια τουριστική δραστηριότητα της περιοχής περιλαµβάνει κυρίως επισκέπτες διηµέρου, που έχουν άµεση ή έµµεση σχέση µε την δραστηριότητα του χιονοδροµικού κέντρου Βασιλίτσας, (εποχιακός τουρισµός µικρής διάρκειας). Το γεγονός αυτό αποτελεί σηµαντική αδυναµία, γιατί έτσι περιορίζονται οι οµάδες στόχοι για το τουριστικό προϊόν της περιοχής, 60

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ η αυξανόµενη τουριστική ζήτηση συνεχίζει να µη βρίσκει διέξοδο, εξαιτίας του περιορισµένου τουριστικού κεφαλαίου, αφού: η συντριπτική πλειοψηφία των τουριστικών καταλυµάτων µικρής δυναµικότητας δεν έχουν τη δυνατότητα να φιλοξενήσουν µεγάλα group τουριστών εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, εκτός των διανυκτερεύσεων στις ξενοδοχειακές µονάδες της περιοχής, τις περισσότερες φορές είναι ελλιπής έως και ανύπαρκτη η σύνδεση των καταλυµάτων µε τουριστικούς προορισµούς του νοµού, καθώς και µε αξιοθέατα και µνηµεία του νοµού, αρκετά συχνά δεν υπάρχει κάλυψη συµπληρωµατικών ενεργειών όπως εστίασης και αναψυχής, µε αποτέλεσµα να µην παρέχεται ολοκληρωµένο τουριστικό προϊόν, ανάµεσα στα κύρια προβλήµατα στη λειτουργία των τουριστικών µονάδων παραµένει και η δυσκολία εύρεσης προσωπικού, ο µεγαλύτερος αριθµών ενοικιαζόµενων δωµατίων και ξενώνων δε λειτουργεί όλο τον χρόνο παρά µόνο µερικούς µήνες και όχι πάντα, µε αποτέλεσµα αρκετές φορές να πλήττεται η αξιοπιστία και το «όνοµα» (brand name) του τουριστικού προϊόντος του νοµού, δεν έχει προωθηθεί µέχρι σήµερα καµία οργανωµένη προβολή και προώθηση των ιδιαιτεροτήτων και των χαρακτηριστικών των περιοχών που αποτελούν πόλο έλξης. Η προβολή και η δυνατότητα του αγροτουρισµού στο νοµό θα πρέπει να αποτελέσει πρωταρχικό σηµείο αναφοράς, το οποίο θα καθιερώσει το νοµό στη συνείδηση των εγχώριων τουριστών και θα τον µετατρέψει σε περιοχή τουριστικού προορισµού καθ όλη τη διάρκεια του έτους. 61

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.10. Η Επιχειρηµατικότητα στο Νοµό Καστοριάς Ακολουθούν οι ενότητες που περιγράφουν τις µεταβολές στο Μητρώο Επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ για το Νοµό Καστοριάς ανάµεσα στα έτη 1995 και 2000, καθώς και η δυναµικότητα του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος σε όρους ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας, εξωστρέφειας, εργατικού δυναµικού, ανεργίας, εκπαιδευτικού επιπέδου του πληθυσµού, µεταφορικών υποδοµών και δραστηριοτήτων και λοιπών υποδοµών. Τέλος, παρουσιάζονται εν συντοµία ορισµένα από τα κυριότερα διαθέσιµα στοιχεία επιχειρηµατικότητας που διατηρούνται στα Μητρώα του τοπικού Επιµελητηρίου και στις κατά τόπους Αναπτυξιακές εταιρίες. 2.11. Μεταβολές Μητρώων Επιχειρήσεων ΕΣΥΕ 1995 & 2000 Σύµφωνα µε το Μητρώο Επιχειρήσεων 1995 ΕΣΥΕ στο Νοµό Καστοριάς καταγράφηκαν 3.485 επιχειρήσεις, οι οποίες εντάχθηκαν σε 35 διψήφιους κλάδους ΣΤΑΚΟ 2001. Ακολουθεί αναλυτικά ο σχετικός πίνακας µε τον αριθµό των επιχειρήσεων ανά διψήφιο κλάδο και ανά τάξη µεγέθους απασχόλησης. 62

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 63

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.12. Οι κλάδοι που συγκέντρωναν, στα µέσα της δεκαετίας του 1990, µε σειρά σηµαντικότητας το µεγαλύτερο αριθµό επιχειρήσεων του Νοµού είναι: Ο κλάδος 18, Kατασκευή ειδών ενδυµασίας: κατεργασία και βαφή γουναρικών µε 1491 επιχειρήσεις η σπουδαιότητα του κλάδου για την οικονοµία της περιοχής αναδεικνύεται και από το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις του κλάδου αντιστοιχούσαν το 1995 στο 42,8% των επιχειρήσεων του Νοµού. Ο κλάδος 52, Λιανικό εµπόριο, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών: επισκευή ειδών ατοµικής και οικιακής χρήσης µε 642 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 55, ξενοδοχεία και εστιατόρια µε 228 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 51, χονδρικό εµπόριο και εµπόριο µε προµήθεια, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών µε 226 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 45, κατασκευές µε 199 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 74, άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες µε 144 επιχειρήσεις, και Ο κλάδος 50, πώληση, συντήρηση και επισκευή αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών:λιανική πώληση καύσιµων για οχήµατα µε 120 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 60, χερσαίες µεταφορές, µεταφορές µέσω αγωγών µε 96 επιχειρήσεις. Οι παραπάνω οκτώ (8) κλάδοι συγκέντρωναν 3.146 επιχειρήσεις ή αλλιώς το 90,3% των επιχειρήσεων του Νοµού Καστοριάς. Πέρα από τους παραπάνω κλάδους στο νοµό, δυναµική ήταν για την ίδια περίοδο και η παρουσία των βιοµηχανιών τροφίµων και ποτών, µε 47 επιχειρήσεις. Και στην περίπτωση του Νοµού Καστοριάς διαπιστώνεται ότι η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων (92,8%) απασχολούσαν λιγότερα από 10 άτοµα, ενώ µόνο 42 επιχειρήσεις (εκ των οποίων οι 19 από τον κλάδο 18) σ ολόκληρο το νοµό εµφανίζονται για την ίδια χρονική περίοδο να έχουν αριθµό προσωπικού µε 10 ή περισσότερα άτοµα. ιευκρινίζεται ότι στον παραπάνω πίνακα: δε συµπεριλήφθηκαν οι επιχειρήσεις του νοµού που ανήκουν στον Πρωτογενή τοµέα. ο σηµαντικός αριθµός επιχειρήσεων (209) µε άγνωστη τάξη µεγέθους απασχόλησης που αναφέρεται είναι σχεδόν βέβαιο ότι ενισχύει ακόµη 64

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ περισσότερο το σύνολο των επιχειρήσεων του νοµού µε προσωπικό λιγότερο από 10 άτοµα. Από το Μητρώο Επιχειρήσεων 2000 της ΕΣΥΕ (πιο πρόσφατα διαθέσιµα στοιχεία), προκύπτει ότι στο Νοµό Καστοριάς δραστηριοποιούνται συνολικά 6.256 επιχειρήσεις (0,78% του αντίστοιχου συνόλου της χώρας και 25,5% της Περιφέρειας), οι οποίες και εντάσσονται σε 46 διψήφιους κλάδους ΣΤΑΚΟ 2003. Ο συνολικός παραγόµενος τζίρος των επιχειρήσεων του νοµού ανέρχεται στα 392,51 Μ (µόλις 0,20% του αντίστοιχου τζίρου στο σύνολο της χώρας και 21,6% της Περιφέρειας). Τα παραπάνω χαρακτηριστικά αυτά κατατάσσουν το νοµό Καστοριάς, στο σύνολο των 52 νοµών της ελληνικής επικράτειας, στην 33 η θέση, ως προς το πλήθος των επιχειρήσεων του και στην 43 η θέση ως προς το µέγεθος του τζίρου τους. Συνολικά η µεταβολή των επιχειρήσεων του Νοµού Καστοριάς στην 5ετία είναι αυξητική κατά 79,5% (ή 2.771 επιχειρήσεις). Ακολουθεί αναλυτικά ο σχετικός πίνακας µε τον αριθµό των επιχειρήσεων ανά διψήφιο κλάδο και ανά τζίρο κλάδου το έτος 2000 στο Νοµό Καστοριάς (δεν αναφέρεται ο τζίρος για κλάδους που συγκεντρώνουν λιγότερες από 4 επιχειρήσεις). 65

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 66

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Οι κλάδοι που συγκεντρώνουν, για το έτος 2000, το µεγαλύτερο αριθµό επιχειρήσεων του νοµού (µε σειρά σηµαντικότητας) είναι: O κλάδος 18, κατασκευή ειδών ενδυµασίας: κατεργασία και βαφή γουναρικών µε 1.813 επιχειρήσεις (21,6% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 100,03 Μ. Κρίνεται στο σηµείο αυτό χρήσιµο να επισηµανθεί ότι, παρά την αύξηση που διαπιστώνεται από το 1995 οι επιχειρήσεις του κλάδου αντιστοιχούν για το 2000 περίπου στο 29% του συνόλου των επιχειρήσεων του Νοµού, δεδοµένο το οποίο συγκρινόµενο µε την αντίστοιχη συµµετοχή του 1995 (42,8%) συνιστά ένδειξη περιορισµού του ρόλου της γουνοποιίας στα επιχειρηµατικά δρώµενα του νοµού. O κλάδος 52, λιανικό εµπόριο, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών: επισκευή ειδών ατοµικής και οικιακής χρήσης, µε 842 επιχειρήσεις, (31,2% αύξηση από το 1995), και συνολικό τζίρο 81,94 Μ. O κλάδος 55, ξενοδοχεία και εστιατόρια µε 444 επιχειρήσεις (94,7% αύξηση από το 1995), και συνολικό τζίρο 12,68 Μ. O κλάδος 45, κατασκευές µε 383 επιχειρήσεις, (92,5% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 18,893 Μ. O κλάδος 51, χονδρικό εµπόριο και εµπόριο µε προµήθεια, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών µε 371 επιχειρήσεις (64,2% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 53,44 Μ. O κλάδος 01, γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και συναφείς βοηθητικές δραστηριότητες µε 242 επιχειρήσεις και συνολικό τζίρο 15,32 Μ. Ο κλάδος 74, άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες µε 190 επιχειρήσεις (31,9% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 7,03 Μ. O κλάδος 50 «εµπόριο, συντήρηση και επισκευή αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών:λιανική πώληση καύσιµων για οχήµατα» µε 114 επιχειρήσεις (µείωση 5% από το 1995) και συνολικό τζίρο 22,09 µ, και O κλάδος 60 «χερσαίες µεταφορές, µεταφορές µέσω αγωγών» µε 99 επιχειρήσεις (3,1% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 6,88 Μ. Οι παραπάνω εννέα (9) κλάδοι συγκεντρώνουν συνολικά 4.498 επιχειρήσεις ή περίπου το 72% των επιχειρήσεων του νοµού Καστοριάς, µε τζίρο 318,3 Μ ή το 81,1% του συνολικού επιχειρηµατικού τζίρου της περιοχής. 67

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Στο νοµό Καστοριάς δε σηµειώνονται αξιόλογες εναλλαγές στην κατάταξη - σειρά σηµαντικότητας των επιχειρηµατικών κλάδων, µεταξύ του 1995 και του 2000. σε κάθε περίπτωση υπογραµµίζεται η ενίσχυση του τοµέα 45 (κατασκευών), η αξιόλογη για το νοµό συνεισφορά του κλάδου 01 γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και συναφείς βοηθητικές δραστηριότητες στο τοπικό παραγωγικό προϊόν, καθώς και η µικρή υποχώρηση του κλάδου 50 εµπόριο, συντήρηση και επισκευή αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών: Λιανική πώληση καύσιµων για οχήµατα. Παράλληλα, επιβεβαιώνεται και στην περίπτωση του νοµού Καστοριάς η διατήρηση των κλάδων 52 λιανικό εµπόριο, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών: επισκευή ειδών ατοµικής και οικιακής χρήσης και 55 ξενοδοχεία και εστιατόρια στις σηµαντικότερες και περισσότερο διαδεδοµένες επιχειρηµατικές δραστηριότητες του νοµού. στην 5ετία 1995 2000 σηµειώθηκαν συνολικά σηµαντικές αυξήσεις σε επιχειρήσεις πρωτίστως στους κλάδους του τριτογενή τοµέα µε µικρή αλλά και µεγάλη συµµετοχή στο παραγωγικό προϊόν του νοµού (π.χ. 91: «δραστηριότητες οργανώσεων µε µέλη µ.α.κ.», 93: «άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών», 74: «άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες», καθώς και οι κλάδοι 55: «ξενοδοχεία και εστιατόρια» και 51: «χονδρικό εµπόριο και εµπόριο µε προµήθεια, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών». Σηµαντικές είναι όµως και οι αυξήσεις που πραγµατοποιήθηκαν σε επιµέρους κλάδους επιχειρήσεων του δευτερογενή τοµέα, µε µικρή κυρίως συµµετοχή στο επιχειρηµατικό προφίλ του νοµού, όπως οι κλάδοι 29: «κατασκευή µηχανηµάτων και ειδών εξοπλισµού µ.α.κ.», και 36: «κατασκευή επίπλων. λοιπές βιοµηχανίες µ.α.κ.», και 28: «κατασκευή µεταλλικών προϊόντων, µε εξαίρεση τα µηχανήµατα και τα είδη εξοπλισµού», µε εξαίρεση τον κλάδο 45: «κατασκευές» του οποίου η συµµετοχή είναι ιδιαίτερα ενισχυµένη και στο νοµό Καστοριάς. Αντίθετα µε τους άλλους νοµούς, στην Καστοριά σηµειώθηκαν µειώσεις επιχειρήσεων σε επτά κλάδους, εκ των οποίων πέντε του τριτογενή και δύο του δευτερογενή τοµέα. πιο συγκεκριµένα στον τριτογενή τοµέα σηµειώθηκε µείωση 5% στον κρίσιµο για την οικονοµία της περιοχής κλάδο 50: «εµπόριο, συντήρηση και επισκευή αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών. λιανική πώληση καύσιµων οχηµάτων», καθώς και στους µικρότερου µεγέθους κλάδους 80: «εκπαίδευση», 85: «υγειά και κοινωνική µέριµνα», κ.α. στο δευτερογενή τοµέα σηµειώθηκαν σηµαντικές µειώσεις κατά 20% και 10,% στους αξιόλογους για την οικονοµία της περιοχής κλάδους 20: 68

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ «βιοµηχανία ξύλου και κατασκευή προϊόντων από ξύλο και φελλό, εκτός από τα έπιπλα: κατασκευή ειδών καλαθοποιίας και σπαρτοπλεκτικης» και 15: «βιοµηχανία τροφίµων και ποτών». συνοψίζοντας, αναφορικά µε το επιχειρηµατικό προφίλ του νοµού Καστοριάς: περισσότερες από το 92,8% των επιχειρήσεων του νοµού Καστοριάς είναι πολύ µικρές επιχειρήσεις. οι κλάδοι µε τη µεγαλύτερη σηµαντικότητα στο παραγωγικό προϊόν του νοµού Καστοριάς είναι : ο κλάδος «κατασκευή ειδών ενδυµασίας: κατεργασία και βαφή γουναρικών», οι κλάδοι του εµπορίου (50, 51, 52),, οι «κατασκευές», ο κλάδος «γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και συναφείς βοηθητικές δραστηριότητες», τα «ξενοδοχεία και εστιατόρια», ο κλάδος «άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες» και ο κλάδος «χερσαίες µεταφορές, µεταφορές µέσω αγωγών». µεταξύ των ετών 1995 2000 ενισχύθηκαν ως επί το πλείστον τα «ξενοδοχεία και εστιατόρια», οι «κατασκευές» και ορισµένοι επιµέρους κλάδοι του τριτογενή και του δευτερογενή τοµέα, µε µικρή αλλά και µεσαία σχετικά συνεισφορά στο παραγωγικό προϊόν του νοµού. αντίθετα, υποχώρησαν οι κλάδοι «βιοµηχανία ξύλου και κατασκευή προϊόντων από ξύλο και φελλό, εκτός από τα έπιπλα: κατασκευή ειδών καλαθοποιίας και σπαρτοπλεκτικης», «βιοµηχανία τροφίµων και ποτών» και το «εµπόριο, συντήρηση και επισκευή αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών. λιανική πώληση καύσιµων οχηµάτων». 2.13. Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία ανά Κλάδο ραστηριότητας στο Νοµό Καστοριάς - Μεταβολές περιόδου 95 01 Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται για το σύνολο του Νοµού Καστοριάς η κατανοµή της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας ανά κλάδο δραστηριότητας και το σύνολο αυτής κατά τα έτη 1995 2001. Πίνακας 15. ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ, ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΠΕΡΙΟ ΟΥ 1995-2001. ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΑΝΑ ΚΛΑ Ο ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΟ ΟΥ 1995-2001 Σε εκατοµµύρια δραχµές. Σε τρέχουσες τιµές ΚΛΑ ΟΙ 1995 1996 1997 1998 1999* 2000* 2001* Μεταβολή 95-01 ΓΕΩΡΓΙΑ, KΤΗΝ/ΦΙΑ, ΑΣΗ 12.223 12.180 20.290 20.778 20.505 19.215 18.336 50,0% ΑΛΙΕΙΑ 174 217 112 104 103 99 122-29,9% 69

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΟΡΥΧΕΙΑ 64 71 284 312 316 340 334 421,9% ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ 20.471 22.580 9.746 10.154 9.530 8.745 8.042-60,7% ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ, ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΚΑΙ Υ ΡΕΥΣΗ 956 942 1.139 1.254 1.311 1.275 1.356 41,8% ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 3.244 3.696 6.955 8.135 8.789 9.412 10.962 237,9% ΧΟΝ ΡΙΚΟ ΚΑΙ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡIΟ, ΕΠΙΣΚΕΥΕΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ, ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙ ΩΝ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ ΚΑΙ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΧΡΗΜ/ΣΤΩΤΙΚΗ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ, ΕΚΜΙΣΘΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧ/ΤΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΗΜΟΣΙΑ ΙΟΙΚΗΣΗ, ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ 15.601 18.281 25.816 26.041 26.929 29.856 32.103 105,8% 7.247 8.487 10.415 11.219 11.805 11.992 13.149 81,4% 5.264 5.286 6.322 7.208 8.094 9.693 10.805 105,3% 9.167 10.869 11.795 14.116 15.492 16.273 17.398 89,8% 21.388 26.504 29.314 31.663 33.121 36.372 38.576 80,4% 5.436 4.342 4.690 5.064 5.446 5.863 6.234 14,7% ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 3.460 3.664 4.412 4.744 5.121 5.582 5.838 68,7% ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ ΑΛΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΡΑΣ/ΤΗΤΕΣ Ι ΙΩΤΙΚΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΜΕ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ * Προσωρινά στοιχεία 4.992 5.326 6.014 6.748 7.094 7.336 7.943 59,1% 2.837 3.193 3.374 3.747 4.069 4.031 4.916 73,3% 340 362 452 525 618 668 672 97,6% 112.864 126.000 141.130 151.812 158.343 166.752 176.786 56,6% Με γνώµονα, αφενός το συνολικό ύψος της Ακαθάριστης Προστιθέµενης Αξίας (Α.Π.Α), και αφετέρου της σηµαντικής αύξησής της στο εξεταζόµενο χρονικό διάστηµα, ξεχωρίζουν για την πρωταγωνιστική συνεισφορά τους στη διαµόρφωση του παραγωγικού προϊόντος του νοµού οι κλάδοι: ιαχείριση ακίνητης περιούσιας, εκµίσθωση και επιχ/τικες δραστηριότητες, µε 38,58 δις δρχ. (113,21 Μ ) για το 2001 και αύξηση κατά 80,4%. Χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευές αυτοκινήτων, µοτοσικλετών και ειδών οικιακής χρήσης, µε 32,10 δις δρχ. (94,21 Μ ) για το 2001 και αύξηση κατά 105,8%. 70

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Γεωργία, κτην/φια, δάση, µε 18,34 δις δρχ. (53,81 Μ ) για το 2001 και αύξηση κατά 50%. Xρηµ/στωτικη διαµεσολάβηση µε 17,40 δις δρχ. (51,06 Μ ) για το 2001 και αύξηση κατά 89,8%. Ξενοδοχεία και εστιατόρια µε 13,15 δις δρχ. (38,59 Μ ) για το 2001 και αύξηση κατά 81,4%. Κατασκευές, µε 10,96 δις δρχ. (32,17 Μ ) για το 2001 και αύξηση κατά 237,9%, και Μεταφορές, αποθήκευση, επικοινωνίες, µε 10,81 δις δρχ. (31,71 Μ ) για το 2001 και αύξηση κατά 105,3%. Θα πρέπει, επιπλέον, να επισηµανθεί ότι παρά τη σχετικά µικρή σε απόλυτο µέγεθος ακαθάριστη προστιθέµενη αξία του κλάδου Mεταλλεία ορυχεία σηµειώθηκε ραγδαία αύξηση (421,9%) στην επταετία, δεδοµένο που καταδεικνύει τις αξιοσηµείωτες επιχειρηµατικές προοπτικές που συγκεντρώνει ο κλάδος για την ευρύτερη περιοχή. Παρά το γεγονός ότι τα παραπάνω δεδοµένα είναι εκφρασµένα σε τρέχουσες τιµές, υπογραµµίζεται η ιδιαίτερα σηµαντική, σε ορισµένες περιπτώσεις, αύξηση της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας (π.χ. κατασκευών, χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευές αυτοκινήτων, µοτοσικλετών και ειδών οικιακής χρήσης κ.α.). Οι παραπάνω επτά (7) κλάδοι συγκεντρώνουν περίπου το 80% της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας του νοµού Καστοριάς για το έτος 2001. Ιδιαίτερη έµφαση θα πρέπει να αποδοθεί στη µείωση της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας του κλάδου της Μεταποίησης και στην Καστοριά κατά 60,7% (8,04 δις δρχ. ή 23,6 Μ για το 2001). Και το δεδοµένο αυτό, σε συνδυασµό µε προηγούµενες ενδείξεις, υποδηλώνει το σαφή περιορισµό της δυναµικής της γουνοποιίας, ως της κύριας εστίας µεταποίησης στο νοµό και επηρεάζει τη συνολική επίδοση και εικόνα του παραγωγικού προϊόντος της µεταποίησης στην Περιφέρεια. Αξιοσηµείωτη είναι όµως για την ίδια περίοδο και η µείωση της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας και στο κλάδο της ΑΛΙΕΙΑΣ, κατά περίπου 30%. Όσον αφορά την ακαθάριστη προστιθέµενη αξία ανά τοµέα παραγωγής από τον πίνακα προκύπτει ότι για το έτος 2001 ο Πρωτογενής τοµέα συνεισφέρει κατά 71

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 10,4%, ο ευτερογενής τοµέας κατά 11,7% και ο Τριτογενής τοµέας κατά 77,9% στη συνολική ακαθάριστη προστιθέµενη αξία του νοµού. Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να επισηµανθεί ότι το υψηλό ποσοστό της Α.Π.Α. στον Τριτογενή τοµέα οφείλεται στο µεγάλο µερίδιο που καταλαµβάνει το εµπόριο γούνας δέρµατος στην περιοχή. Στην επταετία 95 01 η συνολική ακαθάριστη προστιθέµενη αξία για το νοµό Καστοριάς σηµειώνει αύξηση κατά 56,6%, φτάνοντας το 2001 στα 176,77 δις δρχ. (518,81 M ), µε αποτέλεσµα ο νοµός Καστοριάς να κατατάσσεται στην 3 η θέση µεταξύ των νοµών της Περιφέρειας, ως απόλυτη τιµή, και στην 4 η θέση (µικρότερη στην περιφέρεια) ως µεταβολή στην ίδια χρονική περίοδο. 2.14. Ενδοκοινοτικές Εισαγωγές και Εξαγωγές Νοµού Καστοριάς περιόδου 98 02 / Κυριότερα εξαγωγικά προϊόντα Μεταβολές Ακολουθεί πίνακας που παρουσιάζει ανά έτος α) το κύριο προϊόν εισαγωγής του νοµού Καστοριάς και το ποσοστό που αυτό καταλαµβάνει στο συνολικό ετήσιο ύψος εισαγωγών του νοµού, β) το πλήθος όλων των προελεύσεων (χωρών που εισάγουν ένα ή περισσότερα προϊόντα στο νοµό), γ) την κύρια χώρα εισαγωγών (χώρα µε τη µεγαλύτερη συµµετοχή βαρύτητα στις εισαγωγές), καθώς και δ) το συνολικό ύψος εισαγωγών (σε δρχ. και ). Πίνακας 16. ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ, INTRASTATE - ΕΣΥΕ, 2002. Εισαγωγές Νοµού ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ Έτος Κύριο Προϊόν Εισαγωγής (%) κύριου προϊόντος Εισαγωγής Πλήθος Προελεύσεων Κύρια Χώρα Εισαγωγών Συνολικό Ύψος Εισαγωγών (σε ρχ.& ) 1998 ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ 94,24 14 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 48.295.796.555 (141733812,34 ) 1999 ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ 92,8 13 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 26.369.787.425 (77387490,61 ) 2000 ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ 93,69 13 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 21.146.186.807 (62057774,93 ) 2001 ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ 93,63 13 ΑΝΙΑ 33.746.615.930 (99036290,33 ) 2002 ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ 94,57 11 ΑΝΙΑ Από τη µελέτη των συνολικών ενδοκοινοτικών εισαγωγών του Νοµού Καστοριάς για την περίοδο 1998 2002 προκύπτει ότι: 15.519.100.622 (45543949,00 ) 72

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Στην πενταετία 1998 2002 το συνολικό ύψος των εισαγωγών ανήλθε στα 145,08 δις δρχ. (425.759.317,21 ), Η κύρια κατηγορία προϊόντος που εισάγεται στην Καστοριά είναι σταθερά και για όλα τα έτη η Γουνοδέρµατα και Γουναρικά, Τεχνητά Γουνοδέρµατα. Εκτός από τη Γερµανία, από την οποία προέρχεται το 26,8% του συνόλου των εισαγωγών στην ίδια περίοδο, ο Νοµός προµηθεύεται προϊόντα σε µεγάλο βαθµό και από άλλες χώρες όπως η ανία (25,3%), η Ιταλία (14,7%), η Φιλανδία (11,5%), η Γαλλία, η Ισπανία και οι Κάτω Χώρες. Από την, κατ ανάλογο τρόπο, ανάλυση των εξαγωγών του νοµού Καστοριάς προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας προκύπτει ότι η κατηγορία προϊόντων Γουνοδέρµατα και Γουναρικά, Τεχνητά Γουνοδέρµατα, συνιστά σχεδόν εξ ολοκλήρου το κύριο προϊόν εξαγωγών του νοµού γεγονός που αναδεικνύει για µία ακόµη φορά τη σπουδαιότητα του κλάδου για την τοπική οικονοµία και κατ επέκταση την εξωστρέφεια του Νοµού. Αξιοσηµείωτες αλλά µόνο για το 2002 είναι και οι εξαγωγές σε κατηγορίες προϊόντων όπως: "Φελλός και Τεχνουργήµατα από Φελλό", "Τεχνουργήµατα Σπαρτοπλεκτικής και Καλαθοποιίας" και "Μαλλί, Τρίχες Εκλεκτής ποιότητας ή χοντροειδείς. Νήµατα και Υφάσµατα απο Χοντρότριχες". Για την ίδια πενταετία, το συνολικό ύψος των ενδοκοινοτικών εξαγωγών του νοµού ανήλθε στα 85,20 δις δρχ. (250.050.782,1 ). Εκτός από τη Γερµανία, στην οποία για την ίδια περίοδο κατευθύνθηκε το 48,9% του συνόλου των εξαγωγών, η εξωστρέφεια του Νοµού εκδηλώθηκε σε µεγάλο βαθµό (µε σειρά σηµαντικότητας) σε χώρες όπως η Ισπανία (15.5%), η Ιταλία (14.4%) και η Γαλλία (7.8%). Το εξαγωγικό προϊόν του Νοµού Καστοριάς χαρακτηρίζεται από µεγάλη διασπορά προορισµών, µε το δεδοµένο ότι αποστέλλεται κατ έτος σε 13 14 χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Πίνακας 16. ΕΝ ΟΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ. ΕΣΥΕ 2001. Εξαγωγές Νοµού ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ Έτος Κύριο Εξαγωγικό Προϊόν (%) Κύριου Εξαγωγικού προϊόντος Πλήθος Προορισµών Κύρια Χώρα Εξαγωγών Συνολικό Ύψος Εξαγωγών (σε ρχ.& ) 1998 1999 ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ 24.980.048.660 98,83 14 ΓΕΡΜΑΝΙΑ (73309020,28 ) 97,16 14 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 19.893.868.060 73

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ (58382591,52 ) 2000 ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ 97,86 14 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 15.189.804.459 (44577562,61 ) 2001 ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ 96,37 13 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 19.550.592.810 (57375180,66 ) 2002 ΦΕΛΛΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΦΕΛΛΟ 41,08 13 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 5.590.490.000 (16406427 ) Ο επόµενος πίνακας παρουσιάζει ανά έτος αλλά και σε επίπεδο πενταετίας (1998 2002) τα συνολικά ύψη ενδοκοινοτικών εξαγωγών και εισαγωγών του Νοµού και το αντίστοιχο ενεργητικό ή παθητικό υπόλοιπο. Το εµπορικό ισοζύγιο του Νοµού Καστοριάς είναι αρνητικό για όλη την περίοδο 1998-2002. Το παθητικό υπόλοιπο του εµπορικού ισοζυγίου κορυφώνεται κατά τα έτη 1998 και 2001. Το 2002 το παθητικό υπόλοιπο ήταν 29.137.522. ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Ν. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ (1998 02) Πίνακας 17. ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ, ΠΕΝΤΑΕΤΙΑΣ 1998 2002. Έτος Ενεργητικό / Παθητικό Υπόλοιπο Εµπορικού Ισοζυγίου Ν. Καστοριάς Συνολικό Ύψος Εξαγωγών (σε ρχ.& ) Συνολικό Ύψος Εισαγωγών (σε ρχ.& ) (σε ρχ.& ) 1998-23.315.747.894 (-68424792,06 ) 24.980.048.660 (73309020,28 ) 48.295.796.555 (141733812,34 ) 1999-6.475.919.365 (-19004899,09 ) 19.893.868.060 (58382591,52 ) 26.369.787.425 (77387490,61 ) 2000-5.956.382.348 (-17480212,32 ) 15.189.804.459 (44577562,61 ) 21.146.186.807 (62057774,93 ) 2001-14.196.023.120 (-41661109,67 ) 19.550.592.810 (57375180,66 ) 33.746.615.930 (99036290,33 ) 2002-9.928.610.622 (-29137522,00 ) 5.590.490.000 (16406427 ) 15.519.100.622 (45543949,00 ) 5ετία -59.872.683.349 (-175708535,14 ) 85.204.804.001 (250050782,1 ) 145.077.487.339 (425759317,21 ) 74

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Σε επίπεδο πενταετίας (αθροιστικά) στο νοµό σηµειώνεται παθητικό υπόλοιπο εµπορικού ισοζυγίου ύψους 175.708.535,14. Εισαγωγές (ενδοκοινοτικού εµπορίου) 1995 2002 στο Νοµό Καστοριάς. Αξία σε εκατοµµύρια δραχµές: Πίνακας 17. ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ. ΕΣΥΕ 2002. Περιφέρεια και Νοµός 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 υτική Μακεδονία 35.984 52.740 57.926 76.029 41.069 43.826 48.467 27.852 N. Καστοριάς 28.358 40.607 39.349 48.296 26.370 21.146 33.747 15.519 % N. Καστοριάς 78.8% 77.0% 67.9% 63.5% 64.2% 48.2% 69.6% 55.7% Από τα συγκεντρωτικά δεδοµένα των ενδοκοινοτικών εισαγωγών και εξαγωγών του Νοµού Καστοριάς για την 8ετία 1995 2002, και σε σύγκριση µε τις αντίστοιχες συνολικές επιδόσεις της Περιφέρειας, διαπιστώνεται η δυναµική συµµετοχή του Νοµού τόσο στις συνολικές εισαγωγές (κυµαίνεται από 48.2% έως και 78.8% και παρουσιάζει διακυµάνσεις) όσο και στις συνολικές εξαγωγές αγαθών (κυµαίνεται από 41,8% έως 80.3% και παρουσιάζει διακυµάνσεις) της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας. Εξαγωγές (ενδοκοινοτικού εµπορίου) 1995 2002 στο Νοµό Καστοριάς Αξία σε εκατοµµύρια δραχµές: Πίνακας 18. ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ. ΕΣΥΕ 2002. Περιφέρεια και Νοµός 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 υτική Μακεδονία 22.778 29.938 29.393 33.369 26.245 21.484 26.461 13.378 N. Καστοριάς 18.295 23.660 23.037 24.980 19.894 15.190 19.551 5.590 % N. Καστοριάς 80.3% 79.0% 78.4% 74.9% 75.8% 70.7% 73.9% 41.8% Η γενικότερη µείωση των εξαγωγών της χώρας το 2002 γίνεται εµφανής στην περίπτωση του νοµού Καστοριάς. O νοµός σηµείωσε στο ίδιο έτος ραγδαία µείωση του εξαγωγικού του προϊόντος, αγγίζοντας τη χαµηλότερη επίδοση της οκταετίας, δηλαδή 41,8% του συνολικού εξαγωγικού προϊόντος της Περιφέρειας. 75

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.15. Απασχολούµενοι ανά Οµάδες Κλάδων Οικονοµικής ραστηριότητας Εργατικό υναµικό Ανεργία Επίπεδο Εκπαίδευσης Νοµού Καστοριάς Η ανάλυση των τελευταίων διαθέσιµων στοιχείων της ΕΣΥΕ (Απογραφή 2001) µας επιτρέπει να προσεγγίσουµε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Νοµού Καστοριάς, όσον αφορά το εργατικό δυναµικό, την απασχόληση, την ανεργία και το επίπεδο εκπαίδευσης. Πίνακας 19. ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΤΑ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΟΜΑ ΕΣ ΚΛΑ ΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ, Ν. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ, ΕΣΥΕ 2002. Απογραφή πληθυσµού της 18ης Μαρτίου 2001 Οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας ΣΤΑΚΟ 91 Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και δασοκοµία 3.354 2.018 1.336 Αλιεία 22 19 3 Ορυχεία, λατοµεία 37 32 5 Μεταποιητικές βιοµηχανίες 3.875 3.076 799 Παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος, φυσικού αερίου, νερού 125 103 22 Κατασκευές 957 927 30 Χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευή αυτοκινήτων, οχηµάτων και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης 2.185 1.378 807 Ξενοδοχεία και εστιατόρια 933 563 370 Μεταφορές, αποθήκευση, επικοινωνίες 547 488 59 Ενδιάµεσοι χρηµατοπιστωτικοί οργανισµοί 280 133 147 ιαχείριση ακίνητης περιουσίας,εκµισθώσεις 643 315 328 ηµόσια διοίκηση, υποχρεωτική ασφάλιση 1.467 1.073 394 Εκπαίδευση 1.051 393 658 Υγεία και κοινωνική µέριµνα 563 198 365 ραστηριότητες παροχής υπηρεσιών 468 299 169 Ιδιωτικά νοικοκυριά που απασχολούν οικιακό προσωπικό 42 1 41 Ετερόδικοι οργανισµοί και όργανα 1 1 0 ε δήλωσαν κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας 638 451 187 Σύνολο 17.188 11.468 5.720 76

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Στο νοµό Καστοριάς οι οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας µε τη µεγαλύτερη σηµαντικότητα, κατά σειρά αναφοράς, στην απασχόληση είναι: Η οµάδα Μεταποιητικές βιοµηχανίες, µε 3.875 απασχολούµενους (22,5% του συνόλου των απασχολούµενων του Νοµού Καστοριάς. H Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και δασοκοµία, µε 3.354 απασχολούµενους (19.5% του συνόλου των απασχολούµενων του Νοµού). H οµάδα Χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευή αυτοκινήτων, οχηµάτων και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης, που συγκεντρώνει 2.185 απασχολούµενους (12.7%). H ηµόσια διοίκηση, υποχρεωτική ασφάλιση, που συγκεντρώνει 1.467 απασχολούµενους (8.5%). H Εκπαίδευση, που συγκεντρώνει 1.051 απασχολούµενους (6.1%). H οµάδα Κατασκευές, µε 957 απασχολούµενους (5,6%) και H οµάδα Ξενοδοχεία και εστιατόρια, µε 933 απασχολούµενους (5,4%). Οι επτά (7) παραπάνω οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας συγκεντρώνουν συνολικά το 80,3% των απασχολούµενων του Νοµού Καστοριάς. Αξιόλογο αριθµό απασχολουµένων συγκεντρώνουν στο Νοµό και οι οµάδες κλάδων ιαχείριση ακίνητης περιουσίας, εκµισθώσεις, Υγεία και κοινωνική µέριµνα, και Μεταφορές, αποθήκευση, επικοινωνίες. Από τα προηγούµενα προκύπτει ότι η ευρύτερη περιοχή της Καστοριάς συνεχίζει να διατηρεί ένα σηµαντικότατο αριθµό εργαζόµενων στον πρωτογενή τοµέα, καθώς και στο δευτερογενή τοµέα, το µεγαλύτερο µέρος των οποίων στον κλάδο της γούνας και των κατασκευών. Όσον αφορά το διευρυνόµενο µερίδιο του τριτογενή τοµέα, κρίσιµες εστίες απασχόλησης συνιστούν κυρίως το Χονδρικό και Λιανικό εµπόριο, ενώ διαφαίνεται να διαµορφώνονται σταδιακά ιδιαίτερα ευοίωνες προοπτικές απασχόλησης στην οµάδα «Ξενοδοχεία και εστιατόρια». Από την κατανοµή του οικονοµικώς ενεργού και µη ενεργού πληθυσµού του Νοµού Καστοριάς διαπιστώνουµε ότι το Μάρτιο του 2001 (Απογραφή πληθυσµού ΕΣΥΕ - δεν αναφέρονται, σε επίπεδο νοµού, πιο πρόσφατα δεδοµένα) ο οικονοµικώς ενεργός πληθυσµός ανήρθε στις 22.512 άτοµα. Από αυτά, τα 17.188 ήταν απασχολούµενοι, 77

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ενώ τα 5.324 καταγράφηκαν ως άνεργοι (23.6%), εκ των οποίων το 38% χαρακτηρίζονται ως «νέοι» άνεργοι. Το ίδιο χρονικό διάστηµα, η ανεργία των ανδρών ανήλθε συνολικά στο 19,8%, ενώ των γυναικών στο 30,4%. Σηµειώνεται ότι δεν αναφέρονται ή δεν είναι διαθέσιµα από την ΕΣΥΕ ανάλογα στοιχεία για την Απογραφή 1991, προκειµένου να γίνουν οι σχετικές συγκρίσεις. Πίνακας 20. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΕΝΕΡΓΩΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ, 2001. Οικονοµικώς ενεργός και µη ενεργός πληθυσµός κατά φύλο και οµάδες ηλικιών στο Νοµό Καστοριάς- Απογραφή πληθυσµού της 18ης Μαρτίου 2001 (ΕΣΥΕ) Ο ι κ ο ν ο µ ι κ ώ ς ε ν ε ρ γ ο ί Φύλο Οµάδες ηλικιών Σύνολο Απασχολούµενοι Α ν ε ρ γ ο ι Από αυτούς Σύνολο % "νέοι" Οικονοµικώς µη ενεργοί ΣΥΝΟΛΟ 22.512 17.188 5.324 23,6% 2.023 25.951 10-14 26 0 26 26 3.000 15-19 439 141 298 282 3.434 20-24 2.118 1.222 896 42,3% 687 1.552 25-29 2.988 2.181 807 27,0% 423 780 30-34 3.266 2.573 693 21,2% 233 815 35-39 3.280 2.591 689 21,0% 165 862 40-44 3.209 2.566 643 20,0% 112 1.030 45-49 2.612 2.099 513 19,6% 56 982 50-54 1.931 1.510 421 21,8% 39 1.065 55-59 1.411 1.121 290 20,6% 0 1.261 60-64 913 865 48 0 2.202 65-69 213 213 0 0 3.088 70-74 98 98 0 0 2.760 75+ 8 8 0 0 3.120 Άνδρες 14.297 11.468 2.829 19,8% 928 10.510 10-14 17 0 17 17 1.587 15-19 239 84 155 147 1.916 78

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 20-24 1.205 707 498 41,3% 391 802 25-29 1.759 1.371 388 22,1% 201 230 30-34 2.000 1.660 340 17,0% 95 102 35-39 1.952 1.600 352 18,0% 72 105 40-44 1.986 1.691 295 14,9% 5 184 45-49 1.766 1.480 286 16,2% 0 162 50-54 1.357 1.092 265 19,5% 0 191 55-59 1.087 854 233 21,4% 0 327 60-64 676 676 0 0 865 65-69 173 173 0 0 1.386 70-74 73 73 0 0 1.277 75+ 7 7 0 0 1.376 Γυναίκες 8.215 5.720 2.495 30,4% 1.095 15.441 10-14 9 0 9 9 1.413 15-19 200 57 143 135 1.518 20-24 913 515 398 43,6% 296 750 25-29 1.229 810 419 34,1% 222 550 30-34 1.266 913 353 27,9% 138 713 35-39 1.328 991 337 25,4% 93 757 40-44 1.223 875 348 28,5% 107 846 45-49 846 619 227 26,8% 56 820 50-54 574 418 156 27,2% 39 874 55-59 324 267 57 17,6% 0 934 60-64 237 189 48 20,3% 0 1.337 65-69 40 40 0 0 1.702 70-74 25 25 0 0 1.483 75+ 1 1 0 0 1.744 Τα παραπάνω δεδοµένα αποδίδουν, δίχως αµφιβολία, στο νοµό Καστοριάς τη θλιβερή πρωτιά στην ανεργία µεταξύ των άλλων νοµών της Περιφέρειας. 79

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Ειδικότερα από τα διαθέσιµα δεδοµένα ανά οµάδες ηλικιών, τόσο στο σύνολο όσο και ανά φύλλο διαπιστώνεται ότι οι συγκεντρώσεις ανέργων είναι µεγάλες (προσεγγίζουν ή ξεπερνούν το 20%) για όλες ανεξαιρέτως τις οµάδες ηλικιών από 20 έως 59 ετών, µε αποκορύφωµα την οµάδα ηλικιών 20-24, στην οποία η ανεργία στο σύνολο ανέρχεται στο 42,3%. Στους άνδρες τα µεγαλύτερα από τα µεγάλα ποσοστά ανεργίας εµφανίζονται στις ιδιαίτερα παραγωγικές οµάδες ηλικιών οµάδες ηλικιών 20 24 (41,3%), 25 29 (22,1%) και 55 59 (21,4%). Στις γυναίκες, η εικόνα επιδεινώνεται ακόµη περισσότερο, αφού σ όλες ανεξαιρέτως τις κατηγορίες ηλικιών από 20 54 ετών τα ποσοστά ανεργίας δεν υποχωρούν κάτω από το 25,4%. Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας στην ευρύτερη περιοχή της Καστοριάς υποδηλώνουν αφενός τη σηµαντική υποχώρηση του παραγωγικού προϊόντος της µεταποίησης (και ιδιαίτερα του κλάδου της γούνας) στην περιοχή και αφετέρου την καθυστέρηση που συνεχίζει να υφίσταται στην ολοκληρωµένη τουριστική αξιοποίηση του νοµού. Από την κατανοµή του επιπέδου εκπαίδευσης στις κρίσιµες παραγωγικά οµάδες ηλικιών (20 64), σε σύγκριση τόσο µε το σύνολο της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας όσο και µε το σύνολο της Xώρας, διαπιστώνουµε ότι ο νοµός Καστοριάς: Yστερεί αισθητά από τις επιδόσεις του συνόλου της χώρας αλλά προσεγγίζει ή και υπερβαίνει σε ορισµένες περιπτώσεις τις επιδόσεις του συνόλου της Περιφέρειας στις υψηλές και µεσαίες κατηγορίες εκπαίδευσης ( ιδακτορικό, Μεταπτυχιακό, Ανώτατες Σχολές (ΑΕΙ και ΑΤΕΙ), Μεταδευτεροβάθµια εκπαίδευση, Απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης), ενώ Yστερεί σε ορισµένες από τις µεσαίες κατηγορίες εκπαίδευσης π.χ. ΤΕΛ, ΤΕΣ) ενώ υπερέχει στις κατώτερες κατηγορίες εκπαίδευσης (Απόφοιτοι 3ταξίου, ηµοτικού), τόσο σε σχέση µε την περιφέρεια υτικής Μακεδονίας όσο και µε το σύνολο της Xώρας. 80

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.16. Υποδοµές Μεταφορών και Επικουρικοί είκτες Λοιπές Επιχειρηµατικές Υποδοµές στο Νοµό Καστοριάς Στο νοµό Καστοριάς οι µεταφορές πραγµατοποιούνται διαµέσου του οδικού δικτύου και του αεροδροµίου. Η επιβατική κίνηση στο αεροδρόµιο της Καστοριάς σύµφωνα µε τα διαθέσιµα στοιχεία της περιόδου 1996-2003 έχει σηµειώσει σηµαντική υποχώρηση κατά 30,3%, ενώ η µέση ανά έτος µείωση ανέρχεται στο 3,4%. Παρόλα αυτά παραµένει το πρώτο σε επιβατική κίνηση αεροδρόµιο της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας. (4.895 µετακινούµενοι για το έτος 2003). Ο νέος σχεδιασµός του αεροδροµίου της Καστοριάς, µε συνολικό προϋπολογισµό 15 Μ, προβλέπει την επέκταση του διαδρόµου (τελικό µήκος 2.700 µέτρα), ενώ η επιχειρησιακή ικανότητα του νέου αεροδροµίου είναι η δυνατότητα εξυπηρέτησης, χωρίς περιορισµό βάρους, µεγάλων αεροσκαφών )π.χ. τύπου Β737-400, Αirbus 320 κλπ). Τα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι η φωτοσήµανση εµποδίων ευρύτερης περιοχής προϋπολογισµού 590.000. Με βάση τα παραπάνω έργα εκσυγχρονισµού το αεροδρόµιο Καστοριάς θα χαρακτηρίζεται από νέες επιχειρησιακές δυνατότητες µεταφοράς προσώπων και εµπορευµάτων. Η ποιότητα του υφιστάµενου οδικού δικτύου στο νοµό Καστοριάς, που είναι παραµεθόριος και έντονα ορεινός κρίνεται µέτρια, παρά τα επιµέρους έργα βελτίωσης του επαρχιακού οδικού δικτύου που πραγµατοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια. Η άρση της αποµόνωσης του νοµού Καστοριάς συνδέεται σε µεγάλο βαθµό µε τη σταδιακή ολοκλήρωση και παράδοση τµηµάτων της ΕΓΝΑΤΙΑΣ Ο ΟΥ. Η ολοκλήρωση του τµήµατος Γρεβενά - Πολύµυλος στον κύριο άξονα της Εγνατίας Οδού, τα τελευταία χρόνια, συνέβαλλε ουσιαστικά στη µείωση της απόστασης της πρωτεύουσας του Νοµού από τα µεγάλα αστικά κέντρα της Περιφέρειας και της Κεντρικής Μακεδονίας (κυρίως της Θεσσαλονίκης), ενώ και η ολοκλήρωση της παράκαµψης Καστανιάς (2 ο εξάµηνο του 2004), ενίσχυσε το επιχειρηµατικό και τουριστικό προφίλ του νοµού στη διεθνή αγορά. Ιδιαίτερης σηµασίας για την ανάπτυξη του νοµού και τη βελτίωση της πρόσβασης των προϊόντων του στις αγορές της ΝΑ Ευρώπης έχει η ολοκλήρωση του κάθετου άξονα Σιάτιστας Κρυσταλλοπηγής. Η καθυστέρηση του έργου αυτού συνεχίζει µέχρι σήµερα να περιορίζει σηµαντικά τον εξαγωγικό χαρακτήρα και τις αναπτυξιακές δυνατότητες του νοµού, αλλά και της Περιφέρειας συνολικά στο πλαίσιο της 81

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ αξιοποίησης της Βαλκανικής προοπτικής της Ελλάδας. Το συνολικό υπό κατασκευή ή υπό µελέτη µήκος για τον κάθετο αυτό άξονα ανέρχεται σε 41 χλµ. (10,5 υπό κατασκευή και 30,5 υπό µελέτη), µε επιπρόσθετα τα 2,3 χλµ. για την εγκάρσια σύνδεση µε το αεροδρόµιο Καστοριάς. Σύµφωνα µε το Γραφείο Κοινοβουλευτικού Ελέγχου και Χειρισµού Αιτηµάτων Πολιτών Θεσσαλονίκης, της ΕΓΝΑΤΙΑ Ο ΟΣ Α.Ε., το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη. Στην παρούσα φάση οι προσδοκίες της επιχειρηµατικής κοινότητας του νοµού Καστοριάς, όσον αφορά τις υποδοµές µεταφοράς, εστιάζονται κατά κύριο λόγο: α) στην επιτάχυνση των διαδικασιών εκσυγχρονισµού του αεροδροµίου ώστε να υπάρξει ταχεία αποστολή εµπορευµάτων και µετάβαση ατόµων από και προς τις ξένες αγορές απευθείας και στο σχεδιασµό πακέτων προσέλκυσης πελατών µε προορισµό ή προέλευση την Καστοριά και µε ενδιαφέρον τόσο για το κύριο µεταποιητικό προϊόν του νοµού, όσο και για τουρισµό και β) στην επιτάχυνση της ολοκλήρωσης του κάθετου άξονα Σιάτιστας Κρυσταλλοπηγής, καθώς και των υπόλοιπων τµηµάτων της ΕΓΝΑΤΙΑΣ Ο ΟΥ (συνδέσεις µε Κεντρική Μακεδονία και Ήπειρο), προκειµένου να ελαχιστοποιηθεί η απόσταση του νοµού από τις µεγάλες βαλκανικές αγορές και τα αστικά κέντρα και λιµάνια της Βόρειας Ελλάδας. Από τα διαθέσιµα στοιχεία των ετών 1987 έως και 2001 για την επιχειρηµατική δραστηριότητα στον τοµέα των µεταφορών, συγκρινόµενα πάντοτε µε τις αντίστοιχες τάσεις στο σύνολο της χώρας προκύπτει ότι: ο αριθµός κυκλοφορίας των ταξί διατηρείται σχεδόν αµετάβλητος (0,78%), ελάχιστα πιο αυξηµένος από την αντίστοιχη µεταβολή για το σύνολο της χώρας, σηµειώνεται ραγδαία αύξηση (85,7%) του συνολικού αριθµού των λεωφορείων, σε αντίθεση µε το σύνολο της χώρας όπου η αύξηση ανέρχεται στο 37,3%. Η αύξηση αυτή εκτιµάται ότι συνδέεται µε την ανάπτυξη του τουρισµού και την αύξηση της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας στον τοµέα των ξενοδοχείων, ενώ διαπιστώνεται η περιορισµένη, για τα δεδοµένα του νοµού, αύξηση (57,4%) του συνολικού αριθµού των φορτηγών σε κυκλοφορία, αφού η αντίστοιχη αύξηση στο σύνολο της χώρας ανέρχεται στο 66,8%. 82

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Πίνακας 21. ΥΠΟ ΟΜΗ Ο ΙΚΗΣ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ, ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ, "ΝΟΜΟΙ" - ΕΚ ΟΣΕΙΣ 1994-2004. ΕΤΗ Ταξί σε κυκλοφορία Λεωφορεία σε κυκλοφορία Φορτηγά σε κυκλοφορία 1994 128 84 3.901 1995 136 105 4.055 1996 128 113 4.210 1997 128 119 4.422 1998 128 126 4.585 1999 128 131 4.727 2000 128 130 4.838 2001 128 130 4.885 2002 128 131 4.297 2003 128 131 4.297 Αξίζει επιπρόσθετα να σηµειωθεί, ότι στον Νοµό δεν υπάρχει, τουλάχιστον µέχρι σήµερα, καµία αξιοσηµείωτη υποδοµή αποθήκευσης και διανοµής (κέντρα Logistics), παρά τη µεγάλη ανάγκη που υφίσταται στην ενίσχυση των δικτύων και τη µεταφορά προϊόντων του πρωτογενή, κυρίως, τοµέα. 83

