Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών Παρουσίαση αποτελεσμάτων του έργου «Αντίστροφη Μέτρηση για Κατοικίες Χαμηλού Άνθρακα» Ανθή Χαραλάμπους Διευθύντρια Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών 18 Φεβρουαρίου 2015 1
Γιατί κατοικίες χαμηλού άνθρακα Τα κτίρια στην Κύπρο ευθύνονται για το 23% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης. Στην Κύπρο υπάρχουν 440 χιλιάδες οικιστικές μονάδες (300 χιλιάδες μόνιμης διαμονής), οι οποίες στη συντριπτική τους πλειοψηφία (>80%) έχουν πολύ κακή ενεργειακή απόδοση. Η Μέση κατανάλωση ηλεκτρισμού σε ένα τυπικό νοικοκυριό (2009) 6.300 kwh/year [Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία 2009] Για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών ενός τυπικού νοικοκυριού στην Κύπρο (τετραμελής οικογένεια) ανέρχεται στις 3.000 ευρώ ετησίως.
Χαρακτηριστικά κτηριακού αποθέματος στην Κύπρο Η πλειοψηφία των κτιρίων στην Κύπρος κτίστηκαν πριν από το 2000 και δεν έχουν καμία θερμομόνωση (σε γενικές γραμμές δεν έχουν λάβει μέτρα ενεργειακής απόδοσης) Έτος κατασκευής Αριθμός κατοικιών Πριν το 1945 12.735 1946-1960 18.237 1961-1970 20.288 1971-1980* 51.644 1981-1990 62.278 1991-1995 31.103 1996-2001 25.393 2001-2008 75.000 Σύνολο 296.678 Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου
Κτιριακό απόθεμα στην Κύπρο Τύπος και Εμβαδόν Τύπος (%) Μονοκατοικίες 50,0 Διπλοκατοικία 20,1 Διαμέρισμα 21,7 Συνεχόμενης δόμησης 6,7 Άλλα 1,5 Εμβαδόν (%) < 51 m 2 3,7 51-100 m 2 24,8 101-150 m 2 34,7 151-200 m 2 18,8 201-250 m 2 9,5 251-300 m 2 4,7 301-350 m 2 2,0 > 350 m 2 1,8 Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου 4
Κτιριακό απόθεμα στην Κύπρο Θερμομόνωση Ποσοστό επί του συνόλου των νοικοκυριών με τοποθέτηση θερμομόνωσης (%) Θερμομόνωση εξωτερικής τοιχοποιίας 7,5 Θερμομόνωση οροφής 5,5 Θερμομόνωση δαπέδου 0,8 Διπλά παράθυρα 43,2 Άλλα 0,4 Καθόλου 54,4 Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου 5
Κτιριακό απόθεμα στην Κύπρο Θέρμανση Τύπος θέρμανσης (%) Κεντρική θέρμανση 29,2 Κεντρική θέρμανση-χρήση 0,1 ηλιακού συστήματος Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας 0,0 Ηλεκτρικές θερμάστρες θερμού 16,9 αέρα Ηλεκτρικές θερμάστρες ΑΗΚ 4,8 Τζάκια 7,3 Κινητές θερμάστρες 39,3 Σόμπες 0,6 Άλλα 0,2 Όχι θέρμανση 1,6 Ζεστό νερό χρήσης (%) Σύστημα Σύστημα συνδεδεμένο με την 29,3 κεντρική θέρμανση Ηλιακό σύστημα θέρμανσης 91,6 Αυτόνομος ηλεκτρικός 3,6 θερμοσίφωνας με αποθηκευτικό χώρο 1,0 Αυτόνομη θέρμανση με υγραέριο με αποθηκευτικό χώρο 6,7 Με χρήση ηλεκτρικής ενέργειας Με χρήση υγραερίου 4,9 Άλλα 2,1 Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου 6
Κτιριακό απόθεμα στην Κύπρο Κλιματισμός 81% των κτιρίων έχουν κλιματιστικό Επιφάνειες που κλιματίζονται (%) κατά τη θερινή περίοδο < 51 m 2 64,1 51-100 m 2 24,2 101-150 m 2 7,8 151-200 m 2 2,6 201-250 m 2 0,8 251-300 m 2 0,3 301-350 m 2 0,1 > 350 m 2 0,1 Περίοδος που λειτουργεί το κλιματιστικό (%) < 1 μήνα 2,1 1 μήνα 4,5 2 μήνες 27,7 3 μήνες 25,4 4 μήνες 34,1 5 μήνες 5,0 6 μήνες 1,2 > 6 μήνες 0,0 Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου 7
