Το γενεόγραμμα MMedSci,ICADC,CGP,CFT,ECP Κλινικός Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής Θεραπευτής Οικογένειας, Σύμβουλος Τοξικοεξαρτήσεων
Γενεόγραμμα είναι ένα γενεαλογικό δένδρο τουλάχιστον 3 γενεών που περιέχει πληροφορίες για μέλη οικογενειών, τις σχέσεις τους κλπ. Παρέχει γραφικά τις πληροφορίες και μπορείς με μια ματιά να δεις διάφορα, που αφορούν μια οικογένεια, ένα άτομο, ένα πρόβλημα. Δεν υπάρχει ένας σωστός τρόπος να φτιάχνεις γενεογράμματα.
Συνήθως γίνεται στην πρώτη συνεδρία και εμπλουτίζεται ή αλλάζει κατόπιν. Έχει συνδεθεί με τη θεωρία και πρακτική της σχολής του Bowen αλλά δεν περιορίζεται σ αυτήν.
Δημιουργώντας το γενεόγραμμα 3 επίπεδα: χαρτογράφηση της οικογενειακής δομής (1) καταγραφή πληροφοριών για την οικογένεια (2) σκιαγράφηση των σχέσεων της οικογένειας (3)
(1) Διαφάνειες + επεξηγήσεις (2) δημογραφικά στοιχεία (ηλικίες, ημερομηνίες γέννησης / θανάτου, περιοχές, επαγγέλματα, εκπαίδευση) στοιχεία για τη λειτουργικότητα (ιατρική, συναισθηματική, συμπεριφορική λειτουργικότητα) σοβαρά και κρίσιμα οικογενειακά γεγονότα (μεταβατικά στάδια, αλλαγές σε σχέσεις, μετανάστευση, επιτυχίες, απώλειες)
Κρατούμε χρονολόγιο αν θέλουμε ξεχωριστά ή στο ίδιο το γενεόγραμμα Κρατούμε και επιμέρους χρονολόγιο για σημαντικά γεγονότα (π.χ. ασθένειες) (3) Διαφάνειες + επεξηγήσεις
Η συνέντευξη του γενεογράμματος Να λαμβάνουμε υπόψη το κλινικό επίπεδο της συνέντευξης. Μπορούμε να πάρουμε πληροφορίες από ένα άτομο ή πολλά στην οικογένεια. Αν πράξουμε το δεύτερο πιθανόν να έχουμε το «Rashomon effect» από μία γιαπωνέζικη ταινία, που δείχνει ένα γεγονός υπό το πρίσμα πολλών χαρακτήρων. Ο χρόνος που χρειάζεται μπορεί να διαφέρει σημαντικά ανάλογα με την περίπτωση. Γύρω στη μία ώρα.
Η διαδικασία συλλογής πληροφοριών μπορεί να ειδωθεί ως ένα δίχτυ που απλώνεται σε όλο και μεγαλύτερους κύκλους, ώστε να πιάσει σχετική με την οικογένεια και το πλαίσιό της πληροφορία. Το δίχτυ απλώνεται σε διαφορετικές κατευθύνσεις. (1) Από το παρουσιαζόμενο πρόβλημα στο ευρύτερο πλαίσιο του προβλήματος. (2) Από το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον στο ευρύτερο της διευρυμένης οικογένειας και των κοινωνικών συστημάτων.
(3) Από την παρούσα οικογενειακή κατάσταση στο ιστορικό χρονολόγιο οικογενειακών γεγονότων. (4) Από εύκολα θέματα σε πιο δύσκολα που προκαλούν άγχος. (5) Από φανερά γεγονότα και δεδομένα, σε κρίσεις για τη λειτουργικότητα και τις σχέσεις και σε υποθέσεις για οικογενειακά σταθερά σχήματα (patterns).
Το παρουσιαζόμενο πρόβλημα και το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον. Ποιος μένει στο σπίτι Πώς κάθε πρόσωπο σχετίζεται Πού μένουν άλλα μέλη της οικογένειας Ρωτάμε όνομα, ηλικία, φύλο για κάθε άτομο. Ποια μέλη ξέρουν για το πρόβλημα;
Πώς το βλέπει ο καθένας και πώς το αντιμετωπίζει; Είχε κανείς στην οικογένεια παρόμοια προβλήματα; Τι λύσεις επιχειρήθηκαν και από ποιον / ους σ εκείνες τις περιστάσεις; Ρωτάμε, επίσης, για προηγούμενες προσπάθειες να πάρουν βοήθεια για το πρόβλημα.
Η παρούσα κατάσταση Τι έχει συμβεί πρόσφατα στην οικογένειά σας; Έχουν υπάρξει πρόσφατες αλλαγές; (ερχομός ή φυγή κάποιου, αρρώστια, προβλήματα δουλειάς κλπ.)
