Έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης του Κύπρος. Εκπαίδευση και κατάρτιση

Έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης του 2016 Κύπρος Εκπαίδευση και κατάρτιση

Ο τόμος 2 της «Έκθεσης Παρακολούθησης της Εκπαίδευσης και της Κατάρτισης 2016» περιλαμβάνει είκοσι οκτώ επιμέρους εκθέσεις, μία για κάθε χώρα. Με βάση τα πιο επικαιροποιημένα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία, παρουσιάζει και αξιολογεί τα κυριότερα πρόσφατα και τρέχοντα μέτρα πολιτικής σε κάθε κράτος μέλος της ΕΕ, με έμφαση στις εξελίξεις από τα μέσα του 2015 και μετά. Συνεπώς, συμπληρώνει τις υπάρχουσες πηγές πληροφοριών οι οποίες περιγράφουν τα εθνικά συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης. Η δομή των ανά χώρα εκθέσεων έχει ως εξής: στο τμήμα 1 παρέχεται στατιστική επισκόπηση των βασικών δεικτών της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Στο τμήμα 2 περιγράφονται συνοπτικά τα βασικά πλεονεκτήματα και οι κυριότερες προκλήσεις του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης της χώρας. Το τμήμα 3 εξετάζει τις δαπάνες για την εκπαίδευση, τις δημογραφικές προκλήσεις και τις προκλήσεις δεξιοτήτων. Το τμήμα 4 επικεντρώνεται στην πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα και στις βασικές δεξιότητες ως σημαντικούς τομείς που σχετίζονται με την αντιμετώπιση των ανισοτήτων και την προώθηση της κοινωνικής ένταξης. Το τμήμα 5 ασχολείται με τις πολιτικές που αποσκοπούν στον εκσυγχρονισμό της σχολικής εκπαίδευσης και καλύπτει, μεταξύ άλλων, το επάγγελμα του εκπαιδευτικού, καθώς επίσης τις ψηφιακές και τις γλωσσικές δεξιότητες. Στο τμήμα 6 εξετάζονται μέτρα για τον εκσυγχρονισμό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τέλος, το τμήμα 7 καλύπτει την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς και την εκπαίδευση ενηλίκων. Το χειρόγραφο ολοκληρώθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2016. ec.europa.eu/education/monitor

KYΠΡΟΣ 1 1. Βασικοί δείκτες Κύπρος Μέσος όρος ΕΕ 2012 2015 2012 2015 Σημεία αναφοράς εκπαίδευσης και κατάρτισης για το 2020 Άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και κατάρτιση (ηλικίας 18-24 ετών) Ολοκλήρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ηλικίας 30-34 ετών) Προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα (από την ηλικία των 4 ετών μέχρι την ηλικία έναρξης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης) Ποσοστό ατόμων ηλικίας 15 ετών με χαμηλές επιδόσεις σε: Ποσοστό απασχόλησης σπουδαστών που έχουν αποφοιτήσει πρόσφατα κατά επίπεδο ολοκλήρωσης εκπαίδευσης (ηλικίας 20-34 ετών που έχουν ολοκληρώσει την εκπαίδευση 1-3 έτη πριν από το έτος αναφοράς) Σύνολο 11,4 % 5,3 % 12,7 % 11,0 % Σύνολο 49,9 % 54,6 % 36,0 % 38,7 % 85,0 % 11 82,6 % 14 93,2 % 11 94,3 % 14 Ανάγνωση 32,8 % 17,8 % Μαθηματικά 42,0 % 22,1 % Θετικές επιστήμες 38,0 % 16,6 % ISCED 3-8 (σύνολο) 73,0 % 68,8 % 75,9 % 76,9 % Συμμετοχή ενηλίκων στη διά βίου μάθηση (ηλικίας 25-64 ετών) ISCED 0-8 (σύνολο) 7,7 % 7,5 % 9,2 % 10,7 % Άλλοι συναφείς δείκτες Δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση ως ποσοστό του ΑΕΠ 6,1 % 5,8 % 14 5,0 % 4,9 % 14,p Επενδύσεις στην εκπαίδευση Άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και κατάρτιση (ηλικίας 18-24 ετών) Ολοκλήρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ηλικίας 30-34 ετών) Δαπάνες για δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα ανά φοιτητή σε ευρώ ΜΑΔ ISCED 1-2 9 162 EUR 8 589 EUR 13 : 13 ISCED 3-4 10 795 EUR 10 188 EUR 13 : 13 ISCED 5-8 10 174 EUR 10 667 EUR 13 : 13 Γηγενείς 8,0 % 3,1 % 11,6 % 10,1 % Γεννημένοι στο εξωτερικό 20,7 % 16,7 % 24,9 % 19,0 % Γηγενείς 56,5 % 62,1 % 36,7% 39,4% Γεννημένοι στο εξωτερικό 39,8 % 36,7 % 33,8% 36,4% Ποσοστό απασχόλησης σπουδαστών που έχουν αποφοιτήσει πρόσφατα κατά επίπεδο ολοκλήρωσης εκπαίδευσης (ηλικίας 20-34 ετών που έχουν ολοκληρώσει την εκπαίδευση 1-3 έτη πριν από το έτος αναφοράς) Μαθησιακή κινητικότητα ISCED 3-4 65,5 % 53,2% 69,7 % 70,8 % ISCED 5-8 74,7 % 73,6 % 81,5 % 81,9 % Εισερχόμενη κινητικότητα αποφοίτων (πτυχίο) 14,6 % 13 14,3 % 14 5,5 % 13 5,9 % 14 Εισερχόμενη κινητικότητα αποφοίτων (μεταπτυχιακό) 4,6 % 13 5,7 % 144 13,6 % 13 13,9 % 14 Πηγές: Eurostat (για περισσότερες λεπτομέρειες, βλέπε ενότητα 9) ΟΟΣΑ (PISA). Σημειώσεις: τα στοιχεία αναφέρονται στους σταθμισμένους μέσους όρους της ΕΕ, καλύπτοντας διαφορετικούς αριθμούς κρατών μελών ανάλογα με την πηγή b = διακοπή στη χρονική σειρά, d = διαφορετικός ορισμός, p = προσωρινό, u = χαμηλή αξιοπιστία, 11 = 2011, 13 = 2013, 14 = 2014. Περισσότερες πληροφορίες διατίθενται στη σχετική ενότητα του τόμου 1 (ec.europa.eu/education/monitor). Σχήμα 1. Θέση σε σχέση με τις υψηλότερες (εξωτερικός δακτύλιος) και τις χαμηλότερες επιδόσεις (κέντρο) Άτομα Early που leavers εγκαταλείπουν from πρόωρα education την and εκπαίδευση training και κατάρτιση Underachievement in Tertiary Ολοκλήρωση education της Χαμηλές science επιδόσεις στις attainment τριτοβάθμιας θετικές επιστήμες εκπαίδευσης Χαμηλές Underachievement επιδόσεις στα in μαθηματικά maths Underachievement Χαμηλές επιδόσεις in στην reading ανάγνωση Employment Ποσοστό rate of recent απασχόλησης graduates πρόσφατα αποφοιτησάντων Adult Συμμετοχή participation ενηλίκων in στη learning μάθηση Early Προσχολική childhood education εκπαίδευση and και care φροντίδα Cyprus Κύπρος EU Στόχος target ΕΕ EU Μέσος average όρος ΕΕ Πηγή: Υπολογισμοί της ΓΔ Εκπαίδευσης και Πολιτισμού, με βάση τα στοιχεία της Eurostat (ΕΕΔ 2015) και του ΟΟΣΑ (PISA 2012). Σημείωση: όλες οι βαθμολογίες τοποθετούνται μεταξύ μέγιστου (οι υψηλότερες επιδόσεις απεικονίζονται στον εξωτερικό δακτύλιο) και ελάχιστου (οι χαμηλότερες επιδόσεις απεικονίζονται στο κέντρο του σχήματος).

