ΘΕΜΑ Α ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) 0 ΜΑΪΟΥ 016 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Για τις προτάσεις Α1 έως και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της πρότασης και, δίπλα, το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή επιλογή. Α1. Για την αντίδραση: Η (g) ΝΟ(g) Η Ο(g) Ν (g) η µέση ταχύτητα της αντίδρασης είναι υ = 0, mol L 1 s 1 και ο ρυθµός κατανάλωσης του H είναι: α. 0, mol L 1 s 1 β. 0,1 mol L 1 s 1 γ. 0, mol L 1 s 1 δ. 0, mol L 1 s 1. Α. ίνεται η ισορροπία: CO ( g) C( s) CO( g). H σωστή έκφραση για τη σταθερά ισορροπίας (c) είναι [CO] α. C= [CO ] β. [CO] C= [CO ][C] γ. [CO ][C] C= [CO] δ. C [CO] = [CO ] Α. Ποιο είναι το πλήθος των p ατοµικών τροχιακών του ατόµου 15 P που περιέχουν e στη θεµελιώδη κατάσταση; α. β. 5 γ. 6 δ. 9. Α. Σε ποια από τις παρακάτω ενώσεις ο αριθµός οξείδωσης του C έχει τιµή 0; α. CH O β. HCOOH γ. CO δ. CH OH. 1
A5. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράµµα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασµένη. α. Στις εξώθερµες αντιδράσεις ισχύει H < 0. β. Η ελάττωση της θερµοκρασίας ευνοεί τις ενδόθερµες αντιδράσεις. γ. Η ατοµική ακτίνα του 1 Mg είναι µεγαλύτερη από του 11 Na. ΘΕΜΑ Β δ. Στο µόριο του ο σ δεσµός µεταξύ 6 C και 17 Cl προκύπτει µε επικάλυψη sp p ατοµικών τροχιακών. ε. ιάλυµα που περιέχει CH NH 0,1 M και CH NH Cl 0,1 M αποτελεί ρυθµιστικό διάλυµα. Β1. Να µεταφέρετε στο τετράδιό σας σωστά συµπληρωµένες τις παρακάτω χηµικές εξισώσεις: α. NH CuO CH CH CH MnO H SO β. OH Β. Σε δοχείο θερµοκρασίας θ o C έχει αποκατασταθεί η ισορροπία: N ( g) H ( g) NH ( g), Η < 0 Τι θα συµβεί στην ποσότητα της NH και στην C της αντίδρασης, α. όταν αυξηθεί η θερµοκρασία στο δοχείο; β. όταν αυξηθεί ο όγκος του δοχείου υπό σταθερή θερµοκρασία; Να αιτιολογήσετε τις απαντήσεις σας. Μονάδες 6 (µονάδες ) (µονάδες ) (µονάδες ) Μονάδες 8 Β. Για το δείκτη ερυθρό του αιθυλίου µε p a = 5, η όξινη µορφή του έχει χρώµα κόκκινο και η βασική του κίτρινο. α. Προσθέτουµε µερικές σταγόνες του δείκτη σε 5 ml HCl 0,1 M. Τι χρώµα θα αποκτήσει το διάλυµα (µονάδα 1); Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας (µονάδες ). β. Στο διάλυµα του HCl προστίθεται σταδιακά υδατικό διάλυµα NaOH 0,1 M. Σε ποια περιοχή του ph θα αλλάξει χρώµα ο δείκτης; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (µονάδες )
Β. ίνονται τα στοιχεία: 11 Na, 17 Cl, 19. α. Να βρείτε τη θέση των παραπάνω στοιχείων στον περιοδικό πίνακα, δηλαδή την οµάδα, την περίοδο και τον τοµέα. (µονάδες ) ΘΕΜΑ Γ β. Να ταξινοµήσετε τα παραπάνω στοιχεία κατά αύξουσα ατοµική ακτίνα (µονάδα 1) και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας (µονάδες ). Γ1. ίνονται οι παρακάτω αντιδράσεις: Μονάδες 6 Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β, Γ,, Ε, Ζ, Η, Θ, Ι, Κ, Λ, Μ και C V H V O. Μονάδες 1 Γ. Να γράψετε τις χηµικές εξισώσεις πολυµερισµού: α. του 1, βουταδιενίου β. του ακρυλονιτριλίου (CH = CH CN). Μονάδες Γ. Ποσότητα προπινίου ίση µε 8g αντιδρά µε 6,7 L H µετρηµένα σε STP, παρουσία Ni ως καταλύτη. Όλη η ποσότητα του προπινίου και του H µετατρέπεται σε προϊόντα. Να βρείτε: α. τους συντακτικούς τύπους των προϊόντων της αντίδρασης (µονάδες ) β. τις ποσότητες των προϊόντων σε mol. (µονάδες 6) ίνονται A r C=1, A r H=1. Μονάδες 8
