Φύλλο Εργασίας 6 Οι Αλλαγές Κατάστασης του Νερού Ο "Κύκλος" του Νερού α. Παρατηρώ, Πληροφορούμαι, Ενδιαφέρομαι Παρατήρησε την παρακάτω εικόνα. Αναγνώρισε τα φαινόμενα που σχετίζονται με το νερό και ονόμασέ τα.βρασμός, εξάτμιση, συμπύκνωση(σύννεφα), υγροποίηση (βροχή),χιόνι-χαλάζι, λιώσιμο πάγων(τήξη),απορροή,θάλασσα β. Συζητώ, Αναρωτιέμαι, Υποθέτω Με αφορμή τα φαινόμενα που παρατήρησες στην παραπάνω εικόνα, γράψε τι περιμένεις να συμβεί στα παρακάτω πειράματα και αντιστοίχισε τα πειράματα αυτά με τα παραπάνω φαινόμενα. Γράψε τα αντίστοιχα φαινόμενα δίπλα σε κάθε εικόνα.αν αφήσεις σε ένα ανοιχτό πλατύ δοχείο λίγο νερό για αρκετές ώρες ή ημέρες, ανάλογα με τη θερμοκρασίατου περιβάλλοντος, τι θα παρατηρήσεις; Θα παρατηρήσω την μείωση της ποσότητας του νερού εξ' αιτίας της εξάτμισης στην επιφάνεια του. [1]
Αν βάλεις λίγο νερό σε ένα δοχείο που το έχεις τοποθετήσει πάνω σε ένα αναμμένο ηλεκτρικό μάτι, τι θα παρατηρήσεις; Θα παρατηρήσω αρχικά λίγους υδρατμούς από την ελεύθερη επιφάνεια του νερού, μετά περισσότερους και τέλος βρασμό με πολλές φυσαλίδες από όλο το υγρό. Αν κρατήσεις, στη συνέχεια, πάνω από αυτό το δοχείο ένα παγωμένο μεταλλικό αντικείμενο με μεγάλη επιφάνεια, τι θα παρατηρήσεις; Θα παρατηρήσω ότι οι υδρατμοί μόλις ακουμπήσουν στην παγωμένη μεταλλική επιφάνεια συμπυκνώνονται και υγροποιούνται δηλαδή γίνονται μικρά σταγονίδια. Αν ρίξεις λίγο νερό σε μια παγοθήκη και την τοποθετήσεις για αρκετή ώρα στην κατάψυξη, τι θα παρατηρήσεις; Θα παρατηρήσουμε ότι σε λίγη ώρα το νερό θα γίνει πάγος γιατί η κατάψυξη έχει θερμοκρασία μικρότερη από 0 ο C,το φαινόμενο ονομάζεται πήξη. Αν τοποθετήσεις μερικά παγάκια σε ένα ποτήρι έξω από την κατάψυξη, τι θα παρατηρήσεις; Σε λίγη ώρα θα λιώσουν τα παγάκια και μετατρέπονται σε νερό,επειδή έξω από την κατάψυξη η θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη από 0 ο C,το φαινόμενο ονομάζεται τήξη. Συζήτησε με τους συμμαθητές σου, αναρωτήσου σε ποιες θερμοκρασίες συμβαίνουν αυτά τα φαινόμενα και γράψε τις υποθέσεις σου. Στους 0 ο C λιώνει ο πάγος και αντίθετα παγώνει το νερό ενώ στους 100 ο C βράζει το νερό γίνεται ατμός. Ακόμη οι υδρατμοί υγροποιούνται ξανά όταν ψυχθούν η συναντήσουν ένα ψυχρό αντικείμενο σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 0 ο C έως και μικρότερες 100 ο C. [2]
γ. Ενεργώ, Πειραματίζομαι Για να ελέγξεις τις υποθέσεις σου, συγκέντρωσε τα παρακάτω υλικά και όργανα και πειραματίσου (με απόφαση του/της καθηγητή/τριάς του ο πειραματισμός μπορεί να γίνει από ομάδες ή το σύνολο των μαθητών). Υλικά / Όργανα: θερμόμετρο οινοπνεύματος (με περιοχή τιμών από -10 0C έως 110 0C), στενό και ψηλό πυρίμαχο δοχείο (πυρέξ), νερό της βρύσης, παγάκια, ηλεκτρικό μάτι θέρμανσης Χρόνος (λεπτά) Θερμοκρασία ( ο C) 0 0,5 1 1 2 1 3 1 4 1 5 2 6 4 7 6 8 10 9 15 10 20 11 25 12 30 13 35 14 40 Πείραμα Ρίξε στο πυρίμαχο δοχείο μικρή ποσότητα νερού. Πρόσθεσε πολλά παγάκια στο νερό. Βύθισε πλάγια το θερμόμετρο στο νερό με τα παγάκια, έτσι ώστε το άκρο του να είναι κοντά στην επιφάνεια του νερού. Άναψε το μάτι. Τοποθέτησε το πυρίμαχο δοχείο με το νερό και τα παγάκια επάνω στο αναμμένο ηλεκτρικό μάτι. Διάβασε τη θερμοκρασία και γράψε την στη δεύτερη στήλη του παρακάτω πίνακα, δίπλα στο χρόνο 0. Συνέχισε να διαβάζεις και να γράφεις στη δεύτερη Χρόνος (λεπτά) Θερμοκρασία ( ο C) 15 50 16 60 17 70 18 80 19 90 20 97 21 97 22 97 23 98 24 98 25 98 26 99 27 99 28 99 29 100 στήλη του πίνακα τη θερμοκρασία κάθε ένα λεπτό, φροντίζοντας να κρατάς πλάγια το θερμόμετρο ώστε το χέρι σου να μην είναι επάνω από το δοχείο. Όταν αρχίσει να βράζει το νερό, συνέχισε να διαβάζεις και να γράφεις στον πίνακα τη θερμοκρασία για ακόμη 5 λεπτά, με ανοιχτό το μάτι. Κλείσε το μάτι. [3]
Σημείωσε, με τη βοήθεια του/της καθηγητή/τριάς σου, τις τιμές των μετρήσεών σου στο διάγραμμα «θερμοκρασίας χρόνου», χρησιμοποιώντας το σύμβολο x για κάθε ζευγάρι τιμών. Σχεδίασε μια γραμμή η οποία να περνάει ακριβώς επάνω ή ανάμεσα από τα σημεία στα οποία υπάρχει το σύμβολο x. Τι παρατηρείς στο διάγραμμα; Συσχέτισε μερικές περιοχές του διαγράμματος με τα φαινόμενα που έχεις παρατηρήσει παραπάνω. Τι παρατηρείς σχετικά με τις τιμές της θερμοκρασίας στις περιοχές αυτές; Σε ποια κατάσταση βρίσκεται το νερό σε αυτές τις περιοχές; Γράψε τις παρατηρήσεις σου και τις συσχετίσεις σου. Ξεκινά από 0 ο C και η θερμοκρασία ανεβαίνει αργά πριν το πρώτο πεντάλεπτο και αφού προηγουμένως λιώσει όλος ο πάγος. Μετά ανεβαίνει σταθερά σχεδόν ανάλογα με τον χρόνο και τελικά σταθεροποιείται κοντά στους 98 ο C - 100 ο C μέχρι την εξάτμιση όλου του νερού. [4]
δ. Συμπεραίνω, Καταγράφω Γράψε τα συμπεράσματά σου με βάση τις παρατηρήσεις σου στο διάγραμμα και τις συσχετίσεις σου: Η θερμοκρασία παραμένει κοντά στους 0 ο C έως 5 ο C μέχρι που να λιώσει όλος ο πάγος και παραμένει ακριβώς στους 98 ο C έως 100 ο C μέχρι να εξατμιστεί όλο το νερό. Παρατήρηση το νερό της βρύσης βράζει συνήθως στους 98 ο C ενώ το καθαρό νερό στούς 100 ο C. Ανάμεσα στους 0 ο C και τους 100 ο C η αύξηση της θερμοκρασίας γίνεται σχεδόν ανάλογα με τον χρόνο. ε. Εφαρμόζω, Εξηγώ, Γενικεύω Τα φαινόμενα που απεικονίζονται στην πρώτη σελίδα και μελέτησες λέγεται ότι συγκροτούν τον «κύκλο του νερού». Πώς δικαιολογείς αυτή την ονομασία; O κύκλος του νερού γνωστός και ως υδρολογικός κύκλος είναι η συνεχής ανακύκλωση του νερού της Γης μέσα στην υδρόσφαιρα και στην ατμόσφαιρα. Το συνεχές της κυκλικής διαδικασίας του κύκλου του νερού επιτυγχάνεται εξαιτίας της ηλιακής ακτινοβολίας. Το νερό αλλάζει συνεχώς φυσική κατάσταση, από τη στερεά μορφή των πάγων στην υγρή μορφή των ποταμώνλιμνών θαλασσών και στην αέρια κατάσταση των υδρατμών-σύννεφα. Ποια θεωρείς ότι είναι η σημασία του κύκλου του νερού για το περιβάλλον κάθε [5]
τόπου, για τα φυτά, τα ζώα και τους ανθρώπους; Το νερό με τον κύκλο του μεταφέρεται σε όλη την επιφάνεια της γης και είναι σημαντικό Για την επιβίωση των έμβιων όντων Για την διατήρηση της ισορροπίας του φυσικού περιβάλλοντος. Συζήτησε με τους συμμαθητές σου, με τη βοήθεια του/της καθηγητή/τριάς σου, για το αν θα προκύψει αντίστοιχο γράφημα στο διάγραμμα, αν μειώνεις τη θερμοκρασία αντί να την αυξάνεις. Αν με την πάροδο του χρόνου μειώνεται η θερμοκρασία των υδρατμών προκύπτει αντίστοιχο γράφημα για το νερό μέχρι την πήξη του. [6]
Με τη βοήθεια του/της καθηγητή/τριάς σου και μελετώντας το παράρτημα, συζήτησε με τους συμμαθητές σου και εξήγησε τις αλλαγές: στερεός πάγος υγρό νερό υδρατμοί με τις θέσεις και τις κινήσεις των μορίων του μικρόκοσμου. Όταν το νερό είναι πάγος τα μόριά του είναι σε σταθερή θέση και κάνουν μικρές κινήσεις, όταν είναι υγρό οι κινήσεις είναι μεγαλύτερες και τα μόρια κινούνται μεταξύ τους αλλά μένουν στον χώρο που περικλείει το υγρό, ενώ όταν είναι αέριο διαχέεται σε όλο τον χώρο Όταν ψύχεται ένα σώμα οι διαδικασίες του μικρόκοσμου ακολουθούν αντίστροφη εξέλιξη. [7]