ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 24 ΜΑΪΟΥ 2003 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΘΕΜΑ 1 ο Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Τα κύτταρα που παράγουν ιντερφερόνες έχουν μολυνθεί από: α. βακτήρια β. ιούς γ. πλασμώδια δ. πρωτόζωα. 2. Η σύφιλη οφείλεται σε: α. βακτήρια β. πρωτόζωα γ. μύκητες δ. ιούς. 3. Ως καταναλωτές πρώτης τάξεως χαρακτηρίζονται: α. τα σαρκοφάγα ζώα β. τα βακτήρια και οι μύκητες γ. τα φυτοφάγα ζώα δ. οι αποικοδομητές. ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ 4. Το φυτοπλαγκτόν ανήκει: α. στους παραγωγούς β. στους καταναλωτές γ. στους αποικοδομητές δ. στα πρωτόζωα. 5. Τα λοιμώδη νοσήματα οφείλονται: α. στην υπεριώδη ακτινοβολία β. σε ακραίες τιμές θερμοκρασίας γ. σε παθογόνους μικροοργανισμούς δ. στη ρύπανση της ατμόσφαιρας. ΘΕΜΑ 2ο 1. Τι είναι τα δερματόφυτα; 2. Με ποιους τρόπους μεταδίδεται το AIDS; Μονάδες 4 3. Να ορίσετε το φαινόμενο της αλλεργίας. 4. Τι ονομάζεται οικοσύστημα; Μονδες 6 5. Να αναφέρετε τις συνέπειες του φαινομένου της όξινης βροχής. Μονδες 5 ΘΕΜΑ 3ο Α. Δύο οικολογικοί τρόποι εμπλουτισμού του εδάφους με άζωτο είναι η χρήση των περιττωμάτων των ζώων (κοπριά) και η αμειψισπορά. Να περιγράψετε τις διεργασίες, με τις οποίες οι δύο αυτοί τρόποι συμβάλλουν στον εμπλουτισμό του εδάφους σε νιτρικά ιόντα. ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Μονάδες 16 Β. Η χρήση χημικών λιπασμάτων οδηγεί στο φαινόμενο του ευτροφισμού. Να εξηγήσετε το φαινόμενο αυτό. Μονάδες 9 ΘΕΜΑ 4ο Ένας άνθρωπος μολύνεται από έναν ιό για πρώτη φορά. Το παρακάτω διάγραμμα απεικονίζει τις συγκεντρώσεις αντιγόνων και αντισωμάτων αυτού του ανθρώπου κατά τη διάρκεια της λοίμωξης. 1. Ποια καμπύλη αντιστοιχεί στα αντιγόνα και ποια στα αντισώματα; Μονάδες 3 Να εξηγήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 10 2. Πώς συμβάλλει ο πυρετός στην καταπολέμηση του ιού από τον οποίο μολύνθηκε ο συγκεκριμένος άνθρωπος; Μονάδες 6 3. Στην περίπτωση που ο άνθρωπος αυτός μολυνθεί για δεύτερη φορά από τον ίδιο ιό, να αναφέρετε ποια κύτταρα του ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ανοσοβιολογικού του μηχανισμού θα ενεργοποιηθούν. Μονάδες 6 ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζόμενους) 1. Στο τετράδιο να γράψετε μόνο τα προκαταρκτικά (ημερομηνία, εξεταζόμενο μάθημα). Τα θέματα να μην τα αντιγράψετε στο τετράδιο. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Καμιά άλλη σημείωση δεν επιτρέπεται να γράψετε. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: Τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: Μιάμισυ (1 1/2) ώρα μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΛΥΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 Ο 1β, 2α, 3γ, 4α, 5γ ΘΕΜΑ 2 Ο 1. Μύκητες (σελ. 13) «Οι μύκητες οργανισμός» και «Τα δερματόφυτα κνησμός» 2. Μετάδοση ασθένειας (σελ. 47, 48 ) 3. Αλλεργία (σελ. 41) «Η ενεργοποίηση χρονικό διάστημα σ αυτό» και αναφορά στην ισταμίνη. 4. σελ. 69 «η έννοια. μεταξύ τους» σελ. 71 «τα οικοσυστήματα χημικών ενώσεων» 5. σελ. 107 «στις περιοχές.. επιφάνειές τους» σελ. 101 ερημοποίηση και όξινη βροχή ΘΕΜΑ 3 Ο Α. Περιττώματα: Αποικοδόμηση και Νιτροποίηση σελ. 86 «Όμως τόσο τα φυτά οικοσυστήματος». Αμειψισπορά: Πώς ορίζεται (σελ.88) και Βιολογική αζωτοδέσμευση σελ. 86 «Η βιολογική αζωτοδέσμευση παραγωγή πρωτεϊνών». Β. Κύκλος αζώτου (σελ. 88) «Μετά την ανακάλυψη αστικών λυμάτων» και Ρύπανση των υδάτων (σελ. 108-109) «Τα αστικά λύματα ασφυξία». ΘΕΜΑ 4 Ο 1) Στικτή καμπύλη (Α): Παριστάνει την μεταβολή στη συγκέντρωση του αντιγόνου. Το συμπέρασμα αυτό εξάγεται από το γεγονός ότι η αύξηση της συγκέντρωσης του αντιγόνου, που συμπίπτει με τον πολλαπλασιασμό του ιού, προηγείται ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
ΑΡΧΗ 6ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ χρονικά της αντίδρασης του ανοσοποιητικού μηχανισμού, δηλαδή την παραγωγή αντισωμάτων Συνεχής καμπύλη (Β): Παριστάνει τη μεταβολή στη συγκέντρωση των αντισωμάτων που παράγει ο οργανισμός κατά του ιού. Η αντίδραση του ανοσοποιητικού μηχανισμού είναι πρωτογενής, σύμφωνα με τα δεδομένα της εκφώνησης, οπότε δικαιολογείται η χρονική υστέρηση στην παραγωγή των αντισωμάτων. Η πρωτογενής αντίδραση περιλαμβάνει στα στάδια της παρουσίασης του αντιγόνου από τα μακροφάγα προς τα Τ-λεμφοκύτταρα βοηθούς και την ακόλουθη ενεργοποίηση της χυμικής και της κυτταρικής ανοσίας από τα τελευταία. Στη χημική ανοσία τα Β-λεμφοκύτταρα που αναγνωρίζουν τον ιό, ενεργοποιούνται από τα Τ- λεμφοκύτταρα βοηθούς και μετατρέπονται σε πλασματοκύτταρα που παράγουν και εκκρίνουν, ειδικά για τον ιό, αντισώματα. Παράλληλα ενεργοποιούνται και τα Τ-κυτταροτοξικά, κάτι που φυσικά δε διαφαίνεται από το γράφημα της άσκησης. Η ελάττωση στη συγκέντρωση των αντιγόνων (ημέρα 10 η ) συμπίπτει χρονικά με την έναρξη στην παραγωγή αντισωμάτων. Επιπλέον, η κορύφωση στην παραγωγή των αντισωμάτων (ημέρα 25 η ) συνδυάζεται με την οριστική εξαφάνιση των αντιγόνων του ιού από τον οργανισμό. Τέλος η ανοσολογική αντίδραση ολοκληρώνεται με τον τερματισμό της παραγωγής των αντισωμάτων από τα πλασματοκύτταρα, ύστερα από την παρέμβαση των Τ-λεμφοκυττάρων καταστολέων. Αυτό απεικονίζεται στην ελάττωση και μηδενισμό της συγκέντρωσης των αντισωμάτων (ημέρες 25 η 42 η ). 2) Πυρετός (σελ. 34) «Παράλληλα πολ/σμός» 3) Σελ. 35 «Τα Β-λεμφοκύτταρα μνήμης αντιγόνων» Σελ. 38 «τα Β λεμφοκύτταρα μνήμης αντιγόνων» Σελ. 35 «Τα- λεμφοκύτταρα μνήμης σ αυτό» Σελ. 39 «Και στις δύο κατηγορίες αντιγόνων» ΤΕΛΟΣ 6ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