2 ΚΥΠΡΟΣ 2. Βασικά σημεία Η Κύπρος έχει βελτιώσει σημαντικά τις επιδόσεις της σε ό,τι αφορά την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου και συνεχίζει να παρουσιάζει ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Έχει επίσης ξεκινήσει μια στρατηγική μεταρρύθμιση του τομέα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, τόσο σε επίπεδο ανώτερης δευτεροβάθμιας όσο και σε επίπεδο μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η προσπάθεια αυτή αποσκοπεί στην καλύτερη εξισορρόπηση μεταξύ του εν λόγω τομέα και της, κατά κύριο λόγο ιδιωτικής, ανώτερης εκπαίδευσης, η οποία υπερτερεί έντονα επί του παρόντος. Ωστόσο, η εξακολουθούσα ύπαρξη σχετικά χαμηλών επιπέδων βασικών δεξιοτήτων και η συνεχιζόμενη έλλειψη αποτελεσματικότητας των δημόσιων δαπανών στο εκπαιδευτικό σύστημα εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικές προκλήσεις για τη χώρα. Η Κύπρος έχει συστήσει νέο φορέα διασφάλισης και πιστοποίησης της ποιότητας της ανώτερης εκπαίδευσης. Το ζήτημα της εξασφάλισης της ορθής εγγύησης και πιστοποίησης της ποιότητας των ιδρυμάτων και προγραμμάτων, ιδίως στα ιδιωτικά κολέγια, θα αποτελέσει πεδίο δοκιμής για την Κύπρο στο μέλλον. 3. Επένδυση στην εκπαίδευση για την αντιμετώπιση των δημογραφικών προκλήσεων και των προκλήσεων σε ό,τι αφορά τις δεξιότητες Η Κύπρος εμφανίζει σχετικά υψηλό, αν και εμφανώς μειωμένο, επίπεδο γενικών δαπανών της κυβέρνησης για την εκπαίδευση. Οι εν λόγω δαπάνες αντιστοιχούσαν στο 6,5 % του ΑΕΠ το 2013 και στο 5,8 % του ΑΕΠ το 2014 1. Σημαντική μείωση σημείωσε και το ποσοστό των δαπανών για την εκπαίδευση επί των συνολικών γενικών δαπανών της κυβέρνησης, από το 15,7 % το 2013 στο 11,8 % το 2014, με αποτέλεσμα να συγκλίνει προς το 10,2 % που αποτελεί τον μέσο όρο της ΕΕ των 28. Η έξοδος της Κύπρου από το παρατεταμένο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής στις 30 Μαρτίου 2016 δείχνει ότι η δημοσιονομική της κατάσταση βελτιώνεται και πάλι μετά την κρίση των τελευταίων ετών. Στο σχήμα 2 παρουσιάζονται οι αλλαγές του ποσοστού των δαπανών για την εκπαίδευση επί των συνολικών δημόσιων δαπανών στην Κύπρο και σε άλλες χώρες οι οποίες εφαρμόζουν ή εφάρμοσαν πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής κατά την περίοδο 2008-2014. Οι ετήσιες δαπάνες ανά μαθητή/φοιτητή σε μονάδες αγοραστικής δύναμης (ΜΑΔ) ανέρχονταν το 2013 σε 8 589 EUR για τα επίπεδα ISCED 1-2, σε 10 187 EUR για τα επίπεδα ISCED 3-4 και σε 10 677 EUR για τα επίπεδα ISCED 5-8. Παρέμειναν σχετικά υψηλότερες από άλλες χώρες με παρόμοιο επίπεδο κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης. Τα ποσοστά απασχόλησης στην Κύπρο διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με το επίπεδο εκπαίδευσης. Σε ό,τι αφορά τα προσόντα χαμηλότερου επιπέδου (επίπεδα ISCED 0-2), το ποσοστό απασχόλησης ήταν 54,5 % το 2014 και 55,5 % το 2015, ελαφρώς μόνο πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ των 28. Σε ό,τι αφορά τα προσόντα μεσαίου επιπέδου (επίπεδα ISCED 3-4), το ποσοστό ήταν 69,4 % το 2014 και 69,6 % το 2015, δηλαδή, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ελαφρώς χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Σε ό,τι αφορά τα προσόντα υψηλότερου επιπέδου (επίπεδα ISCED 5-8), το ποσοστό ήταν 79,7 % το 2014 και 80,2 % το 2015, υπολειπόμενο του μέσου όρου της ΕΕ των 28. Μια σημαντική πρόκληση είναι η αντιμετώπιση της αυξημένης ανεργίας, ιδίως της ανεργίας των νέων και της μακροχρόνιας ανεργίας. Όσον αφορά τη συστηματική πρόβλεψη για την απασχόληση και τον προσδιορισμό των κενών στις δεξιότητες, η Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού (ΑνΑΔ) παρέχει δεκαετείς προβλέψεις για την απασχόληση σε τακτική βάση 2. 1 Πηγή: Eurostat, βάση δεδομένων για τις δαπάνες γενικής κυβέρνησης κατά λειτουργία (COFOG). 2 Σύμφωνα με τις εθνικές προβλέψεις για τις δεξιότητες, μέχρι το έτος 2024, το ήμισυ περίπου των απασχολούμενων θα εξακολουθούν να ασκούν επαγγέλματα μεσαίου επιπέδου, ενώ σχεδόν 2 στους 5 απασχολούμενους θα ασκούν επαγγέλματα υψηλού επιπέδου. Ως εκ τούτου, υπάρχει ανάγκη να αναπτυχθεί η παροχή περισσότερο επαγγελματικά προσανατολισμένης εκπαίδευσης στο νησί, τόσο σε επίπεδο Παρακολούθηση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2016 Νοέμβριος 2016

KYΠΡΟΣ 3 Τον Δεκέμβριο του 2015, η Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε νομοσχέδιο για τη φοιτητική μέριμνα, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του τότε προγράμματος οικονομικής προσαρμογής και του μνημονίου συνεννόησης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2016) 3. Το νομοσχέδιο προβλέπει νέα κριτήρια επιλεξιμότητας και επιτρέπει στους φοιτητές να υποβάλλουν αιτήσεις για όλα τα είδη φοιτητικής πρόνοιας μέσω μιας ενιαίας διαδικασίας υποβολής αιτήσεων. Σύμφωνα με τα νέα κριτήρια επιλεξιμότητας, ένας φοιτητής είναι επιλέξιμος για χορηγία ή επίδομα εφόσον η συνολική αξία της οικογενειακής περιουσίας του δεν υπερβαίνει το ποσό του 1 200 000 EUR (σε τιμές του 2013). Ένας φοιτητής είναι επίσης επιλέξιμος για επίδομα, εάν το ετήσιο εισόδημα της οικογένειάς του δεν υπερβαίνει το ποσό των 39 000 EUR (59 000 EUR για οικογένειες με τέσσερα ή περισσότερα παιδιά). Οι φοιτητές που είναι εγγεγραμμένοι σε πιστοποιημένα προγράμματα σπουδών σε ιδιωτικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μπορούν πλέον και εκείνοι να λαμβάνουν επίδομα. Ως εκ τούτου, ο αριθμός των επιλέξιμων αιτούντων αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά στο εγγύς μέλλον (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2016α). Σχήμα 2: Ποσοστό των δαπανών για την εκπαίδευση επί των συνολικών δημόσιων δαπανών στην Κύπρο και σε άλλες χώρες που εφάρμοσαν ή εφαρμόζουν πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής 18 16 14 12 10 8 EE-28 CY IE EL PT 6 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Πηγή: Eurostat. Επιγραμμικός κωδικός δεδομένων: gov_10a_exp. 4. Αντιμετώπιση των ανισοτήτων και προώθηση της ένταξης Το ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου (ΠΕΣ) μειώθηκε σημαντικά από 6,8 % το 2014 σε 5,3 % το 2015, πολύ κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ των 28, που ανερχόταν σε 11,2 % και 11,0 %, αντίστοιχα. Ωστόσο, η διαφορά μεταξύ των φύλων παραμένει σημαντική, με ποσοστό ΠΕΣ 7,7 % για τα αγόρια και 3,2 % για τα κορίτσια το 2015. Ταυτόχρονα, η διαφορά μειώθηκε αισθητά, από 8,3 εκατοστιαία σημεία το 2014 σε 4,5 εκατοστιαία σημεία το 2015, παρουσιάζοντας επίσης σύγκλιση με τον σχετικό μέσο όρο της ΕΕ των 28. Για τους φοιτητές που έχουν γεννηθεί σε άλλη χώρα, η κατάσταση εξακολουθεί να είναι αρκετά ανησυχητική: το σχετικό ποσοστό ΠΕΣ είναι πάνω από πέντε φορές υψηλότερο σε σχέση με αυτό των γηγενών φοιτητών (16,7 % έναντι 3,1 % το 2015) και εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ των 28. Παρόλα αυτά, η εν λόγω διαφορά παρουσιάζει ελαφρά μείωση από 14,9 εκατοστιαία σημεία το 2014 σε 13,6 εκατοστιαία σημεία το 2015. Τα εν λόγω αποτελέσματα αντικατοπτρίζουν επίσης τις ιδιαίτερα χαμηλές επιδόσεις 3 δευτεροβάθμιας όσο και σε επίπεδο μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού 2016). Στο μνημόνιο συναντίληψης ορίστηκαν τα εξής: «Ι.32 Θα διασφαλισθεί η μείωση της συνολικής δαπάνης για κοινωνικές μεταβιβάσεις ( ) μέσω του εξορθολογισμού και καλύτερης στόχευσης των ωφελημάτων των παιδιών και των εκπαιδευτικών χορηγιών, και την κατάργηση ωφελημάτων κοινωνικής συνοχής που παρέχονται από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας».

