ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΝΕΟ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 25 ΜΑΪΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ - ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α Α1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την οικονομική ζωή των ανθρώπων είναι η αβεβαιότητα που υπάρχει σχετικά με τα αποτελέσματα των ενεργειών τους. β. Όταν η συνάρτηση ζήτησης ενός προϊόντος είναι ισοσκελής υπερβολή, η συνολική δαπάνη των καταναλωτών για το προϊόν μεταβάλλεται, καθώς μεταβάλλεται η τιμή του. γ. Το σταθερό κόστος επιβαρύνει την επιχείρηση και όταν ακόμη η παραγωγή της είναι μηδέν. δ. Στη βραχυχρόνια περίοδο παραγωγής, η συμπεριφορά του συνολικού, του μέσου και του οριακού προϊόντος εξηγείται από το νόμο της φθίνουσας ή μη ανάλογης απόδοσης. ε. Η εισοδηματική ελαστικότητα των κανονικών αγαθών είναι αρνητική. Μονάδες 15 Στις παρακάτω προτάσεις Α2 και Α3 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και, δίπλα του, το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Α2. Μια επιχείρηση λειτουργεί στη βραχυχρόνια περίοδο παραγωγής. Όταν παράγει 40 μονάδες, παρουσιάζει μέσο μεταβλητό κόστος 8 χρηματικές μονάδες και συνολικό κόστος 400 χρηματικές μονάδες. Το σταθερό κόστος (FC) της επιχείρησης είναι α. FC=80 χρηματικές μονάδες β. FC=320 χρηματικές μονάδες γ. FC=5 χρηματικές μονάδες δ. FC=40 χρηματικές μονάδες. ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ Μονάδες 5 Α3. Η καμπύλη ζήτησης ενός αγαθού είναι ευθεία γραμμή που τέμνει τον άξονα των τιμών στο σημείο Α και τον άξονα των ποσοτήτων στο σημείο Β. Στο μέσο Μ του ευθύγραμμου τμήματος ΑΒ, για την ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή ισχύει α. IE D I>1 β. 0<IE D I<1 γ. IE D I=1 δ. E D =0. Μονάδες 5
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΝΕΟ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΘΕΜΑ Β Β1. Να περιγράψετε, με τη βοήθεια διαγράμματος που θα σχεδιάσετε (μονάδες 5), τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν την προσφορά ενός αγαθού οι παρακάτω προσδιοριστικοί παράγοντες (ceteris paribus): α. οι τιμές των παραγωγικών συντελεστών (μονάδες 7) β. η τεχνολογία παραγωγής του (μονάδες 5) γ. οι καιρικές συνθήκες (μονάδες 4) δ. ο αριθμός των επιχειρήσεων (μονάδες 4). Στην παραπάνω περιγραφή να χρησιμοποιηθεί το ίδιο διάγραμμα για όλες τις περιπτώσεις. ΘΕΜΑ Γ ΟΜΑΔΑ ΤΡΙΤΗ Μονάδες 25 Δίνεται ο παρακάτω πίνακας με τους μέγιστους συνδυασμούς παραγωγικών δυνατοτήτων μιας οικονομίας που παράγει μόνο τα αγαθά Χ και Ψ. Όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές απασχολούνται πλήρως και αποδοτικά και η τεχνολογία παραγωγής τους είναι δεδομένη. Συνδυασμοί ποσοτήτων Παραγόμενες ποσότητες αγαθού Χ Παραγόμενες ποσότητες αγαθού Ψ Α 0 300 Β ; 220 Γ 70 ; Δ 90 50 Ε 100 0 Κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους Ψ (Κ.Ε. Χ ) Κόστος ευκαιρίας του αγαθού Ψ σε όρους Χ (Κ.