ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ (MASTER PLAN) / ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕ ΙΟ (BUSINESS PLAN) ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2006

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Α ΜΕΡΟΣ: ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ (MASTER PLAN) 1 Ι. ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 1 Ι. 1 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ / ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΟΜΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ 1 Ι.1.1 Ακαθάριστο Περιφερειακό Προϊόν 3 Ι.1.2 Απασχόληση - Ανεργία 6 Ι.1.3 Επίπεδο ευηµερίας σε περιφερειακό επίπεδο 8 Ι. 2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ / ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ 9 Ι.2.1 Γενικά 9 Ι.2.2 Νοµός Άρτας 9 Ι.2.3 Νοµός Θεσπρωτίας 11 Ι.2.4 Νοµός Ιωαννίνων 12 Ι.2.5 Νοµός Πρεβέζης 14 Ι.2.6 Εξωστρέφεια των µεταποιητικών επιχειρήσεων 15 Ι.3 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 17 Ι.3.1 Γενικά 17 Ι.3.2 Νοµός Άρτας 18 Ι.3.3 Νοµός Θεσπρωτίας 19 Ι.3.4 Νοµός Ιωαννίνων 20 Ι.3.5 Νοµός Πρεβέζης 21 Ι.4 S.W.O.T. ANALYSIS ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ 23 Ι.5 ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΥΣ ΠΡΟΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΚΛΑ ΟΥΣ 41 ΙΙ. ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ 45 ΙΙ.1 ΣΤΟΧΟΙ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ / ΠΡΟΒΟΛΗΣ 45 II.2 ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΥΝΕΡΓΙΑΣ & ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 47 II.3 ΕΡΓΑΛΕΙΑ / ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ 48 II.4 ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΣΤΗ ΠΡΟΩΘΗΣΗ / ΠΡΟΒΟΛΗ _ 49 ΙΙΙ. ΠΗΓΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ 50 B ΜΕΡΟΣ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ 52 Ι. ΕΞΕΙ ΙΚΕΥΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ / ΠΡΟΒΟΛΗΣ 54 Ι.1 ΙΑΤΥΠΩΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ 54 Ι.2 ΕΞΕΙ ΙΚΕΥΣΗ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ 56 ΙΙ. ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΙΚΑΝΩΝ & ΑΝΑΓΚΑΙΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΩΘΗΣΗ- ΠΡΟΒΟΛΗ 63 ΙΙΙ. ΣΥΝΑΦΕΙΑ & ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΡΑΣΕΙΣ 66 i

3 ΙV. ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ/ΜΕΣΑ/ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ & ΠΡΟΒΟΛΗΣ & ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ 68 V. ΣΧΕ ΙΟ ΡΑΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ 69 V.1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΚΛΑ ΙΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο 69 V.2 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΣΑ 74 V.3 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ ΡΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗΣ 78 V.4 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕΣΩΝ ΑΞΟΝΩΝ ΜΕ ΚΛΑ ΟΥΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ 81 V.5 ΕΞΕΙ ΙΚΕΥΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ 86 VI. Κατανοµή διαθέσιµου προϋπολογισµού στις προτεινόµενες ενέργειες προώθησης προβολής 102 VII. Χρονοδιάγραµµα υλοποίησης Επιχειρησιακού Σχεδίου 109 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV: ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΕΛΛΑ ΑΣ-ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 111 ii

4 Α ΜΕΡΟΣ: ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ (MASTER PLAN) Ι. ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Ι. 1 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ / ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΟΜΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Η Περιφέρεια Ηπείρου καταλαµβάνει το βορειοδυτικό ακραίο τµήµα της χώρας και αποτελείται από τους νοµούς Άρτας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων και Πρέβεζας, οι οποίοι συγκεντρώνουν 57 δήµους και 18 ανεξάρτητες κοινότητες. Η Περιφέρεια αποτελεί τµήµα των εθνικών µας συνόρων συνορεύοντας στα βορειοδυτικά µε την Αλβανία, ενώ από τα δυτικά γειτνιάζει, µέσω του λιµανιού της Ηγουµενίτσας, µε την Ιταλία. Εσωτερικά συνορεύει µε την υτική Μακεδονία (βορειοανατολικά), τη Θεσσαλία (νοτιοανατολικά), την υτικής Ελλάδα (νότια) και µε τα Ιόνια νησιά (δυτικά). Η Περιφέρεια έχει συνολική έκταση τ.χλµ. και καλύπτει το 6,97%της συνολικής έκτασης της χώρας. Σύµφωνα µε στοιχεία της απογραφής του πληθυσµού 2001, ο πληθυσµός της Περιφέρειας ανέρχεται σε πραγµατικούς κατοίκους, κατέχοντας περίπου το 3,2% του πληθυσµού της Ελληνικής Επικράτειας ( κάτοικοι). Βάσει των στοιχείων της ΕΣΥΕ ο πληθυσµός της Περιφέρειας, µεταξύ των τριών τελευταίων απογραφών (1981, 1991, 2001) σηµείωσε συνολική ποσοστιαία αύξηση της τάξης του 9,02%, αισθητά µικρότερη από την αύξηση του πληθυσµού της Ελλάδας κατά την ίδια περίοδο, η οποία ανέρχεται σε 12,6%. Η κατανοµή του πληθυσµού στους νοµούς της Περιφέρειας παρατίθεται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 1: Πληθυσµιακή κατανοµή (πραγµατικός πληθυσµός) ανά νοµό Περιοχή Πληθυσµός Ποσοστό επί του συνόλου Ν. Άρτας ,08% Ν. Θεσπρωτίας ,03% Ν. Ιωαννίνων ,11% Ν. Πρέβεζας ,78% Περιφέρεια Ηπείρου % Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΕΣΥΕ, απογραφή

