ΕΑΠ Τµήµα Σχεδιασµού Φωτισµού και Πολυµέσων 5 η Γραπτή Εργασία ΣΦΠ 51- ΑΘΗ1 Καθηγήτρια: ΣΟΦΙΑ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ Οµάδα Μελέτης: Θεοδώρα Αλεξανδρή Ευθαλία Βελεγράκη Νικόλαος Στεφανής Ελένη Σφουντούρη Ορέστης Χάρος 1
Μεταξύ φωτός & σκιάς 2
Στα πλαίσια της 5 ης γραπτής εργασίας αποφασίσαµε να πραγµατευτούµε το θέµα της κίνησης και του φωτός. Συγκεκριµένα, ασχοληθήκαµε µε το σχεδιασµό φωτισµού σε µία µικρή ατοµική χορογραφία σύγχρονου χορού. Στόχος είναι το φως όχι µόνο να αναδείξει την κίνηση, τον όγκο του χορευτή και τη δραµατουργία, αλλά να λειτουργήσει ως συνθετικό εργαλείο για την ίδια τη χορογραφία. Για το λόγο αυτό επιχειρούµε µία παρεµβατική χρήση του φωτισµού τόσο χορογραφώντας τις προκύπτουσες σκιές, όσο και δηµιουργώντας ένα φωτεινό πεδίο δράσης, γύρω από το οποίο εκτυλίσσεται η χορογραφία. Στην προσπάθεια ανεύρεσης ενός κοινού λεξιλογίου µε το χορευτή και για να έχουµε ένα κοινό εφαλτήριο πειραµατισµών, χρησιµοποιούµε ως αφορµή το ποίηµα του Καβάφη "Τα κεριά". Μέσω της πρωταρχικής ανάλυσης του ποιήµατος ανακαλύπτουµε συνθήκες που δηµιουργούν έναυσµα φωτιστικής απόδοσης εννοιών και συνθηκών που σηµατοδοτούν την εξέλιξη της ζωής (σηµείο εκκίνησης, αλληλεπίδραση ανθρώπων, κορύφωση, συνειδητοποίηση του τέλους, σταδιακό σβήσιµο). Κεριά Του µέλλοντος οι µέρες στέκοντ' εµπροστά µας σα µιά σειρά κεράκια αναµένα - χρυσά, ζεστά, και ζωηρά κεράκια. Οι περασµένες µέρες πίσω µένουν, µια θλιβερή γραµµή κεριών σβησµένων τα πιο κοντά βγάζουν καπνόν ακόµη, κρύα κεριά, λιωµένα, και κυρτά. εν θέλω να τα βλέπω µε λυπεί η µορφή των, και µε λυπεί το πρώτο φως των να θυµούµαι. Εµπρός κυττάζω τ' αναµένα µου κεριά. εν θέλω να γυρίσω να µη διω και φρίξω τι γρήγορα που η σκοτεινή γραµµή µακραίνει, τι γρήγορα που τα σβυστά κεριά πληθαίνουν. Κωνσταντίνος Π. Καβάφης 3
Για την αποτύπωση των παραπάνω πειραµατισµών επιλέξαµε ως µέσο καταγραφής τη µαγνητοσκόπηση. Το βίντεο, που αποτελεί και το τελικό αποτέλεσµα, δεν έχει προκύψει ως καταγραφή της χορογραφίας µε τρόπο που θα προσοµοίαζε σε µία παράσταση χορού. Έχει δηµιουργηθεί µέσω του µοντάζ διαφορετικών λήψεων του ίδιου θέµατος ώστε να παρουσιάζει το συνεχές µέσω εναλλαγών της ροής και βασικά διατηρώντας το αντιληπτικό ενδιαφέρον του θεατή. Η ένταση φωτισµού που επιλέχθηκε, έγινε µε γνώµονα το αισθητικό και αντιληπτικό αποτέλεσµα. Καθ όλη τη διάρκεια της χορογραφίας ο φωτισµός συντελεί στη δηµιουργία δραµατουργικής έντασης αναλόγως είτε στο χορευτή είτε στο δάπεδο, ως πεδίο εξέλιξης της χορογραφίας. Ταυτόχρονα µελετήθηκε ο φωτισµός του κάδρου µε τρόπο που να υποδηλώνει µετάβαση από το σκοτεινό στο φωτεινό. Στα επιδιωκόµενα αποτελέσµατα έγκειται και η ανάδειξη του όγκου του χορευτή, κυρίως στο χορογραφικό κοµµάτι όπου η δραµατουργία επικεντρώνεται στο σώµα και όχι στην καθεαυτή κίνησή του στο χώρο. Επιλέχθηκε η χρήση ασπρόµαυρης εικόνας, ώστε µε το λευκό, το µαύρο και τους ενδιάµεσους τόνους να εντείνουµε αντιληπτικά τη διαφοροποίηση µεταξύ φωτός και σκιάς. 4
