ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 02/05/12

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 02/05/12 Παρόντες Ε. Παπαδάκη, Καθηγήτρια Α. Καραντάνας, Αν. Καθηγητής Γ. Κοντάκης, Αν. Καθηγητής Π. Αγγουριδάκης, Επίκ. Καθηγητής Ε. Παπακωνσταντή, Επίκ. Καθηγήτρια Ε. de Bree, Επίκ. Καθηγητής Ι. Δαλέζιος, Επίκ. Καθηγητής Χ. Τσατσάνης, επίκ. Καθηγητής Ι. Σουγκλάκος, Λέκτορας Μ. Δερμιτζάκη, Γραμματέας Τμήματος Δ. Λακιωτάκη, Φοιτήτρια Π-Αθ. Γεωργής, Φοιτητής Χ. Κουτσερίμπας, Φοιτητής Θέματα ημερησίας διάταξης 1. Εκπαιδευτικά Θέματα 2. Διάφορα Θέμα 1 ο : «Εκπαιδευτικά Θέματα» Α. Εκκρεμότητες Βασικών και Προκλινικών Μαθημάτων Η κ. Παπαδάκη πληροφορεί ότι εξακολουθεί να υπάρχει εκκρεμότητα με την Βιοστατιστική όπου οι διδάσκοντες θέλουν συνολικά 50 ή 60 ΩΔΕ αλλά σε 2 εξάμηνα. Δηλώνει ότι πρέπει να επιμείνει η επιτροπή σε μία Βιοστατιστική. Όσον αφορά την εκκρεμότητα στην Επιδημιολογία ο κ. Καραντάνας ενημερώνει ότι μίλησε με τον κ. Ν. Τζανάκη και τον κ. Χ. Λιονή και διαπίστωσε ότι η Κλινική Επιδημιολογία είναι άλλο γνωστικό αντικείμενο που προϋποθέτει γνώση από νοσολογικές οντότητες και ότι το 4 ο εξάμηνο είναι νωρίς. Η κ. Παπαδάκη αναφέρει ότι έλαβε από τον κ. Τζανάκη επιστολή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου όπου αναλύονται οι απόψεις του για τα μαθήματα της υπευθυνότητάς του την οποία παραθέτει: Κα Παπαδάκη, Σχετικώς με το αίτημα της έκφρασης γνώμης για την επιχειρούμενη αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών θα πρέπει να σας ενημερώσω για τα εξής: 1. Μόλις πριν 2 χρόνια μετά από πρόταση του Τομέα Κοινωνικής Ιατρικής, κατόπιν εισήγησης μου, το αρχικό μάθημα Επιδημιολογία-Δημόσια Υγεία Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 1

διάρκεια 60 ωρών του 6ου εξαμήνου διασπάστηκε στα 2 σημερινά μαθήματα, Εισαγωγή στην Επιδημιολογία στο 4ο εξάμηνο- 30 ώρες (2 ΔΜ) και Κλινική Επιδημιολογία στο 8ο εξάμηνο - 15 ώρες (ΔΜ 1). 2. Το σκεπτικό της προταθείσας τότε αναδιάρθρωσης βασίστηκε στο γεγονός ότι ορισμένες έννοιες της Κλινικής Επιδημιολογίας κυρίως, απαιτούσαν κάποιες minimum γνώσεις νοσολογίας για να εμπεδωθούν τις οποίες οι φοιτητές δεν κατείχαν. 3. Πάρθηκε επίσης υπόψη η διάρθρωση των προπτυχιακών σπουδών διαφόρων σχολών κυρίως του εξωτερικού. 4. Η μείωση των ωρών από 60 σε συνολικά 45 (30+15) αντανακλούσε την θέληση μας για αλλαγή και αναπροσαρμογή στα νέα δεδομένα διδασκαλίας με την πρσθήκη κυρίως κάποιων ασκήσεων στο σπίτι και μείωση των από έδρας παραδόσεων. 5. Η αλλαγή αυτή εφαρμοζόμενη από το ακδημαϊκό έτος 2009-10 δημιούργησε μια σειρά διοικητικών παρενεργειών, κυριότερη από τις οποίες ήταν ο διαχωρισμός φοιτητών προηγούμενων ετών υπόχρεων στην παλιά ύλη του μαθήματος και νέων φοιτητών. Κατέστη αναγκαία η θέσπιση εξετάσεων σε διαφορετική ύλη και διπλά θέματα. Τώρα μετά από 2 χρόνια εφαρμογής της αναμόρφωσης η κατάσταση αυτή χωρίς να έχει εξαλειφθεί έχει σαφώς βελτιωθεί. 6. Η θέληση σας για νέα αναδιάρθρωση του προγράμματος σπουδών σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, παρότι πιθανότατα αναγκαία, νομίζω ότι πρέπει να λάβει υπόψη της αφενός ότι μόλις πριν 2 χρόνια έγινε η προηγούμενη αλλαγή αλλά και το γεγονός ότι το μάθημα για να είναι αφομοιώσιμο από τους φοιτητές μας θα πρέπει να διδάσκεται σε εξάμηνο μετά το 6 ο τουλάχιστον. 7. Αν επικρατήσει η άποψη της εκ νέου ενοποίησης του μαθήματος μια καλή εναλλακτική πρόταση θα είναι να μειωθούν οι διδακτικές ώρες σε 30 (20 Εισαγωγή στην Εισαγωγική στην Επιδημιολογία - Δημόσια Υγεία & 10 Κλινική Επιδημιολογία), να παραμείνουν οι 3 ΔΜ (2+1) και η διδασκαλία να πραγματοποιείται στο 8ο ή 9ο εξάμηνο. Την απάντηση μου επισυνάπτω στο Δ/ντή του Τομέα Κοινωνικής Ιατρικής & στα μέλη ΔΕΠ και διδάσκοντες του μαθήματος ώστε να είναι ενήμεροι αυτής της διαβούλευσης. Με βάση την επιστολή και την καλή διάθεση του κ. Τζανάκη η κ. Παπαδάκη εισηγείται την ενοποίηση των μαθημάτων της Επιδημιολογίας σε 30 ΩΔΕ στο 6 ο εξάμηνο. Τα μέλη της Επιτροπής συμφωνούν ομόφωνα. Β. Κλινικά Μαθήματα Ο κ. Σουγκλάκος ενημερώνει ότι έγιναν πολλαπλές συναντήσεις της ομάδας για τα κλινικά μαθήματα και παρουσιάζει την εισήγηση της ομάδας. Σκοπός της Προπτυχιακής Κλινικής Εκπαίδευσης Η Ομάδα Εργασίας θεωρεί ότι κατά τη διάρκεια της Κλινικής Άσκησης στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης ο φοιτητής θα πρέπει να Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 2