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.17. Μητρώα Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου Καστοριάς Από τα πιο πρόσφατα διαθέσιµα στοιχεία του Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου Καστοριάς προκύπτει ότι τον Σεπτέµβριο του 2005 (15-09 2005) στα Μητρώα του Επιµελητηρίου ήταν εγγεγραµµένες 6.339 επιχειρήσεις (µείωση από τον Φεβρουάριο του 2002 κατά 370 επιχειρήσεις). Από αυτές οι 3.537 ανήκαν στο Βιοτεχνικό Τµήµα (αντίστοιχος αριθµός Φεβρουαρίου 2004, 4.237 επιχειρήσεις), οι 1.635 στο Επαγγελµατικό (αντίστοιχος αριθµός Φεβρουαρίου 2004, 1.421 επιχειρήσεις) και οι 1.167 στο Εµπορικό Τµήµα (αντίστοιχος αριθµός Φεβρουαρίου 2004, 1.051 επιχειρήσεις). Πίνακας 22. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΝΑ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΕΒΕ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2004. ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ 4237 ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ 1051 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ 1421 ΣΥΝΟΛΟ 6.709 Πίνακας 23. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΝΑ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΕΒΕ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2005. ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ 3.537 ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ 1.167 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ 1.635 ΣΥΝΟΛΟ 6.339 ιάγραµµα 1. ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΟΥ Ε.Β.Ε ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΑΝΑ ΤΜΗΜΑ ΜΕΤΑΞΥ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2004 ΚΑΙ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2005. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 8000 7000 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΟΛΟ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2004 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2005 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΝΑ ΤΜΗΜΑ 84

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Και από τα σηµερινά στοιχεία (Σεπτέµβριος 2005) επιβεβαιώνεται ο κυρίαρχος ρόλος του κλάδου της Γουνοποιίας όχι µόνο για τον Νοµό αλλά και για το σύνολο της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας. Πιο Συγκεκριµένα: Ο αριθµός των γουνοποιητικών επιχειρήσεων στις 15 09 2005 ανήλθε σε 3.205 σε σύνολο 3.537 µεταποιητικών επιχειρήσεων, ποσοστό που ξεπερνά το 90%. Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στη µείωση του αριθµού των επιχειρήσεων του κλάδου λόγω της οξύτατης περιόδου κρίσεως από την οποίας διέρχεται. Τον Φεβρουάριο του 2004 ο αντίστοιχος αριθµός ανερχότανε στις 3.574, εντοπίζεται λοιπόν µία αρνητική πορεία λύσεων και διαγραφών της τάξης των 369 επιχειρήσεων. ιάγραµµα 2. ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΓΟΥΝΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2004 & ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2005. ΓΟΥΝΟΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 3700 3600 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ 3500 3400 3300 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2004 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2005 3200 3100 3000 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2004 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2005 ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΜΕΤΑΞΥ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2004 & ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2005 Στο Εµπορικό Τµήµα και για τη χρονική περίοδο από το Φεβρουάριο του 2004 µέχρι και το Σεπτέµβριο του 2005 (15 09 2005), παρατηρείται µία µικρή αύξηση των εγγεγραµµένων επιχειρήσεων. Συγκεκριµένα, ο αριθµός αυτών ανερχότανε στις 1.051 επιχειρήσεις (Φεβρουάριο του 2004), ενώ έφτασαν τις 1.167 το Σεπτέµβριο του 2005. Από αυτές το µεγαλύτερο ποσοστό περίπου 20% κατέχουν οι εµπορικές επιχειρήσεις του κλάδου της Γούνας και ακολουθούν οι εµπορικές επιχειρήσεις ετοίµων ενδυµάτων. ιάγραµµα 3. ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2004 & ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2005. 85

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ 1180 1160 1140 1120 1100 1080 1060 1040 1020 1000 980 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2004 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2005 ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2004 & ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2005 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2004 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2005 Στο Επαγγελµατικό Τµήµα και για τη χρονική περίοδο από το Φεβρουάριο του 2004 µέχρι και το Σεπτέµβριο του 2005 (15 09 2005), παρατηρείται µία ικανοποιητική αύξηση των εγγεγραµµένων επιχειρήσεων. Συγκεκριµένα, ο αριθµός αυτών ανερχότανε στις 1.421 επιχειρήσεις (Φεβρουάριο του 2004), ενώ έφτασαν τις 1.635 το Σεπτέµβριο του 2005. Στο εν λόγω τµήµα γίνεται αισθητή η παρουσία µεγάλου αριθµού καταστηµάτων που ανήκουν στην κατηγορία καφετέριες καφενεία µπαρ. Τα καταστήµατα αυτά αντιστοιχούν στο 31% των επιχειρήσεων του τµήµατος και στηρίζουν σε µεγάλο βαθµό την τουριστική κίνηση του Νοµού. Στις γραµµές που ακολουθούν αποτυπώνεται η σχέση εγγραφών διαγραφών στα µητρώα του Επιµελητηρίου Καστοριάς για τη διετία 2003 και 2004 στα τρία τµήµατα αυτού. Πιο συγκεκριµένα: 86

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ιάγραµµα 4. ΕΓΓΡΑΦΕΣ - ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗ ΙΕΤΙΑ 2003-2004. ΣΧΕΣΗ ΕΓΓΡΑΦΩΝ - ΙΑΓΡΑΦΩΝ ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗ ΙΕΤΙΑ 2003-2004 300 250 200 150 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ 100 50 0-50 ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΙΑΦΟΡΑ 2003 2004-100 -150-200 ΕΓΓΡΑΦΕΣ - ΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΙΑΦΟΡΑ Από τον άνω πίνακα προκύπτουν τα εξής συµπεράσµατα: Οι εγγραφές στο βιοτεχνικό τµήµα το έτος 2003 ανήλθαν σε 97. Οι διαγραφές των επιχειρήσεων στο αντίστοιχο χρονικό διάστηµα ανήλθαν σε 269, παρατηρείται µία αρνητική διαφορά στην σχέση εγγραφών διαγραφών της τάξης των 172 επιχειρήσεων. Οι εγγραφές στο βιοτεχνικό τµήµα το έτος 2004 ανήλθαν σε 94. Οι διαγραφές των επιχειρήσεων στο αντίστοιχο χρονικό διάστηµα ανήλθαν σε 197, παρατηρείται µία αρνητική διαφορά στην σχέση εγγραφών διαγραφών της τάξης των 103 επιχειρήσεων. 87

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ιάγραµµα 5. ΕΓΓΡΑΦΕΣ - ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗ ΙΕΤΙΑ 2003-2004. ΣΧΕΣΗ ΡΓΓΡΑΦΩΝ - ΙΑΓΡΑΦΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗ ΙΕΤΙΑ 2003-2004 100 90 80 70 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ 60 50 40 30 20 10 2003 2004 0 ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΙΑΦΟΡΑ ΕΓΓΡΑΦΕΣ - ΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΙΕΤΙΑΣ Από τον άνω πίνακα προκύπτουν τα εξής συµπεράσµατα: Οι εγγραφές στο εµπορικό τµήµα το έτος 2003 ανήλθαν σε 87. Οι διαγραφές των επιχειρήσεων στο αντίστοιχο χρονικό διάστηµα ανήλθαν σε 83, παρατηρείται µία θετική διαφορά στην σχέση εγγραφών διαγραφών της τάξης των 4 επιχειρήσεων. Οι εγγραφές στο εµπορικό τµήµα το έτος 2004 ανήλθαν σε 74. Οι διαγραφές των επιχειρήσεων στο αντίστοιχο χρονικό διάστηµα ανήλθαν σε 44, παρατηρείται µία θετική διαφορά στην σχέση εγγραφών διαγραφών της τάξης των 30 επιχειρήσεων. 88

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ιάγραµµα 6. ΕΓΓΡΑΦΕΣ - ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗ ΙΕΤΙΑ 2003-2004. ΣΧΕΣΗ ΕΓΓΡΑΦΩΝ - ΙΑΓΡΑΦΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗ ΙΕΤΙΑ 2003-2004. 140 120 100 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ 80 60 40 20 2003 2004 0-20 ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΙΑΦΟΡΑ ΕΓΓΡΑΦΕΣ - ΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΙΑΦΟΡΑ Από τον άνω πίνακα προκύπτουν τα εξής συµπεράσµατα: Οι εγγραφές στο επαγγελµατικό τµήµα το έτος 2003 ανήλθαν σε 101. Οι διαγραφές των επιχειρήσεων στο αντίστοιχο χρονικό διάστηµα ανήλθαν σε 112, παρατηρείται µία αρνητική διαφορά στη σχέση εγγραφών διαγραφών της τάξης των 11 επιχειρήσεων. Οι εγγραφές στο επαγγελµατικό τµήµα το έτος 2004 ανήλθαν σε 123. Οι διαγραφές των επιχειρήσεων στο αντίστοιχο χρονικό διάστηµα ανήλθαν σε 69, παρατηρείται µία θετική διαφορά στη σχέση εγγραφών διαγραφών της τάξης των 54 επιχειρήσεων. Στο σηµείο αυτό κρίνεται χρήσιµο να διευκρινιστεί ότι το Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο δεν τηρεί στοιχεία που αφορούν οικονοµικά µεγέθη των επιχειρήσεων µελών του. 89

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.18. Επιχειρηµατικότητα στο Νοµό Φλώρινας Ακολουθούν οι ενότητες που περιγράφουν τις µεταβολές στο Μητρώο Επιχειρήσεων της ΕΣΥE για το Νοµό Φλώρινας, καθώς και η δυναµικότητα του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος σε όρους ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας, εξωστρέφειας, εργατικού δυναµικού, ανεργίας, εκπαιδευτικού επιπέδου του πληθυσµού, µεταφορικών υποδοµών και δραστηριοτήτων και λοιπών υποδοµών. Τέλος, παρουσιάζονται εν συντοµία ορισµένα από τα κυριότερα διαθέσιµα στοιχεία επιχειρηµατικότητας που διατηρούνται στα Μητρώα του τοπικού Επιµελητηρίου και στις κατά τόπους Αναπτυξιακές εταιρίες. 2.19. Μεταβολές Μητρώων Επιχειρήσεων ΕΣΥΕ 1995 & 2000 Σύµφωνα µε το Μητρώο Επιχειρήσεων 1995 ΕΣΥΕ στο Νοµό Φλώρινας καταγράφηκαν 1.845 επιχειρήσεις, οι οποίες εντάχθηκαν σε 34 διψήφιους κλάδους ΣΤΑΚΟ 2001. Ακολουθεί αναλυτικά ο σχετικός πίνακας µε τον αριθµό των επιχειρήσεων ανά διψήφιο κλάδο και ανά τάξη µεγέθους απασχόλησης. 90

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 91

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Οι κλάδοι που συγκέντρωναν, στα µέσα της δεκαετίας του 1990, µε σειρά σηµαντικότητας το µεγαλύτερο αριθµό επιχειρήσεων του Nοµού είναι: Ο κλάδος 52, Λιανικό εµπόριο, εκτός από το εµπόριο αυτοκινήτων οχηµάτων και µοτοσικλετών: Επισκευή ειδών ατοµικής και οικιακής χρήσης» µε 647 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 55, ξενοδοχεία και εστιατόρια µε 235 επιχειρήσεις. O κλάδος 45, κατασκευές µε 191 επιχειρήσεις. O κλάδος 50, Πώληση, συντήρηση και επισκευή αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών:λιανική πώληση καύσιµων για οχήµατα µε 116 επιχειρήσεις. O κλάδος 60, Xερσαίες µεταφορές, µεταφορές µέσω αγωγών µε 100 επιχειρήσεις. O κλάδος 51, Xονδρικό εµπόριο και εµπόριο µε προµήθεια, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών µε 95 επιχειρήσεις. Οι παραπάνω έξη (6) κλάδοι συγκέντρωναν 1.384 επιχειρήσεις ή αλλιώς περίπου το 75% των επιχειρήσεων του Νοµού Φλώρινας. Ιδιαίτερα δυναµική ήταν για το ίδιο πάντα έτος και η παρουσία του τοµέα τροφίµων και ποτών, µε 57 επιχειρήσεις. Και στην περίπτωση του Νοµού Φλώρινας διαπιστώνεται ότι η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων (81,7%) απασχολούσαν έως 4 άτοµα, ενώ µόνο 5 επιχειρήσεις σ ολόκληρο το νοµό εµφανίζονται για την ίδια χρονική περίοδο να έχουν αριθµό προσωπικού µεγαλύτερο από 10 άτοµα. ιευκρινίζεται ότι στον παραπάνω πίνακα: δε συµπεριλήφθηκαν οι επιχειρήσεις του νοµού που ανήκουν στον Πρωτογενή τοµέα, ο σηµαντικός αριθµός επιχειρήσεων (325) µε άγνωστη τάξη µεγέθους απασχόλησης που αναφέρεται είναι σχεδόν βέβαιο ότι ενισχύει ακόµη περισσότερο το σύνολο των επιχειρήσεων του νοµού µε προσωπικό λιγότερο από 4 άτοµα. Από το Μητρώο Επιχειρήσεων 2000 της ΕΣΥΕ (πιο πρόσφατα διαθέσιµα στοιχεία), προκύπτει ότι στο Νοµό Φλώρινας δραστηριοποιούνται συνολικά 3.747 92

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ επιχειρήσεις (0,46% του αντίστοιχου συνόλου της χώρας και 15,3% της Περιφέρειας), οι οποίες και εντάσσονται σε 42 διψήφιους κλάδους ΣΤΑΚΟ 2003. Ο συνολικός παραγόµενος τζίρος των επιχειρήσεων του νοµού ανέρχεται στα 246,42 Μ (µόλις 0,13% του αντίστοιχου τζίρου στο σύνολο της χώρας και 13,6% της Περιφέρειας). Τα παραπάνω χαρακτηριστικά αυτά κατατάσσουν το νοµό Φλώρινας, στο σύνολο των 52 νοµών της ελληνικής επικράτειας, στη 47 η θέση, τόσο ως προς το πλήθος των επιχειρήσεων του όσο και ως προς το µέγεθος του τζίρου τους. Συνολικά η µεταβολή των επιχειρήσεων του Νοµού Φλώρινας στην 5ετία είναι ισχυρά αυξητική κατά 103,1% (ή 1.902 επιχειρήσεις). Ακολουθεί αναλυτικά ο σχετικός πίνακας µε τον αριθµό των επιχειρήσεων ανά διψήφιο κλάδο και ανά τζίρο κλάδου το έτος 2000 στο Νοµό Φλώρινας (δεν αναφέρεται ο τζίρος για κλάδους που συγκεντρώνουν λιγότερες από 4 επιχειρήσεις). 93

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 94

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Οι κλάδοι που συγκεντρώνουν, για το έτος 2000, το µεγαλύτερο αριθµό επιχειρήσεων του Nοµού (µε σειρά σηµαντικότητας) είναι: Ο κλάδος 52, Λιανικό εµπόριο, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών: Επισκευή ειδών ατοµικής και οικιακής χρήσης, µε 1.020 επιχειρήσεις, (57,7% αύξηση από το 1995), και συνολικό τζίρο 96,61 Μ. Ο κλάδος 55, Ξενοδοχεία και Εστιατόρια µε 685 επιχειρήσεις (191,5% αύξηση από το 1995), και συνολικό τζίρο 17,44 Μ. Ο κλάδος 45, Kατασκευές µε 427 επιχειρήσεις, (123,6% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 14,69 Μ. O κλάδος 01, Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και συναφείς βοηθητικές δραστηριότητες µε 362 επιχειρήσεις και συνολικό τζίρο 5,51 Μ. Ο κλάδος 74, Άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες µε 222 επιχειρήσεις (167,5% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 8,48 Μ. O κλάδος 50, Eµπόριο, συντήρηση και επισκευή αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών: Λιανική πώληση καύσιµων για οχήµατα» µε 162 επιχειρήσεις (39,7% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 19,04 Μ. Ο κλάδος 51, Xανδρικό εµπόριο και εµπόριο µε προµήθεια, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών µε 146 επιχειρήσεις, (53,7% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 20,14 Μ. O κλάδος 60, Χερσαίες µεταφορές µεταφορές µέσω αγωγών µε 134 επιχειρήσεις (34% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 7,67 Μ και O κλάδος 15, Βιοµηχανία τροφίµων και ποτών µε 72 επιχειρήσεις (26,3% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 26,85 Μ. Οι παραπάνω οκτώ (8) κλάδοι συγκεντρώνουν συνολικά 3.230 επιχειρήσεις ή αλλιώς το 86,2% των επιχειρήσεων του νοµού Φλώρινας, µε τζίρο 216,44 Μ ή το 87,8% του συνολικού επιχειρηµατικού τζίρου της περιοχής. Στο νοµό Φλώρινας οι εναλλαγές που σηµειώνονται στην κατάταξη - σειρά σηµαντικότητας των επιχειρηµατικών κλάδων, µεταξύ του 1995 και του 2000, οφείλονται κατά κύριο λόγο: 95

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Στη ραγδαία ανάπτυξη του κλάδου 74, «άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες», µε αποτέλεσµα να αποτελεί την 5 η σηµαντικότερη επιχειρηµατική δραστηριότητα στο νοµό. Την αξιόλογη για το νοµό (4 ος µεγαλύτερη) κρίσιµη παραγωγική µάζα του κλάδου 01, Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και συναφείς βοηθητικές δραστηριότητες στο τοπικό παραγωγικό προϊόν. Τη µικρή υποχώρηση του κλάδου 50, εµπόριο, συντήρηση και επισκευή αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών:λιανική πώληση καύσιµων για οχήµατα στην 6 η σηµαντικότερη επιχειρηµατική δραστηριότητα του νοµού. Την υποχώρησή του κλάδου 60, Χερσαίες µεταφορές, µεταφορές µέσω αγωγών στην 9 η θέση των σηµαντικότερων επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων του νοµού, παρά την αύξηση των επιχειρήσεων του. Παράλληλα, επιβεβαιώνεται και στην περίπτωση του νοµού Φλώρινας η διατήρηση των κλάδων 52, Λιανικό εµπόριο, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών: Επισκευή ειδών ατοµικής και οικιακής χρήσης και 55, Ξενοδοχεία και Εστιατόρια στις σηµαντικότερες και περισσότερο διαδεδοµένες επιχειρηµατικές δραστηριότητες του νοµού. Στην 5ετία 1995 2000 σηµειώθηκαν συνολικά µεγάλες αυξήσεις σε επιχειρήσεις πρωτίστως στους κλάδους του τριτογενή τοµέα µε µικρή αλλά και µεγάλη συµµετοχή στο παραγωγικό προϊόν του νοµού (π.χ. 70: δραστηριότητες σχετικές µε ακίνητη περιούσια, 93: άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών, 74: άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες, κ.α., καθώς και οι κλάδοι 55, ξενοδοχεία και εστιατόρια και όλοι οι ανεξαιρέτως οι κλάδοι του εµπορίου - 50, 51, 52). Σηµαντικές είναι όµως και οι αυξήσεις που πραγµατοποιήθηκαν τόσο στο δευτερογενή όσο και στον τριτογενή τοµέα του Νοµού Φλώρινας. ειδικότερα, στον πρώτο σηµειώθηκαν µεγάλες αυξήσεις κυρίως σε κλάδους µε µικρή και µεσαία συµµετοχή στην οικονοµία της περιοχής όπως οι κλάδοι 36: κατασκευή επίπλων. λοιπές βιοµηχανίες µ.α.κ, 28: κατασκευή µεταλλικών προϊόντων, µε εξαίρεση τα µηχανήµατα και τα είδη εξοπλισµού, 29: κατασκευή µηχανηµάτων και ειδών εξοπλισµού µ.α.κ., καθώς και στον κρίσιµο κλάδο 45 κατασκευές. Mικρότερες, αλλά εξίσου σηµαντικές, ήταν οι αυξήσεις που σηµειώθηκαν στους κλάδους 18: κατασκευή ειδών ένδυσης:κατεργασία και βαφή γουναρικών (31%) και 15: βιοµηχανία τροφίµων και ποτών. 96

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Στον τριτογενή τοµέα σηµειώθηκαν περισσότερες και µεγαλύτερες αυξήσεις. τόσο σε κλάδους µικρού και µεσαίου µεγέθους για τα δεδοµένα της περιοχής (π.χ. ο κλάδος 92: ψυχαγωγικές, πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες µε 154,5%, ο κλάδος 93: άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών, ο κλάδος 63: βοηθητικές και συναφείς προς τις µεταφορές δραστηριότητες: δραστηριότητες ταξιδιωτικών πρακτορειών µε 100%, κ.α.) όσο και στους κρίσιµους για την τοπική οικονοµία κλάδους όπως τα ξενοδοχεία και εστιατόρια, όλους ανεξαιρέτως τους κλάδους του εµπορίου (52, 51 και 50), τις άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες και τις χερσαίες µεταφορές. µεταφορές µέσω αγωγών. Oι µόνοι κλάδοι στους οποίους σηµειώθηκε µείωση επιχειρήσεων για το ίδιο χρονικό διάστηµα είναι οι 21: παραγωγή χαρτοπολτού, χαρτιού και προϊόντων από χαρτί και 22: εκδόσεις, εκτυπώσεις και αναπαραγωγή προεγγεγραµµενων µέσων έγγραφης ήχου και εικόνας και µέσων πληροφορικής, των οποίων η συµµετοχή στα επιχειρηµατικά δρώµενα της περιοχής είναι ιδιαίτερα περιορισµένη. Από τα προηγούµενα το επιχειρηµατικό προφίλ του νοµού Φλώρινας συνοψίζεται στα ακόλουθα κύρια σηµεία: Περισσότερες από το 81,7% των επιχειρήσεων του νοµού Φλώρινας είναι Πολύ Μικρές Επιχειρήσεις, Οι κλάδοι µε τη µεγαλύτερη σηµαντικότητα στο παραγωγικό προϊόν του Νοµού Φλώρινας είναι αυτοί του εµπορίου (50, 51, 52), τα ξενοδοχεία και εστιατόρια, οι κατασκευές, ο κλάδος γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και συναφείς βοηθητικές δραστηριότητες, ο κλάδος άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες, και οι κλάδοι χερσαίες µεταφορές. µεταφορές µέσω αγωγών και βιοµηχανία τροφίµων και ποτών. Mεταξύ των ετών 1995 2000 ενισχύθηκε πρωτίστως ένας µεγάλος αριθµός κρίσιµων για την τοπική οικονοµία κλάδων του Τριτογενή τοµέα και ορισµένοι επιµέρους κλάδοι του ευτερογενή τοµέα, µε µικρή και µεσαία συνεισφορά στο παραγωγικό προϊόν του Nοµού. 97

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.20. Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία ανά Κλάδο ραστηριότητας στο Νοµό Φλώρινας - Μεταβολές περιόδου 95 01 Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζεται για το Νοµό Φλώρινας η κατανοµή της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας ανά κλάδο δραστηριότητας και το σύνολο αυτής κατά τα έτη 1995 2001. Πίνακας 24. ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΑΝΑ ΚΛΑ Ο ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 1995-2001. ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΝΟΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΑΝΑ ΚΛΑ Ο ΠΕΡΙΟ ΟΥ 1995 2001 Σε εκατοµµύρια δραχµές. Σε τρέχουσες τιµές ΚΛΑ ΟΙ 1995 1996 1997 1998 1999* 2000* 2001* Μεταβολή 95 01 ΓΕΩΡΓΙΑ, KΤΗΝ/ΦΙΑ, ΑΣΗ 18.684 18.619 28.654 30.741 31.782 31.200 31.190 66,9% ΑΛΙΕΙΑ 63 78 70 71 77 81 92 46,0% ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΟΡΥΧΕΙΑ 2.857 3.204 8.586 10.122 11.000 12.691 13.373 368,1% ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ 4.535 5.003 2.268 3.191 4.045 5.014 6.228 37,3% ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ, ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΚΑΙ Υ ΡΕΥΣΗ 1.673 1.648 2.028 2.575 3.103 3.478 4.262 154,8% ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 1.717 1.956 8.105 9.479 10.240 10.964 12.767 643,6% ΧΟΝ ΡΙΚΟ ΚΑΙ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡIΟ, ΕΠΙΣΚΕΥΕΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ, ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙ ΩΝ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ 10.198 11.949 13.408 13.689 14.328 16.079 17.500 71,6% ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ ΚΑΙ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ 4.817 5.640 5.971 6.432 6.768 6.875 7.538 56,5% ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ 4.715 4.735 6.475 7.383 8.291 9.930 11.070 134,8% ΧΡΗΜ/ΣΤΩΤΙΚΗ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ 3.688 4.373 4.571 5.470 6.003 6.305 6.740 82,8% ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ, ΕΚΜΙΣΘΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧ/ΤΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΗΜΟΣΙΑ ΙΟΙΚΗΣΗ, ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ 20.954 25.966 28.719 31.021 32.451 35.638 37.800 80,4% 6.379 5.095 6.308 6.811 7.324 7.885 8.384 31,4% ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 6.230 6.597 9.214 9.907 10.693 11.654 12.188 95,6% ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ 5.519 5.888 6.121 6.868 7.219 7.464 8.080 46,4% ΑΛΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΡΑΣ/ΤΗΤΕΣ Ι ΙΩΤΙΚΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΜΕ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ 1.885 2.122 2.242 2.490 2.704 2.678 3.265 73,2% 43 355 442 514 606 656 661 1437,2% 93.957 103.228 133.182 146.764 156.634 168.592 181.138 92,8% * Προσωρινά στοιχεία 98

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Με γνώµονα, αφενός το συνολικό ύψος της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας, και αφετέρου της σηµαντικής αύξησής της στο εξεταζόµενο χρονικό διάστηµα, ξεχωρίζουν για την πρωταγωνιστική συνεισφορά τους στη διαµόρφωση του παραγωγικού προϊόντος του νοµού Φλώρινας, οι κλάδοι: διαχείριση ακίνητης περιούσιας, εκµίσθωση και επιχ/τικες δραστηριότητες, µε 37,8 δις δρχ. (110,93 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 80,4%. γεωργία, κτην/φια, δάση, µε 31,2 δις δρχ. (91,53 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 66,9%. χονδρικό και λιανικό εµπορiο, επισκευές αυτοκίνητων, µοτοσικλετών και ειδών οικιακής χρήσης, µε 17,5 δις δρχ. (51,36 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 71,6%. µεταλλεία ορυχεία, ως κλάδος άµεσα συνδεδεµένος µε την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, µε 13,4 δις δρχ. (39,25 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 368,1%. κατασκευές, µε 12,8 δις δρχ. (37,47 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 643,6%. εκπαίδευση µε 12,2 δις δρχ. (35,77 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 95,6%. µεταφορές, αποθήκευση, επικοινωνίες µε 11,1 δις δρχ. (32,49 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 134,8%. Θα πρέπει να επισηµανθεί και η ραγδαία αύξηση (1437,2%) της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας της οµάδας κλάδου «ιδιωτικά νοικοκυριά µε απασχολούµενο προσωπικό», η οποία όµως διαθέτει ακόµη περιορισµένο απόλυτο µέγεθος (661 εκατ. δρχ. ή 1.94 M ). Παρά το γεγονός ότι τα παραπάνω δεδοµένα είναι εκφρασµένα σε τρέχουσες τιµές, υπογραµµίζεται η ιδιαίτερα σηµαντική, σε ορισµένες περιπτώσεις, αύξηση της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας (π.χ. κατασκευών, µεταλλεία ορυχεία κ.α.). Οι επτά (7) παραπάνω κλάδοι συγκεντρώνουν περίπου το 75% της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας του νοµού Φλώρινας για το έτος 2001. Είναι χαρακτηριστικό και ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι για την εξεταζόµενη περίοδο στο νοµό Φλώρινας καµία οµάδα κλάδων δεν παρουσιάζει µείωση της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας. αντίθετα η µικρότερη αύξηση ακαθάριστης 99

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ προστιθέµενης αξίας ανέρχεται στο 31,4% και σηµειώνεται στην οµάδα κλάδων δηµόσια διοίκηση, άµυνα και υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση. Ιδιαίτερα θετικό είναι το γεγονός ότι στην επταετία 95 01 η συνολική ακαθάριστη προστιθέµενη αξία για το Νοµό Φλώρινας σηµειώνει αύξηση κατά 92,8%, φτάνοντας το 2001 στα 181,14 δις δρχ. (531,59 M ). τα δεδοµένα αυτά κατατάσσουν το νοµό Φλώρινας στην 2 η θέση µεταξύ των νοµών της Περιφέρειας, ως απόλυτη τιµή, και στην 1 η θέση ως µεταβολή στην ίδια χρονική περίοδο(η υψηλότερη µεταβολή στην Περιφέρεια). 100

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.21. Ενδοκοινοτικές Εισαγωγές και Εξαγωγές Νοµού Φλώρινας περιόδου 98 02 / Κυριότερα εξαγωγικά προϊόντα Μεταβολές Ακολουθεί ο πίνακας που παρουσιάζει ανά έτος α) το κύριο προϊόν εισαγωγής του νοµού Φλώρινας και το ποσοστό που αυτό καταλαµβάνει στο συνολικό ετήσιο ύψος εισαγωγών του νοµού, β) το πλήθος όλων των προελεύσεων (χωρών που εισάγουν ένα ή περισσότερα προϊόντα στο νοµό), γ) την κύρια χώρα εισαγωγών (χώρα µε τη µεγαλύτερη συµµετοχή βαρύτητα στις εισαγωγές), καθώς και δ) το συνολικό ύψος εισαγωγών (σε δρχ. και ). Πίνακας 25. ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΝΟΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 1998-2002, ΕΣΥΕ, 2002. Εισαγωγές Νοµού ΦΛΩΡΙΝΑΣ Έτος Κύριο Προϊόν Εισαγωγής (%) κύριου προϊόντος Εισαγωγής Πλήθος Προελεύσεων Κύρια Χώρα Εισαγωγών Συνολικό Ύψος Εισαγωγών (σε ρχ. & ) 1998 ΠΥΡΗΝΙΚΟΙ ΑΝΤΙ ΡΑΣΤΗΡΕΣ, ΛΕΒΗΤΕΣ, ΜΗΧΑΝΕΣ, ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΠΙΝΟΗΣΕΙΣ. ΜΕΡΗ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ Ή ΣΥΣΚΕΥΩΝ 30,62 12 ΙΤΑΛΙΑ 1.474.513.620 (4327259,34 ) 1999 ΚΡΕΑΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΡΟΪΟΝΤΑ ΣΦΑΓΙΩΝ, ΒΡΩΣΙΜΑ 32,31 9 ΙΤΑΛΙΑ 1.324.643.245 (3887434,32 ) 2000 ΠΥΡΗΝΙΚΟΙ ΑΝΤΙ ΡΑΣΤΗΡΕΣ, ΛΕΒΗΤΕΣ, ΜΗΧΑΝΕΣ, ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΠΙΝΟΗΣΕΙΣ. ΜΕΡΗ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ Ή ΣΥΣΚΕΥΩΝ 88,08 10 ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ 7.183.120.713 (21080324,91 ) 2001 ΠΥΡΗΝΙΚΟΙ ΑΝΤΙ ΡΑΣΤΗΡΕΣ, ΛΕΒΗΤΕΣ, ΜΗΧΑΝΕΣ, ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΠΙΝΟΗΣΕΙΣ. ΜΕΡΗ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ Ή ΣΥΣΚΕΥΩΝ 22,86 11 ΙΤΑΛΙΑ 987.676.524 (2898537,12 ) 2002 ΕΠΙΠΛΑ, ΕΠΙΠΛΑ ΙΑΤΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΑ. ΕΙ Η ΚΛΙΝΟΣΤΡΩΜΝΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΜΟΙΑ. ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΦΩΤΙΣΜΟΥ ΠΟΥ ΕΝ ΚΑΤΟΝΟΜΑΖΟΝΤΑΙ Ή ΕΝ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΑΛΛΟΥ. ΛΑΜΠΕΣ- ΡΕΚΛΑΜΕΣ, ΦΩΤΕΙΝΑ ΣΗΜΑΤΑ, ΦΩΤΕΙΝΕΣ ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΙΝΑΚΙ ΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΕΙ Η. ΠΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 32,48 9 ΙΤΑΛΙΑ 729.266676 (2140181,00 ) Από τη µελέτη των συνολικών ενδοκοινοτικών εισαγωγών του Νοµού Φλώρινας για την περίοδο 1998 2002 προκύπτει ότι: Στην πενταετία 1998-2002 το συνολικό ύψος των εισαγωγών ανήλθε στα 11,70 δις δρχ. (34.333.736,69 ). 101

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Σε αντίθεση µε τους άλλους νοµούς της Περιφέρειας, στη Φλώρινα δεν υφίσταται µία συγκεκριµένη κύρια κατηγορία εισαγόµενου προϊόντος. µε εξαίρεση τα έτη 1998, 2000 και 2001, όπου κύρια κατηγορία προϊόντος εισαγωγής είναι η κατηγορία "Πυρηνικοί αντιδραστήρες, λέβητες, µηχανές, συσκευές και µηχανικές επινοήσεις. µέρη αυτών των µηχανών ή συσκευών", στα υπόλοιπα έτη σηµαντικό ποσοστό των εισαγωγών αφορά στις κατηγορίες προϊόντων Κρέατα και παραπροϊόντα σφαγίων, βρώσιµα" και "Έπιπλα, έπιπλα ιατροχειρουργικα. είδη κλινοστρωµνής και παρόµοια. συσκευές φωτισµού που δεν κατονοµάζονται ή δεν περιλαµβάνονται αλλού. Λάµπες-ρεκλάµες, φωτεινά σήµατα, φωτεινές ενδεικτικές πινακίδες και παρόµοια είδη. προκατασκευές. Tο µεγαλύτερο µερίδιο του συνόλου των εισαγωγών για την ίδια περίοδο καταλαµβάνει το Ηνωµένο Βασίλειο (54,4%), και αυτό διότι µόνο για το έτος 2000 οι εισαγωγές προς το Νοµό Φλώρινας ανήρθαν στα 18.420.466,62 (53,7% του συνόλου των εισαγωγών). Εκτός από το Ηνωµένο Βασίλειο, το 13,7% του συνόλου των εισαγωγών στην ίδια περίοδο προέρχεται από την Ιταλία, ενώ ο Νοµός προµηθεύεται προϊόντα σε µεγάλο βαθµό και από άλλες χώρες όπως η Γερµανία (8,95%), οι Κάτω Χώρες (6,7%), η Γαλλία (5,6%), η Ισπανία και η Σουηδία. Aπό την, κατ ανάλογο τρόπο, ανάλυση των εξαγωγών του νοµού Φλώρινας προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας προκύπτει και πάλι ότι σε αντίθεση µε τους άλλους νοµούς της Περιφέρειας η Φλώρινα δε χαρακτηρίζεται από ένα συγκεκριµένο κύριο εξαγωγικό προϊόν. κατά την πενταετία 98-02 οι χαµηλές εξαγωγικές επιδόσεις του νοµού επικεντρώνονται στις κατηγορίες προϊόντων " ιάφορα παρασκευάσµατα διατροφής", "Κακάο και παρασκευάσµατα αυτού", "Ψαριά και µαλακόστρακα, µαλακία και αλλά ασπόνδυλα υδρόβια" και "Τεχνουργήµατα διάφορα". Για την ίδια πενταετία, το συνολικό ύψος των ενδοκοινοτικών εξαγωγών του νοµού ανήλθε µόλις στα 559,37 εκατ. δρχ. (1.641.571,34 ). Εκτός από τη Γερµανία, στην οποία για την ίδια περίοδο κατευθύνθηκε το 37,4% του συνόλου των εξαγωγών, η εξωστρέφεια του Νοµού εκδηλώθηκε σε µεγάλο βαθµό (µε σειρά σηµαντικότητας) στις Κάτω Χώρες (22,4%), την Ιταλία (17,8%) και το Ηνωµένο Βασίλειο (6,6%). Το εξαγωγικό προϊόν του Νοµού Φλώρινας χαρακτηρίζεται από πολύ µικρή έως µεσαία διασπορά προορισµών, αφού αποστέλλεται κατ έτος σε 2 9 χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. 102

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Πίνακας 26. ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΝΟΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 1998-2002, ΕΣΥΕ, 2002. Εξαγωγές Νοµού ΦΛΩΡΙΝΑΣ Έτος Κύριο Εξαγωγικό Προϊόν (%) Κύριου Εξαγωγικού προϊόντος Πλήθος Προορισµών Κύρια Χώρα Εξαγωγών Συνολικό Ύψος Εξαγωγών (σε ρχ. & ) 1998 1999 2000 ΙΑΦΟΡΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΚΑΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΑΥΤΟΥ ΨΑΡΙΑ ΚΑΙ ΜΑΛΑΚΟΣΤΡΑΚΑ, ΜΑΛΑΚΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΑΣΠΟΝ ΥΛΑ Υ ΡΟΒΙΑ 83,98 5 ΙΣΠΑΝΙΑ 44,09 2 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 54,16 5 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 2001 ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΙΑΦΟΡΑ 54,02 8 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 2002 ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΙΑΦΟΡΑ 34,71 9 ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ 4.216.778 (12374,99 ) 9.511.985 (27914,85 ) 241.299.717 (708142,97 ) 206.764.555 (606792,53 ) 97.572.400 (286346 ) Στον επόµενο πίνακα παρουσιάζονται ανά έτος αλλά και σε επίπεδο πενταετίας (1998 2002) τα συνολικά ύψη ενδοκοινοτικών εξαγωγών και εισαγωγών του Νοµού και το αντίστοιχο ενεργητικό ή παθητικό υπόλοιπο. Το εµπορικό ισοζύγιο του Νοµού Φλώρινας είναι αρνητικό για όλη την περίοδο 1998-2002. Το παθητικό υπόλοιπο του εµπορικού ισοζυγίου κορυφώνεται το 2000. Το 2002 το παθητικό υπόλοιπο ήταν 1.853.835. Πίνακας 27. ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΝΟΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΝΤΑΕΤΙΑ 1998-2005, ΕΣΥΕ, 2002. Έτος Ενεργητικό / Παθητικό Υπόλοιπο Εµπορικού Ισοζυγίου Νοµού Φλώρινας (σε ρχ. & ) Συνολικό Ύψος Εξαγωγών (σε ρχ. & ) Συνολικό Ύψος Εισαγωγών (σε ρχ. & ) 1998-1.470.296.842 (-4314884,35 ) 4.216.778 (12374,99 ) 1.474.513.620 (4327259,34 ) 1999-1.315.131.259 (-3859519,47 ) 9.511.985 (27914,85 ) 1.324.643.245 (3887434,32 ) 2000-6.941.820.996 (-20372181,94 ) 241.299.717 (708142,97 ) 7.183.120.713 (21080324,91 ) 103

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2001-780.911.969 (-2291744,59 ) 206.764.555 (606792,53 ) 987.676.524 (2898537,12 ) 2002-631.694.276 (-1853835,00 ) 97.572.400 (286346 ) 729.266676 (2140181,00 ) 5ετία -11.139.855.343 (-32692165,35 ) 559.365.434 (1641571,34 ) 11.699.220.777 (34333736,69 ) Σε επίπεδο πενταετίας (αθροιστικά) στο νοµό Φλώρινας σηµειώνεται παθητικό υπόλοιπο εµπορικού ισοζυγίου ύψους 32.692.165,35. Εισαγωγές (ενδοκοινοτικού εµπορίου) 1995 2002 στο Νοµό Φλώρινας. Αξία σε εκατοµµύρια δραχµές. Πίνακας 28. ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΝΟΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ, ΕΣΥΕ, 2002. Περιφέρεια και Νοµός 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 υτική Μακεδονία 35.984 52.740 57.926 76.029 41.069 43.826 48.467 27.852 N. Φλώρινας 1.159 1.003 803 1.475 1.325 7.183 988 729 % N. Φλώρινας 3,2% 19% 1,4% 1,9% 3,2% 16,4% 2% 2,6% Από τα συγκεντρωτικά δεδοµένα των ενδοκοινοτικών εισαγωγών και εξαγωγών του Νοµού Φλώρινας για την 8ετία 1995 2002, και σε σύγκριση µε τις αντίστοιχες συνολικές επιδόσεις της Περιφέρειας, διαπιστώνεται η µικρή (µε εξαίρεση µόνο τις εισαγωγές των ετών 1996 και 2000) συµµετοχή του Νοµού τόσο στις συνολικές εισαγωγές (κυµαίνεται από 1,4% έως και 19% και παρουσιάζει διακυµάνσεις) όσο και στις συνολικές εξαγωγές αγαθών (κυµαίνεται από 0,012% έως 2,7% και παρουσιάζει διακυµάνσεις) της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας. Εξαγωγές (ενδοκοινοτικού εµπορίου) 1995 2002 στο Νοµό Φλώρινας Αξία σε εκατοµµύρια δραχµές Πίνακας 29. ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΝΟΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ, ΕΣΥΕ, 2002. Περιφέρεια και Νοµός 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 υτική Μακεδονία 22.778 29.938 29.393 33.687 26.245 21.484 26.461 13.378 N. Φλώρινας 604 329 81 4 10 241 207 98 % N. Φλώρινας 2,7% 1,1% 0,3% 0,012% 0,038% 1,1% 0,8% 0,7% 104

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.22. Απασχολούµενοι ανά Οµάδες Κλάδων Οικονοµικής ραστηριότητας Εργατικό υναµικό Ανεργία Επίπεδο Εκπαίδευσης Νοµού Φλώρινας Η ανάλυση των τελευταίων διαθέσιµων στοιχείων της ΕΣΥΕ (Απογραφή 2001) µας επιτρέπει να προσεγγίσουµε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Νοµού Φλώρινας, όσον αφορά το εργατικό δυναµικό, την απασχόληση, την ανεργία και το επίπεδο εκπαίδευσης. Πίνακας 30. ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΑΝΑ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΟΜΑ Α ΚΛΑ ΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ Ν. ΦΛΩΡΙΝΑΣ, ΕΣΥΕ, 2002. Απογραφή πληθυσµού της 18ης Μαρτίου 2001 Οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας ΣΤΑΚΟ 91 Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και δασοκοµία 4.735 2.900 1.835 Αλιεία 44 30 14 Ορυχεία, λατοµεία 263 256 7 Μεταποιητικές βιοµηχανίες 1.086 810 276 Παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος, φυσικού αερίου, νερού 972 892 80 Κατασκευές 1.628 1.583 45 Χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευή αυτοκινήτων, οχηµάτων και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης 1.810 1.135 675 Ξενοδοχεία και εστιατόρια 889 487 402 Μεταφορές, αποθήκευση, επικοινωνίες 726 675 51 Ενδιάµεσοι χρηµατοπιστωτικοί οργανισµοί 227 113 114 ιαχείριση ακίνητης περιουσίας,εκµισθώσεις 436 198 238 ηµόσια διοίκηση, υποχρεωτική ασφάλιση 1.640 1.289 351 Εκπαίδευση 1.355 588 767 Υγεία και κοινωνική µέριµνα 674 211 463 ραστηριότητες παροχής υπηρεσιών 418 245 173 Ιδιωτικά νοικοκυριά που απασχολούν οικιακό προσωπικό 78 5 73 Ετερόδικοι οργανισµοί και όργανα 0 0 0 ε δήλωσαν κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας 814 582 232 Σύνολο 17.795 11.999 5.796 Οι οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας µε τη µεγαλύτερη σηµαντικότητα, κατά σειρά αναφοράς, στην απασχόληση είναι: 105

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Η Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και δασοκοµία, µε 4.735 απασχολούµενους (26,6% του συνόλου των απασχολούµενων του Νοµού Φλώρινας). Η Oµάδα κλάδων Χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευή αυτοκινήτων, οχηµάτων και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης, που συγκεντρώνει 1.810 απασχολούµενους (10,2%). Η ηµόσια διοίκηση, υποχρεωτική ασφάλιση, που συγκεντρώνει 1.640 απασχολούµενους (9,2%). Η οµάδα Κατασκευές, µε 1.628 απασχολούµενους (9,15%). Η Εκπαίδευση, που συγκεντρώνει 1.355 απασχολούµενους (7,6%). Η οµάδα Μεταποιητικές βιοµηχανίες, µε 1.086 απασχολούµενους (6,1% του συνόλου των απασχολούµενων του Νοµού Φλώρινας). η Παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος, φυσικού αερίου, νερού, που συγκεντρώνει 972 απασχολούµενους (5,5% του συνόλου των απασχολούµενων του Νοµού Φλώρινας). Οι επτά (7) παραπάνω οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας συγκεντρώνουν συνολικά το 74,4% των απασχολούµενων του Νοµού Φλώρινας. υναµικές εστίες απασχόλησης για το Νοµό συνιστούν και οι οµάδες κλάδων «Ξενοδοχεία και εστιατόρια» µε 889 απασχολούµενους και «Μεταφορές, αποθήκευση, επικοινωνίες» µε 726 απασχολούµενους. Η Φλώρινα συνεχίζει όπως και οι περισσότεροι νοµοί της Περιφέρειας να διατηρεί ένα σηµαντικότατο αριθµό εργαζόµενων στον πρωτογενή τοµέα. Η απασχόληση στο δευτερογενή τοµέα συγκεντρώνεται κυρίως στις Κατασκευές και στις Μεταποιητικές βιοµηχανίες, ενώ στον τριτογενή τοµέα είναι ιδιαίτερα υψηλή η συγκέντρωση των απασχολούµενων στους κλάδους του Εµπορίου, της ηµόσιας ιοίκησης, της Υποχρεωτικής Ασφάλισης, της Εκπαίδευσης και των Ξενοδοχείων και Εστιατορίων. Από την Απογραφή πληθυσµού της 18ης Μαρτίου 2001 (ΕΣΥΕ) διαπιστώνουµε ότι (δεν αναφέρονται, σε επίπεδο νοµού, πιο πρόσφατα δεδοµένα) ο οικονοµικώς ενεργός πληθυσµός του νοµού ανήρθε στις 20.506 άτοµα. Από αυτά, τα 17.795 ήταν απασχολούµενοι, ενώ τα 2.711 καταγράφηκαν ως άνεργοι (13,2%), εκ των οποίων το 61,2% (1.659) χαρακτηρίζονται ως «νέοι» άνεργοι. Το ίδιο χρονικό διάστηµα, η 106

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ανεργία των ανδρών ανήλθε συνολικά στο 12,2%, ενώ των γυναικών στο 15,2%. Σηµειώνεται ότι δεν αναφέρονται ή δεν είναι διαθέσιµα από την ΕΣΥΕ ανάλογα στοιχεία για την Απογραφή 1991, προκειµένου να γίνουν οι σχετικές συγκρίσεις. Πίνακας 31. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΕΝΕΡΓΟΣ ΚΑΙ ΜΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Ν. ΦΛΩΡΙΝΑΣ, 2001. Οικονοµικώς ενεργός και µη ενεργός πληθυσµός κατά φύλο και οµάδες ηλικιών στο Νοµό Φλώρινας- Απογραφή πληθυσµού της 18ης Μαρτίου 2001 (ΕΣΥΕ) Ο ι κ ο ν ο µ ι κ ώ ς ε ν ε ρ γ ο ί Φύλο Οµάδες ηλικιών Σύνολο Απασχολούµενοι Α ν ε ρ γ ο ι Σύνολο % Από αυτούς "νέοι" Οικονοµικώς µη ενεργοί ΣΥΝΟΛΟ 20.506 17.795 2.711 13,2% 1.659 27.769 10-14 20 2 18 18 3.115 15-19 497 200 297 279 3.703 20-24 2.099 1.372 727 34,6% 612 1.856 25-29 2.687 2.142 545 20,3% 368 971 30-34 3.054 2.679 375 12,3% 221 923 35-39 2.919 2.643 276 9,5% 120 918 40-44 2.847 2.683 164 29 904 45-49 2.305 2.170 135 7 863 50-54 1.656 1.569 87 5 1.035 55-59 1.254 1.187 67 0 1.318 60-64 819 799 20 0 2.444 65-69 234 234 0 0 3.305 70-74 98 98 0 0 3.084 75+ 17 17 0 0 3.330 Άνδρες 13.669 11.999 1.670 12,2% 981 10.887 10-14 18 2 16 16 1.598 15-19 301 132 169 157 1.971 20-24 1.317 871 446 33,9% 370 856 25-29 1.717 1.367 350 20,4% 239 217 30-34 2.027 1.813 214 10,6% 122 98 35-39 1.909 1.730 179 9,4% 77 88 40-44 1.877 1.784 93 0 139 45-49 1.586 1.493 93 0 143 50-54 1.152 1.090 62 0 214 55-59 877 829 48 0 426 60-64 616 616 0 0 903 107

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 65-69 187 187 0 0 1.508 70-74 72 72 0 0 1.341 75+ 13 13 0 0 1.385 Γυναίκες 6.837 5.796 1.041 15,2% 678 16.882 10-14 2 0 2 2 1.517 15-19 196 68 128 122 1.732 20-24 782 501 281 35,9% 242 1.000 25-29 970 775 195 20,1% 129 754 30-34 1.027 866 161 15,7% 99 825 35-39 1.010 913 97 9,6% 43 830 40-44 970 899 71 29 765 45-49 719 677 42 7 720 50-54 504 479 25 5 821 55-59 377 358 19 0 892 60-64 203 183 20 0 1.541 65-69 47 47 0 0 1.797 70-74 26 26 0 0 1.743 75+ 4 4 0 0 1.945 Tα διαθέσιµα δεδοµένα ανά οµάδες ηλικιών, τόσο στο σύνολο όσο και ανά φύλλο καταδεικνύουν ότι η µεγαλύτερη συγκέντρωση ανέργων εντοπίζεται στις έντονα παραγωγικές ηλικίες (20-39 ετών). Πιο συγκεκριµένα, στο σύνολο του οικονοµικώς ενεργού πληθυσµού τα µεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας εντοπίζονται στις οµάδες 20 24 ετών µε 34,6%, 25 29 ετών µε 20,3%, 30 34 ετών µε 12,3% και 35 39 ετών µε 9,5%. Στους άνδρες τα µεγάλα ποσοστά ανεργίας εκτείνονται στο εύρος των οµάδων ηλικίας του συνόλου µε το ποσοστό ανεργίας στην οµάδα ηλικιών 20 24 να ανέρχεται στο 33,9%. Στις γυναίκες, τόσο η οµάδα ηλικίας 20 24 ετών όσο και η οµάδα ηλικίας 25-29 ετών συγκεντρώνουν τα µεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας µε 35,9% και 20,1% αντίστοιχα. Από την κατανοµή του επιπέδου εκπαίδευσης στις κρίσιµες παραγωγικά οµάδες ηλικιών (20 64), σε σύγκριση τόσο µε το σύνολο της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας όσο και µε το σύνολο της χώρας, διαπιστώνουµε ότι ο νοµός Φλώρινας: 108

