ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ Εισηγητής : Τσούντας Κωνσταντίνος Σπουδάστρια : Γεωργίου Μαρία - Δ.Α. 96053 ΚΑΛΑΜ ΑΤΑ 2001

i MHMA ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜ ΕΝΑ Σελ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5 ΜΕΡΟΣ A ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ 9 1.1.1. Οι θεωρητικές αρχές της ιθαγένειας 9 1.1.2. Η εθνικότητα ως βάση της ιθαγένειας - ius sanguinis 9 1.1.3 Η χωρική κυριαρχία ως βάση ιθαγένειας 10 1.1.4. Η ατομική βούληση ως βάση της ιθαγένειας 10 1.1.5. Η αρχή της ενότητας της ιθαγένειας των μελών της οικογένειας 10 1.1.6. Η αρχή της ανεξαρτησίας της ιθαγένειας 11 1.1.7. Η από τη γέννηση απόκτηση μιας ιθαγένειας 11 1.1.8. Η αρχή της κτήσης μιας ιθαγένειας 12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ 15 Μ Ε ΡΟ Σ Έ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ 17 4.Ε Από τη γέννηση 17 4.2. Με αναγνώριση 18 4.3. Με υιοθεσία 19 4.4. Αναγνώριση ιθαγένειας ομογενών από την αλλοδαπή 19 4.5. Κτήση ελληνικής ιθαγένειας με πολιτογράφηση 21

-3-4.6. Κτήση της Ελληνικής Ιθαγένειας από τα τέκνα του πολιτογραφημένου 26 4.7. Κτήση της Ελληνικής Ιθαγένειας «τιμής ένεκεν» 27 4.8. Κτήση της Ελληνικής Ιθαγένειας λόγω κατάταξης στις Ένοπλες Δυνάμεις 28 4.9. Κτήση ελληνικής ιθαγένειας με το γάμο 29 4.9.1. Ν. 517/1948 31 4.9.2. Ν. 1524/1918 - άρθρο 32 δις Κ.Ε.Ι. 31 4.10. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με Διεθνείς Συνθήκες 32 4.10.1 Συνθήκη Αθηνών 32 4.10.2. Συνθήκες Λωζάνης και Άγκυρας 33 4.11. Κτήση της Ελληνικής Ιθαγένειας για τους Ομογενείς που κατοικούν σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης 37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ 42 Η Συγκρότηση των Ειδικών Επιτροπών για τη Γνωμοδότηση περί της Ελληνικής Καταγωγής Ομογενών από χώρες της Πρώην Σοβιετικής Ένωσης 42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ 46 Ομογενείς Ποντιακής Καταγωγής 46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΚΤΗΣΗ / ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ ΔΙΑ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΕΚΤΟΣ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 49 7.1. Μοναχοί του Αγίου Όρους 49 49 7.2. Εγγεγραμμένοι στα Μητρώα Αρρένων Προξενικών Αρχών (Ν. 1524/1918) 51

-4- ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΑΝΑΚΤΗΣΗ / ΑΠΟΔΟΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ 8.1. Ανάκτηση Ελληνικής Ιθαγένειας από Ομογενείς 52 8.2. Απόδοση της Ελληνικής Ιθαγένειας στους Πολιτικούς Πρόσφυγες 53 ΜΕΡΟΣ Τ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΤΗΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ 56 9.1. Οι Αρμοδιότητες των Νομαρχών 56 9.2. 0 ρόλος των Δήμων και Κοινοτήτων 57 9.3. 0 Ρόλος του Υπουργείου Εσωτερικών 57 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ 58 10.1. Πολυμερείς Διεθνείς Συμβάσεις για τους ανιθαγενείς 58 10.2. Διεθνείς Συμβάσεις που θεμελιώνουν την ελληνική ιθαγένεια 59 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΔΙΑΤΗΡΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΓΟΥΜΕΝΟΙ ΝΟΜΟΙ 61 ΕΠΙΛΟΓΟΣ 63 Νόμοι και Υπουργικές Αποφάσεις 66 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 68 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 70

Εισαγωγή -5- ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο πλαίσιο ανάπτυξης μιας συνεχούς μεταβαλλόμενης κοινωνίας, ο όρος ιθαγένεια κατατάσσεται στους όρους μείζονος σημασίας. Και αυτό γιατί η σπουδαιότητά του ως θεσμού έγκειται στο γεγονός ότι προσδιορίζει τα άτομα στα οποία η υπό κρίση πολιτεία έχει δικαιοδοσία. Η σημασιολογία του όρου είναι σπουδαία αφού αποτελεί τον δημοσίου δικαίου δεσμό ενός ατόμου προς την πολιτεία στο λαό της οποίας αυτός ανήκει. Η ιθαγένεια προσδίδεται στο άτομο από το κράτος και επομένως εμφανίζεται ή εξαφανίζεται μαζί με το υπό κρίση κράτος. Ο ενωτικός αυτός δεσμός μεταξύ προσώπου και πολιτείας δημιουργείται από το εσωτερικό δίκαιο κάθε πολιτείας. Ανήκει δηλαδή στην αποκλειστική αρμοδιότητα κάθε κράτους και φυσικά πρέπει να ασκείται σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις, τα διεθνή έθιμα και τις γενικά παραδεδειγμένες αρχές περί ιθαγένειας. Ειδικότερα στις μέρες μας η κτήση μιας συγκεκριμένης ιθαγένειας αποτελεί μια από τις πρώτιστες ανάγκες. Αυτό οφείλεται κυρίως στις μεγάλες μεταναστευτικές τάσεις του τελευταίου αιώνα. Σ αυτήν λοιπόν την εργασία παραθέτω τους τρόπους κτήσης μιας ιθαγένειας και πιο συγκεκριμένα της ελληνικής ιθαγένειας. Συγκεκριμένα αναφερόμενη στο εσωτερικό δίκαιο της ελληνικής ιθαγένειας θα μπορούσα να αναφέρω ότι η ιστορία της ελληνικής νομοθεσίας περί ιθαγένειας είναι μακρά. Στις 15 Μάΐου 1855 δημοσιεύεται ο πρώτος αυτοτελής νόμος της ελληνικής ιθαγένειας. Ωστόσο ως αρχή διακηρύσσεται και πριν ακόμη της ιδρύσεως του ελληνικού κράτους στη νομική διάταξη της Ανατολικής Ελλάδος με τα επακολουθήσαντα Επαναστατικά Συντάγματα της Επιδαύρου, του Άστρους, της Τροιζήνας και του Άργους1. Στην παρούσα εργασία παραθέτω τους τρόπους και προϋποθέσεις κτήσης της Ελληνικής Ιθαγένειας. Ο μεθοδολογικός άξονας της εργασίας με αφετηρία τους στόχους της και των υποθέσεων εργασίας που εμπεριέχονται και απαιτούνται να αποδειχθούν, να 1Βαλλήνδας Π.: «Δίκαιον Ιθαγένειας», 1945.