4 ΚΥΠΡΟΣ των αγοριών που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών στο πλαίσιο του Προγράμματος Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) του ΟΟΣΑ για το 2012 4. Το ποσοστό συμμετοχής στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα στην Κύπρο ήταν 82,6 % το 2014, ήτοι 11,7 εκατοστιαία σημεία κάτω από το 94,3 % που είναι ο μέσος όρος της ΕΕ 5. Από τον Σεπτέμβριο του 2015, ο αριθμός των εβδομαδιαίων περιόδων διδασκαλίας αυξήθηκε από 37 σε 38 για τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η ανάγκη βελτίωσης των γλωσσικών και μαθηματικών δεξιοτήτων των μαθητών επικεντρώνεται σε όλα τα επίπεδα της σχολικής εκπαίδευσης. Υπάρχει επίσης πρόβλεψη για τη λειτουργία σχολείων ειδικού ενδιαφέροντος, για παράδειγμα, με αντικείμενο τη μουσική, τον αθλητισμό ή τις τέχνες. Σε κάθε σημείο εισόδου στο εκπαιδευτικό σύστημα παρέχεται εντατικό πρόγραμμα διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας διάρκειας τουλάχιστον ενός έτους για τους αλλοδαπούς μαθητές. Νέες αλλαγές προβλέπονται επίσης με το εκσυγχρονισμένο σύστημα λυκείου, το οποίο περιλαμβάνει έξι συγκεκριμένες κατευθύνσεις εξειδίκευσης (συνδυασμοί αντικειμένων) και το οποίο προβλέπει την πλήρη αναδιοργάνωση της παροχής των πολυάριθμων προαιρετικών μαθημάτων (Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού 2015). Το έργο «Δράσεις σχολικής και κοινωνικής ένταξης» ακολουθεί την ορθή πρακτική του έργου «Ζώνες εκπαιδευτικής προτεραιότητας», αλλά στο πλαίσιο μιας πιο ευέλικτης προσέγγισης (π.χ. δίκτυα σχολείων και όχι απλώς καθοριζόμενες συγκεκριμένες περιοχές ως τέτοιες). Αντιμετωπίζει τα ζητήματα των χαμηλών επιδόσεων, των αδικαιολόγητων απουσιών και της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση μέσω σειράς θετικών δράσεων. Το έργο αποσκοπεί επίσης να συμβάλει στον περιορισμό των ανισοτήτων στα σχολεία που συμμετέχουν σε αυτό. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (ΥΠΠ) ανακήρυξε επίσης το σχολικό έτος 2015/2016 έτος «ευαισθητοποίησης των μαθητών κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και προώθησης της ισότητας και του σεβασμού». Το κύριο μήνυμα της πρωτοβουλίας αυτής είναι ότι η περιθωριοποίηση, ο αποκλεισμός ή οι διακρίσεις σε βάρος ατόμων ή ομάδων με διαφορετικά χαρακτηριστικά όχι μόνο πλήττουν τα θύματα, ως μεμονωμένα άτομα και ως μέλη της ομάδας στην οποία ανήκουν, αλλά έχουν και σοβαρές επιπτώσεις σε ολόκληρη τη σχολική κοινότητα. Για την ευαισθητοποίηση των μαθητών, των εκπαιδευτικών, των γονέων και της τοπικής κοινότητας σχετικά με τα εν λόγω θέματα, εκπονήθηκε «Κώδικας συμπεριφοράς κατά του ρατσισμού». Στον κώδικα παρέχονται ορισμοί βασικών εννοιών, π.χ. του ρατσισμού, του ρατσιστικού περιστατικού, της ομοφοβίας, της τρανσφοβίας, του εκφοβισμού, της διάκρισης, του στερεότυπου, της διαφορετικότητας κ.λπ., και καθορίζονται οι ευθύνες και οι δεσμεύσεις που αναμένονται από κάθε μέλος της σχολικής κοινότητας. Ο κώδικας παρέχει επίσης στα σχολεία έναν πρακτικό οδηγό για τη διαχείριση σχετικών περιστατικών. Η παρουσίαση της διαφορετικότητας ως σύνθετου φαινομένου, το οποίο περιλαμβάνει διάφορα στοιχεία της ανθρώπινης ταυτότητας, αναμένεται να συμβάλει στη μείωση των κάθε είδους περιστατικών εκφοβισμού και διακρίσεων για λόγους θρησκείας, εθνότητας, γλώσσας, εμφάνισης, αναπηρίας ή φύλου (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2016α). 5. Εκσυγχρονισμός της σχολικής εκπαίδευσης Αν και η Κύπρος επενδύει σημαντικό μέρος του προϋπολογισμού της στην εκπαίδευση και κατάρτιση, τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα είναι ανεπαρκή, όπως φαίνεται από τις απογοητευτικές επιδόσεις της σε διεθνείς έρευνες όπως το πρόγραμμα PISA και από τη σχετικά χαμηλή απασχολησιμότητα των μαθητών που αποφοίτησαν πρόσφατα. Η αργή ανταπόκριση του εκπαιδευτικού συστήματος στη μεταβαλλόμενη οικονομική δομή της χώρας και η προσαρμογή του στις μελλοντικές ανάγκες δεξιοτήτων εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικές πηγές ανησυχίας (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2016β). 4 5 Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα της Κύπρου στο πλαίσιο του PISA 2012 ήταν γενικά απογοητευτικά, με πολύ υψηλά ποσοστά ατόμων με χαμηλές επιδόσεις στα μαθηματικά, την ανάγνωση και τις θετικές επιστήμες. Σημαντικό ποσοστό παιδιών ηλικίας κάτω των 4 ετών και 8 μηνών (δηλαδή πριν από την υποχρεωτική εκπαίδευση) φοιτούν σε δημόσιους και ιδιωτικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς ημερήσιας φροντίδας. Αυτά τα σχολεία υπάγονται στην αρμοδιότητα των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και, ως εκ τούτου, οι εν λόγω μαθητές δεν υπολογίζονται στα αριθμητικά στοιχεία που αφορούν την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα. Παρακολούθηση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2016 Νοέμβριος 2016

KYΠΡΟΣ 5 Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι πολιτικής του ΥΠΠ, που καθορίζονται στο στρατηγικό σχέδιο για την περίοδο 2016-2018, είναι οι εξής: ανάπτυξη, κατάρτιση και αύξηση του επαγγελματισμού του εκπαιδευτικού προσωπικού, εκσυγχρονισμός των διοικητικών δομών του εκπαιδευτικού συστήματος και των σχολείων, βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης με την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού περιεχομένου, τη θέσπιση της αξιολόγησης και την αύξηση της αποτελεσματικότητας, παροχή υποστήριξης σε κάθε μαθητή, με παράλληλη αναγνώριση της διαφορετικότητας και βελτίωση της μετάβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το σχετικό σχέδιο δράσης για την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού τομέα περιλαμβάνει σειρά προτάσεων για ένα νέο σύστημα διορισμού και αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσής τους. Αυτό αποτελούσε επίσης απαίτηση στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής (ΥΠΠ 2016). Καθιερώνεται νέο σύστημα διορισμού των εκπαιδευτικών στα δημόσια σχολεία πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τεχνικής εκπαίδευσης, με στόχο τον εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου συστήματος. Το βασικό νέο στοιχείο του εν λόγω συστήματος είναι η καθιέρωση γραπτής εξέτασης αυξημένης βαρύτητας (μέχρι 50 %). Οι πρώτες γραπτές εξετάσεις θα πραγματοποιηθούν μεταξύ του Σεπτεμβρίου 2017 και του Δεκεμβρίου 2017, και ο πρώτος κατάλογος αποτελεσμάτων θα δημοσιευτεί έως τον Φεβρουάριο του 2018 6 (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2016α). Τον Αύγουστο του 2015, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε νέο σύστημα επαγγελματικής εκπαίδευσης για τους εκπαιδευτικούς και τη διδασκαλία στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το σύστημα εφαρμόστηκε πιλοτικά σε διάφορα σχολεία από τον Σεπτέμβριο του 2015 και αξιολογήθηκε με θετικά αποτελέσματα. Η επανεξέτασή του έλαβε χώρα στο τέλος του σχολικού έτους 2015/2016. Το σύστημα, με βάση τις ατομικές ανάγκες των εκπαιδευτικών και των απαιτήσεων των σχολείων τους, αναμένεται να μεριμνά αποτελεσματικότερα για την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών. Μεταξύ του ΥΠΠ και των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών βρίσκεται σε εξέλιξη κοινωνικός διάλογος σχετικά με μια νέα πρωτοβουλία για τη θέσπιση συστήματος αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και των σχολικών επιδόσεων (κυβέρνηση της Κύπρου 2016). Όσον αφορά το ψηφιακά καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό, οι επιδόσεις της Κύπρου είναι χαμηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ αλλά σημειώνεται κάποια πρόοδος. Το 2015 περίπου το 70 % του πληθυσμού της Κύπρου χρησιμοποιούσε το διαδίκτυο τακτικά, σε σύγκριση με τον μέσο όρο του 76 % της ΕΕ, ενώ μόνο το 43 % διέθετε βασικές τουλάχιστον ψηφιακές δεξιότητες. Επιπλέον, η Κύπρος έχει χαμηλό ποσοστό αποφοίτων θετικών επιστημών, τεχνολογίας, μηχανικής και μαθηματικών (STEM) (27η στην ΕΕ) και χαμηλότερο ποσοστό ειδικών στον τομέα της τεχνολογίας των πληροφοριών και των επικοινωνιών στο εργατικό της δυναμικό σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Το έλλειμμα ψηφιακών δεξιοτήτων μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στην ανάπτυξη του δυναμικού της ψηφιακής οικονομίας του νησιού (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2016γ). Αυτό αποτελεί σημαντικό ζήτημα για το κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα και απαιτεί ενδεδειγμένη απάντηση από τις αρχές. Για πρώτη φορά, η Κύπρος εισαγάγει την εκπαίδευση στην επιχειρηματικότητα στα σχολικά προγράμματα. Αυτό πραγματοποιείται με την υλοποίηση του σχεδίου εργασίας του 2016 που προβλέπεται από την Εθνική Δήλωση Πολιτικής για την ενίσχυση του επιχειρηματικού οικοσυστήματος. 6. Εκσυγχρονισμός της ανώτερης εκπαίδευσης Η Κύπρος έχει πολύ υψηλό ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με 52,5 % το 2014 και 54,6 % το 2015, πολύ πάνω από τους αντίστοιχους μέσους όρους της ΕΕ. Ωστόσο, εξακολουθεί να υφίσταται μια διευρυνόμενη διαφορά μεταξύ των φύλων, με τις γυναίκες να υπερτερούν των ανδρών κατά 12,2 εκατοστιαία σημεία το 2014 και 14,9 εκατοστιαία σημεία το 2015. Ταυτόχρονα, οι φοιτητές που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό έχουν πολύ χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής σε σχέση με τους γηγενείς φοιτητές το 2014 η διαφορά ήταν 18,9 εκατοστιαία σημεία, ενώ το 2015 διευρύνθηκε στα 25,4 εκατοστιαία σημεία. 6 Σύμφωνα με τον νόμο 127(I)/2015, της 20ής Ιουλίου 2015.

6 ΚΥΠΡΟΣ Το ποσοστό απασχόλησης των φοιτητών που αποφοίτησαν πρόσφατα από την τριτοβάθμια εκπαίδευση 7 παρέμεινε σχετικά υψηλό και βελτιώθηκε ελαφρά, από 72,4 % το 2014 σε 73,6 % το 2015. Ωστόσο, το εν λόγω ποσοστό υπολειπόταν κατά 8,1 εκατοστιαία σημεία του μέσου όρου της ΕΕ των 28 το 2014 και κατά 8,3 εκατοστιαία σημεία το 2015. Το 2014 στην Κύπρο, το 44 % των φοιτητών ακολουθούσαν σπουδές στα γνωστικά πεδία των κοινωνικών επιστημών, της διοίκησης επιχειρήσεων και της νομικής, ποσοστό που αποτελεί ένα από τα υψηλότερα αντίστοιχα ποσοστά φοιτητών μεταξύ όλων των κρατών μελών (Eurostat 2016). Στο σχήμα 3 απεικονίζονται τα ποσοστά απασχόλησης για τους απόφοιτους ανώτερης δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και η σχετική διαφορά για την περίοδο 2007-2015. Στο σχήμα αποτυπώνεται η σταθερή μείωση της απασχολησιμότητας των κάθε είδους αποφοίτων και μια μεγάλη διαφορά (έως 20 εκατοστιαία σημεία) μεταξύ των αποφοίτων της τριτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σχήμα 3: Ποσοστά απασχόλησης για τους πρόσφατα αποφοιτήσαντες και η σχετική διαφορά μεταξύ της ανώτερης δευτεροβάθμιας και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο Πηγή: Eurostat. Επιγραμμικός κωδικός δεδομένων: edat_lfse24. Τον Φεβρουάριο του 2016, η κυβέρνηση ενέκρινε πρόταση για εναλλακτικό σύστημα εισαγωγής στα δημόσια πανεπιστήμια της Κύπρου μέσω ειδικών εξετάσεων κατάταξης. Όλοι οι μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία θα έχουν το ίδιο δικαίωμα να ζητήσουν εισαγωγή στα δημόσια πανεπιστήμια (κυβέρνηση της Κύπρου 2016). Μετά τη δημοσίευση των πρόσφατων εκθέσεων προβλέψεων της ΑνΑΔ για την απασχόληση, οι αρχές παρότρυναν τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να προσφέρουν περισσότερα προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης μικρής διάρκειας, για τα οποία επί του παρόντος υπάρχει έλλειψη. Τα εν λόγω προγράμματα είναι απαραίτητα σε τομείς υψηλής ζήτησης, ιδίως στον τομέα των φυσικών πόρων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2016β). Ένα πρόγραμμα απασχόλησης και κατάρτισης αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αποσκοπεί στην παροχή ευκαιριών σε πρώην φοιτητές ηλικίας έως 30 ετών και με λιγότερους από 8 μήνες εργασιακής εμπειρίας. Στόχος του προγράμματος είναι να επιτρέψει στους αποφοίτους να εξασφαλίσουν κατάλληλη θέση εργασίας και να αποκτήσουν εργασιακή εμπειρία καθώς και εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες. Το πρόγραμμα υλοποιείται από την ΑνΑΔ. Για τη στενότερη σύνδεση των πανεπιστημίων και των επιχειρήσεων, συστάθηκαν «Γραφεία Διασύνδεσης με τον Επιχειρηματικό Κόσμο» σε καθένα από τα επτά πανεπιστήμια της Κύπρου (τρία δημόσια και τέσσερα ιδιωτικά). Μέχρι σήμερα, έχουν υπογραφεί 36 συμφωνίες μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων με σκοπό την προαγωγή της αμοιβαίας επικοινωνίας και συνεργασίας. Τα εν λόγω γραφεία 7 Άτομα ηλικίας 20 έως 34 ετών τα οποία αποφοίτησαν από την τριτοβάθμια εκπαίδευση από 1 έως 3 έτη πριν από το έτος αναφοράς. Παρακολούθηση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2016 Νοέμβριος 2016

KYΠΡΟΣ 7 διασύνδεσης έχουν ήδη τοποθετήσει 2 472 φοιτητές στον επιχειρηματικό τομέα. Επίσης, έχουν αναπτύξει δραστηριότητες διάδοσης και προώθησης μέσω σχετικού δικτυακού τόπου. Πλαίσιο 1: Το νέο σύστημα διασφάλισης και πιστοποίησης της ποιότητας για την ανώτερη εκπαίδευση Μετά από μακρά περίοδο διαβουλεύσεων, η οποία άρχισε το 2007, η κυπριακή Βουλή ψήφισε νόμο, τον Ιούλιο του 2015, για την ίδρυση φορέα διασφάλισης και πιστοποίησης της ποιότητας της ανώτερης εκπαίδευσης 8. Ο εν λόγω φορέας έχει ως στόχο να συμβάλει καθοριστικά στη διασφάλιση της ποιότητας της ανώτερης εκπαίδευσης που παρέχεται από τα κυπριακά ιδρύματα και στην καθιέρωση της Κύπρου ως περιφερειακού κέντρου αριστείας στην ανώτερη εκπαίδευση. Ο φορέας θα αξιολογεί περιοδικά και θα πιστοποιεί τα δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια, τα κολέγια ανώτερης εκπαίδευσης και τα προγράμματα σπουδών τους. Επιπλέον, τα κυπριακά ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης θα έχουν τη δυνατότητα να χορηγούν τίτλους σπουδών στο εξωτερικό μέσω διασυνοριακής εκπαίδευσης. Μακροπρόθεσμα, ο φορέας αναμένεται να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας μέσω της αξιολόγησης όχι μόνο του περιεχομένου των προγραμμάτων ανώτερης εκπαίδευσης, αλλά και των πραγματικών μαθησιακών αποτελεσμάτων. Θα πρέπει επίσης να αξιολογεί την ποιότητα της έρευνας που πραγματοποιείται σε κάθε ίδρυμα καθώς και τον αντίκτυπό της (επιστημονικές βιβλιογραφικές παραπομπές) κ.λπ. Αυτό αποτελεί βασικό παράγοντα επιτυχίας, δεδομένου ότι η έρευνα θεωρείται θεμελιώδους σημασίας για την ενίσχυση της ελκυστικότητας των πανεπιστημίων. Στο πλαίσιο αυτό, μελλοντικά θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι ακόλουθες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο φορέας: Η διαδικασία αξιολόγησης θα πρέπει να σχεδιαστεί κατά τρόπο που να καθιστά δυνατή τη σύγκριση των επιδόσεων των ιδρυμάτων με βάση την ποιότητα των προγραμμάτων σπουδών που προσφέρουν. Κατ αυτόν τον τρόπο, μπορεί επίσης να δημιουργηθεί χρήσιμη άμιλλα μεταξύ των ιδρυμάτων, η οποία είναι βασικός παράγοντας για τη βελτίωση των ιδρυμάτων ανώτερης εκπαίδευσης. Τα πανεπιστήμια θα είναι σε θέση να αναπτύσσουν πολιτικές και να λαμβάνουν μέτρα για τη βελτίωση των προγραμμάτων σπουδών τους με βάση την πραγματική αξιολόγησή τους. Ο φορέας θα πρέπει να διασφαλίζει ότι αξιολογεί όχι μόνο την ποιότητα των προτεινόμενων προγραμμάτων σπουδών, αλλά και τα πραγματικά αποτελέσματα που επιτυγχάνονται (δηλαδή βάσει των μαθησιακών αποτελεσμάτων). Επίσης, είναι σημαντικό ο φορέας να αξιολογεί την ποιότητα της έρευνας που πραγματοποιείται στα ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης, αλλά τα κριτήρια αξιολόγησης που πρέπει να χρησιμοποιούνται από τον φορέα δεν έχουν ακόμη κοινοποιηθεί. Για περισσότερες πληροφορίες: www.dipae.ac.cy 7. Εκσυγχρονισμός της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και προώθηση της εκπαίδευσης ενηλίκων Το 2013 η συμμετοχή στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) στην Κύπρο περιοριζόταν στο 13,6 %, ελαφρώς υψηλότερη σε σχέση με το προηγούμενο έτος, αλλά 35,3 εκατοστιαία σημεία κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2016β). Η συμμετοχή στην εκπαίδευση ενηλίκων επίσης συνέχισε να αυξάνεται, από 12,6 % το 2014 σε 13,4 % το 2015. Παρά ταύτα, παρέμεινε κατά 13,3 και 13,1, αντίστοιχα, εκατοστιαία σημεία κάτω από τους μέσους όρους της ΕΕ των 28 κατά τα έτη αυτά. Τέλος, το ποσοστό απασχόλησης των αποφοίτων ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ΕΕΚ στην Κύπρο βρίσκεται κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ. Το 2015 ανερχόταν σε 70,3 %, κοντά στον μέσο όρο του 73 % της ΕΕ των 28. 8 Νόμος αριθ. 136(I)/2015, της 21ης Ιουλίου 2015.