5 Ο αστικός πληθυσµός της Περιφέρειας Ηπείρου ανέρχεται στο 47,30% περίπου του συνολικού της πληθυσµού ενώ o αγροτικός πληθυσµός της Περιφέρειας ανέρχεται στο 52,70% του συνόλου εκ των οποίων το 50% ζει σε πεδινές, ηµιορεινές και ορεινές περιοχές. Πίνακας 2: Ποσοστιαία Κατανοµή Πληθυσµού της Περιφέρειας Ηπείρου κατά Νοµό και κατηγορία Περιοχή Αστικός Αγροτικός Ν. Άρτας 39,53% 60,47% Ν. Θεσπρωτίας 34,41% 65,59% Ν. Ιωαννίνων 53,07% 46,93% Ν. Πρέβεζας 50,81% 49,19% Περιφέρεια Ηπείρου 47,30% 52,70% Επικράτεια 75,10% 24,89% Πηγή: Επεξεργασία Στοιχείων ΕΣΥΕ, απογραφή 2001 Σύµφωνα µε τα στοιχεία της απογραφής 2001, οι κάτοικοι µε ηλικία πάνω των 65 ετών στην Περιφέρεια αντιπροσωπεύουν το 20,40% του συνολικού πληθυσµού, σηµαντικά αυξηµένο σε σχέση µε το αντίστοιχο ποσοστό στην Επικράτεια (13,69%) ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά για τους Νοµούς Άρτας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων και Πρέβεζας είναι 22,59%, 20,76%, 25,58% και 26,07%. Το ποσοστό των κατοίκων που ανήκουν στο πιο ηλικιωµένο τµήµα του ενεργού πληθυσµού - 45 έως 64 ετών ανέρχεται στην Περιφέρεια στο 24,83% και ελαφρώς υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό στην Επικράτεια (24,54%), ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά για τους Νοµούς Άρτας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων και Πρέβεζας είναι 26,34%, 25,19%, 17,93% και 19,46%. Αντίστοιχα οι κάτοικοι µε ηλικία µεταξύ 30 και 44 ετών στην Περιφέρεια αλλά και στους επιµέρους Νοµούς αντιπροσωπεύουν περίπου το 19.4% του πληθυσµού, έναντι 20,3% της Επικράτειας. Για την ηλικιακή κατηγορία µεταξύ 15 και 29, διαπιστώνεται ότι η συµµετοχή της στη διάρθρωση της ηλικιακής πυραµίδας της Περιφέρειας ακολουθεί ανάλογη πορεία µε την αντίστοιχη κατηγορία σε επίπεδο χώρας. συγκεκριµένα, αντιστοιχεί στο 20,82% του πληθυσµού, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό της Επικράτειας είναι 22,22%. Ικανοποιητικότερη είναι η συµµετοχή αυτής της κατηγορίας στον Νοµό Ιωαννίνων όπου το ποσοστό ανέρχεται στο 22,98%. Τέλος, οι νεαρές ηλικίες µέχρι 14 ετών στην Περιφέρεια αντιπροσωπεύουν το 14,23% του πληθυσµού, ποσοστό σαφώς χαµηλότερο έναντι της Επικράτειας (19,25%). Η συµµετοχή της κατηγορίας αυτής δεν παρουσιάζει έντονες διαφοροποιήσεις στους τέσσερις Νοµούς της Περιφέρειας 2

6 Με βάση τα παραπάνω συµπεραίνεται ότι, η µεγαλύτερη συσσώρευση πληθυσµού της Περιφέρειας παρουσιάζεται στις µέσες προς µεγαλύτερες ηλικίες µε αποτέλεσµα ο πληθυσµός της περιοχής να µπορεί να χαρακτηρισθεί σχετικά «γερασµένος». Σχετικά µε την κατανοµή του πληθυσµού σε σχέση µε το φύλο παρατηρείται σχετικά µικρή υστέρηση του ανδρικού πληθυσµού έναντι του γυναικείου µε ποσοστά 49,77% άνδρες και 50,23% γυναίκες. Πίνακας 3: Σύνθεση του Πληθυσµού κατά φύλο ανά Νοµό της Περιφέρειας Περιοχή Άρρενες Ποσοστό Θηλείς Ποσοστό Σύνολο Ν. Άρτας ,85% ,15% Ν. Θεσπρωτίας ,33% ,67% Ν. Ιωαννίνων ,19% ,81% Ν. Πρέβεζας ,93% ,07% Πηγή: Επεξεργασία Στοιχείων ΕΣΥΕ, απογραφή 2001 Τέλος, παρουσιάζει τα βασικά δηµογραφικά χαρακτηριστικά που παρατηρούνται στο σύνολο της Ελληνικής Επικράτειας. Ι.1.1 Ακαθάριστο Περιφερειακό Προϊόν Όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα η αξία της παραγωγής στην Περιφέρεια Ηπείρου ανέρχεται στο 66,4% του Ευρωπαϊκού µέσου όρου του ΑΕΠ / κεφαλή σε PPS το Περιφέρεια (NUTS 2003) Πίνακας 4: Κατάταξη ελληνικών περιφερειών σε όρους ΑΕΠ/κ Ακαθάριστο Περιφερειακό Προϊόν στην Ευρωπαϊκή Ένωση ΑΕΠ 2003 (εκ. ΕΥΡΩ) ΑΕΠ / κ 2003 (ΕΥΡΩ) ΑΕΠ 2003 (εκ. Μον. Αγοραστικής ύναµης) ΑΕΠ / κ 2003 (Μον. Αγοραστικής ύναµης) ΑΕΠ / κ 2003 (Μον. Αγοραστικής ύναµης) ΕΕ25=100 ΕΕ ΕΛΛΑ Α Βόρεια Ελλάδα Ανατολική Μακεδονία Θράκη Κεντρική Μακεδονία υτική Μακεδονία Θεσσαλία Κεντρική Ελλάδα Ήπειρος Ιόνια Νησιά υτική Ελλάδα Στερεά Ελλάδα Πελοπόννησος