Εισαγωγή -6- ελεγχθούν και να θεμελιωθούν, χωρίζεται σε 3 μέρη και αναπτύσσεται σε 11 Κεφάλαια. Το 1 Μέρος περιλαμβάνει τα 3 πρώτα κεφάλαια και αναφέρεται στις γενικές αρχές της ιθαγένειας, στην Ευρωπαϊκή ιθαγένεια και στο διαχρονικό δίκαιο ιθαγένειας. Το 2 Μέρος περιλαμβάνει τα Κεφάλαια 4, 5, 6, 7, 8, 9, που αναλύονται όλοι οι πιθανοί τρόποι κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας. Το 3 Μέρος περιλαμβάνει τα Κεφάλαια 10, 11, 12, όπου αναλύονται οι αρμοδιότητες επί θεμάτων κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας, οι Διεθνείς Συμβάσεις και οι διατηρούμενοι και καταργούμενοι Νόμοι. Στο 1 Κεφάλαιο αναλύονται οι αρχές, στις οποίες στηρίζεται η ελληνική ιθαγένεια, η διερεύνηση των οποίων μας δίνει μια πιο πληρέστερη εικόνα για το πώς κρίνεται η απόδοση ή μη της ελληνικής ιθαγένειας. Στο 2 Κεφάλαιο αναφέρεται η Ευρωπαϊκή ιθαγένεια ως όρος και η σημασία της, με σκοπό να κατανοήσουμε τη σχέση Ελλάδας και Ευρώπης επί θεμάτων ιθαγένειας. Στο 3 Κεφάλαιο γίνεται μια σύντομη αναφορά στο Δίκαιο ιθαγένειας, για να κατανοήσουμε πώς κάτι παλιό μπορεί να τύχει ρύθμισης επί νεοτέρου νομοθετήματος. Στο 4 Κεφάλαιο αναλύονται όλοι οι πιθανοί τρόποι κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας. Στο 5 Κεφάλαιο αναφέρεται λεπτομερέστατα το πώς γίνεται η συγκρότηση των Ειδικών Επιτροπών για τη γνωμοδότηση περί της ελληνικής καταγωγής, ομογενών από χώρες της Ε.Σ.Σ.Δ. για να μπορέσει να κατανοήσει κανείς τον τρόπο λειτουργίας, αλλά και τη σύνθεση της Επιτροπής. Στα Κεφάλαια του 3ου Μέρους αναφέρονται οι αρμοδιότητες επί θεμάτων ιθαγένειας, κάτι σπουδαίο για μας, μια και πρέπει να γνωρίζουμε το ποιος καθορίζει την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας, ενώ αναφέρονται οι Διεθνείς Συμβάσεις και οι διατηρούμενοι και καταργούμενοι Νόμοι επί θεμάτων ιθαγένειας. Μεθοδολογικά, η μελέτη αναπτύσσεται από το γενικό στο ειδικό επίπεδο ανάλυσης, κατευθύνεται από τη γενική παρουσίαση του θεσμού της ιθαγένειας στην ειδική παρουσίαση του τρόπου κτήσης αυτής. Θεωρώ μεθοδολογικά αναγκαίο να εξετάσουμε τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο γενικό και στο ειδικό, δεδομένου ότι η αθρόα μετανάστευση πολλών ατόμων κάνουν

Εισαγωγή -7- επιτακτική την ανάγκη καθορισμού του, του τρόπου κτήσης της ιθαγένειας (ειδικό) που εξαρτάται κάθε φορά από το εσωτερικό δίκαιο (γενικό) κάθε πολιτείας. Προκειμένου να δοθούν οι πλέον ολοκληρωμένες απαντήσεις επιλέξαμε να αντλήσουμε τις περισσότερες πληροφορίες μας από Νόμους του Ελληνικού κράτους, Υπουργικές αποφάσεις, ΦΕΚ και έντυπο υλικό που μου πρόσφερε η υπηρεσία του Internet. Στην προσπάθειά μου να συμβάλλω τα ευρήματα και τα αποτελέσματα αυτής της εργασίας στην ανάπτυξη του προβληματισμού περί των προϋποθέσεων και διαδικασιών κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας, ήταν φυσικό να συναντήσω και κάποια εμπόδια. Τα κυριότερα απ αυτά ήταν η δυσκολίες και αδυναμίες προσέγγισης στα θέματα ιθαγένειας, ακόμα και σε σημαντικό αριθμό άμεσα ενδιαφερομένων. Στους ενδιαφερομένους αυτούς περιλαμβάνονται τα στελέχη της αρμόδιας διεύθυνσης του Υπουργείου Εσωτερικών, των Ο.Τ.Α. και των προξενικών αρχών, Δικηγόροι, τα στελέχη συναρμοδίων Υπηρεσιών, όπως της Υπηρεσίας Αλλοδαπών, οι φοιτητές των Νομικών Σχολών, τα στελέχη των Περιφερειών του κράτους και των αποκεντρωμένων Υπηρεσιών τους, καθώς και των. Νομαρχιών της χώρας, μετά τη γενόμενη μεταβίβαση προς τις Αρχές αυτές σημαντικών συναφών αρμοδιοτήτων, στα πλαίσια της διοικητικής αποκέντρωσης. Θα ήταν όμως παράλειψή μου να μην αναφερθώ στην πλούσια βιβλιογραφία που υπάρχει πάνω σε θέματα ιθαγένειας. Τέλος, θέλω να επισημάνω ότι το περιεχόμενο της έρευνάς μου επικεντρώθηκε όσο ήταν δυνατό καλύτερα πάνω στις διαδικασίες και προϋποθέσεις κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας. Θα θεωρούσα τον εαυτό μου πολύ ευτυχή, αν η προσπάθειά μου για απλή, πλήρη και κατανοητή διατύπωση του κειμένου, καθώς και για μεθοδική κατάταξη της ύλης, να είναι αποδοτική όσο το δυνατόν γίνεται.