Ε. ψ ) 2 ; ; 1/3 ; 1/4 ; ; Γ1. Να μεταφέρετε τον πίνακα στο τετράδιό σας και, κάνοντας τους κατάλληλους υπολογισμούς, να αντικαταστήσετε τα ερωτηματικά με τις σωστές αριθμητικές τιμές. Μονάδες 7 Γ2. Να σχεδιάσετε την Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων (ΚΠΔ) της οικονομίας. Μονάδες 4 Γ3. Ποια είναι η μέγιστη ποσότητα του αγαθού Ψ που μπορεί να παραχθεί, όταν παράγονται 75 μονάδες από το αγαθό Χ; Μονάδες 4 ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΝΕΟ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Γ4. Με τη βοήθεια του κόστους ευκαιρίας, να εξετάσετε, κάνοντας τους κατάλληλους υπολογισμούς, πού βρίσκεται ο συνδυασμός Κ (Χ=92, Ψ=30) σε σχέση με την ΚΠΔ και να εξηγήσετε την οικονομική του σημασία. Μονάδες 5 Γ5. Πόσες μονάδες από το αγαθό Χ πρέπει να θυσιαστούν, για να παραχθούν οι τελευταίες 110 μονάδες από το αγαθό Ψ; Μονάδες 5 ΟΜΑΔΑ ΤΕΤΑΡΤΗ ΘΕΜΑ Δ Οι αγοραίες συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς ενός αγαθού Χ είναι γραμμικές. Όταν η τιμή του αγαθού είναι 5, τότε η προσφερόμενη ποσότητά του είναι 30 μονάδες και το έλλειμμα που εμφανίζεται στην αγορά είναι 50 μονάδες. Όταν η τιμή του αγαθού αυξάνεται από 5 σε 6, η προσφερόμενη ποσότητα είναι 32 μονάδες και η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή του είναι Ε D=. Δ1. Να βρείτε τις αγοραίες συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς. Μονάδες 8 Δ2. Να υπολογίσετε αλγεβρικά την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας του αγαθού στην αγορά. Μονάδες 4 Δ3. Να υπολογίσετε σε ποια τιμή του αγαθού παρουσιάζεται έλλειμμα 20 μονάδων προϊόντος. Μονάδες 4 Δ4. Να υπολογίσετε την ποσοστιαία μεταβολή της συνολικής δαπάνης των καταναλωτών, όταν η τιμή του αγαθού αυξάνεται από 5 σε 6 (μονάδες 2). Να δικαιολογήσετε τη μεταβολή της συνολικής δαπάνης με τη βοήθεια της ελαστικότητας ζήτησης ως προς την τιμή (μονάδες 2). Μονάδες 4 Δ5. Το αγαθό Ψ είναι συμπληρωματικό του αγαθού Χ. Μια μεταβολή στην τιμή του συμπληρωματικού αγαθού Ψ (ceteris paribus) είχε ως αποτέλεσμα να διαμορφωθεί η αγοραία συνάρτηση ζήτησης του αγαθού Χ ως εξής: Q D =110-8P. α. Να υπολογίσετε τη νέα τιμή και τη νέα ποσότητα ισορροπίας του αγαθού Χ (μονάδες 2). β. Να απαντήσετε αν η τιμή του συμπληρωματικού αγαθού Ψ αυξήθηκε ή μειώθηκε, αιτιολογώντας την απάντησή σας (μονάδες 3). Μονάδες 5 ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΝΕΟ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνωπάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το ζητάει η εκφώνηση, και μόνο για πίνακες, διαγράμματα κλπ. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Ώρα δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ. ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ
ΣΕΣΑΡΣΗ 25 05 2016 ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΣΑ ΘΕΜΑΣΑ ΣΩΝ ΕΞΕΣΑΕΩΝ ΣΗ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ ΣΙ ΑΡΧΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΘΕΜΑ Α A1. ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΣΗ α. ωστό β. Λάθος γ. ωστό δ. ωστό ε. Λάθος A2. ωστό είναι το α A3. ωστό είναι το γ ΟΜΑΔΑ ΔΕΤΣΕΡΗ ΘΕΜΑ Β Β1. Οι απαντήσεις βρίσκονται στις σελίδες 83-84 του σχολικού βιβλίου στην ενότητα 5: «Προσδιοριστικοί παράγοντες της προσφοράς» α. σελ. 83: Από «Η μεταβολή της τιμής ενός ή περισσότερων από τους συντελεστές που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή ενός αγαθού» έως «Η καμπύλη προσφοράς μετατοπίζεται στη θέση S 2 S 2, όπου η προσφερόμενη ποσότητα που αντιστοιχεί στην τιμή Ρ αυξάνεται από Q 0 σε Q 2.» ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ 1
