Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΙΝΟΠΕΤΡΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΙΝΟΠΕΤΡΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΙΝΟΠΕΤΡΟΣ ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Ε-mail: morfus@windowslive.com Τηλ. 6978310254

1 Η Η ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ Κείμενο Μετάφραση Eἰ ἐν Ἰλίῳ Ἑλένη ἦν, Αν η Ελένη βρισκόταν στην Τροία, οἱ Τρῶες ἀπέδοντο ἀν αὐτὴν τοῖς Ἕλλησι, οι Τρώες θα την έδιναν πίσω στους Έλληνες, ἑκόντος γε ἢ ἄκοντος Ἀλεξάνδρου. με ή χωρίς τη θέληση του Πάρη. Οὐ γὰρ δὴ ὁ Πρίαμος ἦν οὕτω γε Γιατί, βέβαια, ούτε ο Πρίαμος ήταν τόσο φρενοβλαβὴς οὐδὲ οἱ ἄλλοι Τρῶες, παράφρων ούτε οι άλλοι Τρώες, ώστε να επιθυμούν να θέτουν σε κίνδυνο τη ὥστε ἐβούλοντο κινδυνεύειν τοῖς σφετέροις ζωή τη δική τους και των παιδιών τους και σώμασι καὶ τοῖς τέκνοις καὶ τῇ πόλει, την πόλη τους, ὅπως Ἀλέξανδρος Ἑλένῃ συνοικῇ. για να κατοικεί ο Πάρης μαζί με την Ελένη. Εἰ δέ τοι ἐγίγνωσκον ταῦτα καὶ ἐν τοῖς Αν, βέβαια, είχαν αυτή τη γνώμη κατά τα πρώτοις χρόνοις, πρώτα χρόνια, o Πρίαμος, επειδή πολλοί από τους Πρίαμος, ἐπεὶ πολλοὶ μὲν τῶν ἄλλων Τρώων, υπόλοιπους Τρώες, και μάλιστα οι δικοί του μάλιστα δὲ οἱ αὑτοῦ υἱεῖς, ἀπώλλυντο, γιοι, σκοτώνονταν, κάθε φορά που συγκρούονταν με τους ὁπότε συμμίσγοιεν τοῖς Ἕλλησι, Έλληνες, παρ όλο που και αυτός συγκατοικούσε με εἰ καὶ αὐτὸς Ἑλένῃ συνῴκει, την Ελένη, ἀπέδωκεν ἂν αὐτὴν Μενελάῳ, θα την έδινε πίσω στο Μενέλαο, ἵνα αὐτὸς καὶ οἱ ὑπήκοοι αὐτοῦ ἀπαλλαγεῖεν για να απαλλαγεί ο ίδιος και οι υπήκοοί του τῶν παρόντων κακῶν. από τις παρούσες συμφορές. Ωστόσο, δεν είχαν την Ελένη, ώστε να την Ἀλλ οὐ γὰρ εἶχον Ἑλένην ἀποδοῦναι επιστρέψουν, οὐδὲ οἱ Ἕλληνες ἐπίστευον αὐτοῖς λέγουσιν ούτε οι Έλληνες τους πίστευαν παρά το ότι τὴν ἀλήθειαν, έλεγαν την αλήθεια, τοῦ δαιμονίου παρασκευάζοντος επειδή ο θεός μηχανευόταν, ὡς μὲν ἐγὼ γνώμην ἀποφαίνομαι, κατά τη γνώμη μου, για να κάνουν με την ολοκληρωτική τους ὅπως ποιήσωσι πανωλεθρίᾳ ἀπολόμενοι καταστροφή καταφανὲς τοῦτο τοῖς ἀνθρώποις, ολοφάνερο στους ανθρώπους αυτό, ὡς τῶν μεγάλων ἀδικημάτων ότι για τα μεγάλα αδικήματα μεγάλαι εἰσὶ καὶ αἱ τιμωρίαι παρὰ τῶν θεῶν. μεγάλες είναι και οι τιμωρίες από τους θεούς. Ἡρόδοτος, Ἱστορίη 2, 120 (διασκευή)