ΜΕΡΟΣ Ά ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ

Οι θεωρητικές αρχές της ιθαγένειας -9- ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ 1.1.1. Οι θεωρητικές αρχές της ιθαγένειας Η ιθαγένεια λόγω της μεγάλης σημασίας που έχει για το άτομο, στηρίζεται σε ορισμένες θεωρητικές αρχές των οποίων τα θεμέλια ανάγονται στην κοινωνιολογία και στη διεθνή νομοθετική πολιτική. Οι θεωρητικές αρχές του όρου ιθαγένειας είναι: α. Η εθνικότητα β. Η χωρική κυριαρχία (ius soli) γ. Η ατομική βούληση δ. Η οικογένεια και η αντίθετη μ αυτήν ε. Η αρχή της ανεξαρτησίας στ. Η από τη γέννηση απόκτηση της ιθαγένειας ζ. Η κτήση μιας ιθαγένειας. 1.1.2. Η εθνικότητα ως βάση της ιθαγένειας - ius sanguinis Σημαντικός παράγοντας στη διαμόρφωση της ιθαγένειας είναι εδώ και πολλά χρόνια η εθνικότητα. Σύμφωνα μ αυτή τη θεωρία οι δύο αυτές έννοιες πρέπει να ταυτίζονται έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η εθνική ομοιογένεια του κράτους. Οπωσδήποτε η αρχή αυτή αποτελεί το ιδανικό όλων των πολιτειών, αφού σχεδόν πάντα υπάρχουν μειονότητες. Έτσι, στην πράξη παρατηρείται η αδυναμία σύμπτωσης της ιθαγένειας και της εθνικότητας σε άτομα που διαβιούν σ ένα κράτος. Το να προσδώσει το συγκεκριμένο κράτος την ιθαγένεια αυτού στις μειονότητες επιβάλλεται για το συμφέρον πρώτα του κράτους και μετά των μειονοτήτων. Σκοπός του κράτους θα πρέπει να είναι η αφομοίωση των μειονοτήτων. 2 2 Βαλλήνδας Π.: «Δίκαιο ιθαγένειας κατά τον Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας», 1957, όπ. π., σελ. 35.

Οι θεωρητικές αρχές της ιθαγένειας -10- Η αρχή της εθνικότητας εμφανίζεται με την έκφραση αρχή αίματος (ius sanguinis). Σύμφωνα με την αρχή αυτή, η ιθαγένεια αποκτάται λόγω καταγωγής3 4, ανεξάρτητα από τον τόπο γέννησης (αλλοδαπή ή ημεδαπή). Με την καταγωγή μεταδίδεται και η εθνική συνείδηση του γονέα προς το τέκνο. 1.1.3. Η χωρική κυριαρχία ως βάση ιθαγένειας Στην αρχή της χωρικής κυριαρχίας μια άλλη θεμελιώδης αρχή, η αρχή του εδάφους (ius soli), σύμφωνα με την οποία το άτομο που γεννιέται στο έδαφος ορισμένης πολιτείας αποκτά την ιθαγένεια της πολιτείας αυτής. Σήμερα, την αρχή αυτή την υιοθετούν κυρίως τα κράτη που δέχονται πολλούς μετανάστες, γιατί με τον τρόπο αυτό αποκτούν λαό και όχι πληθυσμό. Λ Στην Ελλάδα εφαρμόζεται η αρχή ius soli. 1.1.4. Η ατομική βούληση ως βάση της ιθαγένειας Η αρχή αυτή αναφέρεται στην ελεύθερη επιλογή της ιθαγένειας ορισμένου ατόμου. Η αρχή αυτή αναφέρεται στις περιπτώσεις κτήσης ή απώλειας της ιθαγένειας, η οποία επέρχεται μετά τη γέννηση του ατόμου και αποτελεί τη βάση του θεσμού της πολιτογράφησης. Βέβαια, η αρχή αυτή δεν πρέπει να καταστρατηγείται ως δικαίωμα, γιατί διαφορετικά θα γεννά είτε πολυϊθαγενή άτομα, είτε άπολις. Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η πολιτογράφηση αποτελεί την έκφραση της αρχής της ατομικής βούλησης. Σήμερα, η αρχή αυτή γίνεται αποδεκτή της ελληνικής πολιτείας5 αλλά οπωσδήποτε υπόκειται σε ορισμένους περιορισμούς. 1.1.5. Η αρχή της ενότητας της ιθαγένειας των μελών της οικογένειας Η αρχή της οικογενειακής ενότητας της ιθαγένειας στηρίζεται στο σκεπτικό ότι τα μέλη μιας ιθαγένειας πρέπει να έχουν μια και αυτή ιθαγένεια. 3 Κώδικας Ελληνικής Ιθαγένειας, Άρθρο 1, 1. 4 Κώδικας Ελληνικής Ιθαγένειας, Άρθρο 1, 1. 5 Κώδικας Ελληνικής Ιθαγένειας, Άρθρα 6 επ. και 14.

Οι θεωρητικές αρχές της ιθαγένειας -11- Στα χρόνια μας η αρχή αυτή αμφισβητείται πλήρως, δεδομένου ότι στηρίζονταν στο γεγονός ότι η γυναίκα μπορούσε να αποκτήσει ύστερα από γάμο την ιθαγένεια του άντρα. Δεν συνέβαινε όμως το ίδιο όταν ο άντρας ύστερα από γάμο ήθελε ν αποκτήσει την ιθαγένεια της γυναίκας. Στην Ελλάδα, αλλά και σε πολλές άλλες πολιτείες, η αρχή αυτή έχει εγκαταλειφθεί6 και τη θέση της έχει πάρει η αρχή της ανεξαρτησίας της ιθαγένειας, ειδικότερα όσον αφορά την έγγαμη γυναίκα7 8. 1.1.6. Η αρχή της ανεξαρτησίας της ιθαγένειας Σύμφωνα με την αρχή αυτή, κάθε μέλος της οικογένειας έχει την ιθαγένεια που επιθυμεί. Έτσι, ο γάμος δεν επηρεάζει την ιθαγένεια των συζύγων. Ωστόσο εάν ένας από τους δύο συζύγους το επιθυμεί, μπορεί να αποκτήσει την ιθαγένειά του / της συζύγου, μόνο μέσω πολιτογράφησης με τους ίδιους βασικούς όρους που ισχύουν και για έναν αλλοδαπό αλλογενή. Η αρχή αυτή υιοθετείται από την ελληνική πολιτεία μετά την υλοποίηση της ο συνταγματικής επιταγής περί ισότητας των δύο φύλλων. 1.1.7. Η από τη γέννηση απόκτηση μιας ιθαγένειας Σύμφωνα με την αρχή αυτή, θα πρέπει κάθε άνθρωπος να αποκτά ορισμένη ιθαγένεια από τη γέννησή του. Την αρχή αυτή θα πρέπει να ακολουθεί κάθε πολιτεία, ανεξάρτητα από το εάν ακολουθούνται η αρχή του αίματος (ius sanguinis) και αυτό γιατί θα πρέπει να αποφεύγεται, το φαινόμενο της ανιθαγένειας. Η παγκόσμια διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου που ψηφίστηκε στις 10 Δεκεμβρίου 1948 από τη Γενική Συνέλευση του OHE στο άρθρο 15, 1, περιέλαβε την αρχή ότι κάθε άτομο θα πρέπει να αποκτά μια ιθαγένεια αναγνωρίζοντας στην πραγματικότητα την αρχή της απόκτησης της ιθαγένειας από τη γέννηση. Εντούτοις, αν και η αρχή θεσπίστηκε ως θεμελιώδη αρχή κάθε νομοθεσίας, δεν αναγνωρίζεται ολοκληρωτικά από τα δίκαια όλων των κρατών. 6 Ν. 1438/1984, Άρθρο 4. 7 Ν. 1342/1983, για την κύρωση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών. 8 Πηγή: Εισηγητική Έκθεση του Ν. 1438/1984.