8 ΚΥΠΡΟΣ Καταβάλλονται προσπάθειες για τη βελτίωση της ποιότητας, της ελκυστικότητας και της διασύνδεσης της ΕΕΚ με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας στην Κύπρο. Τον Απρίλιο του 2015, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε στρατηγικό σχέδιο για το σύστημα τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης για την περίοδο 2015-2020. Σε αυτό περιλαμβάνονται μέτρα και δραστηριότητες που καλύπτουν το σύνολο των δημόσιων προγραμμάτων ΕΕΚ, και συγκεκριμένα: τη μέση τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση (ΜΤΕΕ), τις εσπερινές τεχνικές σχολές (σχολεία δεύτερης ευκαιρίας), το Σύστημα Μαθητείας, τα απογευματινά και εσπερινά μαθήματα των τεχνικών σχολών, και τα μεταλυκειακά ινστιτούτα ΕΕΚ (ΜΙΕΕΚ). Η πρόταση για την αναβάθμιση της ΜΤΕΕ εγκρίθηκε από την κυβέρνηση τον Δεκέμβριο του 2015. Το Υπουργικό Συμβούλιο ανέθεσε την πλήρη αρμοδιότητα για τη λειτουργία του Συστήματος Μαθητείας στη Διεύθυνση ΜΤΕΕ του ΥΠΠ τον Απρίλιο του 2016 και ενέκρινε ολοκληρωμένη πρόταση για την αναβάθμιση του συστήματος τον Αύγουστο 2016. Μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες του ΥΠΠ είναι να διασφαλίσει την κατάταξη των προγραμμάτων ΜΙΕΕΚ στο επίπεδο 5 του ευρωπαϊκού πλαισίου προσόντων. Κατ αυτόν τον τρόπο, το καθεστώς των ΜΙΕΕΚ θα αναβαθμιστεί σε τριτοβάθμια ΕΕΚ, κάτι που αποτελεί καινοτομία για την Κύπρο. Τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, και ιδίως το επιχειρησιακό πρόγραμμα που στηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) 2014-2020, θα χρηματοδοτήσουν μέτρα που θα συμβάλουν στη βελτίωση της πρόσβασης στη διά βίου μάθηση για όλες τις ηλικιακές ομάδες και στην ενίσχυση της παροχής ΕΕΚ. Τα περισσότερα από τα μέτρα που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν αποτελούν συνέχεια των μέτρων που τέθηκαν σε εφαρμογή στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος που χρηματοδοτήθηκε από το ΕΚΤ την περίοδο 2007-2013. Ειδικότερα, τα εν λόγω μέτρα αποσκοπούν στα εξής: στη βελτίωση της ποιότητας, της ελκυστικότητας και των επιδόσεων της ΕΕΚ στην Κύπρο, στη διασφάλιση της λειτουργίας του συστήματος επαγγελματικών προσόντων στην Κύπρο, στην καθιέρωση μηχανισμού επικύρωσης της τυπικής, μη τυπικής και άτυπης μάθησης και στην πιλοτική εφαρμογή του, στην ευρύτερη εφαρμογή της «νέας σύγχρονης μαθητείας», η οποία επί του παρόντος είναι κυρίως ένα σύστημα «επιστροφής στην εκπαίδευση» ή «δεύτερης ευκαιρίας», και στη σύνδεση των πανεπιστημίων με τον επιχειρηματικό τομέα. 8. Παραπομπές Φορέας διασφάλισης και πιστοποίησης της ποιότητας της ανώτερης εκπαίδευσης (2016), http://www.highereducation.ac.cy/gr/foreas-pistopoiisis-ekpaidevsis.html Κυβέρνηση της Κύπρου (2016), Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων, http://ec.europa.eu/europe2020/pdf/csr2016/nrp2016_cyprus_en.pdf Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2015), The Economic Adjustment Programme for Cyprus 7th Review Summer 2015, http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/eeip/ip009_en.htm Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2015), Eurydice, Structural Indicators for Monitoring Education and Training Systems in Europe 2015, http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/thematic_reports/190en.pdf Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2016α), Eurydice, Eurypedia, https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/mwikis/eurydice/index.php/main_page Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2016β), Έκθεση χώρας - Κύπρος 2016, http://ec.europa.eu/europe2020/pdf/csr2016/cr2016_cyprus_el.pdf Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2016γ), Digital Economy and Society Index 2016, https://ec.europa.eu/digital-singlemarket/en/news/european-digital-progress-report-edpr-country-profiles Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού (2015), Προβλέψεις Απασχόλησης στην Κυπριακή Οικονομία 2014-2024, http://www.hrdauth.org.cy/easyconsole.cfm/page/project/p_id/221 Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2016), Στρατηγικό Σχέδιο για την περίοδο 2016-18, http://www.moec.gov.cy/etisia-ekthesi/index.html (η δημοσίευση επίκειται) Παρακολούθηση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2016 Νοέμβριος 2016

KYΠΡΟΣ 9 9. Παράρτημα. Πηγές βασικών δεικτών Δείκτης Άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση Ποσοστό ολοκλήρωσης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης Προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα Ποσοστό απασχόλησης των πρόσφατα αποφοιτησάντων Δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση ως ποσοστό του ΑΕΠ Δαπάνες για δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα ανά φοιτητή Μαθησιακή κινητικότητα Συμμετοχή ενηλίκων στη διά βίου μάθηση Επιγραμμικός κωδικός δεδομένων Eurostat edat_lfse_02 + edat_lfse_14 edat_lfse_03 + edat_lfs_9912 educ_uoe_enra10 edat_lfse_24 gov_10a_exp educ_uoe_fini04 educ_uoe_mobg03 trng_lfse_01 Παρατηρήσεις και ερωτήσεις σχετικά με την παρούσα έκθεση είναι ευπρόσδεκτες και μπορούν να αποστέλλονται μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προς: Krzysztof KANIA krzysztof.kania@ec.europa.eu ή EAC-UNITE-A2@ec.europa.eu