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ υστερεί αισθητά από τις επιδόσεις του συνόλου της χώρας αλλά προσεγγίζει ή και υπερβαίνει σε ορισµένες περιπτώσεις τις επιδόσεις του συνόλου της Περιφέρειας στις υψηλές και µεσαίες κατηγορίες εκπαίδευσης ( ιδακτορικό, Μεταπτυχιακό, Ανώτατες Σχολές (ΑΕΙ και ΑΤΕΙ), Μεταδευτεροβάθµια εκπαίδευση, Απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης), ενώ υπερέχει σε ορισµένες από τις µεσαίες και κυρίως στις κατώτερες κατηγορίες εκπαίδευσης (π.χ. ΤΕΛ, ΤΕΣ, Απόφοιτοι ηµοτικού), τόσο σε σχέση µε την περιφέρεια υτικής Μακεδονίας όσο και µε το σύνολο της χώρας. Θα πρέπει να επισηµανθεί ότι ο νοµός Φλώρινας διαθέτει ένα αρκετά υψηλότερο από την Περιφέρεια και το σύνολο της χώρας ποσοστό πληθυσµού (10,19%) που εγκατέλειψε το ηµοτικό αλλά γνωρίζει γραφή και ανάγνωση. Από την κατανοµή των βαθµίδων εκπαίδευσης ανά οµάδα ηλικίας στον πληθυσµό του νοµού διακρίνονται τέσσερις κρίσιµες οµάδες ηλικιών: οι ηλικίες 6-14 ετών (µαθητές ηµοτικού), που αντιστοιχούν µόλις στο 6,7% του συγκρινόµενου πληθυσµού, επίδοση που προσεγγίζει το αντίστοιχο ποσοστό, τόσο στο σύνολο της Περιφέρειας (6,71%) όσο και στο σύνολο της χώρας (6,35%). οι ηλικίες 20 64 ετών (µε µεταδευτεροβάθµια ή ανώτερη µόρφωση), που αντιστοιχούν µόλις στο 10,4% του συγκρινόµενου πληθυσµού, τη στιγµή που η αντίστοιχη επίδοση για το σύνολο της χώρας ανέρχεται στο 14.7%, οι ηλικίες 20 64 ετών (µε δευτεροβάθµια ή κατώτερη µόρφωση), που αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία του νοµού Κοζάνης, αφού αντιστοιχούν στο 50,7% του συγκρινόµενου πληθυσµού, οι ηλικίες που είναι µεγαλύτερες των 65 ετών, µε 19,9%, οι οποίες εκτός από εξαιρέσεις (γεωργία κτηνοτροφία) συνιστούν την απερχόµενη παραγωγική γενιά του νοµού. Υπογραµµίζεται ότι το ποσοστό αυτό είναι αρκετά υψηλό σε σχέση µε το αντίστοιχο για το σύνολο της χώρας (17,7%), καθώς και οι ηλικίες 10 19 (Λοιποί), µε 12,3%, οι οποίοι είναι κυρίως απόφοιτοι ηµοτικού και 3ταξίου Γυµνασίου, απόφοιτοι µέσης εκπαίδευσης και στην πλειοψηφία τους ετοιµάζονται για να εισαχθούν στην παραγωγική διαδικασία. 109

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Με άλλα λόγια, οδηγούµαστε στο συµπέρασµα ότι παραµένει και για το νοµό Φλώρινας ως κύριο ζητούµενο, σε µεσοπρόθεσµο ορίζοντα, η διαµόρφωση µίας κρίσιµης µάζας ανθρώπινου δυναµικού, µε µεταδευτεροβάθµια ή ανώτερη εκπαίδευση, το οποίο θα είναι ικανό να στηρίξει την περαιτέρω ανάπτυξη της περιοχής. 2.23. Υποδοµές Μεταφορών και Επικουρικοί είκτες Λοιπές Επιχειρηµατικές Υποδοµές στο Νοµό Φλώρινας Οι µεταφορές στο νοµό Φλώρινας πραγµατοποιούνται είτε µέσω του οδικού είτε µέσω του σιδηροδροµικού δικτύου. Το σιδηροδροµικό δίκτυο του νοµού περιλαµβάνει τέσσερις (4) σιδηροδροµικούς σταθµούς (ΣΣ): το ΣΣ Αµυνταίου, το ΣΣ Κάτω Βεύης, το ΣΣ Μεσονησίου και το ΣΣ Φλώρινας. Ο νοµός συνδέεται πρωτίστως µε την Κοζάνη, την Κεντρική Μακεδονία (Έδεσσα Νάουσα Βέροια και τη Θεσσαλονίκη - 200 χλµ), την Ανατολική Μακεδονία - Θράκη, καθώς και το υπόλοιπο σιδηροδροµικό δίκτυο της Κεντρικής και Νότιας Ελλάδας. Οι σιδηροδροµικές συνδέσεις είναι συνολικά υποβαθµισµένες, µε αποτέλεσµα τα τελευταία χρόνια να έχει υποχωρήσει σε µεγάλο βαθµό η κίνηση επιβατών και εµπορευµάτων (59,3% υποχώρησε η εµπορευµατική κίνηση στους σιδηροδροµικούς σταθµούς της Περιφέρειας κατά την περίοδο 1996 2003). Το συνολικό δίκτυο είναι µονής κατεύθυνσης, ενώ έχουν σχεδιαστεί και βρίσκονται σε εξέλιξη έργα ανακατασκευής σε αρκετά τµήµατα του δικτύου και ειδικότερα στη σύνδεση του νοµού µε τα σύνορα FYROM (περιοχή σταθµού Μεσονησίου - διαµόρφωση δικτύου ώστε να επιτρέπεται η µεταφορά µεγαλύτερων φορτίων), όπου και προγραµµατίζεται να δηµιουργηθεί ένα νέος ολοκληρωµένος σιδηροδροµικός σταθµός (Καύκασος). Το συνολικό πρόγραµµα ανακατασκευής - εκσυγχρονισµού εκτιµάται ότι προχωρεί αργά. Όσον αφορά το οδικό του δίκτυο ο νοµός Φλώρινας είναι η φυσική πύλη της χώρας προς Αλβανία και FYROM. Η γεωγραφική του θέση (βορειότερο τµήµα της Περιφέρειας) περιορίζει έως ένα βαθµό τις ευεργετικές επιδράσεις του κύριου άξονα της Εγνατία Οδού, που διασχίζει τη υτική Μακεδονία. Η πρόσβαση στο νοµό γινόταν και στο µεγαλύτερο ποσοστό γίνεται µέσω του οδικού δικτύου γειτνιαζόντων Νοµών, ενώ η κατάσταση του επαρχιακού οδικού του δικτύου είναι µέτρια και τα περιθώρια βελτίωσής της παραµένουν σηµαντικά. Η παράδοση στην κυκλοφορία του τµήµατος «Γρεβενά Πολύµυλος» της Εγνατίας Οδού έχει διευκολύνει την πρόσβαση του 110

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ νοµού προς τα µεγάλα αστικά κέντρα των Ιωαννίνων και της Κοζάνης. Ανάµεσα στα κεντρικά αιτήµατα των παραγωγικών φορέων της περιοχής που αφορούν τις υποδοµές οδικού δικτύου ξεχωρίζουν α) η δηµιουργία νέου αυτοκινητόδροµου Φλώρινας Θεσσαλονίκης και β) η δηµιουργία νέας επαρχιακής οδού Νίκη Πρέσπα Νυµφαίο για την ανάπτυξη του τουρισµού στο νοµό. Το µεγαλύτερο όµως ενδιαφέρον του νοµού συγκεντρώνεται εύλογα στην ολοκλήρωση του κάθετου προς την Εγνατία Οδό άξονα Νίκης - Φλώρινας - Πτολεµαΐδας Κοζάνης, που συνδέει την περιφέρεια µε τη FYROM και συνεχίζεται νότια προς το νοµό Λάρισας. Το τµήµα Νίκης - Φλώρινας του κάθετου άξονα έχει µήκος 77 χλµ., εκ των οποίων 14 χλµ. είναι υπό µελέτη. Ο άξονας αυτός συνιστά χωρίς αµφιβολία τη σηµαντικότερη υποδοµή στον τοµέα των µεταφορών, η οποία αναµένεται α) να βελτιώσει την πρόσβαση του νοµού από και προς την πρωτεύουσα και το νότιο τµήµα της χώρας και β) να συµβάλλει αποτελεσµατικά στην ανάπτυξη του νοµού ενισχύοντας ουσιαστικά την προσπάθεια ανάπτυξης συνεργασιών και διακίνησης εµπορευµάτων και προς τις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων αλλά και της Κεντρικής Ευρώπης. Οι προσδοκίες της επιχειρηµατικής κοινότητας του νοµού Φλώρινας, όσον αφορά τις υποδοµές µεταφορών, εστιάζονται πρωτίστως στην ολοκλήρωση του κάθετου άξονα, στην επιτάχυνση της ολοκλήρωσης των υπόλοιπων τµηµάτων της Εγνατίας Οδού και του επαρχιακού οδικού δικτύου στην περιφέρεια, καθώς και στην επιτάχυνση των έργων εκσυγχρονισµού και στη µέγιστη δυνατή αξιοποίηση του σιδηροδροµικού δικτύου. Τα έργα αυτά συνδέονται και προάγουν άµεσα την τουριστική αφύπνιση που είναι απαραίτητο να πραγµατοποιηθεί στο νοµό. Από τα επιµέρους χαρακτηριστικά της επιχειρηµατικής δραστηριότητας στον τοµέα των µεταφορών, από τα διαθέσιµα στοιχεία των ετών 1987 έως και 2001 και συγκρινόµενα πάντοτε µε τις αντίστοιχες τάσεις στο σύνολο της χώρας διαπιστώνουµε ότι στο νοµό Φλώρινας: ο αριθµός κυκλοφορίας των ταξί διατηρείται σχεδόν αµετάβλητος (µικρή µείωση), όπως και στο σύνολο της χώρας, σηµειώνεται µεγάλη αύξηση (42,9%) του συνολικού αριθµού των λεωφορείων, η οποία υπερβαίνει την αντίστοιχη αύξηση (37,3)% για το σύνολο της χώρας. Η ικανοποιητική αυτή εξέλιξη συνδέεται κυρίως µε ενίσχυση των δραστηριοτήτων 111

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ που σχετίζονται µε τον τουρισµό, όπου και συνεχίζουν να συγκεντρώνονται σηµαντικά περιθώρια ανάπτυξης, ενώ διαπιστώνεται η αύξηση των φορτηγών σε κυκλοφορία κατά 62,3%, η οποία είναι ελάχιστα µικρότερη και προσεγγίζει την αντίστοιχη αύξηση των φορτηγών για το σύνολο της χώρας (66,8%). Πίνακας 32. ΥΠΟ ΟΜΗ Ο ΙΚΗΣ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ, ΝΟΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ, "ΝΟΜΟΙ" - ΕΚ ΟΣΕΙΣ 1994-2004. ΕΤΗ Ταξί σε κυκλοφορία Λεωφορεία σε κυκλοφορία Φορτηγά σε κυκλοφορία 1994 131 57 4.204 1995 141 58 4.389 1996 131 58 4.623 1997 131 60 4.953 1998 131 65 5.334 1999 131 68 5.620 2000 131 71 5.814 2001 131 70 5.970 2002 131 70 6.038 2003 131 70 6.038 2.24. Λοιπές Επιχειρηµατικές Υποδοµές Στο νοµό Φλώρινας, εκτός από τις υποδοµές στον τοµέα των µεταφορών, έχουν πραγµατοποιηθεί ή είναι σε εξέλιξη µέσα από το Γ ΚΠΣ έργα για τη βελτίωση του επαρχιακού δικτύου - οδοποιίας, καθώς και την ανάπτυξη υποδοµών που ενισχύουν τις παραγωγικές δραστηριότητες, τόσο στον πρωτογενή τοµέα (π.χ. ενισχύσεις σε µικρές γεωργικές εκµεταλλεύσεις, σχέδια βελτίωσης γεωργικών διαρθρώσεων, µετεγκατάσταση υποδοµών κτηνοτροφικών µονάδων, επενδύσεις στη µεταποίηση και εµπορία αγροτικών προϊόντων - Μέτρο 2.1) κλπ), στο δευτερογενή τοµέα (τοµέα τροφίµων και ποτών, αξιοποίηση κοιτασµάτων λιγνίτη, κ.α.), καθώς και στον τριτογενή τοµέα (αγροτουρισµός). Στα όρια του δήµου Φλώρινας λειτουργεί η µοναδική βιοµηχανική περιοχή (ΒΙ.ΠΕ.) της Περιφέρειας συνολικής έκτασης 1000 στρεµµάτων (ιδρύθηκε το 1983), µε περίπου 10 εγκατεστηµένες επιχειρήσεις. Οι παραγωγικοί φορείς της περιοχής, διαπιστώνοντας τη φθίνουσα πορεία των βιοµηχανικών δραστηριοτήτων στο 112

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ νοµό και ιδιαίτερα στη ΒΙ.ΠΕ., έχουν τονίσει την άµεση ανάγκη αναβάθµισης και αξιοποίησης της υπάρχουσας ΒΙ.ΠΕ., η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την αύξηση των επενδύσεων και την ανάδειξη της περιοχής σε κόµβο ανάπτυξης. Η αναβάθµιση αυτή εκτιµάται ότι µπορεί να προέλθει µέσα από α) τη θεσµοθέτηση επιπλέον επιχορήγησης κατά 5% για κάθε εγκατάσταση στη ΒΙ.ΠΕ., β) την ένταξη στις επιλέξιµες δαπάνες των κοινόχρηστών δαπανών των υπό εγκατάσταση επιχειρήσεων στη ΒΙ.ΠΕ. και γ) την επιδότηση του κόστους εργασίας των επιχειρήσεων που είναι εγκατεστηµένες στη ΒΙ.ΠΕ. Στη ΒΙ.ΠΕ. Φλώρινας και σε οικόπεδο επιφάνειας 40.194 µ 2 έχει δηµιουργηθεί µία σύγχρονη υποδοµή διακίνησης, αποθήκευσης χύδην φορτίων και υπηρεσίες εφοδιαστικής αλυσίδας («ΑΛΦΑ Ι.ΚΕ.ΒΕ. Α.Ε. - ιαµετακοµιστικό Κέντρο Φλώρινας»), η οποία και συνιστά ένα (1) από τα επτά (7) κέντρα Logistics που υλοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια µε κοινοτικά κονδύλια (Μέτρο 4.5 της Κ.Π. INTERREG II), τα οποία διαχειρίστηκε η Εταιρία Ανάπτυξης Ιδιωτικών Υποδοµών Βορείου Ελλάδος (Ε.Α.Ι.Υ.Β.Ε.). Το κέντρο αυτό διαθέτει τις εξής εγκαταστάσεις: Κτίριο Αποθήκης Βαρέων Χύδην Φορτίων, συνολικής επιφάνειας 1.949,24 µ 2, όπου αποθηκεύονται εµπορεύµατα χύδην ευαίσθητα σε καιρικές συνθήκες, Κτίριο Αποθήκης Παλετών, συνολικής επιφάνειας 2.358,55 µ 2, όπου αποθηκεύονται εµπορεύµατα παλετοποιηµένα σε µεταλλικά ράφια, Κτίριο Ψυγείου, συνολικής επιφάνειας 2.048,61 µ 2, αποτελούµενο από θαλάµους συντήρησης και κατάψυξης, µηχανοστάσιο και ψυχροστάσιο, Κτίριο Γραφείων συνολικής επιφάνειας 529,75 µ 2, αποτελούµενο από ισόγειο και δύο ορόφους (χώροι γραφείων, συσκέψεων κλπ), Αντλιοστάσιο πυρόσβεσης και δεξαµενής νερού συνολικής επιφάνειας 46,75 µ 2. Το έργο αυτό µαζί µε αντίστοιχο έργο στη Σίνδο Θεσσαλονίκης ( ίδυµο ιαµετακοµιστικό Κέντρο) είναι ιδιοκτησία της εταιρίας ΑΛΦΑ ΤΑΦ ΕΛΛΑΣ Α.Ε. Η πλήρης λειτουργία του έργου θα συµβάλει στην ανάπτυξη των παρεχόµενων υπηρεσιών στον τοµέα της διακίνησης και αποθήκευσης εµπορευµάτων και των επιχειρηµατικών συνεργασιών µε τις χώρες της Βαλκανικής. Μικρότερου µεγέθους και χαµηλότερου τεχνολογικού επιπέδου αποθηκευτικές εγκαταστάσεις έχουν δηµιουργηθεί ή αναβαθµίζονται στον υπόλοιπο νοµό. 113

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Τέλος, σηµαντική ώθηση για την βελτίωση του εκπαιδευτικού επίπεδου στο νοµό αποφέρουν οι προσφερόµενες ειδικότητες ΑΕΙ και ΤΕΙ στο νοµό (Παιδαγωγικό Τµήµα ηµοτικής Εκπαίδευσης, Παιδαγωγικό Τµήµα Νηπιαγωγών, Τµήµα Βαλκανικών Σπουδών, καθώς και Εµπορία και Ποιοτικός Έλεγχος Αγροτικών Προϊόντων, Ζωική Παραγωγή, Φυτική Παραγωγή), ενώ η λειτουργία νέων σχολών αναµένεται να αποδώσει νέα ώθηση στην επιχειρηµατικότητα της περιοχής. 2.25. Μητρώα Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου Φλώρινας Το Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο Φλώρινας (Ε.Β.Ε. Φλώρινας) καταχωρεί τα Μέλη του στα εξής τρία (3) τµήµατα: 1) το Βιοτεχνικό, β) το Εµπορικό και δ) το Επαγγελµατικό. Σύµφωνα µε στοιχεία του Ε.Β.Ε. Φλώρινας έως τις 30/05/2005 στα Μητρώα του ήταν ενεργές 3.402 επιχειρήσεις, εκ των οποίων οι 1162 ανήκαν στο Εµπορικό τµήµα, οι 1442 στο Επαγγελµατικό και οι 798 στο Βιοτεχνικό. Πίνακας 33. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΝΟΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ, ΜΑΪΟΣ 2005. ΕΝΕΡΓΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΛΑ ΟΣ ΣΥΝΟΛΟ ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ 798 ΕΜΠΟΡΙΚΟ 1162 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ 1442 ΣΥΝΟΛΟ 3.402 Στους ακόλουθους πίνακες παρουσιάζονται οι ιδρύσεις και οι λύσεις επιχειρήσεων του νοµού Φλώρινας για την διετία 2003 2004. Από την 01/01/2003 έως και τις 31/12/2004 στα Μητρώα του Επιµελητηρίου Φλώρινας πραγµατοποιήθηκαν οι ακόλουθες Εγγραφές και ιαγραφές Επιχειρήσεων κατά Τµήµα: Εγγραφές: Εµπορικό Τµήµα (184). Τµήµα Μεταποίησης (77). Τµήµα Λοιπών Επαγγελµάτων (256). Σύνολο εγγραφών 2ετίας 2003-2004: 517 114

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ ιαγραφές: Εµπορικό Τµήµα (125) Τµήµα Μεταποίησης (58) Τµήµα Λοιπών Επαγγελµάτων (119) Σύνολο διαγραφών 2ετίας : 302 Από τα παραπάνω δεδοµένα προκύπτει ότι η συνολική µεταβολή των επιχειρήσεων στην 2ετία είναι ιδιαίτερα θετική (+ 215). Η µεταβολή αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στη σηµαντική αύξηση των επιχειρήσεων: α) του Τµήµατος Λοιπών Επαγγελµάτων (137 επιχειρήσεις) και β) του Εµπορικού Τµήµατος (59 επιχειρήσεις). Στο παρακάτω πίνακα γίνεται µία προσπάθεια να αξιολογηθούν επιµέρους τα διαθέσιµα δεδοµένα επιχειρηµατικότητας του Επιµελητηρίου Φλώρινας, µέσα από τη σχέση Εγγραφές / ιαγραφές και τη Μεταβολή 2ετίας (εγγραφές διαγραφές) για κάθε τµήµα επιχειρήσεων. Τµήµα Εγγραφές/ ιαγραφές Μεταβολή 6ετίας (εγγραφές διαγραφές) Εµπορικό Τµήµα 1,5 59 Τµήµα Μεταποίησης 1,3 19 Τµήµα Λοιπών Επαγγελµάτων 2,2 137 Σύνολο 1,7 353 Πίνακας 5. Σχέση Εγγραφών - ιαγραφών Επιχειρήσεων, ανά τµήµα στο Επιµελητήριο Φλώρινας τη διετία 2003-2004. ιευκρινίζεται ότι όσο πιο µακριά από τη µονάδα (1) βρίσκεται η σχέση (εγγραφών / διαγραφές), τόσο θετικότερη είναι η µεταβολή για το συγκεκριµένο τµήµα των επιχειρήσεων.θα πρέπει να επισηµανθεί ότι η πιο ικανοποιητική σχέση εγγραφών / διαγραφές εντοπίζεται στο Τµήµα Λοιπών Επαγγελµάτων. Αντίθετα, η λιγότερο ικανοποιητική σχέση εγγραφών / διαγραφές εντοπίζεται στο Τµήµα Μεταποίησης. 115

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ 2.26. ιαθέσιµα στοιχεία τοπικών φορέων (Επιµελητηρίου και Αναπτυξιακής Εταιρίας) και του Ελληνικού Κέντρου Επενδύσεων (ΕΛ.Κ.Ε.) Το 2001 στη γεωργία αναλογούσε το 17% του προϊόντος του νοµού 1 (από 21,6% το 1997). Στο νοµό Φλώρινας παράγεται το 1% του συνολικού γεωργικού προϊόντος της χώρας. Ανάµεσα στα σηµαντικότερα παραγόµενα προϊόντα στην περιοχή ξεχωρίζουν τα σιτηρά, οι πατάτες τα ροδάκινα, τα µήλα, τα αµπέλια, τα φασόλια, το καλαµπόκι, οι ζωοτροφές, καθώς και το γάλα και το αιγοπρόβειο κρέας από τα προϊόντα κτηνοτροφίας. Το 2002 το σύνολο των καλλιεργειών ήταν 532.975 στρέµµατα, σηµειώνοντας πτώση κατά από 3,2% το 1995. Το 13,1% περίπου της αγροτικής γης είναι ηµιορεινή και το υπόλοιπο 86,9% ορεινή. Για την ίδια χρονιά η παραγωγή σιτηρών ανήρθε στους 26.272 τόνους (έναντι 24.439 τόνων το 2001 αύξηση 7,5%). Ακολούθησαν η παραγωγή πατάτας µε 16.040 τόνους (έναντι 16.376 τόνων το 2001 µείωση 2,1%), η παραγωγή ροδάκινων µε 11.882 τόνους (έναντι 9.534 τόνων το 2001 αύξηση 24,6%) και η παραγωγή µήλων µε 8.293 τόνους (έναντι 8.562 τόνων το 2001 µείωση 3,1%). Επιπλέον, το 2002 η παραγωγή γάλακτος αυξήθηκε σηµαντικά στους 65.382 τόνους (αύξηση 8,6% από το 2001), επίδοση που συνιστά την υψηλότερη από το 1990 και µετά. Η παραγωγή κρέατος για το ίδιο έτος αυξήθηκε φτάνοντας τους 4.613 τόνους (έναντι 4.146 τόνων το 2001 αύξηση 11,3%), µέγεθος που αποτελεί όµως τη δεύτερη χαµηλότερη επίδοση του νοµού από το 1990 και µετά. Έντονα µειούµενη είναι και η παραγωγή µαλακού και σκληρού τυριού, η οποία το 2002 περιορίστηκε µόλις στους 733 τόνους και είναι η µικρότερη µετά το 1990. Για το έτος 2002 η Φλώρινα αποτέλεσε την 8η παραγωγό περιοχή µήλων και την 7η παραγωγό γάλακτος µε 3,1 και 3,3% της συνολικής παραγωγής της χώρας αντίστοιχα. Η γεωργία είναι ιδιαίτερα ανεπτυγµένη στο βορειοδυτικό τµήµα του νοµού (Πρέσπες) όπου παράγονται σηµαντικές ποσότητες φασολιού, που αποτελεί παραδοσιακή καλλιέργεια για την περιοχή µε Ονοµασία Προέλευσης (ΠΟΠ). Στο δήµο Αµυνταίου έχουν αναπτυχθεί καλλιέργειες αµπελιών από όπου παράγεται κρασί υψηλής ποιότητας (κυρίως ξυνόµαυρο). Στην περιοχή δραστηριοποιούνται δύο (2) σηµαντικά 1 Πηγή: Ετήσια Έκθεση - Νοµοί, All media Publication, 2004. 116

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ οινοποιεία που ανήκουν στον όµιλο Μπουτάρη και την τοπική ένωση παραγωγών, καθώς και αρκετά µικρότερα οινοποιεία. Η βιολογική καλλιέργεια δεν είναι ακόµη αρκετά διαδεδοµένη στο νοµό. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια η βιολογική γεωργία έχει κερδίσει έδαφος σε σχέση µε την παραδοσιακή γεωργία. Ειδικότερα, το 1999 καταγράφηκαν συνολικά στο νοµό Φλώρινας 16 βιοκαλλιεργητές, ενώ οι βιοκαλλιέργειες περιελάµβαναν προϊόντα όπως Αµπέλι - κυρίως Οινοποιήσιµο (149 στρέµµατα), σιτάρι (18 στρέµµατα), φασόλι (78 στρέµµατα) κ.α. συνολικής καλλιεργήσιµης γης 720,12 στρεµµάτων. Το 2001 οι καλλιέργειες βιολογικής παραγωγής και καλλιέργειες σε στάδιο µετατροπής ανήλθαν στα 977,32 στρέµµατα (αύξηση 35,7%), επίδοση που κατέταξε το νοµό Φλώρινας στην 38η θέση σε σύνολο 52 νοµών της επικράτειας (3 ος νοµός στην περιφέρεια). Σε γενικές γραµµές, και στην περίπτωση του νοµού Φλώρινας ο αγροτικός τοµέας χαρακτηρίζεται από χαµηλή παραγωγικότητα και ακολουθεί µία φθίνουσα πορεία. Η συνεισφορά της κτηνοτροφίας στο νοµό είναι πρωταγωνιστικής σηµασίας (λόγω του έντονου ανάγλυφου και των σηµαντικών ορεινών όγκων που διαθέτει), παρά τις περιορισµένες επιδόσεις της κυρίως στην παραγωγή κρέατος και τυριού. Οι δραστηριότητες που σχετίζονται µε την αλιεία, παρά την αύξηση της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας του κλάδου κατά 46% την επταετία 1995 2001, παραµένουν συγκριτικά πάντοτε µε τον υδάτινο πλούτο του νοµού, ιδιαίτερα περιορισµένες και θέτουν άµεσα το ζήτηµα της βέλτιστης αξιοποίησης των σχετιζόµενων υποδοµών, έχοντας ως απώτερο στόχο και την περαιτέρω τουριστική αξιοποίηση (ανάδειξη λιµνών Βεγορίτιδας και Πετρών - δρόµοι, βιολογικός καθαρισµός). Σύµφωνα µε τα δεδοµένα του Επιχειρησιακού Προγράµµατος του Γ' Κ.Π.Σ., "Αγροτική Ανάπτυξη - Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου 2000-2006", Άξονας Προτεραιότητας 3: Βελτίωση της ηλικιακής σύνθεσης του Αγροτικού Πληθυσµού και ειδικότερα το Μέτρο 3.1 «Εφάπαξ πριµοδότηση πρώτης εγκατάστασης» στον νοµό Φλώρινας εγκρίθηκαν συνολικά οι αιτήσεις 24 νέων αγροτών (15,7% των εγκρίσεων της Περιφέρειας) για την πριµοδότηση πρώτης εγκατάστασης µε συνολικό πριµ 399.000,00 (16,3% του συνολικού πριµ της Περιφέρειας). Οι νέοι αγρότες της περιοχής δείχνουν να επιδιώκουν σε ικανοποιητικό βαθµό την υιοθέτηση επιστηµονικών και τεχνολογικών µεθόδων στην παραγωγική τους διαδικασία. 117

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ Στο νοµό δραστηριοποιούνται και ορισµένοι Γυναικείοι Αγροτουριστικοί Συνεταιρισµοί (Αγ. Γερµανού Πρεσπών, Ψαράδων Φλώρινας) που λειτουργούν όλο το χρόνο και συνδυάζουν την παραγωγή και διάθεση παραδοσιακών προϊόντων (µαρµελάδες, φασόλια, πιπεριές κι άλλα τοπικά προϊόντα) προς τους επισκέπτες του νοµού. Η παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων στην Φλώρινα και η προώθησή τους µπορεί και πρέπει να συνδυαστεί περαιτέρω µε τις διαδικασίες που σχετίζονται µε την προσέλκυση τουριστών. Οι ισχυρές αναπτυξιακές και επενδυτικές δυνατότητες στον πρωτογενή τοµέα εστιάζονται κατά κύριο λόγο στη βιολογική γεωργία (ιδιαίτερα παραγωγή φασολιών στην περιοχή Πρεσπών) και κτηνοτροφία (ιδιαίτερα κτηνοτροφική παραγωγή µη σταβλισµένου τύπου), όπου και εντοπίζονται σηµαντικές δυνατότητες δηµιουργίας βιολογικών µονάδων και µονάδων ολοκληρωµένης διαχείρισης. Το 2001 στο δευτερογενή τοµέα αναλογούσε το 20,2% του προϊόντος του νοµού (από 15,8% το 1997), αύξηση που οφείλεται στην αύξηση της συνεισφοράς όλων των βασικών κλάδων του τοµέα και ειδικότερα του κλάδου των µεταλλείων ορυχείων (από 6,4% το 1997 στο 7,4% το 2001) της µεταποίησης (από 1,7% το 1997 στο 3,4% το 2001) της ενέργειας (από 1,5% το 1997 στο 2% το 2001) και των κατασκευών (από 6,1% το 1997 στο 7% το 2001). Η ύπαρξη σηµαντικών κοιτασµάτων λιγνίτη προς αξιοποίηση στην ευρύτερη περιοχή του Αµυνταίου (όπου δραστηριοποιούνται ορυχεία και Ατµοηλεκτρικοί Σταθµοί - ΑΗΣ), συνέβαλλε άµεσα στην ένταξη της περιοχής στον ενεργειακό άξονα της Περιφέρειας Κοζάνη Πτολεµαΐδα Αµύνταιο. Ο άξονας αυτός, όπως αναφέρθηκε αναλυτικά και στην αντίστοιχη ενότητα του νοµού Κοζάνης, καθιστά τη υτική Μακεδονία πρωταγωνιστικό ενεργειακό κέντρο της χώρας. Τον Ιούνιο του 2003 ξεκίνησε η εµπορική λειτουργία του Ατµοηλεκτρικού Σταθµού Μελίτης - Αχλάδας στην περιοχή Φλώρινας, εγκατεστηµένης ισχύος 330 MW µε καύσιµο το λιγνίτη. Ανάµεσα στους άλλους κλάδους του δευτερογενή τοµέα ξεχωρίζουν µε διαφορά ο κλάδος των κατασκευών µε 427 επιχειρήσεις, και συνολικό τζίρο 14,69 Μ και ο κλάδος της βιοµηχανίας τροφίµων και ποτών µε 72 επιχειρήσεις και συνολικό τζίρο 26,85 Μ. Μεταξύ αυτών οι: Τόττης - παραγωγή κρουασάν, πατατάκια, υλικών συσκευασίας, ΠΑΜΥ - συσκευασία ξηρών καρπών, έλτα - σταθµός συλλογής γάλακτος, Γλυκά Βεΐκου - µονάδα παραγωγής παραδοσιακών προϊόντων κ.α. Στον 118

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ τοµέα της βιοµηχανίας τροφίµων και ποτών εντοπίζεται έντονα η ανάγκη δηµιουργίας µονάδων τυποποίησης και µεταποίησης των τοπικών γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων. Σε προηγούµενη ενότητα παρουσιάστηκαν αναλυτικά τα µεγέθη των βιοµηχανικών και βιοτεχνικών καταστηµάτων, η κατανοµή τους ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας το 1995 και το 2000, καθώς και οι µεταβολές τους. Ο αριθµός των µεταποιητικών επιχειρήσεων µε περισσότερους από 10 απασχολούµενους σηµείωσε την περίοδο 1994 2000 σηµαντική µείωση (37,5%) από τις 11 στις 8 επιχειρήσεις. Το 2000 η προστιθέµενη αξία των επιχειρήσεων αυτών ενισχύθηκε φτάνοντας τα 1.712 εκατ. δρχ. (5.024.211,3 ), επίδοση που είναι η µεγαλύτερη από το 1994, ενώ και οι πωλήσεις σηµείωσαν αύξηση φτάνοντας τα 4.552 εκατ. δρχ. (13.358.767,4 ), από 1.467 εκατ. δρχ. (4.305.209,1 ) το 1994. Τα έτη 2000 και 2001 κατατέθηκαν συνολικά µόλις 3 άδειες λειτουργίας νέων µεταποιητικών επιχειρήσεων. Οι επενδύσεις των µεταποιητικών επιχειρήσεων του νοµού, σύµφωνα µε στοιχεία της Ετήσιας Βιοµηχανικής Έρευνας της ΕΣΥΕ υποχώρησαν το 2000, µετά από σηµαντική ανάκαµψη της τριετίας 1997 1999. Ανάµεσα στους κλάδους του δευτερογενή τοµέα µε τις µεγαλύτερες συγκριτικά αναπτυξιακές δυνατότητες ξεχωρίζουν η αξιοποίηση των λιγνιτικών κοιτασµάτων, τα τρόφιµα ποτά, τα πλαστικά, τα εµφιαλωτήρια συσκευαστήρια, καθώς και οι κατασκευές. Ο τριτογενής τοµέας στο νοµό Φλώρινας παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια ισχυρές τάσεις σταθεροποίησης σε επίπεδα που κυµαίνονται στο 62% του προϊόντος του νοµού. Ειδικότερα το 2001 στον τριτογενή τοµέα αναλογούσε το 62,5% του προϊόντος του νοµού (από 62,7% το 1997). Η µεγαλύτερη συνεισφορά στο παραγωγικό προϊόν στον τοµέα αυτό ανήκει στους κλάδους του εµπορίου και κυρίως στο λιανικό εµπόριο (1 ος σε σηµαντικότητα κλάδος στο νοµό), όπου το έτος 2004 καταγράφηκαν 1.162. Σύµφωνα µε τους τοπικούς παραγωγικούς φορείς ο επιχειρηµατικός κόσµος του νοµού Φλώρινας αντιµετωπίζει προβλήµατα καίριας σηµασίας που λειτούργησαν και συνεχίζουν έως ένα βαθµό να λειτουργούν ανασταλτικά στην περαιτέρω ανάπτυξή του. Η ανεξέλεγκτη εγκατάσταση µεγάλων πολυκαταστηµάτων αποτέλεσε σηµαντικό πλήγµα για την τοπική επιχειρηµατική κοινότητα, ενώ η έξαρση που παρατηρήθηκε 119

ΚΕΤΑ - ΑΝΚΟ ΑΕ τα τελευταία χρόνια για τη δηµιουργία νέων επιχειρήσεων (µε επιδότηση του ΟΑΕ και των Τοπικών Συµφώνων Απασχόλησης - ΤΣΑ) επιδείνωσε συνολικά το κλίµα της αγοράς, αφού σηµειώθηκε υπερσυγκέντρωση επιχειρήσεων µε το ίδιο αντικείµενο. Αξίζει να σηµειωθεί ότι µεγάλος αριθµός από τις επιχειρήσεις που επιδοτήθηκαν έχουν κλείσει, γιατί δεν µπόρεσαν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της αγοράς, αλλά κυρίως γιατί δεν είχαν την κατάλληλη κατάρτιση και ενηµέρωση για τη λειτουργία µίας επιχείρησης. Ο κλάδος των ξενοδοχείων και εστιατορίων κατατάσσεται στη δεύτερη (2) σε σπουδαιότητα θέση για την τοπική οικονοµία συγκεντρώνοντας 685 επιχειρήσεις µε συνολικό τζίρο 17,44 Μ. Όπως και η περιφέρεια υτικής Μακεδονίας έτσι και ο νοµός Φλώρινας αποτελεί προορισµό κυρίως ηµεδαπών και πολύ λιγότερο αλλοδαπών. Ειδικότερα, για το 2000 εκτιµάται ότι οι διανυκτερεύσεις αλλοδαπών ανήλθαν στις 7.008 (παρά τη σηµαντική αύξηση κατά 112,8% από το 1994, παραµένει µία ιδιαίτερα χαµηλή επίδοση σε σχέση µε τα αντίστοιχα δεδοµένα άλλων νοµών), ενώ οι διανυκτερεύσεις ηµεδαπών ανήλθαν στις 77.745, σηµειώνοντας µείωση κατά 29,2% από το 1994. Η επίδοση αυτή συνιστά τη δεύτερη χαµηλότερη (µετά το 1999) από το 1990 (104.034 διανυκτερεύσεις ηµεδαπών). Το 2003 στο νοµό Φλώρινας καταγράφηκαν 23 ξενοδοχεία µε 872 κλίνες συνολικά. Ανάµεσα στους κλάδους του τριτογενή τοµέα µε τις µεγαλύτερες συγκριτικά αναπτυξιακές δυνατότητες ξεχωρίζουν ο τουρισµός, ιδιαίτερα ο οικοτουρισµός σε ολόκληρο τον ορεινό όγκο, οι αγροτουριστικές µονάδες σε εγκαταλελειµµένα ορεινά χωριά και οι δυνατότητες ανάπτυξης των χιονοδροµικών κέντρων του νοµού, καθώς και το εµπόριο. 120

2.27. Η Επιχειρηµατικότητα στο Νοµό Κοζάνης Ακολουθούν οι ενότητες που περιγράφουν τις µεταβολές στο Μητρώο Επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ για το Νοµό Κοζάνης, καθώς και η δυναµικότητα του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος σε όρους ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας, εξωστρέφειας, εργατικού δυναµικού, ανεργίας, εκπαιδευτικού επιπέδου του πληθυσµού, µεταφορικών υποδοµών και δραστηριοτήτων και λοιπών υποδοµών. Τέλος, παρουσιάζονται εν συντοµία ορισµένα από τα κυριότερα διαθέσιµα στοιχεία επιχειρηµατικότητας που διατηρούνται στα Μητρώα του τοπικού Επιµελητηρίου και στις κατά τόπους Αναπτυξιακές εταιρίες. 2.28. Μεταβολές Μητρώων Επιχειρήσεων ΕΣΥΕ 1995 & 2000 Σύµφωνα µε το Μητρώο Επιχειρήσεων 1995 ΕΣΥΕ στο Νοµό Κοζάνης καταγράφηκαν 6.757 επιχειρήσεις, οι οποίες εντάχθηκαν σε 39 διψήφιους κλάδους ΣΤΑΚΟ 2001. Ακολουθεί αναλυτικά ο σχετικός πίνακας µε τον αριθµό των επιχειρήσεων ανά διψήφιο κλάδο και ανά τάξη µεγέθους απασχόλησης. 111

112

Oι κλάδοι που συγκέντρωναν, στα µέσα της δεκαετίας του 1990, µε σειρά σηµαντικότητας το µεγαλύτερο αριθµό επιχειρήσεων του νοµού είναι: Ο κλάδος 52, «Λιανικό εµπόριο, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών: επισκευή ειδών ατοµικής και οικιακής χρήσης», µε 2.016 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 55, «Ξενοδοχεία και εστιατόρια» µε 752 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 45, «Κατασκευές» µε 575 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 51, «Χονδρικό εµπόριο και εµπόριο µε προµήθεια, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών» µε 494 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 60, «Χερσαίες µεταφορές, µεταφορές µέσω αγωγών» µε 479 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 50, «Πώληση, συντήρηση και επισκευή αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών:λιανική πώληση καύσιµων για οχήµατα» µε 409 επιχειρήσεις. Ο κλάδος 74, «άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες» µε 387 επιχειρήσεις, και Ο κλάδος 18 «Κατασκευή ειδών ενδυµασίας: κατεργασία και βαφή γουναρικών» µε 362 επιχειρήσεις. Οι παραπάνω οκτώ (8) κλάδοι συγκέντρωναν 5.065 επιχειρήσεις ή αλλιώς περίπου το 75% των επιχειρήσεων του Νοµού Κοζάνης. Ιδιαίτερα δυναµική ήταν και η παρουσία του µεταποιητικού ιστού στον τοµέα τροφίµων και ποτών, µε 202 επιχειρήσεις για την ίδια περίοδο. Και στην περίπτωση του Νοµού Κοζάνης διαπιστώνεται ότι η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων (88,2%) απασχολούσαν λιγότερο από 10 άτοµα, ενώ µόνο 87 επιχειρήσεις σ ολόκληρο το νοµό εµφανίζονται για την ίδια χρονική περίοδο να έχουν αριθµό προσωπικού ίσο ή µεγαλύτερο από 10 άτοµα. ιευκρινίζεται ότι στον παραπάνω πίνακα: δε συµπεριλήφθηκαν οι επιχειρήσεις του νοµού που ανήκουν στον Πρωτογενή τοµέα, ο σηµαντικός αριθµός επιχειρήσεων (708) µε άγνωστη τάξη µεγέθους απασχόλησης που αναφέρεται είναι σχεδόν βέβαιο ότι ενισχύει ακόµη περισσότερο το σύνολο των επιχειρήσεων του νοµού µε προσωπικό λιγότερο από 10 άτοµο. Από το Μητρώο Επιχειρήσεων 2000 της ΕΣΥΕ (πιο πρόσφατα διαθέσιµα στοιχεία), προκύπτει ότι στο Νοµό Κοζάνης δραστηριοποιούνται συνολικά 11.690 επιχειρήσεις (1,45% του αντίστοιχου συνόλου της χώρας και 47,7% της Περιφέρειας), οι οποίες και εντάσσονται σε 113

52 διψήφιους κλάδους ΣΤΑΚΟ 2003. Γίνεται αντιληπτό ότι σχεδόν µία στις δύο επιχειρήσεις της Περιφέρειας δραστηριοποιούνται στο νοµό Κοζάνης. Ο συνολικός παραγόµενος τζίρος των επιχειρήσεων του νοµού ανέρχεται στα 1.002,26 Μ (µόλις 0,52% του αντίστοιχου τζίρου στο σύνολο της χώρας και 55,1% της Περιφέρειας). Τα παραπάνω χαρακτηριστικά αυτά κατατάσσουν το νοµό Κοζάνης, στο σύνολο των 52 νοµών της ελληνικής επικράτειας, στη 16 η θέση, ως προς το πλήθος των επιχειρήσεων του και στη 19 η θέση ως προς το µέγεθος του τζίρου τους. Συνολικά η µεταβολή των επιχειρήσεων του Νοµού Κοζάνης στην 5ετία είναι αυξητική κατά 73% (ή 4.933 επιχειρήσεις). Ακολουθεί αναλυτικά ο σχετικός πίνακας µε τον αριθµό των επιχειρήσεων ανά διψήφιο κλάδο και ανά τζίρο κλάδου το έτος 2000 στο Νοµό Κοζάνης (δεν αναφέρεται ο τζίρος για κλάδους που συγκεντρώνουν λιγότερες από 4 επιχειρήσεις). 114

115

Οι κλάδοι που συγκεντρώνουν, για το έτος 2000, το µεγαλύτερο αριθµό επιχειρήσεων του νοµού (µε σειρά σηµαντικότητας) είναι: Ο κλάδος 52, «Λιανικό εµπόριο, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών: επισκευή ειδών ατοµικής και οικιακής χρήσης», µε 3.061 επιχειρήσεις, (51,8% αύξηση από το 1995), και συνολικό τζίρο 298,85 Μ. Ο κλάδος 55, «Ξενοδοχεία και εστιατόρια» µε 1.539 επιχειρήσεις (104,7% αύξηση από το 1995), και συνολικό τζίρο 45,64 M. Ο κλάδος 45, «Κατασκευές» µε 1.445 επιχειρήσεις, (151,3% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 122,23 M. Ο κλάδος 74, «Άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες» µε 913 επιχειρήσεις (135,9% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 49,57 M. Ο κλάδος 51, «Χονδρικό εµπόριο και εµπόριο µε προµήθεια, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών» µε 831 επιχειρήσεις, (68,2% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 175,84Μ. O κλάδος 50, «Εµπόριο, συντήρηση και επισκευή αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών:λιανική πώληση καύσιµων για οχήµατα» µε 544 επιχειρήσεις (33% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 96,78 Μ. Ο κλάδος 18, «κατασκευή ειδών ενδυµασίας: κατεργασία και βαφή γουναρικών» µε 537 επιχειρήσεις (48,3% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 18,95 Μ και Ο κλάδος 01, «γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και συναφείς βοηθητικές δραστηριότητες» µε 497 επιχειρήσεις και συνολικό τζίρο 11,64 Μ. Οι παραπάνω οκτώ (8) κλάδοι συγκεντρώνουν συνολικά 9.367 επιχειρήσεις ή αλλιώς το 80,1% των επιχειρήσεων του νοµού Κοζάνης, µε τζίρο 819,5 µ ή το 81,8% του συνολικού επιχειρηµατικού τζίρου της περιοχής. Σηµαντική συνεισφορά στην τόνωση της οικονοµίας του νοµού Κοζάνης αποδίδουν και οι κλάδοι: 60 «Χερσαίες µεταφορές, µεταφορές µέσω αγωγών» µε 494 επιχειρήσεις (µε οριακή αύξηση 3,1% από το 1995) και συνολικό τζίρο 38,21 Μ. 15 «Βιοµηχανία τροφίµων και ποτών», µε 223 επιχειρήσεις (10,4% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 26,68 Μ και 116

28 «Κατασκευή µεταλλικών προϊόντων µε εξαίρεση τα µηχανήµατα και τα είδη εξοπλισµού», µε 181 επιχειρήσεις (108% αύξηση από το 1995) και συνολικό τζίρο 14,31Μ. Στο νοµό Κοζάνης οι εναλλαγές που σηµειώνονται στην κατάταξη - σειρά σηµαντικότητας των επιχειρηµατικών κλάδων, µεταξύ του 1995 και του 2000, αφορούν κατά κύριο λόγο: Η ραγδαία ανάπτυξη του κλάδου 74, «Άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες», µε αποτέλεσµα να αποτελεί την 4 η σηµαντικότερη επιχειρηµατική δραστηριότητα στο νοµό. Η ενίσχυση του τοµέα 45, (κατασκευών), η αξιόλογη για το νοµό συνεισφορά του κλάδου 01 «γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και συναφείς βοηθητικές δραστηριότητες» στο τοπικό παραγωγικό προϊόν. Η διατήρηση και οριακή ενίσχυση του κλάδου 18 «κατασκευή ειδών ενδυµασίας: κατεργασία και βαφή γουναρικών» στην 7 η θέση µεταξύ των πρωταγωνιστικών επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων του νοµού, καθώς και Η οριακή αύξηση των επιχειρήσεων του κλάδου 60 «χερσαίες µεταφορές, µεταφορές µέσω αγωγών», που συνετέλεσε στην υποχώρησή του στην 9 η θέση των σηµαντικότερων επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων του νοµού. Παράλληλα, επιβεβαιώνεται και στην περίπτωση του νοµού Κοζάνης η διατήρηση των κλάδων 52 «Λιανικό εµπόριο, εκτός από το εµπόριο αυτοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών: επισκευή ειδών ατοµικής και οικιακής χρήσης» και 55 «Ξενοδοχεία και εστιατόρια» στις σηµαντικότερες και περισσότερο διαδεδοµένες επιχειρηµατικές δραστηριότητες του νοµού. Στην 5ετία 1995 2000 σηµειώθηκαν συνολικά µεγάλες αυξήσεις σε επιχειρήσεις πρωτίστως στους κλάδους του τριτογενή τοµέα µε µικρή αλλά και µεγάλη συµµετοχή στο παραγωγικό προϊόν του νοµού (π.χ. 70: «ραστηριότητες σχετικές µε ακίνητη περιούσια, 93: «Άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών», 74: «Άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες», κ.α., καθώς και οι κλάδοι 55 «Ξενοδοχεία και εστιατόρια» και όλοι οι ανεξαιρέτως οι κλάδοι του εµπορίου - 50, 51, 52). Αντίθετα, ελάχιστες ήταν οι µειώσεις επιχειρήσεων, οι οποίες σηµειώθηκαν κυρίως σε δύο κλάδους του δευτερογενή και ένα κλάδο του τριτογενή τοµέα µε µικρή συµµετοχή στα επιχειρηµατικά δρώµενα της περιοχής, (19 «κατεργασία και δέη δέρµατος: 117

κατασκευή ειδών ταξιδιού (αποσκευών), τσαντών, ειδών σελοποιιας, ειδών σαγµατοποιίας και υποδηµάτων», 34 «παραγωγή χηµικών ουσιών και προϊόντων», και 85 «υγειά και κοινωνική µέριµνα»). Με γνώµονα τα προηγούµενα, το επιχειρηµατικό προφίλ του νοµού Κοζάνης συνοψίζεται στα ακόλουθα κύρια σηµεία: Περισσότερες από το 88,2% των επιχειρήσεων του νοµού Κοζάνης είναι πολύ µικρές επιχειρήσεις, Οι κλάδοι µε τη µεγαλύτερη σηµαντικότητα στο παραγωγικό προϊόν του νοµού Κοζάνης είναι αυτοί του εµπορίου (50, 51, 52), τα «ξενοδοχεία και εστιατόρια», οι «κατασκευές», ο κλάδος «άλλες επιχειρηµατικές δραστηριότητες», ο κλάδος «κατασκευή ειδών ενδυµασίας: κατεργασία και βαφή γουναρικών» και ο κλάδος «γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και συναφείς βοηθητικές δραστηριότητες», Μεταξύ των ετών 1995 2000 ενισχύθηκε πρωτίστως ένας µεγάλος αριθµός κλάδων του τριτογενή τοµέα και ορισµένοι επιµέρους κλάδοι του δευτερογενή τοµέα, µε µικρή αλλά και µεσαία σχετικά συνεισφορά στο παραγωγικό προϊόν του νοµού. 118

2.29. Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία ανά Κλάδο ραστηριότητας στο Νοµό Κοζάνης - Μεταβολές περιόδου 95 01 Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται για το σύνολο του Νοµού Κοζάνης η κατανοµή της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας ανά κλάδο δραστηριότητας και το σύνολο αυτής κατά τα έτη 1995 2001. ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΝΟΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ ΑΝΑ ΚΛΑ Ο ΠΕΡΙΟ ΟΥ 1995-2001 Σε εκατοµµύρια δραχµές. Σε τρέχουσες τιµές ΚΛΑ ΟΙ 1995 1996 1997 1998 1999* 2000* 2001* Μεταβολή 95-01 ΓΕΩΡΓΙΑ, KΤΗΝ/ΦΙΑ, ΑΣΗ 36.614 36.488 62.568 64.257 73.595 59.765 67.194 83,5% ΑΛΙΕΙΑ 67 84 75 76 82 85 95 41,8% ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΟΡΥΧΕΙΑ 47.643 53.423 56.306 69.541 76.508 92.712 102.524 115,2% ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ 30.776 33.948 17.307 16.356 13.924 11.591 9.669-68,6% ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ, ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΚΑΙ Υ ΡΕΥΣΗ 132.375 125.411 111.855 126.129 134.977 134.345 146.195 10,4% ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 6.824 7.775 15.071 17.627 19.042 20.388 23.741 247,9% ΧΟΝ ΡΙΚΟ ΚΑΙ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡIΟ, ΕΠΙΣΚΕΥΕΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ, ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙ ΩΝ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ 35.502 41.601 47.861 50.412 54.436 63.023 70.764 99,3% ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ ΚΑΙ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ 13.964 16.352 19.747 21.272 22.383 22.736 24.928 78,5% ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ 14.690 14.753 16.714 19.056 21.398 25.625 28.564 94,4% ΧΡΗΜ/ΣΤΩΤΙΚΗ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ 4.738 5.619 8.357 10.002 10.978 11.532 12.330 160,2% ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ, ΕΚΜΙΣΘΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧ/ΤΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΗΜΟΣΙΑ ΙΟΙΚΗΣΗ, ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ 60.310 77.000 85.165 91.990 96.226 105.672 112.078 85,8% 14.887 11.890 16.982 18.336 19.717 21.225 22.565 51,6% ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 11.768 12.461 16.421 17.656 19.057 20.771 21.725 84,6% ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ 16.682 17.798 22.458 25.198 26.486 27.384 29.644 77,7% ΑΛΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΡΑΣ/ΤΗΤΕΣ Ι ΙΩΤΙΚΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΜΕ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ 5.467 6.151 6.501 7.221 7.843 7.771 9.480 73,4% 1.223 1.023 1.276 1.483 1.748 1.893 1.908 56,0% 433.530 461.777 504.664 556.612 598.400 626.518 683.404 57,6% * Προσωρινά στοιχεία Πίνακας 6. Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία, για τον Νοµό Κοζάνης, την Περίοδο 1995-2001. 122

Από τα δεδοµένα αυτά και µε γνώµονα, αφενός το συνολικό ύψος της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας, και αφετέρου της σηµαντικής αύξησής της στο εξεταζόµενο χρονικό διάστηµα, ξεχωρίζουν για την πρωταγωνιστική συνεισφορά τους στη διαµόρφωση του παραγωγικού προϊόντος του νοµού οι κλάδοι: «Ηλεκτρισµός, φυσικό αέριο και ύδρευση», λόγω της καταλυτικής παρουσίας των µονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειες της δέη, µε 146,2 δις δρχ. (429,04 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 10,4%. «διαχείριση ακίνητης περιούσιας, εκµίσθωση και επιχ/τικες δραστηριότητες», µε 112,1 δις δρχ. (328,92 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 85,8%, «µεταλλεία ορυχεία», ως κλάδος άµεσα συνδεδεµένος µε την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, µε 102.524 δις δρχ. (300,88 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 115,2%, «χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευές αυτοκίνητων, µοτοσικλετών και ειδών οικιακής χρήσης», µε 70,76 δις δρχ. (207,67 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 99,3%, «γεωργία, κτην/φια, δάση», µε 67,19 δις δρχ. (197,19µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 83,5%, «ξενοδοχεία και εστιατόρια» µε 24,93 δις δρχ. (73,16µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 78,5% «κατασκευές», µε 23,74 δις δρχ. (69,67 µ ) για το 2001 και αύξηση κατά 247,9% παρά το γεγονός ότι τα παραπάνω δεδοµένα είναι εκφρασµένα σε τρέχουσες τιµές, υπογραµµίζεται η ιδιαίτερα σηµαντική, σε ορισµένες περιπτώσεις, αύξηση της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας (π.χ. κατασκευών, κ.α.). οι παραπάνω επτά (7) κλάδοι συγκεντρώνουν το 80,1% της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας του νοµού Κοζάνης για το έτος 2001. τα συγκριτικά στοιχεία της επταετίας καταδεικνύουν και την αξιοσηµείωτη µείωση της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας του κλάδου της µεταποίησης κατά 68,6% (9,67 δις δρχ. ή 28,38 µ για το 2001), γεγονός που συνεπάγεται την περαιτέρω συρρίκνωση της µεταποίησης στο νοµό και συνιστά έναν από τους κύριους παράγοντες µείωσης ή επιβράδυνσης της δεσπόζουσας θέσης ή της συνεισφοράς του ν. Κοζάνης στη διαµόρφωση του περιφερειακού ΑΕΠ. όσον αφορά την ακαθάριστη προστιθέµενη αξία ανά τοµέα παραγωγής, από τον πίνακα προκύπτει ότι για το έτος 2001 ο πρωτογενής τοµέα συνεισφέρει κατά 9,8%, ο 123

δευτερογενής τοµέας κατά 41,3% και ο τριτογενής τοµέας κατά 48,9% στη συνολική ακαθάριστη προστιθέµενη αξία του νοµού. στην επταετία 95 01 η συνολική ακαθάριστη προστιθέµενη αξία για το νοµό Κοζάνης σηµειώνει αύξηση κατά 57,6%, φτάνοντας το 2001 στα 683,40 δις δρχ. (2.005 m ). τα δεδοµένα αυτά κατατάσσουν το νοµό Κοζάνης στην 1 η θέση µεταξύ των νοµών της Περιφέρειας, ως απόλυτη τιµή, και στην 3 η θέση ως µεταβολή στην ίδια χρονική περίοδο. 2.30. Ενδοκοινοτικές Εισαγωγές και Εξαγωγές Νοµού Κοζάνης περιόδου 98 02 / Κυριότερα εξαγωγικά προϊόντα Μεταβολές Ακολουθεί ο πίνακας που παρουσιάζει ανά έτος α) το κύριο προϊόν εισαγωγής του νοµού Κοζάνης και το ποσοστό που αυτό καταλαµβάνει στο συνολικό ετήσιο ύψος εισαγωγών του νοµού, β) το πλήθος όλων των προελεύσεων (χωρών που εισάγουν ένα ή περισσότερα προϊόντα στο νοµό), γ) την κύρια χώρα εισαγωγών (χώρα µε τη µεγαλύτερη συµµετοχή βαρύτητα στις εισαγωγές), καθώς και δ) το συνολικό ύψος εισαγωγών (σε δρχ. και ). Εισαγωγές Νοµού ΚΟΖΑΝΗΣ Έτος Κύριο Προϊόν Εισαγωγής (%) κύριου προϊόντος Εισαγωγής Πλήθος Προελεύσεων Κύρια Χώρα Εισαγωγών Συνολικό Ύψος Εισαγωγών ( ρχ & ) ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. 1998 ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. 1999 ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. 2000 ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. 2001 ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ 67,22 14 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 51,22 13 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 58,69 13 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 67,51 12 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 25.276.022.229 (74.177.614,76 ) 12.682.166.467 (37.218.390,22 ) 15.148.889.029 (44.457.487,98 ) 13.615.414.960 (39.957.197,24 ) ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. 2002 66,93 13 ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ Πίνακας 7. Εισαγωγές Νοµού Κοζάνης, ΕΣΥΕ - Intrastat, 1998-2002. 11.527.210.964 (33.828.939,00 ) Από τη µελέτη των συνολικών ενδοκοινοτικών εισαγωγών του Νοµού Κοζάνης για την περίοδο 1998 2002 προκύπτει ότι: 124

Στην πενταετία 1998-2002 το συνολικό ύψος των εισαγωγών ανήλθε στα 78.25 δις δρχ. (229.639.629,20 ). Η κύρια κατηγορία προϊόντος που εισάγεται στην Κοζάνη είναι σταθερά και για όλα τα έτη η Γουνοδέρµατα και Γουναρικά, Τεχνητά Γουνοδέρµατα, λόγω της σηµαντικής λειτουργίας και επιχειρηµατικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων του κλάδου της Γουνοποιίας, παρά τη δεδοµένη κάµψη που γνωρίζει o κλάδος για τις Ελληνικές επιχειρήσεις. Eκτός από τη Γερµανία, από την οποία προέρχεται το 40,44% του συνόλου των εισαγωγών στην ίδια περίοδο, ο Νοµός προµηθεύεται προϊόντα σε µεγάλο βαθµό και από άλλες χώρες όπως η Ιταλία (27,2%), η ανία (9,2%), η Ισπανία (6,7%) και το Ηνωµένο Βασίλειο. Από την, κατ ανάλογο τρόπο, ανάλυση των εξαγωγών του νοµού Κοζάνης προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας προκύπτει ότι αυτές συγκεντρώνονται εξ ολοκλήρου και για όλα τα έτη και πάλι στην κατηγορία προϊόντων Γουνοδέρµατα και γουναρικά, Τεχνητά γουνοδέρµατα, δεδοµένο που αποδεικνύει τη σπουδαιότητα του ως άνω τοµέα για το συνολικό παραγωγικό προϊόν, την οικονοµία και κατ επέκταση την εξωστρέφεια του Νοµού. Για την ίδια πενταετία, το συνολικό ύψος των ενδοκοινοτικών εξαγωγών του νοµού ανήλθε στα 33.67 δις δρχ. (98.820.378,1 ). Εκτός από τη Γερµανία, στην οποία για την ίδια περίοδο κατευθύνθηκε το 40,2% του συνόλου των εξαγωγών, η εξωστρέφεια του Νοµού εκδηλώθηκε σε µεγάλο βαθµό (µε σειρά σηµαντικότητας) σε χώρες όπως η Ισπανία (25,8%), η Ιταλία (19,7%) και η Γαλλία (5,6%). Το εξαγωγικό προϊόν του Νοµού Κοζάνης χαρακτηρίζεται από µεγάλη διασπορά προορισµών, µε το δεδοµένο ότι αποστέλλεται κατ έτος σε 11 14 χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Εξαγωγές Νοµού ΚΟΖΑΝΗΣ Έτος Κύριο Εξαγωγικό Προϊόν (%) Κύριου Εξαγωγικού προϊόντος Πλήθος Προορισµών Κύρια Χώρα Εξαγωγών Συνολικό Ύψος Εξαγωγών ( ρχ & ) ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ 1998 ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ 1999 ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ 2000 ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. 43,82 11 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 76,91 14 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 76,03 12 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 7.987.961.827 (23.442.294,43 ) 5.896.439.049 (17.304.296,55 ) 5.860.809.916 (17.199.735,63 ) 125

ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ 2001 ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ 78,04 12 ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ ΚΑΙ 2002 ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ. 84,06 12 ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΤΕΧΝΗΤΑ ΓΟΥΝΟ ΕΡΜΑΤΑ Πίνακας 8. Εξαγωγές Νοµού Κοζάνης, ΕΣΥΕ - Intrastat, 1998-2002. 6.556.304.471 (19.240.805,49 ) 7.371.528.575 (21.633.246 ) Ο επόµενος πίνακας παρουσιάζει ανά έτος αλλά και σε επίπεδο πενταετίας (1998 2002) τα συνολικά ύψη ενδοκοινοτικών εξαγωγών και εισαγωγών του Νοµού και το αντίστοιχο ενεργητικό ή παθητικό υπόλοιπο. Το εµπορικό ισοζύγιο του Νοµού Κοζάνης είναι αρνητικό για όλη την περίοδο 1998-2002. Το παθητικό υπόλοιπο του εµπορικού ισοζυγίου κορυφώνεται κατά τα έτη 1998 και 2000. Το 2002 το παθητικό υπόλοιπο ήταν 12.195.693 Ευρώ. Έτος Ενεργητικό / Παθητικό Υπόλοιπο Εµπορικού Ισοζυγίου Νοµού Κοζάνης ( ρχ & ) Συνολικό Ύψος Εξαγωγών ( ρχ. & ) Συνολικό Ύψος Εισαγωγών ( ρχ & ) 1998-17.288.060.402 (-50735320,33 ) 7.987.961.827 (23.442.294,43 ) 25.276.022.229 (74.177.614,76 ) 1999-6.785.727.418 (-19914093,67 ) 5.896.439.049 (17.304.296,55 ) 12.682.166.467 (37.218.390,22 ) 2000-9.288.079.113 (-27257752,35 ) 5.860.809.916 (17.199.735,63 ) 15.148.889.029 (44.457.487,98 ) 2001-7.059.110.489 (-20716391,75 ) 6.556.304.471 (19.240.805,49 ) 13.615.414.960 (39.957.197,24 ) 2002-4.155.682.390 (-12195693,00 ) 7.371.528.575 (21.633.246 ) 11.527.210.964 (33.828.939,00 ) 5ετία -44.576.659.812 (-130819251,10 ) 33.673.043.838 (98.820.378,1 ) 78.249.703.650 (229.639.629,20 ) Πίνακας 9. Εµπορικό Ισοζύγιο Νοµού Κοζάνης, 1998-2002. Σε επίπεδο πενταετίας (αθροιστικά) στο νοµό σηµειώνεται παθητικό υπόλοιπο εµπορικού ισοζυγίου ύψους 130.819.251,10. 2.31. Εισαγωγές Νοµού Κοζάνης ως Ποσοστό της Περιφέρειας υτ. Μακεδονίας: Περιφέρεια και Νοµός 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 126

υτική Μακεδονία 35.984 52.740 57.926 76.029 41.069 43.826 48.467 27.852 N. Κοζάνης 6.097 9.510 17.072 25276 12682 15149 13615 11527 % N. Κοζάνης 16,9% 18,0% 29,5% 33,2% 30,9% 34,6% 28,1% 41,4% Πίνακας 10. Εισαγωγές Νοµού Κοζάνης ως ποσοστό της Περιφέρειας υτ. Μακεδονίας, ΕΣΥΕ - Intrastat, Αξία σε εκατοµµύρια δρχ, 2002. Από τα συγκεντρωτικά δεδοµένα των ενδοκοινοτικών εισαγωγών και εξαγωγών του Νοµού Κοζάνης για την 8ετία 1995 2002, και σε σύγκριση µε τις αντίστοιχες συνολικές επιδόσεις της Περιφέρειας, διαπιστώνεται η µεσαία έως µεγάλη συµµετοχή του Νοµού τόσο στις συνολικές εισαγωγές (κυµαίνεται από 16,9% έως και 41,4% και παρουσιάζει διακυµάνσεις) όσο και στις συνολικές εξαγωγές αγαθών (κυµαίνεται από 16,4% έως 55,1% και παρουσιάζει διακυµάνσεις) της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας. Εξαγωγές Νοµού Κοζάνης ως Ποσοστό της Περιφέρειας υτ. Μακεδονίας: Περιφέρεια και Νοµός 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 υτική Μακεδονία 22.778 29.938 29.393 33.369 26.245 21.484 26.461 13.378 N. Κοζάνης 3.727 5.700 6.059 7.988 5896 5861 6556 7372 % N. Κοζάνης 16,4% 19,0% 20,6% 23,9% 22,5% 27,3% 24,8% 55,1% Και στην περίπτωση αυτή και παρά τη γενικότερη µείωση των εξαγωγών το 2002 για το σύνολο της χώρας, στο νοµό Κοζάνης σηµειώνεται για την ίδια χρονιά σηµαντική αύξηση, εξαιτίας της οποίας το εξαγωγικό προϊόν του νοµού ξεπερνάει το 55% του συνολικού εξαγωγικού προϊόντος της Περιφέρειας. Απασχολούµενοι ανά Οµάδες Κλάδων Οικονοµικής ραστηριότητας Εργατικό υναµικό Ανεργία Επίπεδο Εκπαίδευσης Νοµού Κοζάνης. Από την ανάλυση των τελευταίων διαθέσιµων στοιχείων της ΕΣΥΕ (Απογραφή 2001) σκιαγραφούνται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Νοµού Κοζάνης, όσον αφορά το εργατικό δυναµικό, την απασχόληση, την ανεργία και το επίπεδο εκπαίδευσης. Απογραφή πληθυσµού της 18ης Μαρτίου 2001 Οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας ΣΤΑΚΟ 91 Σύνολο Άνδρες Γυναίκες 127

Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και δασοκοµία 6.365 3.507 2.858 Αλιεία 21 13 8 Ορυχεία, λατοµεία 2.754 2.672 82 Μεταποιητικές βιοµηχανίες 4.330 3.467 863 Παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος, φυσικού αερίου, νερού 4.937 4.496 441 Κατασκευές 4.907 4.738 169 Χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευή αυτοκινήτων, οχηµάτων και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης 6.699 3.969 2.730 Ξενοδοχεία και εστιατόρια 2.444 1.410 1.034 Μεταφορές, αποθήκευση, επικοινωνίες 1.929 1.739 190 Ενδιάµεσοι χρηµατοπιστωτικοί οργανισµοί 739 338 401 ιαχείριση ακίνητης περιουσίας, εκµισθώσεις 1.989 983 1.006 ηµόσια διοίκηση,υποχρεωτική ασφάλιση 3.352 2.289 1.063 Εκπαίδευση 3.529 1.349 2.180 Υγεία και κοινωνική µέριµνα 1.903 581 1.322 ραστηριότητες παροχής υπηρεσιών 1.334 727 607 Ιδιωτικά νοικοκυριά που απασχολούν οικιακό προσωπικό 97 6 91 Ετερόδικοι οργανισµοί και όργανα 0 0 0 ε δήλωσαν κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας 1.172 892 280 Σύνολο 48.501 33.176 15.325 Πίνακας 11. Εργαζόµενοι Νοµού Κοζάνης ανά κλάδο Οικονοµικής ραστηριότητας, ΕΣΥΕ, 2002. Οι οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας µε τη µεγαλύτερη σηµαντικότητα, κατά σειρά αναφοράς, στην απασχόληση είναι: Η «Χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευή αυτοκινήτων, οχηµάτων και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης», που συγκεντρώνει 6.699 απασχολούµενους (13,8%). Η Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και δασοκοµία, µε 6.365 απασχολούµενους (13,1% του συνόλου των απασχολούµενων του Νοµού Κοζάνης). Η Παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος, φυσικού αερίου, νερού, που συγκεντρώνει 4.937 απασχολούµενους (10,2% του συνόλου των απασχολούµενων του Νοµού Κοζάνης), η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων είναι άνδρες. Η οµάδα Κατασκευές, µε 4.907 απασχολούµενους (10,1%). Η οµάδα Μεταποιητικές βιοµηχανίες, µε 4.330 απασχολούµενους (8,9% του συνόλου των απασχολούµενων του Νοµού Κοζάνης). 128

Η Εκπαίδευση, που συγκεντρώνει 3.529 απασχολούµενους (7,3%). Η ηµόσια διοίκηση, υποχρεωτική ασφάλιση, που συγκεντρώνει 3.352 απασχολούµενους (6,9%). Οι επτά (7) παραπάνω οµάδες κλάδων οικονοµικής δραστηριότητας συγκεντρώνουν συνολικά το 70,3% των απασχολούµενων του Νοµού Κοζάνης. υναµικές εστίες απασχόλησης αποτελούν και οι οµάδες κλάδων «Ορυχεία Λατοµεία», µε 2.754 απασχολούµενους και «Ξενοδοχεία και εστιατόρια», µε 2.444 απασχολούµενους. Η ευρύτερη περιοχή της Κοζάνης συνιστά πόλο έλξης για τους απασχολούµενους της Περιφέρειας, αφού συνεχίζει να διατηρεί ένα σηµαντικότατο αριθµό εργαζόµενων στον πρωτογενή τοµέα, παρά τις ισχυρές τάσεις τριτογενοποίησης, ενώ συνιστά ταυτόχρονα το βιοµηχανικό κέντρο της Περιφέρειας (παραγωγικές µονάδες ΕΗ, ορυχεία - λατοµεία, µεταποιητικές επιχειρήσεις (γούνα, τρόφιµα ποτά, κλπ). Επιπλέον, τα µεγάλα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη ή δροµολογούνται σταδιακά στον τοµέα των υποδοµών (ΕΓΝΑΤΙΑ Ο ΟΣ, κάθετοι και άλλοι Οδικοί Άξονες, Φράγµατα, κλπ), καθώς και η υψηλή οικοδοµική δραστηριότητα που συνεχίζεται κυρίως στα δηµοτικά διαµερίσµατα του νοµού, µετά το σεισµό του 1995, συνιστούν τις προϋποθέσεις πάνω στις οποίες αναπτύσσεται µε ικανοποιητικούς ρυθµούς ο κλάδος των Κατασκευών. Εάν µελετήσουµε ειδικότερα, την κατανοµή του οικονοµικώς ενεργού και µη ενεργού πληθυσµού του Νοµού Κοζάνης διαπιστώνουµε ότι το Μάρτιο του 2001 (δεν αναφέρονται, σε επίπεδο νοµού, πιο πρόσφατα δεδοµένα) ο οικονοµικώς ενεργός πληθυσµός ανήρθε στις 57.062 άτοµα. Από αυτά, τα 48.501 ήταν απασχολούµενοι, ενώ τα 8.561 καταγράφηκαν ως άνεργοι (15%), εκ των οποίων περίπου οι µισοί (4.457 ή 52,1%) χαρακτηρίζονται ως «νέοι άνεργοι». Το ίδιο χρονικό διάστηµα, η ανεργία των ανδρών ανήλθε συνολικά στο 13,5%, ενώ των γυναικών στο 18%. Σηµειώνεται ότι δεν αναφέρονται ή δεν είναι διαθέσιµα από την ΕΣΥΕ ανάλογα στοιχεία για την Απογραφή 1991, προκειµένου να γίνουν οι σχετικές συγκρίσεις. Οικονοµικώς ενεργός και µη ενεργός πληθυσµός κατά φύλο και οµάδες ηλικιών στο Νοµό Κοζάνης- Απογραφή πληθυσµού της 18ης Μαρτίου 2001 (ΕΣΥΕ). Φύλο Οµάδες ηλικιών Ο ι κ ο ν ο µ ι κ ώ ς ε ν ε ρ γ ο ί Σύνολο Απασχολούµενοι Α ν ε ρ γ ο ι Οικονοµικώς µη ενεργοί 129

Σύνολο % Από αυτούς "νέοι" ΣΥΝΟΛΟ 57.062 48.501 8.561 15,0% 4.457 80.059 10-14 29 0 29 27 9.324 15-19 1.229 481 748 684 9.805 20-24 5.913 3.676 2.237 37,8% 1.752 4.109 25-29 8.264 6.390 1.874 22,7% 1.058 2.551 30-34 9.149 7.910 1.239 13,5% 531 2.876 35-39 8.220 7.420 800 9,7% 258 3.021 40-44 7.976 7.442 534 89 3.234 45-49 6.773 6.314 459 44 3.138 50-54 4.281 3.910 371 8,7% 14 3.755 55-59 2.755 2.510 245 8,9% 0 4.571 60-64 1.871 1.846 25 0 7.388 65-69 410 410 0 0 9.336 70-74 159 159 0 0 8.384 75+ 33 33 0 0 8.567 Άνδρες 38.367 33.176 5.191 13,5% 2.229 30.053 10-14 19 0 19 18 4.827 15-19 707 287 420 376 4.944 20-24 3.473 2.216 1.257 36,2% 946 1.729 25-29 5.125 4.025 1.100 21,5% 542 368 30-34 5.863 5.135 728 12,4% 229 193 35-39 5.572 5.070 502 9,0% 111 174 40-44 5.599 5.273 326 7 237 45-49 4.962 4.635 327 0 313 50-54 3.135 2.836 299 9,5% 0 971 55-59 2.059 1.846 213 10,3% 0 1.553 60-64 1.358 1.358 0 0 3.026 65-69 327 327 0 0 4.290 70-74 138 138 0 0 3.845 75+ 30 30 0 0 3.583 Γυναίκες 18.695 15.325 3.370 18,0% 2.228 50.006 10-14 10 0 10 9 4.497 15-19 522 194 328 308 4.861 20-24 2.440 1.460 980 40,2% 806 2.380 25-29 3.139 2.365 774 24,7% 516 2.183 130

30-34 3.286 2.775 511 15,6% 302 2.683 35-39 2.648 2.350 298 11,3% 147 2.847 40-44 2.377 2.169 208 82 2.997 45-49 1.811 1.679 132 44 2.825 50-54 1.146 1.074 72 14 2.784 55-59 696 664 32 0 3.018 60-64 513 488 25 0 4.362 65-69 83 83 0 0 5.046 70-74 21 21 0 0 4.539 75+ 3 3 0 0 4.984 Πίνακας 12. Οικονοµικά Ενεργός Πληθυσµός Νοµού Κοζάνης, Απογραφή ΕΣΥΕ 2001. Ειδικότερα όσον αφορά την ανεργία τα διαθέσιµα δεδοµένα ανά οµάδες ηλικιών, τόσο στο σύνολο όσο και ανά φύλλο καταδεικνύουν ότι η µεγαλύτερη συγκέντρωση ανέργων εντοπίζεται αφενός στις έντονα παραγωγικές ηλικίες (20-39 ετών) και αφετέρου στις ηλικίες 50 59, κυρίως για τους άνδρες. Πιο συγκεκριµένα στο σύνολο του οικονοµικώς ενεργού πληθυσµού τα µεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας εντοπίζονται στις οµάδες 20 24 ετών µε 37,8%, 25 29 ετών µε 22,7%, 30 34 ετών µε 13,5% και 35 39 ετών µε 9,7%. Στους άνδρες τα µεγάλα ποσοστά ανεργίας εκτείνονται στο εύρος των οµάδων ηλικίας του συνόλου µε το ποσοστό ανεργίας στην οµάδα ηλικιών 20 24 να ανέρχεται στο 36,2%, ενώ στην οµάδα ηλικιών 55 59 ξεπερνάει το 10%. Στις γυναίκες, τόσο η οµάδα ηλικίας 20 24 ετών όσο και η οµάδα ηλικίας 25-29 ετών συγκεντρώνουν τα µεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας µε 40,2% και 24,7% αντίστοιχα. Ιδιαίτερα υψηλό χαρακτηρίζεται για το νοµό Κοζάνης και το πλήθος των οικονοµικώς µη ενεργών ατόµων στις ηλικίες 20 55 ετών (28,3% του συνολικού πληθυσµού των ηλικιακών αυτών οµάδων, εκ των οποίων η συντριπτική πλειοψηφία είναι γυναίκες). Από την κατανοµή του επιπέδου εκπαίδευσης στις κρίσιµες παραγωγικά οµάδες ηλικιών (20 64), σε σύγκριση τόσο µε το σύνολο της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας όσο και µε το σύνολο της χώρας, διαπιστώνουµε ότι ο νοµός: Υστερεί αισθητά από τις επιδόσεις του συνόλου της χώρας αλλά προσεγγίζει ή και υπερβαίνει σε ορισµένες περιπτώσεις τις επιδόσεις του συνόλου της Περιφέρειας σ όλες ανεξαιρέτως τις υψηλές και µεσαίες κατηγορίες εκπαίδευσης ( ιδακτορικό, Μεταπτυχιακό, Ανώτατες Σχολές (ΑΕΙ και ΑΤΕΙ), Μεταδευτεροβάθµια εκπαίδευση, Απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης), ενώ 131

Υπερέχει και σε ορισµένες από τις µεσαίες και κυρίως στις κατώτερες κατηγορίες εκπαίδευσης (π.χ. ΤΕΛ, ΤΕΣ, Απόφοιτοι 3ταξίου κλπ), τόσο σε σχέση µε την περιφέρεια υτικής Μακεδονίας όσο και µε το σύνολο της χώρας. Από την κατανοµή των βαθµίδων εκπαίδευσης ανά οµάδα ηλικίας στον πληθυσµό του νοµού διακρίνονται τέσσερις κρίσιµες οµάδες ηλικιών. Οι ηλικίες 6-14 ετών (µαθητές ηµοτικού), που αντιστοιχούν στο 7,13% του συγκρινόµενου πληθυσµού, επίδοση που υπερβαίνει σχεδόν το αντίστοιχο ποσοστό, τόσο στο σύνολο της Περιφέρειας (6,71%) όσο και στο σύνολο της χώρας (6,35%). Το δεδοµένο αυτό οφείλεται στη σηµαντική τάση αύξησης του πληθυσµού που διατηρείται στο νοµό Κοζάνης και συνιστά µία από τις κεντρικές προϋποθέσεις για την αναπτυξιακή πρόοδο του νοµού, Οι ηλικίες 20 64 ετών (µε µεταδευτεροβάθµια ή ανώτερη µόρφωση), που αντιστοιχούν µόλις στο 10,9% του συγκρινόµενου πληθυσµού, τη στιγµή που η αντίστοιχη επίδοση για το σύνολο της χώρας ανέρχεται στο 14.7%, Οι ηλικίες 20 64 ετών (µε δευτεροβάθµια ή κατώτερη µόρφωση), που αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία του νοµού Κοζάνης, αφού αντιστοιχούν στο 51,5% του συγκρινόµενου πληθυσµού, Οι ηλικίες που είναι µεγαλύτερες των 65 ετών, µε 18,7%, οι οποίες εκτός από εξαιρέσεις (γεωργία κτηνοτροφία) συνιστούν την απερχόµενη παραγωγική γενιά του νοµού, καθώς και Οι ηλικίες 10 19 (Λοιποί), µε 11,8% οι οποίοι είναι κυρίως απόφοιτοι ηµοτικού και 3ταξίου Γυµνασίου, απόφοιτοι µέσης εκπαίδευσης και στην πλειοψηφία τους ετοιµάζονται για να εισαχθούν στην παραγωγική διαδικασία. Η παραπάνω ανάλυση οδηγεί στο συµπέρασµα ότι ο νοµός Κοζάνης, παρά το γεγονός ότι συνιστά πρωταγωνιστικό πόλο σε όρους παραγωγικής ανάπτυξης στην περιφέρεια υτικής Μακεδονίας και επωφελείται εξαιτίας της εσωτερικής µετανάστευσης έναντι των άλλων νοµών, συνεχίζει να χαρακτηρίζεται από ένα σηµαντικό έλλειµµα ανθρώπινου δυναµικού µε µεταδευτεροβάθµια ή ανώτερη εκπαίδευση. Κεντρικό, εποµένως, ζητούµενο για το νοµό ήταν και παραµένει η διαµόρφωση της κρίσιµης µάζας ενός ανάλογα εκπαιδευµένου ανθρώπινου δυναµικού, το οποίο θα είναι ικανό να συµβάλλει ουσιαστικά στην περαιτέρω ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. 132

2.32. Υποδοµές Μεταφορών στο Νοµό Κοζάνης Ο νοµός Κοζάνης συγκεντρώνει ένα σηµαντικό πλέγµα µεταφορικών υποδοµών, µεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν το αεροδρόµιο και η σύνδεση µε το σιδηροδροµικό δίκτυο, για τα οποία έχουν δροµολογηθεί και βρίσκονται σε εξέλιξη έργα εκσυγχρονισµού, καθώς και το οδικό δίκτυο, το οποίο τα τελευταία χρόνια αναβαθµίζεται συνεχώς µε τη σταδιακή ολοκλήρωση των τµηµάτων της Εγνατίας Οδού. Η Κοζάνη συνδέεται σιδηροδροµικά µε την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Οι σιδηροδροµικές συνδέσεις (και ιδιαίτερα η σύνδεση µε το Αµύνταιο της Φλώρινας) είναι συνολικά υποβαθµισµένες, µε αποτέλεσµα τα τελευταία χρόνια να έχει υποχωρήσει σε µεγάλο βαθµό η κίνηση επιβατών και εµπορευµάτων. Η έλλειψη ενός επαρκούς εµπορικού σιδηροδροµικού δικτύου είναι εµφανής και έχει υπογραµµιστεί κατ επανάληψη από τους τοπικούς παραγωγικούς φορείς. Είναι χαρακτηριστικό ότι η εµπορευµατική κίνηση στους σιδηροδροµικούς σταθµούς της Περιφέρειας σηµείωσε, κατά την περίοδο 1996 2003, µεγάλη υποχώρηση κατά 59,3%, ενώ η µέση ανά έτος µείωση ανέρχεται στο 7,6%. Το κόστος εκσυγχρονισµού του σιδηροδροµικού δικτύου (βελτίωση δικτύου Αµυνταίου Κοζάνης) ανέρχεται σε 30.569 Κ. Το συνολικό πρόγραµµα εκσυγχρονισµού εκτιµάται ότι προχωρεί αργά. Η επέκταση του υφιστάµενου σιδηροδροµικού δικτύου του Νοµού και της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας προς τα νοτιοδυτικά (Γρεβενά, Καλαµπάκα, Ήπειρο και υτική Ελλάδα), ως τµήµα της σιδηροδροµικής Εγνατίας και του υτικού και Κεντρικού σιδηροδροµικού άξονα της χώρας, έχει ήδη ενταχθεί στο υτικό Σιδηροδροµικό Άξονα, και θα αποδώσει έως το 2014 την απαραίτητη δυναµική στο δίκτυο της Περιφέρειας, τόσο στην επιβατική όσο και στην εµπορευµατική κίνηση. Στο αεροδρόµιο της Κοζάνης η επιβατική κίνηση για την ίδια περίοδο έχει σηµειώσει υποχώρηση κατά 38,4%, ενώ η µέση ανά έτος µείωση ανέρχεται στο 6,5%. Το αεροδρόµιο Κοζάνης είναι σήµερα το δεύτερο σε επιβατική κίνηση αεροδρόµιο της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας (3.951 επιβάτες για το έτος 2003). Ο νέος σχεδιασµός του αεροδροµίου Κοζάνης, µε συνολικό προϋπολογισµό 6 Μ, προέβλεπε α) τη φωτοσήµανση εµποδίων ευρύτερης περιοχής προϋπολογισµού 531.000, (δηµοπρατήθηκε στις 12/12/2002), β) την κατασκευή 133

περιφερειακής οδού και περίφραξης προϋπολογισµού 2,08Μ και γ) έργα για την εγκατάσταση και λειτουργία VOR/DME στη θέση «ιάκος» Γρεβενών προϋπολογισµού 2,7 M, το οποίο ολοκληρώθηκε. Όσον αφορά το οδικό δίκτυο του νοµού οι προοπτικές του νοµού είναι ιδιαίτερα ευοίωνες. Ο νοµός Κοζάνης διασχίζεται από την Εγνατία Οδό, ενώ βρίσκεται πλησίον του οδικού άξονα ΠΑΘΕ και µπορεί να εξελιχθεί σε κέντρο διακίνησης εµπορευµάτων προς τις γειτονικές Βαλκανικές χώρες. Η παράδοση στην κυκλοφορία των 62 χλµ του τµήµατος «Γρεβενά Πολύµυλος» της Εγνατίας Οδού έχει ήδη διευκολύνει αισθητά την πρόσβαση προς τα µεγάλα αστικά κέντρα της Θεσσαλονίκης, των Ιωαννίνων, καθώς και τους νοµούς Γρεβενών και Καστοριάς και έχει αποφέρει σηµαντική ώθηση στις εµπορευµατικές µεταφορές. Ταυτόχρονα, η ολοκλήρωση του τµήµατος Πολύµυλου - Βέροιας (παράκαµψη Καστανιάς) ελαχιστοποιήσε περαιτέρω την απόσταση του νοµού από τη µεγάλη αγορά της Θεσσαλονίκης. Το δεδοµένο αυτό εκτιµάται ότι θα ανοίξει δυναµικά το δρόµο για την ανάπτυξη επενδύσεων αποθήκευσης, µεταφοράς, διακίνησης (Logistics), καθώς και ταχείας εστίασης. Από την άλλη µεριά, προωθείται από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραµµα της υτικής Μακεδονίας η κατασκευή των κάθετων προς την Εγνατία Οδό αξόνων Φλώρινας - Πτολεµαΐδας Κοζάνης, που συνδέει την περιφέρεια µε τη FYROM και συνεχίζεται νότια προ το νοµό Λάρισας, καθώς και η σύνδεση της Κοζάνης και της Καστοριάς µέσω Κρυσταλλοπηγής µε την Αλβανία, συνολικού προϋπολογισµού 73.368 Κ. Οι καθυστερήσεις που σηµειώθηκαν τόσο στην ολοκλήρωση του τµήµατος Παναγιά Γρεβενά όσο και στους επιµέρους τµήµατα των κάθετων αξόνων συνεχίζουν να εµποδίσουν τη µεγιστοποίηση της αναπτυξιακής προοπτικής του νοµού προς τις αγορές της Ηπείρου, το λιµάνι της Ηγουµενίτσας και τις αγορές των γειτονικών και µη Βαλκανικών χωρών και κατ επέκταση την ενδυνάµωση του σηµαντικού εξαγωγικού χαρακτήρα του νοµού. Η κατάσταση του επαρχιακού οδικού δικτύου της περιοχής εκτιµάται ως µέτρια και τα περιθώρια βελτίωσής της παραµένουν σηµαντικά. Οι προσδοκίες της επιχειρηµατικής κοινότητας του νοµού Κοζάνης, όσον αφορά τις υποδοµές µεταφορών, εστιάζονται στην επιτάχυνση της ολοκλήρωση των υπόλοιπων τµηµάτων της Εγνατίας Οδού και των κάθετων αξόνων της, καθώς και στην ολοκλήρωση των έργων εκσυγχρονισµού και στη µέγιστη δυνατή αξιοποίηση του αεροδροµίου και του σιδηροδροµικού δικτύου. Οι 134

συνδέσεις της Κοζάνης µε τα µεγάλα αστικά κέντρα και τα λιµάνια των γειτονικών περιφερειών, µε εξαίρεση αυτής της Θεσσαλονίκης στην Κεντρική Μακεδονία, συνεχίζουν να συγκεντρώνουν σηµαντικά περιθώρια βελτίωσης, τα οποία µπορούν να µεταφραστούν σε περαιτέρω µειώσεις στα µεταφορικά κόστη. Από την παράθεση των διαθέσιµων στοιχείων της επιχειρηµατικής δραστηριότητας του νοµού Κοζάνης στον τοµέα των µεταφορών για τα έτη 1987 έως και 2001 συγκρινόµενα µε τις αντίστοιχες τάσεις στο σύνολο της χώρας διαπιστώνουµε ότι: Ο αριθµός κυκλοφορίας των ταξί διατηρείται, σχεδόν αµετάβλητος (0,6% αύξηση), όπως και στο σύνολο της χώρας. Σηµειώνεται αύξηση (33,3%) του συνολικού αριθµού των λεωφορείων, η οποία είναι ελαφρά µικρότερη από ην αντίστοιχη αύξηση στο σύνολο της χώρας (υπερβαίνει το 37%). Ενώ διαπιστώνεται η αύξηση κατά 68,2% του συνολικού αριθµού των φορτηγών σε κυκλοφορία, η οποία και είναι µεγαλύτερη και από την αντίστοιχη αύξηση στο σύνολο της χώρας (66,8%). ΕΤΗ Ταξί σε κυκλοφορία Λεωφορεία σε κυκλοφορία Φορτηγά σε κυκλοφορία 1994 341 350 12.887 1995 341 365 13.579 1996 341 370 14.527 1997 341 383 15.390 1998 341 391 16.105 1999 341 403 16.783 2000 341 401 17.323 2001 341 404 17.726 2002 341 407 18088 Πίνακας 13. Υποδοµές Μεταφορικής Επιχειρηµατικής ραστηριότητας, Νοµοί 1994-2002. 135

2.33. Λοιπές Επιχειρηµατικές Υποδοµές Στο νοµό έχουν πραγµατοποιηθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη, µέσω του Γ ΚΠΣ έργα για τη βελτίωση του επαρχιακού δικτύου, καθώς και την ανάπτυξη υποδοµών που ενισχύουν τις παραγωγικές δραστηριότητες, τόσο στον πρωτογενή τοµέα (π.χ. αρδευτικά έργα, αγροτική οδοποιία, µετεγκατάσταση υποδοµών κτηνοτροφικών µονάδων κλπ) όσο και στο δευτερογενή τοµέα (αξιοποίηση ορυκτού πλούτου, γεωθερµίας, Εκθεσιακό Κέντρο, ΒΙΟ.ΠΑ., ΒΙ.ΠΕ. κ.α.). Ο νοµός συγκεντρώνει σήµερα ένα σηµαντικό πλέγµα υπηρεσιών και δοµών επιχειρηµατικής στήριξης, µε εµβέλεια σ ολόκληρη την περιφέρεια (π.χ Κέντρο Επιχειρηµατικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκό Κέντρο Πληροφοριών για Επιχειρήσεις κ.α.). Ιδιαίτερα σηµαντική για την τοπική αγορά κρίνεται η δηµιουργία και λειτουργία της Συνεταιριστικής Τράπεζας Κοζάνης, στόχος της οποίας είναι η αποτελεσµατική επίλυση των προβληµάτων χρηµατοδότησης των τοπικών επιχειρήσεων. Στα Κοίλα Κοζάνης στεγάζεται το Εκθεσιακό Κέντρο Κοζάνης, στο οποίο συγκεντρώνεται η αναγκαία υποδοµή για τη διοργάνωση εκδηλώσεων και εµποροβιοτεχνικών εκθέσεων, µε στόχο τη βελτίωση των συνθηκών προβολής, προώθησης και εµπορίας τοπικών προϊόντων. Στο νοµό και ειδικότερα στη Μπάρα Σιάτιστας λειτουργεί το Βιοµηχανικό Εκθεσιακό Κέντρο Γούνας (έκτασης 91 στρεµµάτων). Υπό κατασκευή είναι η Βιοµηχανική Περιοχή (ΒΙ.ΠΕ.) Κοζάνης, Χώρος Επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων (πρώην στρατόπεδο Εράτυρας) και το Βιοτεχνικό Πάρκο (ΒΙΟ.ΠΑ) Επίπλου Ξύλου. Η ολοκλήρωση της ΒΙ.ΠΕ., στα Κοίλα / Μαυροδένδρι (σε µία έκταση 710 στρ. - ήδη έχουν κατατεθεί αιτήσεις από επιχειρήσεις για εγκατάσταση), η οποία έχει ενταχθεί στο Μέτρο 2.2 του ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας και έχει καθυστερήσει σηµαντικά, εκτιµάται από τους τοπικούς παραγωγικούς φορείς ότι θα πρέπει να συνοδευτεί από ειδικά αναπτυξιακά κίνητρα και ρυθµίσεις µε γνώµονα την ουσιαστική ενίσχυση της απασχόλησης στη µεταποίηση, η οποία σηµειώνει σηµαντική υποχώρηση στο σύνολο του νοµού. Σηµαντικές παρεµβάσεις για την τόνωση της τοπικής οικονοµίας, της απασχόλησης και την ενδυνάµωση του εκπαιδευτικού επίπεδου στο νοµό, αλλά και στο σύνολο της Περιφέρειας, αναµένεται να αποφέρει και η ολοκληρωµένη λειτουργία του 136

Πανεπιστηµίου υτικής Μακεδονίας. Πιο συγκεκριµένα, την παρούσα χρονική στιγµή λειτουργούν στα πλαίσια του εν λόγω ιδρύµατος πέντε τµήµατα: α) Το τµήµα Μηχανικών ιαχείρισης Ενεργειακών Πόρων, β) Το τµήµα Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, γ) Το παιδαγωγικό Τµήµα ηµοτικής Εκπαίδευσης Φλώρινας, δ) Το παιδαγωγικό τµήµα Νηπιαγωγών Φλώρινας, ε) Το τµήµα βαλκανικών σπουδών Φλώρινας. Το παρεχόµενο επίπεδο εκπαίδευσης κρίνεται ιδιαίτερα υψηλό γεγονός το οποίο επιβεβαιώνεται και από την υψηλή ζήτηση των αποφοίτων της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης για τα προαναφερθέντα τµήµατα. Στο ρέπανο Κοζάνης έχει δηµιουργηθεί και λειτουργεί µία σύγχρονη υποδοµή αποθήκευσης και διανοµής κέντρο Logistics («ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ Α.Ε.») µε κλειστό αποθηκευτικό χώρο 4.293 τ.µ., η οποία και συνιστά ένα (1) από τα επτά (7) κέντρα Logistics που υλοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια µε κοινοτικά κονδύλια, τα οποία διαχειρίστηκε η Εταιρία Ανάπτυξης Ιδιωτικών Υποδοµών Βορείου Ελλάδος (Ε.Α.Ι.Υ.Β.Ε.). Σηµαντικές αλλά σαφώς µικρότερου µεγέθους και χαµηλότερου τεχνολογικού επιπέδου είναι οι αποθηκευτικές εγκαταστάσεις που συγκεντρώνονται στην υπόλοιπη περιοχή, ενώ ικανοποιητική κρίνεται και η δραστηριοποίηση ορισµένων ανταγωνιστικών τοπικών επιχειρήσεων προς την κατεύθυνση της δηµιουργίας νέων και της αναβάθµισης των παλαιών αποθηκευτικών τους εγκαταστάσεων. Η σταδιακή ολοκλήρωση και ο εκσυγχρονισµός του πλέγµατος των µεταφορικών υποδοµών στο νοµό Κοζάνης ενισχύει ολοένα και περισσότερο τις προοπτικές ανάπτυξης ανάλογων επενδύσεων. 2.34. ιαθέσιµα στοιχεία τοπικών φορέων (Επιµελητηρίου και Αναπτυξιακής Εταιρίας) και του Ελληνικού Κέντρου Επενδύσεων (ΕΛ.Κ.Ε.) Στον πρωτογενή τοµέα η συνολική έκταση της αγροτικής γης το 2002 ανήρθε στα 915.390 στρέµµατα (µείωση κατά 3,8% από το 2001). Το 20% περίπου της αγροτικής γης είναι ηµιορεινή και το υπόλοιπο 80% ορεινή. Το µεγαλύτερο µέρος των βοσκοτόπων της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας συγκεντρώνεται στο νοµό Κοζάνης. Οι κυριότερες καλλιέργειες του Νοµού είναι τα σιτηρά, τα µήλα, οι πατάτες, τα ροδάκινα, τα γεωργικά προϊόντα προέλευσης όπως ο κρόκος, ενώ σε υψηλά επίπεδα κυµαίνεται η παραγωγή γάλακτος. 137

Το 2001 στη γεωργία αναλογούσε το 9,8% του προϊόντος του νοµού (από 12,4% το 1997). Ο νοµός Κοζάνης κατατάσσεται 5 ος στη χώρα για το έτος 2002 στην παραγωγή µήλων και σιταριού µε 9% και 7% της συνολικής της παραγωγής αντίστοιχα. Για το ίδιο έτος η παραγωγή σιτηρών ανήρθε στους 142.809 τόνους (έναντι 116.500 τόνων το 2001 αύξηση 22,6%). Σηµειώνεται ότι η επίδοση αυτή είναι η δεύτερη χαµηλότερη µετά το 1991. Ακολούθησαν η καλλιέργεια µήλων µε 24567 τόνους (έναντι 15.200 τόνους το 2001 αύξηση 61,6%), η παραγωγή ροδάκινων µε 22.567 τόνους (έναντι 11.475 τόνων το 2001 αύξηση 96,8%) και η παραγωγή πατάτας µε 15.711 τόνους (έναντι 17.500 τόνων το 2001 µείωση 10,2%). Και η συνολική ως άνω παραγωγή πατάτας είναι η χαµηλότερη για το νοµό από το 1990. Το 2002 η παραγωγή γάλακτος αυξήθηκε περαιτέρω στους 42.618 τόνους (1,7% αύξηση από το 2001), ενώ τόσο η παραγωγή κρέατος όσο και η παραγωγή µαλακού και σκληρού τυριού µειώθηκαν στους 5.033 τόνους και 1.835 τόνους αντίστοιχα. Οι παραγωγικές αυτές επιδόσεις σε κρέας και τυρί είναι και στο Νοµό Κοζάνης µε διαφορά οι µικρότερες από το 1990. Η ετήσια παραγωγή κρόκου (saffron) ανέρχεται περίπου στους 7 τόνους, αξίας που προσεγγίζει τα 3 Μ (1,02 δις δραχµές) και σχεδόν το 95% αυτής διατίθεται αποκλειστικά σε αγορές του εξωτερικού, όπου και είναι περιζήτητο για τις ιαµατικές, αρωµατικές και χρωστικές του ιδιότητες, ενώ χρησιµοποιείται στην µαγειρική, στη ζαχαροπλαστική, καθώς και στην παραγωγή φαρµακευτικών παρασκευασµάτων. Σηµαντική για την τοπική οικονοµία είναι και η συνεισφορά του πυρήνα βιολογικών καλλιεργειών που έχει διαµορφωθεί και συνεχίζει να ενισχύεται στο νοµό. Ειδικότερα, το 1999 καταγράφηκαν συνολικά στο νοµό Κοζάνης 17 βιοκαλλιεργητές ενώ οι βιοκαλλιέργειες περιελάµβαναν προϊόντα όπως σιτάρι (279 στρέµµατα), κριθάρι (40 στρέµµατα), Αµπέλι Οινοποιήσιµο (25 στρέµµατα) καρύδι, κρόκο, κ.α. συνολικής καλλιεργήσιµης γης 1.573,47 στρεµµάτων. Το 2001 η παραπάνω επίδοση σχεδόν τριπλασιάστηκε, µε αποτέλεσµα οι καλλιέργειες βιολογικής παραγωγής και καλλιέργειες σε στάδιο µετατροπής να ανέρχονται συνολικά στα 4.602,69 στρέµµατα. Η σηµαντική αυτή επίδοση κατέταξε το νοµό Κοζάνης στη 18η θέση σε σύνολο 52 νοµών της επικράτειας (2 ος νοµός στην περιφέρεια, µετά τα Γρεβενά). 138

Ο αγροτικός τοµέας στο σύνολό του χαρακτηρίζεται από χαµηλή παραγωγικότητα και ακολουθεί µία φθίνουσα πορεία, µε ιδιαίτερα προβλήµατα στην παραγωγή προϊόντων όπως ο καπνός, τα όσπρια και τα κτηνοτροφικά προϊόντα. Η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας στο νοµό σηµειώνει µέτριες επιδόσεις, ενώ η δραστηριότητα της αλιείας συνεχίζει να είναι ιδιαίτερη περιορισµένη. Σύµφωνα µε τα δεδοµένα του Επιχειρησιακού Προγράµµατος του Γ' Κ.Π.Σ., "Αγροτική Ανάπτυξη - Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου 2000-2006", Άξονας Προτεραιότητας 3: Βελτίωση της ηλικιακής σύνθεσης του Αγροτικού Πληθυσµού και ειδικότερα το Μέτρο 3.1 «Εφάπαξ πριµοδότηση πρώτης εγκατάστασης» στον νοµό Κοζάνης εγκρίθηκαν συνολικά οι αιτήσεις 81 νέων αγροτών (52,9% των εγκρίσεων της Περιφέρειας) για την πριµοδότηση πρώτης εγκατάστασης µε συνολικό πριµ 1.248.041,07 (50,9% του συνολικού πριµ της Περιφέρειας). Η πλειοψηφία των νέων αγροτών στοχεύει στην ενδυνάµωση της παραγωγικής ικανότητας µέσα από την υιοθέτηση επιστηµονικών και τεχνολογικών µεθόδων. Όπως και στους άλλους νοµούς της Περιφέρειας, η παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων στην Κοζάνη και η προώθηση τους συνδυάζεται σε µεγάλο βαθµό µε την προσέλκυση τουριστών. Οι ισχυρές αναπτυξιακές δυνατότητες στον πρωτογενή τοµέα εστιάζονται κατά κύριο λόγο στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία (υφίστανται περίπου 10.000 στρέµµατα διαθέσιµων εκτάσεων), την εκτροφή γουνοφόρων ζώων, καθώς και στην αύξηση της παραγωγής κρόκου. Στο δευτερογενή τοµέα, στο νοµό Κοζάνης συγκεντρώνεται το µεγαλύτερο µέρος της βιοµηχανικής παραγωγής της υτικής Μακεδονίας. Το 2001 στον τοµέα αυτό αναλογούσε το 41,3% του προϊόντος του νοµού (από 47,8% το 1996), ενώ η µείωση αυτή οφείλεται κυρίως στη µείωση της συνεισφοράς τόσο της µεταποίησης (από 7,4% το 1996 µειώθηκε στο 1,4% το 2001), όσο και της ενέργειας (από 27,2% το 1996 στο 21% το 2001) στο συνολικό παραγωγικό προϊόν. Ο κλάδος των µεταλλείων ορυχείων ενισχύει σταθερά τη συνεισφορά του στο προϊόν του νοµού (από 11,6% του ΑΕΠ το 1996 στο 15% του ΑΕΠ το 2001), ενώ ικανοποιητική είναι και η αντίστοιχη αύξηση στον τοµέα των κατασκευών (από 1,7% το 1996 στο 3,5% το 2001). Ο δευτερογενής τοµέας στηρίζεται κυρίως στην δυναµική εξορυκτική δραστηριότητα εξαιτίας των σηµαντικών αποθεµάτων ορυκτού πλούτου. Τα 139