Οι θεωρητικές αρχές της ιθαγένειας -12-1.1.8. Η αρχή της κτήσης μιας ιθαγένειας Η αρχή αυτή υποστηρίζει ότι κάθε άτομο θα πρέπει να έχει μόνο μία ιθαγένεια. Αν εφαρμοστεί η αρχή της κτήσης μιας ιθαγένειας από τις νομοθεσίες όλων των κρατών, δεν θα οδηγούμαστε σε φαινόμενα πολυ'ΐθαγένειας. Πολυϊθαγένεια υπάρχει όταν το άτομο πληροί προϋποθέσεις κτήσης ιθαγένειας περισσοτέρων πολιτειών. Ως φαινόμενο προκαλεί σοβαρά προβλήματα, γι αυτό και πρέπει να αποφεύγεται, αφού πολλές φορές αναρωτάται κανείς προς ποια πολιτεία θα έχει δικαιοδοσία το πολυϊθαγενές άτομο. Άτομα τα οποία καθίστανται πολυϊθαγενείς έχουν διακαιοδοσία με το κράτος με το οποίο συνδέονται στενότερα9. Συμπερασματικά, οι παραπάνω θεωρητικές αρχές της ιθαγένειας συναντώνται στις νομοθεσίες των περισσοτέρων κρατών, όχι πάντα αυτούσιες, αλλά σε διάφορους και ποικίλους συνδυασμούς ανάλογα με τη νομοθετική πολιτική κάθε χώρας. 9 Β. Ιδιωτικόν Διεθνές Δίκαιον, 1973, σ. 185.

Ευρωπαϊκή ιθαγένεια -13- ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ Ευρωπαϊκή ιθαγένεια Ευρωπαϊκή ιθαγένεια ή πιο σωστά «ιθαγένεια της Ένωσης» είναι ο δημοσίου δικαίου δεσμός ενός ατόμου προς το κράτος του οποίου αυτό ανήκει. Στην ουσία, η ερμηνεία του θεσμού αυτού συμπίπτει με την ερμηνεία του θεσμού της ιθαγένειας, όπως αναλύθηκε στην Εισαγωγή. Η σχέση Ευρωπαϊκής ιθαγένειας και Ελληνικής ιθαγένειας είναι σημαντική και σπουδαία αφού η κτήση ή απώλεια «ιθαγένεια της Ένωσης» επηρεάζεται από την κτήση και την απώλεια της κατ ιδίαν εθνικής ιθαγένειας (στην περίπτωσή μας, της ελληνικής ιθαγένειας). Θα λέγαμε λοιπόν ότι η ιθαγένεια ενός από τα κράτη μέλη της Κοινότητας αποτελεί προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί ένα άτομο ως έχον την ιθαγένεια της Ένωσης. Συνεπώς, η ιδιότητα και οι ελευθερίες του πολίτη της Ένωσης εξαρτώνται από την υπηκοότητα ενός κράτους μέλους, την οποία το συγκεκριμένο άτομο κατέχει. Τα τέσσερα ειδικά δικαιώματα που αναγνωρίζονται στον πολίτη της Ένωσης είναι10: η ελεύθερη κυκλοφορία και διαμονή σε ολόκληρη την επικράτεια της Ένωσης, το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι στις δημοτικές εκλογές και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο κράτος διαμονής, η διπλωματική και προξενική προστασία των αρχών κάθε κράτους μέλους του οποίου υπήκοος είναι το εν λόγω άτομο δεν αντιπροσωπεύεται, το δικαίωμα αναφοράς και προσφυγής στον ευρωπαϊκό διαμεσολαβητή. Πρέπει να σημειωθεί ότι η καθιέρωση της έννοιας της ιθαγένειας της Ένωσης δεν αφαιρεί εθνικές υπηκοότητες, αλλά προστίθεται σε αυτές. Η συμπληρωματικότητα 10 Σχετικά με τα παραπάνω βλέπε: Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΑΜΣΤΕΡΝΤΑΜ, 16-17 Ιουνίου 1977 (επίσημο απόσπασμα στην υπηρεσία του Internet.

Ευρωπαϊκή ιθαγένεια -14- αυτή δίνει δυνατότητες, εφόσον εμβαθύνει και καθιστά περισσότερο απτό το αίσθημα της «ιθαγένειας της Ένωσης».

Δίκαιο ιθαγένειας -15- ΚΕΦΑΑΑΙΟ 3 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ Δίκαιο ιθαγένειας Οι διατάξεις του ελληνικού δικαίου περί ιθαγένειας έχουν υποστεί αρκετές μεταρρυθμίσεις μέχρι σήμερα. Οι συμπληρωματικές διατάξεις που κατά καιρούς έχουν εκδοθεί μαζί με τις διεθνείς και διμερείς Συμβάσεις με τις οποίες η χώρα ρύθμισε ορισμένα θέματα κτήσης και απώλειας ιθαγένειας, ήταν φυσικό να δημιουργούν συγκρούσεις νόμων στο χρόνο, στο πεδίο του δικαίου ιθαγένειας. Είναι συχνός λοιπόν ο προβληματισμός στους δικαστικούς κύκλους, ιδίως μετά την αντικατάσταση ή και τροποποίηση ορισμένων διατάξεων ενός νόμου, ποιοι κανόνες θα ισχύουν σε μια έννομη σχέση, η οποία γεννήθηκε κατά το χρόνο που ισχύει ο παλιός νόμος: οι καινούργιοι ή οι παλιοί; Συνήθως το ζήτημα περί ορισμένης έννομης σχέσης, η οποία γεννήθηκε κατά το προϊσχύσαν νομοθετικό καθεστώς θα τύχει το παλιό ή το νέο δίκαιο, ρυθμίζεται από τις λεγόμενες μεταβατικές διατάξεις που σχεδόν πάντα υπάρχουν στις ακροτελευταίες διατάξεις του νέου νόμου. Επομένως, η γενική αρχή του διαχρονικού δικαίου ότι τα νομικά γεγονότα κρίνονται σύμφωνα με τα όσα ισχύουν κατά το χρόνο που αυτά δημιουργούνται, ισχύει και για θέματα του δικαίου ιθαγένειας. Εενική αρχή, του διαχρονικού δικαίου ιθαγένειας είναι ότι ο νέος νόμος δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε κατάσταση που διαμορφώθηκε πλήρως σύμφωνα με τον παλιό νόμο. Ωστόσο, πολλές φορές ο νομοθέτης ορίζει ότι ορισμένες διατάξεις του νέου νόμου ιθαγένειας θα καταλαμβάνουν και περιπτώσεις που δημιουργήθηκαν στο παρελθόν11 12ή σε άλλο νόμο, προκειμένου να ρυθμίσει ορισμένα χαρακτηριστικά ιθαγένειας των προσώπων των οποίων θέλει να ορίσει το προσωπικό τους θέσμιο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το πρόβλημα εφαρμογής του Νόμου 1438/1984. 11 Ν. 1438/1984, [Διατάξεις Α 7-9, Άρθρα 4, 3 Ν. 2130/1995], 12 Περισσότερα βλ. Παπασιώπη - Πασία Ζ., «Δίκαιο Ιθαγένειας», Θες/νίκη, 1987, σ. 31.

ΜΕΡΟΣ B ΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΚΤΗΣΗ ΟΜΟΓΕΝΩΝ ΠΟΝΤΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΚΤΗΣΗ / ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ ΔΙΑ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΕΚΤΟΣ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -17- ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ 4.1. Από τη γέννηση Η μεγαλύτερη αριθμητικά και κυριότερη κατηγορία Ελλήνων υπηκόων είναι όσοι αποκτούν την Ελληνικής ιθαγένεια από τη γέννησή τους. Σ αυτήν την περίπτωση κυριαρχεί η αρχή «η από τη γέννηση απόκτηση μιας ιθαγένειας, καθώς και η αρχή του αίματος (ius sanguini). Την ιθαγένεια που αποκτά το άτομο με τη γέννησή του, ονομάζεται «αρχική», σε αντίθεση με την επίκτητη που αποκτά το άτομο ύστερα από αναγνώριση ή πολιτογράφηση. Οι προϋποθέσεις απόκτησης της Ελληνικής ιθαγένειας με τη γέννηση είναι οι εξής13: 1. Το τέκνο Έλληνα ή Ελληνίδας αποκτά από τη γέννησή του την ελληνική ιθαγένεια. 2. Την ελληνική ιθαγένεια αποκτά από τη γέννησή του και όποιος γεννιέται σε ελληνικό έδαφος, εφόσον δεν αποκτά με τη γέννησή του αλλοδαπή ιθαγένεια ή είναι άδηλης ιθαγένειας. Σύμφωνα με τα παραπάνω, πρέπει να διευκρινιστεί ότι: α) Το τέκνο Έλληνα πατέρα αποκτά την ελληνική ιθαγένεια ακόμη και εάν ο πατέρας του δεν ζει κατά τη στιγμή της γέννησής του. β) Το διαζύγιο δεν επιδρά στην ιθαγένεια του τέκνου. γ) Κρίσιμος χρόνος για την πρόσδωση της ελληνικής ιθαγένειας στο τέκνο είναι αυτός της γέννησής του. δ) Ο τρόπος απόκτησης της ιθαγένειας από τους γονείς καθόλου δεν ενδιαφέρει τον νομοθέτη. 13 Κρίσπη Η.: «Κτήσις της Ελληνικής Ιθαγένειας δια γεννήσεως, στον Τιμητικό Τόμο για την 125ετηρίδα ιθαγένειας δια γεννήσεως».

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -18- Ολοκληρώνοντας το πρόβλημα ίσως που μπορεί να ανακύψει είναι στην περίπτωση που το τέκνο άδηλης ιθαγένειας αναγνωριστεί από τους γονείς του την περίοδο που το τέκνο αυτό ήδη έχει αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια. Στην περίπτωση αυτή, το τέκνο αποβάλλει την ελληνική ιθαγένεια μόνο όταν η αναγνώριση αυτού από τους γονείς του γίνεται μέσα σ εύλογο χρονικό διάστημα από τη γέννησή του. Σε αντίθετη περίπτωση, δεν δύναται αναδρομικότητα14. 4.2. Με αναγνώριση Σ αυτή την κατηγορία υπόκεινται: 1. Αλλοδαπός που γεννήθηκε χωρίς γάμο των γονέων του και αναγνωρίσθηκε νόμιμα ως τέκνο Έλληνα, έτσι ώστε να εξομοιώνεται πλήρως με γνήσιο τέκνο του γονέα του, γίνεται Έλληνας από την αναγνώριση, αν κατά το χρόνο αυτόν δεν είχε συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας του. Σ αυτή την περίπτωση εφαρμόζεται η αρχή του αίματος (ius sanguinus), ενώ συγχρόνως η διάταξη αυτή τάσσεται υπέρ της ισότητας των δύο φύλων. Στη συγκεκριμένη επιταγή του νόμου πρέπει να διευκρινιστεί ότι το τέκνο που είναι γεννημένο χωρίς γάμο των γονέων του είναι εκείνο που δεν καλύπτεται από το τεκμήριο καταγωγής ένεκα γάμου15. Το παιδί αυτό για να αποκτήσει συγγενικούς δεσμούς με τον πατέρα του, θα πρέπει να αναγνωριστεί είτε με εκούσια, είτε με δικαστική αναγνώριση. Ωστόσο, πρέπει να επισημάνουμε ότι κρίσιμος χρόνος για την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με αναγνώριση είναι16 17το χρονικό σημείο που ο πατέρας του τέκνου πρέπει να είναι Έλληνας υπήκοος. Δεδομένου ότι οι σχέσεις πατέρα - τέκνου ρυθμίζονται: α) από το Δίκαιο της τελευταίας κοινής ιθαγένειας, κατά βάση της ελληνικής ιθαγένειας, β) από το Δίκαιο της τελευταίας κοινής συνήθους διαμονής τους (συνδετέες έννοιες μεταξύ του Δικαίου ελληνικής ιθαγένειας και το Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο), γ) από το Δίκαιο της ιθαγένειας του πατέρα (που φυσικά είναι ελληνική). 14 Κρίσπη Η.: «Κτήσις της Ελληνικής Ιθαγένειας δια γεννήσεως, στον Τιμητικό Τόμο για την Ι25ετηρίδα ιθαγένειας δια γεννήσεως». 15 Οικογενειακό Δίκαιο 1465, 1 ΑΚ. 16 ΚΕΙ, Άρθρο 2 17 Βλ. Ευρυγένη, «Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο», σ. 108.

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -19- Ολοκληρώνοντας, πρέπει να διευκρινιστεί ότι εάν η ιθαγένεια του πατέρα είναι άλλη εκτός της ελληνικής, η απόκτηση ή όχι αυτής της αλλοδαπής ιθαγένειας καθορίζεται από την αλλοδαπή νομοθεσία περί ιθαγένειας, χωρίς βέβαια αυτό να επηρεάζει την ελληνική ιθαγένεια του τέκνου. 4.3. Με υιοθεσία Η κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με υιοθεσία ρυθμίζεται από το άρθρο 27 του ΚΕΙ. Σύμφωνα με τον ΚΕΙ, αλλοδαπός που υιοθετήθηκε από Έλληνα ή Ελληνίδα, γίνεται Έλληνας από της υιοθεσίας του, αν κατά το χρόνο της υιοθεσίας του δεν έχει συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας του. Ως χρόνος υιοθεσίας νοείται ο χρόνος της τελεσιδικίας περί υιοθεσίας δικαστικής απόφασης. Ενώ το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας ως ανώτατο όριο ηλικίας προς υιοθεσία ορίζεται στον πρόσφατο Νόμο 1447/1996. Σύμφωνα με το άρθρο 23, 1 ΑΚ, οι ουσιαστικές προϋποθέσεις της υιοθεσίας ρυθμίζονται από το δίκαιο της ιθαγένειας κάθε μέρους. Δηλαδή, επιμεριστικά. Έτσι, το δίκαιο της ιθαγένειας του θετού γονέα θα εφαρμοστεί για να ρυθμίσει τους όρους και τις προϋποθέσεις, προκειμένου να τελεστεί έγκυρα η υιοθεσία όσον αφορά το πρόσωπο αυτού και το δίκαιο της ιθαγένειας του θετού τέκνου για να ρυθμίσει τις αντίστοιχες προϋποθέσεις και όρους που καλύπτουν το πρόσωπο του τέκνου. 4.4. Αναγνώριση ιθαγένειας ομογενών στην αλλοδαπή Σ αυτήν την περίπτωση κατατάσσονται: Ομογενείς άντρες και γυναίκες απόλιδες ή άγνωστης ιθαγένειας που κατοικούν στην αλλοδαπή και οι οποίοι συμπεριφέρονται πράγματι ως Έλληνες. Σκοπός αυτής της ιδιαίτερης περίπτωσης είναι να δοθεί η ελληνική ιθαγένεια στα άτομα εκείνα που συμπεριφέρονται σαν Έλληνες, έχοντας εθνική συνείδηση, από την άλλη όμως είναι αλλογενή και κατοικούν στην αλλοδαπή. Ωστόσο, για την εφαρμογή αυτής της περίπτωσης απαιτούνται και ορισμένες προϋποθέσεις18: ι. Να πρόκειται για ομογενείς. 18 Κώδικας της Ελληνικής Ιθαγένειας του 1955-1957.

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -20- ϋ. Να είναι απόλιδες ή άγνωστης ιθαγένειας, iii.οι ομογενείς να κατοικούν στο εξωτερικό. ΐν.Να έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας τους. Για να αναγνωριστεί ως Έλληνας πολίτης, ο ενδιαφερόμενος ομογενής του εξωτερικού θα πρέπει να προβεί και σε κάποιες ενέργειες19: i. Να υποβάλει αίτηση (Υπόδειγμα, Παράρτημα σελ. 71-78) στην Ελληνική Προξενική Αρχή του τόπου κατοικίας του, που τη διαβιβάζει στο Υπουργείο Εσωτερικών μαζί με έκθεση στην οποία εκτίθενται οι απόψεις της Υπηρεσίας αυτής και διατυπώνεται σχετική πρόταση. ϋ. Να δώσει όρκο ενώπιον της Προξενικής Αρχής ή του Νομάρχη που ορίζεται σε κάθε περίπτωση από τον Υπουργό Εσωτερικών. Σ αυτή την περίπτωση, κρίσιμος χρόνος για την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας είναι η δόση του όρκου. Ο τύπος του όρκου έχει ως εξής: «Ορκίζομαι να φυλάττω πίστη στην πατρίδα, υπακοή στο Σύνταγμα και στους Νόμους και να εκπληρώνω ευσυνείδητα τα καθήκοντά μου ως Έλληνας πολίτης». Ο όρκος δίνεται ενώπιον του Προξένου κατοικίας του ομογενή20. Πρέπει να επισημανθεί ότι ο όρκος πρέπει να δοθεί μέσα σ ένα χρόνο (ανατρεπτική προθεσμία) από την δημοσίευση στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως της απόφασης για πολιτογράφηση. Επιπρόσθετα, τα τέκνα του αιτούντος αποκτούν (αυτοδίκαια) την ελληνική ιθαγένεια, με την προϋπόθεση ότι είναι άγαμα και δεν έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας τους. Σ αυτή την περίπτωση, το συγκεκριμένο είδος πολιτογράφησης διαφέρει από την τακτική πολιτογράφηση. Στην sui generis21 πολιτογράφηση, δεν απαιτείται δήλωση πολιτογραφήσεως όπως στην τακτική. Εν όψει του γεγονότος, ότι οι λοιπές προϋποθέσεις που απαιτούνται για την τακτική πολιτογράφηση διασφαλίζονται για 19 Σχετικά με τα παραπάνω βλέπε: Εγκύκλιος του ΥΠΕΣ 81559/14-7-1965. 20 Σχετικά με τα παραπάνω βλέπε: Υ.Α.: 51401/104/4, σ. 65. 21 Βαλλήνδας Π., «Δίκαιον Ιθαγένειας κατά τον Κώδικα της Ελληνικής Ιθαγένειας», 1955-1957.

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -21- τον αναγνωριζόμενο, από το περιεχόμενο της έκθεσης που υποβάλει ο αρμόδιος Πρόξενος στο Υπουργείο Εσωτερικών. 4.5. Κτήση της Ελληνικής Ιθαγένειας με πολιτογράφηση Πολιτογράφηση είναι η πρόσδωση της ιθαγένειας, έπειτα από αίτηση του ενδιαφερομένου, από μια πολιτεία με ατομική κρατική πράξη. Για την πολιτογράφηση απαιτούνται: 1. Η έκφραση βουλήσεως του ενδιαφερομένου και μάλιστα κατά τρόπο ελεύθερο, κατά την αίτησή του. 2. Συμπλήρωση κατά του 18ου έτους της ηλικίας του. 3. Δήλωση (Υπόδειγμα, Παράρτημα σελ. 80) του αλλοδαπού στο Δήμαρχο ή στον Πρόεδρο της Κοινότητας που διαμένει ή κατοικεί22, ότι επιθυμεί να πολιτογραφηθεί Έλληνας. Η δήλωση αυτή υποβάλλεται με την παρουσία δύο Ελλήνων μαρτύρων23. ϊ. Για τους ομογενείς αλλοδαπούς, που έστω κι αν έχουν αλλοδαπή ιθαγένεια, διαμένουν στο εξωτερικό και επιθυμούν να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια, η δήλωση μπορεί να γίνει στον Έλληνα Πρόξενο του τόπου κατοικίας του, ο οποίος τη διαβιβάζει στο Υπουργείο Εσωτερικών (ΥΠΕΣ) με σχετική έκθεσή του. π. Για τον αλλοδαπό αλλογενή απαιτείται δεκαετής συνολική παραμονή στην Ελλάδα μέσα στα δώδεκα τελευταία έτη πριν από τη δήλωσή του για πολιτογράφηση ή πενταετής διαμονή24 25 στην Ελλάδα από τη δήλωση για πολιτογράφηση. Στον απαιτούμενο χρόνο δεν προσμετράται ο χρόνος που διήνυσε ο αλλοδαπός στην Ελλάδα ως διπλωματικός διοικητικός υπάλληλος23 ή ως φοιτητής ή ως αλλογενής υπάλληλος Διεθνών Οργανισμών. iii. Για τους συζύγους Ελλήνων ή Ελληνίδων που διαμένουν στην Ελλάδα, δεν απαιτείται το διάστημα της πενταετίας ή δεκαετίας αλλά εκτός των άλλων θα πρέπει: 22 Παπαθανασίου: «Η έννοια των όρων «κατοικία και διαμονή» εις τον νέον Κώδικα Ιθαγένειας», Ν Β. 1958. 284 επ. 23 Υπουργικές Αποφάσεις 11381/5-2-1964. 24 Υπουργικές Αποφάσεις 11381/5-2-1964. 25 Σχετικά με τα παραπάνω βλέπε Υ.Α.: Φ. 32089/10641/1993.

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -22- α) να διαμένουν στην Ελλάδα, β) να έχουν αποκτήσει τουλάχιστον ένα τέκνο με τον Έλληνα ή την Ελληνίδα σύζυγό τους. iv. Εια τους αλλογενείς που γεννήθηκαν στην Ελλάδα δεν απαιτείται το διάστημα της πενταετίας ή της δεκαετίας. V. Εια τις αλλογενείς συζύγους Ελλήνων διπλωματών26 27προσμετράται και ως χρόνος παραμονής στη χώρα μας ο χρόνος παραμονής τους πλησίον των υπηρετούντων στο εξωτερικό συζύγων τους. 4. Αίτηση (Υπόδειγμα, Παράρτημα σελ. 79) για πολιτογράφηση προς το Υπουργείο Εσωτερικών. 5. Ηθικός χαρακτήρας του αιτούντος. 6. Προσκόμιση ισχυρής άδειας παραμονής «πράσινης κάρτας». Η χρονική περίοδος που αναφέρεται στις προϋπάρχουσες προϋποθέσεις είναι ανατρεπτική έστω και αν για το διάστημα της πενταετίας ο νόμος δεν απαιτεί συνεχή διαμονή. Ωστόσο, όμως δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι η απουσία αυτή πρέπει να είναι σύντομη και κατά κάποιο τρόπο δικαιολογημένη. Η περίοδος αυτή θεωρείται δοκιμαστική για τον ενδιαφερόμενο αλλοδαπό που θέλει να πολιτογραφηθεί Έλληνας. Σ αυτό το διάστημα εξετάζεται η καλή διαγωγή όσο και το κατά πόσο συμμετείχε στον ελληνικό τρόπο ζωής. Η αίτηση προς το Υπουργείο Εσωτερικών καταβάλλεται ταυτόχρονα με τη δήλωση από τους ομογενείς αλλοδαπούς σ αντίθεση με τους αλλογενείς αλλοδαπούς που καταβάλλεται μετά την παρέλευση της πενταετίας από τη δήλωση ή στην περίπτωση που προηγείται δεκαετής συνολική διαμονή από αυτόν πριν τη δήλωση, η αίτηση ειδικά τότε μπορεί να υποβληθεί μαζί με τη δήλωση. Η ύπαρξη του ηθικού χαρακτήρα του ενδιαφερομένου είναι σπουδαία και πρωταρχική υπόθεση. Χωρίς ηθική υπόσταση ουδείς δεν μπορεί να πολιτογραφηθεί Έλληνας. 26 Υπουργική Απόφαση Φ. 32089/10641/93. 27 Ν. 1975/1991 Περί αλλοδαπών (ΦΕΚ 184 Ά).

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -23- ΙΥ αυτό, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 6, 4 Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, δεν μπορεί να πολιτογραφηθεί αλλοδαπός του οποίου έχει διαταχθεί η απέλαση ή που έχει καταδικαστεί από ελληνικό δικαστήριο σε ποινή στερητική της ελευθερίας μεγαλύτερη του ενός έτους ή για εγκλήματα εσχάτης προδοσίας, κατά των ηθών, κλοπής, απάτης, υπεξαίρεσης, εκβίασης, πλαστογραφίας, ψευδούς βεβαίωσης, κιβδηλείας, παραχάραξης, συκοφαντικής δυσφήμισης, λαθρεμπορίας ή για παραβάσεις σε βαθμό κακουργήματος ή πλημμελήματος της νομοθεσίας για την εγκατάσταση και κίνηση αλλοδαπών στην Ελλάδα, για την προστασία του εθνικού νομίσματος και για ναρκωτικά. Για πρώτη φορά επίσης το άρθρο 32 του Νόμου 2130/1993 αναφέρεται ρητά ότι σε μια πολιτογράφηση αλλοδαπού συνεκτιμάται ο γάμος αυτού με Έλληνα ή Ελληνίδα υπήκοο αντίστοιχα. Το μέτρο αυτό είναι σημαντικό αφού οδηγεί στην ενότητα της ιθαγένειας μέσα στην αυτή οικογένεια που, όμως, θα πρέπει να εφαρμόζεται προσεκτικά και μετά από επισταμένη έρευνα κυρίως για την αποφυγή λευκών γάμων. ΛΟ Η αίτηση της πολιτογράφησης συνοδεύεται και από άλλα δικαιολογητικά, όπως : α) Αντίγραφο της δήλωσης για πολιτογράφηση, β). Ληξιαρχική πράξη γέννησης. γ). Πιστοποιητικό ότι ο αϊτών δεν καταδικάστηκε για ένα από τα αδικήματα που αναφέρονται ανωτέρω. δ) Βεβαίωση της οικογενειακής του κατάστασης. ε) Πιστοποιητικό ότι δεν υφίσταται απόφαση απέλασης σύμφωνα με την 4 του άρθρου 6, Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας (ΚΕΙ). Όταν πρόκειται περί αλλογενών αλλοδαπών όπου η αίτηση πολιτογραφήσεως δεν κρίνεται αμέσως, μαζί με την αίτηση υποβάλλεται μόνο το με το στοιχείο (α) δικαιολογητικά, τα δε λοιπά υποβάλλονται με την αίτηση που θα υποβληθεί όταν θα συμπληρώσει τον απαιτούμενο για την πολιτογράφηση χρόνο παραμονής στη χώρα. Για την κατηγορία ενδιαφερομένων που υπάγονται στις αλλογενείς συζύγους Ελλήνων διπλωματών θα πρέπει2829: 28 Β. Δ. 339/1965, Άρθρο 2. 29 Κώδικας Ελληνικής Ιθαγένειας, Άρθρο 32.