2 Η ΘΥΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ Κείμενο Μετάφραση Ὥστε προσήκει τούτους εὐδαιμονεστάτους ἡγεῖσθαι, οἵτινες ὑπὲρ μεγίστων καὶ καλλίστων κινδυνεύσαντες, οὕτω τον βίον ἐτελεύτησαν, οὐκ ἐπιτρέψαντες περὶ αὑτῶν τῇ τύχῃ οὐδ ἀναμείναντες τὸν αὐτόματον θάνατον, ἀλλ ἐκλεξάμενοι τὸν κάλλιστον. Καὶ γάρ τοι ἀγήρατοι μὲν αὐτῶν αἱ μνῆμαι, ζηλωταὶ δὲ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων αἱ τιμαί οἳ πενθοῦνται μὲν διὰ τὴν φύσιν ὡς θνητοί, ὑμνοῦνται δὲ ὡς ἀθάνατοι διὰ τὴν ἀρετήν. Καὶ γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ, καὶ ἀγῶνες τίθενται ἐπ αὐτοῖς καὶ ῥώμης καὶ σοφίας καὶ πλούτου, ὡς ἀξίους ὄντας τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτηκότας ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καὶ τοὺς ἀθανάτους τιμᾶσθαι. Ἐγὼ μὲν οὖν αὐτοὺς καὶ μακαρίζω τοῦ θανάτου καὶ ζηλῶ, καὶ οἶμαι τῶν ἀνθρώπων κρεῖττον εἶναι γενέσθαι μόνοις τούτοις, οἵτινες, ἐπειδὴ θνητῶν σωμάτων ἔτυχον, κατέλιπον διὰ τὴν ἀρετὴν αὐτῶν ἀθάνατον μνήμην. Επομένως, ταιριάζει αυτοί να θεωρούνται ως οι πιο ευτυχείς, όσοι, αφού κινδύνευσαν για τα μέγιστα και τα πιο ευγενή ιδανικά, πέθαναν κατ αυτόν τον τρόπο, χωρίς να εμπιστευτούν τους εαυτούς τους στην τύχη ούτε να περιμένουν το φυσικό θάνατο, αλλά επιλέγοντας τον καλύτερο. και γι αυτό βέβαια η μνήμη τους παραμένει αγέραστη και οι τιμές τους είναι αξιοζήλευτες απ όλους τους ανθρώπους αυτοί πενθούνται εξαιτίας της φύσης τους ως θνητοί, υμνούνται όμως λόγω της ανδρείας τους ως αθάνατοι. Γι αυτόν το λόγο, βέβαια, θάβονται με δημόσια δαπάνη και οργανώνονται προς τιμήν τους αγώνες δύναμης, σοφίας και πλούτου, με την ιδέα ότι όσοι έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο είναι άξιοι να τιμούνται με τις ίδιες τιμές (που τιμούν) και τους αθανάτους. Εγώ, λοιπόν, αυτούς τους καλοτυχίζω για το θάνατο και τους ζηλεύω, και νομίζω ότι από τους ανθρώπους άξιζαν περισσότερο να ζήσουν μόνο αυτοί, οι οποίοι, επειδή έτυχε να έχουν θνητά σώματα άφησαν πίσω με την ανδρεία τους αθάνατη μνήμη. Λυσίας, Ἐπιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς 79-81

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΩΝ 1. Να γράψετε το συγκριτικό και τον υπερθετικό βαθμό των παρακάτω επιθέτων στην αντίστοιχη πτώση. σοφός: γενναίων: ζωηροῦ: ἀληθής: νέῳ: σεμνῆς: 2. Να συμπληρώσετε τους υπόλοιπους βαθμούς των παρακάτω επιθέτων. ἡσυχώτερον ἄριστος μέγας σωφρονεστέρου ξηροτάτους εὐσεβῶν 3. Να κλίνετε το επίθετο συγκριτικού βαθμού (ὁ) ἐλάσσων, -ονος. Επιμέλεια: Νικόλαος Μινόπετρος (Φιλόλογος)