λιγνιτικά πεδία της Πτολεµαΐδας και του Αµυνταίου εφοδιάζουν τους σταθµούς ηλεκτροπαραγωγής της ηµόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισµού ΑΕ ( ΕΗ ΑΕ). Στο νοµό Κοζάνης παράγεται το 19% του συνολικού ενεργειακού προϊόντος της χώρας. Η ηµόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισµού ΑΕ, αποτελεί για τη υτική Μακεδονία, την ευρύτερη περιοχή Κοζάνης - Πτολεµαΐδας Αµυνταίου Φλώρινας πρωταγωνιστικό παράγοντα ανάπτυξης και απασχόλησης. Το Ενεργειακό Κέντρο υτικής Μακεδονίας, αποτελείται από τέσσερα (4) ορυχεία (ορυχείο Αµυνταίου, ορυχείο Κύριου Πεδίου, ορυχείο Καρδιάς, ορυχείο Νοτίου Πεδίου) και πέντε (6) Ατµοηλεκτρικούς Σταθµούς (ΑΗΣ Αγίου ηµητρίου 5 µονάδες συν. ισχύος 1595MW, ΑΗΣ Καρδιάς 4 µονάδες συν. ισχύος 1250MW, ΑΗΣ Πτολεµαΐδας 4 µονάδες συν. ισχύος 620MW, ΑΗΣ Αµυνταίου Φιλώτα 2 µονάδες συν. ισχύος 600MW, ΑΗΣ Μελίτης Αχλάδας 1 µονάδα συν. ισχύος 300ΜW, και ΑΗΣ ΛΙΠΤΟΛ 2 µονάδες συν. ισχύος 43MW) και ένα (1) Υδροηλεκτρικό Σταθµό (ΥΗΣ Πολυφύτου) στην Κοζάνη 3 µονάδων και συνολικής ισχύος 375MW. Ως αποτέλεσµα, η υτική Μακεδονία συνιστά πρωταγωνιστικό ενεργειακό κέντρο της χώρας, αφού συγκεντρώνει: (στοιχεία ΕΗ Α.Ε. 31/12/2003). το 48,8% της συνολικής εγκατεστηµένης ισχύος (MW) των Θερµοηλεκτρικών σταθµών της χώρας, το 83,4% της συνολικής εγκατεστηµένης ισχύος (MW) των Λιγνητικών µονάδων της χώρας, και το 39,4% (ή 4.783 MW) της συνολικής εγκατεστηµένης παραγωγικής ισχύος της χώρας (Θερµοηλεκτρικοί Σταθµοί, Υδροηλεκτρικοί Σταθµοί και Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας). Στο παραγωγικό πλέγµα της ΕΗ απασχολούνται περίπου 8.000 εργαζόµενοι, ενώ οι διάφορες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή και προµηθεύουν µε προϊόντα και υπηρεσίες τη ΕΗ ΑΕ απασχολούν περίπου 1.000 εργαζοµένους. Ενδεικτικά µεγέθη της συµβολής της ΕΗ στην ανάπτυξη της περιοχής, είναι τα ακόλουθα: 75 δις µισθοί, 15 δις εργολαβίες και τοπικές προµήθειες, 3,7 δις τέλος λιγνίτη. Ανάµεσα στα άλλα, εκτός του λιγνίτη, αποθέµατα ορυκτού πλούτου περιλαµβάνονται το µάρµαρο (ετήσια παραγωγή που ξεπερνά τους 80.000 τόνους), το νικέλιο, το χρώµιο, ο λευκόλιθος, ο αµίαντος, ο χουντίτης, ο γρανίτης, ο βωξίτης, ο χαλαζίας και ο δολοµίτης. 140

Σηµαντική είναι και η συµβολή του κλάδου της επεξεργασίας δέρµατος και γούνας (στην ευρύτερη περιοχή της Σιάτιστας) στο παραγόµενο προϊόν του νοµού, παρά τη µείωση της δραστηριότητάς του τα τελευταία χρόνια. Από τους υπόλοιπους κύριους κλάδους επιχειρηµατικής δραστηριότητας στο Νοµό Κοζάνης ξεχωρίζουν ο κλάδος των κατασκευών (3 ος µεγαλύτερος κλάδος για το 2000 µε 1.445 επιχειρήσεις και συνολικό τζίρο 122,23 Μ ) ο κλάδος των τροφίµων ποτών (µε τις υψηλότερες επενδύσεις), της επεξεργασίας µαρµάρων (κυρίως στις περιοχές Τρανοβάλτου και Πολυµύλου), του ξύλου, των προϊόντων από µέταλλο (ως αποτέλεσµα των µονάδων της ΕΗ), των µηχανικών κατασκευών, καθώς και των προϊόντων από τσιµέντο εξαιτίας της ραγδαίας ανάπτυξης της οικοδοµικής δραστηριότητας. Σε προηγούµενη ενότητα παρουσιάστηκαν αναλυτικά τα µεγέθη των βιοµηχανικών και βιοτεχνικών καταστηµάτων, η κατανοµή τους ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας το 1995 και το 2000, καθώς και οι µεταβολές τους. Το µέσο κόστος κτήσεως γης για βιοµηχανική χρήση κυµαίνεται µεταξύ 5-14 ανά τετραγωνικό µέτρο, ενώ το µέσο κόστος κατασκευής συµβατικού βιοµηχανοστασίου κυµαίνεται µεταξύ 200 300 ανά τετραγωνικό µέτρο. Ανάµεσα στους κλάδους του δευτερογενή τοµέα µε τις µεγαλύτερες συγκριτικά αναπτυξιακές δυνατότητες ξεχωρίζουν τα τρόφιµα ποτά, τα προϊόντα από µέταλλο, οι µηχανικές κατασκευές και η επεξεργασία µαρµάρου και άλλων ορυκτών. Αναφορικά µε τον τριτογενή τοµέα, κύριες επιχειρηµατικές δραστηριότητες είναι το εµπόριο, τα ξενοδοχεία και εστιατόρια (υπηρεσίες τουρισµού) και ο τοµέας των µεταφορών και αποθηκεύσεων. Το 1995 αναλογούσε στον τοµέα αυτό το 45,2% του προϊόντος του νοµού, ενώ το 2001 εκτιµάται ότι η αντίστοιχη συµµετοχή του τοµέα ενισχύθηκε και έφτασε στο 48,9%. Mεταξύ των έξι (6) πολυπληθέστερων παραγωγικών κλάδων για το έτος 2000 ξεχωρίζουν οι κλάδοι του Εµπορίου (πρωτίστως το Λιανικό Εµπόριο 3.061 επιχειρήσεις και συνολικό τζίρο 298,85 Μ, το Χονδρικό Εµπόριο 831 επιχειρήσεις και συνολικό τζίρο 175,84 Μ και το Εµπόριο Αυτοκινήτων µε 544 επιχειρήσεις και συνολικό τζίρο 96,78 Μ ), ενώ ακολουθεί ο κλάδος των ξενοδοχείων και εστιατορίων µε 1.539 επιχειρήσεις και συνολικό τζίρο 45,64 Μ. Το 2003 στο νοµό καταγράφηκαν 23 ξενοδοχεία µε 1.278 κλίνες συνολικά. Και ο νοµός Κοζάνης συνιστά πρωτίστως προορισµό ηµεδαπών. Ειδικότερα, για το 2000 εκτιµάται ότι οι διανυκτερεύσεις αλλοδαπών ανήλθαν στα 20.444 (παρά την 141

αύξηση κατά 89,6% από το 1994, παραµένει µία ιδιαίτερα χαµηλή επίδοση σε σχέση µε τα αντίστοιχα δεδοµένα άλλων νοµών), ενώ οι διανυκτερεύσεις ηµεδαπών ανήλθαν στις 125.685, σηµειώνοντας αύξηση κατά 17,2% από το 1994. Ιδιαίτερα υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης συγκεντρώνουν στο νοµό και οι δραστηριότητες του κλάδου 74 (όπως Νοµικές δραστηριότητες, δραστηριότητες Λογιστικής, παροχής Φορολογικών, Επιχειρηµατικών και ιαχειριστικών Συµβουλών, ραστηριότητες Αρχιτεκτόνων και Μηχανικών και συναφείς δραστηριότητες παροχής Τεχνικών Συµβουλών, κ.α.), στον οποίο καταγράφονται 913 επιχειρήσεις µε συνολικό τζίρο 49,57 Μ για το έτος 2000. Τέλος στον τοµέα των χερσαίων µεταφορών έχει δηµιουργηθεί ένας σηµαντικός πυρήνας επιχειρήσεων (494 επιχειρήσεις µε συνολικό τζίρο 38,21 Μ για το 2000), που καλείται να αξιοποιήσει τις νέες συνθήκες και τις προοπτικές που διαµορφώνονται στην περιοχή µε στόχο να εξελιχθεί σε κέντρο διακίνησης εµπορευµάτων προς τις γειτονικές Βαλκανικές χώρες. Ανάµεσα στις σηµαντικές δυνατότητες ανάπτυξης του τριτογενή τοµέα ξεχωρίζουν οι εναλλακτικές µορφές τουρισµού (ορεινός - χειµερινός, περιπατητικός, παραλίµνιες δραστηριότητες, αγροτουρισµός, ελεγχόµενη θήρα, αξιοποίηση παραδοσιακών οικισµών) και υφίστανται σηµαντικού µεγέθους διαθέσιµες εκτάσεις. Η ανάγκη ολοκληρωµένης προβολής των πλεονεκτηµάτων του νοµού στον τοµέα του τουρισµού συνιστά κεντρική προτεραιότητα. Το µέσο κόστος αγοράς επαγγελµατικής στέγης (γραφεία στην πρωτεύουσα του Νοµού) κυµαίνεται µεταξύ 800-1000 / τ.µ., το µέσο κόστος ενοικιάσεως επαγγελµατικής στέγης (γραφεία στην πρωτεύουσα του Νοµού) κυµαίνεται µεταξύ 4,5 / τ.µ., ενώ το µέσο κόστος κτήσεως γης για τουριστική χρήση (ανέγερση ξενοδοχείου) κυµαίνεται µεταξύ 30-50 / τ.µ.. Την τελευταία τριετία η εξέλιξη των επενδύσεων στο σύνολο των παραγωγικών κλάδων του νοµού κρίνεται ικανοποιητική. Παρόλα αυτά και οι επιχειρήσεις του νοµού Κοζάνης συνεχίζουν να µην επενδύουν αρκετά σε τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών. Η συγκέντρωση στο νοµό Κοζάνης της πλειοψηφίας του πληθυσµού της Περιφέρειας (51,5% του πληθυσµού ΕΣΥΕ 2001) ενισχύει ολοένα και περισσότερο τις προοπτικές επενδύσεων για την κατασκευή συγκροτηµάτων εµπορικών κέντρων και χώρων αναψυχής. 142

2.35. Μητρώα Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου Κοζάνης Το Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο Κοζάνης (Ε.Β.Ε. Κοζάνης) ιδρύθηκε το 1918. Η παροχή των Μηχανογραφηµένων Υπηρεσιών προς τα µέλη του ξεκίνησε από το 1996. Το Ε.Β.Ε. Κοζάνης είναι µικτό Επιµελητήριο και καταχωρεί τα Μέλη του στα εξής τρία (3) τµήµατα: 1) το Βιοτεχνικό τµήµα που έχει α) τους Βιοτέχνες και β) τους Γουνοποιούς, β) το Εµπορικό, και γ) το Επαγγελµατικό. Σύµφωνα µε τα τελευταία στοιχεία του Ε.Β.Ε. Κοζάνης και έπειτα από την προσπάθεια εκκαθάρισης του µητρώου του, είναι εγγεγραµµένες και ενεργές 8.535 επιχειρήσεις (µέχρι και 15 09 2005). Η κατανοµή των ενεργών επιχειρήσεων στα τέσσερα τµήµατα του ΕΒΕ Κοζάνης δίνεται στον πίνακα που ακολουθεί: Α/Α ΤΜΗΜΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΝΕΡΓΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕ ΩΝ 1 ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ 1.755 2 ΓΟΥΝΟΠΟΙΩΝ 632 3 ΕΜΠΟΡΙΚΟ 1.928 4 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ 4.220 ΣΥΝΟΛΑ 8.535 Πίνακας 14. Κατανοµή Ενεργών Επιχειρήσεων στα Τέσσερα Τµήµατα του ΕΒΕ Κοζάνης. 15. 09. 2005. Από το σύνολο των εν ενεργεία µελών του Ε.Β.Ε. Κοζάνης, συνολικά 259 επιχειρήσεις δηλώνουν ότι έχουν εξαγωγική δραστηριότητα. Το µέγεθος των εξαγωγικών επιχειρήσεων µειώθηκε κατά 32 επιχειρήσεις σε σχέση µε το 2002. Η µείωση αυτή οφείλεται στη συρρίκνωση του κλάδου της Γουνοποιίας στην πόλη της Σιάτιστα όπου από 222 το 2002 σήµερα ασκούν εξαγωγική δραστηριότητα µόλις 188 επιχειρήσεις ποσοστό 69% του συνόλου των εξαγωγικών 143

επιχειρήσεων. Η κατανοµή των επιχειρήσεων αυτών ανά νοµική µορφή δίνεται στον επόµενο πίνακα. ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ Βιοτέχνες ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ Γουνοποιοί ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ Α.Ε. 11 2 3 1 ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 3 188 8 2 Ε.Π.Ε. 1 1 1 1 Ε.Ε. 2 0 0 0 Ο.Ε. 5 21 4 0 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ 1 0 2 0 Πίνακας 15. Εξαγωγικές Επιχειρήσεις Νοµού Κοζάνης ανά Κλάδο και Νοµική Μορφή, ΕΒΕ, 2005. Στη συνέχεια ακολουθούν πίνακες µε τα στοιχεία ιδρύσεων και λύσεων επιχειρήσεων του νοµού Κοζάνης ανά τµήµα και νοµική µορφή από το έτος 1998 έως και τις 31/12/2004 (εξαετία). Πίνακας 16. ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ Ι ΡΥΣΕΙΣ, 1998-31. 12. 04. ΤΜΗΜ 200 2 200 200 Α 1 0 3 4 ΣΥΝΟΛ ΒΙΟΤΕ 0 Ο ΧΝΙΚΟ 2 Α.Ε 2 0 3 1 27 ΑΤΟΜΙ ΚΕΣ 100 5 4 50 66 593 ΕΠΕ 4 0 1 0 10 Ε.Ε 3 1 2 1 10 ΜΟΝΟ ΠΡΩΣΩ ΠΗ ΕΠΕ 0 0 1 0 1 144

Ο.Ε 25 1 13 19 124 8 ΣΥΝΕΤ 0 0 0 0 3 ΑΙΡΙΣ ΜΟΙ Πίνακας 17. ΤΜΗΜΑ ΓΟΥΝΟΠΟΙΩΝ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ Ι ΡΥΣΕΙΣ, 1998-31.12.04. ΤΜΗΜΑ ΓΟΥΝΟΠΟ ΙΩΝ 200 1 200 2 200 3 2004 ΣΥΝΟ ΛΟ Α.Ε 0 0 1 0 2 ΑΤΟΜΙΚΕΣ 290 14 10 7 508 ΕΠΕ 0 0 0 0 2 Ε.Ε 0 1 0 0 1 ΜΟΝΟΠΡΩΣΩ ΠΗ ΕΠΕ 0 0 1 0 1 Ο.Ε 30 1 5 2 44 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣ ΜΟΙ 0 0 0 0 0 Πίνακας 18. ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ Ι ΡΥΣΕΙΣ, 1998-31.12.04. ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟ 2002 2003 2004 ΣΥΝΟΛΟ Α.Ε 5 2 1 28 145

ΑΤΟΜΙΚΕΣ 88 108 63 975 ΕΠΕ 4 1 1 21 Ε.Ε 2 2 2 10 ΜΟΝΟΠΡΩΣΩΠΗ ΕΠΕ 1 0 0 2 Ο.Ε 20 26 23 166 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ 0 0 0 5 Πίνακας 19. ΤΜΗΜΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ Ι ΡΥΣΕΙΣ, 1998-31.12.04. ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟ 2002 2003 2004 ΣΥΝΟΛΟ Α.Ε 4 8 5 47 ΑΤΟΜΙΚΕΣ 396 440 374 2602 ΕΠΕ 3 3 2 17 Ε.Ε 3 8 4 21 ΜΟΝΟΠΡΩΣΩΠΗ ΕΠΕ 0 2 2 5 Ο.Ε 49 59 53 273 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ 1 0 0 1 Πίνακας 20. ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ ΛΥΣΕΙΣ, 1998-31. 12. 04. ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΟ 2002 2003 2004 ΣΥΝΟΛΟ Α.Ε 0 1 0 4 146

ΑΤΟΜΙΚΕΣ 72 79 77 442 ΕΠΕ 0 1 0 6 Ε.Ε 0 0 0 4 ΜΟΝΟΠΡΩΣΩΠΗ ΕΠΕ 0 0 0 0 Ο.Ε 17 29 20 145 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ 0 0 0 0 Πίνακας 21. ΤΜΗΜΑ ΓΟΥΝΟΠΟΙΩΝ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ ΛΥΣΕΙΣ, 1998-31.12.04. ΤΜΗΜΑ ΓΟΥΝΟΠΟΙΩΝ 2002 2003 2004 ΣΥΝΟΛΟ Α.Ε 0 0 0 1 ΑΤΟΜΙΚΕΣ 50 138 225 570 ΕΠΕ 0 0 0 1 Ε.Ε 0 0 0 0 ΜΟΝΟΠΡΩΣΩΠΗ ΕΠΕ 0 0 0 0 Ο.Ε 5 12 2 38 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ 0 0 0 0 Πίνακας 22. ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ ΛΥΣΕΙΣ, 1998-31.12.04. ΤΜΗΜΑ 2002 2003 2004 ΣΥΝΟΛΟ 147

ΕΜΠΟΡΙΚΟ Α.Ε 3 1 1 8 ΑΤΟΜΙΚΕΣ 120 168 160 745 ΕΠΕ 3 3 3 17 Ε.Ε 0 2 1 8 ΜΟΝΟΠΡΩΣΩΠΗ ΕΠΕ 0 0 0 0 Ο.Ε 31 46 10 214 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ 0 0 0 1 Πίνακας 23. ΤΜΗΜΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΕΒΕ ΚΟΖΑΝΗΣ ΛΥΣΕΙΣ, 1998-31.12.04. ΤΜΗΜΑ ΕΠΑΓΕΛΜΑΤΙΚΟ 2002 2003 2004 ΣΥΝΟΛΟ Α.Ε 0 4 1 10 ΑΤΟΜΙΚΕΣ 300 445 300 1864 ΕΠΕ 2 1 1 12 Ε.Ε 2 1 1 11 ΜΟΝΟΠΡΩΣΩΠΗ ΕΠΕ 0 0 0 0 Ο.Ε 13 79 73 294 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ 0 0 0 0 Από τα δεδοµένα που παρατέθηκαν προκύπτουν τα ακόλουθα κύρια συµπεράσµατα: 148

Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων του Νοµού, σ όλα ανεξαιρέτως τα τµήµατα, είναι Ατοµικές επιχειρήσεις, ενώ ακολουθούν οι Οµόρρυθµες και οι Ανώνυµες Εταιρίες. Στο Βιοτεχνικό τµήµα του Επιµελητηρίου Κοζάνης, για τη διετία 2003 2004, ιδρύθηκαν 164 επιχειρήσεις ενώ την ίδια στιγµή διαγράφτηκαν 207. Παρατηρείται λοιπόν µία αρνητική σχέση ιδρύσεων ως προς τις διαγραφές της τάξης των 43 επιχειρήσεων. Στο τµήµα των Γουνοποιών, η αρνητική σχέση ιδρύσεων ως προς τις διαγραφές επιχειρήσεων για τη διετία 2003 2004 λαµβάνει τεράστια διάσταση. Συγκεκριµένα, διαγράφτηκαν 377 επιχειρήσεις στην πλειοψηφία τους ατοµικές και ιδρύθηκαν µόλις 28 (αρνητική διαφορά 349 επιχειρήσεων). Το γεγονός αυτό καταδεικνύει το τεράστιο πρόβληµα του κλάδου της Γουνοποιίας µε τις θλιβερές κατά επέκταση συνέπειες που αυτό συνεπάγεται για την απασχόληση και το ΑΕΠ του Νοµού. Στο Εµπορικό τµήµα, η κατάσταση για τη διετία 2003 2004 δεν είναι διαφορετική από αυτή των δύο προηγούµενων τµηµάτων. Πιο συγκεκριµένα ιδρύθηκαν 244 επιχειρήσεις στην πλειοψηφία τους ατοµικές και διαγράφτηκαν 395 (αρνητική διαφορά 151 επιχειρήσεων). Στο Επαγγελµατικό τµήµα του Επιµελητηρίου, τη διετία 2003 2004 ιδρύθηκαν 836 επιχειρήσεις και διαγράφτηκαν 909 (αρνητική διαφορά 73 επιχειρήσεων). Για τη διετία 2003 2004 ο πυρήνας των Οµόρρυθµων επιχειρήσεων σηµείωσε αισθητή βελτίωση αφού ενδυναµώθηκε κατά 69 επιχειρήσεις γεγονός το οποίο αποτυπώνει την προτίµηση των επιχειρηµατιών ως προς την εν λόγω νοµική µορφή. Η σχέση ανάµεσα στις ιδρύσεις και διαγραφές ανωνύµων εταιριών για τη διετία 2003 2004 διατηρείται στο ίδιο επίπεδο µε τα προηγούµενα έτη (1998 2002). Επιπλέον, από τα στοιχεία που διατηρούνται στο Ε.Β.Ε. Κοζάνης βρέθηκαν για το αντίστοιχο χρονικό διάστηµα δύο (2) επιχειρήσεις υπό εκκαθάριση. Αυτές είναι για το 2001 µία (1) Οµόρρυθµος επιχείρηση στο Εµπορικό τµήµα και µία (1) Ανώνυµος Επιχείρηση στο Επαγγελµατικό Τµήµα. 149

Στο Ε.Β.Ε. Κοζάνης δεν τηρούνται στοιχεία για τις πτωχεύσεις, τις επεκτάσεις και τις οικονοµικές επιδόσεις των επιχειρήσεων. Σε κάθε περίπτωση η εικόνα της κίνησης των επιχειρήσεων στην αγορά του Νοµού Κοζάνης δεν είναι ικανοποιητική και αντικατοπτρίζει τα προβλήµατα και τις δυσκολίες που υφίστανται σε καθηµερινή βάση οι περισσότεροι επιχειρηµατίες. Οι προσδοκίες της επιχειρηµατικής κοινότητας στο νοµό στηρίζονται εξ ολοκλήρου στην άµεση και ουσιαστική αντιµετώπιση όλων των καθηµερινών προβληµάτων της αγοράς (π.χ. παραεµπόριο), την προσαρµογή των εθνικών και κοινοτικών προγραµµάτων στις ιδιαιτερότητες και τα δεδοµένα της περιοχής, στην παροχή κινήτρων για την ενίσχυση της απασχόλησης. 2.36. Συµπεράσµατα από την Ενδιάµεση Αξιολόγηση ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας 2000 2006 (Νοέµβριος 2003) Από την Ενδιάµεση Αξιολόγηση του ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας 2000 2006, που πραγµατοποιήθηκε το Νοέµβριο του 2003, και µε γνώµονα τις επιµέρους εξελίξεις και την πρόοδο του Προγράµµατος σε Μέτρα που προάγουν άµεσα ή έµµεσα την επιχειρηµατική και τεχνολογική επίδοση της Περιφέρειας προκύπτουν τα ακόλουθα κύρια συµπεράσµατα: Στο επόµενο επίπεδο της δοµής του ΠΕΠ, µεταξύ των Μέτρων τα οποία παρέµειναν χωρίς καµία ένταξη έργων περιλαµβάνονταν τα ακόλουθα ιδιαίτερα κρίσιµα για την τόνωση της τοπικής επιχειρηµατικότητας Μέτρα: Μέτρο 2.2 Επιχειρηµατικές υποδοµές. Μέτρο 4.4 Ενίσχυση δικτύων συνεργασιών και εξωστρέφειας των επιχειρήσεων. Μέτρο 4.5 Ανάπτυξη τουριστικών υποδοµών, δοµών και δραστηριοτήτων. Μέτρο 4.6 Κοινωνία της Πληροφορίας. Μέτρο 5.7 Ενθάρρυνση τουριστικών τοπικών (βιοτεχνικών) δραστηριοτήτων. Σχόλια ανά Μέτρο που σχετίζεται µε την ενίσχυση της επιχειρηµατικής και τεχνολογικής φύσεως της Περιφέρειας: 150

Για το Μέτρο 2.1: Υποδοµές Μεταφορών και παρά την ένταξη 12 έργων µεγάλου µεγέθους (9 οδικού δικτύου και 3 βελτίωσης σιδηροδροµικού δικτύου), το ποσοστό απορρόφησης του Μέτρου έως τις 20/10/2003 χαρακτηριζόταν ως µη ικανοποιητικό και ανέρχονταν στο 13,1%. Για το Μέτρο 2.2: Επιχειρηµατικές υποδοµές δεν υπήρχε ένταξη έργων (µηδενική απορρόφηση) έως και τις 20/10/2003. Σηµειώνεται ότι για την πρόοδο του Μέτρου αναγνωρίζεται ως κρίσιµο εµπόδιο η καθυστέρηση της ολοκλήρωσης των απαιτούµενων θεσµικών ρυθµίσεων από τα αρµόδια Υπουργεία. Για το Μέτρο 3.5: Ανάπτυξη βασικών υποδοµών και µεταφορών αστικών κέντρων και από τα οικονοµικά στοιχεία του Προγράµµατος (20/10/2003) παρατηρείται επιτάχυνση της απορρόφησης το τρίτο τρίµηνο του 2003. Ως αποτέλεσµα το ποσοστό απορρόφησης ανήλθε στο 36,6% του προϋπολογισµού του Μέτρου, ενώ οι εκτιµήσεις της ΕΥ έως το τέλος του 2003 ανέφεραν ποσοστό απορρόφησης της τάξεως του 49,8%. Το Μέτρο 3.6: Βελτίωση αστικών υποδοµών και υπηρεσιών ολοκληρωµένης παρέµβασης και ανάπτυξης σε τοπικές ζώνες µικρής κλίµακας παρουσιάζει ιδιαίτερα χαµηλή πρόοδο, η οποία σύµφωνα µε την ΕΥ οφείλεται στην ανετοιµότητα των Τελικών ικαιούχων και του µεγάλου χρονικού διαστήµατος που απαιτείται για την προετοιµασία των µελετών και αδειοδοτήσεων των έργων που περιλαµβάνονται στα επιχειρηµατικά σχέδια των παρεµβάσεων (στις 20/10/03 το ποσοστό απορρόφησης του Μέτρου ως προς τον αρχικό προϋπολογισµό ανέρχονταν στο 0,1%). Για το Μέτρο 4.3 Ενσωµάτωση καινοτοµίας και τεχνολογίας ενίσχυση εφαρµοσµένης έρευνας το ποσοστό απορρόφησης ανέρχονταν στις 20/10/2003 στο 7,4% του συνολικού προϋπολογισµού του Μέτρου, ενώ οι εκτιµήσεις της ΕΥ ανέφεραν ότι στα τέλη του 2003 οι πληρωµές θα ανέλθουν στο 14,6% της Συνολικής απάνης του Μέτρου. Προβληµατική εκτιµάται ότι θα είναι η Κατηγορία Πράξης 4.1.1 : Ενίσχυση προγραµµάτων έρευνας και καινοτοµίας από επιχειρήσεις αφού στην περιφέρεια οι επιχειρήσεις είναι ως επί το πλείστον µικρές και δεν επενδύουν σε έρευνα και ανάπτυξη. Για το Μέτρο 4.4 Ενίσχυση δικτύων συνεργασιών και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, δεν πραγµατοποιήθηκε ένταξη, ενώ η ενεργοποίησή του µεταφέρεται για το 2004, µε µείωση των αρχικού προβλεπόµενου προϋπολογισµού (διαδικασία αναθεώρησης). Σηµειώνεται ότι για την πρόοδο του 151

Μέτρου αναγνωρίζονται ως κρίσιµα εµπόδια: α) η καθυστέρηση της ολοκλήρωσης των απαιτούµενων θεσµικών ρυθµίσεων από τα αρµόδια Υπουργεία, και β) η επικάλυψη των δράσεων του Μέτρου µε άλλα Επιχειρησιακά Προγράµµατα (π.χ. ΕΠΑΝ). Για το Μέτρο 4.5 Ανάπτυξη υποδοµών και προώθηση τουριστικών δραστηριοτήτων, η απορροφητικότητα έως τις 20/10/2003 παρέµεινε σε µηδενικά επίπεδα, ενώ η εκτίµηση της ΕΥ ανέφερε ότι έως το τέλος του 2003 οι πληρωµές θα ανέλθουν στο 10% της συνολικής δαπάνης. Για το Μέτρο 4.6 Κοινωνία των Πληροφοριών δεν υπήρξαν εντάξεις σε καµία κατηγορία πράξεων, παρά το γεγονός ότι µέχρι τις 20/10/2003 είχαν γίνει προκηρύξεις δράσεων σε δύο από τις πέντε Κατηγορίες Πράξεων του Μέτρου (µεταξύ αυτών και η 4.6.4: «ΤΠΕ στο Παραγωγικό Περιβάλλον»). Για το Μέτρο 5.1 Επενδύσεις σε επίπεδο γεωργικής εκµετάλλευσης, παρά το εξαιρετικό ποσοστό συµβασιοποίησης, το ποσοστό απορρόφησης του Μέτρου χαρακτηρίζεται χαµηλό (αντιστοιχεί στο 12,5% της ηµόσιας απάνης του µέτρου). Για το Μέτρο 5.2 Ορθολογική αξιοποίηση υδάτινων πόρων, και παρά την ένταξη σ αυτό επτά µεγάλων έργων (φραγµάτων) το ποσοστό απορρόφησης του Μέτρου χαρακτηρίζεται χαµηλό (αντιστοιχεί στο 6,9% της ηµόσιας απάνης του Μέτρου). Για το Μέτρο 5.3 Αναδασµοί Παράλληλα έργα αναδασµού Βελτίωση βοσκοτόπων είχαν ενταχθεί έως τις 20/10/2003 17 µικρά έργα, ενώ το ποσοστό απορρόφησης του Μέτρου αντιστοιχούσε στο 24,5% της δηµόσιας δαπάνης του Μέτρου. Η εκτίµηση της ΕΥ ανέφερε ότι έως τα τέλη του 2003 θα υλοποιούνταν 109 χλµ. Αγροτικής οδοποιίας, χωρίς όµως να υλοποιηθούν κάποια από τα Παράλληλα Έργα Αναδασµού (ΠΕΑ Κατηγορία Πράξεων 5.1.2) ή τους υλοποιούµενους αναδασµούς. Για το Μέτρο 5.4 άση ασοπονία είχαν ενταχθεί έως τις 20/10/2003 15 έργα, ενώ το ποσοστό απορρόφησης του Μέτρου αντιστοιχούσε στο 20,3% της δηµόσιας δαπάνης του Μέτρου. Η εκτίµηση της ΕΥ ανέφερε ότι έως τα τέλη του 2003 θα ολοκληρώνονταν 58,3 χλµ. δασικού δρόµου. 152

Για το Μέτρο 5.5 Ανάπτυξη υποδοµών αγροτικού χώρου είχαν ενταχθεί έως τις 20/10/2003 15 έργα (κυρίως αγροτικής οδοποιίας και κτηνοτροφικών υποδοµών), ενώ το ποσοστό απορρόφησης του Μέτρου ήταν ιδιαίτερα ικανοποιητικό, αφού αντιστοιχούσε στο 30,6% της δηµόσιας δαπάνης του Μέτρου. Η εκτίµηση της ΕΥ ανέφερε ότι έως τα τέλη του 2003 θα ολοκληρώνονταν 38,8 χλµ. αγροτικής οδοποιίας και θα υλοποιούνταν όλες οι παρεµβάσεις - έργα των πέντε κτηνοτροφικών ζωνών. Για το Μέτρο 5.7 Ενθάρρυνση τουριστικών τοπικών (βιοτεχνικών κλπ) δραστηριοτήτων µέχρι τις 20/10/2003 δεν είχαν ενταχθεί έργα (µηδενική απορρόφηση), ενώ και η εκτίµηση της ΕΥ έως το τέλος του 2003 δεν ανέφερε την ένταξη έργων σε καµία από τις κατηγορίες Πράξεων του Μέτρου. Σηµειώνεται ότι για την πρόοδο του Μέτρου αναγνωρίζεται ως κρίσιµο εµπόδιο η επικάλυψη των δράσεων του Μέτρου µε άλλα Επιχειρησιακά Προγράµµατα (π.χ.επαααυ και LEADER +) Για το Μέτρο 6.1 Ανάπτυξη βασικών υποδοµών και µεταφορών αναφέρεται ότι έως το 20/10/2003 είχε ενταχθεί µόλις ένα έργο (πλωτή πεζογέφυρα στη λίµνη Πρέσπα) το οποίο εντάσσονταν στην κατηγορία βελτίωσης της επαρχιακής οδοποιίας. Το ποσοστό απορρόφησης του Μέτρου χαρακτηρίστηκε χαµηλό (15,2% της δηµόσιας δαπάνης), ενώ από τις εκτιµήσεις της ΕΥ προκύπτει ότι έως το τέλος του 2003 θα επιτυγχάνονταν οι προβλέψεις του έτους για τη βελτίωση της επαρχιακής οδοποιίας. Για το Μέτρο 6.4 Αξιοποίηση τοπικών πόρων αναφέρεται ότι έως το 20/10/2003 δεν υπήρξε ένταξη έργου σε καµία κατηγορία πράξεων του Μέτρου (µηδενική απορρόφηση). Από εκτιµήσεις της ΕΥ προκύπτει ότι έως το τέλος του 2003 δε θα πραγµατοποιούνταν κανένας από τους στόχους του Μέτρου. Σηµειώνεται ότι για την πρόοδο του Μέτρου αναγνωρίζεται ως κρίσιµο εµπόδιο η επικάλυψη των δράσεων του Μέτρου µε άλλα Επιχειρησιακά Προγράµµατα (π.χ.επαααυ και LEADER +). Υπενθυµίζεται ότι το εν λόγω Μέτρο είναι ιδιαίτερα κρίσιµο για την επιχειρηµατική φύση της Περιφέρειας, αφού στοχεύει κυρίως στην ενίσχυση των παραγωγικών δραστηριοτήτων στον αγροτικό χώρο και στην ενίσχυση των επενδύσεων στις γεωργικές εκµεταλλεύσεις για τη βελτίωση της ποιότητας και της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών προϊόντων. 153

Για το Μέτρο 4.1: Ενίσχυση Επιχειρήσεων (υποστηρίζονται δράσεις µόνο στην Κατηγορία Πράξης 4.1.1: Επενδυτικά σχέδια για την ίδρυση νέων και την ενίσχυση υφιστάµενων επιχειρήσεων στα πλαίσια του Αναπτυξιακού Νόµου 2601/98) έχουν ενταχθεί 3 έργα (αυτά είναι οι Ιδιωτικές Επενδύσεις 2000, 2001 και 2002 οι οποίες συνολικά περιλαµβάνουν 15 επενδυτικά σχέδια επιχειρήσεων. Τα οικονοµικά στοιχεία της πορείας του Προγράµµατος καταδεικνύουν την επιτάχυνση της απορρόφησης στο τρίτο τρίµηνο του 2003. Έως τις 20/10/2003 το ποσοστό απορρόφησης του Μέτρου ανήλθε στο 14,2%. Οι ιδιωτικές επενδύσεις που υπάχθηκαν στα επενδυτικά κίνητρα του Αναπτυξιακού Νόµου Ν. 2601/98 στην διάρκεια ισχύς του αποτυπώνονται στις γραµµές που ακολουθούν. Πιο συγκεκριµένα: 2.37. Ιδιωτικές Επενδύσεις του Ν. 2601/98 Σύµφωνα µε τα διαθέσιµα δεδοµένα, στον Αναπτυξιακό Νόµο Ν. 2601/98 έχουν υπαχθεί, µέχρι το εκέµβριο του 2004 που αυτός βρέθηκε σε ισχύ, 75 επενδυτικά σχέδια, συνολικού ύψους επενδύσεων 41.297.712,94. Για τα επενδυτικά αυτά σχέδια το συνολικό ποσό της δηµόσιας επιχορήγησης ανήλθε στα 13.941.606,40. Επιπλέον, εκτιµάται ότι οι επενδύσεις αυτές οδήγησαν ή θα οδηγήσουν σταδιακά στη δηµιουργία 463 νέων θέσεων εργασίας. Στους πίνακες που ακολουθούν αποτυπώνεται η κατανοµή των υπαγωγών του Ν. 2601/98 της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας: α) ανά Νοµό, β) ανά αντικείµενο επένδυσης και γ) ανά τοµέα οικονοµικής δραστηριότητας: Πίνακας 24. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΥΠΑΓΩΓΩΝ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ ΣΤΑ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΟΥ Ν. 2601/98 ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 1998 2004. 154

Αριθµός Επενδυτικών Σχεδίων που Υπάχθησαν στα Επενδυτικά Κίνητρα του Ν. 2601/98 ανά Νοµό της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας για την Περίοδο 1998-2004 Σ υ χ ν ό τ η τ α 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Νοµός Γρεβενών Νοµός Καστοριάς Νοµός Κοζάνης Νοµός Φλώρινας Νοµός Γρεβενών Νοµός Καστοριάς Νοµός Κοζάνης Νοµός Φλώρινας Κατανοµή Υπαγωγών ανά Νοµό της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας Από το άνω διάγραµµα προκύπτει ότι από τα 75 επενδυτικά σχέδια που υπάχθησαν στα επενδυτικά κίνητρα του Ν. 2601/98 τη χρονική περίοδο από το 1998 2004 τα 35 προήλθαν από τον Νοµό Κοζάνης, 16 από τον Νοµό Καστοριάς, 22 από τον Νοµό Φλώρινας και 2 από τον Νοµό Γρεβενών. Πίνακας 25. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΥΠΑΓΩΓΩΝ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΤΟΥ Ν. 2601/98 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 1998-2004. 155

Συχνότητα Υπαγωγών ανά Κατηγορία Επενδυτικού Σχεδίου του Ν. 2601/98 60 50 ηµιουργία Ίδρυση Μονάδων Συχνότητα 40 30 20 10 Εκσυγχρονισµός Μονάδων Επέκταση Μονάδων 0 ηµιουργία Ίδρυση Μονάδων Εκσυγχρονισµός Μονάδων Επέκταση Μονάδων Επέκταση Εκσυγχρονισµός Μονάδων Κατηγορία Επενδυτικού Σχεδίου Μετατροπή Παραδοσιακού Κτιρίου σε ξενώνα Επέκταση Εκσυγχρονισµός Μονάδων Μετατροπή Παραδοσιακού Κτιρίου σε ξενώνα Από το άνω διάγραµµα προκύπτει ότι η πλειοψηφία των επενδυτικών σχεδίων που υποβλήθηκαν την περίοδο 1998 2004 αφορούσαν τη δηµιουργία και ίδρυση νέων µονάδων καθώς και τον εκσυγχρονισµό των υφισταµένων, ακολουθούν τα επενδυτικά σχέδια επέκτασης, επέκτασης και εκσυγχρονισµού καθώς και της µετατροπής παραδοσιακού κτιρίου σε ξενώνα. Πίνακας 26. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΥΠΑΓΩΓΩΝ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ Ν. 2601/98. Πλήθος Υπαγωγών ανά Παραγωγικό Τοµέα της Οικονοµίας στα Πλαίσια του Ν. 2601/98 60 50 Αριθµός 40 30 20 10 Πρωτογενής ευτερογενής Τριτογενής Τουρισµός 0 Πρωτογενής ευτερογενής Τριτογενής Τουρισµός Τοµείς Οικονοµικής ραστηριότητας 156

Από τον άνω πίνακα, διαπιστώνεται, ότι η πλειοψηφία των επενδυτικών προτάσεων που υπάχθησαν στα επενδυτικά κίνητρα του Ν. 2601/98 την περίοδο 1998 2004 αφορούσαν επενδύσεις του δευτερογενούς τοµέα της παραγωγής. Αξίζει να σηµειωθεί ότι από τις 57 υπαχθήσες επενδυτικές προτάσεις του δευτερογενούς τοµέα 9 αφορούσαν τον τοµέα της Γούνας και έρµατος (ΣΤΑΚΟ 2003, 18.30). Οι 7 από αυτές πραγµατοποιήθηκαν στον Νοµό Καστοριάς και οι 2 υποβλήθηκαν από επιχειρήσεις της Σιάτιστας (Νοµός Κοζάνης). Επιπρόσθετα, στα πλαίσια των επενδύσεων του πρωτογενούς τοµέα της οικονοµικής δραστηριότητας και σε άµεση συνάρτηση µε τον κλάδο της Γούνας και έρµατος έγινε υπαγωγή µίας επενδυτικής πρότασης για την ίδρυση µονάδας εκτροφής γουνοφόρων ζώων και παραγωγής γουνοφόρων δερµάτων (ΣΤΑΚΟ 2003 14.90) στη Σιάτιστα του Νοµού Κοζάνης. Στους πίνακες που ακολουθούν απεικονίζεται η κατανοµή και η συχνότητα υπαγωγής επενδυτικών σχεδίων ανά Νοµό της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας για την περίοδο ισχύς του Ν. 2601/98. Πιο συγκεκριµένα: Πίνακας 27. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 1998 2004. Ν. 2601/98 1998-2004 Νοµός Γρεβενών Νοµός Καστοριάς Νοµός Κοζάνης Νοµός Φλώρινας Σύνολο Υπαγωγών ανά Έτος: 1998 0 0 6 2 8 1999 1 0 9 1 11 2000 0 0 4 7 11 2001 0 6 4 3 13 2002 1 6 6 3 16 2003 0 3 4 2 9 2004 0 1 2 4 7 Σύνολο Υπαγωγών ανά Νοµό: 2 16 35 22 75 Το 1998: Έγινε υπαγωγή 8 επενδυτικών προτάσεων, δύο για τον Νοµό Φλώρινας και 6 στον Νοµό Κοζάνης. Ο αριθµός αυτός είναι κατά πολύ µικρότερος από τον αριθµό των υπαγωγών του προηγούµενου έτους 1997 στα πλαίσια του Ν. 1892/90 όπως αυτός ίσχυσε µετά την κοινή υπουργική απόφαση του 1995 για τον καθορισµό των φθίνουσων γεωγραφικών περιοχών. 157

Το 1999: Υπαχθήκανε 11 επενδυτικά σχέδια, 9 από τον Νοµό Κοζάνης, 1 από τον Νοµό Γρεβενών και 1 από τον Νοµό Φλώρινας. Το 2000: Υπαχθήκανε 11 επενδυτικά σχέδια, 4 για τον Νοµό Κοζάνης, και 7 για τον Νοµό Φλώρινας. Το 2001: Υπαχθήκανε 13 επενδυτικά σχέδια, 6 από τον Νοµό Καστοριάς, 4 από τον Νοµό Κοζάνης και 3 από τον Νοµό Φλώρινας. Το 2002: Υπαχθήκανε 16 επενδυτικά σχέδια, 6 από τον Νοµό Καστοριάς, 6 από τον Νοµό Κοζάνης και 3 από τον Νοµό Φλώρινας και 1 από τον Νοµό Γρεβενών. Το 2003: Υπαχθήκανε 9 επενδυτικά σχέδια, 3 από τον Νοµό Καστοριάς, 4 από τον Νοµό Κοζάνης και 2 από τον Νοµό Φλώρινας. Το 2004: Υπαχθήκανε 7 επενδυτικά σχέδια, 1 από τον Νοµό Καστοριάς, 2 από τον Νοµό Κοζάνης και 4 από τον Νοµό Φλώρινας. Πίνακας 28. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ Ν. 2601/98 ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟ Ο 1998-2004. Συχνότητα Υπαγωγής Επενδυτικών Σχεδίων ανά Νοµό της υτικής Μακεδονίας για την περίοδο 1998-2004. 9 Συχνότητα 8 7 6 5 4 3 2 Νοµός Γρεβενών Νοµός Καστοριάς Νοµός Κοζάνης Νοµός Φλώρινας 1 0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Νοµός Γρεβενών Νοµός Καστοριάς Νοµός Κοζάνης Νοµός Φλώρινας Υπαγωγές ανά Νοµό για τα έτη 1998-2004. 158

Από την άνω ανάλυση εντοπίζεται η αδυναµία αφενός του Επιχειρηµατικού Κόσµου της υτικής Μακεδονίας (σύνολο των 4 Νοµών) να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των προδιαγραφών του Ν. 2601/98 και αφετέρου η εν γενείς αδυναµίες του Νόµου ως προς τα είδη των ενισχύσεων ανά κατηγορία επένδυσης και γεωγραφικής τµηµατοποίησης της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας. Πρέπει επιπρόσθετα να σηµειωθεί ότι για το χρονικό διάστηµα 1995 1997, εντός του οποίου συγκεκριµένες περιοχές του Νοµού Κοζάνης και της υτικής Μακεδονίας εντάχθηκαν στα πλαίσια του άρθρου 9 του Ν. 2324/95 όπως αυτός διαµορφώθηκε και ίσχυσε µετά το Π.. 456 της 29 ης εκεµβρίου του 1995, ο αριθµός των επενδυτικών σχεδίων που υπάχθησαν στα επενδυτικά κίνητρα του Αναπτυξιακού Νόµου ανήλθε στα εκατόν πέντε (105, 24 το 1995, 28 το 1996 και 53 το 1997), δηµιουργώντας τεράστια εισροή κεφαλαίων προς τον επιχειρηµατικό κόσµο της Περιφέρειας και ουσιαστική συµβολή στην απασχόληση. Η πορεία των επενδύσεων στα πλαίσια του Αναπτυξιακού Νόµου της Χώρας αναµένεται να βελτιωθεί µέσα από την Νέα του µορφή, όπως αυτή ισχύει από την 1/1/2005 στα πλαίσια του Ν.3299/04. 2.38. Υπαγωγές Μικροµεσαίων Επιχειρήσεων στα Πλαίσια των Επενδυτικών κινήτρων του ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας Α και Β κύκλος. Για το Μέτρο 4.2 Στήριξη ενίσχυση µικροµεσαίων και πολύ µικρών επιχειρήσεων και προώθηση τοπικών προϊόντων, έχουν προκηρυχθεί και υλοποιηθεί οι δύο κύκλοι. Τα συγκεκριµένα επενδυτικά κίνητρα έχουν συγκεντρώσει το ενδιαφέρον της επιχειρηµατικής κοινότητας της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας. Πιο συγκεκριµένα: Στον πρώτο κύκλο της προκήρυξης 2003: Εντάχθηκαν 114 επιχειρηµατικές προτάσεις, εκ των οποίων, οι 92 υποβλήθηκαν από υφιστάµενες επιχειρήσεις του µεταποιητικού τοµέα, οι 14 από νέες (υπό σύσταση) επιχειρήσεις του µεταποιητικού τοµέα και οι 8 από υφιστάµενες επιχειρήσεις του τοµέα τουρισµού. Η εν λόγω κατανοµή αποτυπώνεται στον πίνακα που ακολουθεί. 159

Πίνακας 29. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΤΟΥ Α ΚΥΚΛΟΥ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΣΤΟ Π.Ε.Π ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ. ΥΠΑΓΩΓΕΣ Μ.Μ.Ε ΣΤΑ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΟΥ Π.Ε.Π ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΤΟ 2003 - ΥΠΑΓΩΓΕΣ Α ΚΥΚΛΟΣ 100 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ 90 80 70 60 50 40 30 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΝΕΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 20 10 0 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΝΕΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΌ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΌ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ ΣΕ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Από τις 114 επιχειρηµατικές προτάσεις που υπάχθησαν στα επενδυτικά κίνητρα του πρώτου κύκλου προκήρυξης του Π.Ε.Π υτικής Μακεδονίας Στήριξη Ενίσχυση Μικροµεσαίων και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων και Προώθηση Τοπικών Προϊόντων, προχώρησαν σε υλοποίηση των επιχειρηµατικών σχεδίων τους οι 100 επιχειρήσεις, ενώ 14 επιχειρηµατικά σχέδια ανακλήθηκαν. Ο συνολικός επιχορηγούµενος προϋπολογισµός των υπαχθέντων επιχειρηµατικών προτάσεων του µέτρου ανήλθε σε 12.186.342,16 Μ. Στον δεύτερο κύκλο της προκήρυξης 2004 2 : Εντάχθηκαν 111 επιχειρηµατικές προτάσεις, εκ των οποίων, οι 66 υποβλήθηκαν από υφιστάµενες επιχειρήσεις του µεταποιητικού τοµέα, οι 24 από νέες (υπό σύσταση) επιχειρήσεις του µεταποιητικού τοµέα και οι 21 από υφιστάµενες επιχειρήσεις του τοµέα τουρισµού, Η εν λόγω κατανοµή αποτυπώνεται στον πίνακα που ακολουθεί. 2 Πηγή:.Ι.Σ.Α Περιφέρειαςςς υτικής Μακεδονίας 2004. 160

Πίνακας 30. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΤΟΥ Β ΚΥΚΛΟΥ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΣΤΟ Π.Ε.Π ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ. ΥΠΑΓΩΓΕΣ Μ.Μ.Ε ΣΤΑ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΟΥ Π.Ε.Π ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΤΟ 2004 - ΥΠΑΓΩΓΕΣ Β ΚΥΚΛΟΣ 70 60 50 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ 40 30 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΝΕΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 20 10 0 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΟ ΜΕΤ Α ΠΟΙΗΤ ΙΚΕ Σ ΝΕΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΌ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΌ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ ΣΕ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΗς ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Από τις 111 επιχειρηµατικές προτάσεις που υπάχθησαν στα επενδυτικά κίνητρα του δεύτερου κύκλου προκήρυξης του Π.Ε.Π υτικής Μακεδονίας Στήριξη Ενίσχυση Μικροµεσαίων και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων και Προώθηση Τοπικών Προϊόντων, προχώρησαν και βρίσκονται στο στάδιο της υλοποίησης και οι 111 επιχειρήσεις, µέχρι στιγµής δεν έχει καταγραφεί κάποιο επιχειρηµατικό αίτηµα απένταξης ή ανάκλησης της απόφασης υπαγωγής. Ο συνολικός επιχορηγούµενος προϋπολογισµός των υπαχθέντων επιχειρηµατικών προτάσεων του µέτρου ανήλθε σε 15.835.813,54 Μ. 2.39. Γενικός Σχολιασµός ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας Σύµφωνα µε το πόρισµα της Ενδιάµεσης Έκθεσης Αξιολόγησης του ΠΕΠ προκύπτει ότι, παρά το γεγονός ότι η ενεργοποίηση των Μέτρων του ΠΕΠ και οι βαθµοί 161

ένταξης οικονοµικού και φυσικού αντικειµένου κρίνονται ικανοποιητικοί, τόσο ο βαθµός υλοποίησης των έργων του Προγράµµατος, µε βάση το ποσοστό απορρόφησης πόρων, (7,9%), όπως και η πρόοδος στην πραγµατοποίηση του φυσικού αντικειµένου είναι µη ικανοποιητικοί. Σε κάθε περίπτωση αναγνωρίζονται οι τεράστιες προσπάθειες που καταβλήθηκαν για την επιτάχυνση του προγράµµατος στο 3 ο και 4 ο τρίµηνο του 2003. Επισηµαίνεται δε ότι, ενώ στις 30/06/2003 οι πληρωµές (συνολικός προϋπολογισµός) ανέρχονταν σε 38,6 MEuro, η αντίστοιχη επίδοση ανήλθε στα 61,8 ΜEuro στις 20/10/2003 (δηλαδή σε διάστηµα µόλις 110 ηµερών) σηµειώνοντας αύξηση της απορρόφησης κατά 60% 3. Από την ίδια Έκθεση τονίζεται ότι τα κύρια εµπόδια αποτελεσµατικότητας για την υλοποίησης του ΠΕΠ είναι: Τα θεσµικά κενά, τα οποία επηρεάζουν την ετοιµότητα για ενεργοποίηση των παρεµβάσεων (κανονιστικές πράξεις, ΚΥΑ), καθώς και Ορισµένες επιµέρους δυσκολίες που αντιµετωπίζουν οι φορείς υλοποίησης να ανταποκριθούν στις αυξηµένες απαιτήσεις της 3 ης προγραµµατικής περιόδου (π.χ. απουσία µελετών για τα έργα που προτάθηκαν ως επιθυµητά προς ένταξη, απουσία εξειδικευµένων πυρήνων στελεχών, περιορισµένη υλικοτεχνική υποδοµή φορέων ειδικά της τοπικής αυτοδιοίκησης). 2.40. Κοµβικά Σηµεία Ενδιάµεσης Αξιολόγησης ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας 2000 2006 Το ΠΕΠ αποδίδει µέχρι σήµερα µεγάλη βαρύτητα στις επενδύσεις σε υποδοµές, οι οποίες φαίνεται ότι έχουν, τουλάχιστον βραχυπρόθεσµα, µικρότερο, έναντι του αναµενόµενου, αντιστάθµισµα στην επίδοση της παραγωγικής βάσης της Περιφέρειας, η οποία παραµένει ευάλωτη λόγω της κοστοβόρας προσαρµογής του παραγωγικού της προτύπου στις νέες συνθήκες εγχώριου και διεθνούς ανταγωνισµού. Ειδικότερα, υπάρχουν 23 Μέτρα του ΠΕΠ που χαρακτηρίζονται ως ΥΠΟ ΟΜΕΣ, 9 ως ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ και 4 ως ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ. Τα παραπάνω 3 Πηγή: Μελέτη για την αποτύπωση των Επιχειρηµατικών Τάσεων της Περιφέρειαςςς υτικής Μακεδονίας Σ.Β.Β.Ε / Ενδιάµεση αξιολόγηση ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας 2003. 162

