1 Ο ΑΓΩΝΑΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΧΡΥΣΟΥ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΜΕΤΒΑ Προσπάθεια μετά τη μεταπολίτευση για την εκμετάλλευση του χρυσού. Στην μεταπολίτευση, δόθηκε πολύ μεγάλη σημασία στην έρευνα για τα διάφορα μέταλλα και το χρυσό από την τότε κυβέρνηση Κ. Καραμανλή. Υπουργός Βιομηχανίας ο Κ. Κονοφάγος, δίνει μεγάλη σημασία στην εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου. Αρχίζουν να υπάρχουν παράλληλα και οι πρώτες σκέψεις για την εκμετάλλευση του χρυσού. Βασικός φορέας υλοποίησης του προγράμματος για την έρευνα και την εξαγωγή του χρυσού το «Ι.Γ.Μ.Ε.», δημιούργημα του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Οι αεριτζήδες καιροσκόποι από τότε ακόμα δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια. Από την πρώτη στιγμή άρχισαν να παίζονται χρηματιστηριακά παιχνίδια καθώς ο χρυσός και η απληστία των ανθρώπων, προσφέρεται γι αυτό. Αποκαλυπτικό το άρθρο στην εφημερίδα «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» στις 26.1.77: «ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΧΡΥΣΟ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΑΣ; ΠΕΡΙΕΡΓΗ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ - ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΟ ΣΕ ΧΕΡΙΑ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗΣ ΑΠΟ ΞΕΝΟΥΣ». «Η ύπαρξή του (του χρυσού) έχει αποδειχθεί θετικά στις περιοχές του ποταμού Άρδα, Αλεξανδρουπόλεως, της Κομοτηνής, του Ξηροποτάμου Ξάνθης, του ποταμού Νέστου, του ποταμού Στρυμόνα, του Γαλλικού ποταμού, του ποταμού Αξιού, του ποταμού Αλιάκμονα. Έρευνες γίνονται και αλλού όπως στη Νιγρίτα και στο Παγγαίο. Για το λόγο αυτό το «ΙΓΜΕ» δημιούργησε παραρτήματα κοντά στις χρυσοφόρες περιοχές Κοζάνης, Θεσσαλονίκης, Ξάνθης, Πρεβέζης...Στα τέλη του 1976 άρχισαν να κυκλοφορούν στη Θεσσαλονίκη επίμονες πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες ορισμένα άτομα διέθεταν μετοχές εταιρίας χρυσού (που δεν είχε εισαχθεί στο χρηματιστήριο), σε τιμή πάρα πολύ υψηλότερη από την ονομαστική της αξία. Την 1 η Δεκεμβρίου (1976) ο υπουργός Βιομηχανίας έκανε δηλώσεις σχετικά με το κατά πόσο ήταν εκμεταλλεύσιμος ο χρυσός των Σερβίων. Αφορμή οι πληροφορίες ότι μια εταιρία με την επωνυμία «Ελληνικά Χρυσωρυχεία Α.Ε.» διέθετε μετοχές σε επενδυτές για τη συμμετοχή τους στα μερίδια της εταιρίας «Ελληνικά Χρυσωρυχεία Ε.Π.Ε.» που θα αγοραζόταν από την προαναφερθείσα εταιρία με κεφάλαια που θα εισαγόταν από το εξωτερικό. Ο κος Κονοφάγος στις δηλώσεις του είπε ότι το υπουργείο Βιομηχανίας αναγνωρίζει μόνο μια εταιρία εκμεταλλεύσεως ορυχείου χρυσού στην περιοχή Σερβίων Κοζάνης που ονομάζεται «Ελληνικά Χρυσωρυχεία Ε.Π.Ε.». Στην εταιρία αυτή το υπουργείο Βιομηχανίας γνωστοποίησε εγγράφως ότι δεν μπορεί να πωλήσει σε κανέναν τα μερίδιά της χωρίς προηγούμενη έγκριση του υπουργείου. Ο κος Κονοφάγος είπε επίσης ότι από επιτόπια εξέταση της εταιρίας στα Σέρβια, διαπίστωσε ότι οι εγκαταστάσεις της, δεν ήταν επαρκείς για την επίτευξη των συμβατικών της υποχρεώσεων και ότι η περιεκτικότητα σε χρυσό του κατεργασμένου μεταλλεύματος, θεωρείται μη εκμεταλλεύσιμη. Στη συνέχεια ο κος Κονοφάγος κάλεσε εκπροσώπους της εταιρίας «Ελληνικά Χρυσωρυχεία Ε.Π.Ε.» στους οποίους σύστησε να προβούν σε πλήρη μελέτη εκμεταλλεύσεως του κοιτάσματος. Εφ όσον τα πορίσματα της εταιρίας δεν απέβαιναν ενθαρρυντικά, δεν αποκλειόταν η έκπτωσή της από τα μεταλλευτικά δικαιώματα. Το περίεργο είναι πως από τις δηλώσεις του υπουργού δεν άλλαξε τίποτε. Η εκμετάλλευση των μεταλλείων περιήλθε σε ξένα χέρια, ενώ δεν διασφαλίστηκαν ούτε τα δικαιώματα του δημοσίου επί του παραγόμενου χρυσού, ούτε τα δικαιώματα ανύποπτων επενδυτών, αφού όπως λέει ο υπουργός δεν είναι εκμεταλλεύσιμος ο χρυσός».
2 Η μεγάλη απεργία των μεταλλωρύχων. Αλλά ενώ για τον Κονοφάγο και το υπουργείο Βιομηχανίας οι συνθήκες ήταν καλές για την ανάπτυξη της μεταλλείας, για το υπουργείο Εργασίας και τον υπουργό Λάσκαρη, την ίδια εποχή, υπήρχαν μεγάλα προβλήματα από τις κινητοποιήσεις των μεταλλωρύχων. Από το Μάρτη σ όλη τη Ελλάδα ξεκινά η μεγάλη και πολύμηνη απεργία τους. Οι συνθήκες στην εργασία τους τρομερά άσχημες, μεσαιωνικές. Οι μεταλλωρύχοι, από τη Λάρυμνα και το Λαύριο, μέχρι τα Μαντεμοχώρια, ζητάν καλύτερες συνθήκες δουλειάς, μείωση του ορίου ηλικίας για συνταξιοδότηση των υπογιτών και την δημιουργία επικουρικού ταμείου ασφάλισης. Έτσι αρχίζουν να υπάρχουν κινητοποιήσεις των εργαζομένων. Προσπάθεια που δεν άφησε ασυγκίνητη και την υπόλοιπη Ελλάδα. Στον αγώνα τους συμμετέχουν τα κόμματα της αριστεράς και πολίτες που συμπαρίστανται με κάθε τρόπο στους απεργούς. Τα «Μεταλλεία Κασσάνδρας» λειτουργούν με ελάχιστους απεργοσπάστες και νεοπροσληφθέντες εργάτες, ενώ οι απεργοί με κάθε τρόπο περιφρουρούν την απεργία τους. Στις 22.4.1977 το μεταλλείο λειτούργησε με 30 απεργοσπάστες και 10 νεοπροσληφθέντες «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» 23.4.77 Τα Μαντεμοχώρια καταλαμβάνονται από κρανοφόρους αστυνομικούς, ενώ δεν λείπουν και τα επεισόδια. Στις 07.06.1977 αιματηρές συγκρούσεις γίνονται στο Νεοχώρι μετά από πυροβολισμούς απεργοσπάστη εναντίον των απεργών. Τα επεισόδια κράτησαν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες και κατά τη διάρκειά τους υπήρξαν και τραυματισμοί αστυνομικών και πολιτών. Οι μεταλλωρύχοι καταλήγουν να κλειστούν στις στοές. Από τη μια ο πολύμηνος αγώνας και από την άλλη η οικονομική φτώχεια και η βία των μηχανισμών καταστολής της κυβέρνησης οδηγούν στο τέρμα και την ήττα το δίκαιο αγώνα τους. Τη σειρά παίρνουν τα ποινικά δικαστήρια, τα οποία αφού είχε παρέλθει πλέον ο καιρός του ξεσηκωμού των μεταλλωρύχων, αποδεικνύονται εντέλει ήπια στις αποφάσεις και τη στάση τους. Πολλοί εργαζόμενοι όμως απομακρύνονται από την εργασία τους και τιμωρούνται για το αυτοδίκαιο δικαίωμα στην απεργία. Τα «Μεταλλεία Κασσάνδρας» και η μεταλλουργία χρυσού. Μετά τον Οκτώβρη του 1981 την κυβέρνηση αναλαμβάνει το ΠΑΣΟΚ. Η κατεύθυνση στην οποία στρέφεται η νέα κυβέρνηση είναι της εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου μέσω ιδιωτικών επιχειρήσεων που ανήκουν όμως στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Το έργο για την εκμετάλλευση του χρυσού αναλαμβάνει η «ΜΕΤΒΑ». Νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με κρατικά κεφάλαια. Τα «Μεταλλεία Κασσάνδρας» βέβαια δεν ήταν προβληματική επιχείρηση. Απεναντίας παρά τις οικονομικές δυσκολίες σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο, ήταν μια πλούσια παραγωγική εταιρία. Το πρόγραμμα όμως μεταλλουργία χρυσού δεν θα προσπαθούσε να το υλοποιήσει η συγκεκριμένη εταιρεία, αλλά το ελληνικό κράτος και η ΜΕΤΒΑ στην οποία βέβαια συμμετείχε και το «Ίδρυμα Μποδοσάκη». To 1988 με ανακοίνωση του υπουργείου Βιομηχανίας η «ΜΕΤΒΑ» αναλαμβάνει: - να υλοποιήσει το έργο της μεταλλουργίας χρυσού και άλλων μετάλλων στην περιοχή της Χαλκιδικής αξίας 10 δις δραχμών, - η «ΕΛΕΒΜΕ» την εκμετάλλευση στο θειάφι της Μήλου, έργο αξίας 750 εκατ. δραχμών, - την ανάπτυξη των μεταλλείων χρωμίτη στο Δομοκό, έργο αξίας 200 εκατ. δραχμών, - και 4,4 δις δραχμών για την αξιοποίηση των μεταλλείων γαληνίτη, σφαλερίτη στους Μολάους της Λακωνίας. «ΕΘΝΟΣ» 03.04.1988 (όπου επίσης υπήρχαν μεταλλεία της ΑΕΕΧΠ κ Λ ). Η μεταλλουργία χρυσού της Ολυμπιάδας, ήταν πλέον η ναυαρχίδα των επιδιώξεων του υπουργείου για την εξόρυξη και εκμετάλλευση των μεταλλευτικών πόρων.
3 Οι «Μεταλλουργικές Βιομηχανίες Αιγαίου Α.Ε.» «ΜΕΤ.Β.Α. Α.Ε.», ως εταιρεία συστάθηκε το 1980. Στα μέσα της δεκαετίας του 80 το μετοχικό κεφάλαιο ανήκε σε ποσοστό 70% στην «Ελληνική Εταιρεία Βιομηχανικών και Μεταλλευτικών Επενδύσεων Α.Ε.» «ΕΛ.Ε.Β.Μ.Ε.», 26% στην «Ε.Τ.Β.Α.» και 4% των μετοχών της κατείχε το «Ίδρυμα Μποδοσάκη» «Ι.Μ.». Το «Ι.Μ.» κατά την ίδρυση της «ΜΕΤΒΑ» συμμετείχε με ποσοστό 20%. Λόγω μη συμμετοχής του όμως στη συνέχεια στις αυξήσεις του μετοχικού κεφαλαίου, το ποσοστό αυτό περιορίστηκε το 1990 στο 1%. «Θεσσαλονίκη» 8.5.1990. Πρώτη προσπάθεια για την κατασκευή μεταλλουργίας χρυσού ήταν στην περιοχή της Αμφίπολης του νομού Σερρών. Προγραμματιζόταν η δημιουργία βιομηχανικού πάρκου, με μεταλλουργία χρυσού, διαλυτήριο πλοίων κ.λ.π. Μετά από αντίδραση όλων των φορέων του νομού, εγκαταλείφθηκε η υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου και για τον λόγο πως ήδη οι εκβολές του Στρυμόνα προστατεύονταν από το 1979 με τη συνθήκη Ραμσάρ. Δυσκολίες που αντιλαμβάνονταν πολύ καλά οι τεχνοκράτες της «ΜΕΤΒΑ» και «ΕΛΕΒΜΕ». Μοναδική παραφωνία στην άρνηση του λαού των Σερρών για τέτοιου είδους ανάπτυξη, το Εργατικό Κέντρο του νομού το οποίο αποβλέποντας στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και το συντονισμό με τις κυβερνητικές επιδιώξεις, με έγγραφό του φέρεται να διαμαρτύρεται προς την «ΕΛΕΒΜΕ» για την μη εγκατάσταση της μεταλλουργίας στην Αμφίπολη και την επιλογή της περιοχής της Ολυμπιάδας για την εγκατάσταση (22.10.87). Ήδη για την εγκατάσταση διαλυτήριου πλοίων στο Νέστο, όπου ίσχυε ακριβώς το ίδιο νομικό καθεστώς με τις εκβολές του Στρυμόνα, το Συμβούλιο της Επικρατείας είχε αποφανθεί αρνητικά στην εγκατάσταση το 1983. Μετά την αποτυχία των Σερρών και της Αμφίπολης, ως επόμενος χώρος υποδοχής της μεταλλουργίας χρυσού, υποδεικνύεται η Ολυμπιάδα Χαλκιδικής. Οι λόγοι προφανείς: - Η κάθετη οργάνωση του μεταλλείου και των διαφόρων βιομηχανικών εγκαταστάσεων. - Η ύπαρξη της πρώτης ύλης (αρσενοπυρίτη) για την τροφοδοσία της μεταλλουργίας χρυσού στον ίδιο χώρο από την εξορυκτική μονάδα των «Μεταλλείων Κασσάνδρας». - Η ύπαρξη θεσμοθετημένης βιομηχανικής ζώνης. - Και βέβαια η αποδοχή από τους κατοίκους της μεταλλευτικής δραστηριότητας, οι οποίοι αποδέχονταν και τον κυρίαρχο ρόλο που έπαιζαν έως τη στιγμή εκείνη τα μεταλλεία, στην οικονομική και κοινωνική ζωή της περιοχής. Η Ολυμπιάδα ήταν το τελευταίο μεταλλείο που οργανώθηκε στα «Μεταλλεία Κασσάνδρας» και στην ευρύτερη μεταλλευτική περιοχή της Β.Α. Χαλκιδικής. Ο σχεδιασμός για την κατασκευή του υπήρξε πριν το 70, ενώ το μεταλλείο ξεκίνησε σε πλήρη λειτουργία το 1976. Σκοπός ήταν η εκμετάλλευση των μικτών θειούχων μεταλλευμάτων Ολυμπιάδας. Από τις αρχές της δεκαετίας του 80 υπήρξαν φήμες για την κατασκευή και εργοστασίου χρυσού, που θα συμπλήρωνε το εξορυκτικό - βιομηχανικό συγκρότημα που λειτουργούσε ήδη και περιελάμβανε την εξορυκτική μονάδα και τη μονάδα εμπλουτισμού του μεταλλείου της Ολυμπιάδας. Ένα παλιό σχέδιο του Μποδοσάκη το οποίο είχε πρόθεση να υλοποιήσει ο ίδιος αν δεν έφευγε από τη ζωή ο γέροντας επιχειρηματίας το 1979. Το μεταλλείο της Ολυμπιάδας (εξόρυξη μεικτών θειούχων) εξήγαγε μόλυβδο, ψευδάργυρο και απέμενε ο αρσενοπυρίτης σιδηροπυρίτης στον οποίο υπήρχε και ο χρυσός, σε μεγάλη μάλιστα περιεκτικότητα (25 γρ./τόνο συμπυκνώματος). Το χρυσοφόρο μετάλλευμα έφευγε για κατεργασία στο εξωτερικό ως απλό μαντέμι.
4 Οι εγκαταστάσεις των «Μεταλλείων Κασσάνδρας στην Ολυμπιάδα.
5 Η διοίκηση στα «Μ.Κ.». Η δολοφονία του Αλέξανδρου Αθανασιάδη από τη «17 η Νοέμβρη». Μετά το θάνατο του Μποδοσάκη ουσιαστικά τη διοίκηση των εταιρειών του «Ι.Μ.», ασκούσε ο ανιψιός του Αλέξανδρος Αθανασιάδης Μποδοσάκης, ο οποίος και από νωρίτερα ήταν ο ισχυρός άνδρας στα μεταλλεία. Την 1 η Μάρτη 1988 δολοφονείται από την 17 η Νοέμβρη ο Αλέξανδρος Αθανασιάδης, σε ηλικία 59 χρόνων, στη διαδρομή από το σπίτι του για τα γραφεία του «Ιδρύματος Μποδοσάκη» που βρισκόταν στην οδό Αμαλίας 20. Ο Αλέξανδρος Αθανασιάδης τη στιγμή του θανάτου του ήταν Γενικός Διευθυντής στην «Α.Ε.Ε.Χ.Π. κ. Λ» της οποίας θυγατρική ήταν τα «Μεταλλεία Κασσάνδρας» και σύμβουλος στο «Ίδρυμα Μποδοσάκη». Στην προκήρυξη της 17 ης Νοέμβρη, που δημοσιεύεται στον τύπο, «Έθνος» 02.03.1988, ο τίτλος της είναι «ένας δολοφόνος της εργατικής τάξης λιγότερος». Ο Αθανασιάδης το διάστημα αυτό κατηγορείται από τους Ο.Τ.Α. της Δραπετσώνας για την περιβαλλοντική ζημιά που προκαλεί η λειτουργία της «Α.Ε.Ε.Χ.Π. Κ. Λ» στον τόπο τους. Για το θέμα αυτό μάλιστα, την ίδια μέρα με την ανακοίνωση της δολοφονίας του Α. Αθανασιάδη, δίπλα στη στήλη που αναφερόταν το ρεπορτάζ για το θάνατό του στο «ΕΘΝΟΣ», υπάρχουν δηλώσεις του δημάρχου της Δραπετσώνας Ν. Μπεζάογλου. Ο δήμαρχος ανέφερε περιστατικό όπου: «στις 8 Ιανουαρίου 1988 υπήρξε διαρροή θανατηφόρου διοξειδίου του θείου, από την τέταρτη μονάδα θειικού οξέος. Η διαρροή κράτησε λίγο και με τη βοήθεια του ανέμου το «φονικό νέφος» παρασύρθηκε προς τη θάλασσα. Οι εργαζόμενοι παρ όλο που αρκετοί από αυτούς είχαν παρουσιάσει ζάλη, λιποθυμίες κ.λ.π. αρνήθηκαν να υποβάλλουν μηνύσεις από το φόβο της απόλυσης». Οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις του γέρου Μποδοσάκη, μετά το θάνατό του, οδηγούνται σε μαρασμό και πωλούνται. Η «ΠΥΡΚΑΛ» ήταν από τις πρώτες επιχειρήσεις του πάλαι ποτέ κραταιού ιδρύματος που μπήκε στις προβληματικές με απόφαση του υπουργού το 1984. Τα χρέη της κατά την υπαγωγή της ήταν 15,9 δις δραχμές. Η «ΛΑΡΚΟ» επίσης τη στιγμή της δολοφονίας του Αθανασιάδη ήταν σε καθεστώς εκκαθάρισης έχοντας πάνω από 20 δις χρέη. Η «Μεταλλουργία Όουενς» πρόσφατα είχε κλείσει. Ο Αθανασιάδης είχε πρόθεση να την πάρει μόλις έβγαινε στο σφυρί καθαρή από χρέη. Αντίθετα για την «ΑΕΕΧΠ κ. Λ» και τα «Μ. Κ.», ο Αθανασιάδης επεδίωκε την ανάπτυξή τους. Ήδη από τον Ιούλη του 1987 ο υπουργός Βιομηχανίας Πέτσος είχε εγκρίνει την επέκταση του πρώτου εργοστασίου της Δραπετσώνας και τον εκσυγχρονισμό του. Αντίθετους όμως έβρισκε στα σχέδιά του, την τοπική κοινωνία με την δημοτική αρχή της Δραπετσώνας και των γειτονικών δήμων, γεγονός το οποίο ανησυχούσε ιδιαίτερα τον Αθανασιάδη. Επίσης την ίδια περίοδο, τον Ιούλη του 1987, ο υπ. βιομηχανίας Πέτσος είχε προτείνει για τα Μεταλλεία Κασσάνδρας την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό τους, με κύριο επενδυτικό σχεδιασμό, τη μεταλλουργία χρυσού. Στον Αθανασιάδη καταλογίζεται πως συναίνεσε στην απαξία των υπόλοιπων μονάδων του «Ιδρύματος Μποδοσάκη» (Πετρακόπουλος). Δεν μπορεί κανείς πάντως να γνωρίζει τα επιχειρηματικά παιχνίδια και μεθοδεύσεις για τις άλλες μονάδες του «Ι.Μ.». Για τα «Μεταλλεία Κασσάνδρας» όμως αυτό ήταν λάθος σύμφωνα με τα παραπάνω. Οι μεταρρυθμίσεις στη νομοθεσία με την ανάληψη από το ΠΑΣΟΚ της εξουσίας το 1981, η επιστροφή αρκετών εργαζομένων στα μεταλλεία που είχαν εκδιωχθεί το 1977 και η πιο φιλεργατική διαχείριση της διοίκησης από τον Αθανασιάδη έκαναν πιο ανθρώπινες τις συνθήκες στη δουλειά. Τόσο από πλευράς αποδοχών, όσο και από τις διάφορες παροχές. Φόρμες εργασίας, μπότες και λοιπός εξοπλισμός, τρόφιμα και ποτά στις γιορτές, εκδρομές για τους εργάτες και τις οικογένειές τους, αντιστάθμιζαν έστω και στο ελάχιστο την κατάθεση της υγείας τους στο βωμό της άσκησης της μεταλλείας.