10 ΚΥΠΡΟΣ Σύνοψη 1. Σημαντικότερα σημεία της διακρατικής ανάλυσης Στη φετινή έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης διερευνώνται διεξοδικότερα οι κοινωνικές προκλήσεις και εξετάζονται η μετανάστευση, δημογραφικά στοιχεία και οι βασικές ικανότητες στην ανάπτυξη των οποίων θα πρέπει να συμβάλει η εκπαίδευση. Στη συνέχεια, αναλύεται η πρόοδος όσον αφορά τη βελτίωση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων μέσω της μείωσης της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και των χαμηλών επιδόσεων και μέσω της αύξησης της ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε επίπεδο ΕΕ και σε κάθε κράτος μέλος. Τέλος, μέσω της διακρατικής σύγκρισης των εκπαιδευτικών συστημάτων και της ανά χώρα ανάλυσης, παρουσιάζονται και εξετάζονται πολυάριθμες πρωτοβουλίες πολιτικής που μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της ανταπόκρισης της εκπαίδευσης στις ανάγκες της κοινωνίας και της αγοράς εργασίας. Προκλήσεις που έχουν αντίκτυπο στην εκπαίδευση και την κατάρτιση Ο πληθυσμός της Ευρώπης γερνά. Σε έξι κράτη μέλη της ΕΕ, η ηλικιακή ομάδα 5-18 ετών θα συρρικνωθεί κατά τουλάχιστον 20 % έως το 2040. Σε άλλα έξι κράτη μέλη καταγράφεται μείωση μεταξύ 10 % και 20 % στην ίδια ηλικιακή ομάδα. Παράλληλα, οι αιτήσεις ασύλου που υποβάλλονται για πρώτη φορά στην ΕΕ έχουν τριπλασιαστεί από το 2013, ενώ πάνω από το 80 % των αιτούντων άσυλο το 2015 ήταν κάτω των 34 ετών. Όπως έχει καταδειχθεί σε προηγούμενες εκδόσεις της παρούσας έκθεσης και όπως προκύπτει από την ανάλυση των διαθέσιμων δεδομένων, εξακολουθούν να υφίστανται επαναλαμβανόμενες μορφές ανισοτήτων όσον αφορά τις ευκαιρίες εκπαίδευσης και τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Ωστόσο, η εκπαίδευση και η κατάρτιση αποτελούν ισχυρούς μοχλούς πολιτικής για την προώθηση της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτισμικής ένταξης. Καθώς αλλάζουν οι πληθυσμοί της Ευρώπης, αλλάζει και η απασχόληση. Η διαβίωση και η εργασία σε μια τεχνολογικά προηγμένη και παγκοσμιοποιημένη οικονομία απαιτούν από τα άτομα υψηλότερο επίπεδο δεξιοτήτων. Το υψηλότερο επίπεδο εκπαιδευτικών προσόντων συνδέεται με υψηλότερο επίπεδο βασικών δεξιοτήτων και μεταφράζεται σε υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης. Το ποσοστό απασχόλησης των πρόσφατων αποφοίτων που κατείχαν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης το 2015 ανήλθε σε 81,9 %, το οποίο είναι κατά 11,1 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από το ποσοστό εκείνων που κατείχαν στην καλύτερη περίπτωση δίπλωμα ανώτερης δευτεροβάθμιας ή μεταδευτεροβάθμιας μη τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ως εκ τούτου, η αναβάθμιση των δεξιοτήτων, ιδιαίτερα των μειονεκτουσών ομάδων χαμηλής ειδίκευσης, αποτελεί έναν από τους κύριους στόχους του νέου θεματολογίου δεξιοτήτων. Παρακολούθηση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2016 Νοέμβριος 2016

KYΠΡΟΣ 11 Πέραν του εφοδιασμού των σπουδαστών με γνώσεις και δεξιότητες, και με δεδομένο το πρόσφατο κύμα λαϊκισμού και εξτρεμισμού στην Ευρώπη, όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης ενηλίκων, μπορούν επίσης να προωθήσουν τη συμμετοχή στα κοινά και τις κοινές αξίες της ελευθερίας, της ανεκτικότητας και της μη εισαγωγής διακρίσεων, σύμφωνα με τη δήλωση του Παρισιού του 2015 και τα συμπεράσματα του πρώτου ετήσιου συμποσίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα θεμελιώδη δικαιώματα 9. Περισσότερα από τα μισά κράτη μέλη της ΕΕ θέσπισαν πρόσφατα πολιτικές με σκοπό να διασφαλίσουν ότι τα παιδιά και οι νέοι θα αποκτούν κοινωνικές και διαπολιτισμικές δεξιότητες και δεξιότητες άσκησης της ιδιότητας του πολίτη. Μέτρα πολιτικής προκειμένου να ενισχυθούν οι δυνατότητες της εκπαίδευσης να ανταποκρίνεται στις κοινωνικές προκλήσεις έχουν θεσπιστεί κυρίως στο επίπεδο της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Για να υπάρξει αποτελεσματική εκπαίδευση, απαιτούνται επαρκείς επενδύσεις. Για πρώτη φορά έπειτα από τρία χρόνια, οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση αυξήθηκαν το 2014 κατά 1,1 % σε πραγματικούς όρους. Περίπου τα δύο τρίτα των κρατών μελών αύξησαν τις δαπάνες, ενώ σε έξι απ αυτά η αύξηση ήταν μεγαλύτερη από 5 % (Βουλγαρία, Λετονία, Ουγγαρία, Μάλτα, Ρουμανία και Σλοβακία). Η πρόκληση της χρηματοδότησης της εκπαίδευσης έγκειται στην πραγματοποίηση όχι μόνο επαρκών αλλά και αποτελεσματικών επενδύσεων. Αύξηση των ποσοστών συμμετοχής και καταπολέμηση της εκπαιδευτικής ένδειας Τα ποσοστά συμμετοχής στην εκπαίδευση αυξάνονται σε ολόκληρη την ΕΕ. Αυτό ισχύει για την προσχολική εκπαίδευση και συνεχίζεται, μετά την περίοδο της υποχρεωτικής σχολικής εκπαίδευσης, στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Όσον αφορά την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, η συμμετοχή των παιδιών από την ηλικία των 4 ετών είναι κατά κανόνα υψηλή στην ΕΕ. Πράγματι, το 2014 η ΕΕ απείχε λιγότερο από 1 ποσοστιαία μονάδα από την επίτευξη του στόχου συμμετοχής του 95 % που προβλέπεται στο πλαίσιο για την εκπαίδευση και την κατάρτιση με ορίζοντα το 2020 (ΕΚ2020). Ωστόσο, απαιτούνται 9 Άτυπη συνάντηση των υπουργών Παιδείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (17.03.2015), Δήλωση σχετικά με την προώθηση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και των κοινών αξιών της ελευθερίας, της ανεκτικότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων μέσω της εκπαίδευσης, Ετήσιο Συμπόσιο για τα θεμελιώδη δικαιώματα (2015), Ανεκτικότητα και σεβασμός: πρόληψη και καταπολέμηση του αντισημιτισμού και της ισλαμοφοβίας στην Ευρώπη. http://ec.europa.eu/justice/events/colloquium-fundamental-rights-2015/index_en.htm.

12 ΚΥΠΡΟΣ περαιτέρω βελτιώσεις για να επιτευχθεί ο στόχος της Βαρκελώνης για συμμετοχή τουλάχιστον του 33 % των παιδιών ηλικίας κάτω των 3 ετών στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα: το 2014 το ποσοστό συμμετοχής των μικρότερων παιδιών (ηλικίας 0-2 ετών) ανήλθε σε 28 % σε επίπεδο ΕΕ, ενώ σε 10 κράτη μέλη ήταν κάτω από 20 %. Η αύξηση της συμμετοχής των παιδιών από μειονεκτούσες ομάδες αποτελεί σημαντική πρόκληση για την εκπαίδευση στην Ευρώπη, δεδομένης της αυξανόμενης αναγνώρισης του δυναμικού της ποιοτικής προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας για τη μείωση των μειονεκτημάτων και τη δημιουργία μιας καλής βάσης για περαιτέρω μάθηση. Σε επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, τα ποσοστά ολοκλήρωσης των σπουδών αυξήθηκαν σημαντικά το 2015 σε ολόκληρη την ΕΕ. Καθώς το ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανήλθε σε 38,7 %, σημειώνοντας αύξηση 0,8 ποσοστιαίων μονάδων από το 2014, η ΕΕ οδεύει προς την επίτευξη του στόχου για ποσοστό αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της τάξης του 40 % μεταξύ της πληθυσμιακής ομάδας 30-34 ετών έως το 2020. Ωστόσο, οι μέσες τιμές αποκρύπτουν σημαντικές αποκλίσεις στις επιδόσεις των διαφόρων ομάδων. Τα επίπεδα προσόντων εξακολουθούν να διαφέρουν μεταξύ γυναικών και ανδρών, αυτόχθονων και ετερόχθονων, και μεταξύ περιφερειών και χωρών. Όπως καταδείχθηκε στην έκθεση παρακολούθησης του 2015, η Ευρώπη αντιμετωπίζει ένα χρόνιο πρόβλημα εκπαιδευτικής ένδειας, το οποίο ορίζεται ως αδυναμία επίτευξης ελάχιστων προτύπων στην εκπαίδευση. Οι κακές επιδόσεις μεταξύ των ατόμων ηλικίας 15 ετών παραμένουν ανησυχητικά υψηλές, ιδίως στα μαθηματικά. Την τελευταία δεκαετία σημειώθηκε σημαντική πρόοδος όσον αφορά τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, η οποία όμως έχει επιβραδυνθεί τα τελευταία χρόνια. Μεταξύ των ετών 2014 και 2015 το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 18-24 ετών που δεν διέθετε πτυχίο ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μειώθηκε μόλις κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες στην ΕΕ και ανήλθε κατά μέσο όρο σε 11 % σε επίπεδο ΕΕ. Η εστίαση στην αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου συνεπάγεται επίσης τη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων και των επαναλαμβανόμενων μορφών ανισοτήτων για παράδειγμα, το 2015 η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου από παιδιά που έχουν γεννηθεί εκτός ΕΕ ήταν διπλάσια σε σχέση με τα αυτόχθονα παιδιά (19,8 % έναντι 10,1 %). Συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης που ανταποκρίνονται στις ανάγκες Η μεταρρύθμιση της προσχολικής και της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης συνεπάγεται τη λήψη μέτρων που αφορούν το προσωπικό, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και την αξιολόγηση. Η ενίσχυση του επαγγελματισμού του εκπαιδευτικού προσωπικού στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα μπορεί να προωθήσει τη συστηματικότερη επαγγελματική ανάπτυξη και να έχει θετικό αντίκτυπο στην ευημερία και την ανάπτυξη των παιδιών. Για παράδειγμα, η Μάλτα, η Ιρλανδία και το Βέλγιο έχουν θεσπίσει ένα μείγμα απαιτήσεων βάσει του οποίου απαιτούνται υψηλότερα προσόντα για την είσοδο στο επάγγελμα, καθώς και συστήματα διατήρησης των δεξιοτήτων και των επιδόσεων του προσωπικού μέσω της συνεχούς επαγγελματικής ανάπτυξης. Η συγκριτική έρευνα επισημαίνει τον ρόλο του διδακτικού προσωπικού στην ώθηση της σχολικής καινοτομίας, η οποία με τη σειρά της μπορεί να συμβάλει ώστε η εκπαίδευση να ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες της κοινωνίας και των μαθητών. Δεδομένης της αυξανόμενης ποικιλομορφίας στα σχολεία, της έλλειψης προσωπικού και του φθίνοντος ενδιαφέροντος για το επάγγελμα του εκπαιδευτικού, ένα ποικιλόμορφο διδακτικό ανθρώπινο δυναμικό, που περιλαμβάνει άνδρες, νέους και άτομα διαφόρων εθνοτικών προελεύσεων, μπορεί να προσφέρει στους μαθητές και τους σπουδαστές πληθώρα προτύπων. Για παράδειγμα, το 2014 το 85 % των διδασκόντων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην ΕΕ ήταν γυναίκες, ενώ σε τέσσερις χώρες το ποσοστό των γυναικών εκπαιδευτικών στο ίδιο επίπεδο εκπαίδευσης υπερέβαινε το 95 %. Παρακολούθηση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2016 Νοέμβριος 2016