Η ΚΑΤΟΧΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΔΕΝ ΕΓΓΥΑΤΑΙ ΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ Κείμενο Μετάφραση 3 Η Εἰ δὲ σὺ οἴει Κι αν νομίζεις ὡς ὁ τύραννος ἔχων πλείω κτήματα τῶν ότι ο τύραννος, επειδή έχει περισσότερα ἰδιωτῶν αποκτήματα από τους απλούς πολίτες, διὰ τοῦτο καὶ πλείω ἀπ αὐτῶν εὐφραίνεται, γι αυτό και χαίρεται περισσότερο απ αυτούς, οὐδὲ τοῦτο οὕτως ἔχει, ὦ Σιμωνίδη, δε συμβαίνει έτσι, Σιμωνίδη. ἀλλ ὥσπερ οἱ ἀθληταὶ, Αλλ όπως οι αθλητές, οὐχ ὅταν γένωνται κρείττονες ἰδιωτών, όχι όταν υπερέχουν των απλών πολιτών, τοῦτ αὐτοὺς εὐφραίνει, αυτό τους ευχαριστεί, αλλ όταν γίνονται κατώτεροι των ἀλλ ὅταν τῶν ἀνταγωνιστῶν ἥττους, ανταγωνιστών τοῦτ αὐτοὺς ἀνιᾷ, αυτό τους ενοχλεί, οὕτω καὶ ὁ τύραννος τότ εὐφραίνεται, έτσι και ο τύραννος τότε χαίρεται, όχι όταν είναι φανερό πως έχει περισσότερα οὐχ ὅταν τῶν ἰδιωτῶν πλείω φαίνηται ἔχων, από τους ιδιώτες, αλλ όταν κατέχει λιγότερα από τους ἀλλ ὅταν ἑτέρων τυράννων ἐλάττω ἔχῃ, υπόλοιπους τυράννους, τούτῳ λυπεῖται εξαιτίας αυτού στενοχωριέται τούτους γὰρ ἡγεῖται εἶναι αὐτῷ ἀνταγωνιστὰς γιατί θεωρεί πως αυτοί τον ανταγωνίζονται τοῦ πλούτου. στον πλούτο. Οὐδέ γε θᾶττόν τι γίγνεται τῷ τυράννῳ ἢ τῷ Ούτε βέβαια αποκτά ο τύραννος όσα επιθυμεί ἰδιώτῃ ὧν ἐπιθυμεῖ. γρηγορότερα από τον απλό πολίτη. Ὁ μὲν γὰρ ἰδιώτης οἰκίας ἢ ἀγροῦ ἢ οἰκέτου Γιατί ο απλός πολίτης επιθυμεί σπίτι ή αγρό ή ἐπιθυμεῖ, ὁ δὲ τύραννος ἢ πόλεων ἢ χώρας πολλῆς ἢ λιμένων ἢ ἀκροπόλεων ἰσχυρῶν [ ]. Ἀλλὰ μέντοι καὶ πένητας ὄψει οὐχ οὕτως ὀλίγους τῶν ἰδιωτῶν ὡς πολλοὺς τῶν τυράννων. οικιακό δούλο, ενώ ο τύραννος ή πόλεις ή μεγάλο κλήρο γης ή λιμάνια ή ισχυρές ακροπόλεις [ ]. Αλλ όμως θα δεις στερημένους όχι τόσο λίγους ιδιώτες, όσο πολλούς τυράννους. Οὐ γὰρ τῷ ἀριθμῷ οὔτε τὰ πολλὰ κρίνεται οὔτε Γιατί δεν λογαριάζονται ούτε τα πολλά ούτε τα τὰ ὀλίγα, λίγα με βάση το πλήθος, ἀλλὰ πρὸς τὰς χρήσεις αλλά ως προς τη χρησιμότητα ὥστε τὰ μὲν ὑπερβάλλοντα τὰ ἱκανὰ πολλά επομένως, όσα ξεπερνούν τα αρκετά είναι ἐστι, πολλά, Όσα όμως υπολείπονται των αρκετών είναι τὰ δὲ τῶν ἱκανῶν ἐλλείποντα ὀλίγα. λίγα. Για τον τύραννο, λοιπόν, τα πολλαπλάσια Τῷ οὖν τυράννῳ τὰ πολλαπλάσια ἧττον ἱκανά αποκτήματα αρκούν λιγότερο για την ἐστιν εἰς τὰ ἀναγκαῖα δαπανήματα ικανοποίηση των αναγκαίων δαπανών ἢ τῷ ἰδιώτῃ. απ ότι για τον απλό πολίτη. Ξενοφῶν, Ἱέρων 4, 6-9