αποκτά όλες τις απαραίτητες θεωρητικές γνώσεις (knowledge) και κλινικές δεξιότητες (skills) ώστε να είναι ικανός να λειτουργήσει με επάρκεια και ασφάλεια σαν Αγροτικός Ιατρός ή νέος ειδικευόμενος σε οποιασδήποτε Ιατρική Ειδικότητα στον Ελληνικό ή Διεθνή χώρο. Για επιτευχθεί ο βασικός αυτός στόχος απαιτείται η υιοθέτηση ενός τρόπου διδασκαλίας αλλά και εξέτασης που θα επικεντρώνει στην κατανόηση των βασικών συνδρόμων και κλινικών οντοτήτων και στον τρόπο διάγνωσης και επίλυσης των βασικών και πλέον συχνών βιοϊατρικών προβλημάτων. Επιπρόσθετα, αναγνωρίζοντας ότι η άσκηση της ιατρικής σήμερα διαφοροποιείται όλο και περισσότερο από την Ιπποκράτειο θεωρία της «Ιατρικής Τέχνης» και μεταβάλλεται σε «θετική» επιστήμη, η προπτυχιακή κλινική εκπαίδευση θα πρέπει να παρέχει επιπλέον: 1. Γενικότερη εγκυκλοπαιδική γνώση (scientific knowledge) όλου του φάσματος της Ιατρικής 2. Βασικές γνώσεις για την αναζήτηση βιβλιογραφικών πηγών γνώσεων για ενίσχυση της κατ ιδία μελέτης (self-directed learning). 3. Πληροφορίες για τις εξελίξεις στην έρευνα προς όφελος της διάγνωσης και θεραπείας βασικών νοσολογικών οντοτήτων. 4. Κατανόηση της μοριακής βάσης της νοσολογικής διαταραχής και της θεραπευτικής παρέμβασης. Κλινική Άσκηση i. Βασικοί εκπαιδευτικοί στόχοι κατά τη διάρκεια της Κλινικής Άσκησης Οι απόφοιτοι Ιατρικής θα πρέπει να έχουν την ικανότητα: 1. Να εξετάζουν έναν ασθενή και συγκεκριμένα να Πάρουν ένα ιστορικό Κάνουν κλινική εξέταση Κάνουν κλινικές κρίσεις και να πάρουν κλινικές αποφάσεις Δώσουν εξηγήσεις και συμβουλές Προσφέρουν σιγουριά και υποστήριξη Εκτιμήσουν την ψυχική κατάσταση του ασθενούς 2. Να αξιολογούν και να διαχειρίζονται κλινικές περιπτώσεις. Συγκεκριμένα να Αναγνωρίζουν και να αξιολογούν τη σοβαρότητα κλινικών περιπτώσεων Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 3

Παραγγέλλουν κατάλληλες εργαστηριακές εξετάσεις και να ερμηνεύουν τα αποτελέσματά τους Κάνουν διαφορική διάγνωση Διαπραγματεύονται με τον ασθενή κι αυτούς που τον φροντίζουν ένα κατάλληλο πλάνο διαχείρισης Προσφέρουν φροντίδα στον ασθενή τελικού σταδίου Διαχειρίζονται χρόνιες νόσους 3. Παρέχουν άμεση φροντίδα σε επείγουσες περιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένων των Πρώτων Βοηθειών και της ανάνηψης. Επίσης θα πρέπει να Αναγνωρίζουν και αξιολογούν οξέα & επείγοντα ιατρικά προβλήματα Αντιμετωπίζουν οξέα & επείγοντα ιατρικά προβλήματα Προσφέρουν βασικές Πρώτες Βοήθειες Προσφέρουν βασική υποστήριξη της ζωής (basic life support) και καρδιοαναπνευστική ανάνηψη σύμφωνα με τις τρέχουσες Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες Προσφέρουν προχωρημένη υποστήριξη της ζωής (advanced life support) σύμφωνα με τις τρέχουσες Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες Προσφέρουν φροντίδα σε τραυματία (trauma care) σύμφωνα με τις τρέχουσες Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες 4. Συνταγογραφούν φάρμακα. Συγκεκριμένα θα πρέπει να Ταιριάζουν τα κατάλληλα φάρμακα και άλλες θεραπείες στην κάθε κλινική περίπτωση Επανεξετάζουν την καταλληλότητα της φαρμακευτικής αγωγής και των άλλων θεραπειών και να αποτιμούν τα ενδεχόμενα οφέλη και κινδύνους Αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν τις παρενέργειες 5. Διενεργούν πρακτικούς χειρισμούς όπως για παράδειγμα να: Μετρούν την πίεση του αίματος Φλεβοκεντούν / Λαμβάνουν φλεβικό αίμα / Τοποθετούν φλεβοκαθετήρα Χορηγούν ενδοφλέβια θεραπεία και να χρησιμοποιούν συσκευές έγχυσης Κάνουν υποδόριες και ενδομυϊκές ενέσεις Χορηγούν οξυγόνο Συρράβουν ένα θλαστικό τραύμα Κάνουν μετάγγιση αίματος Τοποθετούν καθετήρα στην ουροδόχο κύστη Τοποθετούν ρινογαστρικό καθετήρα Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 4

Κάνουν ηλεκτροκαρδιογράφημα 6. Επικοινωνούν αποτελεσματικά σε ιατρικό περιβάλλον και συγκεκριμένα να Επικοινωνούν με τους ασθενείς Επικοινωνούν με τους συνεργάτες Ανακοινώνουν δυσάρεστα νέα (breaking bad news) Επικοινωνούν με τους συγγενείς των ασθενών Παίρνουν μια συγκατάθεση μετά από ενημέρωση 7. Εφαρμόζουν τους νομικούς κανόνες καθώς και τους κανόνες Ηθικής και Δεοντολογίας στην ιατρική πρακτική και συγκεκριμένα να Τηρούν την εμπιστευτικότητα (ιατρικό απόρρητο) Πιστοποιούν το θάνατο και να ξέρουν πότε να ζητήσουν νεκροψία/ αυτοψία Εφαρμόζουν την εθνική και Ευρωπαϊκή νομοθεσία στην κλινική φροντίδα 8. Αξιολογούν τις ψυχολογικές και κοινωνικές πτυχές της νόσου ενός ασθενή και συγκεκριμένα να Αξιολογούν τους ψυχολογικούς παράγοντες στην εκδήλωση των ασθενειών και στις συνέπειές τους Αξιολογούν τους κοινωνικούς παράγοντες στην εκδήλωση των ασθενειών και στις συνέπειές τους Ανιχνεύουν το στρες που σχετίζεται με τις αρρώστιες Ανιχνεύουν την κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών και την εξάρτηση 9. Εφαρμόζουν τις αρχές, τις δεξιότητες και τις γνώσεις της αποδεικτικής ιατρικής και συγκεκριμένα να Εφαρμόζουν την τεκμηρίωση/ ένδειξη/απόδειξη στην ιατρική πρακτική Καθορίζουν και φέρουν σε πέρας μια κατάλληλη βιβλιογραφική αναζήτηση Αξιολογούν κριτικά τη δημοσιευμένη ιατρική βιβλιογραφία 10. Χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τις πληροφορίες και την τεχνολογία πληροφορικής και συγκεκριμένα Κρατούν ακριβή και πλήρη ιατρικά/ κλινικά αρχεία Χρησιμοποιούν ηλεκτρονικούς υπολογιστές Αποκτούν πρόσβαση σε πηγές πληροφοριών Αποθηκεύουν και να ανακτούν πληροφορίες Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 5

11. Εφαρμόζουν τις επιστημονικές αρχές, μεθόδους και γνώσεις στην ιατρική πρακτική και έρευνα 12. Προάγουν την υγεία, να ασχολούνται με τα προβλήματα υγείας του πληθυσμού και να εργάζονται αποτελεσματικά σε ένα σύστημα φροντίδας υγείας και πρόνοιας. Συγκεκριμένα να Εφαρμόζουν μέτρα αποτροπής της εξάπλωσης μολυσματικών νόσων Αναγνωρίζουν τις δικές τους ανάγκες υγείας και διασφαλίζουν ότι τα δικά τους προβλήματα υγείας δεν παρεμβαίνουν στις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις Παίρνουν μέρος σε δραστηριότητες προαγωγής της υγείας σε ατομικό και πληθυσμιακό επίπεδο. ii. Διαπιστώσεις Προβλήματα Κλινικής Άσκησης Υπάρχει συμφωνία ότι, ήδη, το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών προβλέπει αρκετό χρόνο για την εκπαίδευση των φοιτών «παρά την κλίνη του ασθενούς». Ωστόσο, υπάρχουν αρκετά ποιοτικά προβλήματα όπως: Απουσία βασικών κανόνων εναρμονισμένης διδασκαλίας Ετερογένεια στην εκπαίδευση και στους στόχους Έναρξη Κλινικής Άσκησης από φοιτητές χωρίς να έχει διασφαλιστεί η προαπαιτούμενη γνώση λόγω της μέχρι πρότινος μη-τήρησης των γενικών και ειδικών προαπαιτουμένων μαθημάτων Ανεπαρκής έκθεση των φοιτητών στην Κλινική κατά το 7 ο και 8 ο εξάμηνο Έλλειμμα στη εκμάθηση κλινικών δεξιοτήτων Έλλειμμα στη διδασκαλία της διαγνωστικής προσέγγισης Ανεπαρκής έκθεση των φοιτητών στην «Ιατρική βασιζόμενη στις ενδείξεις» Απουσία παρακολούθησης φοιτητή από ειδικευόμενο-νέο ειδικευμένο Ανεπαρκής συμμετοχή των μελών ΔΕΠ στην διδασκαλία Έλλειμμα διδασκαλίας στη «ολιστική προσέγγιση» του ασθενούς Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 6

Έλλειψη ελέγχου για την τήρηση του προγράμματος αλλά και διαδικασιών διασφάλισης και ελέγχου της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης. iii. Γενικές Προτάσεις 1. Είναι γενική διαπίστωση ότι η από αμφιθεάτρου διδασκαλία των Κλινικών Μαθημάτων κατά των 7 ο και 8 ο εξάμηνο αφαιρεί από τους φοιτητές κάθε δεξιότητα που απέκτησαν κατά την Προπαιδευτική Άσκηση. Έτσι, ενώ σύμφωνα με τους διεθνείς στόχους κατά την διάρκεια της Κλινικής Άσκησης ο φοιτητής θα πρέπει να ασκηθεί στη λεπτομερή κλινική εξέταση, στη διαφορική διαγνωστική και στον προγραμματισμό των εξετάσεων που θα οδηγήσουν στην τελική διάγνωση, στο Τμήμα μας γίνεται ουσιαστικά επανεκπαίδευση των φοιτητών στην λήψη ιστορικού και στην αδρή κλινική εξέταση. Για την εξασφάλιση συνεχούς χρόνου «έκθεσης των φοιτητών στην Κλινική» εφαρμόστηκε πιλοτικά η διδασκαλία του 1/3 των διδακτικών ωρών της Παθολογίας Γ «παρά την κλίνη του ασθενούς» με τους φοιτητές κατανεμημένους σε μικρές ομάδες. Προτείνεται η επέκταση του τρόπου αυτού διδασκαλίας και στα υπόλοιπα κλινικά μαθήματα κορμού (Παθολογία Β, Χειρουργική Β και Γ, Παιδιατρική) ώστε να εξασφαλίζεται μεγαλύτερη έκθεση των φοιτητών στην Κλινική. Ήδη, έχει κατατεθεί πρόγραμμα κλινικο-φροντιστηριακών μαθημάτων στην διδασκαλία της Ορθοπεδικής. Προτείνονται, επίσης, εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας με «μεταφορά» της ατμόσφαιρας της Κλινικής στο Αμφιθέατρο. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί με: (α) προβολή βίντεο με εκπαιδευτικές διαγνωστικές συνεντεύξεις με αντιπροσωπευτικούς τύπους ασθενών, (β) παρουσίαση κλινικών σεναρίων ασθενών που θα αντιστοιχούν στο μάθημα της ημέρας. Προκειμένου να αποκτήσουν οι φοιτητές ευχέρεια στις διαδικαστικές-γραφειοκρατικές εργασίες που εφαρμόζονται στο ΠαΓΝΗ, προτείνεται η υλοποίηση ενός Προγράμματος προετοιμασίας και προσανατολισμού (orientation) των φοιτητών που ολοκληρώνουν 8 ο εξάμηνο. Το πρόγραμμα θα υλοποιείται στην αρχή του Ακαδημαϊκού Έτους, θα έχει διάρκεια 2 εβδομάδων και ο σκοπός του θα είναι να προετοιμάσει τους φοιτητές καλύτερα για την Κλινική Άσκηση εξοικειώνοντάς τους με τον τρόπο λειτουργίας του Νοσοκομείου. 2. Αυστηρή τήρηση του θεσμού των Γενικών και Ειδικών Προαπαιτούμενων για την έναρξη της Κλινικής Άσκησης σύμφωνα με την πρόσφατη Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 7

απόφαση του τμήματος. Ο έλεγχος θα γίνεται από την ΕΠΣ σε συνεργασία με τις Γραμματείες των Τομέων και τους Υπευθύνους της Κλινικής Άσκησης στην αρχή κάθε εξαμήνου. 3. Εναρμόνιση των διαδικασιών, των στόχων και της εξέτασης της Κλινικής Άσκησης μεταξύ των Τομέων και των Κλινικών με διατήρηση, ωστόσο, των ιδιαιτεροτήτων κάθε αντικειμένου. Για αυτό το λόγο θα πρέπει να καθοριστούν με σαφήνεια και να περιέχονται στο πρόγραμμα της Κλινικής Άσκησης όχι μόνο οι βασικές κλινικές δεξιότητες αλλά και βασικές κλινικές οντότητες στις οποίες θα πρέπει απαραιτήτως να εκπαιδευτούν οι φοιτητές ανά γνωστικό αντικείμενο με κριτήριο: (α) την συχνότητα του νοσήματος, (β) την σημασία του για την υγεία του ατόμου ή της κοινότητος, (γ) την δυνατότητα πρόληψης ή ανίχνευσης, (δ) την συμβολή του στην κατανόηση ομάδας νοσημάτων (πρότυπη νόσος). Προκειμένου να διασφαλιστούν οι παραπάνω στόχοι, προτείνεται να δημιουργηθεί από κάθε Κλινική που συμμετέχει στην Κλινική Άσκηση ένα κείμενο (syllabus) που θα περιγράφει τους στόχους, τις διαδικασίες της άσκησης και τις υποχρεώσεις των φοιτητών. Το κείμενο αυτό προτείνεται να δημιουργηθεί με βάση το πρότυπο που επισυνάπτεται, να είναι δίγλωσσο (Ελληνικά και Αγγλικά) ώστε να μπορεί να χρησιμοποιείται από τους φοιτητές που διακινούνται μέσω του προγράμματος Erasmus και να αναρτηθεί στον δικτυακό ιστοτόπο του Τμήματος. 4. Η Κλινική Άσκηση θα πρέπει αρχικά να ενισχύει την εξατομικευμένη παρακολούθηση (shadowing) κάθε φοιτητή από ειδικευόμενο ή νεαρό ειδικευμένο. Η εμπειρία έχει καταδείξει ότι οι φοιτητές είναι ιδιαίτερα ευχαριστημένοι με αυτήν την προσωπική σχέση. Η βαθμολόγηση του επιβλέποντος ιατρού να προσμετρείται στην τελική αξιολόγηση του φοιτητή. Ο τελικός, ωστόσο, στόχος της Κλινικής Άσκησης, τουλάχιστον στην Παθολογία, Χειρουργική και Παιδιατρική θα πρέπει να είναι η ενεργός συμμετοχή των φοιτητών στην διαδικασία εισαγωγής του ασθενούς στο Νοσοκομείο, προγραμματισμού των εξετάσεών του, παρακολούθηση της νοσηλείας και επίκρισης εξόδου (subinterniship). 5. Να εξασφαλίζεται η ενεργός παρουσία των φοιτητών στα Εξωτερικά Ιατρεία, Τακτικά και Έκτακτα, της Κλινικής που παρακολουθούν καθώς και η ενεργός συμμετοχή τους στις Εφημερίες. Προτείνεται οι ασκούμενοι φοιτητές να εφημερεύουν τουλάχιστον μία και το πολύ δύο ημέρες ανά εβδομάδα σε κάθε Κλινική (μέχρι τις 11.00 μμ) και να παρακολουθούν ένα Τακτικό Ιατρείο στην Κλινική που ασκούνται. Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 8

6. Να δημιουργηθεί κοινό φυλλάδιο παρακολούθησης και καταγραφής (logbook) των κλινικών δεξιοτήτων που πρέπει απαραιτήτως να αποκτά ο φοιτητής κατά την διάρκεια της άσκησης του σε κάθε Κλινική. Προτείνεται να χρησιμοποιηθεί προτυποποιημένο έντυπο παρακολούθησης και καταγραφής το οποίο θα συμπληρωθεί με τις δεξιότητες που θεωρεί απαραίτητες η κάθε Κλινική. Το έντυπο προτείνεται να είναι δίγλωσσο (Ελληνικά και Αγγλικά) ώστε να μπορεί να χρησιμοποιείται από τους φοιτητές που διακινούνται μέσω του προγράμματος Erasmus και να αναρτηθεί στον δικτυακό ιστοτόπο του Τμήματος. 7. Να καθιερωθεί ενιαίο σύστημα αξιολόγησης της Κλινικής Άσκησης (ανά αντικείμενο) που να αποσκοπεί στην καταγραφή και αξιολόγηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και στη συνεχή βελτίωσή της παρεχόμενης γνώσης. 8. Προτείνεται η συστηματική ενίσχυση με συμμετοχή μελών ΔΕΠ της εβδομαδιαίας κλινικοπαθολογικής συζήτησης και η οργάνωση της συζήτησης με βάση την Ιατρική βασιζόμενη στις ενδείξεις σε κάθε μείζονα τομέα (Παθολογίας, Χειρουργικής, Μητέρας-Παιδιού). Η εβδομαδιαία αυτή συνάντηση θα πρέπει να αποτελεί βασικό μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας και η παρουσία των μελών ΔΕΠ θα πρέπει να αξιολογείται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Προτείνεται, επίσης, η καθιέρωση διατομεακής και ενδεχομένως διανοσοσκομειακή παρουσίαση ιστορικών ασθενών για κλινικοπαθολογική συζήτηση. 9. Η ΕΠΣ προτείνει την θεσμοθέτηση Επιτροπής παρακολούθησης της Κλινικής Άσκησης η οποία θα είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο της τήρησης του προγράμματος (auditing) και την καταγραφή των παραλείψεων και των υπερβάσεων από πλευράς φοιτητών και μελών ΔΕΠ. 10.Η αξιολόγηση της Κλινικής Άσκησης από τους φοιτητές αποτελεί προϋπόθεση για την εξασφάλιση της ποιότητάς της. Η ΕΠΣ θα επιμείνει στην συστηματική παρουσίαση του οφέλους αυτής της διαδικασίας στους φοιτητές. Η έγκαιρη ανάλυση των αξιολογήσεων στο τέλος του Ακαδημαϊκού έτους, η δημόσια ανάρτηση των αποτελεσμάτων και η υποβολή προτάσεων για επίλυση των προβλημάτων αποτελούν υποχρεώσεις της ΕΠΣ. Με τον τρόπο αυτό οι φοιτητές προοδευτικά θα διαπιστώσουν ότι η γνώμη τους λαμβάνεται υπόψη και Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 9

ότι η αξιολόγηση αποτελεί τον πιο σημαντικό τρόπο συμμετοχής τους στη βελτίωση του Προγράμματος Σπουδών. iv. Ειδικές Προτάσεις για την Κλινική Άσκηση Κλινική Άσκηση στην Παθολογία Από τις συζητήσεις υπήρξε ομοφωνία ότι η Κλινική Άσκηση 4 εβδομάδων στην Γενική Παθολογία δεν επαρκεί για να αποκτήσει ο ασκούμενος φοιτητής τις απαιτούμενες γνώσεις και δεξιότητες. Επίσης, η μη υποχρεωτική άσκηση στην Γαστρεντερολογία στερεί από τους φοιτητές την δυνατότητα εξοικείωσης με νοσήματα ιδιαίτερα μεγάλης συχνότητας στο γενικό πληθυσμό (αιμορραγία πεπτικού, ηπατίτιδα, φλεγμονώδη νοσήματα εντέρου κλπ). Η Ομάδα Εργασίας προτείνει την αύξηση της άσκησης στη Γενική Παθολογία στις 6 εβδομάδες, την υποχρεωτική άσκηση στην Γαστρεντερολογία για 3 εβδομάδες, την κατάργηση της Κλινικής Επιλογής και τη μείωση της άσκησης στην Πνευμονολογία κατά 1 εβδομάδα (από 4 σε 3 εβδομάδες). Η Κλινική Άσκηση στην Καρδιολογία παραμένει στις 4 εβδομάδες. Οι μέχρι πρότινος Κλινικές Επιλογής μπορούν να ασκούν ομάδες φοιτητών στο πλαίσιο των 6 εβδομάδων άσκησης στην Γενική Παθολογία. Με βάση τα παραπάνω, οι 16 εβδομάδες Κλινικής Άσκησης στην Παθολογίας κατανέμονται ως εξής: 6 εβδομάδες στη Γενική Παθολογία 4 εβδομάδες στην καρδιολογία 3 εβδομάδες στην Πνευμονολογία και 3 εβδομάδες στη Γαστρεντερολογία Οι υπόλοιπες Κλινικές-υποειδικότητες της Παθολογίας (Αιματολογία, Δερματολογία, Ενδοκρινολογία, Νεφρολογία, Ογκολογία και Ρευματολογία) μπορούν να επιλεγούν από τους φοιτητές στην Κλινική Αυγούστου. Κλινική Άσκηση στη Χειρουργική Υπήρξε ομοφωνία στις συζητήσεις της Ομάδα Εργασίας ότι η Κλινική Άσκηση στην Ορθοπεδική θα πρέπει να αποτελεί υποχρεωτική άσκηση καθώς ένα μεγάλο μέρος των επειγόντων περιστατικών που καλείται να αντιμετωπίσει ένας νέος Ιατρός αφορά σε ορθοπεδικές κακώσεις/τραυματισμούς. Υπάρχει, επίσης, διαπίστωση ότι λόγω έλλειψης μελών ΔΕΠ από ορισμένες υπο-ειδικότητες της Χειρουργικής αντιμετωπίζουν Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 10

σημαντικά ελλείμματα στην εκπαίδευση των φοιτητών. Η Ομάδα Εργασίας προτείνει την ένταξη της Ορθοπεδικής σαν υποχρεωτική Κλινική Άσκηση στην Χειρουργική με διάρκεια 4 εβδομάδων και αντίστοιχη μείωση του χρόνου των Κλινικών Επιλογής κατά 4 εβδομάδες (από 8 σε 4 εβδομάδες). Επίσης, προτείνεται οι επιλογές να περιοριστούν σε 4 κλινικές-τιμήματα (ΘΑΚ, ΜΕΘ, Ουρολογία, ΤΕΠ). Με βάση τα παραπάνω, οι 16 εβδομάδες Κλινικής Άσκησης στην Χειρουργική κατανέμονται ως εξής: 8 εβδομάδες στη Χειρουργική (Γενική Χειρουργική-ΧΟΓΚ) 4 εβδομάδες στην Ορθοπεδική 4 εβδομάδες Κλινική Επιλογής η οποία μπορεί να είναι μία από τις ακόλουθες: Θώρακας Αγγεία Καρδιά Μονάδα εντατικής Θεραπείας Ουρολογία Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών Οι Κλινικές Επιλογής του Τομέα Χειρουργικής που δεν επιλέχτηκαν από τους φοιτητές κατά τη διάρκεια της άσκησης τους στη χειρουργική μπορούν να επιλεγούν στην Κλινική Αυγούστου. Η κ. Παπαδάκη προτείνει και η Επιτροπή Σπουδών αποφασίζει ότι από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος θα αναλάβει τον έλεγχο των ειδικών προαπαιτούμενων ώστε να εφαρμόζεται ενιαία ο κανονισμός σπουδών για την κλινική άσκηση. Η κ. Λακιωτάκη αναφερόμενη στην αξιολόγηση των μαθημάτων πληροφορεί ότι οι φοιτητές έχουν συμφωνήσει να κάνουν συνέλευση που θα συζητούν για συγκεκριμένα μαθήματα και να προκύπτει ένα κείμενο και διερωτάται αν αυτό δεν επαρκεί. Η κ. Παπαδάκη παρατηρεί ότι το ερωτηματολόγιο πρέπει να συμπληρώνεται από τους φοιτητές ατομικά και στο τέλος υπάρχει λευκή σελίδα ώστε να γράφουν οι φοιτητές ότι θέλουν. Ο κ. Γεωργής ερωτά τι αξιοπιστία θα έχουν οι αξιολογήσεις μέσω επιτροπής έτους. Η κ. Παπαδάκη διευκρινίζει ότι οι αξιολογήσεις είναι πολύ χρήσιμες και δεν πηγαίνουν στον αέρα και προτείνει πέραν των ατομικών αξιολογήσεων η Επιτροπή Σπουδών να απευθυνθεί στις Επιτροπές έτους να κάνουν έκθεση αξιολόγησης στο τέλος κάθε εξαμήνου ώστε να υπάρχει η άποψη του έτους. Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 11

Ο κ. Κουτσερίμπας δηλώνει ότι συμφωνεί με τις ατομικές αξιολογήσεις και με τις αξιολογήσεις της επιτροπής έτους. Η κ. Παπαδάκη αναφέρει ότι οι φοιτητικές προτείνουν να περικοπεί η κλινική άσκηση Παιδιατικής Μαιευτικής Γυναικολογίας προκειμένου να γίνει 4 εβδομάδες άσκηση στην Ακτινολογία. Ενημερώνει ότι τα μέλη ΔΕΠ της Παιδιατρικής κ. Μαντζουράνη και κ. Γαλανάκης με επιστολές που έστειλαν μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου εκφράζουν τη διαφωνία τους ενώ τα μέλη ΔΕΠ της Μαιευτικής δεν απάντησαν. Η κ. Παπαδάκη αναφέρει ότι στην επιστολή της η κ. Μαντζουράνη γράφει: «Η πρόταση με βρίσκει κάθετα αντίθετη. Ο λόγος είναι ότι αγωνιζόμαστε να βγάλουμε γιατρούς που ακόμα ξέρουνε να παίρνουν ιστορικό, να εξετάζουν τον άρρωστο, να κάνουν διαφορική διάγνωση και μετά να παραγγέλνουν με κάποια λογική εξετάσεις που θα ξεκαθαρίσουν την διάγνωση και θα βοηθήσουν στη σωστή θεραπεία. Οι περισσότεροι γιατροί μας ξέρουν καλά να παραγγέλνουν εξετάσεις υποτιμώντας σημαντικά ιστορικό κ εξέταση. Αν υλοποιηθεί η πρόταση, το πρόβλημα μας θα διογκωθεί κατά πολύ». Επίσης, η κ. Παπαδάκη αναφέρει ότι στην επιστολή του ο κ. Γαλανάκης γράφει, μεταξύ άλλων: Διαφωνώ καθώς κατά τη γνώμη μου τα 2 τελευταία έτη των φοιτητών μας καλό είναι να παραμείνουν αυστηρώς αφιερωμένα στην άμεση κλινική σχέση με τον ασθενή (πάνω στον ασθενή).» Ο κ. Καραντάνας πληροφορεί ότι κάθε Πέμπτη γίνονται εξετάσεις παιδιών στο μαγνήτη. Μπορούν οι φοιτητές να συμμετέχουν στις ημερήσιες απεικονιστικές εξετάσεις σε ασθενείς της Παιδιατρικής. Ο κ. Γεωργής παρατηρεί ότι ό,τι κοπεί από την Παιδιατρική να μην είναι από την Γεν. Παιδιατρική. Προτείνει, επίσης, να συζητηθεί το ενδεχόμενο εισαγωγής στο Πρόγραμμα Σπουδών, Κλινικής Άσκησης στο ΤΕΠ αντί για Ακτινολογία. Η πρόταση βρίσκει ομόφωνα σύμφωνα τα μέλη της Επιτροπής με την προϋπόθεση ότι ο κ. Αγγουριδάκης θα καταθέσει αναλυτικό πρόγραμμα εκπαίδευσης που θα αφορά στις ημέρες των εφημεριών και των επομένων των εφημεριών. Προτείνεται, επίσης και γίνεται ομόφωνα αποδεκτό, η άσκηση ΤΕΠ στο πλαίσιο της Χειρουργικής να αντικατασταθεί από Κλινική Άσκηση στην Αναισθησιολογία. Γ. Κατ επιλογήν Μαθήματα Ο κ. Χ. Τσατσάνης καταθέτει την εισήγηση της Ομάδας εργασίας για τα κατ επιλογήν μαθήματα. Η Ομάδα Εργασίας προτείνει τα παρακάτω: Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 12

Τα μαθήματα που θα εμφανίζονται στον οδηγό σπουδών να είναι αυτά που θα προσφέρονται στο συγκεκριμένο Ακαδημαϊκό έτος. Σε περίπτωση που ένα μέλος ΔΕΠ επιθυμεί να ενεργοποιήσει ένα ανενεργό ή να εισαγάγει ένα νέο μάθημα, η ανταπόκριση της ΕΠΣ θα είναι άμεση. Μαθήματα που ενώ προσφέρονται δεν επιλέγονται για 3 συναπτά έτη θα επανεξετάζεται το περιεχόμενό τους από την ΕΠΣ και τον υπεύθυνο του μαθήματος. Να καθορίζεται από κάθε υπεύθυνο ο ελάχιστος αριθμός φοιτητών που είναι απαραίτητος για να διδαχθεί το μάθημα και το εάν θα διδαχθεί ή όχι να αποφασίζεται μέσα στις δύο πρώτες εβδομάδες του εξαμήνου ώστε να δίνεται η δυνατότητα στους φοιτητές να επιλέξουν κάποιο άλλο μάθημα. Μαθήματα στα οποία δεν έχει πραγματοποιηθεί το 30% των διαλέξεων θα θεωρούνται μη διδαχθέντα. Η ομάδα εργασίας ευχαριστεί θερμά τους υπεύθυνους των μαθημάτων που ανταποκρίθηκαν στο αίτημα της Επιτροπής για ανανέωση/επικαιροποίηση των μαθημάτων που συντονίζουν. Επισυνάπτεται το Πρόγραμμα κατ επιλογή μαθημάτων όπως έχει διαμορφωθεί με τις προτεινόμενες αλλαγές ΚΑΤ ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΣ 2012-13 ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑ ΩΔΕ ΔΜ ΠΡΩΤΟ κωδ.πρ. 1.8 Σχέση Ιατρού-Ασθενούς 30 2 ΔΕΥΤΕΡΟ κωδ.πρ. 2.9 Συμπόνια στην Κλινική Φροντίδα ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΕΜΠΤΟ ΕΚΤΟ κωδ.πρ. 4.8 Εισαγωγή στην Evidence-Based Ιατρική και Ανάλυση της Κλινικής Απόφασης κωδ.πρ. 4.16 Ιστορία της Χειρουργικής κωδ.πρ. 5.9 κωδ.πρ. 5.11 κωδ.πρ. 6.6 Bασικές Aρχές και Μηχανισμοί Oγκογένεσης Mοριακή βάση της ανάπτυξης και δυσλειτουργίας του Nευρικού Συστήματος Φυσιολογία και Παθοφυσιολογία της Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 13

ΕΒΔΟΜΟ ΟΓΔΟΟ ΕΝΝΑΤΟ Aιμοποίησης κωδ.πρ. 6.8 Bασικές Aρχές HKΓ 30 2 κωδ.πρ. 6.10 Κυτταρολογία κωδ.πρ. ΒΙΟ6.11 κωδ.πρ. 6.11 Εισαγωγή στη Βιοπληροφορική 30 2 Κυτταρική Επικοινωνία και Ανθρώπινες Ασθένειες κωδ.πρ. 7.16 Βασική Έρευνα στην Ιατρική κωδ.πρ. 8.11 Aνδρολογία κωδ.πρ. 8.12 Αιμοδυναμική Παθοφυσιολογία των Αγγειακών Παθήσεων και αρχές στην αναίμακτη αγγειοδιαγνωστική κωδ.πρ. 8.13 Nεογνική Χειρουργική κωδ.πρ. 8.14 Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα κωδ.πρ. 8.15 Mοριακή προσπέλαση συστηματικών λοιμώξεων 30 2 κωδ.πρ. 8.16 Νευροχειρουργική 30 2 κωδ.πρ. 6.7 Xημειοθεραπεία Λοιμώξεων κωδ.πρ. 9.10 Παθοφυσιολογία της Kινητικότητας του Πεπτικού κωδ.πρ. 9.2 Βιο-Ιατρική Ηθική 30 2 κωδ.πρ. 9.12 Παιδονευρολογία κωδ.πρ. 9.14 Γυναικολογική Ενδοκρινολογία Εξωσωματική Γονιμοποίηση κωδ.πρ. 9.15 Οξύς και χρόνιος πόνος κωδ.πρ. 9.7 Τραύμα Μυοσκελετικού Συστήματος κωδ.πρ. 9.16 Εικονικό Εργαστήριο Παιδοκαρδιολογίας Πνευμονικές, Αλλεργικές και κωδ.πρ. 9.17 Ανοσολογικές Παθήσεις στην Παιδική Ηλικία κωδ.πρ. 9.18 Κλινική, Εργαστηριακή και Παθολογοανατομική Προσέγγιση Κακοηθών Νεοπλασμάτων 30 2 ΚΑΤ ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΣ 2012-13 (συνέχεια) ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑ ΩΔΕ ΔΜ Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 14

ΔΕΚΑΤΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ κωδ.πρ. 10.1 Tροπική και Γεωγραφική Iατρική 30 2 κωδ.πρ. 10.3 Παιδιατρική Aιματολογία - Oγκολογία κωδ.πρ. 10.7 Παιδιατρική Nεογνολογία κωδ.πρ. 10.8 Oικογενειακός Προγραμματισμός κωδ.πρ.χε10.8 Εφαρμογή της Πληροφορικής στην Ιατρική κωδ.πρ. 10.9 Παθήσεις Σπονδυλικής Στήλης κωδ.πρ. 10.10 Επείγουσα Παιδιατρική και Εντατική Θεραπεία κωδ.πρ. 10.11 Επεμβατική Ακτινολογία κωδ.πρ. 10.12 Απεικόνιση Αθλητικών Κακώσεων Νέο Μαθημα Κλινικοεργαστηριακή Διερεύνηση συχνών Κλινικών Προβλημάτων Νέο Μαθημα Κλινική Αλκοολογία κωδ.πρ. 11.1 Χειρουργικά Μεταβολικά Νοσήματα-Παχυσαρκία κωδ.πρ. 11.2 Kλινική Hπατολογία κωδ.πρ. 11.4 Θεραπευτική Στρατηγική των Nεοπλασματικών Aσθενειών κωδ.πρ. 11.6 Παιδιατρικές Λοιμώξεις κωδ.πρ. ΒΙ11.8 Παιδιατρική Φαρμακολογία Θέμα 2 ο : «Διάφορα» α. Διαβάζεται αίτηση της φοιτήτριας κ. Α. Χριστοπούλου η οποία ζητά για οικογενειακούς λόγους να της επιτραπεί να ασκηθεί στο Σισμανόγλειο Νοσοκομείο στην Κλινική άσκηση της Ουρολογίας, υπερβαίνοντας το χρονικό διάστημα των 8 εβδομάδων που προβλέπει ο κανονισμός για κλινική άσκηση εκτός ΠΑΓΝΗ. Από έλεγχο που έγινε διαπιστώθηκε ότι η φοιτήτρια δεν έχει περάσει τα ειδικά προαπαιτούμενα μαθήματα. (Χρωστάει Χειρουργική Β και Χειρουργική Γ). Η Επιτροπή Σπουδών επιτρέπει στην φοιτήτρια να συνεχίσει την κλινική άσκηση αλλά δεν θα περαστεί ο βαθμός της αν δεν περάσει τα προαπαιτούμενα μαθήματα την εξεταστική περίοδο Ιουνίου. β. Διαβάζεται αίτηση της φοιτήτριας κ. Κ. Γερογιάννη η οποία ζητά για οικονομικούς λόγους να της επιτραπεί να ασκηθεί στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας στην κατ επιλογήν Κλινική της Χειρουργικής, Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 15

υπερβαίνοντας το χρονικό διάστημα των 8 εβδομάδων που προβλέπει ο κανονισμός για κλινική άσκηση εκτός ΠΑΓΝΗ. Από έλεγχο που έγινε διαπιστώθηκε ότι η φοιτήτρια δεν έχει περάσει τα ειδικά προαπαιτούμενα μαθήματα. (Χρωστάει Χειρουργική Β και Χειρουργική Γ). Η Επιτροπή Σπουδών επιτρέπει στην φοιτήτρια να συνεχίσει την κλινική άσκηση αλλά δεν θα περαστεί ο βαθμός της αν δεν περάσει τα προαπαιτούμενα μαθήματα την εξεταστική περίοδο Ιουνίου. γ. Διαβάζεται αίτηση του φοιτητή κ. Α. Μαυρόματου ο οποίος ζητά για οικογενειακούς λόγους να του επιτραπεί να ασκηθεί στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πάτρας στην Κλινική Ενδοκρινολογίας, υπερβαίνοντας το χρονικό διάστημα των 8 εβδομάδων που προβλέπει ο κανονισμός για κλινική άσκηση εκτός ΠΑΓΝΗ. Η Επιτροπή Σπουδών επιτρέπει στον φοιτητή να συνεχίσει την κλινική άσκηση. Η Συντονίστρια της Επιτροπής Καθηγήτρια Ε. Παπαδάκη Πρακτικά Ε.Σ. 2/5/12 16