Στόχος Φωτισµού Ανάδειξη κίνησης Ενίσχυση δραµατουργίας Το φως ως συνθετικό στοιχείο της χορογραφίας Παρουσίαση Βίντεο Φωτιστικές επιλογές µε γνώµονα το αισθητικό και αντιληπτικό αποτέλεσµα Χρήση µοντάζ Επιλογή ασπρόµαυρου 5
Το βίντεο αναλύεται σε τρεις διακριτές ενότητες τόσο εννοιολογικά όσο και φωτιστικά: Ενότητα 1- Η Σκιά ως Αντιληπτικό & Χορογραφικό Μέσο Η πρώτη ενότητα περιλαµβάνει τη λειτουργία της σκιάς ως χορογραφικό µέσο. Η ίδια η σκιά ανάγεται σε πρωταγωνιστή παίρνοντας µέρος σε ένα αντιληπτικό παιχνίδι κίνησης και σκιάς. Ο πολλαπλασιασµός της σκιάς δίνει τη δυνατότητα στο θεατή να αντιληφθεί διαφορετικές οπτικές του ίδιου αντικειµένου (στην προκειµένη περίπτωση του χορευτή), µε την αποκλειστική χρήση φωτιστικών µέσων και της κάθετης επιφάνειας πίσω από το χορευτή. Ταυτόχρονα, η σταδιακή µεγέθυνση και σµίκρυνση της σκιάς δηµιουργεί διαφορετικές αισθητικές και αντιληπτικές συνθήκες, εντείνοντας ή µειώνοντας την κεντρική µορφή. 6
ιάταξη φωτιστικών - 1 Η προσέγγιση αυτή απαιτεί την ύπαρξη δύο πηγών φωτισµού ευρείας δέσµης εκατέρωθεν του χορευτή, µε κατεύθυνση προς τον ίδιο. Ο χορευτής στέκεται µπροστά από έναν λευκό τοίχο που χρησιµοποιείται ως επιφάνεια προβολής των σκιών. 7
ιάταξη φωτιστικών - 2 8
Μετρήσεις Φωτισµού 9
Ενότητα 2- Το φως στο χώρο Η δεύτερη ενότητα καθορίζεται από την εξάλειψη των σκιών και την ύπαρξη ενός κεντρικού φωτός το οποίο δηµιουργεί στο δάπεδο ένα νοητό πεδίο δράσης, γύρω από το οποίο εξελίσσεται η χορογραφία. Η χρήση του φωτισµού έχει στόχο να ενεργοποιήσει την αλληλεπίδραση µεταξύ φωτός και χορευτή. 10
ιάταξη φωτιστικών - 3 Ο γενικός φωτισµός επιτυγχάνεται µέσω των δύο φωτιστικών µε κέντρο το χορευτή. Χρησιµοποιούνται οµπρέλες, ώστε να προκύπτει διάχυση φωτισµού και να απαλύνονται οι σκιές. Για το κεντρικό φως, χρησιµοποιήθηκε το φωτιστικό στενής δέσµης το οποίο τοποθετηµένο πλευρικά και πίσω από το επίπεδο του χορευτή εστιάζει στο κέντρο του δαπέδου. 11
Μετρήσεις Φωτισµού 12
Μετρήσεις Φωτισµού 13
Ενότητα 3 - Το φως ακολουθεί το χορευτή Η Τρίτη ενότητα, η οποία αποτελεί και τη λήξη της χορογραφίας χαρακτηρίζεται από έναν αργό ρυθµό καθώς και από την εστίαση του ενδιαφέροντος στη µορφή του χορευτή. Επιδιώκεται µία σταδιακά µειούµενη ένταση φωτισµού ώστε το τελικό υποφωτισµένο πλάνο να σηµατοδοτεί το τέλος του video. Το φως καθορίζει τη δραµατουργία δηµιουργώντας διαφορετικές εντάσεις σε επιµέρους σηµεία του σώµατος του χορευτή και αναδεικνύοντας την ογκοπλασία του. 14
ιάταξη φωτιστικών - 4 Ένα φωτιστικό ευρείας δέσµης βρίσκεται στο επίπεδο του δαπέδου και ακολουθεί την κίνηση του χορευτή. Για την ανάδειξη του όγκου χρησιµοποιείται δεύτερο φωτιστικό χαµηλής έντασης που ανακλώµενο στο ταβάνι λειτουργεί ως γενικός φωτισµός. 15