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΡΗΜΑΤΑ ΣΕ ΑΩ/ -Ω 1. Να κάνετε εγκλιτική αντικατάσταση και να γράψετε το απαρέμφατο των ρημάτων γελᾷς και νικῶνται. ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ 2. Να αντιστοιχίσετε τους ακόλουθους ρηματικούς τύπους της στήλης Α με την κατάλληλη γραμματική αναγνώριση της στήλης Β. ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β 1. ἀγαπᾶτε Α. γ ενικ. ενεστώτα, προστακτικής, ενεργ. φωνής 2. ἐνίκων Β. α ενικ. παρατατικού, οριστικής, ενεργ. φωνής 3. γεννᾶται Γ. β ενικ. ενεστώτα, ευκτικής, μέσης φωνής 4. πηδᾶτω Δ. β πληθ. ενεστώτα, υποτακτικής, ενεργ. φωνής 5. τιμῷο Ε. γ ενικ. ενεστώτα, οριστικής, μέσης φωνής 3. Να γράψετε τους τύπους των ρημάτων που ζητούνται. i. β ενικού προστακτικής ενεστώτα, ε.φ. του ρ. σιωπάω, -ῶ: ii. γ πληθυντικού οριστικής ενεστώτα, ε.φ. του ρ. ἀποκτάω, -ῶ: iii. β ενικού οριστικής ενεστώτα, μ.φ. του ρ. κοιμάομαι, -ῶμαι: iv. γ ενικού υποτακτικής ενεστώτα, μ.φ. του ρ. αἰτιάομαι, -ῶμαι: v. γ πληθυντικού οριστικής παρατατικού, ε.φ. του ρ. δράω, -ῶ: Επιμέλεια: Νικόλαος Μινόπετρος (Φιλόλογος)

4 Η ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ Κείμενο - Μετάφραση Ἆρ οὖν ἂν ἐξαρκέσειεν ἡμῖν, Άραγε, λοιπόν, θα μας αρκούσε εἰ τήν τε πόλιν ἀσφαλῶς οἰκοῖμεν αν κατοικούσαμε με ασφάλεια την πόλη καὶ τὰ περὶ τὸν βίον εὐπορώτεροι γιγνοίμεθα και γινόμασταν στη ζωή μας πιο εύποροι καὶ τά τε πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ὁμονοοῖμεν και είχαμε μεταξύ μας ομόνοια καὶ παρὰ τοῖς Ἕλλησιν εὐδοκιμοῖμεν; και χαίραμε την εκτίμηση από τους Έλληνες; Ἐγὼ μὲν γὰρ ἡγοῦμαι τούτων ὑπαρξάντων Βεβαίως, εγώ θεωρώ ότι, αν γίνουν αυτά, τελέως τὴν πόλιν εὐδαιμονήσειν. η πόλη θα ευτυχήσει ολοκληρωτικά. Ὁ μὲν τοίνυν πόλεμος ἀπεστέρηκεν ἡμᾶς Ο πόλεμος, λοιπόν, μας στέρησε ἁπάντων τῶν εἰρημένων όλα τα προαναφερθέντα. καὶ γὰρ πενεστέρους ἐποίησεν Γιατί πράγματι, μας έκανε φτωχότερους καὶ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαβέβληκεν και μας έχει διαβάλει απέναντι στους Έλληνες καὶ πάντας τρόπους τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς. και με κάθε τρόπο μάς έχει ταλαιπωρήσει. Ἢν δὲ τὴν εἰρήνην ποιησώμεθα, [ ] Εάν, όμως, συνάψουμε ειρήνη, [ ] μετὰ πολλῆς μὲν ἀσφαλείας τὴν πόλιν θα κατοικήσουμε την πόλη με πολλή ασφάλεια, οἰκήσομεν, ἀπαλλαγέντες πολέμων καὶ κινδύνων καὶ αφού απαλλαγούμε από πολέμους και κινδύνους ταραχῆς, [ ] και διχόνοιες, [ ] καθ ἑκάστην δὲ τὴν ἡμέραν πρὸς εὐπορίαν και καθημερινά θα γινόμαστε πιο εύποροι, [ ] ἐπιδώσομεν, [ ] καλλιεργώντας άφοβα τη γη και πλέοντας στη ἀδεῶς γεωργοῦντες καὶ τὴν θάλατταν πλέοντες θάλασσα καὶ ταῖς ἄλλαις ἐργασίαις ἐπιχειροῦντες και ασχολούμενοι με τα άλλα επαγγέλματα, τα οποία έχουν τώρα εκλείψει εξ αίτιας του αἳ νῦν διὰ τὸν πόλεμον ἐκλελοίπασιν. πολέμου. Ὀψόμεθα δὲ τὴν πόλιν λαμβάνουσαν Θα δούμε επίσης την πόλη να αποκομίζει τὰς προσόδους διπλασίας μὲν ἢ νῦν, διπλάσια έσοδα από ό,τι τώρα μεστὴν δὲ γιγνομένην ἐμπόρων καὶ ξένων καὶ μετοίκων, ὧν νῦν ἐρήμη καθέστηκεν. συμμάχους ἕξομεν ἅπαντας ἀνθρώπους, οὐ βεβιασμένους, ἀλλὰ πεπεισμένους. και να γεμίζει από εμπόρους, ξένους και μετοίκους, από τους οποίους τώρα έχει ερημωθεί. Τὸ δὲ μέγιστον Και το σημαντικότερο θα έχουμε όλους τους ανθρώπους συμμάχους, όχι με το ζόρι, αλλά με τη θέλησή τους. Ἰσοκράτης, Περὶ εἰρήνης 19-21

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΡΗΜΑΤΑ ΣΕ -ΕΩ/ -Ω 1. Να κάνετε εγκλιτική αντικατάσταση και να γράψετε το απαρέμφατο των ρημάτων βοηθῇς και ἡγοῦνται. ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ 2. Να αντιστοιχίσετε τους ακόλουθους ρηματικούς τύπους της στήλης Α με την κατάλληλη γραμματική αναγνώριση της στήλης Β. ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β 1. βοηθῆτε Α. γ ενικ. ενεστώτα, προστακτικής, ενεργ. φωνής 2. ἐποίουν Β. α ενικ. παρατατικού, οριστικής, ενεργ. φωνής 3. ταλαιπωρεῖται Γ. β ενικ. ενεστώτα, ευκτικής, μέσης φωνής 4. πολεμεῖτω Δ. β πληθ. ενεστώτα, υποτακτικής, ενεργ. φωνής 5. ἀπολογοῖο Ε. γ ενικ. ενεστώτα, οριστικής, μέσης φωνής 3. Να γράψετε τους τύπους των ρημάτων που ζητούνται. i. β ενικού προστακτικής ενεστώτα, ε.φ. του ρ. ὁμιλέω, -ῶ: ii. γ πληθυντικού οριστικής ενεστώτα, ε.φ. του ρ. ναυμαχέω, -ῶ: iii. β ενικού οριστικής ενεστώτα, μ.φ. του ρ. ἀδικέομαι, -οῦμαι: iv. γ ενικού υποτακτικής ενεστώτα, μ.φ. του ρ. αἰτέομαι, -οῦμαι: v. γ πληθυντικού οριστικής παρατατικού, ε.φ. του ρ. φρονέω, -ῶ: Επιμέλεια: Νικόλαος Μινόπετρος (Φιλόλογος)