χαρακτηρίζονται από µεγάλη διαφοροποίηση στη µέχρι σήµερα συγκριτική τους επίδοση. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 15 Μέτρα, τα οποία κατατάσσονται βάσει του µέσου όρου τους στις δύο ανώτερες βαθµίδες της κλίµακας αξιολόγησης, τα 12 είναι ΥΠΟ ΟΜΕΣ ενώ µόλις 3 είναι ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ. Αντίθετα, µεταξύ των 13 Μέτρων µε τη χαµηλότερη µέση επίδοση 5 είναι ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ, 4 ΥΠΟ ΟΜΕΣ και 4 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ. Στο σύνολο των 18 µέτρων για τα οποία σχολιάστηκε η πρόοδός τους σε όρους απορρόφησης (προαναφέρθηκαν), και τα οποία εκτιµάται ότι µπορούν να επηρεάσουν άµεσα ή έµµεσα την επιχειρηµατική και τεχνολογική επίδοση της Περιφέρειας, παρατηρούµε ότι σχεδόν τα 5 από τα αυτά χαρακτηρίζονται από ικανοποιητικές επιδόσεις, ενώ στα υπόλοιπα 13 σηµειώνεται ιδιαίτερα χαµηλό έως µηδενικό ποσοστό απορρόφησης (ιδιαίτερα στα Μέτρα 2.2, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 5.1, 5.7 και 6.4). Γίνεται εποµένως αντιληπτό ότι µέχρι σήµερα το ΠΕΠ υτικής Μακεδονίας δεν έχει ενισχύσει άµεσα και στο βαθµό που αυτό αναµένονταν την παραγωγική βάση της Περιφέρειας 4. Ως αποτέλεσµα, η επιτάχυνση των δράσεων που στοχεύουν στην ενδυνάµωση της παραγωγικής βάσης έχει µετατεθεί στο µεγαλύτερο µέρος της και θα υλοποιηθεί κατά τα έτη 2005 και 2006. 2.41. Υπαγωγές Επενδυτικών Σχεδίων στα Μέτρα του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Ανταγωνιστικότητα Ε.Π.Α.Ν στη υτική Μακεδονία 5. 2.41.1. ράση 2.1.3: Οικονοµικά Κίνητρα για την Ενίσχυση Μεµονωµένων Ιδιωτικών Ενεργειακών Επενδύσεων. Η ράση 2.1.3 έχει προκηρυχθεί σε δύο Κύκλους: 4 Πηγή: Μελέτη Έκθεση για την Επιχειρηµατικότητα της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας, Απρίλιος 2004. 5 Πηγή: Το σύνολο των στοιχείων που αποτυπώνουν την Επιχειρηµατική Συµµετοχή στα Μέτρα των Επιχειρησιακών Προγραµµάτων ΕΠΑΝ και Κοινωνία της Πληροφορίας, προέρχονται κατόπιν επεξεργασίας από τον Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης τους για την υτική Μακεδονία, ΚΕΠΑ ΑΝΕΜ ΑΝΚΟ Α.Ε. 163

Ο 1 ος Κύκλος της εν λόγω δράσης: Βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη µε την ένταξη πενήντα πέντε (55) υποέργων για τις Περιφέρειες Κεντρικής και υτικής Μακεδονίας. Ο συνολικός προϋπολογισµός των εντεταγµένων υποέργων για τις Περιφέρειες που αναφέρθηκαν προηγούµενα ξεπερνά τα 100 εκατ.. Επιτυχούσες προτάσεις της πρώτης προκήρυξης της δράσης ΕΠΑΝ / 2.1.3 Οικονοµικά Κίνητρα για την Ενίσχυση Μεµονωµένων Ιδιωτικών Ενεργειακών Επενδύσεων, για την Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας. Πίνακας 31. ΡΑΣΗ 2.1.3, 1 Ος ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ. α/α Επωνυµία Κατηγορία Εγκεκριµένος Προϋπολογισµός ηµόσια απάνη 1. ΓΙΩΤΑΣ ΑΕ ΑΠΕ/ΒΙ4 431.225 172.490 2. 3. 4. 5. ΕΥΑΚ ΤΗΛΕΘΕΡΜΑΝΣΗ ΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΗΛΕΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΠΤΟΛΕΜΑΪ ΑΣ Μ.Υ.Η.Ε ΜΕΛΙ ΟΝΙ ΜΙΚΡΟ Υ ΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟ ΟΜΙΚΗ ΣΗΘ 1 23976522 8.391.783 ΣΗΘ 1 4.743.419 1.660.197 ΑΠΕ/ΥΗ1 2.186.354 874.541 ΑΠΕ/ΥΗ1 4.184.241 1.673696 2 ος Κύκλος της δράσης 2.1.3: Η ηµεροµηνία έναρξης των αξιολογήσεων κάθε φάσης ορίζεται ως εξής: Α Φάση: 31 12 2002. Β Φάση: 30 04 2003. Γ Φάση: 31 10 2003. Φάση: 30 04 2004. 164

Αποτελέσµατα έγκρισης, ένταξης υποέργων του ιδιωτικού τοµέα στο πλαίσιο της Α Φάσης του 2 ου Κύκλου της ράσης ΕΠΑΝ/ 2.1.3 (Στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας εγκρίθηκε ένα (1) Υποέργο συνολικού προϋπολογισµού 12.642.450. Πίνακας 32. 2.1.3, 2 Ος ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ Α ΦΑΣΗΣ. α/α Επωνυµία Κατηγορία Εγκεκριµένος Προϋπολογισµός ηµόσια απάνη 17 ΕΗ Α.Ε ΕΞΕ 12.642.450 8.487.000 Αποτελέσµατα έγκρισης, ένταξης υποέργων του ιδιωτικού τοµέα στο πλαίσιο της Β Φάσης του 2 ου Κύκλου της ράσης ΕΠΑΝ/ 2.1.3 (Στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας εγκρίθηκε ένα (3) Υποέργα συνολικού προϋπολογισµού 39.567.050. Πίνακας 33. 2.1.3, 2 Ος ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ Β ΦΑΣΗΣ. α/α Επωνυµία Κατηγορία Εγκεκριµένος Προϋπολογισµός ηµόσια απάνη 6 ΕΥΑΚ ΕΞΕ 2.010.000 804.000 7 8 ΕΗ Α.Ε ON LINE ΑΓΙΟΥ ΗΜΗΤΡΙΟΥ ΕΗ Α.Ε ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΜΟΝΑ ΩΝ III IV ΑΓΙΟΥ ΗΜΗΤΡΙΟΥ ΕΞΕ 1.717.050 686.820 ΕΞΕ 35.840.000 14.336.000 Αποτελέσµατα έγκρισης, ένταξης υποέργων του ιδιωτικού τοµέα στο πλαίσιο της Γ Φάσης του 2 ου Κύκλου της ράσης ΕΠΑΝ/ 2.1.3 (Στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας εγκρίθηκε ένα (1) Υποέργο συνολικού προϋπολογισµού 13.293.790. Πίνακας 34. 2.1.3, 2 Ος ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ Γ ΦΑΣΗΣ. α/α Επωνυµία Κατηγορία Εγκεκριµένος Προϋπολογισµός ηµόσια απάνη 1 ΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΗΘ 1 13.293.790 4.652.827 165

ΤΗΛΕΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΠΤΟΛΕΜΑΪ ΑΣ Αποτελέσµατα έγκρισης, ένταξης υποέργων του ιδιωτικού τοµέα στο πλαίσιο της Φάσης του 2 ου Κύκλου της ράσης ΕΠΑΝ/ 2.1.3 (Στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας εγκρίθηκε ένα (1) Υποέργο συνολικού προϋπολογισµού 3.446.500. Πίνακας 35. 2.1.3, 2 Ος ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΦΑΣΗΣ. α/α Επωνυµία Κατηγορία Εγκεκριµένος Προϋπολογισµός ηµόσια απάνη 1 ΕΗ Α.Ε ΕΞΕ 3.446.500 1.027.580 2.41.2. ΕΠΑΝ και ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. Στα πλαίσια των επενδυτικών κινήτρων του ΕΠΑΝ για τον Τουρισµό την παρούσα χρονική στιγµή από το εν λόγω επιχειρησιακό πρόγραµµα χρηµατοδοτούνται τρεις συναφείς πράξεις - δράσεις. Πιο συγκεκριµένα: Την Πράξη: 2.2.2: Εκσυγχρονισµός Μικρών Καταλυµάτων. Την Πράξη: 2.2.3: Ενίσχυση Ανταγωνιστικότητας των Μ.Μ.Ε όλων των κλάδων του Τουριστικού Τοµέα. Την Πράξη: 5.2.2: ιάδοση και Καθιέρωση της Ελληνικής Κουζίνας. Πράξη: 2.2.2: Εκσυγχρονισµός Μικρών Καταλυµάτων : Στα πλαίσια του Α Κύκλου Αξιολόγησης, στις αρχές Ιουνίου του 2002, περιλήφθηκαν όλες οι προτάσεις που υποβλήθηκαν από τον Αύγουστο του 2001 µέχρι και τις 15 Μαϊου του 2002. Πιο συγκεκριµένα: Επιτυχούσες Προτάσεις τρεις (3): Πίνακας 36. 2.2.2, ΕΠΑΝ Α ΚΥΚΛΟΣ. α/α ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΝΟΜΟΣ Π/Υ ΒΑΣΕΙ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΚΕΑ ΣΕ 1 ΠΑΧΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ 2 ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ 3 ΤΣΑΓΚΟΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ & ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΜΕΝΑ ΕΠΙΠΛΩΜΕΝΑ ΩΜΑΤΙΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 24.126 ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΜΕΝΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 18.744 ΕΠΙΠΛΩΜΕΝΑ ΩΜΑΤΙΑ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΟ ΓΡΕΒΕΝΩΝ 69.851 166

(ΚΟΙΝΩΝΙΑ) ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΟ ΣΑΜΑΡΙΝΑ Στα πλαίσια του Β Κύκλου Αξιολόγησης, στις αρχές Φεβρουαρίου 2003 περιλήφθηκαν όλες οι προτάσεις που υποβλήθηκαν από τις 16 Μαΐου του 2002 µέχρι και τις 15 Νοεµβρίου του 2002. Πιο συγκεκριµένα: Επιτυχούσες Προτάσεις τρεις (2): Πίνακας 37. 2.2.2, ΕΠΑΝ Β ΚΥΚΛΟΣ. ΚΩ ΙΚΟΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ Π/Υ ( ) ΗΜΟΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ( ) 042220231 ΑΕ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ 50.977 20.391 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ 042220206 ΛΕΚΚΑ ΣΟΥΛΤΑΝΑ 73.168 29.267 ΣΥΝΟΛΟ 124.145 49.658 Στα πλαίσια του Γ Κύκλου Αξιολόγησης, στις αρχές Ιουλίου 2003 περιλήφθηκαν όλες οι προτάσεις που υποβλήθηκαν από τις 16 Νοεµβρίου του 2002 µέχρι και τις 15 Μαΐου του 2003. Πιο συγκεκριµένα: Επιτυχούσες Προτάσεις δεν Υποβλήθηκαν από την Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας. Στα πλαίσια του Κύκλου Αξιολόγησης, στις αρχές εκεµβρίου 2003 περιλήφθηκαν όλες οι προτάσεις που υποβλήθηκαν από τις 16 Μαΐου του 2003 µέχρι και τις 15 Νοεµβρίου του 2003. Πιο συγκεκριµένα: Επιτυχούσες Προτάσεις δεν Υποβλήθηκαν από την Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας. Στα πλαίσια του Ε Κύκλου Αξιολόγησης, στις αρχές Ιουλίου 2004 περιλήφθηκαν όλες οι προτάσεις που υποβλήθηκαν από τις 16 Νοεµβρίου του 2003 µέχρι και τις 15 Μαΐου του 2004. Πιο συγκεκριµένα: Επιτυχούσες Προτάσεις τέσσερις (4): Πίνακας 38. 2.2.2, ΕΠΑΝ Ε ΚΥΚΛΟΣ. ΚΩ ΙΚΟΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ ΗΜΟΣΙΑ 167

Π/Υ ( ) ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ( ) 042220425 ΓΟΥΛΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ 47.093,59 18.782,08 042220426 ΓΟΥΛΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ 36.164,42 14.086,56 042220467 ΜΠΑΪΝΕΤΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 63.387,76 25.355,10 042220466 ΜΠΟΥΜΠΑΡΟΣ 42.259,68 16.903,87 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΥΝΟΛΟ 188.905,45 75.127,62 Στα πλαίσια του ΣΤ Κύκλου Αξιολόγησης, στις αρχές Φεβρουαρίου 2005 περιλήφθηκαν όλες οι προτάσεις που υποβλήθηκαν από τις 16 Μαΐου του 2004 µέχρι και τις 15 Νοεµβρίου του 2004. Πιο συγκεκριµένα: Επιτυχούσες Προτάσεις τέσσερις (1): Πίνακας 39. 2.2.2, ΕΠΑΝ ΣΤ ΚΥΚΛΟΣ. ΚΩ ΙΚΟΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ Π/Υ ( ) ΗΜΟΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ( ) 042220522 ΚΑΡΑΚΙΤΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ 33.105,02 13.242,01 ΑΛΑΛΗΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ Ο.Ε ΣΥΝΟΛΟ 33.105,02 13.242,01 Στα πλαίσια του Ζ Κύκλου Αξιολόγησης, στις αρχές Ιουλίου 2005 περιλήφθηκαν όλες οι προτάσεις που υποβλήθηκαν από τις 16 Νοεµβρίου του 2004 µέχρι και τις 15 Μαΐου του 2005. Πιο συγκεκριµένα: Επιτυχούσες Προτάσεις τέσσερις (7): Πίνακας 40. 2.2.2, ΕΠΑΝ Ζ ΚΥΚΛΟΣ. ΚΩ ΙΚΟΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ Π/Υ ( ) ΗΜΟΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ( ) 042220609 ΚΙΡΚΙΝΕΣΚΑ 17.303 6.921,20 ΦΡΕΙ ΕΡΙΚΗ 042220610 ΚΙΡΚΙΝΕΣΚΑΣ ΧΡΙΣΤΟΣ 22.298 8,919,20 042220604 ΓΚΟΛΑΣ ΧΡΙΣΤΟΣ 21.765 8.706 042220611 ΚΑΝΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ 34.885,40 13.954,16 042220584 ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΘΩΜΑΣ 41.000 16.400 042220585 ΣΙΟΥΛΑΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ 16.700 6.680 042220608 ΠΑΡΙΣΣΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 66.851 26.740,40 168

Πράξη: 2.2.3: Ενίσχυση Ανταγωνιστικότητας των Μ.Μ.Ε όλων των Κλάδων του Τουριστικού Τοµέα : Στα πλαίσια της εν λόγω δράσης υποβλήθηκαν και εγκρίθηκαν προτάσεις µόνο στον 5 ο Κύκλο αξιολόγησης. Η διαδικασία αξιολόγησης του κύκλου αυτού ξεκίνησε στις αρχές Ιουλίου 2004 και περιελάµβανε τις προτάσεις που υποβλήθηκαν από τις 16 Νοεµβρίου 2003 µέχρι και τις 15 Μαΐου 2004. Πιο συγκεκριµένα: Επιτυχούσες Προτάσεις δύο (2): Πίνακας 41. 2.2.3, ΕΠΑΝ Ε ΚΥΚΛΟΣ. ΚΩ ΙΚΟΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ Π/Υ ( ) ΗΜΟΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ( ) 042230086 Γ. ΣΚΑΡΚΑΛΑΣ & ΥΙΟΙ 29.689,07 11.875,63 ΑΕ 042230072. ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ 53.735 21.494 Ε.Ε ΕΡΜΗΣ TOURS ΣΥΝΟΛΟ 83.424,07 33.369,63 Πράξη: 5.2.2: ιάδοση και Καθιέρωση της Ελληνικής Κουζίνας : Επιτυχούσες Προτάσεις δεκατρείς (13): Πίνακας 42. 5.2.2 ΕΠΑΝ. ΚΩ ΙΚΟΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ Π/Υ ( ) ΗΜΟΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ( ) 045220080 Θ. ΑΜΑΝΑΤΙ ΗΣ 13.199,20 6.599,60 045220068 Α. ΑΝΤΩΝΙΟΥ Λ. 29.655,0 14.675.0 ΠΑΝΙ ΗΣ 045220069 Κ. ΓΑΪΤΑΝΗΣ 53.338,9 14.675 045220075 Β. ΓΟΥΣΙΟΣ 27.800 13.900 045220077 ΕΡΝΕΣΤΟ ΑΡΕΝΑ ΤΟΥ 30.350 14.675 ΝΤΟΜΕΝΙΚΟ 045220083 ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ 24.658. 12.329 ΗΜΗΤΡΙΟΣ 045220045 ΚΑΡΑΛΙΒΑΝΟΣ. Γ. 54.440,01 14.675 045220039 ΚΟΝΤΟΣΩΡΟΣ. Κ. 29.350 14.675 045220082. ΚΩΤΣΙ ΟΥ 29.746,5 14.675 045220079 Π. ΛΙΤΣΙΟΣ 33.735,14 14.675 045220028 Κ. ΣΑΠΟΥΝΑΣ 28.100 14.050 045220073 Α. ΤΑΓΚΙΝΗΣ 18.585,47. 9.292,74 169

045220074 Ι. ΤΣΑΓΚΟΥΡΗΣ 29.242,90 14.621,45 Πράξη: 2.5.2: Οργανωτικός Εκσυγχρονισµός Μ.Μ.Ε (Εφαρµογή και Πιστοποίηση Συστήµατος ιασφάλισης Ποιότητας κατά το Πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001 2000). Εγκεκριµένες Προτάσεις Α Κύκλου δεκατέσσερις (14): Πίνακας 43. 2.5.2, ΕΠΑΝ Α ΚΥΚΛΟΣ. Εγκεκριµένες Προτάσεις Β Κύκλου δεκατέσσερις (14): 170

Πίνακας 44. 2.5.2, ΕΠΑΝ Β ΚΥΚΛΟΣ. 171

Εγκεκριµένες Προτάσεις Γ Κύκλου δύο (2): Πίνακας 45. 2.5.2, ΕΠΑΝ Γ ΚΥΚΛΟΣ. Εγκεκριµένες Προτάσεις Κύκλου δεκαπέντε (15): Πίνακας 46. 2.5.2, ΕΠΑΝ ΚΥΚΛΟΣ. 172

ράση 2.9.2 Ενίσχυση Περιβαλλοντικών Σχεδίων. Α κύκλος : εν υποβλήθηκαν προτάσεις στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας. Β κύκλος : Για την Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας δεν εγκρίθηκαν προτάσεις. ράση 2.7.1 Ενίσχυση ολοκληρωµένων επιχειρηµατικών σχεδίων µικρών και πολύ µικρών επιχειρήσεων. Για την Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας εγκρίθηκαν προς χρηµατοδότηση στον Α κύκλο 13 προτάσεις συνολικού προϋπολογισµού 2.547.300. Πίνακας 47. 2.7.1 ΕΠΑΝ Α ΚΥΚΛΟΣ. 173

Για την Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας εγκρίθηκαν προς χρηµατοδότηση στον Β κύκλο 5 προτάσεις συνολικού προϋπολογισµού 1.389.388. Συγκεκριµένα: Πίνακας 48. 2.7.1 ΕΠΑΝ Β ΚΥΚΛΟΣ. Για την Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας εγκρίθηκαν προς χρηµατοδότηση στον Γ κύκλο 15 προτάσεις συνολικού προϋπολογισµού 3.403.794. Συγκεκριµένα: Πίνακας 49. 2.7.1 ΕΠΑΝ Γ ΚΥΚΛΟΣ. 174

ράση 7.3.4 Ανάπτυξη και προώθηση νέων υλικών, νέων τεχνολογιών και νέων χρήσεων των Ορυκτών Πρώτων Υλών. Συνολικά για την Κεντρική και υτική Μακεδονία υποβλήθηκαν 4 επενδυτικές προτάσεις µε προϋπολογισµό 2.327.274,90 από τις οποίες εγκρίθηκαν 2 προτάσεις προϋπολογισµού 1.068.260,00. Συγκεκριµένα: ράση 2.8.1 Νεανική Επιχειρηµατικότητα. Α ΚΥΚΛΟΣ Προκήρυξης: Εγκεκριµένες δεκαεπτά Προτάσεις (17). Συγκεκριµένα: Πίνακας 50. 2.8.1 ΕΠΑΝ Α ΚΥΚΛΟΣ. 175

ράση 2.8.1 Νεανική Επιχειρηµατικότητα. Β ΚΥΚΛΟΣ Προκήρυξης: Εγκεκριµένες δεκατρείς Προτάσεις (13). Συγκεκριµένα: Πίνακας 51. 2.8.1 ΕΠΑΝ Β ΚΥΚΛΟΣ. 176

Γ ΚΥΚΛΟΣ Προκήρυξης: Εγκεκριµένες δεκαέξι Προτάσεις (16). Συγκεκριµένα: Πίνακας 52. 2.8.1 ΕΠΑΝ Γ ΚΥΚΛΟΣ. ΚΥΚΛΟΣ Προκήρυξης: Εγκεκριµένες εκαέξι Προτάσεις (16). Συγκεκριµένα: 177

Πίνακας 53. 2.8.1 ΕΠΑΝ ΚΥΚΛΟΣ. 178

179

Ο Συνολικός αριθµός εγκεκριµένων επενδυτικών σχεδίων στα πλαίσια και των τεσσάρων κύκλων προκήρυξης της ράσης 2.8.1 ανέρχεται στις 119. ράση 2.8.2 Γυναικεία Επιχειρηµατικότητα. Α ΚΥΚΛΟΣ Προκήρυξης: Εγκεκριµένες Έξι Προτάσεις (6). Συγκεκριµένα: 180

Πίνακας 54. 2.8.2 ΕΠΑΝ Α ΚΥΚΛΟΣ. Β ΚΥΚΛΟΣ Προκήρυξης: Εγκεκριµένες Οκτώ Προτάσεις (8). Συγκεκριµένα: Πίνακας 55. 2.8.2 ΕΠΑΝ Β ΚΥΚΛΟΣ. Γ ΚΥΚΛΟΣ Προκήρυξης: Εγκεκριµένες εκαεπτά Προτάσεις (17). Συγκεκριµένα: 181

Πίνακας 56. 2.8.2 ΕΠΑΝ Γ ΚΥΚΛΟΣ. ΚΥΚΛΟΣ Προκήρυξης: Εγκεκριµένες, Τριάνταπέντε Προτάσεις (35). Συγκεκριµένα: 182

Πίνακας 57. 2.8.2 ΕΠΑΝ ΚΥΚΛΟΣ. 183

Ο Συνολικός αριθµός εγκεκριµένων επενδυτικών σχεδίων στα πλαίσια και των τεσσάρων κύκλων προκήρυξης της ράσης 2.8.2 ανέρχεται στις 66. ράση 2.11.1 "Ενίσχυση της Ανταγωνιστικότητας των Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων του Εµπορίου". Εγκεκριµένες προτάσεις Ογδόντα τρεις (83). Συγκεκριµένα: Πίνακας 58. 2.11.1 ΕΠΑΝ Α ΚΥΚΛΟΣ. 184

185

186

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ. ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΤΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ. Α ΚΥΚΛΟΣ Προκήρυξης: Εγκεκριµένες, Επτά Προτάσεις (7). Συγκεκριµένα: Πίνακας 59. Α ΚΥΚΛΟΣ, ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΤΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ. ράση ΜΕΤΕΧΩ. Συνολικός Αριθµός Υπαγωγών και Προϋπολογισµοί αυτών στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας. Σύνολο εγκεκριµένων προτάσεων εξήντα µία. Συγκεκριµένα: Πίνακας 60. ΜΕΤΕΧΩ. 187

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ. Συνολικά ( από 7/12/2000 έως 31/10/2005 ) εγκεκριµένες προτάσεις στην περιφέρεια υτικής Μακεδονίας 1491 6. 2.42. Αποτύπωση Τάσεων στον Τοµέα του Τουρισµού στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας 2.42.1. ιανυκτερεύσεις στα Ξενοδοχειακά Καταλύµατα Κατανοµή ιανυκτερεύσεων και Πληρότητες. Τη βασικότερη κατηγορία πελατών των Ελληνικών ξενοδοχειακών επιχειρήσεων αποτελούν οι αλλοδαποί τουρίστες. Συγκεκριµένα, επί συνόλου 55.840.611 διανυκτερεύσεων το έτος 2002 7 οι διανυκτερεύσεις από αλλοδαπούς αντιπροσωπεύουν το 74,8% ενώ το υπόλοιπο 25,2% αφορά διανυκτερεύσεις από ηµεδαπούς (ακολουθούν πίνακες). Από πλευράς κατανοµής των συνολικών διανυκτερεύσεων ανά µήνα, έντονος είναι ο παράγοντας της εποχικότητας καθώς οι µήνες Ιούλιος, Αύγουστος και Σεπτέµβριος συγκεντρώνουν το 52,9% του συνόλου των διανυκτερεύσεων κατά το 2002. Αναφορικά µε την κατανοµή των διανυκτερεύσεων των αλλοδαπών τουριστών κατά γεωγραφική Περιφέρεια το 2002, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ( ωδεκάνησα και Κυκλάδες) συγκεντρώνει το µεγαλύτερο αριθµό διανυκτερεύσεων, 13.610.486 µε µερίδιο 32,6% επί του συνόλου. Η Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας βρίσκεται στην τελευταία θέση µεταξύ των υπολοίπων Περιφερειών αφού µόλις συγκεντρώνει 53.979 διανυκτερεύσεις ποσοστό της τάξης του 0,129173%. Η µέση ετήσια πληρότητα των ξενοδοχειακών καταλυµάτων της χώρας διαµορφώθηκε το 2002 στο 61,66% έναντι 62,74% το 2001 και 65% το 2000. Την υψηλότερη µέση ετήσια πληρότητα παρουσιάζουν κατά το 2002 τα ξενοδοχειακά καταλύµατα του Ιονίου 82,61%, του Νοτίου Αιγαίου 77,43%, ενώ τη χαµηλότερη µέση ετήσια πληρότητα παρουσιάζουν τα καταλύµατα στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας µε ποσοστό 31,34%. 6 Στο Παράρτηµα της εν λόγω Έκθεσης, Υπάρχει αναλυτική αποτύπωση των Υπαγόµενων επιχειρήσεων στο πρόγραµµα ικτυωθείτε της Κοινωνίας της Πληροφορίας. 7 Πηγή: Κλαδική Μελέτη, Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις, ICAP, Νοέµβριος 2004. 188

Πίνακας 61. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΩΝ ΑΛΛΟ ΑΠΩΝ ΗΜΕ ΑΠΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 1994 2002. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΩΝ ΑΛΛΟ ΑΠΩΝ - ΗΜΕ ΑΠΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 1994-2002 ΑΡΙΘΜΟΣ ΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΩΝ ΣΕ ΧΙΛΙΑ ΕΣ 70000000 60000000 50000000 40000000 30000000 20000000 10000000 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ΠΕΡΙΟ ΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 1994-2002 ΕΤΟΣ ΣΥΝΟΛΟ ΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΩΝ 2.42.2. Από τα διαθέσιµα δεδοµένα στον τοµέα του Τουρισµού που καταγράφουν τη µέση ετήσια πληρότητα σε ξενοδοχειακά καταλύµατα (δεν αναφέρεται ο νοµός Φλώρινας) για την περίοδο 1996 2000 διαπιστώνουµε ότι: Tα υψηλότερα ποσοστά πληρότητας συγκεντρώνονται στο νοµό Καστοριάς, Γενικά σηµειώνονται αυξοµειώσεις στην πληρότητα, µε τη µεγαλύτερη επιδείνωση να πραγµατοποιείται το έτος 1999, ενώ Στο σύνολο της Περιφέρειας η τάση είναι πτωτική, η µέση ετήσια µείωση της πληρότητας ανέρχεται στο 0,95% Πίνακας 62. ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΩΝ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 54,4% 58,4% 61,1% 63,5% 65,0% 62,74% 61,66% 189

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να επισηµανθεί ότι τα παραπάνω ποσοστά αναδεικνύουν την εµφανή αδυναµία της Περιφέρειας και επιµέρους των νοµών της να καταστούν δυναµικοί τουριστικοί πόλοι καθ όλη τη διάρκεια του έτους, παρά τα φυσικά πλεονεκτήµατα της ευρύτερης περιοχής. Τα περιθώρια βελτίωσης προς την κατεύθυνση αυτή παραµένουν σηµαντικά. Στον πίνακα που ακολουθεί αποτυπώνεται ο αριθµός των διανυκτερεύσεων Ηµεδαπών και Αλλοδαπών Τουριστών στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας την περίοδο 1996 2002. Πίνακας 63. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΩΝ ΑΛΛΟ ΑΠΩΝ ΚΑΙ ΗΜΕ ΑΠΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 1996 2002. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ 1998 1999 2000 2001 2002 347.979 345.704 350.640 348.688 329.793 Από τον προηγούµενο πίνακα προκύπτει το συµπέρασµα ότι η πορεία της συχνότητας διανυκτέρευσης αλλοδαπών και ηµεδαπών τουριστών στην περιφέρεια της υτικής Μακεδονίας είναι αρνητική (αρνητικό ποσοστό µεταβολής), Η µεγαλύτερη αρνητική µεταβολή της συχνότητας των διανυκτερεύσεων καταγράφεται το έτος 2002 και ανέρχεται στο -5,4%. 2.42.3. ΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟ ΟΜΩΝ ΣΤΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η συνολική δυναµικότητα των ξενοδοχειακών µονάδων που λειτούργησαν στους τέσσερις Νοµούς της Περιφέρειας υτικής τη διετία 2003 και 2004. Από τα δεδοµένα του πίνακα προκύπτουν τα εξής συµπεράσµατα ανά Νοµό: Νοµός Κοζάνης: Στον Νοµό το έτος 2003 λειτουργούσαν 23 ξενοδοχεία µε συνολικό αριθµό κλινών τα 1.277. Το έτος 2004 λειτούργησαν 21 ξενοδοχεία, ο αριθµός των κλινών το αντίστοιχο έτος ανήλθε στις 1.181. Νοµός Καστοριάς: Ο αριθµός των ξενοδοχειακών µονάδων που βρέθηκαν σε λειτουργία τα έτη 2003 και 2004 µεταβλήθηκε από τα 26 στα 27. Ο συνολικός αριθµός των κλινών του Νοµού το 2003 ανερχότανε στις 1.144, ενώ ο αντίστοιχος του 2004 ανήλθε στις 1.204 190

Νοµός Γρεβενών: Ο αριθµός των ξενοδοχειακών µονάδων του Νοµού τη διετία 2003 και 2004 µεταβλήθηκε από 14 σε 15. Ο συνολικός αριθµός των κλινών του Νοµού το 2003 ανερχότανε στις 554 και έφτασε τις 587 το 2004. Νοµός Φλώρινας: Ο αριθµός των ξενοδοχειακών µονάδων του Νοµού τη διετία 2003 και 2004 µεταβλήθηκε από 23 σε 24. Ο συνολικός αριθµός των κλινών του Νοµού το 2003 ανερχότανε στις 762 και έφτασε τις 822 το 2004. Πίνακας 64. ΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ 2004. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΥΤΙΚΗΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΩΝ ΑΡΙΘΜΌΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΛΙΝΩΝ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΛΙΝΩΝ ΝΟΜΟΙ 2003 2003 2004 2004 ΚΟΖΑΝΗ 23 1.337 21 1.277 ΓΡΕΒΕΝΩΝ 14 554 15 587 ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 26 1.144 27 1.204 ΦΛΩΡΙΝΑΣ 23 762 24 822 ΣΥΝΟΛΟ: 86 3.797 87 3.890 2.42.4. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΕΣ ΜΟΝΑ ΕΣ ΣΤΗ ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται όλες οι ενεργές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις σήµερα ανά Νοµό στην υτική Μακεδονία το 2004. 2.42.4.1. ΝΟΜΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Πίνακας 65. ΕΝΕΡΓΕΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗ 2004. Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΩΜΑΤΙΑ ΚΛΙΝΕΣ 1 ΤΣΕΛΙΚΑΣ 3 *** 48 96 191

2 ΝΕΦΕΛΗ 3 *** 27 54 3 ΑΛΙΑΚΜΩΝ Γ 83 156 4 ΕΛΕΝΑ Γ 39 72 5 ΑΝΕΣΙΣ 2 ** 43 76 6 ΚΑΤΕΡΙΝΑ 2 ** 40 68 7 ΑΡΕΝΑ 2 ** 6 14 8 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ Γ 20 38 9 ΠΑΝΤΕΛΙ ΗΣ 3 *** 80 162 10 ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ 3 *** 47 94 11 ΚΩΣΤΗΣ Γ 27 54 12 ΟΛΥΜΠΙΟΝ 28 48 13 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ Ε 16 40 14 ΛΑΜΠΑΣ 3 *** 34 30 15 ΓΑΛΗΝΗ 2 ** 35 62 16 ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ 2 ** 25 68 17 ΣΙΑΤΙΣΤΙΝΟ ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ 3 *** 10 44 18 ΠΙΝ ΟΣ 2 ** 5 24 19 ΚΕΝΤΡΙΚΟΝ 1 * 15 30 20 ΕΛΙΜΕΙΑ 3 HOTEL 3 *** 15 29 21 ΒΙΛΑ ΚΑΣΤΑΝΟ ΑΣΟΣ 2 ** 12 18 Στον εν λόγω πίνακα αποτυπώνεται ο αριθµός των ξενοδοχειακών µονάδων και η δυναµικότητα τους σε κλίνες ανά κατηγορία ταξινόµησης τους σε αστέρια. Συγκεκριµένα στο τέλος του 2004 βρέθηκαν σε λειτουργία είκοσι µία (21) ξενοδοχειακές µονάδες. Χαρακτηριστική είναι απουσία από τον Νοµό η ύπαρξη ξενοδοχειακού συγκροτήµατος πέντε αστέρων (5*). 2.42.4.2. ΝΟΜΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ Πίνακας 66. ΕΝΕΡΓΕΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 2004. Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ 192

ΩΜΑΤΙΑ ΚΛΙΝΕΣ 1 ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΒΕΡΓΟΥΛΑ Α 12 24 2 ΑΙΟΛΙΣ Α 14 26 3 ΤΣΑΜΗΣ (TSAMIS) 3 *** 80 148 4 Ε ΗΣ (DEDIS) 3 *** 47 94 5 ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΤΗΣ Β 7 16 ΒΕΝΕΤΟΥΛΑΣ 6 ΠΕΤΡΑ 3 *** 34 67 7 ΚΑΣΤΟΡΙΑ 3 *** 37 77 8 ΑΓΓΕΛΗΣ 3 *** 66 127 9 ΒΥΖΑΝΤΙΟΥΜ 3 *** 20 40 10 GIORGIO INN 3 *** 36 66 11 KASTOR Β 37 80 12 ΣΕΒΑΣΤΗ 2 ** 7 11 13 ΙΩΑΝΝΑ Γ 11 19 14 ΑΝΕΣΙΣ Γ 21 39 15 ΗΛΕΚΤΡΑ 2 ** 10 20 16 ΟΡΕΣΤΕΙΟΝ 2 ** 16 31 17 ΜΠΑΤΣΕΛΑΣ Γ 10 20 18 ΛΟΓΓΑΣ 2 ** 6 12 19 ΑΜΜΟΥ ΑΡΑ Γ 8 16 20 ΕΥΡΩΠΗ 2 ** 36 68 21 ΚΕΛΕΤΡΟΝ Γ 21 41 22 ΚΟΡΕΣΤΕΙΑ Γ 4 8 23 ΧΑΤΣΙΟΣ Γ 7 13 24 ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΑΣΟΣ 3 *** 6 10 25 ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ Γ 15 25 26 ΓΑΛΑΞΙΑΣ 2 ** 19 38 27 ΛΙΜΝΕΟΝ RESORT HOTEL 5 ***** 30 68 193

Στον εν λόγω πίνακα αποτυπώνεται ο αριθµός των ξενοδοχειακών µονάδων και η δυναµικότητα τους σε κλίνες ανά κατηγορία ταξινόµησης τους σε αστέρια και τάξεις. Συγκεκριµένα, στο τέλος του 2004 βρέθηκαν σε λειτουργία είκοσι επτά (27) ξενοδοχειακές µονάδες, όλων των βαθµίδων ταξινόµησης σε µία προσπάθεια κάλυψης της ζήτησης της πλειοψηφίας των καταναλωτικών προτιµήσεων. Ο αριθµός των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων του Νοµού Καστοριάς κρίνεται σήµερα επαρκής ως προς την αντίστοιχη τουριστική κίνηση και η πόλη της Καστοριάς µε βάση τον Ν.2601/98 κρίθηκε τουριστικά κορεσµένη γεγονός το οποίο αποκλείει τη χρηµατοδότηση ίδρυσης ξενοδοχειακών µονάδων εντός της πόλης της Καστοριάς µέσω του αναπτυξιακού νόµου 2601/98 καθώς και της µορφής µε την οποία αυτός ισχύει σήµερα στα πλαίσια του 3299/04. 2.42.4.3. ΝΟΜΟΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ Πίνακας 67. ΕΝΕΡΓΕΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ 2004. Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΩΜΑΤΙΑ ΚΛΙΝΕΣ 1 KING ALEXANDER 3 *** 59 108 2 ΦΙΛΙΠΕΙΟ Β 30 58 3 ΛΥΓΚΟΣ 3 *** 40 80 4 ΑΝΤΙΓΟΝΗ 2 ** 80 152 5 ΕΛΛΗΝΙΣ 2 ** 41 75 6 ΦΙΛΑΡΕΤΗ 2 ** 17 38 7 ΑΓΙΟΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΠΑΡΑ ΟΣΙΑΚΟ 10 12 ΚΑΤΑΛΥΜΑ Α 8 Η ΠΑΡΑ ΟΣΗ ΠΑΡΑ ΟΣΙΑΚΟ 4 10 ΚΑΤΑΛΥΜΑ 9 ΠΑΝΟΡΑΜΑ 2 ** 6 12 Β 194

10 Η ΛΙΜΝΗ 2 ** 4 8 11 ΑΤΕΡΟΝ 2 ** 9 18 12 ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 1 * 11 18 13 ΚΑΛΙΝΟ 2 ** 6 12 14 ΛΙΑΚΩΤΟ Γ 8 16 15 ΛΑ-ΜΠΕΛΤΟΥ 2 ** 6 12 16 ΝΕΒΕΣΚΑ 2 ** 12 23 17 ΚΟΝΤΟΣΩΡΟΣ 2 ** 7 14 18 ΜΟ ΕΣΤΙΟΣ 2 ** 15 41 19 ΜΟΥΣΕΣ ΑΥΤΟΕΞΥΠΗ- 6 12 ΡΕΤΟΥΜΕΝΑ 20 ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ 2 ** 6 12 21 ΨΑΡΑ ΕΣ 2 ** 16 31 22 ΒΡΑΧΟΣ 2 ** 4 8 23 ΑΡΙΑΝ Η 2 ** 15 32 24 ΒΑΡΝΟΥΣ 2 ** 10 20 Στον εν λόγω πίνακα αποτυπώνεται ο αριθµός και η δυναµικότητα των ξενοδοχειακών µονάδων που βρέθηκαν σε λειτουργία στο Νοµό Φλώρινας στα τέλη του 2004. Ο αριθµός αυτός βρίσκεται σε συνάρτηση µε την τουριστική ζήτηση που καταγράφεται στον Νοµό και κρίνεται επαρκής. 2.42.4.4. ΝΟΜΟΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Πίνακας 68. ΕΝΕΡΓΕΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΝΟΜΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ 2004. Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΩΜΑΤΙΑ ΚΛΙΝΕΣ 1 ΤΟ ΑΓΝΑΝΤΙ ΤΟΥ ΜΠΕΚΑ 3 *** 16 36 2 ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ 3 *** 36 74 195

3 CASA LA MONDI 3 *** 56 112 4 ΡΥΑ ΕΣ 2 ** 8 15 5 ΛΑΒ Α 2 ** 8 16 6 ΣΑΜΑΡΙΝΑ 2 ** 16 30 7 VALIA CALDA 2 ** 24 47 8 ΜΗΛΙΩΝΗΣ 2 ** 38 74 9 ΜΙΚΡΟΛΙΒΑ Ο 2 ** 8 16 10 ΑΜΑ ΡΥΑ ΕΣ 2 ** 14 21 11 ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ 1 * 10 20 12 ΑΙΓΛΗ 1 * 34 56 13 ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ 1 * 17 35 14 ΚΑΜΒΟΥΝΙΑ 1 * 10 20 15 Η ΝΕΡΑΪ Α ΤΗΣ ΛΑΒ Α 2 ** 9 15 Στον πίνακα αποτυπώνεται ο αριθµός και η δυναµικότητα των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων του Νοµού Γρεβενών. Έτσι, στα τέλη του 2004 βρέθηκαν σε λειτουργία στον Νοµό δεκαπέντε (15) ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Ο αριθµός και η αντίστοιχη δυναµικότητά τους κρίνεται επί του παρόντος επαρκής εντούτοις θα πρέπει να σηµειωθεί ότι µε βάση στοιχεία του ΚΕΤΑ υτικής Μακεδονίας υπάρχει έντονο το επενδυτικό ενδιαφέρον για ίδρυση νέων ξενοδοχειακών µονάδων στην κατεύθυνση της εκµετάλλευσης της αυξηµένης τουριστικής κίνησης που καταγράφεται σήµερα στον Νοµό συνεπεία αφενός του φυσικού κάλους του ορεινού όγκου του Νοµού, των υπαρχόντων τουριστικών υποδοµών και κυρίως των νέων δεδοµένων που προκλήθηκαν από τη διένεξη και λειτουργία της Εγνατίας οδού. 196

Πίνακας 69. ΥΠΑΓΩΓΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ ΜΕΣΩ ΤΟΥ Ν. 2601/98 ΤΗ ΙΕΤΙΑ 2003 2004. ΑΡΙΘΜΟΣ ΥΦΙΣΤΑ ΝΟΜΟΣ ΝΕΕΣ ΠΡΟΫΠΟΛ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗ Ι ΙΑ ΑΝΕΙΟ ΜΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΟΓΙΣΜΟΣ ΣΗ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ/ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΕΠΙ ΟΤΗΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΕΝ ΥΣΗΣ ΤΟΚΟΥ 20% ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ 1 8 ΚΟΖΑΝΗΣ 8 1.377.000 275.400 550.800 550.800 (ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ) ΗΜΟΣ ΠΕΡ ΙΚΑ ΠΤΟΛΕΜΑΪ ΑΣ Στον άνω πίνακα αποτυπώνεται ο αριθµός, το επενδυτικό µέγεθος και η κατάσταση ως προς την εξέλιξη των επενδύσεων ίδρυσης ξενοδοχειακών µονάδων τη διετία 2003 2004 µέσω του αναπτυξιακού νόµου στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας, βάση επίσηµων στοιχείων της ιεύθυνσης Σχεδιασµού και Ανάπτυξης.Ι.Σ.Α της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας 8. Παρατηρούµε ότι κατά την υπό εξέταση διετία στα πλαίσια του αναπτυξιακού νόµου Ν. 2601/98, υπάχθηκε στα επενδυτικά κίνητρα του νόµου µόνο µία επένδυση που αφορούσε την ίδρυση ξενοδοχειακού συγκροτήµατος στο δηµοτικό διαµέρισµα Περδίκα του δήµου Πτολεµαϊδας στον Νοµό Κοζάνης. Ο συνολικός προϋπολογισµός της εν λόγω επενδυτικής πρότασης ανήλθε 1.377.000 και η πραγµατοποίηση της αναµένεται να δηµιουργήσει οκτώ νέες θέσεις εργασίας. Το εν λόγω επενδυτικό σχέδιο επί του παρόντος βρίσκεται υπό εξέλιξη στην κατεύθυνση της ολοκλήρωσής του. 8 Επισηµαίνεται ότι όλα τα στοιχεία τα οποία παρατέθηκαν στους άνω πίνακες και τα οικονοµικά δεδοµένα της εν λόγω µελέτης προέρχονται από ανάλυση και µελέτη δεδοµένων από τα στελέχη του ΚΕΤΑ υτικής Μακεδονίας. Τα δεδοµένα αυτά προέρχονται από στοιχεία τα οποία το ΚΕΤΑ συνέλεξε από τις αντίστοιχες ιευθύνσεις της Περιφέρειαςςς υτικής Μακεδονίας καθώς και την πλέον πρόσφατη µελέτη της AICAP για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και τον τουρισµό του Νοεµβρίου του 2004. 197

Πίνακας 70. ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ ΜΕΣΩ ΤΟΥ Ν. 2601/98 ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 2001 2004. ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΩΝ ΜΟΝΑ ΩΝ ΚΑΤΑ ΕΤΟΣ ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ Ν.2601/98 (ΜΑΙΟΣ 1998 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2004) Έτος Υπαγ. Αριθµός Επενδύσεων Κλίνες Υφιστάµενες Κλίνες Εκσυ/ες Νέες Θέσεις Εργασίας Προϋπ/σµός Επιχορή γηση Ίδια Κεφάλαια άνειο υτική 2001 1 85 85 4 704.329 176.082 528.247 0 Μακεδονία 2004 2 225 225 1 1.835.000 458.750 752.350 623.900 Σύνολο 3 310 310 5 2.539.329 634.832 1.280.597 623.900 Από τον άνω πίνακα προκύπτει ότι στα πλαίσια του Ν.2601/98 και στην κατεύθυνση της επέκτασης και του εκσυγχρονισµού ξενοδοχειακών επιχειρήσεων στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας υπάχθηκαν τρία επενδυτικά σχέδια, ένα (1) από αυτά το έτος 2001 (στον Νοµό Καστοριάς), συνολικού προϋπολογισµού 704.329, και δύο το έτος 2004, ένα (1) στον Νοµό Κοζάνης και ένα στον Νοµό Καστοριάς συνολικών προϋπολογισµών 1.835.000. Αξίζει να σηµειωθεί ότι τα συγκεκριµένα επενδυτικά σχέδια έχουν σήµερα ολοκληρωθεί. Η µέχρι του σηµείου αυτού ανάλυση, µας επιτρέπει να συµπεραίνουµε σε σχέση µε τον Τουρισµό της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας ότι: Παρά τα επιµέρους βήµατα προόδου και ανάπτυξης που παρουσιάζονται µεµονωµένα στους περισσότερους νοµούς αυτής, η συνολική εικόνα στον εν λόγω τοµέα δεν είναι ικανοποιητική. Η ανάπτυξη της Περιφέρειας και η ενίσχυση της απασχόλησης της διέρχεται, σε κάθε περίπτωση, µέσα από την ολοκληρωµένη ενίσχυση της Τουριστικής της Υποδοµής, προκειµένου αυτή να αξιοποιήσει στο βέλτιστο δυνατό βαθµό το σύνολο των αναπτυξιακών της προοπτικών. 198

2.43. Η Κοινοτική Πρωτοβουλία Leader + στα πλαίσια της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας 2.44. Εισαγωγή: Η LEADER+ αποτέλεσε τη χρονική και ποιοτική εξέλιξη των δύο προγενέστερων µορφών Κοινοτικής πρωτοβουλίας οι οποίες και αποσκοπούσαν στην ενδυνάµωση της υπαίθρου και της αγροτικής οικονοµίας Περιφερειών της Ευρώπης, των Leader Ι και II. Η εν λόγω Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, έχει ως βασικό σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της υπαίθρου µέσα από τη συνεχή ανάπτυξη αυτής. Η ανάπτυξη αυτή επιτυγχάνεται µέσα από δραστηριότητες των κατοίκων, που αξιοποιούν τους φυσικούς, ανθρώπινους και οικονοµικούς πόρους του τόπου τους, αναδεικνύουν τις οµορφιές του, ανακαλύπτουν νέες πηγές εισοδήµατος και παράλληλα προστατεύουν τη φυσική και πολιτιστική κληρονοµιά. Στα πλαίσια της LEADER+, οι άνθρωποι της υπαίθρου: συµµετέχουν ενεργά και αποφασίζουν οι ίδιοι για την αναπτυξιακή προσπάθεια που γίνεται στην περιοχή τους, προβαίνουν σε µικρές επενδύσεις που δηµιουργούν, όµως, έναν ιδιαίτερα παραγωγικό ιστό και κάνουν οι ίδιοι πράξη όσα οραµατίζονται για την περιοχή τους. 2.45. Οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Πρωτοβουλίας LEADER+ Η κοινοτική πρωτοβουλία LEADER+ τόσο σε τοπικό όσο και σε επίπεδο Χώρας εστιάστηκε στην υλοποίηση δύο συγκεκριµένων αναπτυξιακών στόχων. Πιο συγκεκριµένα: Ο πρώτος στόχος ήταν η «Ολοκληρωµένη, Υψηλής ποιότητας, Αειφόρος Ανάπτυξη της Υπαίθρου µέσω πιλοτικών εφαρµογών» και Ο δεύτερος στόχος ήταν η «ενίσχυση της προσπάθειας για άρση της αποµόνωσης των περιοχών σε όλα τα επίπεδα της οικονοµικής και κοινωνικής ζωής». 199

2.45.1. Νοµός Κοζάνης και η Κοινοτική Πρωτοβουλία Leader + : Ο τοπικός Φορέας που εγκρίθηκε από το Υπουργείο Γεωργίας προκειµένου να διαχειριστεί την Κοινοτική Πρωτοβουλία LEADER + για το Νοµό Κοζάνης ήταν η ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ (ΑΝΚΟ) Α.Ε. Η απορρέουσα σύβαση µεταξύ των δύο πλευρών υπογράφηκε στις 11-03-2003. Το κύριο θέµα της, Θέµα Συσπείρωσης για τον Νοµό Κοζάνης αποτυπωνόταν ως εξής: Επιχειρηµατικότητα και Περιβάλλον υπό το πρίσµα της ποιότητας και της οικονοµίας. 2.45.2. Οικονοµικά Στοιχεία του Προγράµµατος: Αρχικό Συνολικό Ύψος του Προγράµµατος: 8.871.258,57. Τελικό Ύψος µετά την Πρόσθετη Κατανοµή: 12.179.050,41. Αρχική ηµόσια απάνη µετά από την Πρόσθετη Κατανοµή 6.400.000. Τελική ηµόσια απάνη µετά την Πρόσθετη Κατανοµή 8.100.000. 2.46. Οι Άξονες, τα µέτρα, και οι κατηγορίες πράξεων του τοπικού προγράµµατος της LEADER+ ήταν : 2.46.1. ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1: 2.46.2. «Ολοκληρωµένες, πιλοτικού χαρακτήρα στρατηγικές αγροτικής ανάπτυξης». ΜΕΤΡΟ 1: «Τεχνική στήριξη των Οµάδων Τοπικής ράσης». 1.1.1 Στελέχωση και λειτουργία της Οµάδας Τοπικής ράσης. 1.1.2 Ευαισθητοποίηση και ενηµέρωση πληθυσµού. 1.1.3 Αξιολόγηση του τοπικού προγράµµατος. 1.1.4 Εξοπλισµός µηχανοργάνωση της Οµάδας Τοπικής ράσης. ΜΕΤΡΟ 2: «Ενισχύσεις σε επενδύσεις Στήριξη στην επιχειρηµατικότητα». 200

1.2.1 Παρεµβάσεις αγροτικού τουρισµού ολοκληρωµένες προσέγγισης. 1.2.1.1 Η δηµιουργία και βελτίωση υποδοµών διανυκτέρευσης για τη συµπλήρωση της δυναµικότητας της περιοχής. 1.2.1.2 Η δηµιουργία και βελτίωση χώρων εστίασης µε ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και τοπική παραδοσιακή κουζίνα. Στις επικαλυπτόµενες µε τα ΟΠΑΑΧ περιοχές εντάσσεται µόνο η βελτίωση υφιστάµενων επιχειρήσεων µε την προϋπόθεση ένταξης των επιχειρήσεων αυτών σε δίκτυο αγροτουριστικών καταλυµάτων και κέντρων εστίασης για την εφαρµογή κοινών προδιαγραφών ποιότητας και µε σκοπό την απόκτηση σήµατος ποιότητας. 1.2.1.4 Εναλλακτικές και ειδικές µορφές τουρισµού. 1.2.1.5 Τοπικά κέντρα οργάνωσης, πληροφόρησης και προώθησης αγροτικού τουρισµού. 1.2.1.7 Βελτίωση επιχειρήσεων αγροτικού τουρισµού για την προσαρµογή στις ανάγκες πιστοποίησης και δικτύωσης. 1.2.2 Μικρές επιχειρήσεις του αγροτικού και των λοιπών τοµέων της οικονοµίας. 1.2.2.1 Μονάδες οικοτεχνίας, χειροτεχνίας, ειδών παραδοσιακής τέχνης και λοιπές βιοτεχνίες. 1.2.2.2 Επιχειρηµατική αξιοποίηση τοπικών φυσικών πόρων. 1.2.2.3 Επιχειρήσεις µεταποίησης τυποποίησης προϊόντων φυτικής παραγωγής. Κατά τη φάση της δηµοσιοποίησης προκηρύχθηκε τµήµα της παραπάνω δράσης που αφορά στην ίδρυση - εκσυγχρονισµό επέκταση µεταποιητικών επιχειρήσεων φυτικής παραγωγής και µόνο στην καθαρή περιοχή LEADER+. Στην επόµενη προκήρυξη θα επαναπροκηρυχθεί η δράση δίνοντας έµφαση σε επενδύσεις που θα έχουν σχέση µε τα αποτελέσµατα των µελετών εµπειρογνωµοσυνών που αφορούν στις δυνατότητες για µεταποιητικές δραστηριότητες στον τοµέα του µήλου και του κάστανου. 1.2.2.4 Επιχειρήσεις µεταποίησης τυποποίησης προϊόντων ζωικής παραγωγής. 201

1.2.2.6 Επιχειρήσεις παραγωγής ειδών διατροφής µετά την πρώτη µεταποίηση. 1.2.2.7 Αξιοποίηση παραδοσιακών τεχνικών και χώρων (πατητήρια κελάρια, επισκέψιµα οινοποιία). 1.2.2.8 Εκτροφεία θηραµάτων και γουνοφόρων ζώων. 1.2.2.12 Βελτίωση επιχειρήσεων για προσαρµογή στις ανάγκες πιστοποίησης ή δικτύωσης. 1.2.3 Επενδύσεις που ενισχύουν τη συλλογική, τοµεακή και διατοµεακή δράση µε τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας, τεχνογνωσίας και νέων τεχνικών. 1.2.3.1 Εγκατάσταση συστηµάτων διασφάλισης ποιότητας (ISO και HACCP). 1.2.3.2 ικτύωση οµοειδών ή συµπληρωµατικών επιχειρήσεων (Clusters). Η δράση θα προκηρυχθεί στην επόµενη προκήρυξη. 1.2.3.3 Ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών πληροφόρησης για τις ΜΜΕ (π.χ. web site). 1.2.3.5 Ανάπτυξη, πιστοποίηση και έλεγχος ποιοτικών σηµάτων (ΠΟΠ, ΠΓΕ, βιολογικών προϊόντων κ.λ.π.). εν κατατέθηκαν προτάσεις στη συγκεκριµένη δράση και το ποσό θα επαναπροκηρυχθεί σε επόµενη φάση. ΜΕΤΡΟ 3 : «Υποστηρικτικές ενέργειες». 1.3.1 Αναβάθµιση δεξιοτήτων και εξειδίκευση του ανθρώπινου δυναµικού κατάρτιση. Προβλέπεται η υλοποίηση 4 σεµιναρίων. 1.3.2 Παροχή συµβουλευτικής υποστήριξης: Έχουν εκπονηθεί δύο µελέτες εµπειρογνωµοσύνες για τη συνολική διαχείριση του µήλου και του κάστανου και παραγωγή νέων προιόντων. Έγινε η προκήρυξη και η ανάθεση των µελετών και οι µελέτες ολοκληρώθηκαν και πιστοποιήθηκαν εντός του 2004. 1.3.3 Ενέργειες προώθησης προβολής Προβλέπονται ενέργειες προβολής, έντυπα, τουριστικός οδηγός. 202

Οι παραπάνω δράσεις δεν προκηρύχθηκαν στην πρώτη δηµοσιοποίηση του προγράµµατος αλλά θα προκηρυχθούν στην επόµενη προκήρυξη. Ενηµέρωση ευαισθητοποίηση πληθυσµού για το τοπικό πρόγραµµα. Έγινε µεταφορά του µη πιστοποιηµένου ποσού της δράσης 1.1.2, καθώς και πιστοποίηση των δαπανών της ηµερίδας στις 2-3 Μαρτίου 2002 µετά από αντιλογισµό του ανάλογου ποσού από την δράση 1.1. ΜΕΤΡΟ 4 : «Προστασία ανάδειξη & αξιοποίηση φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς». 1.4.1 Προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος. 1.4.1.3 Βελτίωση καταφυγίων. 1.4.1.4 ιαδροµές πρόσβασης, µονοπάτια, γεφύρια. 1.4.2 Αναβάθµιση οικιστικού περιβάλλοντος και ανάδειξη παραδοσιακής αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς του αγροτικού χώρου. 1.4.2.2 Ανάδειξη µνηµείων και κτιρίων αγροτικής κληρονοµιάς (µνηµεία, µύλοι, γεφύρια, κλπ). 1.4.2.3 Μουσεία αγροτικής, λαογραφικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς κέντρα πολιτιστικά δραστηριοτήτων. 1.4.2.5 Σήµανση αξιοθέατων, µνηµείων, µονοπατιών. 1.4.3 ράσεις για την ενίσχυση πολιτιστικών εκδηλώσεων και εκδηλώσεων ανάδειξης και διατήρησης της τοπικής κληρονοµιάς. 1.4.3.1 Ενίσχυση πολιτιστικών εκδηλώσεων 1.4.3.2 Ανάδειξη παραδοσιακού οικισµού σε παραµυθοχώρι & φεστιβάλ παραµυθιού. 203

2.46.3. ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 2. 2.46.4. «Στήριξη συνεργασίας µεταξύ αγροτικών περιοχών». ΜΕΤΡΟ 2.1: «Συνεργασία µεταξύ περιοχών της Ελλάδας ιατοπική ιαπεριφερειακή Συνεργασία». 2.1.1 Συνεργασία σε θέµατα Αγροτικού τουρισµού. 2.1.2 Συνεργασία σε θέµατα µικρών επιχειρήσεων αγροτικού και λοιπών τοµέων της οικονοµίας. ΜΕΤΡΟ 2.2 : «Συνεργασία µεταξύ περιοχών δύο ή περισσότερων κρατών ιακρατική συνεργασία». 2.2.1 Συνεργασία σε θέµατα Αγροτικού τουρισµού. 2.47. Στοιχεία προκήρυξης του Τοπικού Προγράµµατος Το τοπικό Πρόγραµµα Ν. Κοζάνης προκηρύχθηκε στις 10/4/2003 µε καταληκτική ηµεροµηνία υποβολής των προτάσεων στις 9/6/2003. Η πρώτη αυτή προκήρυξη αντιστοιχούσε στο 80% περίπου του προγράµµατος. Η δεύτερη προκήρυξη θα πραγµατοποιηθεί εντός του Οκτωβρίου του 2005. Στα πλαίσια της προκήρυξης αυτής υποβλήθηκαν προς υπαγωγή εκατό πέντε (105) προτάσεις. Η αξιολόγηση ολοκληρώθηκε στις 3/9/2003 και η Ε..Π. LEADER+ στις 12/9/2003 αποφάσισε την ένταξη 67 υποέργων συνολικής ηµόσιας απάνης 5.718.049,09. Με βάση την προκήρυξη, αξιολόγηση και απόφαση της Ε Π, παραθέτουµε στις γραµµές που ακολουθούν τα εξής συγκεντρωτικά στοιχεία : Πίνακας 71. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΥΠΟΒΛΗΘΕΝΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ Leader +, ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ ΚΟΖΑΝΗΣ. ΜΕΤΡΟ Υποβληθέντα Υποέργα ηµόσια απάνη Υποβληθέντων Υποέργων Υποέργα που αξιολογήθηκαν θετικά ηµόσια απάνη Υποέργων που αξιολογήθηκαν θετικά Αριθµός έργων που εγκρίθηκαν από την Ε Π LEADER+ Εγκριθείσα ηµόσια απάνη 1.2 60 7.131.501,77 47 4.401.571,72 38 3.873.402,08 204

1.4 45 3.690.892,21 20 1.316.522,37 15 1.063.599,00 ΣΥΝΟΛΟ 105 10.822.393,98 67 5.718.094,09 53 4.937.001,09 Από την προηγούµενη ανάλυση γίνεται αντιληπτό το ενδιαφέρον του επενδυτικού κοινού για τις προκηρύξεις µέτρων στα πλαίσια της Κοινοτικής πρωτοβουλίας Leader + και η συµβολή αυτής στην στήριξη της τοπικής και Περιφερειακής Οικονοµίας. Βάση στατιστικών στοιχείων σε σχέση µε το ενδιαφέρον του παραγωγικού κόσµου του Νοµού και της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας τα οποία καταγράφονται στα πλαίσια των επιχειρηµατικών επαφών του ΚΕΤΑ υτικής Μακεδονίας, αναµένεται η ίδια ανταπόκριση αυτού στα πλαίσια της δεύτερης προκήρυξης µέτρων της Leader + η οποία και αναµένεται να ολοκληρωθεί µέχρι το τέλος του 2005. 2.48. Η Πορεία των Ολοκληρωµένων Προγραµµάτων Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου ΟΠΑΑΧ του Ε.Π. ΑΑ ΑΥ στη υτική Μακεδονία: ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Τα Ολοκληρωµένα Προγράµµατα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου αποτελούν τον Άξονα 7 του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Αγροτική Ανάπτυξη Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου 2000 2006» του Υπ. Γεωργίας. Στόχοι του Άξονα 7 είναι : Προστασία των οικονοµικά και κοινωνικά ασθενέστερων περιοχών, καθώς και εκείνων που πλήττονται από τις αναπόφευκτες διαρθρωτικές µεταβολές και την προσαρµογή της ελληνικής οικονοµίας στις διεθνείς εξελίξεις και προώθηση της µείωσης των ανισοτήτων µεταξύ φύλων και οµάδων του πληθυσµού. Συνέχιση της προσπάθειας µείωσης των περιφερειακών ανισοτήτων και στήριξης της ανάπτυξης στις λιγότερο ανεπτυγµένες περιοχές της χώρας. Επανένταξη των ορεινών περιοχών και του νησιωτικού χώρου στο εθνικό παραγωγικό σύστηµα έτσι, ώστε να αποφευχθεί η περιθωριοποίηση τους. 205

Τα Ολοκληρωµένα Προγράµµατα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου του Υπουργείου Γεωργίας εφαρµόζονται σε 40 περιοχές της Χώρας. Oι συνολικοί διαθέσιµοι πόροι για τα Ο.Π.Α.Α.Χ. ανέρχονται σε συνολικό ποσό ηµόσιας απάνης 311,90 εκατ. ΕΥΡΩ (περισσότερα από 100 δις δρχ.) Το ποσό αυτό αφορά ηµόσια Έργα και Ιδιωτικές Επενδύσεις. Το Υπουργείο Γεωργίας µε την επιλογή των 40 περιοχών, σε επίπεδο χώρας, θα υλοποιήσει τα ανωτέρω Προγράµµατα σε : 221 Καποδιστριακούς ήµους. 810.490 κατοίκους (στοιχεία απογραφής 1991). 34.183,6 τετρ.χλµ. συνολική έκταση. Για τις 40 αυτές επιλεγµένες περιοχές της Χώρας εκπονήθηκαν αναλυτικές µελέτες, οι οποίες : Σε πρώτη φάση καταγράφουν την υφιστάµενη κατάσταση των περιοχών αυτών και σε δεύτερη φάση προσδιορίζουν την αναπτυξιακή τους δυνατότητα, καταλήγοντας σε Επιχειρησιακό Σχέδιο ράσης (Business Plan) για κάθε περιοχή παρέµβασης. Για την υλοποίηση και παρακολούθηση των Ολοκληρωµένων Προγραµµάτων συστάθηκαν οι οµές Στήριξης. Σύµφωνα µε το Μέτρο 7.14 του Ε.Π. «Α.Α.-Α.Υ.» και το Νόµο 2945/8.10.2001 προβλέφτηκε ανά Περιφέρεια η δηµιουργία φορέων τοπικής ανάπτυξης (13 οµές Στήριξης) για την παρακολούθηση σε Περιφερειακό και Τοπικό Επίπεδο των Ολοκληρωµένων Προγραµµάτων. Οι φορείς αυτοί θα έπρεπε να είναι εγκατεστηµένοι στην έδρα κάθε Περιφέρειας και να έχουν οργανωµένο δίκτυο από Aντένες σε κάθε νοµό για την εξυπηρέτηση του πληθυσµού κάθε επιλεγµένης περιοχής εφαρµογής τοπικών προγραµµάτων. Στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας ως οµή Στήριξης επιλέχθηκε η ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ (ΑΝΚΟ) Α.Ε. η οποία και συνεργάζεται µε τις Αναπτυξιακές Εταιρείες της Περιφέρειας υτ.μακεδονίας και δύο εκ των της Κ. Μακεδονίας, βάσει ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ, που υπογράφτηκε και ρυθµίζει τις αναγκαίες λεπτοµέρειες καθώς και τον τρόπο συνεργασίας. 2.49. ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Ο.Π.Α.Α.Χ. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΥΠ. ΓΕΩΡΓΙΑΣ Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι περιοχές της υτικής Μακεδονίας οι οποίες έχουν επιλεχθεί ως ολοκληρωµένες περιοχές παρέµβασης από το Υπουργείο 206

Γεωργίας µε σκοπό την εφαρµογή των Ολοκληρωµένων προγραµµάτων ανάπτυξης του αγροτικού χώρου Ο.Π.Α.Α.Χ. Πιο συγκεκριµένα: Πίνακας 72. ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΟΠΑΑΧ ΤΟΥ ΥΠ. ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΗΜΟΙ- ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΟΡΕΙΝΑ. ΓΟΡΓΙΑΝΗΣ ΕΚΤΑΣΗ: ΓΡΕΒΕΝ Α. Θ.ΖΙΑΚΑ 1.590,40 τ.χλµ..κοσμα ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ: ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙ ΑΣ ΑΙΤΩΛΟΥ. ΑΒ ΕΛΛΑΣ. ΟΤΣΙΚΟΥ 20.039 κάτ. ΕΚΤΑΣΗ: 1.590,40 τ.χλµ. Κ. ΜΕΣΟΛΟΥΡΙΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ: Κ. ΠΕΡΙΒΟΛΙΟΥ 20.039 κάτ.. ΓΟΡΓΙΑΝΗΣ. Θ.ΖΙΑΚΑ Κ. ΣΑΜΑΡΙΝΑΣ Κ. ΣΜΙΞΗΣ Κ. ΦΙΛΙΠΠΑΙΩΝ ΑΝΩ ΒΟΪΟ. ΝΕΑΠΟΛΕΩΣ. ΤΣΟΤΥΛΙΟΥ Κ. ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΥ Κ. ΣΑΜΑΡΙΝΑΣ Κ. ΣΜΙΞΗΣ Κ. ΦΙΛΙΠΠΑΙΩΝ 207

. ΝΕΑΠΟΛΕΩΣ ΓΡΑΜΜΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙ Α - ΒΙΤΣΙ. ΑΚΡΙΤΩΝ. ΝΕΣΤΟΡΙΟΥ Κ. ΑΡΡΕΝΩΝ ΕΚΤΑΣΗ: 1497,23 τ.χλµ. Κ. ΓΡΑΜΜΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ:. ΒΙΤΣΙΟΥ 27.536 κάτ.. ΚΟΡΕΣΤΙΩΝ Κ. ΚΑΣΤΡΑΚΙΟΥ. ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ. ΑΓ.ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ. ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ.ΙΩΝΟΣ ΓΡΑΓΟΥΜΗ. ΟΡΕΣΤΙ ΟΣ ΟΡΕΙΝΟΣ ΟΓΚΟΣ ΠΙΕΡΙΩΝ. ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ. ΠΙΕΡΙΩΝ. ΕΛΑΦΙΝΑΣ ΕΚΤΑΣΗ: 819,4 τ.χλµ. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ: 20.376 κάτ.. ΜΑΚΕ ΟΝΙ ΟΣ.ΠΕΤΡΑΣ Στα πλαίσια υλοποίησης των Ολοκληρωµένων Προγραµµάτων Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου στη υτική Μακεδονία προκηρύχθηκαν µέτρα µε σκοπό την πραγµατοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων. Τα µέτρα και οι τίτλοι αυτών αποτυπώνονται στον πίνακα που ακολουθεί: 208

Πίνακας 73. Ι ΙΩΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΩΝ Ο.Π.Α.Α.Χ ΤΟΥ ΕΠΑΑ ΑΥ ΣΤΗ ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ. ΜΕΤΡΟ ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΤΡΟΥ 7.2 ηµιουργία Υπηρεσιών ιαχείρισης Εκµεταλλεύσεων. 7.3 Εµπορία Γεωργικών Προϊόντων Ποιότητας. 7.4 Βασικές υπηρεσίες για την αγροτική οικονοµία και τον αγροτικό πληθυσµό. 7.5 Ανακαίνιση και ανάπτυξη χωριών Προστασία και διατήρηση της αγροτικής κληρονοµιάς. 7.6 ιαφοροποίηση των γεωργικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε τη γεωργία, για να παρασχεθεί η δυνατότητα δηµιουργίας πολλαπλών δραστηριοτήτων και η απόκτηση εναλλακτικών εισοδηµάτων. 7.8 Ανάπτυξη και βελτίωση της υποδοµής που σχετίζεται µε την ανάπτυξη της γεωργίας. 7.9 Ενθάρρυνση των τουριστικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων 7.10 Προστασία του περιβάλλοντος σε συνδυασµό µε τη Γεωργία, τη ασοκοµία, τη διατήρηση του τοπίου, καθώς και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ζώων. 7.11 Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκµεταλλεύσεων. 7.12 Επενδύσεις για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων πρώτης µεταποίησης και εµπορίας γεωργικών προϊόντων. 7.13 Επενδύσεις για τη βελτίωση και τον εξορθολογισµό υλοτόµησης, µεταποίησης και εµπορίας των δασοκοµικών προϊόντων. 209

Τα υποβληθέντα και εγκεκριµένα έργα στα πλαίσια των ολοκληρωµένων προγραµµάτων ανάπτυξης αγροτικού χώρου στη υτική Μακεδονία (και στις τρεις περιοχές εφαρµογής τους) αποτυπώνονται στον πίνακα που ακολουθεί: Πίνακας 74. ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑ Ο.Π.Α.Α.Χ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΥΤΩΝ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Σύνολο κατατεθηµένων προτάσεων 200 Οριστική έγκριση προτάσεων 104 Προέγκριση προτάσεων 7 Προτάσεις µε Νοµική έσµευση 104 Ολοκλήρωση έργων 14 47.284.924,74 20.177.240,56 1.459.500,00 20.177.240,56 1.606.311,00 Η καταληκτική ηµεροµηνία ολοκλήρωσης των εγκεκριµένων έργων στα πλαίσια των Ο.Π.Α.Α.Χ ορίστηκε η 31 12 2007. 210

3 ο Κεφάλαιο: 3. Το τεχνολογικό επίπεδο στην υτική Μακεδονία 3.1. Εισαγωγή Στην προσπάθεια αποτύπωσης της τεχνολογικής φύσης της υτικής Μακεδονία, αντλήθηκαν και αξιοποιήθηκαν πληροφορίες και συµπεράσµατα του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας στη υτική Μακεδονία και του RIS (Regional Innovation Strategy) υτικής Μακεδονίας, Προσφορά Τεχνολογικών υπηρεσιών και υπηρεσιών στήριξης καινοτοµίας στη υτική Μακεδονία. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στις τηλεπικοινωνιακές υποδοµές της Περιφέρειας, στους ερευνητικούς φορείς της περιοχής, καθώς και στα προβλήµατα και τους στόχους τεχνολογικής φύσεως που αντιµετωπίζουν και θέτουν αντίστοιχα οι κυριότεροι παραγωγικοί κλάδοι (κυρίως της µεταποίησης) της συγκεκριµένης Περιφέρειας. Παράλληλα, στην ενότητα παρουσιάζονται συνολικά συγκριτικά στοιχεία για τις επιδόσεις της υτικής Μακεδονίας σε βασικούς δείκτες που περιγράφουν τη διείσδυση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στις επιχειρήσεις, σε σχέση µε τις άλλες περιφέρειες της χώρας, µέσα από την ετήσια Εθνική Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας (πραγµατοποιήθηκε για τα τρία τελευταία έτη 2001, 2002 και 2003), η οποία γίνεται υπό την αιγίδα του Εθνικού ικτύου Έρευνας και Τεχνολογίας (Ε ΕΤ) και του ebusinessforum. Ιδιαίτερα αναφορά σε όρους γενικής χρήσης Η/Y γίνεται και στην Έρευνα Χρήσης ΤΠΕ της ΕΣΥΕ για το έτος 2003. Τέλος, παρουσιάζονται οι συνολικές επιδόσεις της Περιφέρειας στο πρόγραµµα ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ, σε σύγκριση πάντοτε µε τις επιδόσεις των άλλων περιφερειών και αναφέρονται βασικά συµπεράσµατα από την πορεία και τη γενικότερη συνεισφορά του Ε.Π. Κοινωνία της Πληροφορίας στην περιφέρεια. ιευκρινίζεται ότι στην παρούσα ενότητα: αποδίδεται ιδιαίτερη έµφαση στα ζητήµατα και τις επιδόσεις ΤΠΕ που αφορούν την επιχειρηµατική κοινότητα της Περιφέρειας και όχι σε γενικότερους δείκτες για το σύνολο του πληθυσµού (π.χ. νοικοκυριά, δηµογραφικά στοιχεία χρηστών Η/Y κ.α.), τα στοιχεία που αναφέρονται αφορούν κατά κύριο λόγο το σύνολο της Περιφέρειας, ενώ έγινε σηµαντική προσπάθεια να παρουσιαστούν επιµέρους στοιχεία για την εικόνα της τεχνολογικής φύσης ανά νοµό (π.χ. συµµετοχής στο Πρόγραµµα ΙΚΤΥΩΘΕΤΕ ). Στο σηµείο αυτό κρίνεται σκόπιµο να επισηµανθεί ότι για το ζήτηµα της τεχνολογικής φύσεως ήταν και παραµένει σχεδόν 211

αδύνατο να συλλεχθούν επιµέρους στοιχεία ανά νοµό, αφού µέχρι σήµερα δεν υφίστανται υπεύθυνες δοµές που να έχουν επιφορτιστεί µε αυτό το εγχείρηµα. 3.2. Το τεχνολογικό προφίλ της Περιφέρειας Υλικές και άυλες υποδοµές Παρουσιάζονται εν συντοµία τα βασικά χαρακτηριστικά των τηλεπικοινωνιακών, τεχνολογικών, ερευνητικών υποδοµών και δοµών στήριξης επιχειρηµατικότητας της Περιφέρειας. 3.2.1. Βασικές Τηλεπικοινωνιακές Υποδοµές Οι βασικές τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες στη υτική Μακεδονία προσφέρονται από το σταθερό δίκτυο του ΟΤΕ. Ο ΟΤΕ διαθέτει 11 καταστήµατα στην Περιφέρεια (5 στο Ν. Κοζάνης και από 2 στους νοµούς Καστοριάς, Φλώρινας και Γρεβενών). Το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο χαρακτηρίζεται πλήρες και σύγχρονο, µετά τις διαδοχικές βελτιώσεις που σηµειώθηκαν από τις αρχές του 1990. Οι βασικές εσωτερικές γραµµές του δικτύου έχουν ανανεωθεί και αντικατασταθεί µε καλώδια οπτικών ινών, ενώ οι συνδέσεις των κύριων αξόνων που είναι η Κοζάνη - Βέροια - Θεσσαλονίκη και Σερβία - Λάρισα υλοποιείται µε οµοαξονικά καλώδια. Η περιφέρεια διαθέτει δίκτυο οπτικών ινών που εκτείνονται σε όλη την επιφάνεια της Περιφέρειας. Το δίκτυο Μετάδοσης (κορµού ή Οπτικό ίκτυο) των οπτικών ινών συµπληρώνεται µε κατάλληλες ασυρµατικές ζεύξεις που λειτουργούν µε την τεχνολογία (Synchronous Digital Hierarchy, SDH), έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η αρµονική συνεργασία τους µε το δίκτυο των οπτικών ινών. Κάθε νοµός της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας διαθέτει έναν ή περισσότερους οπτικούς δακτυλίους, οι οποίοι διασυνδέουν όλους τους κόµβους των τηλεπικοινωνιακών δικτύων εντός του νοµού. Οι δακτύλιοι των Νοµών συνδέονται σε ευρύτερους διαπεριφερειακούς δακτυλίους, ώστε να εξασφαλίζεται η αδιάκοπη λειτουργία των δικτύων σε πανελλαδικό και παγκόσµιο επίπεδο και η αδιάλειπτη επικοινωνία της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας µε όλο τον κόσµο. Με το δίκτυο κορµού του ΟΤΕ εξασφαλίζεται η διασύνδεση οποιουδήποτε ιδιωτικού επικοινωνιακού κόµβου µε χρήση µισθωµένων γραµµών, του δικτύου HellasCom, του δικτύου HellasPac, του ΑΤΜ κ.ά. µε εγγυηµένη υψηλή διαθεσιµότητα. Για τη σύνδεση των πελατών του µε τα δίκτυά του ο ΟΤΕ έχει αναπτύξει και εκµεταλλεύεται µέσω υπηρεσιών που προσφέρει δίκτυα πρόσβασης, που σε 212

πολύ µεγάλο βαθµό είναι υπόγεια. Ταυτόχρονα αξιοποιούνται τα πλέον σύγχρονα πρωτόκολλα επικοινωνίας, όπως τα V5.1 και V5.2, για τη σύνδεση των διαφόρων συστηµάτων στα ψηφιακά κέντρα του ΟΤΕ. Το αστικό δίκτυο χαλκού εξακολουθεί να αποτελεί το βασικό δίκτυο υποδοµής. Μετά το 1994 ενεργοποιήθηκε Πρόγραµµα Ποιοτικής Αναβάθµισης αυτού του δικτύου, µε αποτέλεσµα ήδη τα ποσοστά συντήρησης να προσεγγίζουν το 100% για όλους τους νοµούς της Περιφέρειας. Το δίκτυο χαλκού θα εξακολουθεί να αποτελεί την υποδοµή για την λειτουργία και νέων υπηρεσιών ευρείας ζώνης (XDSL). Με το δίκτυο πρόσβασης των χάλκινων καλωδίων ο ΟΤΕ µπορεί να προσφέρει και στην περιφέρεια υτ. Μακεδονίας όλες τις νέες υπηρεσίες που βασίζονται στην τεχνολογία των Ψηφιακών Συνδροµητικών Γραµµών (Digital Subscriber Line, DSL), όπως ADSL, HDSL, VDSL, UDSL, SDSL. Το Ψηφιακό ίκτυο Ενοποιηµένων Υπηρεσιών - ISDN, ως εξέλιξη του ηµόσιου Τηλεφωνικού ικτύου (PSTN), παρέχει τη δυνατότητα υποστήριξης, µε τη χρήση µιας µόνο τηλεφωνικής σύνδεσης, τεσσάρων µορφών επικοινωνίας: φωνής, εικόνας, δεδοµένων, κειµένου. Η σύνδεση στο ISDN παρέχεται σε 2 τύπους: µέσω Βασικής Πρόσβασης (ΒRΑ) και µέσω Πρωτεύουσας Πρόσβασης (ΡRΑ). Όλα τα ψηφιακά κέντρα της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας διαθέτουν την απαραίτητη υποδοµή και παρέχουν συνδέσεις ISDN, Βασική και Πρωτεύουσα. Ήδη λειτουργούν οι παρακάτω συνδέσεις ISDN και ο ρυθµός λειτουργίας νέων συνδέσεων αυξάνεται συνεχώς. Στον παρακάτω πίνακα ακολουθεί ο αριθµός των συνδέσεων ISDN BRA και PRA (περισσότερες από 2900 συνδέσεις), σύµφωνα µε το Ε.Σ. ΚτΠ: Πίνακας 75. ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝ ΕΣΕΩΝ ISDN ΚΑΤΑ ΤΥΠΟ ΣΤΗΝ Π Μ Βασική (BRA) Σύνδεση Πρωτεύουσα Σύνδεση (PRA) Ν. Γρεβενών 375 8 Ν. Καστοριάς 543 11 Ν. Κοζάνης 1479 34 Ν. Φλώρινας 445 9 Σύνολο Περιφέρειας 2842 62 Πηγή: Ε.Σ. ΚτΠ στοιχεία έτους 2001. 213

ιευκρινίζεται ότι οι ως άνω συνδέσεις έχουν πραγµατοποιηθεί τόσο από φυσικά πρόσωπα όσο και από επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας λειτουργούν ήδη προηγµένα δίκτυα πληροφορικής όπως ΑΤΜ (ασύγχρονης µετάδοσης δεδοµένων στατιστικής πολυπλεξίας κόµβος η Κοζάνη), HELLASPAC (δηµόσιο δίκτυο µεταγωγής πακέτων δεδοµένων που εξυπηρετεί επιχειρήσεις αποτελείται από Κέντρα Μεταγωγής Πακέτων, που έχουν εγκατασταθεί στις πρωτεύουσες των νοµών, (Κοζάνη, Καστοριά, Γρεβενά, Φλώρινα) αλλά και στην Πτολεµαΐδα), HELLASCOM (τηλεπικοινωνιακό δίκτυο ψηφιακών µισθωµένων γραµµών) και η DATA-IP - πλατφόρµα που απευθύνεται αποκλειστικά σε επιχειρησιακούς πελάτες. Παράλληλα, σε όλες τις πόλεις της Περιφέρειας υπάρχουν κόµβοι µε πρωτόκολλο Χ 25, Frame Relay. Τα δίκτυα αυτά, µαζί µε το ISDN, συνιστούν µία ολοκληρωµένη τηλεπικοινωνιακή υποδοµή, µέσα από την οποία οι χρήστες της Περιφέρειας έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες όπως: Σύστηµα Ηλεκτρονικής Ενδοϋπηρεσιακής Επικοινωνίας, Ηλεκτρονικό Εµπόριο, Υπηρεσίες Web, Τηλεργασία, κ.α. 3.2.2. Εταιρείες Παροχής Σύνδεσης µε το ιαδίκτυο - Κινητή τηλεφωνία - Ε ΕΤ/GRNET Στις κύριες πόλεις της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας δραστηριοποιούνται µέσω εξουσιοδοτηµένων αντιπροσώπων τους, πολλές εταιρίες παροχής υπηρεσιών σύνδεσης µε το διαδίκτυο (Internet Service Providers), όπως η Otenet, η Forthnet, η Compulink, η Hellas On-line, κα. Παράλληλα, στην Περιφέρεια δραστηριοποιούνται και οι τέσσερις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας (COSMOTE, VODAFONE, TΙΜ, QTELECOM). Τέλος, δραστηριοποιείται και το Εθνικό ίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας (Ε ΕΤ Α.Ε) για παροχή Internet υπηρεσιών στην ακαδηµαϊκή και ερευνητική κοινότητα της χώρας. Το Ε ΕΤ/GRNET παρέχει υπηρεσίες διασύνδεσης στo ιαπανεπιστηµιακό ίκτυο Gunet (υποστηρίζει τη σύνδεση των ΑΕΙ και ΤΕΙ µε το Ε ΕΤ), και στο Πανελλήνιο ίκτυο για την εκπαίδευση EDUnet, το οποίο σταδιακά θα εξυπηρετεί την πλειοψηφία των σχολικών µονάδων της πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης της χώρας µέχρι το τέλος του 2002. 214

3.2.3. Φορείς ανάπτυξης / µεταφοράς έρευνας και τεχνολογίας - οµές στήριξης επιχειρηµατικότητας Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΙΑΘΕΤΕΙ ΕΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΠΥΡΗΝΑ ΦΟΡΕΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ, ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΟΜΩΝ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ, Η ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΕΝΣΩΜΑΤΩΝΕΙ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥΣ ΤΙΣ Τ.Π.Ε.. ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΥΠΟ ΟΜΕΣ ΑΥΤΕΣ ΕΙΝΑΙ : το Κέντρο Επιχειρηµατικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης της Περιφέρειας, στα Κοίλα Κοζάνης, η λειτουργία του οποίου ξεκίνησε το 2003. Ανάµεσα στις δράσεις του οποίου περιλαµβάνεται ένα ευρύ φάσµα συνεργιών µε φορείς έρευνας και τεχνολογίας της Περιφέρειας για τη ολοκληρωµένη ενηµέρωση και τη διάχυση βέλτιστων πρακτικών στην τοπική επιχειρηµατική κοινότητα. Η πλήρης και συντονισµένη λειτουργία του ΚΕΤΑ αναµένεται να συµβάλλει θετικά στο εγχείρηµα της ψηφιακής ανάπτυξης της Περιφέρειας, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πληροφόρησης Επιχειρήσεων (EURO INFO CENTRE) µε έδρα την Κοζάνη, που δηµιουργήθηκε για να βοηθήσει τις ΜΜΕ να αποκτήσουν πρόσβαση στα προγράµµατα και τις πρωτοβουλίες της ΕΕ, προσφέροντάς τους τη δυνατότητα να εκµεταλλευτούν τις ευκαιρίες που τους παρέχει η ΕΕ. Το κέντρο αυτό αποτελεί το σύνδεσµο ανάµεσα στην πραγµατικότητα της αγοράς και τις δυνατότητες που παρέχουν τα εθνικά και κοινοτικά προγράµµατα στις επιχειρήσεις. Ανάµεσα στις δραστηριότητές του περιλαµβάνεται η πληροφόρηση των επιχειρήσεων για θέµατα Κοινοτικού ικαίου, θεσµών και πολιτικής για τις Μ.Μ.Ε., ευρωπαϊκών προγραµµάτων για επιστηµονική έρευνα και µεταφορά τεχνολογίας, εξωτερικών αγορών και συνεργασίας, οι συµβουλευτικές υπηρεσίες για τα προγράµµατα και τις δυνατότητες χρηµατοδότησής τους, κ.α., το Κέντρο Ηλεκτρονικού Εµπορίου, µε έδρα την Κοζάνη, και σκοπό την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εµπορίου στην περιφέρεια και τη στήριξη των MME στις νέες συνθήκες αγοράς. Το κέντρο προσφέρει µεταξύ άλλων διευκόλυνση στις ηλεκτρονικές εµπορικές συναλλαγές, επιχειρηµατική πληροφόρηση στο Internet, συµβουλευτικές υπηρεσίες στις ΜΜΕ, κ.α., το Κέντρο Τεχνολογικής Έρευνας (ΚΤΕ), µε σκοπό να συντελέσει, µεταξύ άλλων, στη δηµιουργία µιας σειράς θετικών προϋποθέσεων για τη δηµιουργία νέων επιχειρήσεων και προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και την 215

επιτάχυνση των ρυθµών διασποράς της τεχνολογίας. Το πρόγραµµα ανάπτυξης του κέντρου εστιάζεται στους τοµείς ερευνητικής εµβέλειας όπως η Επεξεργασία Πληροφοριών, ο Βιοµηχανικός Αυτοµατισµός, η Προστασία του Περιβάλλοντος, ο Λιγνίτης, η Αγροτική Τεχνολογία, καθώς και η Τεχνολογία Νέων Υλικών Επεξεργασίας Γούνας και Επεξεργασίας Ξύλου, το Ινστιτούτο Τεχνολογίας & Εφαρµογών Στερεών Καυσίµων, που υπάγεται στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) και αποτελεί µετεξέλιξη του Κέντρου Τεχνολογίας και Εφαρµογών Στερεών Καυσίµων (ΚΤΕΣΚ), τεχνολογικού φορέα εποπτευόµενου από τη Γενική Γραµµατεία Έρευνας και Τεχνολογίας. Ανάµεσα στους τοµείς δραστηριοποίησής του περιλαµβάνονται η έρευνα και ανάπτυξη τεχνολογιών για τη βέλτιστη αξιοποίηση των κοιτασµάτων στερεών καυσίµων και των παραπροϊόντων τους, η ανάπτυξη µεθόδων αξιοποίησης των ανεπαρκών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κοιτασµάτων στερεών καυσίµων στη µεταλλουργία, τη βιοµηχανία και τη γεωργία, κ.α., Η «Ανώνυµη Εταιρεία ιαχείρισης Απορριµµάτων υτικής Μακεδονίας ( Ι.Α. Υ.ΜΑ.) Α.Ε.» έχει αναλάβει την ευθύνη της υλοποίησης και της λειτουργίας του Περιφερειακού Ολοκληρωµένου Συστήµατος ιαχείρισης Απορριµµάτων της υτικής Μακεδονίας, µε γνώµονες την ελαχιστοποίηση του λειτουργικού και επενδυτικού κόστους του Συστήµατος και τη βελτιστοποίηση της λειτουργικότητάς του ως σύνολο αλλά και ως σύνθεση των επιµέρους υποσυστηµάτων του, το Κέντρο Περιβάλλοντος (ΚΕ.ΠΕ.), µία αµιγής Νοµαρχιακή επιχείρηση µε έδρα την Πτολεµαΐδα, ανάµεσα στα αντικείµενα της οποίας περιλαµβάνονται ο έλεγχος της ατµοσφαιρικής ρύπανσης, την ποιότητας των υδάτων, των τοξικών και ανεπιθύµητων αποβλήτων, η εκπόνηση ερευνητικών προγραµµάτων και µελετών κ.α., το Κέντρο ιαβαλκανικής Συνεργασίας (Κ..Σ.), σκοπός του οποίου είναι η παροχή έγκυρης και έγκαιρης πληροφόρησης για χώρες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τους επιχειρηµατίες της περιοχής, καθώς και για την ανάπτυξη δοµών συνεχούς ροής πληροφόρησης και στήριξης της επιχειρηµατικής δραστηριότητας στις γειτονικές χώρες, η Περιφερειακή ιεύθυνση του ΕΟΜΜΕΧ, 216

το Κέντρο Ελληνικής Γούνας, ως Κλαδικό Ινστιτούτο του ΕΟΜΜΕΧ στην Καστοριά, αποτελεί φορέα ανάπτυξης της έρευνας στον τοµέα της γούνας, ο Σταθµός Γεωργικής Έρευνας Κοζάνης που υπάγεται στο Εθνικό Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας και έχει ως κύρια ερευνητική δραστηριότητα τη ζωική παραγωγή, τη βιολογία και γενετική ζώων, την κτηνοτροφία, τη διατροφή ζώων και τα κτηνοτροφικά φυτά, ο Σταθµός Γεωργικής Έρευνας Πτολεµαΐδας, αντίστοιχος µε αυτών της Κοζάνης, το Πρότυπο Κτηνοτροφικό Κέντρο Έρευνας και Εκπαίδευσης, του οποίου οι ερευνητικές δραστηριότητες περιλαµβάνουν τη ζωική παραγωγή (οικολογία-διατήρηση ειδών, κτηνοτροφία, διατροφή ζώων, κτηνοτροφικά φυτά, κ.α.) και τη δασοπονία, το Κτηνιατρικό Εργαστήριο Κοζάνης, µε σκοπό την παροχή υπηρεσιών µικροβιολογικών αναλύσεων και διαδικασίας ζωικής παραγωγής, µε δυνατότητες παροχής υπηρεσιών σε τοµείς όπως η Τεχνολογία Τροφίµων, η Βιολογία, το Περιβάλλον κ.α. σε δηµόσιους οργανισµούς της Περιφέρειας. Μακεδονίας, το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών Κοζάνης, που έχει ως κύριες ερευνητικές δραστηριότητες τα θέµατα περιβάλλοντος, ενέργειας και γεωλογίας. Οι υπηρεσίες του, που στοχεύουν στην υποστήριξη µικροµεσαίων ιδιωτικών επιχειρήσεων και δηµόσιων οργανισµών κυρίως της Περιφέρειας. Μακεδονίας, περιλαµβάνουν την προσφορά τεχνολογίας σε τοµείς όπως το περιβάλλον, την ενέργεια (π.χ. ήπιες µορφές ενέργειας, στερεά καύσιµα, µετρήσεις), τις τεχνολογίες υλικών (π.χ. αδρανή υλικά). Ιδιαίτερο ρόλο στον τοµέα έρευνας και στην ανάπτυξη και διάχυση της τεχνολογίας διαδραµατίζουν µέσα από τις δραστηριότητες των εργαστηρίων τους οι Σχολές Τεχνολογικών Εφαρµογών (ΣΤΕΦ) και Τεχνολόγων Γεωπονίας (ΣΤΕΓ), του ΤΕΙ Κοζάνης. Στη ΣΤΕΦ ανήκουν τα τµήµατα Μηχανολογίας, Ηλεκτρολογίας, Ορυχείων, Βιοµηχανικού Σχεδιασµού και Θετικών Επιστηµών, που ασχολούνται µε θέµατα παραγωγής και υπηρεσιών στο χώρο της βιοµηχανίας και των κατασκευών. Συνολικά στη σχολή δραστηριοποιούνται 46 εργαστήρια (14 Μηχανολογίας, 13 Ηλεκτρολογίας, 8 Ορυχείων, 5 Βιοµηχανικού Σχεδιασµού και 6 Θετικών Επιστηµών). 217

Στη ΣΤΕΓ λειτουργούν τα τµήµατα Φυτικής Παραγωγής και Ζωικής Παραγωγής, που ειδικεύονται στην παρακολούθηση των τεχνολογικών εξελίξεων στους τοµείς των καλλιεργειών και της κτηνοτροφίας. Συνολικά στη σχολή δραστηριοποιούνται 20 εργαστήρια (12 Φυτικής Παραγωγής και 8 Ζωικής Παραγωγής). Παράλληλα, η ολοκλήρωση του Πανεπιστηµίου υτικής Μακεδονίας (έναρξη λειτουργίας όλων των σχολών και στελέχωση εργαστηριακών δοµών) στα επόµενα χρόνια αναµένεται να ενισχύσει περαιτέρω την περιφέρεια σε ερευνητικό δυναµικό και να συµβάλλει αφενός στην ενίσχυση του εκπαιδευτικού επίπέδου του πληθυσµού και αφετέρου τη συγκράτηση αλλά και προσέλκυση εξειδικευµένου ανθρώπινου δυναµικού. Σήµερα στο δυναµικό του Πανεπιστηµίου υτικής Μακεδονίας έχουν ενταχθεί τέσσερα τµήµατα που ανήκαν στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης: από την Παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας τα Τµήµατα ηµοτικής Εκπαίδευσης και Νηπιαγωγών και από τα Ανεξάρτητα Τµήµατα το Τµήµα Βαλκανικών Σπουδών του Νοµού Φλώρινας και το Τµήµα Μηχανικών ιαχείρισης Ενεργειακών Πόρων του Νοµού Κοζάνης. Στους παραπάνω φορείς και τις εστίες έρευνας θα πρέπει να προστεθούν τόσο τα Εµποροβιοτεχνικά Επιµελητήρια των τεσσάρων νοµών της Περιφέρειας, όσο και οι Αναπτυξιακές Εταιρίες (Αναπτυξιακή Εταιρεία υτικής Μακεδονίας (ΑΝΚΟ) Α.Ε., Αναπτυξιακή Εταιρεία Καστοριάς (ΑΝ.ΚΑΣ.) Α.Ε., Αναπτυξιακή Εταιρεία Φλώρινας (ΑΝ.ΦΛΩ.) Α.Ε. και Αναπτυξιακή Εταιρεία Ν. Γρεβενών (ΑΝ.Ν.ΓΡΕ) Α.Ε.), οι οποίες και αποτελούν φορείς διαµεσολάβησης και προώθησης της συνολικής τεχνολογικής ικανότητας της περιοχής. Παράλληλα, τα Κέντρα Υποδοχής Επενδυτών (K.Y.E.) που ιδρύθηκαν σε επίπεδο νοµού τους τελευταίους µήνες αναµένεται αφενός να συµβάλουν θετικά στην προσέλκυση επενδυτών, µε έµφαση στις επενδύσεις µεταφοράς τεχνολογίας και τεχνογνωσίας και αφετέρου να αναπτύξουν συνέργιες µε τις υφιστάµενες δοµές ανάπτυξης / µεταφοράς έρευνας και τεχνολογίας και µε τις δοµές στήριξης επιχειρηµατικότητας. Συνοψίζοντας, στην περιφέρεια δραστηριοποιείται ένας σηµαντικός αριθµός δοµών έρευνας και ανάπτυξης τεχνολογίας (µαζί µε τα εργαστήρια των τµηµάτων των σχολών ΤΕΙ ξεπερνούν τις 75, ο οποίος αναµένει µεσο/µακροπρόθεσµα να ενισχυθεί περαιτέρω). Συνεχώς αυξανόµενος είναι όµως και ο αριθµός των δοµών στήριξης επιχειρηµατικότητας (Επιµελητήρια, Αναπτυξιακές, 218

EURO INFO CENTRE, ΚΕΤΑ, ΚΥΕ κλπ), οι οποίες δεν παρέχουν εξειδικευµένη τεχνολογική υποστήριξη στις επιχειρήσεις, αλλά στοχεύουν να αποτελέσουν τις εστίες - κόµβους για την ανάπτυξη συνεργιών, διάχυσης τεχνολογίας και διασύνδεσης των ερευνητικών και τεχνολογικών φορέων και των επιχειρήσεων της Περιφέρειας. Τα µέχρι σήµερα δεδοµένα από την πλευρά των υλικών και αυλών υποδοµών στην περιφέρεια καταδεικνύουν δύο κύρια συµπεράσµατα: την ικανοποιητική τηλεπικοινωνιακή υποδοµή της Περιφέρειας και ταυτόχρονα τη δραστηριοποίηση ενός σηµαντικού πλήθους φορέων έρευνας και ανάπτυξης τεχνολογίας µικρού όµως µεγέθους και δυναµικότητας το οποίο, παρά το γεγονός ότι συνεχίζει να µην αποτελεί την αναγκαία κρίσιµη µάζα προσφοράς τεχνολογίας και υποστήριξης της καινοτοµίας, µπορεί κάτω από κατάλληλες προϋποθέσεις να συνεισφέρει στην αναπτυξιακή πορεία της Περιφέρειας, τα σηµαντικά περιθώρια βελτίωσης που εντοπίζονται στη συνεργασία µεταξύ δύο ή περισσότερων υφιστάµενων φορέων έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, στη διεύρυνση της συνεργασίας των φορέων αυτών µε τον ιδιωτικό τοµέα, αλλά και στις ενδογενείς ικανότητες ανάπτυξης καινοτοµιών του τοπικού παραγωγικού συστήµατος, µε απώτερο στόχο την προώθηση της δικτύωσης των ΜΜΕ και τη συγκρότηση δικτύων µεταφοράς τεχνολογίας. Η υτική Μακεδονία ήταν και παραµένει µία αδύνατη περιφέρεια σε όρους έρευνας, τεχνολογίας και καινοτοµίας. Η συνεισφορά των φορέων έρευνας και τεχνολογίας στον εκσυγχρονισµό και την ενδυνάµωση της παραγωγικής διαδικασίας δεν έχει προσεγγίσει τα επιθυµητά επίπεδα. Η ιδιαίτερα περιορισµένη, µέχρι σήµερα, ενίσχυση και δραστηριοποίηση των φορέων αυτών στο πλαίσιο εθνικών και κοινοτικών προγραµµάτων συντηρεί τη σηµαντική τεχνολογική απόκλιση της Περιφέρειας από το µέσο όρο της χώρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρά την ολοένα και περισσότερο ενισχυµένη αναγνώριση της συµβολής των ΤΠΕ στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, συνεχίζει να κυριαρχεί η έλλειψη έντονου ενδιαφέροντος του ιδιωτικού τοµέα για συµµετοχή σε προγράµµατα έρευνας και συνεργασία µε τους αρµόδιους τοπικούς φορείς έρευνας, στο πλαίσιο µίας γενικότερης παραδοσιακής επιχειρηµατικής κουλτούρας στην περιφέρεια. Η κουλτούρα αυτή που δεν ευνοεί τις συνεργασίες, 219

αναγνωρίζει τα οφέλη των νέων τεχνολογιών αλλά δεν τα υιοθετεί, αφού είναι είτε δύσπιστη ως προς την επιτυχή εφαρµογή τους είτε θεωρεί ότι η αποτελεσµατική δραστηριοποίηση στα όρια της Περιφέρειας δεν διέρχεται απαραίτητα από επενδύσεις στην έρευνα και την τεχνολογία. Σε κάθε περίπτωση, το ζήτηµα αυτό βρίσκεται στο πυρήνα της υστέρησης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων της Περιφέρειας και συνδέεται γραµµικά µε τη συγκράτηση και έλξη εξειδικευµένων στελεχών στις ΤΠΕ, προκειµένου να αναπτυχθεί αποτελεσµατικά ο τοµέας αυτός και η περιφέρεια υτικής Μακεδονίας. Στην περιφέρεια είναι πολύ λίγες οι επιχειρήσεις που απασχολούν ένα µικρό αριθµό στελεχών για ανάπτυξη ερευνητικών προγραµµάτων ή συνεργάζονται µε άλλους φορείς για ερευνητικούς σκοπούς. Ελάχιστες είναι και οι µεγαλύτερες σχετικά επιχειρήσεις που διαθέτουν τµήµατα έρευνας και ανάπτυξης. Τέτοια τµήµατα συναντώνται κατά κύριο λόγο σε ανεπτυγµένες µεταποιητικές επιχειρήσεις στους κλάδους των µηχανηµάτων κατασκευών, της ενέργειας, της ξυλείας και των τροφίµων και ποτών. Ως αποτέλεσµα, η συµµετοχή των επιχειρήσεων σε ερευνητικά προγράµµατα είναι ιδιαίτερα περιορισµένη, ενώ το ενδιαφέρον που εκδηλώνεται σε θέµατα εφαρµογών πληροφορικής, µηχανολογικού εξοπλισµού και αυτοµατισµών για τη βελτίωση των προϊόντων βρίσκει διέξοδο µέσα από το µεγάλο αριθµό των αναπτυξιακών προγραµµάτων που βρίσκονται σε εξέλιξη, εξαιτίας κυρίως της εισροής των κοινοτικών πόρων στήριξης. Άλλοι κρίσιµοι λόγοι που εµποδίζουν τις επιχειρήσεις να συµµετάσχουν σε ερευνητικές προτάσεις είναι η έλλειψη έγκαιρης και έγκυρης πληροφόρησης και η ελλιπής τεχνική υποστήριξη στη διαδικασία υποβολής προτάσεων. Τέλος, ανάµεσα στις άλλες κρίσιµες αδυναµίες της Περιφέρειας, οι οποίες εντάσσονται στο ευρύτερο περιβάλλον δραστηριοποίησης των επιχειρήσεων περιλαµβάνονται: τα χαµηλά σχετικά επίπεδα χρήσης ΤΠΕ από την Περιφερειακή ιοίκηση, τους εργαζόµενους στις Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και τους ΟΤΑ Α βαθµού (παρά την αυξητική τάση των τελευταίων), ο χαµηλός σχετικά βαθµός χρήσης του διαδικτύου από τα ξενοδοχεία, σε σχέση µε τις τάσεις στον τοµέα, καθώς και, 220