7 Περιφέρεια (NUTS 2003) ΑΕΠ 2003 (εκ. ΕΥΡΩ) ΑΕΠ / κ 2003 (ΕΥΡΩ) ΑΕΠ 2003 (εκ. Μον. Αγοραστικής ύναµης) ΑΕΠ / κ 2003 (Μον. Αγοραστικής ύναµης) ΑΕΠ / κ 2003 (Μον. Αγοραστικής ύναµης) ΕΕ25=100 Αττική Νησιά Αιγαίου, Κρήτη Βόρειο Αιγαίο Νότιο Αιγαίο Κρήτη Πηγή: Eurostat Το ΑΠΠ της Περιφέρειας Ηπείρου ανήλθε στα Μ 11,5 (ή 66.4%) το 2003 υπολείποντας σηµαντικά το 75% του µέσου ΕΕ-25 κατατάσσοντας την Περιφέρεια στις περιοχές µε χαµηλή συνεισφορά στο ΑΕΠ. Στο Εθνικό πλαίσιο η περιφέρεια είναι στο 80% του ΜΟ του ΑΕΠ της Χώρας (το οποίο είναι Μ 13,9) κατατάσσοντας την Περιφέρεια στην 11η θέση µεταξύ των 13 Περιφερειών της Ελληνικής Επικράτειας. Σε ότι αφορά στην τοµεακή εξειδίκευση, η Περιφέρεια παρουσιάζει χαµηλά ποσοστά στον πρωτογενή και δευτερογενή τοµέα, ενώ το κύριο βάρος της συµµετοχής στο ΑΠΠ προέρχεται από τον τριτογενή τοµέα. Ο πρωτογενής τοµέας εµφανίζει εξειδίκευση στην παραγωγή εσπεριδοειδών (παράγει το 22% Εγχώριας Παραγωγής και είναι 2 η παραγωγός µετά την Περιφέρεια Πελοποννήσου), στην παραγωγή κρέατος (παράγει το 15% Εγχώριας Παραγωγής και είναι 2 η παραγωγός µετά την Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας) και στην παραγωγή τυριού και γάλακτος (παράγει το 13% Εγχώριας Παραγωγής και είναι 2 η παραγωγός µετά την Περιφέρεια Θεσσαλίας). Την τελευταία δεκαετία ο πρωτογενής τοµέας της Ηπείρου παρουσιάζει συρρίκνωση µε σχεδόν υποδιπλασιασµό της συµµετοχής, στην αντίστοιχη περίοδο, στο ΑΠΠ (το 1995 συµµετείχε µε 16,6% ενώ το 2003 µε 9%). Ταυτόχρονα όµως η Περιφέρεια συνεχίζει να συνεισφέρει µε 3.2% περίπου στην γεωργική παραγωγή της χώρας. Επίσης, στον πρωτογενή τοµέα απασχολείται το 19% (2001) του εργατικού δυναµικού. Η συγκράτηση της εθνικής συµµετοχής στη γεωργική παραγωγή παρά τον υποδιπλασιασµό της συµµετοχής στο ΑΠΠ δείχνει πως ο πρωτογενής τοµέας της περιφέρειας διέρχεται ισχυρή φάση αναδιάρθρωσης της αποτελεσµατικότητας της παραγωγής. Σίγουρα, απαιτείται σαφής σχεδιασµός για τον πρωτογενή τοµέα, ιδιαίτερα εν όψει της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), αφού η αγροτική παραγωγή αφ ενός παρουσιάζει παρόµοια δοµικά προβλήµατα (όπως σχεδόν το σύνολο της Επικράτειας µε χαρακτηριστικά τις παραδοσιακές καλλιέργειες, τις µικρές και διάσπαρτες ιδιοκτησίες) αλλά και υψηλή απασχολησιµότητα στον τοµέα αυτό. Η συµµετοχή του δευτερογενούς τοµέα το 2003 ανήλθε στο 15% του Ακαθάριστου Περιφερειακού Προϊόντος απασχολώντας περίπου το 17% (2001) του εργατικού δυναµικού, στοιχείο ενδεικτικό της σχετικά υψηλής παραγωγικότητας της βιοµηχανικής εργασίας. Η πορεία του δευτερογενή τοµέα παρουσιάζει µια σχετική σταθερότητα µε µικρές διακυµάνσεις. Το 1995 αποτελούσε το 16,6% του ΑΠΠ παρουσιάζοντας µια µικρή αύξηση το 1999 στο 16,9% µε σταθεροποίηση στο 15% από 2000 και µέχρι σήµερα. Στον τοµέα της µεταποίησης, οι κλάδοι µε τη µεγαλύτερη συµµετοχή είναι αυτοί των τροφίµων και ποτών, οι οποίοι χαρακτηρίζονται κατά κύριο λόγο από την παρουσία µικρών επιχειρήσεων. Επιπλέον, 4

8 δευτερογενής τοµέας παρουσιάζει άµεση σύνδεση, άρα και σχετική εξάρτηση, µε την πρωτογενή παραγωγή η οποία αποτελεί και την κύρια πρώτη ύλη των βιοµηχανοποιηµένων προϊόντων. Από πλευράς επενδύσεων στον δευτερογενή τοµέα, η περιφέρεια παρουσιάζει µικρό ποσοστό επενδύσεων ο οποίος αν και αυξήθηκε κατά 40% το 2001 παραµένει σαφώς πολύ µικρός σε σχέση µε τη Χώρα (µόλις 1% ). Η συµµετοχή του τριτογενούς τοµέα στο Ακαθάριστο Περιφερειακό Προϊόν παρουσιάζει συνεχή ανοδική τάση από τα µέσα του 1995 και µέχρι σήµερα. Το 1995 ο τριτογενής τοµέας αντιστοιχούσε στο 68,7% του ΑΠΠ ενώ 2003 ανήλθε στο 76%. Στον τριτογενή τοµέα απασχολείται το 47% (2001) του πληθυσµού της Περιφέρειας. Η διάρθρωση του τριτογενή τοµέα στην Περιφέρεια χαρακτηρίζεται κατά κύριο λόγο από το χονδρικό και λιανικό εµπόριο ενώ υστερεί σηµαντικά στην τουριστικές υπηρεσίες αφού η περιφέρεια έχει το χαµηλότερο αριθµό διανυκτερεύσεων αλλοδαπών στην Χώρα µε µόλις 0,71 ηµέρες κατατάσσοντας την στην τελευταία θέση στην επικράτεια. Ο κύριος όγκος των ενεργών επιχειρήσεων ανήκει στον τριτογενή τοµέα και ιδιαίτερα στο χονδρικό και λιανικό εµπόριο 1679 και 5770 αντίστοιχα. Αντίστοιχα ο αριθµός των ξενοδοχείων ανέρχεται σε 238 σε όλες τις κατηγορίες. Πίνακας 5: ΑΠΠ ανά Βασικούς Τοµείς Οικονοµικής ραστηριότητας (σε χιλ..) 2000 % 2001 % 2002 % 2003 % Πρωτογενής % 266 9% 287 9% 299 9% ευτερογενής % % % % Τριτογενής % % % % Σύνολο % % % % Πηγή: Eurostat (επεξεργασµένα στοιχεία) Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η εξέλιξη του Α.Ε.Π (σε όρους αγοραστικής αξίας ανά κάτοικο για τη Περιφέρεια Ηπείρου και τους νοµούς που τη συνθέτουν. Πίνακας 6: Εξέλιξη Α.Ε.Π./κατ. την περίοδο ΕΕ Ήπειρος Άρτα Θεσπρωτία Ιωάννινα Πρέβεζα Πηγή: Eurostat (επεξεργασµένα στοιχεία) 5

9 Ι.1.2 Απασχόληση - Ανεργία Από το σύνολο του πληθυσµού από 15 ετών και άνω ( ), το εργατικό δυναµικό της Περιφέρειας ( ) αντιπροσωπεύει το 44,32%. Το εργατικό δυναµικό απαρτίζεται κατά κύριο λόγο από άντρες (77%). Η απασχολησιµότητα του εργατικού δυναµικού αγγίζει το 89,45% ( άτοµα) ενώ η ανεργία αγγίζει το 10,5%. Από τα στατιστικά εξάγονται δύο συµπεράσµατα. Πρώτον, ότι ένα πολύ µεγάλο ποσοστό του πληθυσµού άνω των 15 ετών παραµένει εκτός αγοράς εργασίας. εύτερον, το µεγαλύτερο µέρος του ποσοστού αυτού αντιστοιχεί στο γυναικείο πληθυσµό. Συµπερασµατικά, αφ ενός το πραγµατικό ποσοστό ανέργων είναι σαφώς µεγαλύτερο από αυτό που εµφανίζεται επισήµως, αφ ετέρου η χαµηλή απασχολισιµότητα του πληθυσµού οφείλεται κυρίως στην σχετικά κλειστή και µάλλον παραδοσιακή οικονοµία της Ηπείρου. Όσον αφορά την ηλικιακή σύνθεση των ανέργων στην Περιφέρεια, το µεγαλύτερο ποσοστό των ανέργων το εµφανίζουν οι ηλικιακές κατηγορίες από ετών, ενώ είναι πολύ υψηλό το ποσοστό ανεργίας για τις γυναίκες από ετών. Πίνακας 7: Βασικοί είκτες κατάστασης Απασχόλησης κατά οµάδες ηλικιών και φύλο, 2002 Β' Τρίµηνο ΗΠΕΙΡΟΣ ΣΥΝΟΛΟ Σύνολο Ποσοστό Συµµετοχής στο Ε.. Απασχόληση Ανεργία Μή Ενεργοί ΣΥΝΟΛΟ 100% 44,3% 39,5% 10,9% 55,7% ετών 100% 12,6% 7,9% 36,7% 87,4% ετών 100% 57,3% 36,5% 36,3% 42,7% ετών 100% 80,9% 61,9% 23,5% 19,1% ετών 100% 82,6% 74,1% 10,3% 17,4% ετών 100% 57,5% 55,8% 3,0% 42,5% 65+ ετών 100% 3,5% 3,5% 0,0% 96,5% ΑΝ ΡΕΣ Σύνολο Ποσοστό Συµµετοχής στο Ε.. Απασχόληση Ανεργία Μή Ενεργοί ΣΥΝΟΛΟ 100% 55,2% 51,5% 6,6% 44,8% ετών 100% 16,9% 15,3% 9,5% 83,1% ετών 100% 64,0% 49,1% 23,3% 36,0% ετών 100% 92,2% 78,0% 15,4% 7,8% ετών 100% 96,1% 89,9% 6,5% 3,9% ετών 100% 76,4% 74,9% 1,9% 23,6% 65+ ετών 100% 5,0% 5,0% 0,0% 95,1% ΓΥΝΑΙΚΕΣ Σύνολο Ποσοστό Συµµετοχής στο Ε.. Απασχόληση Ανεργία Μή Ενεργές ΣΥΝΟΛΟ 100% 34,2% 28,2% 17,3% 65,8% ετών 100% 8,3% 0,8% 90,5% 91,7% ετών 100% 48,7% 20,4% 58,2% 51,3% ετών 100% 69,1% 45,0% 34,9% 30,9% ετών 100% 70,4% 60,0% 14,9% 29,6% ετών 100% 39,7% 37,7% 5,0% 60,3% 65+ ετών 100% 2,2% 2,2% 0,0% 97,8% Πηγή: Επεξεργασία Στοιχείων ΕΣΥΕ, απογραφικό δελτίο β Τριµήνου

10 Από το σύνολο των απασχολουµένων το έτος 2002 οι είναι άνδρες (το 77,0%) και αντιπροσωπεύουν το 71,8% του ανδρικού πληθυσµού εργάσιµης ηλικίας.. Όσον αφορά στην απασχόληση των γυναικών, παρατηρείται ότι το 49,5% των απασχολουµένων στην Περιφέρεια το 2002 είναι γυναίκες (97.312), αντιπροσωπεύοντας το 40,7%του γυναικείου πληθυσµού εργάσιµης ηλικίας. Πίνακας 8: Ποσοστό Συµµετοχής στο Ε µε βάση τον πληθυσµό ετών ΑΝ ΡΕΣ ,0% ΓΥΝΑΙΚΕΣ ,5% Ποσοστό Απασχόλησης µε βάση τον πληθυσµό ετών ΑΝ ΡΕΣ ,8% ΓΥΝΑΙΚΕΣ ,7% Πηγή: Επεξεργασία Στοιχείων ΕΣΥΕ, απογραφικό δελτίο β Τριµήνου 2002 Από το σύνολο του εργατικού δυναµικού της Επικράτειας το 1999 (σύµφωνα µε τα στοιχεία του ίδιου πίνακα), απασχολούνται τα άτοµα, ήτοι το 56,9% του πληθυσµού εργάσιµης ηλικίας, έναντι ατόµων το 1991, τα οποία αντιπροσώπευαν το 54,7% του πληθυσµού εργάσιµης ηλικίας το συγκεκριµένο έτος. Παρατηρείται δηλαδή µια αύξηση του ποσοστού απασχόλησης και του αριθµού των απασχολούµενων σε απόλυτους αριθµούς (κατά 9%), στην περίοδο Από το σύνολο των απασχολουµένων το έτος 1999 οι είναι άνδρες (το 62,6%) και αντιπροσωπεύουν το 73,2% του ανδρικού πληθυσµού εργάσιµης ηλικίας, έναντι απασχολουµένων ανδρών το έτος 1991 (το 66,3% του συνόλου των απασχολουµένων) οι οποίοι αντιπροσώπευαν το 74,6% του ανδρικού πληθυσµού εργάσιµης ηλικίας κατά το έτος αυτό. ιαπιστώνεται δηλαδή µια µικρή αύξηση της απασχόλησης των ανδρών κατά την περίοδο (2,6%) µε παράλληλη όµως µείωση του ποσοστού της, τόσο στο σύνολο της απασχόλησης, όσο και στον ανδρικό πληθυσµό εργάσιµης ηλικίας. 7

