Εργαστηριακή άσκηση 3: Επεξήγηση πειραμάτων: αντίδραση/παρατήρηση: Μέταλλο + νερό Υδροξείδιο του μετάλλου + υδρογόνο Νa + H 2 0 NaOH + ½ H 2 To Na (Νάτριο) είναι αργυρόχρωμο μέταλλο, μαλακό, κόβεται με το μαχαίρι, πολύ δραστικό, φυλάγεται στο πετρέλαιο για να μην αντιδράσει με το Ο 2 της ατμόσφαιρας διότι καίεται εκρηκτικά. Το μικρό κομματάκι του Νατρίου μέσα στο νερό, στροβιλίζεται στην επιφάνεια του νερού υπό μορφή λευκού σφαιριδίου με συριγμό, μικρές φλογίτσες και με έκρηξη, παράγεται σύννεφο άχρωμου αερίου, Η 2, Υδρογόνου. Αν τοποθετήσουμε λίγες σταγόνες δείκτη άχρωμη Φαινολοφθαλεϊνη ΦΦ το νερό βάφεται κόκκινο που υποδηλώνει τη παραγωγή βάσεως Υδροξειδίου του Νατρίου. Ca + 2 H 2 O Ca(OH) 2 + H 2 Το Ca Ασβέστιο είναι μέταλλο σκληρό με μορφή αργυρόχρωμων σφαιριδίων. Η αντίδραση με το νερό είναι έντονη, βίαιη με παραγωγή φυσαλλίδων άχρωμου αερίου (Υδρογόνο. Ανιχνεύεται διότι καίεται εκρηκτικά με το Ο 2 της ατμόσφαιρας στη παρουσία φλόγας αναμένου σπίρτου) και λευκού ιζήματος. Ο δ.σ. θερμαίνεται, η αντίδραση είναι εξώθερμη. Όταν προσθέσουμε στο ίζημα σταγόνες άχρωμης ΦΦ αυτό χρωματίζεται κόκκινο Mg + 2 H 2 0 θέρμανση Μg(OH) 2 + H 2 H αργυρόχρωμη ημίσκληρη ταινία μαγνησίου Μg δεν φαίνεται να αντιδρά σε κανονικές συνθήκες. Όταν θερμάνουμε τον δοκιμαστικό σωλήνα με την ταινία Mg παρατηρούμε ήπια παραγωγή φυσαλλίδων άχρωμου αερίου στην επιφάνεια της ταινίας. Oταν προσθέσουμε στο διάλυμα ΦΦ αυτό βάφεται ελαφρό κόκκινο, που υποδηλώνει τη δημιουργία βάσεως. Σειρά δραστικότητας (αύξηση) Μg, Ca, Na ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Μέταλλο + οξύ άλας του μετάλλου + υδρογόνο Μg + 2 HCL MgCl 2 +H 2 H ταινία μαγνησίου όταν τοποθετηθεί σε δ.σ. που προσθέσαμε διάλυμα ΗСL αντιδρά βίαια (έντονα) με παραγωγή μεγάλου αριθμού φυσαλλίδων άχρωμου αερίου το οποίο ανιχνεύεται ως το Υδρογόνο διότι καίεται εκρηκτικά με το Ο 2 της ατμόσφαιρας στη παρουσία αναμένου σπίρτου. ο δ.σ. θερμαίνεται, η αντίδραση είναι εξώθερμη.
Ζη + 2 HCL ΖnCl 2 +H 2 Το αργυρόχρωμο κομμάτι μετάλλου ψευδαργύρου αντιδρά κανονικά με το διάλυμα ΗСL, αντιδρά με παραγωγή φυσαλλίδων άχρωμου αερίου το οποίο ανιχνεύεται ως το Υδρογόνο διότι καίεται εκρηκτικά με το Ο 2 της ατμόσφαιρας στη παρουσία αναμένου σπίρτου. Fe + 2 ΗСL FeCl 2 +H 2 Τo αργυρόμαυρο κομμάτι μετάλλου Fe αντιδρά ήπια με παραγωγή φυσαλλίδων άχρωμου αερίου στην επιφάνεια του μετάλλου Сu + HCL XXXXXX Το μέταλλο χαλκός, χάλκινο χρώμα (κεραμέρυθρο) δεν αντιδρά με το διάλυμα ΗСL. Σειρά δραστικότητας (αύξηση) Сu, Fe, Zn Μg Σειρά δραστικότητας (αύξηση) με την τοποθέτηση του Η (υδρογόνου) ως σημείου αναφοράς: Сu, H, Fe, Zn Μg, Ca, Na ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Μέταλλο Α + άλας του Β άλας του Α + μέταλλο Β (αντικατάσταση του μετάλλου μιας ένωσης από άλλο μέταλλο) Fe + CuSO 4 FeSO 4 + Cu καρφοβελόνα γαλάζιο πράσινο Χαλκός σιδήρου διάλυμα διάλυμα μεταλλικού χρώματος Θειικού χαλκού θειικού σιδήρου Παρατήρηση: Στην επιφάνεια της καρφοβελόναςκαι στο πάτο του δ.σ. σχηματίζεται στρώμα ρινισμάτων καφεκόκκινου χρώματος που είναι ο Cu χαλκός. Το διάλυμα αλλάζει χρώμα από γαλάζιο διάλυμα -CuSO 4 γίνεται πράσινο - FeSO 4. Συμπέρασμα: Ο Fe είναι πιο δραστικός από τον Сu. Cu + Fe SO 4 XXXXXXXXXXXX έλασμα Χαλκού πρασινοκίτρινο διάλυμα. θειικού σιδήρου Δεν παρατηρείται αντίδραση: η επιφάνεια του χαλκού αποκτά λάμψη, καθαρίζει Συμπέρασμα: Ο Fe είναι πιο δραστικός από τον Сu.