6 Μελέτη σκοπιμότητας μεταλλουργίας χρυσού στην Ολυμπιάδα. Στις 06.08.1987, στο νομαρχιακό συμβούλιο Χαλκιδικής, έρχεται για συζήτηση η μελέτη σκοπιμότητας της εταιρείας για την κατασκευή της μεταλλουργίας χρυσού στην Ολυμπιάδα. Η ιδιαίτερη σημασία του έργου όπως ανέπτυξε και με έγγραφό του ο Υ.Β.Ε.Τ. Γ. Πέτσος ήταν: - Αξιοποίηση ελληνικών πρώτων υλών. - Σημαντική υποκατάσταση εισαγωγών. - Συμβολή στην περιφερειακή ανάπτυξη. - Συμμετοχή στην αύξηση του Εθνικού προϊόντος. Ουσιαστική προστασία περιβάλλοντος. - Το ύψος της επένδυσης θα άγγιζε τα 60 εκατ. $. Το βιομηχανικό συγκρότημα προβλεπόταν να εγκατασταθεί στη Βιομηχανική Ζώνη της Ολυμπιάδας δίπλα στην περιοχή των Καλυβιών Βαρβάρας, σε έκταση 200 250 στρεμμάτων σύμφωνα με τις αρχικές εξαγγελίες. Για την εξεύρεση του χώρου, η «ΜΕΤΒΑ» και βέβαια με τη σύμφωνη γνώμη του ελληνικού δημοσίου, θα προχωρούσε σε αναγκαστική απαλλοτρίωση των ιδιοκτησιών, οι οποίες ανήκαν στο σύνολό τους στους κατοίκους της Βαρβάρας. Η μέθοδος ανάκτησης του χρυσού, διαφημίστηκε πως θα είχε μηδενική απόρριψη αέριων και υγρών αποβλήτων (υδατική οξείδωση υπό πίεση). Ενώ η επένδυση προτείνεται να ενταχθεί στον αναπτυξιακό νόμο και να χρηματοδοτηθεί από την Ε.Ο.Κ. και τα Μεσογειακά Προγράμματα. Η τοπική κοινωνία φαίνεται αιφνιδιασμένη να αντιμετωπίσει και να εκτιμήσει το γεγονός της κατασκευής μεταλλουργίας χρυσού κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο νομαρχιακό συμβούλιο. Ο πρόεδρος της Βαρβάρας Κώστας Κατσιάνος, δικηγόρος, στη συζήτηση θέτει την κοινωνική διάσταση του ζητήματος. Ήδη από το 1973 έγινε αναγκαστική απαλλοτρίωση σε βάρος ιδιοκτησιών συγχωριανών του σε έκταση 250 στρεμμάτων, το 1974 έκτασης 400 στρεμμάτων και το 1984, 450 στρεμμάτων. Τώρα αντιμετώπιζαν το ενδεχόμενο νέας απαλλοτρίωσης. Επεσήμανε τη δυσμενή εξέλιξη για το χωριό του και ζήτησε να υπάρξουν αντισταθμιστικά τουλάχιστον οφέλη, όπως η πρόσληψη εργατών από την κοινότητα της Βαρβάρας. Ο πρόεδρος της Ολυμπιάδας Νίκος Μήτσιου, μέχρι πριν από λίγα χρόνια εργοδηγός της εταιρείας του Μποδοσάκη, έμπειρος στα μεταλλουργικά ζητήματα, χωρίς να γνωρίζει βέβαια το αντικείμενο (μεταλλουργία χρυσού), έθεσε προβληματισμούς προς την σωστή κατεύθυνση. Ζήτησε διαβεβαιώσεις και εγγυήσεις για το ότι η μεταλλουργία χρυσού δεν θα προκαλέσει ζημία στο περιβάλλον, και έδωσε μεγάλη σημασία στην προστασία των υπογείων νερών. Την διαβεβαίωση και εγγύηση αυτή ζήτησε να την προσυπογράφουν καθηγητές πανεπιστημίου. Να ληφθεί υπόψη επίσης από το Νομαρχιακό Συμβούλιο, το γεγονός πως η Ολυμπιάδα ήδη άρχισε να αναπτύσσεται και τουριστικά. Και εφόσον υπάρξουν οι εγγυήσεις αυτές, κατ αρχή αποδέχεται και η κοινότητά του την κατασκευή μεταλλουργίας χρυσού. Ζήτησε να μην ληφθεί απόφαση από αυτό το νομαρχιακό συμβούλιο, θέλοντας να συζητήσει την πρόταση και με τους συμπολίτες του, αφού ρωτηθούν πρώτα πανεπιστημιακοί και άλλοι φορείς. Εάν εν τέλει δεν υφίσταται πρόβλημα, να καλύψει και η κοινότητα ένα ποσοστό από το εργατικό δυναμικό στη νέα εταιρεία. Στο νομαρχιακό συμβούλιο προήδρευε ο νομάρχης Γιώργος Κύρκος, συμμετείχε ο δήμαρχος Πολυγύρου και πρόεδρος της «Τ.Ε.Δ.Κ.» και επί δύο τετραετίες στη συνέχεια εκλεγμένος νομάρχης Χαλκιδικής, Β. Βασιλάκης. Η απόφαση ήταν να προχωρήσει η επένδυση.
7 Οι πρώτοι προβληματισμοί για τη μεταλλουργία. Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τη μεταλλουργία χρυσού που συνέταξε η «ΕΛΕΒΜΕ» για τη «ΜΕΤ.Β.Α.» (Μάης 87), έφτασε μετά από λίγο στα χέρια των κατοίκων και των εκπροσώπων των Ο.Τ.Α. Διαπιστώθηκε πως η έκταση που χρειαζόταν η νέα μονάδα, ήταν πολύ μεγαλύτερη από τα 250 στρέμματα. Μόνο η λεκάνη των αποβλήτων άγγιζε τα 555 στρέμματα. Η θέση της ήταν κάτω από τα Καλύβια προς τον οικισμό της Ολυμπιάδας, πολύ κοντά στη θάλασσα και σε επαφή με το δημόσιο δρόμο. Η ήδη θεσμοθετημένη «Βιομηχανική Ζώνη» δεν αρκούσε για να περικλείσει τις εγκαταστάσεις του μεταλλείου και της μεταλλουργίας χρυσού και έπρεπε να γίνει επέκτασή της προς τη θάλασσα. Τα αντισταθμιστικά οφέλη ήταν ελάχιστα καθώς η μεταλλουργία θα απασχολούσε μόλις 40 45 ανειδίκευτους εργάτες σε σύνολο 100 της μεταλλουργίας χρυσού. Και το σημαντικότερο, αύξανε δραματικά η εξορυκτική δραστηριότητα. Θα έπρεπε κάθε χρόνο να εξάγονται τουλάχιστον 350.000 τόνοι γεωλογικού υλικού, από το οποίο θα παραγόταν συμπύκνωμα 100.000 τόνων και εν τέλει 2,5 τόνοι χρυσού. Αν υπολογισθεί το γεγονός πως για 7γρ. χρυσού κατά μέσο όρο, θα έπρεπε να εξαχθεί ένας τόνος γης και να μετατραπεί σε τοξικά απόβλητα, η απώλεια για τον τόπο θα ήταν τεράστια. Επιπλέον θα εξαγόταν και φτωχό γεωλογικό υλικό για να συναντήσουν το κοίτασμα, για τη δημιουργία στοών κ.λ.π. Πολλαπλάσια καταστροφή. Η κατεύθυνση των επιστημόνων της «ΜΕΤ.Β.Α.» και η εντύπωση που σχηματίστηκε κατά τις διάφορες συζητήσεις στο νομαρχιακό συμβούλιο αλλά και στην Ολυμπιάδα, ήταν πως η μεταλλουργία θα λειτουργούσε με τις ποσότητες του νερού που αποβαλλόταν από τις στοές έτσι κι αλλιώς, χωρίς να αναφέρονται τα χημικά πρόσθετα και χωρίς να φαίνεται να δημιουργείται κανένα απολύτως περιβαλλοντικό πρόβλημα. Στον πίνακα όμως των Χημικών Προσθέτων της μεταλλουργίας χρυσού, αποκαλύπτεται η χρήση τεραστίων ποσοτήτων για κάθε χρόνο κυανιούχου νατρίου (151.300 κιλά), καυστικού νατρίου, κροκιδωτικών κ.λ.π. σε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες από αυτές που μέχρι σήμερα χρησιμοποιούσε το υπάρχον μεταλλείο, μέχρι και το δεκαπλάσιο. Ζητείται ενημέρωση. Από την πρώτη λοιπόν μέρα, αρχίζει ένας μαραθώνιος με σκοπό την ενημέρωση. Έτσι ξεκινάν οι πρώτες συζητήσεις στην Ολυμπιάδα, έρχεται σε επαφή η κοινότητα με επιστήμονες από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και προσπαθεί να δημοσιοποιήσει το γεγονός μέσω του τύπου. Παράλληλα ενημερώνονται οι πρόεδροι των γειτονικών κοινοτήτων και του δήμου της Ιερισσού, σχετικά με τους προβληματισμούς που υπάρχουν. Ο Κοντόπουλος καθηγητής του Μετσοβείου και διευθύνων σύμβουλος της «ΜΕΤΒΑ», πληροφορείται την κινητικότητα που υπάρχει στην Ολυμπιάδα, προσπαθεί με έγγραφό του να δεσμεύσει την κοινότητα της Ολυμπιάδας μετά και από την συζήτηση στο νομαρχιακό συμβούλιο και να εκμαιεύσει τη συναίνεση της. Η απάντηση της κοινότητας της Ολυμπιάδας είναι κατ αρχή συγκαταβατική, με επιφυλάξεις όμως «σχετικά με την ύπαρξη όρων και δεσμεύσεων που θα υπάρξουν και θα συμφωνηθούν έγγραφα μεταξύ των μερών εκ των προτέρων». Απάντηση όμοια με αυτές του μαντείου των Δελφών. Ο πρόεδρος της Ολυμπιάδας Νίκος Μήτσιου επεδίωκε να κερδίσει χρόνο. Ήδη είχε στραφεί και ζητά πληροφορίες από την «Ε.Ο.Κ.» και την ΧΙ Δ/νση Περιβάλλοντος, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο από τον τομέα Υδραυλικής του Πολυτεχνείου και τον καθηγητή Ι. Γκανούλη, τον καθηγητή της Χημείας Θ. Κουϊμτζή, τον καθηγητή της Τοξικολογίας Α. Κοβάτση και το «ΙΓΜΕ». Το γεγονός είναι πως οι περισσότεροι επιστήμονες προς τους οποίους απευθυνθήκαμε, στις κατ ιδίαν συζητήσεις μιλούσαν για τεράστια οικολογική καταστροφή εφόσον λειτουργήσει μεταλλουργία χρυσού. Κανείς όμως δε δεχόταν να υπερασπιστεί φανερά τις απόψεις του. Οι λόγοι δυο. Ο πρώτος ήταν πως το αντικείμενο μεταλλουργία χρυσού ήταν εντελώς νέο για να εκφράσουν τεκμηριωμένη και έγκυρη επιστημονική άποψη. Το δεύτερο ο φόβος από τις συνέπειες μιας δημόσιας τοποθέτησής τους.