Φωτισµός-Φωτοµέτρηση Χώρου Το φως µε τη σκιά παίζουν έναν καθοριστικό ρόλο µιας και αποτελούν τα αποκλειστικά εργαλεία περιγραφής της κίνησης του ανθρώπινου σώµατος. Με την ολοκλήρωση της χωρογραφίας, έγινε αντιληπτός ο χώρος τον οποίο καταλάµβανε η χορεύτρια στη πλήρη ανάπτυξη της κίνησής της. Οι φωτιστικές επιλογές, που τελικά επιλέχθηκαν, είχαν ως γνώµονα την καταγραφή της εικόνας στο βίντεο και το αισθητικό αποτέλεσµα που θα προέκυπτε µέσω αυτού. Οι τρεις διαφορετικές φωτιστικές ενότητες διέπονται από µια κεντρική ιδέα για την περιγραφή της κίνησης-ζωής. Το αριστερό µέρος του κινηµατογραφικού κάδρου, επιλέχθηκε να παραµείνει σταθερά υποφωτισµένο καθ όλη τη διάρκεια της εξέλιξης, σε σχέση µε το δεξί. Με αυτόν τον τρόπο υπονοείται µια συνεχόµενη και αέναη µετατόπιση σου σώµατος από το φως στο σκοτάδι, από την ύπαρξη στην ανυπαρξία και αντιστρόφως. Ταυτόχρονα, η χορεύτρια θα πρέπει να κινείται σε µια περιοχή όπου ο φωτισµός είναι σχετικά οµοιόµορφος. Το συγκεκριµένο, συνολικό φωτιστικό αποτέλεσµα επιτεύχθηκε µε τη βοήθεια λουξόµετρου, φωτοµετρώντας αρχικά το σηµείο έναρξης της κίνησης (118 lux). Με βάση αυτό το σηµείο, εξισορροπήθηκε ο φωτισµός στο υπόλοιπο χώρο που καταλαµβάνονταν από την κίνηση της χορεύτριας (σχέδιο σελ.9). Οι δυο µπροστινές φωτιστικές πηγές τοποθετήθηκαν σε απόσταση 3,60m από αυτό και σε γωνία 45 0 ως προς τον κεντρικό οριζόντιο άξονα χορεύτριαςκάµερας. Ταυτόχρονα, η αριστερή φωτιστική πηγή απέδιδε το 75% της έντασης φωτισµού σε σχέση µε τη δεξιά. Φωτίζοντας µε αυτόν τον τρόπο, η χορεύτρια, δεν καταγράφεται ως υπερφωτισµένη από την κινηµατογραφική κάµερα, κάθε φόρα που προσεγγίζει την µια η την άλλη φωτιστική πηγή ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνεται η διακριτική διαφοροποίηση µεταξύ φωτός και σκιάς στο φόντο. 16
Η εµφάνιση των έντονων σκιών στον τοίχο, στην 1η Ενότητα, επιτυγχάνεται µέσω της επιλογής φωτισµού χωρίς τη χρήση διαχυτικού µέσου (οµπρέλες διάχυσης) στις φωτιστικές πηγές. Το αντίθετο ισχύει κατά τη φωτιστική αντιµετώπιση της 2ης Ενότητας, όπου το ζητούµενο ήταν οι εξάλειψη των σκιών στο φόντο (σχέδιο σελ.12). Επιπλέον το κεντρικό φως που εµφανίζεται στο επίπεδο του δαπέδου, φωτοµετρήθηκε έτσι ώστε να αποδίδει µεγαλύτερη ποσότητα φωτισµού (163 lux) σε σχέση µε τις µπροστινές φωτιστικές πηγές (σχέδιο σελ.13). Κατά αυτόν τον τρόπο, γίνεται το κεντρικό σηµείο αναφοράς στο κάδρο, γύρω και πάνω από το οποίο κινείται η χορεύτρια. Η φωτιστική αντιµετώπιση της 3ης Ενότητας, είναι ένα συγκερασµός του φωτισµού των δυο προηγούµενων Ενοτήτων. Υιοθετείται, τόσο τη χρήση «σκληρού» (αριστερή φωτ. Πηγή) όσο και τη χρήση «µαλακού» φωτισµού µέσω ανάκλασης (δεξιά φωτ. Πηγή). Κατά αυτόν τον τρόπο επιτεύχθηκε, χαµηλότερη ποσότητα φωτισµού στο χώρο ώστε να γίνει µια οµαλή µετάβαση προς το σκοτεινό κλείσιµο του τέλους. 17