11 Ι.1.3 Επίπεδο ευηµερίας σε περιφερειακό επίπεδο Από τον πίνακα που ακολουθεί και ο οποίος παρουσιάζει την κατάταξη των περιφερειών σύµφωνα µε το συνθετικό δείκτη ευηµερίας και ανάπτυξης, προκύπτουν τα εξής 1 : Υπάρχει σχετική σύγκλιση των περιφερειών πλην Αττικής, Ν. Αιγαίου και Κ.Μακεδονίας Οι περιφέρειες Αττικής και Κ. Μακεδονίας παρουσιάζουν αυτή την απόκλιση ως απόρροια της υπερσυγκέντρωσης συντελεστών παραγωγής κεφαλαίου και εργασίας από την περιφέρεια στον µητροπολιτικό χώρο. Η περιφέρεια Ηπείρου κατέχει την προτελευταία θέση στην κατάταξη περιφερειών της χώρας, µε πολύ µεγάλη απόκλιση από τον µέσο για το σύνολο της χώρας Πίνακας 9: Υπολογισµός Συνθετικού είκτη Ευηµερίας & Ανάπτυξης ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ Σ ΕΑ ΑΤΤ 75,4 Ν.ΑΙΓΑΙΟ 52,6 Κ.ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ 39,2 ΚΡΗΤΗ 38,8 Β.ΑΙΓΑΙΟ 35 ΙΟΝΙΑ 33,9 ΘΕΣΣΑΛΙΑ 29,4 Σ.ΕΛΛΑ Α 29,4 ΑΜΘ 26,1 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 26. ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ 23,4 ΗΠΕΙΡΟΣ 22,2. ΕΛΛΑ Α 18,9 ΜΕΣΟΣ 34,489 1 Για τον υπολογισµό του Σ ΕΑ λαµβάνονται υπόψη µία σειρά δεικτών όπως κ.κ ΑΕΠ, οικιακή χρήση ηλεκτρικού ρεύµατος, όγκος νέων κατοικιών/ 1000 κατοίκους, απόφοιτοι τριτοβάθµιας εκπαίδευσης/1000 κατοίκους, κλίνες θεραπευτηρίων/1000 κατοίκους, βιοµηχανική χρήση ηλεκτρικού ρεύµατος, κ.κ αποταµιεύσεις, ΙΧ/1000 κατοίκους κ.λπ. 8

12 Ι. 2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ / ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ Ι.2.1 Γενικά Όπως ήδη αναφέρθηκε η συµµετοχή του δευτερογενή τοµέα το 2003 ανήλθε στο 15% του Ακαθάριστου Περιφερειακού Προϊόντος απασχολώντας περίπου το 17% (2001) του εργατικού δυναµικού. Στον τοµέα της µεταποίησης, οι κλάδοι µε τη µεγαλύτερη συµµετοχή είναι αυτοί των τροφίµων και ποτών, οι οποίοι χαρακτηρίζονται κατά κύριο λόγο από την παρουσία µικρών επιχειρήσεων. Επιπλέον, ο δευτερογενής τοµέας παρουσιάζει άµεση σύνδεση, άρα και σχετική εξάρτηση, µε την πρωτογενή παραγωγή η οποία αποτελεί και την κύρια πρώτη ύλη των βιοµηχανοποιηµένων προϊόντων. Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται τα ευρήµατα από τη σχετική έρευνα που έγινε µε βάση το Κωδικό ΣΤΑΚΟ σε δευτεροβάθµια και τριτοβάθµια κλίµακα και σε σχέση µε τον κύκλο εργασιών και των αριθµό επιχειρήσεων. Τα στοιχεία αυτά παρουσιάζονται ανά Νοµό ώστε να γίνεται καλύτερη αποτύπωση εκείνων των τοµέων που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε σχέση µε το σύνολο της παρούσας µελέτης που αφορά στα µέτρα προώθησης των αντίστοιχων προϊόντων. Στο τέλος της παρούσας ενότητας παρουσιάζονται συµπερασµατικά κάποια στοιχεία σε συσχέτιση µε την Περιφέρεια ως σύνολο. Ι.2.2 Νοµός Άρτας Σε επίπεδο διψήφιου κωδικού ΣΤΑΚΟ οι πλέον δυναµικοί κλάδοι µε βάση τον αριθµό των επιχειρήσεων παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί. Από την άποψη του αριθµού επιχειρήσεων ανά κλάδο οι πλέον πολυάριθµες εντάσσονται στον κλάδο των κατασκευών. Από την άποψη του µέσου κύκλου εργασιών ο πλέον δυναµικός κλάδος είναι ο κλάδος τροφίµων ποτών, το χονδρικό εµπόριο και η κατασκευή προϊόντων από µη µεταλλικά ορυκτά. Πίνακας 10: Συγκέντρωση επιχειρήσεων ανά κλάδο στο Νοµό Άρτας σε επίπεδο β βάθµιου ΣΤΑΚΟ ΚΩ ΤΙΤΛΟΣ ΚΛΑ ΟΥ ΜΕΣΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΑΡ. ΕΡΓΑΣΙΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (σε εκ. ) 45 ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 637 0,06 15 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ 87 0,58 28 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ, ΜΕ ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΤΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΙ Η 83 0,04 ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ 20 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΞΥΛΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΠΟ ΞΥΛΟ ΚΑΙ ΦΕΛΛΟ, ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΙΠΛΑ: ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΙ ΩΝ 42 0,02 ΚΑΛΑΘΟΠΟΙΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΑΡΤΟΠΛΕΚΤΙΚΗΣ 26 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΛΛΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΠΟ ΜΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ 27 0,24 9

13 ΚΩ ΤΙΤΛΟΣ ΚΛΑ ΟΥ 36 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΠΙΠΛΩΝ. ΛΟΙΠΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ Μ.Α.Κ. 18 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΙ ΩΝ ΕΝ ΥΣΗΣ:ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΒΑΦΗ ΓΟΥΝΑΡΙΚΩΝ 22 ΕΚ ΟΣΕΙΣ, ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΩΝ ΜΕΣΩΝ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΗΧΟΥ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑΣ ΚΑΙ ΜΕΣΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΑΡ. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΣΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΏΝ (σε εκ. ) 19 0, , ,03 Σε επίπεδο τριτοβάθµιου κωδικού ΣΤΑΚΟ τα αποτελέσµατα είναι τα ακόλουθα: Πίνακας 11: Συγκέντρωση επιχειρήσεων ανά κλάδο στο Νοµό Άρτας σε επίπεδο γ βάθµιου ΣΤΑΚΟ Εύρος κύκλου Ονοµασία κλάδου εργασιών Αριθµός επιχειρήσεων (σε εκ. ) Κατασκευή δοµικών µεταλλικών προϊόντων Κατασκευή ξυλουργικών προϊόντων για την οικοδοµική Κατασκευή άλλων ενδυµάτων και συναφών εξαρτηµάτων Κατεργασία και επικάλυψη µετάλλων γενικές µηχανολογικές εργασίες που εκτελούνται έναντι αµοιβής ή βάσει σύµβασης Κοπή, µορφοποίηση και κατεργασία λίθων, για διακοσµητικούς και οικοδοµικούς σκοπούς Κατασκευή άλλων µεταλλικών προϊόντων Κατασκευή προϊόντων από σκυρόδεµα, γύψο και τσιµέντο Εκτυπώσεις και συναφείς δραστηριότητες Κατασκευή επίπλων Με βάση την παραπάνω κωδικοποίηση ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κλάδοι της κατασκευής ξυλουργικών προϊόντων και επίπλων, η κοπή, µορφοποίηση και κατεργασία λίθων (κυρίως µαρµάρου) και η κατασκευή δοµικών µεταλλικών προϊόντων (κατασκευές από αλουµίνιο και σίδηρο προορισµένες για οικοδοµικές χρήσεις). 10