8 Ο πόλεμος των επιστημόνων. Ενόψει της κωλυσιεργίας που παρουσιάζεται από τις ενδιαφερόμενες κοινότητες, και για να αντιμετωπίσουν αντιδράσεις των κατοίκων, η νομαρχία Χαλκιδικής και η «ΜΕΤΒΑ» στις 18, 19, 20 Δεκ. 1987 πραγματοποιούν συνέδριο στα Ψακούδια της Χαλκιδικής, με πρωτοβουλία του νομαρχιακού συμβουλίου. Θέμα «η Ανάπτυξη της Χαλκιδικής». Εισηγητές οι καθηγητές του «Ε.Μ.Π.» Κοντόπουλος και Μαρίνος Κουρής και βασικό βέβαια θέμα συζήτησης, η μεταλλουργία χρυσού Ολυμπιάδας. Στο συνέδριο προβάλλουν το γεγονός των πλεονεκτημάτων που θα προκύψουν από τη μεταλλουργία χρυσού, χρησιμοποιούν το επιχείρημα πως θα λειτουργήσει με μηδενική ρύπανση κ.λ.π. Εκείνο όμως που αποκαλύπτεται και μένει στους κατοίκους που αντιδρούν είναι πως δεν πρόκειται για μια μόνο μονάδα. Πρόκειται για ένα σύνθετο μεταλλουργικό συγκρότημα για την παραγωγή μολύβδου, ψευδαργύρου, χρυσού, αργύρου, θειικού οξέος, φωσφορικού οξέος, και διαφόρων υποπροϊόντων, μονάδα οξυγόνου, λατομείο λευκόλιθου κ.λ.π. Η συγκεκριμένη μέθοδος (υδατικής οξείδωσης), δεν εφαρμόζεται κύρια για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά πρόκειται για την πλέον πρόσφορη διαδικασία από την οποία μπορεί να εξαχθεί ο χρυσός από το χαρακτηρισμένο ως δυσκατέργαστο μετάλλευμα της Ολυμπιάδας. Επιβεβαιώνεται επίσης το γεγονός πως η λεκάνη αποβλήτων της μεταλλουργίας ούτως ή άλλως θα κατέκλυζε τον κάμπο της Ολυμπιάδας. Αναγκαστικά θα εξαφανιζόταν ο οικισμός των Καλυβιών της Βαρβάρας και θα έφτανε πολύ κοντά στους παράκτιους οικισμούς και την Ολυμπιάδα. Εκπρόσωπος της ΧΙ Δ/νσης Περιβάλλοντος της «Ε.Ο.Κ.», απαντά τηλεφωνικά στο έγγραφο της κοινότητας της Ολυμπιάδας, πως το υλικό που του έχει αποσταλεί δεν είναι αρκετό για να εκφέρει γνώμη. Ο καθηγητής Ι. Γκανούλης κατ αρχή διαπιστώνει κενά στη μελέτη της «ΜΕΤ.Β.Α.». Όσον αφορά την χωροθέτηση της μονάδας, επισημαίνει τον κίνδυνο ρύπανσης από τα βαρέα μέταλλα των υπόγειων νερών και θεωρεί ατεκμηρίωτο τον ισχυρισμό για δήθεν ακίνδυνη για το περιβάλλον εγκατάσταση. Ο καθηγητής του «Α.Π.Θ.» Θ. Κουιμτζής αρχικά ανέφερε προς τον πρόεδρο της Ολυμπιάδας και τους κατοίκους, πως σε περίπτωση που η χαβούζα τοποθετηθεί στο χώρο που είχε επιλεγεί, θα κατέβει με τους φοιτητές του να αποτρέψει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Στη συνέχεια όμως σε έγγραφό του, παρουσιάζεται πολύ πιο ήπιος από όσο περίμενε ο κόσμος της περιοχής, εγκρίνει κατ αρχή τη μέθοδο, τη θεωρεί περιβαλλοντικά σωστή και προτείνει ως θέση της χαβούζας το χώρο πίσω από το μεταλλείο και τη λεκάνη των αποβλήτων που υπάρχει. Η έδρα της Χημείας του Πολυτεχνείου, και ο ίδιος ο καθηγητής Κουιμτζής, πολύ σύντομα, ανέλαβε να κάνει τις αναλύσεις στα νερά της περιοχής στον κάμπο της Ολυμπιάδας σε ανάθεση από τη «ΜΕΤΒΑ» και παρουσίασε τα αποτελέσματα των αναλύσεων στο νομαρχιακό συμβούλιο, δεχόμενος την έντονη αποδοκιμασία και αγανάκτηση από τους κατοίκους της Ολυμπιάδας. Ο Κοντόπουλος και η «ΜΕΤΒΑ» δεν πρόκειται να αφήσει αναπάντητη καμιά αντίθετη επιστημονική άποψη, για να μην υπάρξουν προβλήματα, αποστέλλει επιστολή στους δύο καθηγητές, μετά και από συνάντηση του μαζί τους, με την οποία φαίνεται πως πείθονται από αυτόν για την ασφάλεια της μεθόδου και τη μηδενική ρύπανση της μεταλλουργίας στο περιβάλλον. Η «ΜΕΤΒΑ» εκτός από το βαρύ πυροβολικό των δικών της επιστημόνων, καθηγητών του «Ε.Μ.Π.», βομβαρδίζει την περιοχή με μελέτες από διάφορα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Συμμετέχουν το McMaster University του Οντάριο του Καναδά, το McGill από το Μόντρεαλ του Καναδά, το Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης των Η.Π.Α., το Imperial College της Μ. Βρετανίας κ.λ.π. Όπως όμως θα φανεί στη συνέχεια γίνεται επιλεκτική παρουσίαση των μελετών των ξένων πανεπιστημίων. Οι εργάτες στο μεταλλείο, οι κάτοικοι στα καφενεία και στα σπίτια τους στέκονται πάνω από τις μελέτες και τις επιστολές, προσπαθώντας να καταλάβουν τι σημαίνει τελικά μεταλλουργία χρυσού. Οι επιστήμονες και συνεργάτες της «ΜΕΤ.Β.Α.» διακηρύσσουν με φανατισμό πως η μεταλλουργία έχει μηδενική απόρριψη στο περιβάλλον, λειτουργεί ως χύτρα ταχύτητας (με εκπομπή μόνον ακίνδυνων αερίων) κ.ά επιχειρήματα.
9 Η Επιτροπή Αγώνα. Πολύ γρήγορα λοιπόν η τοπική κοινωνία αντιλαμβάνεται πως υπάρχει ειλημένη απόφαση της κυβέρνησης για την κατασκευή μεταλλουργίας χρυσού. Στην προσπάθεια της «ΜΕΤΒΑ» να πείσει τους κατοίκους της Ολυμπιάδας ο Κοντόπουλος το χειμώνα του 1987 επισκέπτεται την κοινότητα. Σε αντιπαράθεση με τον καθηγητή Αναστάσιο Κοβάτση, τεχνικό σύμβουλο των κατοίκων, οι εκπρόσωποι της ΜΕΤΒΑ επιμένουν πως τα νερά που θα αποβάλλονται από την κατεργασία θα είναι τόσο καθαρά που θα μπορούν να αποβάλλονται απευθείας στους φυσικούς αποδέκτες, ενώ τα πετρώματα που θα εξαγόταν θα μπορούσαν ακόμα και να αποτεθούν στη θάλασσα. Από την άλλη μεριά ο καθηγητής Κοβάτσης, μπροστά στο επιστημονικό επιτελείο της «ΜΕΤΒΑ» και στους κατοίκους της Ολυμπιάδας, αναφερόμενος στην επικινδυνότητα της δραστηριότητας και των χημικών τοξικών υλικών που χρησιμοποιούσε, επεσήμανε πως σε περίπτωση ατυχήματος στη μεταλλουργία, οι επιπτώσεις από την καταστροφή θα έφτανε σε ακτίνα 40 χιλιομέτρων όπου δεν θα ζούσε ούτε ποντίκι. Η τοπική κοινωνία δεν πείθεται απεναντίας αντιδρά. Ο Θανάσης Σαρρής (με το κασκέτο). Την ίδια μέρα και εξαιτίας των ακραία αντίθετων απόψεων των επιστημόνων δημιουργείται η Επιτροπή Αγώνα από κατοίκους της Ολυμπιάδας. Το προεδρείο αποτελούσαν οι: Θανάσης Σαρρής πρόεδρος, Γρηγόρης Ντάντος αντιπρόεδρος, Βασίλης Τσαμπουρίδης γραμματέας, Γιάννης Αναστασιάδης ταμίας. Στην επιτροπή στη συνέχεια συμμετείχαν οι πρόεδροι των περισσοτέρων κοινοτήτων του Στρυμονικού, του δήμου της Ιερισσού και πολίτες από την Ολυμπιάδα, το Σταυρό, τη Βαρβάρα. Επίσης συμμετείχαν τρεις νομικοί, ο Γιώργος Μελισσάς, ο Αστέρης Παπαδημητρίου και ο Τάσος Ζουμπάρης. Η πρώτη μέριμνα της επιτροπής αγώνα ήταν η συγκέντρωση χρημάτων για να υπάρξει η πλέον έγκυρη πληροφόρηση σε συνεργασία με επιστημονικούς φορείς με τους οποίους θα έπρεπε να έλθει σε επαφή. Οι συνεδριάσεις της Επιτροπής ήταν τις περισσότερες φορές ανοιχτές και για όλα τα σημαντικά ζητήματα. Μπορούσαν και όπως πράγματι συνέβαινε να συμμετέχουν και οι κάτοικοι, οι οποίοι εκφράζανε την άποψή τους. Παρόλο που συκοφαντήθηκε ως πολιτικό όργανο των αντιπολιτευόμενων την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κομμάτων, κάτι τέτοιο δεν ίσχυε. Γι αυτό εξάλλου συμμετείχαν στις συνεδριάσεις και ο δήμαρχος Ιερισσού και ο πρόεδρος του Σταυρού οι οποίοι ανήκαν πολιτικά στο ΠΑΣΟΚ, όπως και αρκετοί πολίτες, φίλοι ή και μέλη του ΠΑΣΟΚ. Εξάλλου η αξιωματική αντιπολίτευση, η Νέα Δημοκρατία όχι απλά δεν συμμετείχε ενεργά, αλλά πολλές φορές σιγοντάριζε το κυβερνητικό έργο. Ο Συνασπισμός, με την ενιαία του μορφή συμπαρατασσόταν με τους αντιστεκόμενους κατοίκους. Η νομαρχία Χαλκιδικής συνεχίζει τις ενημερωτικές συζητήσεις θέλοντας να πείσει τους κατοίκους και να σταματήσει το διογκούμενο κύμα της κοινωνικής αντίδρασης που είχε υπάρξει στην περιοχή του Στρυμονικού. Σ αυτές παρευρίσκεται κύρια ο αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της «ΜΕΤΒΑ» Α. Κοντόπουλος, καθηγητής του «Ε.Μ.Π.», ο Α. Τσαγκαρισιάνος στέλεχος της «ΜΕΤΒΑ» και πρόεδρος των μεταλλειολόγων Ελλάδας, ο Ηλίας Κεδίκογλου πρόεδρος της «ΕΛΕΒΜΕ» και πανεπιστημιακά στελέχη από το «Ε.Μ.Π.». Ο τύπος σιωπά. Εμφανίζονται δημοσιογραφούντες γυρολόγοι που αναλαμβάνουν την δημοσιοποίηση του προβλήματος έναντι οικονομικού ανταλλάγματος. Ο πρώτος επίσης τεχνικός σύμβουλος της κοινότητας ήταν κάποιος χημικός των πετρελαίων στη Θάσο. Σε σύσκεψη στη νομαρχία Χαλκιδικής, μπροστά στο επιτελείο της ΜΕΤΒΑ ή κοιμότανε ή μιλούσε για τα πετρέλαια, μη έχοντας προφανώς ρίξει έστω μια ματιά στη μελέτη της μεταλλουργίας.