η έλλειψη εµπιστοσύνης και η γενικότερη δυσπιστία προς τις ΤΠΕ από τα ιδιαίτερα διευρυµένα (όπως αναδείχθηκε στο 2 ο κεφάλαιο) στην περιφέρεια κοινωνικά στρώµατα µε χαµηλό µορφωτικό επίπεδο. 3.3. Πληροφόρηση, προβλήµατα ανάγκες και στόχοι των επιχειρήσεων στην προσπάθεια ενίσχυσης της τεχνολογικής φύσης της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας Οι σηµαντικότερες πηγές τεχνολογικής πληροφόρησης για τις επιχειρήσεις της Περιφέρειας είναι: το δίκτυο των συνεργαζόµενων επιχειρήσεων κρίκων της αλυσίδας εφοδιασµού - διανοµής (π.χ. προµηθευτές, πελάτες), από το οποίο προέρχονται και ιδέες για ανάπτυξη καινοτοµικών προϊόντων υπηρεσιών, οι δοµές στήριξης επιχειρηµατικότητας (εµπορικοί / κλαδικοί σύνδεσµοι, επιµελητήρια, αναπτυξιακές) και οι εκθέσεις, οι υφιστάµενοι φορείς τεχνολογίας (εργαστήρια σχολών, Κέντρα τεχνολογίας / Έρευνας κλπ), καθώς και, τα διαθέσιµα έντυπα και περιοδικά. Η βασικότερη µορφή εισαγωγής τεχνολογίας στην περιφέρεια είναι η προµήθεια εφαρµογών πληροφορικής, αυτοµατισµού και µηχανολογικού εξοπλισµού. Η εισαγωγή τεχνογνωσίας γίνεται είτε µέσω των συνεργασιών µε εξειδικευµένους συµβούλους και φορείς παροχής υπηρεσιών υπεργολαβίας, είτε µέσω συνεργασιών µε αρµόδιους φορείς, είτε µε την πρόσληψη εξειδικευµένου ανθρώπινου δυναµικού Όλες σχεδόν οι επιχειρήσεις της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας αντιµετωπίζουν σηµαντικά προβλήµατα στις κατά καιρούς προσπάθειές τους να αντλήσουν ολοκληρωµένη πληροφόρηση σε ζητήµατα όπως οι επιστηµονικές και τεχνολογικές εξελίξεις σε επιµέρους κλάδους και δραστηριότητες, η αναζήτηση εξειδικευµένων µελετών - ερευνών αγοράς και στατιστικών στοιχείων, οι επενδυτικές και χρηµατοδοτικές δυνατότητες σε συγκεκριµένους κλάδους και ζητήµατα τεχνολογικής φύσεως. Ακόµη και όταν αποφασίσει µία επιχείρηση να απευθυνθεί σε ορισµένες εταιρίες παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών, δε γνωρίζει εκ των προτέρων το εύρος των δραστηριοτήτων και των υπηρεσιών τους. 221

Τα σηµαντικότερα προβλήµατα και εµπόδια στην προσπάθεια των επιχειρήσεων της Περιφέρειας για τεχνολογική προσαρµογή και ανάπτυξη καινοτοµιών, σχετίζονται µε: την έλλειψη ενός οργανωµένου τεχνολογικού περιβάλλοντος στην περιφέρεια (έλλειψη συντονισµού, απουσία κρίσιµης µάζας τεχνολογικών φορέων, κ.α.), το υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο τεχνολογικής ενίσχυσης και τα προβλήµατα που καλείται να αντιµετωπίσει µία επιχείρηση της Περιφέρειας, το κόστος ή η δυσκολία εξασφάλισης χρηµατοδότησης (συχνά υπάρχει έλλειψη επιχορηγήσεων) για τεχνολογική στήριξη, σε συνδυασµό µε την αδυναµία αυτοχρηµατοδότησης καθώς και, την έλλειψη κατάλληλα ειδικευµένων στελεχών στην τοπική αγορά εργασίας αλλά και η αδυναµία προσέλκυσης και συγκράτησής τους εξαιτίας της απουσίας ουσιαστικών κινήτρων, η, µέχρι πρόσφατα, απουσία ενός εξειδικευµένου φορέα στην περιφέρεια που θα αναλάβει εξ ολοκλήρου να παρέχει έγκυρη και έγκαιρη πληροφόρηση σε θέµατα καινοτοµίας. Το Περιφερειακό Γραφείο Καινοτοµίας της υτικής Μακεδονίας µε έδρα την Κοζάνη, συνολικού προϋπολογισµού 221.864, αναµένεται να καλύψει σταδιακά το κρίσιµο αυτό κενό και να συµβάλλει στην ενδυνάµωση των επιδόσεων καινοτοµίας της Περιφέρειας. Οι επιχειρήσεις της Περιφέρειας που καταφέρνουν τελικά να ενσωµατώσουν εφαρµογές νέων τεχνολογιών στην παραγωγική τους διαδικασία έρχονται συχνά αντιµέτωπες µε τη δυσκολία προσαρµογής του προσωπικού και των διαδικασιών παραγωγής σ αυτές καθώς και µε την ανεπαρκή τεχνική υποστήριξη (υποδοµές, δίκτυα κ.α.) που συνεπάγεται η απόσταση της Περιφέρειας από τα µεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, στα οποία, ως επί το πλείστον, δραστηριοποιούνται οι περισσότερες εταιρίες - προµηθευτές εφαρµογών ΤΠΕ. Περιοχές όπως η υτική Μακεδονία βρίσκονται σε µειονεκτική θέση έναντι των πρωταγωνιστριών περιφερειών της χώρας, αφού δε χαρακτηρίζονται από υψηλά επίπεδα ζήτησης υπηρεσιών, τα οποία θα µπορούσαν µε τη σειρά τους να οδηγήσουν στην προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων σε υποδοµές και υπηρεσίες αντίστοιχων των µεγάλων αστικών κέντρων. 222

ΣΗΜΕΡΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΩΣ ΑΜΕΣΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Η ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΗ ΑΝΑ ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ Η ΛΗΨΗ ΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ. Ο ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΛΟΓΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΕΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ ΚΑΙ Ι ΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ. Οι τεχνολογικοί στόχοι και ανάγκες των επιχειρήσεων της Περιφέρειας, παρά το γεγονός ότι αποδίδονται µε διαφορετική προτεραιότητα από κλάδο σε κλάδο, συνοψίζονται στους ακόλουθους τοµείς: την προµήθεια / ανάπτυξη πληροφοριακών συστηµάτων και τον ανασχεδιασµό των επιχειρηµατικών διαδικασιών για τη βελτίωση της εσωτερικής οργάνωσης και διοίκησης, την αγορά εξοπλισµού για τη βελτίωση των διαδικασιών ελέγχου ποιότητας και την πιστοποίηση των διαδικασιών, τον εκσυγχρονισµό και την περαιτέρω αυτοµατοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας µε εφαρµογές νέων τεχνολογιών για τη βελτίωση των υφιστάµενων προϊόντων, την ανάπτυξη νέων και την αύξηση της παραγωγικότητας, την ολοκληρωµένη χρήση τεχνολογιών (κυρίως Internet) αλλά και συστηµάτων υποστήριξης των επιχειρησιακών διαδικασιών της εφοδιαστικής αλυσίδας (ΕRP, SCΜ, CRM) για τη βελτίωση της προώθησης και της διανοµής και διακίνησης των προϊόντων. Η επίτευξη των παραπάνω στόχων είναι µείζονος σηµασίας, αφού θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις της Περιφέρειας (κυρίως στους κλάδους της µεταποίησης) να αποκτήσουν την απαραίτητη τεχνολογική επάρκεια και να αναπτύξουν - εφαρµόσουν την τεχνογνωσία που απαιτείται ώστε: να καθετοποιήσουν την παραγωγή τους, να βελτιώσουν την ποιότητα των προϊόντων τους - αυξάνοντας έτσι την προστιθέµενη αξία της παραγωγής τους, να διαφοροποιήσουν τα προϊόντα και τις δραστηριότητές τους - διεισδύοντας έτσι σε νέα τµήµατα της εγχώριας και διεθνούς αγοράς, 223

να εξοικονοµήσουν, µε τη χρήση νέων τεχνολογιών, ενεργειακούς, φυσικούς και ανθρώπινους πόρους, µειώνοντας το λειτουργικό και παραγωγικό τους κόστος. 3.4. Γενική χρήση H/Y, ιαδικτύου & Κάτοχοι Κινητών Τηλεφώνων κατά Περιφέρεια - Έρευνες ΕΣΥΕ & Ε ΕΤ Στο ιστόγραµµα που ακολουθεί απεικονίζεται η περιφερειακή κατανοµή των ατόµων που χρησιµοποιούν Η/Υ και έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, σύµφωνα µε την Έρευνα Χρήσης Τεχνολογιών Πληροφόρησης και Επικοινωνίας, Υπουργείο Οικονοµίας και Οικονοµικών, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Αθήνα 2003. ιευκρινίζεται ότι στην έρευνα αυτή δεν αναφέρονται τα επίπεδα κατοχής - χρήσης κινητών τηλεφώνων ανά περιφέρεια. Πηγή: Έρευνα Χρήσης Τεχνολογιών Πληροφόρησης και Επικοινωνίας, Υπουργείο Οικονοµίας και Οικονοµικών, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Αθήνα 2003 Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Αττική µε το 31,6% του πληθυσµού της να χρησιµοποιεί Η/Υ και το 19,1% να επισκέπτεται τον κυβερνοχώρο και ακολουθούν µε -συγκριτικά- υψηλό ποσοστό τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου (Κυκλάδες και 224

ωδεκάνησα) µε 27,3% του πληθυσµού τους να χρησιµοποιεί Η/Υ και 17,5% να έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο. Η υτική Μακεδονία κατατάσσεται 9 η περιφέρεια στη χρήση Η/Υ (σε ποσοστό 15,9%) και 8 η περιφέρεια στην πρόσβαση στο διαδίκτυο (σε ποσοστό 11,7%). Στους επόµενους πίνακες ακολουθούν οι αντίστοιχες εκτιµήσεις των τριών (3) ετήσιων πανελλαδικών ερευνών που πραγµατοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια από το Εθνικό ίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας (Ε..Ε.Τ.) στο πλαίσιο του e businessforum. Για την περίοδο 2001-2003 οι χρήστες Η/Y στην περιφέρεια υτικής Μακεδονίας εκτιµάται ότι κυµαίνονται µεταξύ του 13,8% και του 30,7% του πληθυσµού, κατατάσσοντας την περιφέρεια ανάµεσα στην 4 η και την 9 η θέση στο σύνολο των συγκρινόµενων γεωγραφικών περιοχών της ελληνικής επικράτειας. Επισηµαίνεται ότι κατά το έτος 2002 διαπιστώνεται µία σαφή τάση υπερεκτίµησης της επίδοσης της Περιφέρειας. Στην ίδια κατηγορία ξεχωρίζουν, όπως άλλωστε αναµενόταν, για τα σταθερά υψηλά ποσοστά τους τα Πολεοδοµικά Συγκροτήµατα Πρωτεύουσας και Θεσσαλονίκης, το Υπόλοιπο Αττικής, της Κρήτης και των Νησιών του Αιγαίου. Πίνακας 76. ΧΡΗΣΤΕΣ Η/Υ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΧΡΗΣΤΕΣ Η/Υ (%) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ 2001 2002 2003 ΠΣΠ 32.6 33.1 36.6 Υπόλ. Αττικής 21.5 25.6 35.8 ΠΣΘ 30.1 34.0 40.2 Αν. Μακεδονία - Θράκη 18.5 25.1 21.2 Κεντρική Μακεδονία 12.2 17.9 23.1 υτική Μακεδονία 13.8 30.7 22.9 Ήπειρος 12.9 26.3 12.2 Θεσσαλία 17.0 17.2 19.6 Στερεά Ελλάδα 13.5 13.3 14.6 υτική Ελλάδα 10.4 17.6 18.3 Πελοπόννησος 11.5 23.9 21.0 Κρήτη 15.3 30.8 22.5 225

Νησιά Αιγαίου 25.8 19.3 28.1 Νησιά Ιονίου 14.4 20.1 20.4 Πηγή: Εθνική Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας / Ε ΕΤ - ebusinessforum (2001 2003) Αντίστοιχα και για την ίδια περίοδο οι χρήστες ιαδικτύου στην περιφέρεια εκτιµάται ότι κυµαίνονται µεταξύ του 8,1% και του 23,1%, µε σαφή τάση υπερεκτίµησης της επίδοσης της Περιφέρειας για το 2002. Πίνακας 77. ΧΡΗΣΤΕΣ ΙΑ ΙΚΤΥΟΥ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΧΡΗΣΤΕΣ ΙΑ ΙΚΤΥΟΥ (%) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ 2001 2002 2003 ΠΣΠ 18.0 23.6 27.6 Υπόλ. Αττικής 14.6 16.0 25.3 ΠΣΘ 16.2 20.1 33.3 Αν. Μακεδονία - Θράκη 9.2 17.4 15.2 Κεντρική Μακεδονία 6.3 11.4 17.3 υτική Μακεδονία 8.1 23.1 11.3 Ήπειρος 7.7 22.3 7.9 Θεσσαλία 5.9 8.9 10.2 Στερεά Ελλάδα 2.7 8.8 9.3 υτική Ελλάδα 3.8 11.1 13.9 Πελοπόννησος 5.3 11.7 14.4 Κρήτη 7.1 20.5 16.0 Νησιά Αιγαίου 11.6 13.5 23.2 Νησιά Ιονίου 9.5 16.5 18.7 Πηγή: Εθνική Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας / Ε ΕΤ - ebusinessforum (2001 2003) Ως αποτέλεσµα η περιφέρεια κατατάσσεται ανάµεσα στη 2 η και την 11 η θέση στο σύνολο των συγκρινόµενων γεωγραφικών περιοχών της ελληνικής επικράτειας. Και στην κατηγορία αυτή ξεχωρίζουν για τα σταθερά υψηλά ποσοστά τους τα 226

Πολεοδοµικά Συγκροτήµατα Πρωτεύουσας και Θεσσαλονίκης, το Υπόλοιπο Αττικής, της Κρήτης και των Νησιών του Αιγαίου. Οι κάτοχοι κινητού τηλεφώνου στην περιφέρεια, για την ίδια πάντα περίοδο, εκτιµάται ότι κυµαίνονται µεταξύ του 43% και του 62,4%. Ως αποτέλεσµα η περιφέρεια κατατάσσεται ανάµεσα στην 7 η και την 9 η θέση στο σύνολο των συγκρινόµενων γεωγραφικών περιοχών. Πίνακας 78. ΚΑΤΟΧΟΙ ΚΙΝΗΤΩΝ ΤΗΛΕΦΩΝΩΝ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΚΑΤΟΧΟΙ ΚΙΝΗΤΟΥ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ (%) Γεωγραφική Περιοχή 2001 2002 2003 ΠΣΠ 57.5 63.8 67.1 Υπόλ. Αττικής 70.5 58.8 71.9 ΠΣΘ 55.5 64.8 71.5 Αν. Μακεδονία - Θράκη 44.6 52.4 66.0 Κεντρική Μακεδονία 39.1 45.4 61.2 υτική Μακεδονία 43.0 52.9 62.4 Ήπειρος 36.0 62.5 57.4 Θεσσαλία 54.3 48.1 62.1 Στερεά Ελλάδα 41.8 57.7 57.8 υτική Ελλάδα 45.4 63.6 61.0 Πελοπόννησος 45.9 53.7 59.6 Κρήτη 40.3 63.7 70.9 Νησιά Αιγαίου 50.2 62.3 70.8 Νησιά Ιονίου 38.5 48.9 40.7 Πηγή: Εθνική Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας / Ε ΕΤ - ebusinessforum (2001 2003) Και στην κατηγορία αυτή ξεχωρίζουν για τα σταθερά και ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά τους τα Πολεοδοµικά Συγκροτήµατα Πρωτεύουσας και Θεσσαλονίκης, το Υπόλοιπο Αττικής, της Κρήτης και των Νησιών του Αιγαίου. Συνοψίζοντας της εκτιµήσεις των ετήσιων ερευνών της Ε..Ε.Τ. για τo επίπεδο χρήσης Η/Y, ιαδικτύου και Κινητών Τηλεφώνων στην περιφέρεια υτικής 227

Μακεδονίας υπολογίστηκε η διάµεσος όλων των παραπάνω επιδόσεων (%) για τα τελευταία τρία χρόνια και για το σύνολο των περιφερειών της χώρας. Πίνακας 79. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΧΡΗΣΤΩΝ ΚΑΤΟΧΩΝ ΚΙΝΗΤΟΥ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Γεωγραφική Χρήστες Χρήστες Κάτοχοι Περιοχή Η/Y(%) ιαδικτύου(%) Κινητού Τηλ. (%) ΠΣΠ 33.1 23.6 63.8 ΠΣΘ 34.0 20.1 64.8 Νησιά Ιονίου 20.1 16.5 40.7 Υπόλ. Αττικής 25.6 16.0 70.5 Κρήτη 22.5 16.0 63.7 Αν. Μακεδονία - Θράκη 21.2 15.2 52.4 Νησιά Αιγαίου 25.8 13.5 62.3 Πελοπόννησος 21.0 11.7 53.7 Κεντρική Μακεδονία 17.9 11.4 45.4 υτική Μακεδονία 22.9 11.3 52.9 υτική Ελλάδα 17.6 11.1 61.0 Θεσσαλία 17.2 8.9 54.3 Στερεά Ελλάδα 13.5 8.8 57.7 Ήπειρος 12.9 7.9 57.4 Πηγή: Εθνική Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας /Ε ΕΤ - ebusinessforum (2001 2003) / Επεξεργασία: Τµήµα Τεκµηρίωσης και Μελετών Η νέα εκτίµηση που περιορίζει σε ένα βαθµό τις προηγούµενες υπερεκτιµήσεις δίνει µία συγκεντρωτική εικόνα, σε επίπεδο τριετίας για την κατάταξη της Περιφέρειας στους βασικούς εξεταζόµενους δείκτες. Ειδικότερα εκτιµάται ότι στην περιφέρεια υτικής Μακεδονίας: οι χρήστες Η/Y ανέρχονται στο 22,9% του πληθυσµού, µε αποτέλεσµα η περιφέρεια να κατατάσσεται στην 5 η θέση µεταξύ των συγκρινόµενων γεωγραφικών περιοχών, οι χρήστες διαδικτύου ανέρχονται στο 11,3% του πληθυσµού, µε αποτέλεσµα η περιφέρεια να κατατάσσεται στη 10 η θέση µεταξύ των συγκρινόµενων γεωγραφικών περιοχών, 228

οι κάτοχοι κινητών τηλεφώνων να ανέρχονται στο 52,9% του πληθυσµού, µε αποτέλεσµα η περιφέρεια να κατατάσσεται στην 11 η θέση µεταξύ των συγκρινόµενων γεωγραφικών περιοχών. Ακολουθεί γράφηµα µε την παρουσίαση των ως άνω εκτιµήσεων για το σύνολο των συγκρινόµενων περιφερειών της χώρας. Πίνακας 80. ΕΙΚΤΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Βασικοί είκτες ΤΠΕ ανά Γεωγραφική Περιφέρεια 2001-2003 ( ιάµεσος 3ετίας) % 80.0 70.0 60.0 50.0 40.0 30.0 20.0 10.0 0.0 Γεωγραφική Περιφέρεια Χρήστες ιαδικτύου Χρήστες Η/Y Κάτοχοι Κινητού Τηλ. Πηγή: Εθνική Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας Ε ΕΤ - ebusinessforum (2001 2003) Συνοψίζοντας, και λαµβάνοντας υπόψη τα αποτελέσµατα της έρευνας της Ε.Σ.Υ.Ε. για το έτος 2003 και τα δεδοµένα που αποτυπώνονται στις έρευνες του Ε..Ε.Τ., προκύπτει ότι οι εκτιµήσεις για τη υτική Μακεδονία σχεδόν ταυτίζονται στη χρήση ιαδικτύου, ενώ αποκλίνουν τόσο σε απόλυτη τιµή όσο και σε συνολική κατάταξη όσον αφορά τη χρήση Η/Υ. 3.5. Βασικοί δείκτες διείσδυσης ΤΠΕ στις ΜΜΕ της υτικής Μακεδονίας και εκτιµήσεις - Έρευνες Ε ΕΤ Ιδιαίτερα σηµαντικές όµως είναι και οι πληροφορίες για την αποτύπωση της διείσδυσης των ΤΠΕ στην επιχειρηµατική κοινότητα της υτικής Μακεδονίας, που 229

εξάγονται µέσα από την ανάλυση των αποτελεσµάτων των τριών (3) πιο πρόσφατων ετήσιων πανελλαδικών ερευνών του Εθνικού ικτύου Έρευνας και Τεχνολογίας (Ε..Ε.Τ.), στο πλαίσιο του e businessforum, για τη χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών από τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις της χώρας. Οι παραπάνω έρευνες πραγµατοποιήθηκαν µε την µορφή προσωπικών συνεντεύξεων και µε τη χρήση ερωτηµατολογίου στο χώρο εργασίας των ερωτώµενων. Το δείγµα, το µέγεθος του οποίου κατά έτος κυµάνθηκε από 1800 περίπου επιχειρήσεις το 2001 και 2002 έως 2012 επιχειρήσεις το 2003, χαρακτηρίστηκε από πανελλήνια διασπορά επιχειρήσεων και αντιπροσώπευση των 52 Νοµών και των 13 ιοικητικών περιφερειών της Ελλάδας (Μητρώα Επιχειρήσεων ΕΣΥΕ, 1995). Η κατανοµή των επιχειρήσεων ήταν αναλογική ως προς τον κλάδο δραστηριοποίησης (δειγµατοληψία µέχρι και 4ψήφιο ΣΤΑΚΟ και ανάλυση σε µονοψήφιο ΣΤΑΚΟ ). Οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις που συµµετείχαν στο δείγµα: απασχολούσαν από 1 έως 250 υπαλλήλους, στη συντριπτική τους πλειοψηφία (περίπου 50%) ιδρύθηκαν µετά το 1991 και απασχολούν το 93 96% των απασχολούµενων µε σχέση µόνιµης εργασίας. Η πλειοψηφία των εργαζοµένων (68 70%) είναι ηλικίας έως 40 χρονών, ενώ το 77% των εργαζόµενων είναι κατώτερης ή µεσαίας µόρφωσης, ενώ αναφορικά µε τη Νοµική Μορφή τους ήταν περίπου κατά 80% Ατοµικές Eπιχειρήσεις, κατά 12% Ο.Ε., 5% Α.Ε., 2% Ε.Π.Ε., και σχεδόν 1% οι Ε.Ε. και άλλες. Οι 10 µεγαλύτεροι κλάδοι δραστηριοποίησης στα ετήσια δείγµατα, µε σειρά προτεραιότητας: (ανάλυση ως προς το διψήφιο ΣΤΑΚΟ ) ήταν: 52 - ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ, ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΥΤ/ΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΩΝ: ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΕΙ ΩΝ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ (µεταξύ 30-32%), δηλαδή περίπου 1 στις 3 επιχειρήσεις του δείγµατος ανήκουν στον κλάδο αυτό, 55 - ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ ΚΑΙ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ (µεταξύ 10 12%), 45 - ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ (µεταξύ 8 10%), 74 - ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (µεταξύ 8 9%), 51 - ΧΟΝ ΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟ ΜΕ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ, ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΥΤ/ΤΩΝ ΚΑΙ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΩΝ (περίπου 7%), 230

50 - ΠΩΛΗΣΗ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΑΥΤ/ΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΩΝ: ΛΙΑΝΙΚΗ ΠΩΛΗΣΗ ΚΑΥΣΙΜΩΝ ΓΙΑ ΟΧΗΜΑΤΑ (µεταξύ 5 6%), 60 - ΧΕΡΣΑΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΜΕΣΩ ΑΓΩΓΩΝ (περίπου 5%), 15 - ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ (περίπου 4%), 18 - ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΙ ΩΝ ΕΝ ΥΜΑΣΙΑΣ : ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΒΑΦΗ ΓΟΥΝΑΡΙΚΩΝ (περίπου 3%), και 93 - ΑΛΛΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (µεταξύ 2-3%). Λαµβάνοντας υπόψη τα κύρια χαρακτηριστικά των παραπάνω δειγµάτων καθώς και τα επιχειρηµατικά δεδοµένα της Περιφέρειας, όπως αυτά αναλύθηκαν µέσα από τη µεταβολή του Μητρώου Επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ την περίοδο 1995 2000 στο 2 ο Κεφάλαιο της παρούσας έκθεσης, διαπιστώνουµε ότι οι κλάδοι των δειγµάτων της έρευνας συνιστούν πρωταγωνιστικούς κλάδους και για την τοπική οικονοµία της υτικής Μακεδονίας. Οι κλάδοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία εντάσσονται στον τριτογενή τοµέα, ενώ δεν εκπροσωπείται καθόλου ο σηµαντικός για την περιφέρεια υτικής Μακεδονίας πρωτογενής τοµέας, στον οποίο όµως εκ των πραγµάτων γνωρίζουµε ότι οι ΤΠΕ δεν είναι σχεδόν καθόλου διαδεδοµένες. Από τις παραπάνω έρευνες του Ε..Ε.Τ. εξετάστηκαν τα ποσοστά των επιχειρήσεων που α) διαθέτουν τουλάχιστον ένα Η/Υ, β) προτίθενται να αποκτήσουν Η/Υ, γ) διαθέτουν σύνδεση Internet πρόσβαση στο ιαδίκτυο και δ) προτίθενται να αποκτήσουν σύνδεση Internet. Στη συνέχεια δόθηκαν εκτιµήσεις για το συνολικό αριθµό των επιχειρήσεων ανά περιφέρεια που διαθέτουν Η/Υ, δίκτυο Η/Υ, πρόσβαση στο Internet, ISDN σύνδεση, e-mail, εταιρική παρουσία στο διαδίκτυο - ιστοσελίδα ή εταιρικό κόµβο διαδικτύου και εταιρικά κινητά. Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζεται ανά έτος, στην τελευταία τριετία 2001 2003, τα συνολικά ποσοστά στους κύριους δείκτες διείσδυσης ΤΠΕ των ερευνών του Ε..Ε.Τ., για κάθε µία από τις περιφέρειες της επικράτειας. 231

Πίνακας 81. ΠΟΣΟΣΤΑ ΙΕΙΣ ΥΣΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΥΠΑΡΞΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Νότιο Αιγαίο Κρήτη Θεσσαλία υτική Ελλάδα Πελοπόννησος Ιόνια Νησιά Αττική Ήπειρος Κεντρική Μακεδονία Στερεά Έλλάδα Βόρειο Αιγαίο Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Πηγή: Εθνική Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας, 2001 & 2002 & 2003 / Ε ΕΤ - ebusinessforum (2001 2003) υτική Μακεδονία 2001 39 40 31 33 26 21* 37 31* 33 32* 26* 35 27* 2002 30* 30 34 32 47 32* 38 39* 32 34* 36* 26 56* 2003 28 41 33 27 37 34 37 34 35 48 52 24 39 ΠΡΟΘΕΣΗ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 2001 30* 28 27 23 21 19* 18 18* 18 18* 16* 15 7* 2002 8* 20 12 40 4* 19* 17 13* 17 42* 12* 16 0* 2003 21* 19 11 24 25* 13* 14 22 11 35* 45* 13 12* ΥΠΑΡΞΗ ΣΥΝ ΕΣΗΣ INTERNET ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 2001 33* 47* 31* 47* 56* 43* 50 47* 41 28* 78* 28* 50* 2002 56* 62 40* 43* 40* 72* 61 65* 49 54* 77* 79* 22* 2003 61* 60 50* 63* 44* 43* 62 63* 34 82* 59* 52* 36* ΠΡΟΘΕΣΗ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΣΥΝ ΕΣΗΣ INTERNET 2001 67* 65* 50* 50* 36* 50* 43 50* 49 38* 50* 48* 40* 2002 37* 21* 46* 58* 44* 33* 55 15* 29* 53* * 45* 27* 2003 16* 49* 37* 69* 48* 65* 28 44* 39 42* 96* 83* 46* *Ποσοστά που προκύπτουν από ενδεικτικά αποτελέσµατα ιαφαίνεται ότι οι σταθερά καλύτερες επιδόσεις στους δείκτες εντοπίζονται στις περιφέρειες της Κρήτης και της Αττικής, ενώ πολλές ετήσιες ενδείξεις στηρίζονται σε ενδεικτικά αποτελέσµατα (σχεδόν εξ ολοκλήρου για την περιφέρεια υτικής Μακεδονίας), µε αποτέλεσµα να σηµειώνονται κατ έτος σηµαντικές διακυµάνσεις. Σε µία προσπάθεια να περιοριστούν οι διακυµάνσεις αυτές και να προκύψει µία συνολική εικόνα των επιδόσεων των ΜΜΕ για την τριετία 2001 2003 επιλέχθηκε η διάµεσος των επιδόσεων για κάθε ένα από τους παραπάνω δείκτες και για κάθε περιφέρεια της χώρας. Τα νέα δεδοµένα, που παρουσιάζονται στον παραπάνω πίνακα, κατατάσσουν την περιφέρεια της υτικής Μακεδονίας: στη 2 η θέση όσον αφορά την ύπαρξη Η/Y στην επιχείρηση µε 39%, αφού υπερβαίνει σηµαντικά τη µέση επίδοση (34,1%) στο συγκεκριµένο δείκτη για το σύνολο των περιφερειών, στη 13 η - τελευταία - θέση µε 7% όσον αφορά την πρόθεση απόκτησης ηλεκτρονικών υπολογιστών στην επιχείρηση, αφού αποκλίνει σε µεγάλο βαθµό από τη µέση επίδοση (18,6%) στο συγκεκριµένο δείκτη για το σύνολο των περιφερειών, 232

στη 13 η - τελευταία - θέση µε 36% όσον αφορά την ύπαρξη σύνδεσης Internet στην επιχείρηση, αφού αποκλίνει σηµαντικά από τη µέση επίδοση (51,8%) στο συγκεκριµένο δείκτη για το σύνολο των περιφερειών, και, στην 11 η θέση µε 40% όσον αφορά την πρόθεση απόκτησης σύνδεσης Internet στην επιχείρηση, αφού αποκλίνει από τη µέση επίδοση (45,4%) στο συγκεκριµένο δείκτη για το σύνολο των περιφερειών. είκτες ΤΠΕ - ιάµεσοι 3ετίας ΥΠΑΡΞΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΡΟΘΕΣΗ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΥΠΑΡΞΗ ΣΥΝ ΕΣΗΣ INTERNET ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΡΟΘΕΣΗ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΣΥΝ ΕΣΗΣ INTERNET Νότιο Αιγαίο υτική Πελοπόννησος Κρήτη Θεσσαλία Ελλάδα Ιόνια Αττική Ήπειρος Κεντρική Νησιά Στερεά Μακεδονία Έλλάδα Ανατολική Βόρειο Αιγαίο Μακεδονία & Θράκη υτική Μακεδονία 30 40 33 32 37 32 37 34 33 34 36 26 39 21 20 12 24 21 19 17 18 17 35 16 15 7 56 60 40 47 44 43 61 63 41 54 77 52 36 37 49 46 58 44 50 43 44 39 42 50 48 40 Πηγή: Εθνική Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας, 2001 & 2002 & 2003 / Ε ΕΤ - ebusinessforum (2001 2003) Εταιρικό Site Γεωγραφική Περιφέρεια Η/Y Σύνδεση Internet E-mail ή/και κόµβο στο ίκτυο Η/Υ Εταιρικά Κινητά ISDN ιαδίκτυο Ανατολική Μακεδονία - Θράκη 6221 3249 2228 482 1184 1293 2729 Αττική 78663 44482 39227 11810 21473 21260 29339 Βόρειο Αιγαίο 2937 2194 2194 0 1566 734 938 υτική Ελλάδα 7015 3398 2916 482 2105 2412 2192 υτική Μακεδονία 4679 1514 1386 317 606 561 1211 Ήπειρος 4775 2995 1881 255 768 765 1650 Θεσσαλία 9948 3979 3979 263 2604 3385 1053 Ιόνιοι Νήσοι 3174 1361 1271 439 1285 847 1243 Κεντρική Μακεδονία 28604 11702 9101 3120 8061 7801 8676 Κρήτη 10912 4941 3410 1255 3361 2550 2783 Νότιο Αιγαίο 5812 3177 2887 291 3313 3004 1666 Πελοπόννησος 10273 4528 3634 475 2922 2398 2898 233

Από τις επιδόσεις αυτές προκύπτει ακόµη ότι οι περιφέρειες που προσεγγίζουν η υπερβαίνουν τη µέση επίδοση σ όλους ή στους περισσότερους από τους παραπάνω δείκτες είναι η Κρήτη, η Στερεά Ελλάδα, η Ήπειρος και η Αττική. Οι παραπάνω επιδόσεις, µε εξαίρεση την πρώτη ύπαρξη H/Y στην επιχείρηση - αναδεικνύουν µία σηµαντική υφιστάµενη και κυρίως δυνητική µελλοντική υστέρηση για τον επιχειρηµατικό κόσµο της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας, τόσο στην ύπαρξη συνδέσεων Internet όσο και στην πρόθεση απόκτησης H/Y και συνδέσεων Internet. Με άλλα λόγια, το ενδιαφέρον του επιχειρηµατικού κόσµου της Περιφέρειας για τις ΤΠΕ υπολείπεται σηµαντικά από τις άλλες περιφέρειες της χώρας. Παράλληλα, και µε βάση τα αρχικά αποτελέσµατα διείσδυσης των ΤΠΕ και το Μητρώο Επιχειρήσεων ΕΣΥΕ 1995 υπολογίστηκε ανά περιφέρεια και έτος ο εκτιµώµενος συνολικός αριθµός επιχειρήσεων: α) µε Η/Y, β) µε σύνδεση Internet, γ) µε e-mail, δ) µε εταιρική ιστοσελίδα / ή και εταιρικό κόµβο διαδικτύου, ε) µε δίκτυο Η/Υ, στ) µε εταιρικά κινητά και ζ) µε ISDN. Στον επόµενο πίνακα παρουσιάζονται οι διάµεσοι των παραπάνω εκτιµήσεων για την τριετία 2001-2003 και για όλες τις περιφέρειες της χώρας. Στους περισσότερους από τους παραπάνω εκτιµώµενους δείκτες ξεχωρίζουν οι περιφέρειες της Αττικής, της Κεντρικής Μακεδονίας και της Κρήτης. Η περιφέρεια υτικής Μακεδονίας υπολείπεται των περισσότερων περιφερειών της χώρας, µε αποτέλεσµα να κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις σ όλους σχεδόν τους δείκτες, όπως παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας 82. ΕΙΚΤΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΤΗ ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ είκτες ΤΠΕ στη υτική Μακεδονία Εκτιµώµενος συνολικός αριθµός επιχειρήσεων - ιάµεσος 3ετίας Κατάταξη Περιφέρειας (επιδόσεις σε απόλυτες τιµές) ΜΕ Η/Υ 4679 11 η ΜΕ ΣΥΝ ΕΣΗ INTERNET 1514 12 η ΜΕ E-MAIL 1386 12 η ΜΕ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΙΣΤΟΣΕΛΙ Α Ή/ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΚΟΜΒΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟΥ 317 9 η ΜΕ ΙΚΤΥΟ Η/Υ 606 13 η ΜΕ ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΚΙΝΗΤΑ 561 13 η 234

ΜΕ ISDN 1211 11 η Πηγή: Εθνική Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας, 2001 & 2002 & 2003 / Ε ΕΤ - ebusinessforum (2001 2003) Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να υπογραµµιστεί ότι οι παραπάνω εκτιµήσεις είναι πολύ πιθανό να υποεκτιµούν τη γενικότερη εικόνα της διείσδυσης των ΤΠΕ σε όλες ανεξαιρέτως τις Περιφέρειας της χώρας, και εποµένως και στην περιφέρεια υτικής Μακεδονίας, αφού στηρίζονται στα µεγέθη του Μητρώου Επιχειρήσεων ΕΣΥΕ 1995 (πλήθος επιχειρήσεων Περιφέρειας 11.216). Εάν επιχειρήσει κανείς να εκτιµήσει το συνολικό αριθµό επιχειρήσεων µόνο για τη υτική Μακεδονία, µε βάση τα προαναφερόµενα ποσοστά των ερευνών της Ε ΕΤ και τα πιο πρόσφατα διαθέσιµα στοιχεία από το Μητρώο Επιχειρήσεων ΕΣΥΕ 2000 (πλήθος επιχειρήσεων Περιφέρειας 24.490) οδηγείται στην ακόλουθη εικόνα διείσδυσης ανά δείκτη ΤΠΕ: Πίνακας 83. ΕΙΚΤΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ είκτες ΤΠΕ στη υτική Μακεδονία Εκτιµώµενος συνολικός αριθµός επιχειρήσεων - ιάµεσος 3ετίας ΜΕ Η/Υ 10217 ΜΕ ΣΥΝ ΕΣΗ INTERNET 3306 ΜΕ E-MAIL 3026 ΜΕ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΙΣΤΟΣΕΛΙ Α Ή/ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΚΟΜΒΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟΥ 692 ΜΕ ΙΚΤΥΟ Η/Υ 1323 ΜΕ ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΚΙΝΗΤΑ 1225 ΜΕ ISDN 2644 Πηγή: Εθνική Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Πληροφορίας, 2001 & 2002 & 2003 / Ε ΕΤ - ebusinessforum (2001 2003) Οι παραπάνω εκτιµήσεις παρόλο που είναι πολύ πιθανό να προσεγγίζουν καλύτερα το πραγµατικό µέγεθος της διείσδυσης ΤΠΕ στον επιχειρηµατικό κόσµο της υτικής Μακεδονίας, δε µεταβάλλουν, σε καµία απολύτως περίπτωση, τη συνολική κατάταξη των επιδόσεων των επιχειρήσεων της Περιφέρειας, οι οποίες και υπολείπονται σηµαντικά από τις αντίστοιχες των άλλων περιφερειών της επικράτειας. Υφίστανται εποµένως µεγάλα περιθώρια για την περαιτέρω 235

προώθηση των ΤΠΕ στις επιχειρήσεις της υτικής Μακεδονίας, ενώ απαιτείται σηµαντική και συντονισµένη προσπάθεια για την ενδυνάµωση του ενδιαφέροντος των επιχειρηµατιών προς αυτές. 3.6. Συµµετοχή των επιχειρήσεων της υτικής Μακεδονίας στο Πρόγραµµα «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» Το Πρόγραµµα «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» αποτελεί πρωτοβουλία του Υπουργείου Ανάπτυξης και έχει ως κύριο στόχο την προώθηση των τεχνολογιών του ιαδικτύου και των εφαρµογών τους στις ελληνικές επιχειρήσεις, καθώς και τη διαµόρφωση και ανταλλαγή ιδεών και προτάσεων για το ηλεκτρονικό επιχειρείν (e-business), µε έµφαση στις ΜΜΕ. Το Πρόγραµµα αποσκοπεί στην εξοικείωση µε τις νέες τεχνολογίες 50.000 Μικροµεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ), χρηµατοδοτείται από το Μέτρο 3.2 του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ» και η «ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ» από το Μέτρο 8.2 του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ», του Υπουργείου Ανάπτυξης, µε συνολικό προϋπολογισµό 40 δις δρχ. (117,39 Μ ) και εφαρµόζεται και σ όλες τις περιφέρειες της χώρας. Το πρόγραµµα υλοποιείται από τον ΕΟΜΜΕΧ. Στο πλαίσιο του Προγράµµατος αυτού οι ΜΜΕ λαµβάνουν οικονοµική ενίσχυση για την προµήθεια υπολογιστικών συστηµάτων ή/και υπηρεσιών, µε σκοπό τη σύνδεση της επιχείρησης µε το ιαδίκτυο ή την περαιτέρω αξιοποίησή του. Η δράση ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ του Προγράµµατος ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ, παρέχει στους συµµετέχοντες στο πρόγραµµα επιχειρηµατίες των ΜΜΕ, δωρεάν υποστήριξη και καθοδήγηση στην χρήση των υπηρεσιών του ιαδικτύου (Internet). Ταυτόχρονα, µέσα από το πρόγραµµα απασχολείται και ένας µικρός πληθυσµός Συνεργατών Υποστήριξης και Καθοδήγησης (ΣΥΚ), που επισκέπτεται την επιχείρηση και τη βοηθά να εξοικειωθεί µε τους όρους και τα νέα δεδοµένα που διαµορφώνονται στο ηλεκτρονικό επιχειρείν. Από την αρχή του προγράµµατος (1 ος Κύκλος) µέχρι και το τέλος του 2004, έχουν πραγµατοποιηθεί από την περιφέρεια υτικής Μακεδονίας συνολικά 1480 αιτήσεις για ένταξη στο πρόγραµµα και έχουν εγκριθεί οι 1019 (68,85% ποσοστό επιτυχίας - περίπου 6 στις 10 προτάσεις εγκρίνονται). 236

Ειδικότερα στους επόµενους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζεται η ενδοπεριφερειακή και ενδονοµαρχιακή κατανοµή των αιτήσεων για τις αιτήσεις που πραγµατοποιήθηκαν µέχρι το τέλος του 2003 (1101 αιτήσεις 678 εγκρίσεις). Συνολικά πραγµατοποιήθηκαν 166 αιτήσεις από το νοµό Γρεβενών, 364 αιτήσεις από το νοµό Καστοριάς, 403 αιτήσεις από το νοµό Κοζάνης και 168 αιτήσεις από το νοµό Φλώρινας. Πίνακας 84. ΠΡΟΘΕΣΗ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ ΠΟΛΗ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΙΤΗΣΕΩΝ Ν. ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΗΡΑΚΛΕΩΤΩΝ 1 ΘΕΟ. ΖΙΑΚΑ 3 ΓΡΕΒΕΝΑ 136 ΕΣΚΑΤΗ 26 ΠΟΛΗ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΙΤΗΣΕΩΝ Ν. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΚΟΛΟΚΥΝΘΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 21 ΝΕΣΤΟΡΙΟΥ 5 ΚΑΣΤΟΡΙΑ 5 ΙΩΝΑ ΡΑΓΟΥΜΗ 2 ΜΑΚΕ ΝΩΝ 13 ΙΣΠΗΛΙΟ 12 ΒΙΤΣΙΟΥ 3 ΚΑΣΤΟΡΙΑ 228 ΚΩΣΤΑΡΑΖΙ 74 ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ 1 237

ΠΟΛΗ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΙΤΗΣΕΩΝ Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ ΝΕΑΠΟΛΗ 5 ΑΣΚΙΟΥ 5 ΑΙΑΝΗ 5 ΜΟΥΡΙΚΙΟΥ 1 ΕΛΙΜΕΙΑΣ ΚΡΟΚΟΣ 5 ΠΤΛΕΜΑΙ ΑΣ 1 ΚΟΖΑΝΗ 190 ΠΤΟΛΕΜΑΪ Α 127 ΣΙΑΤΙΣΤΑ 38 ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ 8 ΛΙΒΑ ΕΡΟ 18 ΠΟΛΗ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΙΤΗΣΕΩΝ Ν. ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΦΙΛΩΤΑΣ 1 ΜΕΛΙΤΗΣ 1 ΒΑΡΥΚΟΥ 1 ΦΙΛΩΤΑΣ 4 ΜΕΛΙΤΗΣ 8 ΑΜΥΝΤΑΙΟ 9 ΛΕΧΟΒΟ 5 ΑΕΤΟΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ 4 ΠΡΕΣΠΩΝ 3 238

ΠΡΕΣΠΩΝ 2 ΝΥΜΦΑΙΟ 1 ΦΛΩΡΙΝΑ 97 ΑΜΥΝΤΑΙΟ 34 Πηγή: Ιστοσελίδα Προγράµµατος ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ Στον επόµενο πίνακα παρουσιάζεται για κάθε κύκλο του προγράµµατος (3ετή διάρκεια) η ενδονοµαρχιακή κατανοµή των εγκρίσεων, ενώ οι ποσότητες στις παρενθέσεις δηλώνουν τον εγκεκριµένο αριθµό των προτάσεων των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο υπόλοιπο του νοµού (δηλαδή εκτός των πρωτευουσών). Η κατανοµή αυτή φαίνεται να ευνοεί συντριπτικά την πρωτεύουσα µόνο στην περίπτωση του νοµού Γρεβενών, ενώ σ όλες τις άλλες περιπτώσεις ευνοείται, έστω και οριακά (Καστοριά), το υπόλοιπο των νοµών (κυρίως στην Κοζάνη αλλά και την Φλώρινα). Με άλλα λόγια, δηλαδή, οι εγκεκριµένες προτάσεις των επιχειρήσεων, που προέρχονται από τον υπόλοιπο νοµό, υπερτερούν των αντίστοιχων των πρωτευουσών. Πίνακας 85. ΕΝ ΟΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΓΚΡΙΣΕΩΝ ΤΟΥ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Κύκλος υτική Μακεδονία Γρεβενά Καστοριά Κοζάνη Φλώρινα 1 ος (12/2000-01/2001) 128 20 (3) 24 (14) 59 (28) 25 (12) 2 ος 110 16 (6) 36 (15) 48 (36) 10 (5) 3 ος 19 3 7 (5) 7 (6) 2 4 ος 18 0 12 (5) 5 (3) 1 (1) 5 ος 24 1 15 (10) 7 (4) 1 (1) 6 ος 23 5 (3) 12 (4) 6 (6) 0 7 ος 12 1 6 (4) 4 (2) 1 8 ος 19 2 (1) 9 (5) 6 (3) 2 (1) 9 ος 21 3 (2) 10 (3) 7 (4) 1 (1) 239

10 ος 14 2 (1) 7 (2) 4 (1) 1 11 ος 24 2 13 (6) 9 (5) 0 12 ος 15 5 (1) 6 (3) 3 (1) 1 (1) 13 ος 15 2 7 (3) 5 (4) 1 (1) 14 ος 12 2 5 (1) 4 (3) 1 (1) 15 ος 26 0 10 (5) 15 (11) 0 16 ος 17 4 (1) 4 (2) 8 (7) 1 (1) 17 ος 23 5 (1) 10 (4) 7 (3) 1 18 ος 33 7 (1) 3 (2) 19 (11) 4 (1) 19 ος 51 10 (4) 24 (11) 14 (8) 3 (3) 20 ος 74 9 (1) 26 (20) 34 (15) 5 (3) (1-31/12/2003) ΣΥΝΟΛΟ 678 99 (25) 246 (124) 272 (161) 61 (32) Πηγή: Ιστοσελίδα Προγράµµατος ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ Από τις συνολικά 678 προτάσεις που έχουν εγκριθεί για την περιφέρεια υτικής Μακεδονίας: οι 99 προέρχονταν από επιχειρήσεις του νοµού Γρεβενών, εκ των οποίων οι 25 (25,3%) έγιναν από επιχειρήσεις εκτός της πρωτεύουσας, οι 246 προέρχονταν από επιχειρήσεις του νοµού Καστοριάς, εκ των οποίων οι 124 (50,4%) έγιναν από επιχειρήσεις εκτός της πρωτεύουσας, οι 272 προέρχονταν από επιχειρήσεις του νοµού Κοζάνης, εκ των οποίων οι 161 (59,5%) έγιναν από επιχειρήσεις εκτός της πρωτεύουσας, οι 61 προέρχονταν από επιχειρήσεις του νοµού Φλώρινας, εκ των οποίων οι 32 (52,5%) έγιναν από επιχειρήσεις εκτός της πρωτεύουσας. Από τη συνολική συµµετοχή της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας µέχρι και το τέλος του 2003 διαφαίνεται από το ακόλουθο γράφηµα ότι το ενδιαφέρον των επιχειρήσεων της Περιφέρειας για το Πρόγραµµα ήταν αρκετά έντονο στο ξεκίνηµα (1 ος κύκλος 12/2000 µε 01/2001), ενώ στη συνέχεια και ειδικότερα µετά το δεύτερο (2 ο ) κύκλο υποχώρησε σηµαντικά. 240

Η περιορισµένη συµµετοχή της Περιφέρειας συνεχίστηκε στο µεγαλύτερο µέρος του Προγράµµατος (από τον 3 ο έως και τον 16 ο κύκλο), για να «αναζωπυρωθεί» το ενδιαφέρον για συµµετοχή, κυρίως από τις επιχειρήσεις Κοζάνης και Καστοριάς από το 17 ο κύκλο (β εξάµηνο 2003) έως και το τέλος του 2003. Προτάσεις στο πρόγραµµα " ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ" ανά κύκλο προγράµµατος και ανά Νοµό και σύνολο Περιφέρειας Αριθµός Κύκλου Προγράµµατος 140 120 100 80 60 40 20 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Αριθµός Προτάσεων υτική Μακεδονία Γρεβενά Καστοριά Κοζάνη Φλώρινα Από τη µελέτη της κατανοµής των εγκεκριµένων στο πρόγραµµα ΜΜΕ ανά Περιφέρεια προκύπτει ότι η Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας κατέχει την τελευταία θέση, δηλαδή το µικρότερο αριθµό εγκεκριµένων προτάσεων από κάθε άλλη περιφέρεια της χώρας. Τις υψηλότερες επιδόσεις συγκεντρώνουν η Αττική, η Κεντρική Μακεδονία και η Κρήτη. Είναι µάλιστα χαρακτηριστικό ότι οι τρεις αυτές περιφέρειες συγκεντρώνουν το 54,2%, δηλαδή περισσότερες από τις µισές εγκεκριµένες στο πρόγραµµα προτάσεις. Τα παραπάνω ξεχωρίζουν µέσα από το ακόλουθο γράφηµα και τον πίνακα κατανοµής των εγκεκριµένων προτάσεων ανά περιφέρεια. 241

Πηγή: Ιστοσελίδα Προγράµµατος ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ Πίνακας 86. ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΓΚΡΙΣΕΩΝ ΤΟΥ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Ποσοστό εγκεκριµένων επιχειρήσεων ανά Περιφέρεια Αττική 28.7% Κεντρική Μακεδονία 16.6% Κρήτη 8.9% Θεσσαλία 7.6% Πελοπόννησος 5.9% Ανατ. Μακεδονία - Θράκη 5.2% υτική Ελλάδα 5.5% Νότιο Αιγαίο 4.3% Στερεά Ελλάδα 4.2% Βόρειο Αιγαίο 3.8% Ήπειρος 3.2% Ιόνια Νησιά 3.1% υτική Μακεδονία 3.0% Πηγή: Ιστοσελίδα Προγράµµατος ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ 242

Αντίστοιχα µε τα προηγούµενα, από τη µελέτη της κατανοµής των εκπαιδευµένων ΜΜΕ ανά Περιφέρεια προκύπτει ότι η Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας κατέχει την προτελευταία 12 η θέση, δηλαδή το δεύτερο µικρότερο (µετά τα Ιόνια Νησιά) αριθµό εκπαιδευµένων επιχειρήσεων από κάθε άλλη περιφέρεια της χώρας. Και στην περίπτωση αυτή τις υψηλότερες επιδόσεις συγκεντρώνουν η Αττική, η Κεντρική Μακεδονία και η Κρήτη, ενώ συνολικά οι τρεις αυτές περιφέρειες συγκεντρώνουν το 52,9% των εκπαιδευµένων στο πρόγραµµα επιχειρήσεων. Ακολουθεί το αντίστοιχο γράφηµα και ο πίνακας κατανοµής των εκπαιδευµένων ΜΜΕ ανά περιφέρεια. Πηγή: Ιστοσελίδα Προγράµµατος ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ Πίνακας 87. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Ποσοστό εγκεκριµένων επιχειρήσεων για εκπαίδευση ανά Περιφέρεια Αττική 24.2% Κεντρική Μακεδονία 17.5% Κρήτη 11.2% 243