Αντίστροφη μέτρηση για κατοικίες χαμηλού άνθρακα Το έργο «Aντίστροφη μέτρηση για κατοικίες χαμηλού άνθρακα» συγχρηματοδοτείται από τη Δέσμη 2009-2012 του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας μέσω του προγράμματος ΕRACOBUILD και συμμετέχουν εκτός από το Ενεργειακό Γραφείο, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ενεργειακό Γραφείο Severn Wye Ηνωμένο Βασίλειο Πρόκειται για ένα ερευνητικό έργο διάρκειας 3 ετών. Ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2012 και ολοκληρώνεται τον Φεβρουάριο του 2015. Cyprus Energy Agency 8
Στόχοι του έργου Η δημιουργία μιας ενιαίας «πρακτικής προσέγγισης» για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών με τη δυνατότητα να συμβάλουν ουσιαστικά στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, μέσω έρευνας πεδίου. Με τη διερεύνηση ολόκληρης της διαδικασίας των ενεργειακών αναβαθμίσεων, από το στάδιο της ενημέρωσης, της απόφασης, της εφαρμογής και της εγκατάστασης, το έργο είχε ως στόχο, να βρει τρόπους για να διευκολύνει τις ενεργειακές αναβαθμίσεις, με τρόπους που να ωφελούν τους ιδιοκτήτες και τις τοπικές επιχειρήσεις. Cyprus Energy Agency 9
Τρόπος εργασίας Διεξαγωγή της έρευνας Η μεθοδολογία της έρευνας που ακολουθήθηκε στηρίχτηκε σε «πρακτική έρευνα δράσης» Η «έρευνα δράσης» είναι μια διαδικασία έρευνας που διενεργείται από και για όσους επιθυμούν την ανάληψη δράσης. Ο κύριος λόγος για τη διενέργεια «έρευνας δράσης» είναι να βοηθηθεί ο «ενδιαφερόμενος» μέσω της συμμετοχικής διαδικασίας να βελτιώσει τις ενέργειές του. 10
Σχεδιάζοντας τη σωστή διαδρομή για την προώθηση των ενεργειακών ανακαινίσεων Συμβουλευτι κή Ομάδα (10) Σχεδιασμός κατάλληλων χρηματοδοτικών προγραμμάτων Ιδιοκτήτες Ομάδα 20 ιδιοκτητών κατοικιών Ενημέρωση/πληροφόρ ηση Εγκαταστάτες Αλλαγή ενεργειακής συμπεριφοράς χρηστών Ομάδα 20 εγκαταστατών Τεχνολογικές λύσεις Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης/Ενεργειακοί ελέγχοι 11
Διαδικασία επιλογής Ομάδας ιδιοκτητών Ανοιχτή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος (ΜΜΕ κλπ) 32 Ιδιοκτήτες εκδήλωσαν ενδιαφέρον για να συμμετάσχουν στο ερευνητικό πρόγραμμα.
Τελική επιλογή Ομάδας 20 Ιδιοκτητών Αξιολόγηση αιτήσεων. Επιλέγηκαν 20 ιδιοκτήτες. Υπογραφή της Συμφωνίας Κατανόησης
Ομάδα εγκαταστατών 20 Μέλη Στην Ομάδα Εγκαταστατών συμμετέχουν Αριθμός Εγκαταστάτες λεβήτων 3 Εγκαταστάτες ψυκτών 2 Εγκαταστάτες συστημάτων ψύξης/θέρμανσης 4 Εγκαταστάτες φωτιστικών 3 Εγκαταστάτες θερμομονωτικών υλικών, υαλοπινάκων, σκιάστρων, διπλών υαλοπινάκων κ.ο.κ. Προμηθευτές τεχνολογιών ΑΠΕ 11 Προμηθευτές έξυπνων συστημάτων 1 Προμηθευτές ενεργειακών τζακιών 1 7 Cyprus Energy Agency 14
Ομάδα εγκαταστατών Τι πιστεύουν; Αποτελέσματα έρευνας Διαμορφώθηκε ειδικό ερωτηματολόγιο. Το ερωτηματολόγιο περιελάμβανε 6 διαφορετικές ερωτήσεις, προκειμένου να εντοπιστούν τα εμπόδια, οι δυσκολίες και οι ευκαιρίες των ενεργειακών ανακαινίσεων. 17 ερωτηματολόγια διανεμήθηκαν και συλλέχθηκαν πλήρως συμπληρωμένα Cyprus Energy Agency 15
