ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2016 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α1. α. ΣΩΣΤΟ (σελ. 24) β. ΛΑΘΟΣ (σελ. 33) γ. ΣΩΣΤΟ (σελ. 62) δ. ΣΩΣΤΟ (σελ. 57-58) ε. ΛΑΘΟΣ (σελ. 48) Α2. α Α3. γ ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ Προσδιοριστικοί Παράγοντες Προσφορές (Σχολικό Βιβλίο σελ. 83-84) ΟΜΑΔΑ ΤΡΙΤΗ Με έντονο χρώμα σημειώνονται τα κενά που έπρεπε να συμπληρωθούν: Ποσότητες αγαθού Χ Ποσότητες αγαθού Υ Α 0 300 Β Χ Β =40 220 Γ 70 Υ Γ =130 Δ 90 50 Ε 100 0 Κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους Υ (Κ.Ε. χ) Κόστος ευκαιρίας του αγαθού Υ σε όρους Χ (Κ.Ε. y) 2 ΚΕ Υ =1/2 ΚΕ Χ =3 1/3 ΚΕ Χ =4 ¼ ΚΕ Χ =5 1/5 Γ1. Για την συμπλήρωση του πίνακα χρησιμοποιούνται οι τύπου του κόστους ευκαιρίας: 1
Αναλυτικότερα: Γ2. Η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων απεικονίζεται στο ακόλουθο διάγραμμα: 2
Γ3. Οι 75 μονάδες του Χ βρίσκονται ανάμεσα στους συνδυασμούς Γ και Δ επομένως ισχύει ΚΕ Χ = 4. Έστω Γ ο νέος συνδυασμός, έχουμε: Κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους Υ Ποσότητες αγαθού Χ Ποσότητες αγαθού Υ (Κ.Ε. χ) Γ 70 130 Γ 75 4 Δ 90 50 Άρα για 75 μονάδες Χ η μέγιστη ποσότητα του Υ που παράγεται είναι 110 μονάδες. Γ4. Θεωρούμε δεδομένη την ποσότητα του Χ Κ =92 και με την χρήση του κόστους ευκαιρίας βρίσκουμε την μέγιστη ποσότητα του Υ που αντιστοιχεί σε αυτές τις μονάδες του Χ. Οι 92 μονάδες του Χ βρίσκονται ανάμεσα στους συνδυασμούς Δ και Ε, όπου ΚΕ Χ = 5 Αναλυτικότερα, Ποσότητες αγαθού Χ Ποσότητες αγαθού Υ Δ 90 50 Κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους Υ (Κ.Ε. χ) Κ 92 5 Ε 100 0 Παρατηρούμε πως όταν παράγονται 92 μονάδες Υ η μέγιστη ποσότητα του Χ που μπορεί να παραχθεί είναι 40 μονάδες ενώ στο συνδυασμό Κ παράγονται 30 μονάδες. Δηλαδή ο συνδυασμός είναι εφικτός (βρίσκεται αριστερά ή κάτω από την ΚΠΔ), μπορεί να παραχθεί αλλά δεν είναι ο βέλτιστος δυνατός. Επομένως από οικονομικής άποψης σημειώνουμε πως οι παραγωγικοί συντελεστές υποαπασχολούται. Γ5. Για την παραγωγή των τελευταίων 110 μονάδων του αγαθού Υ εργαζόμαστε ως εξής: Υ max 110 = 190 3
Έστω Λ ο συνδυασμός όπου Υ Λ =190. Οι 190 μονάδες του Υ βρίσκονται ανάμεσα στους συνδυασμούς Β και Γ όπου ισχύει ΚΕ Χ = 3. Ποσότητες αγαθού Χ Ποσότητες αγαθού Υ Κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους Υ (Κ.Ε. χ) Β 40 220 Λ Χ Λ(max) 190 3 Γ 90 50 Για την παραγωγή των 110 τελευταίων μονάδων του Υ απαιτείται θυσία 50 μονάδων του αγαθού Χ. ΟΜΑΔΑ ΤΕΤΑΡΤΗ Αγοραία συνάρτηση ζήτησης: Αγοραία συνάρτηση προσφοράς: Δ1. Για Ρ = 5 Q s = 30 Έλλειμμα = 50 Έλλειμμα = Q D - Q s =50 Q D - 30 =50...... Q D = 80 Οπότε, για P = 5: 30 = γ + 5δ (1) και 80 = α + 5β (2) Για P = 6, Q s = 32, 32 = γ +6δ (3) Αφαιρώντας κατά μέλη τις σχέσεις (1) και (3) προκύπτει δ = 2 Αντικαθιστώντας δ=2 στην σχέση (1) προκύπτει γ = 20 Άρα η αγοραία συνάρτηση προσφοράς δίνεται από τον τύπο: Q s = 20 + 2Ρ Καθώς η τιμή αυξάνεται από 5 σε 6 χρηματικές μονάδες η ελαστικότητα ζήτησης είναι -1/2, αξιοποιώντας τον τύπο της ελαστικότητας ε d = β*p/q Έχουμε β*5/80=-1/2 λύνοντας ως προς β προκύπτει ότι β=-8 Αντικαθιστώντας την τιμή του β στην σχέση 2 προκύπτει: 80 = α +5 *(-8), δηλαδή α=120 Άρα η αγοραία συνάρτηση ζήτησης δίνεται από τον τύπο: Q D = 120-8Ρ 4