Το ευρύτερο οικογενειακό πλαίσιο Ρωτάμε για τη διευρυμένη οικογένεια όλων των ενηλίκων που εμπλέκονται. Το κοινωνικό πλαίσιο Ρωτάμε για φίλους, γιατρούς, δασκάλους, ιερείς, γείτονες κλπ. που είναι σημαντικοί για την οικογένεια.
Τα γεγονότα Ο στόχος είναι να συγκεντρώσουμε τα ακόλουθα για κάθε μέλος της οικογένειας: Ημερομηνία γέννησης, γάμου, χωρισμού, διαζυγίου, ασθένειας, θανάτου (και αιτία) Τη θέση των αδερφών Εθνικότητα και θρήσκευμα Επάγγελμα και εκπαίδευση Πού βρίσκονται τώρα, τι κάνουν
Η ιστορική προοπτική Ρωτάμε για την ιστορία της οικογένεια και τη συνδέουμε με ιστορικά γεγονότα (π.χ. Ύφεση του 29 και αυτοκτονία, γάμος το 41 και Παγκόσμιος Πόλεμος). Υπάρχουν κρίσιμα γεγονότα ζωής που πρέπει να διερευνούμε λεπτομερώς: Πώς αντέδρασε η οικογένεια όταν ένα συγκεκριμένο μέλος γεννήθηκε. Από πού πήρε το όνομα ή ποιο θα έπρεπε να πάρει κλπ.
Πώς αντέδρασε η οικογένεια όταν ένα συγκεκριμένο μέλος πέθανε; Ποιος το πήρε πιο βαριά; Ποιος πιο ελαφριά; Ποιοι πήγαν στην κηδεία; Tι έγινε με τη διαθήκη; κλπ. Πότε και γιατί η οικογένεια μετανάστευσε; πόσες γενιές ζουν εδώ; κλπ. Ψάχνουμε για τρόπους προσαρμογής της οικογένειας σε τέτοιες αλλαγές Ρωτάμε για την ιστορία συγκεκριμένων προβλημάτων. Πώς άλλαξαν ή όχι τα σταθερά σχήματα της οικογένειας σε διαφορετικές περιόδους (πριν το πρόβλημα, όταν άρχισε το πρόβλημα, όταν ζήτησαν βοήθεια για πρώτη φορά, σημερινή κατάσταση). Πώς βλέπει η οικογένεια το μέλλον του προβλήματος;
Οι ερωτήσεις περιλαμβάνουν: Πότε άρχισε το πρόβλημα; Ποιος το εντόπισε πρώτα; Ποιος το νόμιζε σοβαρό ή όχι; Ήταν οι οικογενειακές σχέσεις διαφορετικές πριν αρχίσει το πρόβλημα; Τι άλλα προβλήματα υπήρχαν; Βλέπει η οικογένεια το πρόβλημα να χει αλλάξει; Σε τι; Για καλύτερα ή χειρότερα; Τι θα συμβεί στην οικογένεια αν συνεχισθεί το πρόβλημα; Αν φύγει από τη μέση; Πώς μοιάζει το μέλλον; Τι αλλαγές είναι πιθανές στο μέλλον για την οικογένεια;
Ιχνηλατώντας οικογενειακές σχέσεις και ρόλους Ψάχνουμε για τις σχέσεις και τους ρόλους. Ερωτήσεις για τις σχέσεις περιλαμβάνουν: Υπάρχουν μέλη της οικογένεια που δεν μιλιούνται ή υπήρξε κάποια περίοδος που αυτό συνέβαινε; Υπάρχουν κάποιοι που έχουν σοβαρές συγκρούσεις;
Υπάρχουν μέλη που είναι πολύ κοντά; Ποιος βοηθά όταν χρειάζεται βοήθεια; Σε ποιον εκμυστηρεύονται τα μυστικά τους; Όλα τα ζευγάρια έχουν κάποιες δυσκολίες. Τι δυσκολίες και συγκρούσεις έχετε εσείς; Τι γίνεται με τους γάμους των γονιών σας και των αδερφών σας; Πώς ο καθένας σας τα πάει με κάθε παιδί; Υπάρχουν μέλη στη διευρυμένη οικογένεια που έχουν προβλήματα με τα παιδιά τους;
Ερωτήσεις για τη δομή των ρόλων περιλαμβάνουν: Υπάρχει κάποιο μέλος της οικογένειας που να του έχει αποδοθεί ο ρόλος αυτού που φροντίζει; του προβληματικού, του αρρώστου, του κακού, του τρελού κλπ. Ποιος στην οικογένεια είναι ο δυνατός; ο αδύνατος; ο κυρίαρχος, ο υποτακτικός;
Ποιος είναι ο επιτυχημένος, ο αποτυχημένος, ο ζεστός, ο κρύος απόμακρος, αυτός που νοιάζεται κλπ.; Ρωτάμε για παρατσούκλια ή ταμπέλες. Ρωτάμε πώς θα τους περιέγραφαν οι άλλοι π.χ. πώς ο αδερφός σου θα περιέγραφε τη σχέση σου με τη γυναίκα σου;
Δύσκολες ερωτήσεις για ατομική λειτουργικότητα Σοβαρά προβλήματα Έχει κανείς στην οικογένεια σοβαρά οργανικά ή ψυχικά προβλήματα; Κατάθλιψη, άγχος, φόβους, να χάνει τον έλεγχο, Υπάρχει φυσική ή /και σεξουαλική κακοποίηση; Υπάρχουν άλλα προβλήματα; Πότε άρχισαν; Ζητήσατε βοήθεια; Αν ναι, πότε; Τι έγινε; Ποια είναι η κατάσταση των προβλημάτων αυτών τώρα;
Ιστορικό εργασίας Υπήρξαν πρόσφατες αλλαγές εργασίας; Ανεργία; Σ αρέσει η δουλειά σου; Ποιος άλλος εργάζεται; Του αρέσει; Πόσο εισόδημα υπάρχει; Πώς είναι η οικονομική σας κατάσταση σε σχέση με τους συγγενείς;
Φάρμακα, ναρκωτικά και αλκοόλ Χρησιμοποιεί κάποιος συστηματικά φάρμακα; Τι φάρμακα και για ποιο λόγο; Νομίζετε ότι κάποιοι πίνουν πάρα πολύ ή έχουν πρόβλημα χρήσης ουσιών; Το νομίζουν κι άλλοι αυτό; Τι ναρκωτικά; Πότε; Τι έκανε η οικογένεια γι αυτό;
Προβλήματα με το Νόμο Έχει συλληφθεί ποτέ κάποιος; Για ποιο λόγο; Πότε; Τι έγινε; Ποια είναι η νομική κατάσταση αυτού του ατόμου τώρα; Έχασε ποτέ κάποιος την άδεια οδήγησής του, επαγγέλματος κλπ. ;
Προτεραιότητες για την οργάνωση των πληροφοριών του γενεογράμματος Τα δεδομένα σκανάρονται για τα ακόλουθα: Επαναλαμβανόμενα συμπτώματα, σχέσεις ή σχήματα λειτουργικότητας στην οικογένεια και στις γενιές. Επαναλαμβανόμενα τρίγωνα, συμμαχίες, cut-offs, σχήματα συγκρούσεων, υπέρ- και υπό-λειτουργικότητα. Όλα είναι κεντρικά στην ερμηνεία του γενεογράμματος.
Συμπτώσεις ημερομηνιών: π.χ. ο θάνατος ενός μέλους ή η επέτειος του θανάτου συμπίπτει με την έναρξη του συμπτώματος σε ένα άλλο. Η ηλικία στην έναρξη του συμπτώματος σ ένα μέλος συμπίπτει με ενός άλλου με σύμπτωμα. Η επίδραση αλλαγών και εκτός χρόνου μεταβάσεων στο κύκλο ζωής: (γεννήσεις, γάμοι, θάνατοι που συμβαίνουν εκτός προγραμματισμού ή νορμάλ χρόνου).
Ερμηνεία του γενεογράμματος 1. Δομή της οικογένειας Σύνθεση του σπιτικού Σπιτικό πυρηνικής οικογένειας Σπιτικό μονογονεϊκής οικογένειας Σπιτικό οικογένειας από δεύτερο τρίτο γάμο Σπιτικό τριών γενεών Σπιτικό που περιλαμβάνει τη διευρυμένη οικογένεια ή /και μέλη εκτός οικογένειας
Αστερισμός των αδερφών Σειρά γέννησης Το φύλο των αδερφών Διαφορά ηλικίας μεταξύ των αδερφών
Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τον αδερφικό αστερισμό: η χρονική στιγμή γέννησης στην ιστορία της οικογένειας τα χαρακτηριστικά του παιδιού ο οικογενειακός προγραμματισμός για το παιδί γονεϊκές στάσεις και προκαταλήψεις για τις διαφορές του φύλου η θέση του παιδιού στη σειρά γέννησης σε σχέση με εκείνη του γονιού
Ασυνήθιστοι οικογενειακοί σχηματισμοί Επιγραμματικά, κάποιος μπορεί να κάνει πλήθος υποθέσεων εξετάζοντας απλά τη δομή της οικογένειας. Μπορεί να κάνει υποθέσεις για συγκεκριμένα θέματα, ρόλους και σχέσεις που κατόπιν μπορεί να διερευνήσει.