10 Η πρώτη μελέτη από το «ΠΑΚΟΕ». Η κοινότητα της Ολυμπιάδας εξαιτίας των παλινδρομήσεων που εμφανίζονται από επιστήμονες προς τους οποίους απευθύνεται και την άρνηση των περισσοτέρων να συμμετάσχουν φανερά και ενεργά στον αγώνα των κατοίκων, αν και αποδέχονται ως εύλογες τις ανησυχίες τους, αποφασίζει και ζητά τη συνεργασία από ένα ιδιωτικό φορέα, το «Πανελλήνιο Κέντρο Οικολογικών Ερευνών», «ΠΑΚΟΕ». Το ΠΑΚΟΕ προχωρά σε αναλύσεις των νερών και καταγραφή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη μέχρι το σημείο εκείνο δραστηριότητα των μεταλλείων. Επισημαίνει το ανεβασμένο ποσοστό στα νερά αρσενικού και μολύβδου. Αναφέρεται επίσης στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη μεταλλουργία χρυσού. Το «ΠΑΚΟΕ» αντιμετωπίζετε με αμφισβήτηση και ειρωνεία. Δέχεται τις βολές των πλούσια αμειβομένων καθηγητών, κατηγορείται ο πρόεδρός του Π. Χριστοδουλάκης. Ο Χριστοδουλάκης στη μελέτη του, στο νομαρχιακό συμβούλιο αναφέρεται «στην αποδέσμευση ραδιενεργού άνθρακα, το οποίο αποτελεί τελικά έντονο ραδιενεργό κατάλοιπο», αντί του σωστού της ύπαρξης ενεργού άνθρακα. Η γκάφα αυτή αξιοποιείται από τους εκπροσώπους της ΜΕΤΒΑ. Αποτελεί αντικείμενο έντονης κριτικής στις συνεδριάσεις του Πολυγύρου. Αμφισβητείται και συκοφαντείται η συνολική επιστημονική έρευνα και τεκμηρίωση του ΠΑΚΟΕ, ο Κοντόπουλος μάλιστα αμφισβητεί και την πραγματοποίηση ερευνών, αναλύσεων, κατάρτισης μελετών κ.λ.π., έτσι ο Π. Χριστοδουλάκης αναγκάζεται και υποβάλλει στη συνέχεια μήνυση σε βάρος του. Η τοπική κοινωνία προβληματίζεται. Παρόλη την επιφυλακτικότητα που υπήρχε για την ικανότητα του «ΠΑΚΟΕ» να εκφέρει έγκυρη και τεκμηριωμένη επιστημονική άποψη, εκ των υστέρων αποδείχθηκε πως αρκετές από τις υποδείξεις και σημειώσεις που έγιναν από τον Π. Χριστοδουλάκη ήταν σωστές. Ήταν ο πρώτος που αναφέρθηκε στο πρόβλημα από την κατεργασία για κάθε χρόνο 360.000 400.000 τόνων γεωλογικού υλικού, την αλλαγή απορροής των υδάτινων μαζών και την δημιουργία διαφόρων χημικών ενώσεων που θα δημιουργηθούν και θα προκαλέσουν αναστάτωση στο οικοσύστημα, την αδυναμία στεγανότητας της λεκάνης των αποβλήτων, την επικινδυνότητα της χρήσης τοξικών δηλητηρίων επικινδύνων για τη δημόσια υγεία, προβληματίζεται για τη σύσταση της λάσπης των αποβλήτων την οποία χαρακτηρίζει ενδεικτική καθώς πρακτικά δεν μπορεί να συμβαδίσει με αυτό που πραγματικά θα ισχύσει, επισημαίνει την έλλειψη μελέτης για την περίπτωση ατυχημάτων κ.λ.π. Ενώ και οι υποδείξεις του σχετικά με τον κίνδυνο μεταφοράς σκόνης από τη χαβούζα στους οικισμούς, τους κινδύνους στα νερά από τη συνεχιζόμενη άναρχη μεταλλευτική δραστηριότητα κ.λ.π. δικαιώθηκαν στη συνέχεια και από τα γεγονότα που ακολούθησαν (περίοδοι που η σκόνη κατέκλυζε τον κάμπο και τα σπίτια της Ολυμπιάδας και των Καλυβιών προερχόμενη από τη χαβούζα) αλλά και από τις μελέτες που αργότερα πραγματοποίησε το «ΙΓΜΕ» στα υπόγεια νερά και τις επιπτώσεις από το μεταλλείο που ήδη λειτουργούσε. Ο καθηγητής της τοξικολογίας του «Α.Π.Θ.» Α. Κοβάτσης συμμετέχει και αυτός ως τεχνικός σύμβουλος της επιτροπής αγώνας και συνδράμει στις συνεδριάσεις που πραγματοποιούνται με τις τεχνικές του γνώσεις. Εστιάζει την ομιλία του κύρια στην περίπτωση πρόκλησης ατυχημάτων για τα οποία δεν λαμβάνεται καμιά απολύτως μέριμνα και στους τεράστιους κινδύνους που κρύβει ένα τέτοιο γεγονός όχι μόνο για τους κατοίκους της Ολυμπιάδας, αλλά της Βόρειας Χαλκιδικής και του Στρυμονικού κόλπου. Ο καθηγητής Κοβάτσης αν και ο επιστημονικός του λόγος και κύρος είναι αναμφισβήτητο δεν κατέθεσε κάποιο επιστημονικό γραπτό κείμενο ως κριτική της μεταλλουργίας.