β. σελ. 83-84: Από «Η μεταβολή στην τεχνολογία έχει ως αποτέλεσμα τη μεταβολή στη συνάρτηση παραγωγής.» έως «Η καμπύλη προσφοράς μετατοπίζεται στη θέση S 1 S 1 από τη θέση S 0 S 0.» γ. σελ. 84: Από «Η σημασία του συγκεκριμένου παράγοντα σχετίζεται κυρίως με την παραγωγή και την προσφορά γεωργικού προϊόντος.» έως «ενώ οι δυσμενείς μειώνουν την προσφορά και μετατοπίζουν την καμπύλη προσφοράς προς τα πάνω και αριστερά.» δ. σελ. 84: Από «Όσο αυξάνεται ο αριθμός των επιχειρήσεων, είναι λογικό να αυξάνεται η προσφορά» έως «ο αριθμός των επιχειρήσεων αφορά αποκλειστικά την αγοραία καμπύλη προσφοράς.» Σο ζητούμενο διάγραμμα είναι το: ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ 2
ΟΜΑΔΑ ΣΡΙΣΗ ΘΕΜΑ Γ Γ1. ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ 3
300 220 2 40 0 1 70 40 130 3 220 40 0 1 ά 300 220 2 220 130 3 ά 70 40 130 50 4 ά 90 70 50 0 5 ά 100 90 1 1 ά 5 ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ 4
Γ2. Η ΚΠΔ της οικονομίας θα είναι: Γ3. ΚΕ Χ σε όρους Ψ (Γ,Κ) = 130 Ψ κ 75 70 Γ4. 4=130 Ψ κ 5 ΚΕ Χ σε όρους Ψ (Λ,Ε) = Ψ Λ 0 100 92 Ψ Λ = 40 Ψ Κ = 110 Ο συνδυασμός Κ (Χ=92, Ψ= 30) είναι εφικτός και βρίσκεται κάτω (αριστερά) από την ΚΠΔ, γιατί όταν παράγονται 92 μονάδες Χ οι μέγιστες ποσότητες παραγωγής του Ψ είναι 40. ε αυτήν την περίπτωση η οικονομία δεν αξιοποιεί όλες τις παραγωγικές της δυνατότητες και ορισμένοι ή όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές υποαπασχολούνται. Γ5. 300-110=190 ΚΕ Χ σε όρους Ψ (Β,) = 220 190 Χ Σ 40 3= 30 Χ Σ 40 3Χ -120=30 Χ =50 ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ 5
Για να παραχθούν οι τελευταίες 110 μονάδες Ψ (δηλαδή 190300) θυσιάζονται 50-0=50 μονάδες Χ. ΘΕΜΑ Δ Δ1. Q D = α+βρ, Q S =γ+δρ ΟΜΑΔΑ ΣΕΣΑΡΣΗ Ρ Q S (Q D - Q S ) Έλλειμμα Q D Ε Δ 5 30 50 80 6 32 72-1 2 Για Ρ=5 Q D - Q S =50 Q D - 30=50 Q D =80 ΕD5->6 = ΔQ ΔΡ P Q - 1 2 = Q Δ 80 6 5 5 80-8=Q D-80 Q D =72 Q D = α+βρ 80=α+5β 72= α+6β (αφαίρεση κατά μέλη) 8=-β β=-8 80=α+5(-8) α=120 Q D =120-8Ρ Εξίσωση ζήτησης αγαθού Q S = γ+δρ 32=γ+6δ 30= γ+5δ (αφαίρεση κατά μέλη) 2=δ 30=γ+5 2 γ=20 Q S = 20+2Ρ Εξίσωση προσφοράς αγαθού ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ 6
Δ2. το σημείο ισορροπίας ισχύει Q D =Q S 120-8P=20+2P P o =10 τιμή ισορροπίας Για P o =10 Q D =40 Ποσότητα Για P o =10 Q S =40 ισορροπίας Δ3. Ρ; Q D - Q S = 20 120-8Ρ-(20+2Ρ)=20 Ρ=8 Δ4. Δ αρχ = Ρ Q D = 5 80=400 ευρώ Δ τελ = Ρ Q D = 6 72=432 ευρώ Ποσοστιαία μεταβολή Δ= ΣΔ τελ ΣΔ αρχ ΣΔ αρχ = 0,08 ή 8% αύξηση Η ΕD5->6 = 1 <1 ανελαστική ζήτηση. 2 Καθώς η τιμή του αγαθού αυξάνεται από 5 σε 6 ευρώ, η ζητούμενη ποσότητά του μειώνεται από 80 σε 72 και επειδή η ζήτηση του αγαθού είναι ανελαστική η Δ των καταναλωτών αυξάνεται, γιατί επηρεάζεται από τη μεταβολή της τιμής. Δ5. Q D =110-8Ρ Q D = Q S 110-8Ρ=20+2Ρ Ρο =9 Για P o =9 Q D =38 Για P o =9 Q S =38 Νέα ποσότητα ισορροπίας Εξαιτίας της μεταβολής της ζήτησης η τιμή ισορροπίας του Χ μειώθηκε (από 10 σε 9) και η ποσότητα ισορροπίας μειώθηκε επίσης (από 40 σε 38). Η μείωση της τιμής και της ποσότητας ισορροπίας ενός αγαθού προκύπτει από τη μείωση της ζήτησης του αγαθού Χ. Επειδή τα Χ, Ψ είναι συμπληρωματικά και μειώθηκε η ζήτηση του Χ, άρα αυξήθηκε η τιμή του συμπληρωματικού αγαθού Ψ. Επιμέλεια απαντήσεων: πύρος Καββαδάς ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ 7