Η άποψη των εγκαταστατών (Ι) Ερ. Α1 : Ποια είναι τα κύρια εμπόδια για προώθηση των ενεργειακών ανακαινίσεων στον οικιακό τομέα; 5% 8% 26% Κόστος Έλλειψη εξειδικευμένης γνώσης 18% 8% Δυσκολίες χρηματοδότησης Χρονοβόρες διαδικασίες - Γραφειοκρατία Ανεπαρκής ενημέρωση 24% 11% Παλαιότητα υφιστάμενων συστημάτων Έλλειψη ουσιαστικών κίνητρων Cyprus Energy Agency 16
Η άποψη των εγκαταστατών (ΙΙ) Τι είδους υποστήριξη απαιτείται για την άρση των εμποδίων και την προώθηση των ενεργειακών ανακαινίσεων στον οικιακό τομέα; 3% 18% 24% Ενημέρωση Ειδικά δάνεια Σχέδια χορηγιών 31% 24% Διοικητικά Νομοθετικά Cyprus Energy Agency 17
Συμπερασματικά η άποψη των εγκαταστατών Αρκετά από τα εμπόδια σχετίζονται με πολεοδομικούς περιορισμούς, τη γραφειοκρατία, την έλλειψη ζήτησης λόγω του κόστους, απουσία χρηματοδοτικών προγραμμάτων. Απογοήτευση, μιας και επενδύεται αρκετός χρόνος στην ετοιμασία προσφορών, επιτόπιες επισκέψεις ωστόσο στην πλειοψηφία των περιπτώσεων παρατηρείται μείωση του αρχικού ενδιαφέροντος των ιδιοκτητών, οι οποίοι ποτέ δεν προχωρούν με τις αγορές ή προμήθειες. 18
19
20
Συμβουλευτική Ομάδα 10 Μέλη Η Συμβουλευτική Ομάδα Αποτελείται από εκπροσώπους: Αριθμός Κρατικές Υπηρεσίες 1 Ημικρατικοί Οργανισμοί 1 Ενεργειακό Γραφείο CEA Σύνδεσμοι ΑΠΕ 1 Άλλοι Σύνδεσμοι 2 Τραπεζικά Ιδρύματα 1 Πανεπιστήμια 3 Η ομάδα αυτή δημιουργήθηκε για να βοηθήσει τους ερευνητές του προγράμματος στην αναγνώριση και καταγραφή των προβλημάτων, αλλά και των προοπτικών στον τομέα της προώθησης σε ευρύτερη κλίμακα στην Κύπρο των ενεργειακών αναβαθμίσεων των κτιρίων. Cyprus Energy Agency 21
Το χρηματοδοτικό σχέδιο «ΕΝΕΡΓΕΙΑ» της Ελληνικής Τράπεζας Το σχέδιο «Ενέργεια» ήταν αποτέλεσμα της υλοποίησης του έργου «Αντίστροφη μέτρηση για κατοικίες χαμηλού άνθρακα στην Κύπρο» Cyprus Energy Agency 22
Ομάδα ιδιοκτητών αντιληπτές χρήσεις της ενέργειας σε ένα νοικοκυριό από τους χρήστες Διαμορφώθηκε ειδικό ερωτηματολόγιο. Πραγματοποιήθηκε η πρώτη επιτόπια επίσκεψη Ενημέρωση των ιδιοκτητών για τις χρήσεις της ενέργειας στην κατοικία τους Εγκαταστάθηκαν συσκευές καταγραφής της κατανάλωσης Πραγματοποιήθηκε η δεύτερη επιτόπια επίσκεψη Καταγραφή αντίκτυπου στη συμπεριφορά των χρηστών Cyprus Energy Agency 23
Ομάδα Ιδιοκτητών Έρευνα δράσης - Αλλαγή συμπεριφοράς χρήστη 24
Ομάδα Ιδιοκτητών Έρευνα δράσης - Αλλαγή συμπεριφοράς χρήστη Εγκατάσταση συσκευής καταγραφής της κατανάλωσης: Cyprus Energy Agency 25
Τυπικές ενεργειακές καταναλώσεις στην Κύπρο Στατιστικά στοιχεία 27% 14% 8% 6% 45% Θέρμανση Χώρου Θέρμανση Νερού Χρήσης Κλιματισμός (Ψύξη) Χώρου Μαγείρεμα Ηλεκτρικές Συσκευές & Φωτισμός Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου 26
Αντιληπτές χρήσεις της ενέργειας από τους ιδιοκτήτες κατοικιών αποτελέσματα της έρευνας πρώτη επίσκεψη 14 12 10 Που θεωρείτε ότι γίνεται η μεγαλύτερη σπατάλη ηλεκτρικής ενέργειας στο σπίτι σας 8 6 4 2 0 Καθόλου Λίγη Αρκετή Πολύ Πάρα πολύ Δεν γνωρίζω 27