KYΠΡΟΣ 13 Η τριτοβάθμια εκπαίδευση, καθώς και τα προγράμματα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με επαγγελματικό προσανατολισμό, διαδραματίζουν ειδικό ρόλο στην προετοιμασία των ατόμων για την αγορά εργασίας. Το 2015 το ποσοστό απασχόλησης πρόσφατων αποφοίτων επαγγελματικής κατάρτισης που δεν παρακολουθούν πλέον προγράμματα εκπαίδευσης ή κατάρτισης ανήλθε σε 73 %, ενώ το ποσοστό απασχόλησης των πρόσφατων αποφοίτων ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από προγράμματα γενικού προσανατολισμού ανήλθε σε 61,2 %. Ωστόσο, τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης τείνουν να είναι λιγότερο ελκυστικά σε σχέση με τα προγράμματα γενικού προσανατολισμού. Μεταξύ των στοιχείων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ώστε να καταστεί η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) περισσότερο ελκυστική και να έχει μεγαλύτερη συνάφεια με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας περιλαμβάνονται τα εξής: συνεκτίμηση των στοιχείων της μάθησης στον χώρο εργασίας σε όλα τα προγράμματα ΕΕΚ βελτίωση της διαπερατότητας μεταξύ ΕΕΚ και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και καλύτερη προετοιμασία των νέων για τις ολοένα περισσότερο διεθνοποιημένες αγορές εργασίας, μεταξύ άλλων μέσω της διδασκαλίας ξένων γλωσσών. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση προσφέρει μεγάλες δυνατότητες για την προώθηση της κοινωνικής κινητικότητας προς τα πάνω και τη βελτίωση των προοπτικών απασχόλησης. Μεταξύ των μέτρων πολιτικής για την αύξηση της καινοτομίας και της συνάφειας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης συμπεριλαμβάνονται ο εξατομικευμένος επαγγελματικός προσανατολισμός, η παρακολούθηση των αποφοίτων και η μάθηση στον χώρο εργασίας. Ειδικότερα, η παρακολούθηση των αποφοίτων καθιερώνεται όλο και περισσότερο στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εννέα χώρες χρησιμοποιούν συστηματικά τις πληροφορίες που συλλέγονται για τη βελτίωση του επαγγελματικού προσανατολισμού και την ανάλογη προσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών (Βέλγιο, Δανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Ιταλία, Πολωνία, Σλοβακία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο). Η αυξανόμενη διεθνοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θεωρείται ευρέως ότι αποτελεί σημαντικό θετικό παράγοντα για την τόνωση της ποιότητας και της συνάφειάς της. Από τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι η μαθησιακή κινητικότητα αποτελεί παράγοντα πρόβλεψης καλύτερων προοπτικών απασχολησιμότητας και επαγγελματικής εξέλιξης. Η μάθηση δεν τελειώνει όταν τα άτομα ολοκληρώνουν την τυπική εκπαίδευση. Η επίτευξη του στόχου της ΕΕ για συμμετοχή του 15 % των ενηλίκων στη διά βίου μάθηση αποδεικνύεται δύσκολη. Το μέσο ποσοστό της μάθησης ενηλίκων ανήλθε σε 10,7 % το 2014 και δεν αυξήθηκε το 2015. Επιπλέον, σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ, οι διαφορές όσον αφορά την πρόσβαση στη μάθηση μεταξύ του μέσου πληθυσμού και των ενηλίκων σε μειονεκτική θέση παρέμειναν ίδιες ή ακόμη και αυξήθηκαν. Τα μέτρα πολιτικής που λαμβάνονται για να πλησιάσει η ΕΕ πιο κοντά στον στόχο που αφορά τη διά βίου μάθηση και για να αυξηθούν τα ποσοστά απασχολησιμότητας θα πρέπει να ξεκινήσουν από την αξιολόγηση, την επικύρωση και την πιστοποίηση των υφιστάμενων δεξιοτήτων. Η βέλτιστη επιλογή είναι τα μέτρα αυτά να ακολουθηθούν από περαιτέρω ενέργειες για την ενίσχυση