11 Προετοιμασία για την κατάθεση αίτησης ακύρωσης στο Σ.τ.Ε. Συνεργασία με το «Κέντρο Μελετών Περιβάλλοντος». Από το φθινόπωρο του 88 είχαμε επαφές με διάφορους οικολογικούς φορείς. Σκοπός η συλλογή στοιχείων. Μεταξύ αυτών η «Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης» και η δραστήρια «Οικολογική Ομάδα Βόλου», ο Αλμυρός εξάλλου ήταν ένας από τους εναλλακτικούς χώρους εγκατάστασης της μεταλλουργίας χρυσού. Επισκέπτομαι το Βόλο όπου μας υποδεικνύεται το Κέντρο Μελετών Περιβάλλοντος στην Αθήνα. Επισκεπτόμαστε το «Κέντρο Μελετών Περιβάλλοντος» και ερχόμαστε σε συνεννόηση με τον δρ. Χημικό Περιβαντολλόγο Δημήτρη Παπαϊωάννου, τον Ηλία Ευθυμιόπουλο, τη δικηγόρο Αγγελική Χαροκόπου, και τον δικηγόρο και καθηγητή Γ. Παπαδημητρίου. Ο πρώτος αναλαμβάνει και συντάσσει ένα σύντομο ρεπόρτο με τις αντιρρήσεις του για τη μεταλλουργία χρυσού και επισημαίνει τους κινδύνους από τη λειτουργία της. Όπως ο ίδιος μας αναφέρει, ανεξάρτητα με τι εμείς θα του ζητήσουμε, αυτός θα γράψει την αντικειμενική και μόνο αλήθεια για τη μεταλλουργία. Ενώ όποτε χρειαστούμε θα αναπτύξει με περισσότερες λεπτομέρειες τη μελέτη του. Η μελέτη αυτή συντάχθηκε εντελώς δωρεάν, χωρίς να δεχθεί το Κέντρο και ο συντάξας τη μελέτη οιαδήποτε οικονομική βοήθεια από την επιτροπή. Διαπιστώνει κενά στην Μ.Π.Ε. και εστιάζει τη ρύπανση που θα υπάρξει από την εκπομπή κυρίως αέριων ρύπων. Έτσι για σειρά κάποιων μηνών, μέχρι που έληξε το ζήτημα της μεταλλουργίας, το περιοδικό που εξέδιδε το Κέντρο «η Νέα Οικολογία» αγοραζόταν από όλους σχεδόν τους κατοίκους της Ολυμπιάδας ως εκδήλωση της εκτίμησης των πολιτών, για τη μελέτη που συντάχθηκε. Το επιστημονικό αυτό ρεπόρτο δεν έτυχε της ίδιας τύχης που έτυχε η μελέτη του «ΠΑΚΟΕ». Απλά αποσιωπήθηκε και δεν έτυχε καμιάς κριτικής από την «ΜΕΤΒΑ» στις δημόσιες συνεδριάσεις και τοποθετήσεις. Απεναντίας έγινε προσπάθεια να επηρεασθούν τα μέλη του Κέντρου Μελετών Περιβάλλοντος. Νέα στοιχεία. Παράλληλα η ανησυχία των κατοίκων συνέχισε να αυξάνει σε σχέση με τις δραστηριότητες των υφιστάμενων εγκαταστάσεων. Στη διδακτορική διατριβή των Ζαντόπολου Αντωνίου του «Α.Π.Θ.» στην έδρα της Τοξικολογίας, οι δύο μελετητές καταλήγουν στο γεγονός πως σε μεταλλοφόρους περιοχές όπου επί σειρά ετών ασκείται μεταλλευτική δραστηριότητα, (μεταξύ των οποίων και οι περιοχές Στρατονίκης, Στρατωνίου), τα βοοειδή στα σπλάχνα τους, έχουν ανεβασμένες συγκεντρώσεις σε κάδμιο και μόλυβδο. Είναι λοιπόν πιθανό μέσω της τροφικής αλυσίδας να μολύνονται και οι άνθρωποι. Επίσης αποτελεί μια ένδειξη για επιβάρυνση με βαριά μέταλλα στο φυτικό δυναμικό και τα νερά της περιοχής. Υποδεικνύουν μάλιστα την πραγματοποίηση ερευνών στο αίμα των μικρών παιδιών. Ο λέκτορας του «Α.Π.Θ.» Κλεόπας Μιχαηλίδης σε ομιλία του στο συμπόσιο του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου, που δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα «Τα Νέα» στις 28 Μαρτίου 1989 με τίτλο «το χρυσωρυχείο χαριστική βολή για το περιβάλλον» καταγγέλλει την κατασκευή της μεταλλουργίας χρυσού, η οποία με τις 300.000 τόνους τοξικά υλικά που κάθε χρόνο θα χρησιμοποιεί, θα επιφέρει θανάσιμο πλήγμα στο περιβάλλον της περιοχής που θα εγκατασταθεί. Η ΜΕΤΒΑ αντιδρά αστραπιαία. Σε τρεις μόλις μέρες από το δημοσίευμα (31.3.1989), η «ΜΕΤ.Β.Α.» του αποστέλλει εξώδικο πρόσκληση για να ανακαλέσει, πράγμα που κάνει ο Κ. Μιχαηλίδης με εξώδικη απάντηση (10.4.1989). Αναφέρει: «το άρθρο δεν αποδίδει το πνεύμα και το σκοπό της εισήγησής μου, αλλά απεναντίας δημιουργεί εσφαλμένη εντύπωση των προσωπικών μου απόψεων».
12 Τα αίτια της ρήξης. Ως αίτια της ρήξης μπορούν συνοπτικά να επισημανθούν τα ακόλουθα: Περιβαλλοντικά. Για τους κατοίκους της Ολυμπιάδας ήταν κύρια περιβαλλοντικά. Στο μεταλλείο της Ολυμπιάδας υπήρχε ήδη η μονάδα εξόρυξης, το εργοστάσιο εμπλουτισμού, η λεκάνη των αποβλήτων κ.λ.π. Χωρίς μέχρι τότε να υπάρχουν διαπιστωμένα περιβαλλοντικά προβλήματα, στους κατοίκους, υπήρχε καχυποψία σχετικά με τις επιπτώσεις από το μεταλλείο που λειτουργούσε. Στο Στρατώνι μέχρι και το 1986 (05.11.1986 απόφαση Νομάρχη) έριχναν τα απόβλητα στη θάλασσα, μετά από χημικό καθαρισμό. Με κανένα τρόπο δεν ήθελαν η περιοχή της Ολυμπιάδας να έχει τη μοίρα του Στρατωνίου. Γνωστά ήταν τα δηλητήρια που χρησιμοποιούσε το εργοστάσιο εμπλουτισμού. Επίσης τα νερά από τις στοές, χυνόντουσαν στον ποταμό Μαυρόλακκα, απευθείας, χωρίς καμιά κατεργασία, μεταφέροντας βαριά μέταλλα. Η λεκάνη των αποβλήτων στην οποία έγινε ανύψωσή των πρανών της δύο φορές, ήδη άρχισε πάλι να γεμίζει. Οι προδιαγραφές στην κατασκευή της ήταν για να δεχθεί 2.000.000 τόνους απόβλητα. Ήδη όμως είχε ξεπεράσει τους 2.500.000 τόνους απόβλητα. Ενώ η συμπεριφορά των υπευθύνων και της διοίκησης της εταιρίας, στην αλαζονεία της εξουσίας που είχαν μέχρι τότε, δεν ήταν αυτή που θα μπορούσε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των κατοίκων. Όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια η περιοχή της Ολυμπιάδας είχε ένα σημαντικό περιβαλλοντικό απορρυπαντή. Ήταν το μεγάλο φυσικό φίλτρο που η ίδια περιοχή είχε, με τις τεράστιες ποσότητες λευκόλιθου που υπήρχαν γειτονικά με το μεταλλείο, στο δρόμο προς τη Βαρβάρα και το οποίο βοηθούσε στην απορρύπανση των εστιών της μόλυνσης. Οι αρσενοπυρίτες Λίμνη τελμάτων Τα στείρα στο δάσος. Λίμνες διαύγασης. 2. Η θέση χωροταξικά της νέας μεταλλουργίας. Το παλιό μεταλλείο, ήταν κατασκευασμένο σε μορφή τόξου στις άκρες της κοιλάδας προς τη μεριά του δρόμου της Βαρβάρας και πίσω. Τώρα η μεταλλουργία χρυσού έμπαινε δραματικά και καταλάμβανε με τη λεκάνη των αποβλήτων, το κέντρο του κάμπου της Ολυμπιάδας. Μάλιστα στη μια επιλεγμένη θέση, έφτανε μέχρι τα όρια του προς επέκταση οικισμού της Ολυμπιάδας. Ο
13 οικισμός των Καλυβιών της Βαρβάρας θα βρισκόταν περικυκλωμένος από τη βιομηχανία και τις χαβούζες των αποβλήτων. 3. Αναπτυξιακοί λόγοι. Η Ολυμπιάδα είχε αρχίσει ήδη να αναπτύσσεται και τουριστικά. Μόλις πριν από λίγο, είχε αποπερατωθεί ο δημόσιος δρόμος Σταυρού Ολυμπιάδας και ήταν πλέον εύκολη η πρόσβαση στις πανέμορφες ακτές της. Η νέα μεταλλουργία θα έθετε τέρμα στην μικρή αυτή έστω προσπάθεια για ανάπτυξη του τουρισμού. Με την κατασκευή της μεταλλουργίας θα άλλαζαν δραματικά οι χρήσεις και η μορφή του κάμπου, η οποία θα έπρεπε να παραδοθεί αποκλειστικά πλέον στη βιομηχανική - μεταλλευτική δραστηριότητα. Η Ολυμπιάδα θα έπρεπε να μετατραπεί σε έναν οικισμό αντίστοιχο του Στρατωνίου. Μόνο που το Στρατώνι αποτελούσε το μοναδικό πιθανά χωριό στην Ελλάδα με αστική επαγγελματική δομή, με βιομηχανικούς εργάτες και μεταλλωρύχους, χωρίς να υπάρχουν αγρότες, υλοτόμοι, ψαράδες κ.λ.π. Στην Ολυμπιάδα αντίθετα, ελάχιστοι ήταν οι εργαζόμενοι στα μεταλλεία από το σύνολο των εργαζομένων. Για τις υπόλοιπες περιοχές του Στρυμονικού και της Ιερισσού, οι οποίες με πολύ κόπο ήδη είχαν καταφέρει, χωρίς έργα υποδομής και στήριξης από την πολιτεία, να αναπτύξουν τον τουρισμό, έμπαινε ένας πολύ έντονος προβληματισμός για τις επιπτώσεις που θα είχε στην υφιστάμενη τουριστική ανάπτυξη η μεταλλουργία χρυσού. 4. Η υποτίμηση από την κυβέρνηση και τις εταιρείες του μεγέθους της κοινωνικής αντίδρασης. Πάντοτε, αναφερόντουσαν στο γεγονός πως επρόκειτο για ελάχιστους ταραχοποιούς, με κέντρο την Ολυμπιάδα, ενώ επρόκειτο για συνολική αντίδραση των πολιτών του Στρυμονικού, ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης, περιοχής, επαγγέλματος. Η Ολυμπιάδα βέβαια ήταν η κοινότητα που είχε και εργαζόμενους στην εταιρεία. Παρόλα αυτά αυτή ήταν που σήκωσε και το μεγαλύτερο βάρος του αγώνα. Και οι εργαζόμενοι στα μεταλλεία ήταν μπροστάρηδες στον αγώνα αυτό. Ο ίδιος ο Νίκος Μήτσιου ήταν μέχρι πρότινος ο εργοδηγός που άνοιξε τα «μέτωπα» στις στοές και σήμερα ξεκινούσε το μέτωπο του κοινωνικού αγώνα. Απεναντίας στην κοινότητα της Βαρβάρας υπήρχε το θέσφατο της εταιρείας για τους περισσότερους κατοίκους. Παρόλο που οι κάτοικοί της, είχαν τις περισσότερες ιδιοκτησίες στην Ολυμπιάδα. 5. Η πληροφόρηση και η επιστημονική κάλυψη του θέματος, από τις εταιρίες, τη νομαρχία και την κυβέρνηση, κρίθηκε ως αναξιόπιστη από τους κατοίκους του Στρυμονικού και σε καμιά περίπτωση δεν μπόρεσε να θεωρηθεί αντικειμενική και να καλύψει τις ανησυχίες τους. Η ροή των πληροφοριών ήταν για να μην αναφερθεί ως παραπλανητική, τουλάχιστον επιλεκτική. Προέβαλαν εκείνα τα επιχειρήματα και γεγονότα που ήθελαν και απέκρυβαν άλλα. Κατ αρχή η μέθοδος παραγωγής σε παρουσίαση που έγινε και στην Ολυμπιάδα από τη «ΜΕΤΒΑ», φαινόταν να βασίζεται αποκλειστικά στο νερό που αποβαλλόταν από τις στοές, χωρίς να αναφέρεται τίποτε για τα χημικά δηλητήρια. Οι θέσεις εργασίας, τα αντισταθμιστικά οφέλη της τοπικής κοινωνίας, στην αρχική μελέτη ανερχόταν στις 98 θέσεις, (μελέτη ΜΕΤΒΑ - ΕΛΕΒΜΕ Μάη 87). Ξαφνικά στις 16.03.89 η «ΜΕΤΒΑ» θέλοντας να δελεάσει τους κατοίκους τις κάνει 188. Μάλιστα οι υπεύθυνοι της «ΜΕΤΒΑ» θεωρούν την αποκάλυψη της μεθόδευσης αυτής συκοφαντικό ισχυρισμό σε βάρος της εταιρείας και την περιλαμβάνουν στη μηνυτήρια αναφορά τους σε βάρος του προέδρου της Ολυμπιάδας. Δεν αναφερόταν η θέση της λεκάνης των αποβλήτων με σαφήνεια, ούτε η έκτασή της. Για μεγάλο χρονικό διάστημα οι γνώμες ήταν συγκεχυμένες.
14 Λιθογόμωση Έρευνα στα πόσιμα νερά. Το φθινόπωρο του 88 ήδη η εταιρία είχε ξεκινήσει μια καινούργια εργασία στα μεταλλεία. Επικαλούμενη την ανάγκη να ξαναγεμίσουν οι εξοφλημένες στοές με υλικό, και για να αποφευχθούν οι κατακρημνίσεις των εδαφών, ξεκίνησε τη διαδικασία επαναπλήρωσης των στοών με τη μέθοδο της λιθογόμωσης. Έπαιρναν υλικό από τη χαβούζα, με βαριά μέταλλα, κυάνιο κ.λ.π., το αναμείγνυαν με τσιμέντο 13-15% και νερό και ξαναγέμιζαν τις στοές με πρεσάρισμα. Θεωρούσαν το πρεσαρισμένο τσιμέντο, υλικό μη υδροπερατό και στεγανωτικό. Για τις ιδιότητες του μπετό θα μπορούσε να μιλήσει και ο πρωτοετής πιθανά φοιτητής πολιτικός μηχανικός πόσο μη υδροπερατό είναι και πόσο ασφαλές. Η κοινότητα λοιπόν Ολυμπιάδας μπροστά στον κίνδυνο να δημιουργηθεί ακόμα μια εστία ρύπανσης η οποία μάλιστα θα απειλεί τα υπόγεια νερά με την άμεση αυτή απόθεση, στέλνει έγγραφο καταγγέλλοντας το γεγονός. Η Δ/νση Υγιεινής εισηγείται στο νομάρχη την παύση των εργασιών λιθογόμωσης (102893/4.10.88). Η «κ. Ο.» δεν διαφωνεί με τη φιλοσοφία της εργασίας της λιθογόμωσης, αλλά με το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί για την επαναπλήρωση των στοών. Επισημαίνεται ως περιβαλλοντικό έγκλημα η απόθεση τοξικών αποβλήτων στις στοές του μεταλλείου. Επειδή οι εργασίες λιθογόμωσης δεν σταμάτησαν η κοινότητα της Ολυμπιάδας επανέρχεται στις 16.11.88 προς το Νομάρχη Χαλκιδικής και στις 06.12.88 στον Εισαγγελέα Χαλκιδικής. Ζητάει επίσης να γίνει έλεγχος σταθερότητας του υλικού και ανάλυση της χημείας του. Ήδη όμως η Επιθεώρηση Μεταλλείων Βορείου Ελλάδας είχε συντάξει σχετική έκθεση η οποία κοινοποιείται στις 17.11.88 στην «κ. Ο.» και η οποία χαρακτηρίζει ως ασφαλή τη μέθοδο της λιθογόμωσης. Την Έκθεση αυτή της Επιθεώρησης υπογράφει ο μηχανικός Γ. Καταλαγαριαννάκης, μέχρι πριν λίγο στέλεχος των «Μεταλλείων Κασσάνδρας». Ο νομάρχης Χαλκιδικής με έγγραφό του, επιτρέπει τη διαδικασία απόθεσης σύμφωνα με το από 12.01.89 πρακτικό της αρμόδιας επιτροπής, «με την προϋπόθεση να ελέγχονται τα πόσιμα νερά της περιοχής για τυχόν μολύνσεις και να γίνει έρευνα για κυάνιο» - 25.5.89. Στις 20 Δεκ. 88 ο καθηγητής Κουιμτζής με την ομάδα του, μετά από χρηματοδότηση της ΜΕΤΒΑ στέλνει αναλύσεις για τα πόσιμα και επιφανειακά νερά και γεωτρήσεις της περιοχής στη Νομαρχία Χαλκιδικής. Η χρηματοδότηση της ΜΕΤΒΑ και η προηγούμενη συμπεριφορά του καθηγητή, προβληματίζει ους κατοίκους σχετικά με την έρευνα του Κουιμτζή από τους κατοίκους. Ο καθηγητής Αναστάσιος Κοβάτσης σε σημείωμά του, επισημαίνει ανεβασμένες τιμές σε αρσενικό και προτείνει συνεχείς έρευνες στα νερά της περιοχής. Έκδοση άδειας μεταλλουργίας χρυσού. Ο νομάρχης με τηλεγράφημά του στις 02.11.88 ζητά να κατατεθούν οι προτάσεις για αναλύσεις, ώστε να πραγματοποιηθούν, έχοντας μάλιστα βρει, όπως ισχυρίζεται, τον φορέα υλοποίησης της περιβαλλοντικής έρευνας. Η κοινότητα Ολυμπιάδας απαντά με έγγραφό της στις 16.11.88, υποδεικνύοντας τι θα έπρεπε να περιλαμβάνει η έρευνα αυτή όπως και η κοινότητα της Βαρβάρας με έγγραφό της στις 21.11.88. Η απάντηση του νομάρχη όμως αντί της υλοποίησης των ερευνών, ήταν η έγκριση από την Επιτροπή Λυμάτων της Νομαρχίας, της διάθεσης των τοξικών αποβλήτων της μεταλλουργίας χρυσού στον κάμπο της Ολυμπιάδας (έκτασης 555 στρεμμάτων ). Η μεταλλουργία χρυσού ξεκινά. Η Επιτροπή Λυμάτων κρατά ορισμένες επιφυλάξεις μόνο για τον οικισμό των Καλυβιών και των επιπτώσεων που θα υπήρχαν σε αυτόν και τους ανθρώπους που μόνιμα ζούσαν σ αυτόν. Διαφοροποιείται μόνο το μέλος της Επιτροπής και χημικός του Τμήματος Περιβάλλοντος της Νομαρχίας ο Γιώργος Πεύκος, κρίνοντας ακατάλληλη τη θέση της λεκάνης απόθεσης και επειδή δεν προβλεπόταν η καταστροφή των κυανιόντων κατά την ανάκτηση του χρυσού.
15 Η αγανάκτηση των κατοίκων αποτυπώνεται στο τηλεγράφημα που αποστέλλει η «κ. Ο.» στο νομάρχη στις 16.01.89. Καταγγέλλεται ως υπεύθυνος καθώς προτού υπάρξουν οι αναλύσεις που ζητήθηκαν, προχώρησε στην απόφαση η επιτροπή λυμάτων για τη διάθεση των αποβλήτων. Η απόφαση αυτή βέβαια ξεπερνά τη δικαιοδοσία του νομάρχη. Ο συντονισμός ξεκινά και τελειώνει από την Αθήνα και την πολιτική αρχή. Ο νομάρχης απαντώντας, χαρακτηρίζει παρελκυστική την τακτική που ακολουθείται, θεωρώντας πως έχει εξαντληθεί η εξέταση του ζητήματος, ξεχνώντας φαίνεται και ο ίδιος το έγγραφό του για απαιτούμενες εξετάσεις κ.λ.π. Κόβονται πλέον οι γέφυρες επικοινωνίας και για τα δυο μέρη. Ο νομάρχης φαίνεται πως έπρεπε πλέον να προχωρήσει στην έγκριση. Παράλληλα, ο νομάρχης, διορθώνει προηγούμενη απόφασή του με την οποία είχε υπάρξει επέκταση του οικισμού των Καλυβιών της Βαρβάρας και την περιορίζει στην προηγούμενη κατάσταση. 20.1.89. Η διόρθωση αυτή έγινε καθαρά για νομικούς λόγους, καθώς η επέκταση του οικισμού περιόριζε αυτόματα και το χώρο οικιστικής ανάπτυξης, επ ωφελεία της βιομηχανικής δραστηριότητας. Έτσι δεν αργεί να έλθει και η άδεια εγκατάστασης μεταλλουργίας χρυσού στην κοινότητα της Ολυμπιάδας (ΤΒΧ 14.2/303/14100 /26.1.89 νομάρχης Χαλκιδικής). Βαδίζαμε εξάλλου και για τις εκλογές του Ιούνη του 1989. Το πολιτικό κλίμα ήταν ιδιαίτερα βαρύ με το σκάνδαλο της «Τράπεζας Κρήτης». Έτσι το πρόγραμμα μεταλλουργία χρυσού ή έστω η εξαγγελία του, αποτελούσε ένα γερό χαρτί στην δύσκολη προεκλογική περίοδο που ήδη ξεκινούσε για την κυβέρνηση. Πρόσκληση της μεταλλουργίας χρυσού Ολυμπιάδας.