14 Ι.2.3 Νοµός Θεσπρωτίας Από την άποψη του αριθµού επιχειρήσεων ανά κλάδο σε επίπεδο β βάθµιου ΣΤΑΚΟ οι πλέον πολυάριθµες εντάσσονται στους κλάδους στις κατασκευές, στην κατασκευή µεταλλικών προϊόντων. Από την άποψη του µέσου κύκλου εργασιών ο πλέον δυναµικός κλάδος είναι ο κλάδος τροφίµων και ποτών. Πίνακας 12: Συγκέντρωση επιχειρήσεων ανά κλάδο στο Νοµό Θεσπρωτίας σε επίπεδο β βάθµιου ΣΤΑΚΟ ΚΩ ΤΙΤΛΟΣ ΚΛΑ ΟΥ ΑΡ. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΣΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ (σε εκ. ) 45 ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 720 0,03 15 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ 97 0,11 28 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 74 0,04 36 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΠΙΠΛΩΝ 32 0,05 20 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΞΥΛΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΠΟ ΞΥΛΟ ΚΑΙ ΦΕΛΛΟ Σε επίπεδο τριτοβάθµιου κωδικού ΣΤΑΚΟ τα αποτελέσµατα είναι τα ακόλουθα: 30 0,02 Πίνακας 13: Συγκέντρωση επιχειρήσεων ανά κλάδο στο Νοµό Θεσπρωτίας σε επίπεδο γ βάθµιου ΣΤΑΚΟ Εύρος κύκλου Ονοµασία κλάδου εργασιών Αριθµός επιχειρήσεων (σε εκ. ) Παραγωγή άλλων ειδών διατροφής Κατασκευή δοµικών µεταλλικών προϊόντων Κατασκευή ξυλουργικών προϊόντων για την οικοδοµική Κατασκευή επίπλων Κατασκευή άλλων ενδυµάτων και συναφών εξαρτηµάτων Κοπή, µορφοποίηση και κατεργασία λίθων, για διακοσµητικούς και οικοδοµικούς σκοπούς Με βάση την παραπάνω παρουσίαση ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κλάδοι δοµικών µεταλλικών προϊόντων, επίπλων και ξυλουργικών προϊόντων και κοπής και κατεργασίας λίθων για διακοσµητικούς και οικοδοµικούς σκοπούς. 11

15 Ι.2.4 Νοµός Ιωαννίνων Από άποψης αριθµού επιχειρήσεων ανά κλάδο σε επίπεδο β βάθµιου ΣΤΑΚΟ, οι πλέον πολυάριθµες εντάσσονται στους κλάδους των κατασκευών, στην κατασκευή µεταλλικών προϊόντων, στη βιοµηχανία ξύλου, στην κατασκευή µεταλλικών προϊόντων και στη βιοµηχανία τροφίµων και ποτών. Από την άποψη του µέσου κύκλου εργασιών ο πλέον δυναµικός κλάδος είναι ο κλάδος τροφίµων και ποτών. Πίνακας 14: Συγκέντρωση επιχειρήσεων ανά κλάδο στο Νοµό Ιωαννίνων σε επίπεδο β βάθµιου ΣΤΑΚΟ ΚΩ ΤΙΤΛΟΣ ΚΛΑ ΟΥ ΑΡ. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΣΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΏΝ (σε εκ. ) 45 ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ,07 20 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΞΥΛΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΠΟ ΞΥΛΟ ΚΑΙ ΦΕΛΛΟ 274 0,04 36 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΠΙΠΛΩΝ 249 0,05 15 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ 209 0,80 28 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 202 0, ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΛΛΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΠΟ ΜΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΙ ΩΝ ΕΝ ΥΣΗΣ:ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΒΑΦΗ ΓΟΥΝΑΡΙΚΩΝ ΕΚ ΟΣΕΙΣ, ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΩΝ ΜΕΣΩΝ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΗΧΟΥ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑΣ ΚΑΙ ΜΕΣΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙ ΩΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Μ.Α.Κ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΥΛΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Μ.Α.Κ , , , , , ,62 12

16 Σε επίπεδο τριτοβάθµιου κωδικού ΣΤΑΚΟ τα αποτελέσµατα είναι τα ακόλουθα: Πίνακας 15: Συγκέντρωση επιχειρήσεων ανά κλάδο στο Νοµό Ιωαννίνων σε επίπεδο γ βάθµιου ΣΤΑΚΟ Ονοµασία κλάδου Εύρος κύκλου εργασιών Αριθµός επιχειρήσεων (σε εκ. ) Κατασκευή δοµικών µεταλλικών προϊόντων Κατασκευή άλλων προϊόντων από ξύλο κατασκευή ειδών από φελλό και ειδών καλαθοποιίας και σπαρτοπλεκτικής Κατασκευή επίπλων Κατασκευή ξυλουργικών προϊόντων για την οικοδοµική Κατασκευή κοσµηµάτων και συναφών ειδών Κοπή, µορφοποίηση και κατεργασία λίθων, για διακοσµητικούς και οικοδοµικούς σκοπούς Κατασκευή άλλων ενδυµάτων και συναφών εξαρτηµάτων Εκτυπώσεις και συναφείς δραστηριότητες Στο Νοµό Ιωαννίνων παρουσιάζουν ενδιαφέρον οι κλάδοι δοµικών µεταλλικών προϊόντων, επίπλων και ξυλουργικών προϊόντων, κατασκευής κοσµηµάτων, κατασκευή ενδυµάτων και κοπής και κατεργασίας λίθων για διακοσµητικούς και οικοδοµικούς σκοπούς. 13