Αντιληπτές χρήσεις της ενέργειας από τους ιδιοκτήτες κατοικιών αποτελέσματα της έρευνας δεύτερη επίσκεψη Πόσο πιστεύετε ότι συνεισφέρει/συνεισφέρουν: 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 O φωτισμός της οικίας σας H θέρμανση της οικίας σας O κλιματισμός της οικίας στο σύνολο των στο σύνολο των σας στο σύνολο των ενεργειακών σας δαπανών ενεργειακών σας δαπανών ενεργειακών σας δαπανών Oι ηλεκτρικές οικιακές συσκευές της οικίας σας στο σύνολο των ενεργειακών σας δαπανών; To ζεστό νερό χρήσης της οικίας σας στο σύνολο των ενεργειακών σας δαπανών; Πάρα πολύ Πολύ Αρκετά Λίγο Καθόλου 28
Αλλαγή συμπεριφοράς μέτρα μηδενικού κόστους Παρατηρήσατε κάποια μείωση στην κατανάλωση του ηλεκτρισμού ως αποτέλεσμα της αλλαγής συμπεριφοράς των χρηστών του νοικοκυριού; 10% 16% Πάρα πολύ 16% Πολύ Αρκετά Λίγο 16% 10% 32% Καθόλου Δεν ισχύει 29
Αλλαγή συμπεριφοράς μέτρα μηδενικού κόστους Συσκευές καταγραφής και παρακολούθησης της κατανάλωσης Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε τη συσκευή καταγραφής και παρακολούθησης που εγκαταστάθηκε στην οικία σας; Σε γενικές γραμμές πόσο πιστεύετε ότι ωφεληθήκατε από τη χρήση της συσκευής; 16% 10% 16% 26% 32% Πάρα πολύ Πολύ Αρκετά Λίγο 5% 16% 21% 21% 37% Πάρα πολύ Πολύ Αρκετά Λίγο Καθόλου Δεν γνωρίζω 30
Ομάδα ιδιοκτητών τι πιστεύουν για τους εγκαταστάτες? Πόσο σημαντικό θεωρείτε το ρόλο των εγκαταστατών και των τεχνιτών για την υλοποίηση με σωστό τρόπο των επεμβάσεων ενεργειακής απόδοσης σε κατοικίες; 16% 5% Πάρα πολύ Πολύ Αρκετά Λίγο 79% Καθόλου Δεν γνωρίζω 31
Ομάδα ιδιοκτητών - Ενεργειακές συμβουλές Οι συμβουλές πρέπει να είναι ειδικές, ανεξάρτητες και στοχευόμενες για τις ιδιαιτερότητες της κάθε κατοικίας Πόσο πιθανό θα ήταν να πληρώσετε για να πάρετε μια επαγγελματική συμβουλή προτού προχωρήσετε με επεμβάσεις ενεργειακής απόδοσης στην οικία σας; 11% 10% 16% 21% 42% Πάρα πολύ Πολύ Αρκετά Λίγο Καθόλου Δεν γνωρίζω 32
Ομάδα ιδιοκτητών - Πόσο ενημερωμένοι είστε? Πόσο ενήμεροι είστε για τα εκάστοτε Σχέδια Χορηγιών για χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ή Εξοικονόμηση Ενέργειας σε κατοικίες; 16% 42% 16% 10% 16% Πάρα πολύ Πολύ Αρκετά Λίγο Καθόλου Γνωρίζετε αν υπάρχουν χρηματοδοτικά σχέδια (δάνεια) από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (τράπεζες) για την δανειοδότηση επεμβάσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης κατοικιών στην Κύπρο; Δεν γνωρίζω Πιστεύετε ότι η κυβέρνηση οφείλει να ανακοινώσει παρόμοιο πρόγραμμα ενεργειακών ανακαινίσεων για κατοικίες; 100% ΝΑΙ ΌΧΙ Σε περίπτωση που δεν υπάρχει κάποιο πρόγραμμα ανακαινίσεων ή σχέδιο χορηγιών, πιστεύετε ότι θα έπρεπε τα ίδια τα νοικοκυριά να αναλάβουν και να προχωρήσουν με δικά τους έξοδα σε ενεργειακή αναβάθμιση των 53% 47% ΝΑΙ ΌΧΙ 5% ΝΑΙ ΌΧΙ 95% 33
Πόσο διατεθημένοι είστε να προχωρήσετε σε πιο δαπανηρές επεμβάσεις Πόσο θετικοί είστε στο να προχωρήσετε με πιο δαπανηρές επεμβάσεις για εξοικονόμηση ενέργειας στην οικία σας; 16% 10% 11% 21% 42% Πάρα πολύ Πολύ Αρκετά Λίγο Καθόλου Δεν γνωρίζω 34
Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών «Αντίστροφη Μέτρηση για Κατοικίες Χαμηλού Άνθρακα» 35
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΚΥΠΡΙΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ Οδός Λεύκωνος 10-12, 1011 Λευκωσία Τηλ. 266771626, Φαξ: 22667736 info@.cea.org.cy, www.cea.org.cy Like us on Facebook «Ενεργειακό Γραφείο» Cyprus Energy Agency 36