16 Η τελική ρήξη. Από τη μεριά των κατοίκων του Στρυμονικού η ρήξη ήδη είχε υπάρξει. Η Επιτροπή Αγώνα καταγγέλλει χαρακτηρισμούς, σε βάρος των μελών της, όπως «Εθνικοί Εγκληματίες» που τους απηύθυνε η «ΜΕΤΒΑ». Κοινοποιείται στη νομαρχία, «ΜΕΤΒΑ», «ΕΛΕΒΜΕ» κ.λ.π. το πόρισμα του «Κέντρου Μελετών Περιβάλλοντος» για τις επιπτώσεις και τα προβλήματα της μεταλλουργίας χρυσού, το οποίο είχε μείνει αναπάντητο. Ξεκινούν συγκεντρώσεις ενημέρωσης των πολιτών σε όλες τις κοινότητες του Στρυμονικού, στη Μάδυτο, στα Βρασνά, στην Ασπροβάλτα, στο επαρχείο Λαγκαδά κ.λ.π. Παράλληλα με τον κύκλο ενημέρωσης, πραγματοποιούνται και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Ο νομάρχης με τηλεγράφημά του προσπαθεί να δημιουργήσει διάσπαση στο κοινό μέτωπο, καταγγέλλοντας κωλυσιεργία και παρελκυστική τακτική από τον πρόεδρο της Ολυμπιάδας Ν. Μήτσιου. Με περιπολικό της αστυνομίας αποστέλλει το τηλεγράφημά του στους προέδρους και των κοινοτήτων του νομού Θεσσαλονίκης, για να μη συμμετέχουν στη συγκέντρωση της 12.02.89 στο Σταυρό. Προφανής η επιδίωξή του, να διασπάσει το κοινό μέτωπο των κατοίκων του Στρυμονικού, επικαλούμενος με τον τρόπο του βέβαια την κομματική πειθαρχία. Το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς αντίθετο. Η συγκέντρωση πραγματοποιείται και το ψήφισμα διαμαρτυρίας υπογράφεται από το δήμαρχο Ιερισσού και τους κοινοτάρχες Ολυμπιάδας, Βαρβάρας, Σταγίρων, για τη Χαλκιδική και Σταυρού, Άνω Σταυρού, Ασπροβάλτας, Βρασνών για το νομό Θεσσαλονίκης. Στις 5 Μάρτη 89, με συνεχή βροχή πραγματοποιείται συγκέντρωση στην Ολυμπιάδα και έκδοση νέου ψηφίσματος από τους εκπροσώπους των Ο.Τ.Α. Στις 12 Μάρτη 89, νέα συγκέντρωση διαμαρτυρίας πάλι στο Σταυρό. Προχωρούν οι συγκεντρωμένοι και σε συμβολική κατάληψη του οδοστρώματος στο δρόμο Καβάλας Θεσσαλονίκης. Συντάσσεται νέο ψήφισμα από τους εκπροσώπους του Δήμου Ιερισσού και των κοινοτήτων της Χαλκιδικής και Θεσσαλονίκης που συμμετέχουν στην Επιτροπή. Ολυμπιάδα 5/3/1989 Στις 23 Μάρτη 89 πραγματοποιείται λαϊκή συνέλευση στη Βαρβάρα, με τη συμμετοχή εκπροσώπων από την Ολυμπιάδα. Στις 27 Μάρτη 89, ο σύλλογος επαγγελματιών Σταυρού και Άνω Σταυρού στέλνει ψήφισμα συμπαράστασης στην Επιτροπή Αγώνα. Στις 2 Απρίλη 89, ακολουθεί η συγκέντρωση της Ασπροβάλτας και νέο ψήφισμα. Στις 4 Απρίλη 89, η Επιτροπή Αγώνα πραγματοποιεί ανοικτή συγκέντρωση και συζήτηση στη συνέχεια σε αίθουσα (καφενείο) στο Σταυρό για τις παραπέρα ενέργειες. Στις 5 Απρίλη, πραγματοποιείται συγκέντρωση ενημέρωσης στο ανοικτό αμφιθέατρο του Σταυρού με εκπροσώπους της «ΜΕΤΒΑ». Η αλαζονεία της συμπεριφοράς των εκπροσώπων της εταιρείας, ο χαρακτηρισμός ως εθνικών εγκληματιών των παρευρισκομένων, η αγανάκτηση των κατοίκων πως θα έπρεπε επιτέλους να πειστούν ούτως ή άλλως, η ένταση που δημιουργήθηκε από τις ομιλίες των εκπροσώπων της Επιτροπής Αγώνα με κατακλείδα το «Φιλιππικό» του Αστέρη Παπαδημητρίου, που ξεγύμνωσε τους εκπροσώπους της «ΜΕΤΒΑ» και ξεσήκωσε τους παρευρισκόμενους, έκλεισαν κακήν κακώς την τελευταία αυτή προσπάθεια της «ΜΕΤΒΑ» να πείσουν την τοπική κοινωνία. Ο καθηγητής Κουιμτζής δεν εμφανίσθηκε στη συγκέντρωση, αν και προσκλήθηκε από τον κοινοτάρχη Σταυρού Καρακίτσο, επικαλούμενος φόρτο εργασίας, όπως και το «ΠΑΚΟΕ» το οποίο με τον πρόεδρό του απαντά πως δεν έχει να προσθέσει τίποτε επιπλέον από όσα ήδη έχουν λεχθεί από το Κέντρο.
17 Στις 17 Απρίλη ο δήμαρχος Μ. Παναγίας πραγματοποιεί αντισυγκέντρωση στη Μ. Παναγία με την παρουσία του νομάρχη και εκπροσώπων της «ΜΕΤΒΑ». Καλούνται και οι εκπρόσωποι της Επιτροπής του Στρυμονικού. Ήδη έχουν εκδοθεί και οι προσκλήσεις για τα εγκαίνια της μεταλλουργίας χρυσού στις 23 ης Απρίλη 1989. Για την Επιτροπή απαντά ο πρόεδρός της Θανάσης Σαρρής, καταγγέλλοντας το νομάρχη, τη «ΜΕΤΒΑ», την ίδια τη συγκέντρωση των εγκαινίων και τους σκοπούς που εξυπηρετεί και αναπτύσσει τους λόγους για τους οποίους αντιδρά η τοπική κοινωνία του Στρυμονικού και του κόλπου της Ιερισσού. Η τοπική κοινωνία αποφασίζει και σταματά κάθε δυνατότητα συζήτησης για σχέδια τα οποία ήδη είχαν προαποφασίσει μεταξύ τους εταιρεία και πολιτεία. Παράλληλα ο πρόεδρος της Επιτροπής Αγώνα Θανάσης Σαρρής, ζητά την αναβολή των εγκαινίων. Στην Ολυμπιάδα ενόψει των εγκαινίων συνεδριάζει το κοινοτικό συμβούλιο και ζητά από τον ΥΒΕΤ Κ. Παπαναγιώτου την αναβολή τους 19.4.89 καθώς υπάρχει μεγάλος ο κίνδυνος για επεισόδια. Την ίδια ημέρα αποστέλλεται επείγον τηλεγράφημα και στον ίδιο τον πρωθυπουργό, τον Ανδρέα Παπανδρέου. Απαντά, 20.4.89, ο πρόεδρος της «ΜΕΤΒΑ» Κ. Σοφούλης, ο οποίος ισχυρίζεται εντελώς αλαζονικά πως δεν υπάρχει κανένας λόγος αναβολής των εγκαινίων και κατηγορεί την Επιτροπή για παραπληροφόρηση της κοινής γνώμης της Χαλκιδικής. Η Επιτροπή Αγώνα αποφασίζει να πραγματοποιηθεί προσυγκέντρωση την Παρασκευή 21.4.89 στην Ολυμπιάδα για να μεθοδευτεί κλιμάκωση των κινητοποιήσεων. Οι βουλευτές της Ν.Δ. Κ. Τσιουπλάκης, Ν. Γκελεστάθης και Ι. Βαγιάτη καταθέτουν τις αναφορές και τα ψηφίσματα των ΟΤΑ και της Επιτροπής του Στρυμονικού, στη Βουλή των Ελλήνων. Ο ΥΒΕΤ Κ Παπαναγιώτου απαντά κοινοποιώντας τους τις εκθέσεις των υπηρεσιών του και της ΜΕΤΒΑ 20.3.89. Η απόφαση της «ΤΕΔΚ» Χαλκιδικής. Για τη δημοκρατικότητα των χειρισμών της κυβέρνησης, της νομαρχίας, της εταιρείας, αξίζει να αναφερθεί η σημαντική απόφαση της «ΤΕΔΚ» που αποφάσισε πως θα πρέπει να κατασκευαστεί η μεταλλουργία χρυσού στη Χαλκιδική αλλά σε άλλη θέση, με ψήφους 31, ενώ 24 μέλη της, μετά από πρόταση του προέδρου της «κ. Ο.», ψήφισαν να μην γίνει καθόλου. Κανένας εκπρόσωπος της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν ψήφισε να υλοποιηθεί το εργοστάσιο στο χώρο που πρότεινε η «ΜΕΤΒΑ». Το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υ.Μα.Θ. επίσης διαφωνεί με τη θέση της μεταλλουργίας 10.3.89. Το ίδιο και οι καθηγητές Γκανούλης και Κουιμτζής. Αντίθετος επίσης όπως προαναφέρθηκε και ο υπεύθυνος του Τμήματος Περιβάλλοντος Χαλκιδικής Γ. Πεύκος. Παρόλα αυτά οι υπεύθυνοι της διοίκησης και της «ΜΕΤΒΑ» δεν κινούνται από την αρχική τους επιλογή. Παράλληλα οι νομικοί της Επιτροπής με τον καθηγητή Γ. Παπαδημητρίου ήδη έχουν καταθέσει αίτηση ακύρωσης στο Σ.τ.Ε. 24.3.89 το οποίο μάλιστα θα συνεδρίαζε την μεθεπομένη από τα εγκαίνια εβδομάδα. Την αίτηση ακύρωσης κατέθεσαν η κοινότητα Ολυμπιάδας και οι Α. Βατάλης εργαζόμενος στα «Μεταλλεία Κασσάνδρας», Δ. Ντάντος, Κ. Τσουκαλάς, Μ. Αλβανός κτηνοτρόφοι, κάτοικοι των Καλυβιών Βαρβάρας, που ουσιαστικά θα καταπλακώνονταν από τις χαβούζες των αποβλήτων, τις σωληνώσεις και τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Στην αίτηση ακύρωσης υποβάλλει παρέμβαση και η «ΜΕΤΒΑ» υπέρ της απόφασης του νομάρχη με τον πληρεξούσιό της δικηγόρο Ευάγγελο Βενιζέλο. Η Επιτροπή Αγώνα ενόψει των εγκαινίων απευθύνει την τελευταία και δραματική έκκλησή της. Για πρώτη φορά προτείνει την εγκατάσταση της μεταλλουργίας πίσω από το εργοστάσιο που ήδη υφίσταται, σύμφωνα με τις αποφάσεις της «ΤΕΔΚ», αλλά και κρατικών φορέων ακόμα και συνεργατών της «ΜΕΤΒΑ». Η ιδέα όμως του να καταληφθεί όλος ο κάμπος από τη βιομηχανία, συγκινεί ιδιαίτερα τους εμπνευστές της μεταλλουργίας και δεν τους επιτρέπει να αφουγκραστούν την κοινή γνώμη αλλά και την άποψη των θεσμοθετημένων οργάνων και υπηρεσιών. Η μόνη κίνηση τακτικής ήταν το τηλεγράφημα του Διευθύνοντα Συμβούλου της «ΕΛΕΒΜΕ» Ηλία Κεδίκογλου προς τον ΥΒΕΤ, το Νομάρχη και τους προέδρους τον Κοινοτήτων στις 21.04.89, όπου αναφέρει πως μπορεί να γίνει περιορισμός της χαβούζας αποβλήτων από τα 555 στρέμματα στα 300 και του ύψους του φράγματος από τα 33 στα 10 μέτρα. Επιχείρημα που δε λήφθηκε καθόλου υπόψη καθώς αν ξεκινούσε η μεταλλουργία όχι τα 555 στρέμματα δεν θα έφθαναν, αλλά θα χρειαζόταν πολύ περισσότερα στο άμεσο μέλλον.