ΘΕΜΑ ίνονται τα υδατικά διαλύµατα: Υ1: NH 0,1 M µε pη=11 Υ: CΗ NH 1 M µε βαθµό ιοντισµού, α = %. 1. Να βρεθούν: α. ο βαθµός ιοντισµού της NH (µονάδες ) β. η Κ της NH και η Κ της CΗ NH (µονάδες ) γ. Ποια από τις δύο βάσεις είναι ισχυρότερη. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (µονάδες ) Μονάδες 8. Σε 00 ml του διαλύµατος Υ1 προσθέτουµε 00 ml υδατικού διαλύµατος HCl 0,05 Μ. Συµπληρώνουµε το διάλυµα µε νερό µέχρι τελικού όγκου 1L, χωρίς µεταβολή της θερµοκρασίας, οπότε λαµβάνεται διάλυµα Υ. Να υπολογιστεί το ph του διαλύµατος Υ. Μονάδες 7. Σε 10 ml του διαλύµατος Υ προσθέτουµε 00 ml υδατικού διαλύµατος HCl 0,05 M. Συµπληρώνουµε το διάλυµα µε νερό µέχρι τελικού όγκου 50 ml, χωρίς µεταβολή της θερµοκρασίας, οπότε λαµβάνεται διάλυµα Υ. Να υπολογιστεί το ph του διαλύµατος Υ. Μονάδες 6. Αναµιγνύουµε 100 ml διαλύµατος Y1 µε 100 ml υδατικού διαλύµατος HCOOH 0,1 Μ, χωρίς µεταβολή της θερµοκρασίας, οπότε λαµβάνεται διάλυµα Υ5. Η Κa (ΗCOOH) ισούται µε 10. Με βάση τα παραπάνω, αναµένεται το Υ5 να είναι όξινο, βασικό ή ουδέτερο; (µονάδες ) Αιτιολογήσετε την απάντησή σας (µονάδες ). Μονάδες ίνεται ότι: Όλα τα διαλύµατα βρίσκονται σε θερµοκρασία θ = 5 ο C. w = 10 1 Τα δεδοµένα του προβλήµατος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις.
ΘΕΜΑ Α ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) 0 ΜΑΪΟΥ 016 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. γ, Α. δ, Α. γ, Α. α, Α5. α) Σωστό β) Λάθος γ) Λάθος, δ) Λάθος, ε) Σωστό. ΘΕΜΑ Β Β1. α) NH CuO N Cu H O β) 5CH CH CH MnO H SO 5CH C CH MnSO SO 8H O OH Β. α. Η αύξηση της θερµοκρασίας ευννοεί τις ενδόθερµες αντιδράσεις, συνεπώς η θέση της χηµικής ισορροπίας µετατοπίζεται προς τα αριστερά. Άρα η ποσότητα της NH ελαττώνεται και η ελαττώνεται. C β. Η αύξηση του όγκου προκαλεί µετατόπιση της θέσης της χηµικής ισορροπίας προς τα περισσότερα mol αερίων συστατικών, δηλαδή προς τα αριστερά. Συνεπώς η ποσότητα της NH ελαττώνεται. Η C παραµένει αµετάβλητη διότι η θερµοκρασία δεν µεταβάλλεται. Β. Περιοχή ph για αλλαγή χρώµατος δείκτη. ph pa=5 6 α) 1 HCl C 1 = 0,1 M V = 0,5 L Βρίσκω το ph του 1. O 5
Μ HCl H O HO Cl αρχ 0,1 τελ. 0,1 0,1 Άρα HO = 0,1 M, άρα ph 1 = 1. Το ph = 1 βρίσκεται στην περιοχή που ο δείκτης έχει χρώµα κόκκινο. β) Αν στο 1 προσθέσουµε σταδιακά διάλυµα NaOH 0,1 M τότε το ph του τελικού διαλύµατος θα αυξάνεται σταδιακά. Μέχρι την τιµή ph δ/τος = το τελικό δ/µα θα έχει χρώµα κόκκινο. Αν συνεχίσουµε την προσθήκη διαλύµατος NaOH τότε στην περιοχή ph δ/τος από µέχρι ph δ/τος = 6 θα παρατηρώ ένα ενδιάµεσο χρώµα µεταξύ του κόκκινου και κίτρινου και από το ph δ/τος = 6 και µετά θα βλέπω µόνο το κίτρινο χρώµα. Β. α. Ηλεκτρονιακές οµές Na 1s s p 6 s 1 τοµέας s, οµάδα ΙΑ ή 11 1η, περίοδος η 17 C 