2. Προσαρμογή στον κύκλο ζωής Οι ηλικίες και οι ημερομηνίες στο γενεόγραμμα επιτρέπουν να δούμε σε τι μεταβάσεις του κύκλου ζωής προσαρμόζεται η οικογένεια και αν τα γεγονότα του κύκλου ζωής λαμβάνουν χώρα σε προσδοκώμενο χρόνο. Όταν δεν συμβαίνει αυτό, μπορούμε να ψάξουμε πιθανές δυσκολίες στη μετάβαση της φάσης.
3. Επανάληψη σταθερών σχημάτων δια μέσου των γενεών Σταθερά σχήματα λειτουργικότητας Σταθερά σχήματα σχέσεων Επαναλαμβανόμενα σταθερά σχήματα δομής Η αρχή ερμηνείας της επανάληψης των σταθερών σχημάτων διαμέσου των γενεών, δηλαδή των σχημάτων λειτουργικότητας, σχέσεων και δομής, προτείνει την πιθανότητα να συνεχισθούν αυτά τα σταθερά σχήματα στο παρόν και στο μέλλον. Η αναγνώριση τέτοιων σταθερών σχημάτων βοηθά τα μέλη της οικογένειας να τ αλλάξουν.
4. Γεγονότα ζωής και οικογενειακή λειτουργικότητα Οι συμπτώσεις των γεγονότων της ζωής Η επίδραση των αλλαγών ζωής, των μεταβάσεων και των τραυμάτων Αντιδράσεις επετείων Κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά γεγονότα
Η καταγραφή κρίσιμων γεγονότων και αλλαγών στη ζωή μιας οικογένειας μας επιτρέπει να κάνουμε συστημικές συνδέσεις ανάμεσα σε «συμπτώσεις», να μετρούμε την επίδραση τραυματικών αλλαγών στην οικογενειακή λειτουργικότητα και την ευαισθησία της οικογένειας σε μελλοντικές δύσκολες καταστάσεις. Ακόμη, να μελετούμε αντιδράσεις επετείων καθώς και γεγονότα μέσα στο ευρύτερο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό γίγνεσθαι.
5. Σταθερά σχήματα σχέσεων και τρίγωνα Τρίγωνα Τρίγωνα γονέων παιδιού Τρίγωνα ζευγαριών Τρίγωνα σε χωρισμένες και ξαναπαντρεμένες οικογένειες Τρίγωνα σε οικογένειες με υιοθετημένα παιδιά ή σε ανάδοχες
Διαγενεϊκά τρίγωνα Σχέσεις εκτός οικογένειας Το γενεόγραμμα επιτρέπει στον κλινικό να ερευνήσει έντονες σχέσεις στην οικογένεια και να κάνει υποθέσεις για σημαντικά τρίγωνα και όρια στην οικογένεια.
6. Οικογενειακή ισορροπία και ανισορροπία Στην οικογενειακή δομή Στους ρόλους Στο επίπεδο και στυλ λειτουργικότητας Στις πηγές ενέργειας (χρήμα, υγεία, δεξιότητες κλπ.)
Διαβάζοντας το γενεόγραμμα για σταθερά σχήματα αντιθέσεων και ισορροπίας στη δομή της οικογένειας, τους ρόλους, τη λειτουργικότητα και τις πηγές ενέργειας, μας επιτρέπει να κάνουμε υποθέσεις για την προσαρμοστικότητα της οικογένειας στις ανισορροπίες που πιθανόν στρεσάρουν το σύστημα.
Κλινική χρήση του γενεογράμματος Το γενεόγραμμα στη θεραπεία οικογένειας Δέσμευση της οικογένειας Ξεμπλοκάρισμα του συστήματος Αποσαφήνιση οικογενειακών σταθερών σχημάτων Αναπλαισίωση και «αποτοξίνωση» οικογενειακών θεμάτων Άλλες χρήσεις του γενεογράμματος στη θεραπεία οικογένειας (αξιολόγηση, τήρηση στοιχείων, σχεδιασμός στρατηγικών παρεμβάσεων, ως προβολική τεχνική).
Εφαρμογές του γενεογράμματος στην πρακτική με οικογένειες Συστημική τήρηση ιατρικών στοιχείων Χτίσιμο αρμονικής σχέσης συμπάθειας Προληπτική ιατρική και ιατρικός σχεδιασμός περιπτώσεων
Το γενεόγραμμα στην έρευνα Έρευνα στη δομή της οικογένειας Προσαρμογή στον κύκλο ζωής Επανάληψη σταθερών σχημάτων Γεγονότα ζωής Σχήματα σχέσεων και τρίγωνα Ισορροπία - Ανισορροπία