Εργαστηριακή άσκηση 5: Είδος του δεσμού χημικών ουσιών: Όνομα ουσίας Χημικός τύπος Φυσική κατάσταση Είδος δεσμού Βενζοϊκό οξύ C 6 H 5 COOH Λευκή μαλακή Ομοιοπολικός πουδρώδης ουσία (μόριο) Ιωδιούχο κάλιο KI Λευκή στερεή Ιοντικός Ζάχαρη C 12 H 22 O 11 Λευκή στερεή Ομοιοπολικός (μόριο) Ανθρακικό νάτριο Na 2 CO 3 Λευκή στερεή Ιοντικός Νιτρικό νάτριο NaNO 3 Λευκή στερεή Ιοντικός Θείο S ΚΙΤΡΙΝΗ μαλακή πουδρώδης ουσία (μόριο) Ομοιοπολικός Σημεία τήξεως: Όνομα ουσίας Χημικός τύπος Σημείο τήξεως Βενζοϊκό οξύ C 6 H 5 COOH Λιώνει σε χρόνο μικρότερο των 3 λεπτών Ιωδιούχο κάλιο KI Δεν λιώνει. ο χρόνος είναι μεγαλύτερος των 3 λεπτών Ζάχαρη C 12 H 22 O 11 Λιώνει σε χρόνο μικρότερο των 3 λεπτών Ανθρακικό νάτριο Na 2 CO 3 Δεν λιώνει. ο χρόνος είναι μεγαλύτερος των 3 λεπτών Νιτρικό νάτριο NaNO 3 Δεν λιώνει. ο χρόνος είναι μεγαλύτερος των 3 λεπτών Θείο S Λιώνει σε χρόνο μικρότερο των 3 λεπτών Διαλυτότητα Ιωδίου: Το Ιώδιο Ι 2 (κρυσταλλικό μόριο) διαλύεται στο πετρέλαιο που είναι απολικός διαλύτης και δεν διαλύεται στο νερό Η 2 Ο που είναι πολικός διαλύτης ΤΑ ΟΜΟΙΑ ΔΙΑΛΥΟΥΝ ΟΜΟΙΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Εργαστηριακή άσκηση: Πυροχημική ανίχνευση κατιόντων μετάλλων: Χρησιμοποιούμε σύρμα Сr-Ni χρωμονικελίνης ή Pt πλατίνας το οποίο καθαρίζουμε στο πυκνό HCL. Στη συνέχεια τοποθετούμε το σύρμα μας στη φλόγα και πυρώνεται και το τοποθετούμε στον ύαλο ωρολογίου όπου έχουμε τοποθετήσει την λευκή άγνωστη στερεή μας ουσία. Στο σύρμα μας κολλούν κρύσταλλοι της ουσίας τους οποίους πυρώνουμε sτη φλόγα του λύχνου Βunsen. Αν το χρώμα της φλόγας είναι έχουμε ανιχνεύσει το κατιόν του μετάλλου συνεπώς η άσπρη στερεή ουσία είναι το.. Χρώμα ιώδες κίτρινο κεραμιδί πρασινοκίτρινο κόκκινο βυσσινί φλόγας Κατιόντα: Κ + Νa + Ca 2+ Ba 2+ Li + Sr 2+ Άλας ΚСL Na 2 CO 3 CaCO 3 BaCl 2 Li 2 CO 3 Sr(NO 3 ) 2 μετάλλου ή ΚCl ή ΝaCl ή CaCL 2 ή LiCL 2 ή Κ NO 3 ή NaNO 3 Na 2 S0 4
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΙΟΝΤΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ: 1. Αποτελούνται από ιόντα (κατιόντα και ανιόντα) και όχι από μόρια 2. Είναι σώματα στερεά 3. Έχουν ψηλά σημεία τήξεως λόγω των ισχυρών δυνάμεων Coulomb μεταξύ των κατιόντων και των ανιόντων (ιοντικός δεσμός). 4. Είναι ευδιάλυτες στο νερό 5. Σε στερεή κατάσταση είναι κακοί αγωγοί του ηλεκτρισμού, ενώ τα υδατικά τους διαλύματα είναι καλοί αγωγοί του ηλεκτρισμού. Παραδείγματα ιοντικών ενώσεων: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΟΜΟΙΟΠΟΛΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ: 1. Αποτελούνται από μόρια που δημιουργούνται με την σύνδεση ατόμων με ομοιοπολικό δεσμό και όχι από ιόντα. 2. Είναι σώματα στερεά υγρά ή αέρια. 3. Οι στερεές ομοιοπολικές ενώσεις έχουν χαμηλά σημεία τήξεως λόγω των ασθενών διαμοριακών δυνάμεων μεταξύ των μορίων. Είναι ευδιάλυτες στο νερό 4. Σε καθαρή κατάσταση είναι κακοί αγωγοί του ηλεκτρισμού, ενώ τα υδατικά διαλύματα ορισμένων από αυτές (ΟΞΕΑ) είναι καλοί αγωγοί του ηλεκτρισμού. Παραδείγματα ομοιοπολικών ενώσεων: Ο Βοηθός Διευθυντής ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΥΖΑΛΗΣ