ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΣΑΒΒΑΤΟ 16/04/2016 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α1. έως Α5. να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. A1. Σε ποια από τις επόµενες αντιδράσεις το 2S δρα ως οξειδωτικό: α. Η2S + Ca(O)2 CaS + 22Ο β. F2 + 2S 2F + S γ. 52S + 2KMnO4 + 32SO4 5S + 2MnSO4 + K2SO4 + 82O δ. 2S + 2Na Na2S + 2 A2. Σε δοχείο σταθερού όγκου έχει αποκατασταθεί η χηµική ισορροπία: A(g) + 2B(g) Γ(g). Υπό σταθερή θερµοκρασία και όγκο προσθέτουµε αέριο Δ το οποίο δεν αντιδρά µε κανένα από τα αέρια της ισορροπίας. α. Η θέση της χηµικής ισορροπίας δε µετατοπίζεται και η ολική πίεση που ασκείται στο δοχείο αυξάνεται. β. Η θέση της χηµικής ισορροπίας µετατοπίζεται προς τα δεξιά διότι το σύστηµα τείνει να µειώσει τα ολικά mol αερίων. γ. Οι συγκεντρώσεις των αερίων µειώνονται όπως και η ολική πίεση που ασκείται στο δοχείο. δ. Η θέση της χηµικής ισορροπίας µετατοπίζεται προς τα αριστερά και η σταθερά της χηµικής ισορροπίας µειώνεται. A3. Σε υδατικό διάλυµα C3COO 0,1 Μ θερµοκρασίας 25 οc προστίθεται διπλάσιος όγκος υδατικού διαλύµατος NaCl θερµοκρασίας 40 οc. Από τα παρακάτω ισχύει: α. Ο βαθµός ιοντισµού του C3COO αυξάνεται, η σταθερά ιοντισµού µένει σταθερή και ο αριθµός των mol των ιόντων 3O+ αυξάνεται. β. Ο βαθµός ιοντισµού του C3COO αυξάνεται, η σταθερά ιοντισµού αυξάνεται και ο αριθµός των mol των ιόντων 3O+ αυξάνεται. γ. Ο βαθµός ιοντισµού του C3COO µειώνεται, η σταθερά ιοντισµού µειώνεται και ο αριθµός των mol των ιόντων 3O+ µειώνεται. δ. Ο βαθµός ιοντισµού του C3COO µειώνεται, η σταθερά ιοντισµού µένει σταθερή και ο αριθµός των mol των ιόντων 3O+ µειώνεται. ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ A4. Κατά την αντίδραση προσθήκης 2 σε νιτρίλιο µε καταλύτη νικέλιο: 2 1 Ni C C N + 2 2 2 1 C C N 2 α. Μεταβάλλεται ο υβριδισµός του ατόµου C 1 από sp σε sp 2. β. Πραγµατοποιείται σχάση ενός π και ενός σ δεσµού µεταξύ των ατόµων C 1 και Ν. γ. Μεταβάλλεται ο αριθµός οξείδωσης του ατόµου C 1 από +3 σε -1. δ. Η οργανική ένωση C 3 CN οξειδώνεται. A5. Η ενέργεια δεσµού C = C στο µόριο του C 2 = C 2 είναι 602 kj/mol. Η ενέργεια δεσµού C C στο µόριο του C 3 C 3 είναι δυνατό να είναι: α. 346 kj/mol β. 301 kj/mol γ. 1204 kj/mol δ. 282 kj/mol ΘΕΜΑ Β Β1. Να χαρακτηρίσετε στην κόλλα σας καθεµία από τις επόµενες προτάσεις ως ΣΩΣΤΗ ή ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ. Να αιτιολογήσετε κάθε επιλογή σας. i. Σε δοχείο όγκου V σε θερµοκρασία θ ο C έχει αποκατασταθεί η ισορροπία: CaCO 3(s) CaO (s) + CO 2(g), ΔΗ > 0, Διατηρώντας σταθερή την θερµοκρασία προσθέτουµε µικρή ποσότητα CO 2. Μετά την αποκατάσταση της νέας χηµική ισορροπίας η συγκέντρωση του CO 2 σε σχέση µε την συγκέντρωση του CO 2 στην αρχική ισορροπία θα µείνει σταθερή. ii. Υδατικό διάλυµα Na 2 SO 4 0,1 Μ έχει στους 25 ο C p µεγαλύτερο από 7. iii. Υδατικό διάλυµα που περιέχει το ασθενές οξύ Α και το άλας NaΑ σε συγκεντρώσεις 0,1 Μ και 0,1 M αντίστοιχα µπορεί να έχει p ίσο µε 8 στους 25 ο C. iv. Η επίλυση της εξίσωσης του Schrödinger για ορισµένη τιµή της ενέργειας του ηλεκτρονίου δίνει την τιµή ψ = -0,2 για την θέση Χ και ψ = 0,4 για την θέση Ψ. Η πιθανότητα εύρεσης του ηλεκτρονίου στη θέση Ψ σε σχέση µε την θέση Χ είναι 4 φορές µεγαλύτερη. v. Από τις ενώσεις (COO) 2, COONa, C 3 CO και C 3 COO δρα ως αναγωγικό και παρουσιάζει όξινο χαρακτήρα σε υδατικό διάλυµα η C 3 CO. (5 x 2 µονάδες) Β2. Ο πρωτολυτικός δείκτης ΗΔ παρουσιάζει το χρώµα των αδιάστατων µορίων του, ΗΔ, που είναι κόκκινο, σε p 4 και το χρώµα των ιόντων του, Δ -, που είναι κίτρινο, σε p 6. Σε ποια τιµή p ο δείκτης ΗΔ θα έχει ιοντισθεί κατά 50 %; ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β3. Το στοιχείο Χ ανήκει στην 17 η οµάδα του περιοδικού πίνακα και έχει την µεγαλύτερη ενέργεια πρώτου ιοντισµού από όλα τα στοιχεία της οµάδας του. i. Να προσδιορίσετε τον ατοµικό αριθµό του στοιχείου Χ. ii. Να γράψετε τους κβαντικούς αριθµούς των ηλεκτρονίων σθένους του Χ στη θεµελιώδη κατάσταση. (1,5 + 3,5 µονάδες) Β4. Για την οργανική ένωση Α γνωρίζουµε τα εξής: Έχει µοριακό τύπο C 3 6 O. Αποχρωµατίζει το καστανέρυθρο διάλυµα του Br 2 σε CCl 4. Αντιδρά µε µεταλλικό νάτριο. i. Να προσδιορίσετε τον αριθµό των σ και των π δεσµών που υπάρχουν στο µόριο της Α. ii. Να αναφέρετε από την επικάλυψη ποιων ατοµικών τροχιακών σχηµατίζεται ο κάθε δεσµός στο µόριο της Α. Δίνεται Z(C) = 6, Z() = 1, Z(Ο) = 8 (2 + 3 µονάδες) ΘΕΜΑ Γ Γ1. Στο παρακάτω σχήµα να προσδιορισθούν οι συντακτικοί τύποι των ενώσεων Α έως Σ. + SOCl + Mg + B / απόλυτος αιθέρας + Η 2 Ο 2 + Ι 2 / ΝaO Α Γ Δ E Ζ απόλυτος αιθέρας - CI 3 Cu / 320 o C + KCN Cu / 320 o C Θ Β Π Λ + 2Η 2 Ο / Η + + Δ / απόλυτος αιθέρας Σ + NaO Ξ + Ι 2 / ΝaO - CI 3 N + Η 2 Ο Μ (13 x 1 µονάδες) Γ2. Σε πέντε αριθµηµένα δοχεία 1, 2, 3, 4 και 5 περιέχονται, µία στο καθένα, οι ενώσεις 1-βουτανόλη, µυρµηγκικό οξύ, οξικό οξύ, φαινόλη και ακετόνη. Να προσδιοριστεί ποια ένωση περιέχεται σε κάθε δοχείο αν γνωρίζουµε ότι: Οι ενώσεις που περιέχονται στα δοχεία 1 και 4 αποχρωµατίζουν το όξινο διάλυµα KMnO 4. Οι ενώσεις που περιέχονται στα δοχεία 2, 3 και 4 αντιδρούν µε ΝaO. Οι ενώσεις που περιέχονται στα δοχεία 2 και 4 αντιδρούν µε Na 2 CO 3. (5 x 1 µονάδες) Γ3. 46 g αιθανόλης µε επισηµασµένο οξυγόνο, O*, αναµιγνύονται µε 60 g οξικού οξέος σε κατάλληλες συνθήκες οπότε παράγεται η οργανική ένωση Χ. i. Να γράψετε την χηµική εξίσωση της αντίδρασης που πραγµατοποιείται και να εξηγήσετε πού βρίσκεται το επισηµασµένο οξυγόνο στα προϊόντα της αντίδρασης. ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ii. Πόσα mol της ένωσης Χ παράγονται; ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ iii. Ποια η απόδοση της αντίδρασης που πραγµατοποιείται; Δίνεται Αr(C) = 12, Αr() = 1, Αr(Ο) = 16, Kc = 4 (3 + 2 + 2 µονάδες) ΘΕΜΑ Δ Σε κενό δοχείο όγκου 1 L και σε σταθερή θερµοκρασία εισάγονται 1,8 mol N 2 και 0,8 mol 2 τα οποία αντιδρούν σύµφωνα µε την χηµική εξίσωση: Ν 2(g) + 3 2(g) 2Ν 3(g) Μετά την αποκατάσταση της ισορροπίας δεσµεύεται όλη η ποσότητα της Ν 3 που έχει σχηµατισθεί και διαλύεται σε καθαρό νερό οπότε σχηµατίζεται διάλυµα όγκου 400 ml, διάλυµα Δ 1 το οποίο παρουσιάζει p ίσο µε 11,5 στους 25 ο C. Δ1. Να υπολογίσετε την Kc της ισορροπίας: Ν 2(g) + 3 2(g) 2Ν 3(g) Δ2. Ποια είναι η απόδοση της αντίδρασης σχηµατισµού της αµµωνίας; (3 µονάδες) Δ3. Αν το δοχείο στο οποίο πραγµατοποιήθηκε η αντίδραση είχε µεγαλύτερο όγκο το διάλυµα Δ 1 θα είχε το ίδιο, µικρότερο ή µεγαλύτερο p; Να αιτιολογήσετε πλήρως την απάντησή σας. Δ4. Ποσότητα αέριας αµµωνίας ίση µε αυτή που περιέχεται σε 200 ml του διαλύµατος Δ 1 αντιδρά µε την απαιτούµενη στοιχειοµετρικά ποσότητα CuO. i. Να γράψετε τη χηµική εξίσωση της αντίδρασης που πραγµατοποιείται. ii. Να υπολογίσετε τη µάζα του CuO που καταναλώθηκε. (4 + 3 µονάδες) Δ5. Τα υπόλοιπα 200 ml του διαλύµατος Δ 1 αντιδρούν µε τη στοιχειοµετρικά απαιτούµενη ποσότητα C 3 C 2 Br οπότε προκύπτει διάλυµα Δ 2 όγκου 200 ml. Το διάλυµα Δ 2 αναµειγνύεται µε 400 ml διαλύµατος ΚΟΗ 0,25 Μ, οπότε προκύπτει διάλυµα Δ 3 που έχει p ίσο µε 10. Να υπολογίσετε την σταθερά ιοντισµού Kb της C 3 C 2 N 2. Δίνεται ότι: Όλα τα διαλύµατα βρίσκονται σε θερµοκρασία θ = 25 ο C Kw = 10-14, Κb(Ν 3 ) = 10-5 Αr(Cu) = 63,5, Αr(Ο) = 16 Από τα δεδοµένα του προβλήµατος επιτρέπονται οι γνωστές προσεγγίσεις. ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζοµένους) 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόµενο µάθηµα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συµπληρώσετε τα ατοµικά στοιχεία µαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνωπάνω την ηµεροµηνία και το εξεταζόµενο µάθηµα. Να µην αντιγράψετε τα θέµατα στο τετράδιο και να µην γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνοµά σας. 2. Να γράψετε το ονοµατεπώνυµό σας στο πάνω µέρος των φωτοαντιγράφων αµέσως µόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σηµειώσεις σας πάνω στα θέµατα δεν θα βαθµολογηθούν σε καµία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε µαζί µε το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέµατα µόνο µε µπλε ή µόνο µε µαύρο στυλό µε µελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, µόνο αν το ζητάει η εκφώνηση, και ΜΟΝΟ για πίνακες, διαγράµµατα κλπ.. 4. Κάθε απάντηση επιστηµονικά τεκµηριωµένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες µετά τη διανοµή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10:30 KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