Δ2. Στην ισορροπία ισχύει: Ζήτηση = Προσφορά Q D = Q S, 120 8Ρ = 20 + 2Ρ 120-20 = 8Ρ + 2Ρ 100 = 10Ρ Οπότε η τιμή ισορροπίας είναι P E = 10 Αντικαθιστώντας την τιμή ισορροπίας στις συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς προκύπτει η ποσότητα ισορροπίας Q E. Αναλυτικότερα: Για P E = 10: Q DE = 120-8*10 = 120-80 = 40 Q SE = 20 + 2*10 = 20+20 = 40 Άρα το σημείο ισορροπίας είναι Ε (Ρ Ε = 10 και Q E = 40). Δ3. Έλλειμμα = 20 Q D Q S = 20 120 8P (20+2P) = 20 120 8P 20-2P = 20 100-20=10P P=8 Για Ρ=8 Q D = 120-8*8 = 120-64 = 56 Q S = 20+ 2*8 = 20+16 = 36 56-36 = 20 Άρα έλλειμμα ίσο με 20 μονάδες δημιουργείται για τιμή ίση με 8 χρηματικές μονάδες. Δ4. Η συνολική δαπάνη υπολογίζεται από τον τύπο ΣΔ=P*Q Για Ρ=5, Q D = 80, οπότε: ΣΔ 5 = 5*80 = 400 Για Ρ=6, Q D = 120 8*6 = 120-48 = 72, οπότε ΣΔ 6 = 6*72 = 432 Επομένως η ποσοστιαία μεταβολή της συνολικής δαπάνης υπολογίζεται ως εξής: Καθώς η τιμή αυξάνεται από 5 σε 6 η συνολική δαπάνη αυξάνεται κατά 8%. Προκειμένου να αιτιολογήσουμε την συγκεκριμένη μεταβολή χρησιμοποιούμε το μέγεθος της ελαστικότητας. Μας δίνεται από τα δεδομένα πως καθώς αυξάνεται η τιμή η ελαστικότητα ζήτησης ως 5
προς την τιμή είναι -1/2, δηλαδή σε απόλυτη τιμή είναι μικρότερη της μονάδες, η ζήτηση στην περίπτωση αυτή χαρακτηρίζεται ανελαστική, δηλαδή η ποσοστιαία μεταβολή της τιμής είναι μεγαλύτερη από την ποσοστιαία μεταβολή της ζήτησης επομένως η συνολική δαπάνη επηρεάζεται περισσότερο από την τιμή, δηλαδή κινείται προς την ίδια κατεύθυνση. Εδώ καθώς η τιμή αυξάνεται, αυξάνεται και η ΣΔ. Δ5. α. Για την νέα ισορροπία ισχύει: Νέα Ζήτηση = Προσφορά Q D = Q S, 110 8Ρ = 20 + 2Ρ 110-20 = 8Ρ + 2Ρ 900 = 10Ρ Οπότε η τιμή ισορροπίας είναι P E = 9 Αντικαθιστώντας την τιμή ισορροπίας στις συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς προκύπτει η ποσότητα ισορροπίας Q E. Αναλυτικότερα: Για P E = 9: Q DE = 110-8*9 = 110-72 = 38 Q SE = 20 + 2*9 = 20+18 = 38 Άρα το νέο σημείο ισορροπίας είναι Ε (Ρ Ε = 9 και Q E = 38). β. Γνωρίζουμε πως στα συμπληρωματικά αγαθά η τιμή του ενός και η ζήτηση του άλλου κινούνται προς ΑΝΤΙΘΕΤΗ κατεύθυνση. Παρατηρούμε πως η νέα συνάρτηση ζήτησης δίνει για τις ίδιες τιμές μικρότερες ποσότητες (οι δυο καμπύλες είναι παράλληλες και ο σταθερός όρος της δεύτερης είναι μικρότερος από το σταθερό όρο της πρώτης) οπότε η ζήτηση μειώθηκε. (το ίδιο συμπέρασμα καταλήγει κανείς αν συγκρίνει τα δυο σημεία ισορροπίας, στο Ε τόσο η τιμή όσο και η ποσότητα ισορροπίας είναι μειωμένες σε σχέση με την αρχική. Από τα παραπάνω προκύπτει πως προκειμένου να μειωθεί η ζήτηση στο Χ θα πρέπει να αυξηθεί η τιμή στο συμπληρωματικό του αγαθό Υ. 6