1s s p s p l 6 5 τοµέας p, οµάδα VIΙΑ ή 17η, περίοδος η 1s s p 6 s p 6 s 1 τοµέας s, οµάδα ΙΑ ή 19 1η, περίοδος η β. Κατά µήκος µίας περιόδου η ατοµική ακτίνα ελαττώνεται από τα αριστερά προς τα δεξιά. Άρα το 11 Na έχει µεγαλύτερη ατοµική ακτίνα από το 17 Cl. Σε µία οµάδα του περιοδικού πίνακα η ατοµική ακτίνα αυξάνεται καθώς προχωράµε από πάνω προς τα κάτω. Άρα το 19 έχει µεγαλύτερη ατοµική άρα R < R < R ακτίνα από το 11 Na. Cl Na 11 Na 17 Cl 19 6
ΘΕΜΑ Γ Γ1. CH (Α) CH OH (Β) CHCH COONa (Γ) CH = CH ( ) CH CH Cl Cl (Ε) HC CH (Ζ) CH CH O (Η) CHCOONH (Θ) CH CH Cl (Ι) CHCH C N (Κ) CHCH COOH CH CH CH NH (Λ) (Μ) CHCH CH NH CHCHCOO άρα ο αρχικός εστέρας είναι CHCH COOCH CH Γ. 1, βουταδιένιο: CH= CH CH= CH α. ν. CH = CH CH = CH πολυµερισµός [ CH CH = CH CH ] ν πολυµερισµός ν. CH = CH CH CH CN CN v β. Γ. α) Προπίνιο: C H, n n CH H Mr = 0 CH m 8 = = = 0, mol Mr 0 V 6,7 = = = 0, mol Vm, 7
(mol) C H H C H Ni 6 Αρχικά 0, 0, Αντιδ./Παρ. 0, 0, 0, Τελικά 0,1 0, ΘΕΜΑ 1. (mol) C H H C H Αρχικά 0, 0,1 Αντιδ./Παρ. 0,1 0,1 0,1 Τελικά 0,1 0,1 Ni 6 8 Συνεπώς τα προϊόντα της αντιδράσεως είναι: C H 6 ή CH CH = CH C H 8 ή CH CH CH β) 0,1 mol προπένιο, C H 6 0,1 mol προπάνιο, C H 8 NH H O NH OH α. β. (0,1 x)m xm xm ph=11 οπότε poh= = = 10 Άρα ο βαθµός ιονισµού της NH είναι: a x 10 0,1 0,1 = = = 10. NH NH OH 10 10 = = 0,1 10 [ NH ] OH x M =10 5 CHNH H O CHNH OH (0,1 y)m ym ym y y a = 0,0 = y = 10 1 1 10 10 = = 10 CH NH = CH [ ] NH CH NH 1 10 CH NH OH γ. CH NH NH. 5 10 = > 10 = > CH NH NH 8
. V / = 1L διαλ τος. Vδιαλ/το; η ΝΗ = C V = 0,1 0, = 0,0 mol η HCl = C V = 0,05 0, = 0,01 mol Η NH αντιδρά µε το ΗCl: NH HCl NH Cl 0,0 0,01 - Αρχικά (mol) 0,01 0,01 Αντιδρούν 0,01 Παράγονται 0,01-0,01 Τελικά η 0,01 CNH = = = 0,01 M V 1 η 0,01 CNH 0,01 Cl= = = M V 1 Το διάλυµα είναι ρυθµιστικό, οπότε ισχύει: NH 0,01 poh = p log = 5 log poh = 5 NH 0,01 Οπότε ph= 9. = 50mL / 0,5 L n CHNH = C V = 1 0,01 = 0,01 mol n HCl = C V = 0,05 0, = 0,01 mol CΗ ΝΗ H αντιδρά µε το HCl: CH NH HCl CH NH Cl 0,01 0,01 Αρχικά (mol) 0,01 0,01 Αντιδρούν 0,01 Παράγονται 0,01 Τελικά n 0,01 C CHNHCl= = = 1/ 5 M V 0,5 Το CH NH Cl διίσταται: CΗ ΝΗ Cl CΗ ΝΗ Cl M ; = M ; = M 1 1 1 5 5 5 C l / HCl : ισχυρό οξύ CHNH / CHNH : ασθενής βάση Το CΗΝΗ ιοντίζεται CΗ ΝΗ H O CΗ ΝΗ H O 1 ( 5 ) z M z M z M 9
α CHNH 1 5 [ CH NH ] w HO = = CH CHNH NH 1 10 z = z = = = 10 z. V δ/τος =100 100 =00 ml / 0, L n = C V = 0,1 0,1 = 0,01 mol NH 6 HO 10 M / ph 6 n ΗCOOH = C V = 0,1 0,1 = 0,01 mol Η NH αντιδρά µε το HCOOH. NH HCOOH HCOONH 0,01 0,01 Αρχικά (mol) 0,01 0,01 Αντιδρούν 0,01 Παράγονται 0,01 Τελικά n 0,01 CHCOONH = = = 0,05 M V 0, Το HCOOΝH διίστανται: HCOONH HCOO NH 0,05 M ; = 0,05 M ; = 0,05 M άρα οι συγκεντρώσεις των ιόντων είναι ίσες HCOO / HCOOH : ασθενές NH / NH : ασθενές NH = 10 a HCOOH 5 Το HCOO ιοντίζεται: HCOO H O HCOOH OH Το NH ιοντίζεται: NH H O NH H O Κ 10 = = = 10 1 w HCOO Κ a 10 HCOOH Κ 10 = = = 10 1 w a NH 5 Κ 10 NH Αφού C = C και HCOO NH HCOO α NH 9 10 Κ < Κ H O > OH Άρα το διάλυµα θα είναι όξινο. = 10 10