6 Η Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΞΗΜΕΡΩΝΕΙ Κείμενο Μετάφραση Μουσικὴν [ ] πᾶσι μὲν ἀνθρώποις ὄφελος (ἐστίν) Η άσκηση της μουσικής αποτελεί όφελος για ἀσκεῖν, όλους τους ανθρώπους, Ἀρκάσι δὲ καὶ ἀναγκαῖον. [ ] για τους Αρκάδες, όμως, και κάτι αναγκαίο. [ ] Παρὰ μόνοις γὰρ Ἀρκάσι πρῶτον μὲν Διότι μόνο στους Αρκάδες πρώτα πρώτα τα παιδιά συνηθίζουν από τη νηπιακή ηλικία να οἱ παῖδες ἐκ νηπίων ἐθίζονται ᾄδειν κατὰ νόμους τραγουδούν σύμφωνα με τους μουσικούς ρυθμούς τοὺς ὕμνους καὶ παιᾶνας, τους ύμνους και τους παιάνες, με τους οποίους ο κάθε λαός ξεχωριστά υμνεί οἷς ἕκαστοι ὑμνοῦσι κατὰ τὰ πάτρια πατροπαράδοτα τοὺς ἐπιχωρίους ἥρωας καὶ θεούς τους τοπικούς ήρωες και θεούς μετὰ δὲ ταῦτα [ ] πολλῇ φιλοτιμίᾳ χορεύουσι κατ και μετά απ αυτά, συμμετέχουν κάθε χρόνο με ἐνιαυτὸν τοῖς Διονυσιακοῖς αὐληταῖς ἐν τοῖς πολλή άμιλλα στη χορωδία, με τη συνοδεία των θεάτροις [ ]. αυλητών του Διονύσου μέσα στα θέατρα [ ]. Καὶ τῶν μὲν ἄλλων μαθημάτων οὐδὲν αἰσχρὸν ἡγοῦνται ἀρνηθῆναί τι μὴ γινώσκειν, Και όσον αφορά στα υπόλοιπα μαθήματα, δε θεωρούν καθόλου ντροπή να παραδεχθούν ότι δε γνωρίζουν κάτι, ως προς το τραγούδι, όμως, ούτε μπορούν να τήν γε μὴν ᾠδὴν οὔτ ἀρνηθῆναι δύνανται αρνηθούν κάτι τέτοιο, διὰ τὸ πάντας μανθάνειν κατ ἀνάγκην, επειδή όλοι το μαθαίνουν υποχρεωτικά, ούτε, εάν το παραδεχθούν, (μπορούν) να οὔθ ὁμολογοῦντες ἀποτρίβεσθαι διὰ τὸ τῶν απαλλαγούν απ αυτό, καθώς κάτι τέτοιο αἰσχρῶν παρ αὐτοῖς νομίζεσθαι τοῦτο. [ ] θεωρείται στα μέρη τους ντροπή. [ ] Ταῦτά τέ μοι δοκοῦσιν οἱ πάλαι παρεισαγαγεῖν Και μου φαίνεται πως οι παλιοί θέσπισαν αυτά (τα έθιμα και τους νόμους), οὐ τρυφῆς καὶ περιουσίας χάριν, όχι για να καλλιεργήσουν τη φιληδονία και την επίδειξη πλούτου, ἀλλὰ θεωροῦντες μὲν τὴν ἑκάστων αὐτουργίαν αλλ επειδή παρατηρούσαν από τη μια πλευρά το μόχθο του καθενός καὶ συλλήβδην τὸ τῶν βίων ἐπίπονον καὶ σκληρόν, και γενικά την επίπονη και σκληρή ζωή, θεωροῦντες δὲ τὴν τῶν ἠθῶν αὐστηρίαν, και βλέποντας παράλληλα την αυστηρότητα των ηθών, ἥτις αὐτοῖς παρέπεται διὰ τὴν τοῦ περιέχοντος η οποία επέρχεται σ αυτούς ως συνέπεια του ψυχρότητα καὶ στυγνότητα τὴν κατὰ τὸ πλεῖστον ἐν τοῖς τόποις ὑπάρχουσαν. ψύχους και της τραχύτητας που υπάρχει στο μεγαλύτερο μέρος του τόπου στον οποίο ζουν. Πολύβιος, Ἱστορίαι 4. 20.4-21.1

8 Η ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ Κείμενο Μετάφραση Λέγεται γοῦν ἐν Σικελίᾳ Λέγεται πράγματι ότι στη Σικελία (εἰ γὰρ καὶ μυθωδέστερόν ἐστιν, (γιατί αν μοιάζει περισσότερο με μύθο, ἀλλ ἁρμόσει καὶ νῦν ἅπασι τοῖς νεωτέροις θα είναι κατάλληλο να το ακούσουν και τώρα όλοι ἀκοῦσαι) οι νεότεροι) ἐκ τῆς Αἴτνης ῥύακα πυρὸς γενέσθαι δημιουργήθηκε από την Αίτνα ένα πύρινο ρυάκι τοῦτον δὲ ῥεῖν φασιν ἐπί τε τὴν ἄλλην χώραν, λένε πως αυτό κυλούσε στην υπόλοιπη περιοχή καὶ δὴ καὶ πρὸς πόλιν τινὰ τῶν ἐκεῖ και μάλιστα σε κάποια πόλη που κατοικείτο σε κατοικουμένων. εκείνα τα μέρη. Τοὺς μὲν οὖν ἄλλους ὁρμῆσαι πρὸς φυγήν, Όλοι οι άλλοι, λοιπόν, έσπευσαν να φύγουν τὴν αὐτῶν σωτηρίαν ζητοῦντας, επιζητώντας τη σωτηρία τους. Ένας, όμως, από τους νεοτέρους, βλέποντας τον ἕνα δέ τινα τῶν νεωτέρων, ὁρῶντα τὸν πατέρα πατέρα του πρεσβύτερον ὄντα καὶ οὐχὶ δυνάμενον ἀποχωρεῖν, που ήταν γέροντας να μην μπορεί να φύγει, ἀλλὰ ἐγκαταλαμβανόμενον ὑπὸ τοῦ πυρός, αλλά να παγιδεύεται μέσα στη φωτιά, ἀράμενον φέρειν. αφού τον πήρε στους ώμους του, τον μετέφερε. Φορτίου δ οἶμαι προσγενομένου καὶ αὐτὸς Παγιδεύτηκε, όμως, και αυτός για το λόγο, νομίζω, ἐγκατελήφθη. ότι προστέθηκε πάνω του βάρος. Ὅθεν δὴ καὶ ἄξιον θεωρῆσαι τὸ θεῖον, Από το γεγονός αυτό, οι θεοί τον θεώρησαν άξιο, ὅτι τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς εὐμενῶς ἔχει. καθώς ευνοούν τους ενάρετους άνδρες. Λέγεται γὰρ κύκλῳ τὸν τόπον ἐκεῖνον περιρρυῆναι τὸ πῦρ καὶ σωθῆναι τούτους μόνους, Γιατί λέγεται πως η λάβα κύλησε ολόγυρα περικυκλώνοντας το μέρος εκείνο με αποτέλεσμα να σωθούν μόνο αυτοί, από τους οποίους κι η περιοχή αποκαλείται μέχρι και τώρα ακόμη «ο τόπος των ευσεβών» ἀφ ὧν καὶ τὸ χωρίον ἔτι καὶ νῦν προσαγορεύεσθαι τῶν εὐσεβῶν χῶρον τοὺς δὲ ταχεῖαν τὴν ἀποχώρησιν ποιησαμένους όσοι, ωστόσο, έσπευσαν να φύγουν γρήγορα καὶ τοὺς ἑαυτῶν γονέας ἐγκαταλιπόντας και εγκατέλειψαν τους γονείς τους ἅπαντας ἀπολέσθαι. χάθηκαν όλοι. Λυκοῦργος, Κατὰ Λεωκράτους 95-96

9 Η ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΝΤΑΙ ΤΟΝ ΣΩΚΡΑΤΗ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ Κείμενο Μετάφραση Εἰ μέλλουσιν ἡμῖν ἐνθένδε εἴτε ἀποδιδράσκειν, Εάν, ενώ πρόκειται να δραπετεύσω από εδώ, εἴθ ὅπως δεῖ ὀνομάσαι τοῦτο, ή όπως αλλιώς πρέπει αυτό να ονομαστεί, ἐλθόντες οἱ νόμοι καὶ τὸ κοινὸν τῆς πόλεως ἐπιστάντες ἔροιντο έλθουν και σταθούν μπροστά μου οι νόμοι και το σύνολο των πολιτών, και με ρωτήσουν: Εἰπέ μοι, ὦ Σώκρατες, τί ἐν νῷ ἔχεις ποιεῖν; Πες μου, Σωκράτη, τι έχεις στον νου σου να κάνεις; Ἄλλο τι ἢ τούτῳ τῷ ἔργῳ ᾧ ἐπιχειρεῖς διανοῇ τούς τε νόμους ἡμᾶς ἀπολέσαι καὶ σύμπασαν τὴν πόλιν τὸ σὸν μέρος; Ἢ δοκεῖ σοι οἷόν τε ἔτι ἐκείνην τὴν πόλιν εἶναι καὶ μὴ ἀνατετράφθαι, Τι άλλο σκέφτεσαι να κάνεις πέραν απ αυτή την πράξη που επιχειρείς, να καταστρέψεις δηλαδή, όσο περνάει από το χέρι σου, εμάς τους νόμους και ολόκληρη την πόλη; Ή νομίζεις πως είναι δυνατόν να υπάρχει πια και να μην έχει καταλυθεί εκείνη η πόλη, ἐν ᾗ ἂν αἱ γενόμεναι δίκαι μηδὲν ἰσχύωσιν στην οποία δεν ισχύουν οι δικαστικές αποφάσεις ἀλλὰ ὑπὸ ἰδιωτῶν ἄκυροί τε γίγνωνται καὶ διαφθείρωνται; αλλά ακυρώνονται και καταργούνται από τους απλούς πολίτες; Τί ἐροῦμεν, ὦ Κρίτων, πρὸς ταῦτα καὶ ἄλλα τοιαῦτα; Τι θα πω, Κρίτωνα, σ αυτά και σε άλλα παρόμοια; Πολλὰ γὰρ ἄν τις ἔχοι, ἄλλως τε καὶ ῥήτωρ, εἰπεῖν Γιατί θα μπορούσε πολλά να πει κάποιος, και ιδιαίτερα ένας ρήτορας, ὑπὲρ τούτου τοῦ νόμου ἀπολλυμένου γι αυτόν τον νόμο που κινδυνεύει να χαθεί ὃς τὰς δίκας τὰς δικασθείσας προστάττει κυρίας εἶναι. ο οποίος ορίζει να είναι έγκυρες οι δικαστικές αποφάσεις. Ἢ ἐροῦμεν πρὸς αὐτοὺς ὅτι Ή μήπως θα πω σ αυτούς ότι «Ἠδίκει γὰρ ἡμᾶς ἡ πόλις καὶ οὐκ ὀρθῶς τὴν δίκην ἔκρινεν;» «Με αδίκησε η πόλη και δεν έβγαλε σωστή δικαστική απόφαση;» Ταῦτα ἢ τί ἐροῦμεν; Αυτά θα πω ή κάτι άλλο; Πλάτων, Κρίτων 50a-c

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 1. Κείμενο: «Η Ελένη και η καταστροφή της Τροίας» (Ενότητα 1). Μετάφραση του αποσπάσματος: «Πρίαμος, εἰ καὶ αὐτὸς αἱ τιμωρίαι παρὰ τῶν θεῶν». Πού αποδίδει ο Ηρόδοτος την αδυναμία των Τρώων να πείσουν τους Έλληνες ότι η Ελένη δεν βρισκόταν στα χέρια τους; Συντακτική αναγνώριση: φρενοβλαβής, σφετέροις, ταῦτα. Αναγνωρίστε και χαρακτηρίστε τις δευτερεύουσες προτάσεις στο παρακάτω χωρίο του κειμένου (είδος πρότασης, εισαγωγή, εκφορά, εξάρτηση, συντακτικός ρόλος): o «Εἰ ἐν Ἰλίῳ Ἑλένη ἦν Ἀλέξανδρος Ἑλένῃ συνοικεί.» 2. Να μεταφέρετε τα επίθετα στο συγκριτικό βαθμό διατηρώντας το γένος, τον αριθμό και την πτώση του τύπου που δίνεται: ἀληθής, σοφῷ, ἀγαθοῦ, μέγα. 3. μανθάνω: να σχηματίσετε το β ενικό πρόσωπο ενεργητικής φωνής του αορίστου β σε όλες τις εγκλίσεις (+ απαρέμφατο + μετοχή). 4. μένω: σχηματίστε το α ενικό και πληθυντικό της οριστικής μέλλοντα και αορίστου στην ενεργητική φωνή.