17 Ι.2.5 Νοµός Πρεβέζης Τέλος, στο Νοµό Πρεβέζης από την άποψη του αριθµού επιχειρήσεων ανά κλάδο σε επίπεδο β βάθµιου ΣΤΑΚΟ οι πλέον πολυάριθµες εντάσσονται στους κλάδους των κατασκευών, στην κατασκευή µεταλλικών προϊόντων, στη βιοµηχανία ξύλου, στην κατασκευή µεταλλικών προϊόντων και στη βιοµηχανία τροφίµων και ποτών. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι συγκεντρώσεις στους κλάδους ένδυσης γουναρικά και στην κατασκευή προϊόντων από µη µεταλλικά ορυκτά. Σε επίπεδο µέσου κύκλου εργασιών, ο πλέον δυναµικός κλάδος είναι ο κλάδος τροφίµων και ποτών και η κατασκευή προϊόντων από µη µεταλλικά ορυκτά. Πίνακας 16: Συγκέντρωση επιχειρήσεων ανά κλάδο στο Νοµό Πρεβέζης σε επίπεδο β βάθµιου ΣΤΑΚΟ ΚΩ ΤΙΤΛΟΣ ΚΛΑ ΟΥ ΜΕΣΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΑΡ. ΕΡΓΑΣΙΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (σε εκ. ) 45 ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 651 0,04 15 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ 107 0,13 28 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 72 0,04 18 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΙ ΩΝ ΕΝ ΥΣΗΣ:ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΒΑΦΗ ΓΟΥΝΑΡΙΚΩΝ 22 0,01 26 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΛΛΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΠΟ ΜΗ ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ 22 0,36 20 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΞΥΛΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΠΟ ΞΥΛΟ ΚΑΙ ΦΕΛΛΟ 21 0,04 17 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΥΛΩΝ 5 0,02 Σε επίπεδο τριτοβάθµιου κωδικού ΣΤΑΚΟ παρατηρούµε τα εξής: Πίνακας 17: Συγκέντρωση επιχειρήσεων ανά κλάδο στο Νοµό Πρεβέζης σε επίπεδο γ βάθµιου ΣΤΑΚΟ Εύρος κύκλου Ονοµασία κλάδου εργασιών Αριθµός επιχειρήσεων (σε εκ. ) Κατασκευή δοµικών µεταλλικών προϊόντων Κατασκευή άλλων ενδυµάτων και συναφών εξαρτηµάτων Κατασκευή ξυλουργικών προϊόντων για την οικοδοµική Κατασκευή επίπλων Σύµφωνα µε τα στοιχεία που προκύπτουν από τον ανωτέρω πίνακα, στο Νοµό Πρεβέζης ξεχωρίζουν οι κλάδοι δοµικών µεταλλικών προϊόντων, ενδυµάτων και επίπλων και ξυλουργικών προϊόντων. Σηµειώνεται ότι από τα ανωτέρω προϊόντα µόνο δύο θεωρούνται επιλέξιµα για το πρόγραµµα (τα ενδύµατα και τα τεχνουργήµατα από σίδηρο), τα οποία εξάγονται και τα δύο από το Νοµό Ιωαννίνων. 14

18 Ι.2.6 Εξωστρέφεια των µεταποιητικών επιχειρήσεων Κύρια εξαγωγικά προϊόντα της Περιφέρειας είναι τα ψάρια & µαλακόστρακα και το γάλα ενώ αρκετά δυναµικός εµφανίζεται και ο κλάδος παραγωγής ενδυµάτων. Τα δύο αυτά προϊόντα υπερβαίνουν το 55% των συνολικών εξαγωγών ενώ µαζί µε τα ενδύµατα ξεπερνούν 68%. Σύµφωνα µε στοιχεία της µελέτης «Αποτύπωση των επιχειρηµατικών τάσεων και της τεχνολογικής ανάπτυξης της Περιφέρειας Ηπείρου» του ΣΒΒΕ, άλλα προϊόντα µε εξαγωγικό προσανατολισµό την πενταετία είναι τα ενδύµατα, τα τεχνουργήµατα από χυτοσίδηρο, το βαµβάκι, τα λίπη και τα λαχανικά. Πίνακας 18: Ύψος εξαγωγών ανά προϊόν, Προϊόν Συνολικό Ποσό εξαγωγών % Συµµετοχή στις εξαγωγές (σε εκ. ) Ψάρια & Μαλακόστρακα 117,3 34,95% Γάλα 73,2 21,80% Ενδύµατα (εκτός από πλεκτά) 44,4 13,23% Τεχνουργήµατα από Χυτοσίδηρο 26,7 7,97% Βαµβάκι 12,6 3,77% Λίπη 9,4 2,80% Λαχανικά 8,8 2,63% Πηγή: Στατιστικό ελτίο του Συνδέσµου Εξαγωγέων Β. Ελλάδος Η συµµετοχή των επιµέρους νοµών της περιφέρειας στις εξαγωγές των ανωτέρω προϊόντων, παρουσιάζεται κατωτέρω: Πίνακας 19: Συµµετοχές Νοµών στις εξαγωγές ανά προϊόν, Προϊόν Άρτα Θεσπρωτία Ιωάννινα Πρέβεζα Ψάρια & Μαλακόστρακα 26,41% 26,66% 7,89% 39,04% Γάλα - 1,21% 97,28% 1,52% Ενδύµατα (εκτός από πλεκτά) ,67% 0,33% Τεχνουργήµατα από Χυτοσίδηρο ,15% 0,21% Βαµβάκι - - 9,25% 90,75% Λίπη - 3,40% 5,33% 90,67% Λαχανικά 57,76% 0,44% 0,34% 41,46% Πηγή: Στατιστικό ελτίο του Συνδέσµου Εξαγωγέων Β. Ελλάδος Λαµβάνοντας, επίσης, υπόψη το Στατιστικό ελτίο του Συνδέσµου Εξαγωγέων Β. Ελλάδος για την πορεία των εξαγωγών τη πενταετία , εξάγεται µε σχετική ευκολία το συµπέρασµα ότι τόσο ο τοµέας των ψαριών & µαλακόστρακων όσο και ο τοµέας των γαλακτοµικών προϊόντων παρουσιάζουν ισχυρή αυξητική τάση την πενταετία µε 2,3% και 1,2% αντίστοιχα, ενώ συνολικά ο τοµέας 15

19 τροφίµων και ποτών παρουσιάζει αυξητική µε περίπου 4% ετησίως κατά µέσο όρο, καταλαµβάνοντας το σηµαντικότερο µερίδιο στις εξαγωγές περίπου 20%. Αντίθετα, ο τοµέας της ένδυσης και κλωστοϋφαντουργίας παρουσιάζει µειωτικές τάσεις µε 1,7% ετησίως µεταξύ , διατηρώντας όµως ισχυρό µερίδιο στις εξαγωγές µε 15,6%. Σηµαντική θέση καταλαµβάνει και ο τοµέας Τεχνουργήµατα από Χυτοσίδηρο µε µερίδιο εξαγωγών 2,6% για τη Βόρεια Ελλάδα ενώ γενικότερα ο τοµέας Μετάλλων κατέχει µερίδιο 15,2% µε µέση ετήσια αύξηση της τάξης το 8,3%. Ο κύριος αποδέκτης των εξαγωγών της περιφέρειας είναι η Ιταλία µε 36% των συνολικών εξαγωγών και η Γερµανία µε 33%. Συµπερασµατικά, η περιφέρεια Ηπείρου παρουσιάζει εξαγωγικό ενδιαφέρον σε τρεις τοµείς οι οποίοι συµµετέχουν µε υψηλά µερίδια στις εξαγωγές τις Β. Ελλάδας. Τόσο τα γαλακτοκοµικά προϊόντα όσο και τα τεχνουργήµατα από χυτοσίδηρο έχουν σηµαντική αυξητική τάση και θα ήταν θεµιτή η ενίσχυση της περιφέρειας στην εξαγωγική δραστηριότητα της Β. Ελλάδας. Από την άλλη πλευρά, ο τοµέας των ενδυµάτων παρουσιάζει µειωτικές τάσεις στο σύνολο του λόγω των ανακατατάξεων στην παγκόσµια παραγωγή ενδυµάτων, αλλά και στην εσωτερική παραγωγή (κυρίως στην Περιφέρεια. Μακεδονίας), και η ενίσχυσή της κρίνεται σηµαντική τόσο για την καλύτερη επίδοση της Περιφέρειας σε σχέση µε τις υπόλοιπες της Β. Ελλάδας όσο και στη σταθεροποίηση του ποσοστού αυτού στο άµεσο µέλλον. Εκτός ωστόσο από την ανάλυση που στηρίζεται στην προσέγγιση των κάθε είδους στατιστικών στοιχείων, θεωρούµε ότι πρέπει να δώσουµε την πρέπουσα προσοχή στην ύπαρξη και λειτουργία ακόµη και στις µέρες µας µίας παραδοσιακής βιοτεχνίας που συνδέεται µε την παραγωγή τεχνουργηµάτων από πολύτιµα µέταλλα (κυρίως στα Ιωάννινα), καθώς και στη λειτουργία κλωστοϋφαντουργικών δραστηριοτήτων σχετικών µε τα παραδοσιακά υφαντά και ενδύµατα. Τοµείς µε σηµαίνουσα παρουσία επίσης είναι η κατασκευή ξυλογλύπτων και παραδοσιακών στολών. Αυτοί οι τοµείς δραστηριότητας έχουν µε την πάροδο των ετών ατονήσει σε όρους παραγωγής και απασχόλησης αποτελούν όµως τους πλέον χαρακτηριστικούς τοµείς της µεταποίησης της Περιφέρειας (πλην αυτών της µεταποίησης προϊόντων του πρωτογενή τοµέα) που συνδέονται µε ιδιώνυµα προϊόντα, µε προϊόντα δηλαδή που χαρακτηρίζουν την περιφέρεια και µικροπεριοχές αυτής. Θεωρούµε συνεπώς ότι αυτές οι δραστηριότητες χρήζουν ενίσχυσης, µε τους όρους του παρόντος προγράµµατος, σε µία προσπάθεια διατήρησης νησίδων µεταποιητικής προσπάθειας, η οποία µε τη σειρά της µπορεί να διατηρήσει, έστω και σε µικρή κλίµακα το παραγωγικό προφίλ της περιφέρειας. Σε καµία περίπτωση ωστόσο, η όποια στρατηγική ενίσχυσης δεν µπορεί να περιορισθεί σε µεµονωµένη ενίσχυση των εν λόγω υποκλάδων. Οι ενέργειες ενίσχυσής και προώθησής τους θα πρέπει να αντιµετωπίζουν συνολικά το ζήτηµα, υπό τον τίτλο «προώθηση παραδοσιακής βιοτεχνίας Περιφέρειας Ηπείτου» προκειµένου να προβάλλεται µε συνολικό τρόπο το παραδοσιακό βιοτεχνικό προϊόν της Περιφέρειας. 16

20 Ι.3 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Ι.3.1 Γενικά Η διάρθρωση του τριτογενή τοµέα στην Περιφέρεια χαρακτηρίζεται κατά κύριο λόγο από το χονδρικό και λιανικό εµπόριο ενώ υστερεί σηµαντικά στην τουριστικές υπηρεσίες. Ιδιαίτερα για το κλάδο των τουριστικών υπηρεσιών η περιφέρεια παρουσιάζει σηµαντική κινητικότητα στην παροχή υπηρεσιών συναφών µε τον τουρισµό (εστιατόρια και ταξιδιωτικά γραφεία) αλλά υστερεί στη φιλοξενία αλλοδαπών όπου µε 238 ξενοδοχεία όλων των κατηγοριών, έχει το χαµηλότερο αριθµό διανυκτερεύσεων αλλοδαπών στην Χώρα µε µόλις 0,71 ηµέρες κατατάσσοντας την στην τελευταία θέση στην επικράτεια. Πάντως, ο κύριος όγκος των ενεργών επιχειρήσεων που ανήκει στον τριτογενή τοµέα είναι επιχειρήσεις του χονδρικού και λιανικού εµπορίου (1.679 και επιχειρήσεις) αντίστοιχα. Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται τα ευρήµατα από τη σχετική έρευνα που έγινε µε βάση το Κωδικό ΣΤΑΚΟ σε δευτεροβάθµια και τριτοβάθµια κλίµακα και σε σχέση µε τον κύκλο εργασιών και των αριθµό επιχειρήσεων. Τα στοιχεία αυτά παρουσιάζονται ανά Νοµό ώστε να γίνει καλύτερη αποτύπωση των τοµέων εκείνων που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε σχέση µε το σύνολο της παρούσας µελέτης που αφορά στα µέτρα προώθησης των αντίστοιχων προϊόντων. Για την επιλογή των κλάδων χρησιµοποιήθηκαν ως βασικά κριτήρια: 1. ο αριθµός επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε κάθε έναν κλάδο σε συνδυασµό µε το µέσο κύκλο εργασιών ανά κλάδο και Από τα αποτελέσµατα της ανωτέρω µεθοδολογίας εξαιρέθηκαν: 1. Οι µη επιλέξιµοι κλάδοι σύµφωνα µε τις οδηγίες ΥΠΟΙΟ 2. Οι µη επαρκώς προσδιορισµένοι κλάδοι 3. Οι κλάδοι που αν και παρουσίασαν δυναµικά στοιχεία από την άποψη συγκέντρωσης επιχειρήσεων, εντούτοις δεν διαθέτουν συγκριτικό πλεονέκτηµα ώστε να αποτελέσουν κλάδους αιχµής για την περιφέρεια (π.χ αντιπροσωπείες αυτοκινήτων, παροχή νοµικών, συµβουλευτικών κλπ υπηρεσιών, λιανικό εµπόριο κ.λπ) Στο τέλος της παρούσας ενότητας παρουσιάζονται συµπερασµατικά κάποια στοιχεία σε συσχέτιση µε την Περιφέρεια ως σύνολο. 17