14 ΚΥΠΡΟΣ της προθυμίας για μάθηση όλων των μαθητών, για την ενθάρρυνση των εργοδοτών να αναλάβουν περισσότερο ενεργό ρόλο, για την παροχή ειδικής στήριξης σε μειονεκτούσες ομάδες και για τη διασφάλιση της ποιότητας, της συνάφειας και της αποτελεσματικότητας των συστημάτων μάθησης ενηλίκων. 2. Σημαντικότερα σημεία της ανά χώρα ανάλυσης AT BE BG CY Το ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου είναι αισθητά καλύτερο από τον μέσο όρο της ΕΕ και η συμμετοχή στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα έχει αυξηθεί. Από εθνικές και διεθνείς διαδικασίες εξέτασης αναδεικνύονται ελλείψεις σε βασικές δεξιότητες, καθώς και ο ισχυρός αντίκτυπος του κοινωνικοοικονομικού υπόβαθρου και της καταγωγής από οικογένειες μεταναστών στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Η εφαρμογή της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του Νοεμβρίου του 2015 έχει ξεκινήσει. Δημιουργούνται πρόσθετοι πόροι από την καθιέρωση τραπεζικού τέλους. Η Αυστρία λαμβάνει διάφορα μέτρα για τη διασφάλιση της ένταξης του μεγάλου αριθμού των προσφάτως αφιχθέντων προσφύγων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. Στο πλαίσιο του αυξανόμενου αριθμού των σπουδαστών, το σχέδιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση για την περίοδο 2016-2021 ορίζει στρατηγικούς στόχους και δίνει έμφαση στη βελτίωση της διδασκαλίας, αλλά η διαθέσιμη χρηματοδότηση δεν επαρκεί για τις ανάγκες που έχουν προσδιοριστεί. Η συμμετοχή στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση είναι υψηλή και παρέχει συναφείς δεξιότητες. Έχουν δρομολογηθεί σημαντικές μεταρρυθμίσεις της σχολικής εκπαίδευσης που στοχεύουν στη βελτίωση της ισότητας, των βασικών ικανοτήτων και της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Οι νέοι τρόποι διακυβέρνησης αναμένεται να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα και να ενισχύσουν τις συνεργατικές προσεγγίσεις. Λαμβάνονται μέτρα για την αντιμετώπιση των ελλείψεων σε εκπαιδευτικές υποδομές. Το Βέλγιο αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά την ισότητα. Οι επιδόσεις των μαθητών συνδέονται στενά με το κοινωνικοοικονομικό τους υπόβαθρο, ιδιαίτερα για όσους κατάγονται από οικογένειες μεταναστών. Το γεγονός αυτό αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία εάν ληφθεί υπόψη ότι, σύμφωνα με τις προβλέψεις, οι μειονεκτούσες ομάδες του σχολικού πληθυσμού είναι εκείνες που θα παρουσιάσουν μεγαλύτερη αύξηση. Το ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου είναι ελαφρώς καλύτερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, αλλά εξακολουθούν να υφίστανται διαφορές μεταξύ κοινοτήτων και περιφερειών. Τα μειονεκτούντα σχολεία δεν διαθέτουν έμπειρους εκπαιδευτικούς και διευθυντές. Οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται στήριξη για να διδάξουν σε ένα ολοένα και περισσότερο ποικιλόμορφο περιβάλλον. Το ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υπερβαίνει τον μέσο όρο. Αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του χαμηλού ποσοστού σπουδαστών και αποφοίτων στους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας, το οποίο προκαλεί ανησυχία για τη μελλοντική ικανότητα καινοτομίας. Η Βουλγαρία λαμβάνει τα πρώτα μέτρα για την εφαρμογή του νόμου για την προσχολική και σχολική εκπαίδευση θεσπίζοντας διάφορα κρατικά εκπαιδευτικά πρότυπα. Το ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου αυξήθηκε και παρουσιάζει μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των περιοχών. Όσον αφορά τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, οι επιδόσεις των ευάλωτων ομάδων, όπως οι Ρομά και οι μαθητές από αγροτικές περιοχές, υπολείπονται κατά πολύ του μέσου όρου. Όσον αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση, τα ποσοστά ολοκλήρωσης των σπουδών εξακολουθούν να αυξάνονται και θεσπίστηκε ένα μοντέλο χρηματοδότησης βάσει επιδόσεων, αλλά εξακολουθούν να υφίστανται διάφορες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ανεπαρκούς συνάφειας με την αγορά εργασίας. Οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για την εκπαίδευση εξακολουθούν να είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ. Η Κύπρος έχει βελτιώσει σημαντικά τις επιδόσεις της όσον αφορά την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου και έχει διατηρήσει πολύ υψηλό ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Έχει δρομολογήσει επίσης μια στρατηγική μεταρρύθμιση του τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης τόσο στο επίπεδο της ανώτερης δευτεροβάθμιας όσο και στο επίπεδο της μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η προσπάθεια αυτή αποσκοπεί στην επίτευξη καλύτερης ισορροπίας μεταξύ του τομέα αυτού και της κατά κύριο λόγο ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η οποία επί του παρόντος κυριαρχεί σε μεγάλο βαθμό. Ωστόσο, η διατήρηση των σχετικά χαμηλών επιπέδων βασικών δεξιοτήτων και η συνεχιζόμενη έλλειψη αποδοτικότητας των δημόσιων δαπανών στο εκπαιδευτικό σύστημα εξακολουθούν να Παρακολούθηση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2016 Νοέμβριος 2016

KYΠΡΟΣ 15 αποτελούν μείζονες προκλήσεις για τη χώρα. Η Κύπρος έχει συγκροτήσει έναν νέο Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης Ποιότητας Ανώτερης Εκπαίδευσης. Η μέριμνα για την ορθή διασφάλιση και πιστοποίηση της ποιότητας των ιδρυμάτων και των προγραμμάτων ιδιαίτερα στα ιδιωτικά κολέγια θα αποτελέσει δοκιμασία για την Κύπρο στο μέλλον. CZ DE DK EE Τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα και η απασχολησιμότητα των αποφοίτων σχολικής και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι γενικά ικανοποιητικά. Ωστόσο, το εθνικό ποσοστό πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, παρότι εξακολουθεί να είναι χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, παρουσιάζει επιδείνωση τα τελευταία χρόνια. Το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο των μαθητών επηρεάζει σημαντικά τις εκπαιδευτικές επιδόσεις, και η συμμετοχή των Ρομά στη γενική εκπαίδευση πρέπει να αυξηθεί. Οι αρχές έχουν λάβει σημαντικά μέτρα για τη στήριξη της εφαρμογής της νομοθεσίας για την κατάργηση των αποκλεισμών που θεσπίστηκε το 2015. Οι μισθοί των εκπαιδευτικών παραμένουν χαμηλοί σε σύγκριση με άλλες χώρες και το διδακτικό προσωπικό γηράσκει, με αποτέλεσμα να απαιτούνται περαιτέρω μέτρα προκειμένου να καταστεί το επάγγελμα πιο ελκυστικό για τους ταλαντούχους νέους. Τα επίπεδα ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης συνεχίζουν να αυξάνονται ταχέως και εγκρίθηκε η από καιρό αναμενόμενη μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι εν εξελίξει μεταρρυθμίσεις έχουν αποτελέσει αντικείμενο εκτεταμένων διαβουλεύσεων και εκστρατειών ευαισθητοποίησης. Στόχος τους είναι η βέλτιστη χρήση των γνώσεων και της εμπειρογνωσίας των ειδικών του αντικειμένου και των ενδιαφερόμενων φορέων και η αύξηση της ανάληψης ευθύνης από τους επιτόπιους παράγοντες. Η συμμετοχή σε όλες τις μορφές εκπαίδευσης έχει αυξηθεί και τα αποτελέσματα έχουν βελτιωθεί, μεταξύ άλλων και για τις μειονεκτούσες ομάδες. Ωστόσο, το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο εξακολουθεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Η ένταξη του μεγάλου αριθμού των προσφάτως αφιχθέντων προσφύγων αποτελεί μείζονα πρόκληση. Μεγάλο ποσοστό των προσφύγων είναι νέοι και έχουν χαμηλή ειδίκευση. Σχεδόν το 50 % μιας κοόρτης νέων ξεκινά σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση προσελκύει επίσης αυξανόμενο αριθμό διεθνών σπουδαστών, κυρίως στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών. Το καθιερωμένο διττό σύστημα κατάρτισης με δυσκολία προσελκύει επαρκή αριθμό μαθητευόμενων σε ορισμένες περιοχές και τομείς. Σε συνδυασμό με τις αρνητικές δημογραφικές τάσεις, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων. Για την αντιμετώπιση των βασικών προκλήσεων θα απαιτηθούν πρόσθετες επενδύσεις στην εκπαίδευση, οι οποίες παραμένουν χαμηλές σε σύγκριση με τα διεθνή επίπεδα. Στη Δανία παρατηρούνται χαμηλά ποσοστά πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, αλλά οι διαφορές μεταξύ των φύλων είναι μεγαλύτερες σε σύγκριση με τις γειτονικές χώρες. Το ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι από τα υψηλότερα στην ΕΕ. Η Δανία εμφανίζει το μεγαλύτερο ποσοστό σπουδαστών επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης που συμμετέχουν σε προγράμματα στον χώρο εργασίας από όλες τις χώρες της ΕΕ επιπλέον, η συμμετοχή ενηλίκων στη διά βίου μάθηση είναι από τις υψηλότερες στην ΕΕ. Λόγω του ότι οι δαπάνες της Δανίας για την εκπαίδευση είναι οι υψηλότερες στην ΕΕ και προκειμένου να μειωθεί το κόστος και να βελτιωθεί η αποδοτικότητα στον δημόσιο τομέα, στον προϋπολογισμό του 2016 πραγματοποιήθηκαν περικοπές για το σύνολο του τομέα της εκπαίδευσης. Στη «Στρατηγική για τη μεγέθυνση και την ανάπτυξη» (Vækst og Udvikling i hele Danmark) ανακοινώνεται η πρόθεση στήριξης της ποιότητας της διδασκαλίας και της διαδικτυακής μάθησης στη σχολική και την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στόχος της μεταρρύθμισης του 2016 όσον αφορά τη γενική ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι η αύξηση των ακαδημαϊκών προτύπων, η παροχή άρτιας προετοιμασίας για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και η ενθάρρυνση περισσότερων νέων να επιλέξουν την οδό της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Το εκπαιδευτικό σύστημα της Εσθονίας εξακολουθεί να σημειώνει υψηλές επιδόσεις, καθώς το ποσοστό των ατόμων με κακές επιδόσεις είναι χαμηλό, ενώ μικρός είναι επίσης ο αντίκτυπος της κοινωνικοοικονομικής θέσης στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Το ποσοστό ολοκλήρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι από τα υψηλότερα στην ΕΕ. Το ποσοστό απασχόλησης των πρόσφατων αποφοίτων παρουσίασε ανάκαμψη μετά την οικονομική κρίση. Η Εσθονία εφαρμόζει μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τη διά βίου μάθηση. Ακολουθείται μια νέα προσέγγιση της μάθησης στο πλαίσιο της οποίας δίνεται έμφαση στην ατομική και κοινωνική ανάπτυξη και στην απόκτηση δεξιοτήτων σε όλα τα επίπεδα και σε όλα τα είδη εκπαίδευσης. Οι