Αντίληψη Γύρισµα - Μοντάζ Το video που φτιάξαµε αποτελεί µια σύνθεση στοιχείων - πλάνων, που συνδέονται µεταξύ τους έτσι ώστε να διαφυλάσσεται µια νοηµατική συνέχεια. Οι µεταβάσεις και η διαδοχική τάξη των γεγονότων θα πρέπει να είναι κατανοητή. Γι αυτό το λόγο η σύνδεση επιτεύχθηκε µέσω της τεχνικής του κοψίµατος (cut) τόσο κατά τη διαδικασία του γυρίσµατος όσο και του µοντάζ. Τα διαφορετικά πλάνα που συλλέχτηκαν κατά την διάρκεια των γυρισµάτων απεικονίζουν διαφορετικά συµβάντα ενός υπερκείµενου, του χορού. Η συναρµογή κατά τη διαδικασία του µοντάζ, επιτεύχθηκε µέσω της συρραφής αυτών των πλάνων, που έχουν µια κοινή και αµετάβλητη δοµή µεταξύ τους έτσι ώστε να µπορούν να συνδεθούν νοηµατικά. Από την ανάλυση του γενικού πλάνου προκύπτει ότι τα βασικά δοµικά χαρακτηριστικά του είναι: η χορεύτρια, η επιφάνεια του τοίχου και η επιφάνεια του δαπέδου. Αυτά είναι που αποτελούν και τους συνδετικούς κρίκους κατά την διαδικασία της συρραφής. 18
Αντίληψη Γύρισµα Μοντάζ Οι τεχνικές που εφαρµόστηκαν, κατά τη διαδικασία του Μοντάζ και του γυρίσµατος έτσι ώστε να επιτυγχάνονται εύληπτα κοψίµατα, από τον θεατή είναι: Γύρισµα Το Ανοιχτά Κλειστά Πλάνα (αφορά τα κοντινά) Αλλαγή θέσεων λήψης της κάµερας (και όχι κίνηση της κάµερας) Μοντάζ Η στιγµιαία εναλλαγή των πλάνων (cut) Οι βαθµιαίες εξασθενήσεις και ενισχύσεις των πλάνων (fade-in, fade-out) Καθώς επίσης και ο συνδυασµός dissolve cross dissolve additive dissolve => Τρόπος µετάβασης από το ένα πλάνο στο άλλο µε συνύπαρξη δύο πλάνων για δευτερόλεπτα. Όλα τα γυρίσµατα έγιναν µε µία κάµερα ώστε να έχουµε τον απόλυτο έλεγχο των κάδρων µας έτσι όπως τα έχουµε µελετήσει. 19
still images 20
21
22
Εξοπλισµός Φωτισµού 2 Φωτιστικά ευρείας δέσµης µε λαµπτήρες τύπου πυρακτώσεωςαλογόνου 300 W 230 V της OSRAM Wattage: 300W Voltage: 230V Colour Temperature: 3200K Initial Intensity : 65,000cd Diameter: 18.5 mm Length: 53.0 mm Φωτιστικό στενής συγκεντρωτικής δέσµης µε λαµπτήρα τύπου Par 64 240V 500W CP88 MFL GX16d GE Wattage: 500W Voltage: 240V Colour Temperature: 3200K Initial Intensity : 65,000cd Diameter: 203.2mm Length:152.4mm Οµπρέλες ιάχυσης Φωτισµού Λουξόµετρο - LIGHT METER, Real time data logger, Model : YK-2005LX 23
Λογισµικά που χρησιµοποιήθηκαν Adobe Photoshop CS6 Adobe Premiere Pro CS6 Autodesk - AutoCAD 2013, version 19.0 Εξοπλισµός Μαγνητοσκόπησης - Φωτογράφησης Κάµερα - Sony Full HD 1080 HDR-SR12 µε φακό Carl Zeiss 1,8/4,9-58,8 Φωτ. Μηχανή Canon EOS 60D µε φακό Canon EF-S 18-135mm f/3.5-5.6 Τρίποδο - Manfrotto 161MK2BT Super Pro Mark 2 Video Tripod 24
Ευχαριστούµε πολύ για την πολύτιµη συνεισφορά της τη χορεύτρια- χορογράφο Μαργαρίτα Τρίκκα. Μπορείτε να δείτε το video εδώ: https://vimeo.com/65064504 25