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -24- α) Να πρόκειται περί συζύγων κατά την έννοια του γάμου, δηλαδή να υπάρχει η προϋπόθεση της εγκυρότητας του γάμου. β) Να πρόκειται περί αλλογενών συζύγων Ελλήνων διπλωματικών υπαλλήλων, υπαλλήλων δηλαδή που να ανήκουν στο Ελληνικό Διπλωματικό Σώμα, γ) Να προσμετρηθεί στο σύνολο του απαιτούμενο από το νόμο χρόνου, εκείνος μόνο ο χρόνος της παραμονής τους στο εξωτερικό που θα συμπίπτει με την ιδιότητα της συζύγου, στο πρόσωπό τους δηλαδή ο χρόνος από της συνάψεως του γάμου τους. Για να μην αμφισβητείται η χρονολογία που γίνεται η δήλωση, όσο και για να υποδηλώνεται η σοβαρότητα και η σημασία της πολιτογράφησης, η δήλωση πρέπει να γίνεται όχι μόνο ενώπιον του Δημάρχου ή Προέδρου της Κοινότητας του τόπου κατοικίας του ενδιαφερομένου, αλλά και παρουσία δύο ενηλίκων μαρτύρων, Ελλήνων πολιτών, κατόχων αστυνομικών ταυτοτήτων, των οποίων τα στοιχεία καταχωρούνται στη δήλωση. Αφού συνταχτεί η δήλωση, υπογράφεται αυτή απ όλους τους παρισταμένους, δηλαδή τον ενδιαφερόμενο, το Δήμαρχο ή Πρόεδρο της Κοινότητας και τους μάρτυρες. Η δήλωση είναι υποχρεωτική για εκείνον που ζητεί πολιτογράφηση, ανεξάρτητα αν είναι ομογενής ή αλλογενής, ή αν διαμένει στην περιφέρεια του Δήμου ή της Κοινότητας από πολλών ετών ή εγκαταστάθηκε σ αυτήν πριν από λίγο χρόνο. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις που ο ενδιαφερόμενος για πολιτογράφηση είναι κωφός, άλαλος ή κωφάλαλος, τόσο κατά την κατάθεση της δηλώσεως πολιτογραφήσεως, όσο και κατά την ορκωμοσία του, εφαρμόζονται οι διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας που εφαρμόζονται για τους κωφούς, άλαλους ή κωφάλαλους μάρτυρες30. Για να συντελεστεί η πολιτογράφηση δεν αρκεί μόνον η έκφραση βουλήσεως του αλλοδαπού, αλλά απαιτείται και η αποδοχή του αιτήματος από τον Υπουργό Εσωτερικών που υλοποιείται με την έκδοση της σχετικής περί πολιτογραφήσεως αποφάσεώς του. Από τα ανωτέρω, διαπιστώνει κανείς ότι η πολιτογράφηση εναπόκειται στην απόλυτη διακριτική ευχέρεια του Υπουργού Εσωτερικών, ο οποίος, ως εκπρόσωπος 30 Σχετικά με τα παραπάνω βλέπε: Γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους 762/1974.

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -25- της Κυβερνήσεως, αποφασίζει ανάλογα σε κάθε περίπτωση. Ο Υπουργός Εσωτερικών είναι υποχρεωμένος να δίδει απαντήσεις έστω και αν αυτή είναι αρνητική. Σε περίπτωση που δεν αποφανθεί καθόλου επί της σχετικής αίτησης για πολιτογράφηση, προσβάλλεται με αίτηση ακυρώσεως επί παραλείψει ενώπιον του Σ.τ.Ε.31. Η πολιτογράφηση ολοκληρώνεται με την ορκωμοσία του πολιτογραφούμενου, που πρέπει να γίνει μέσα σ ένα χρόνο από τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της απόφασης για την πολιτογράφησή του. Ο τύπος του όρκου αναλύεται στην προηγούμενη πολιτογράφηση. Ο όρκος δίνεται ενώπιον του Νομάρχη. Προκειμένου περί ομογενών αλλοδαπών και συζύγων Ελλήνων διπλωματικών υπαλλήλων που διαμένουν στο εξωτερικό, ο όρκος δίδεται ενώπιον του Προξένου του τόπου κατοικίας τους. Κατ εξαίρεση μπορούν να ορκιστούν ενώπιον του Προξένου και οι λοιποί πολιτογραφούμενοι μετά από απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών που παρέχει ειδική εξουσιοδότηση για κάθε ατομική περίπτωση. Τέτοια δυνατότητα δίδεται στην περίπτωση που ο πολιτογραφούμενος δεν βρίσκεται στην Ελλάδα κατά το κρίσιμο χρονικό διάστημα που πρέπει να δώσει τον όρκο ή διαμένει στο εξωτερικό. Εια την ορκωμοσία συντάσσεται πρωτόκολλο (Υπόδειγμα, Παράρτημα σελ. 82) που υπογράφεται από τον πολιτογραφούμενο και κατά την προηγούμενη παράγραφο Αρμόδια Αρχή. Μετά την πολιτογράφηση ο πολιτογραφούμενος εξομοιώνεται πλήρως με τους λοιπούς Έλληνες πολίτες. Αυτό αποτελεί τον κανόνα. Υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις που αναφέρονται μόνο στους αλλογενείς, όπως είναι οι περιπτώσεις που προβλέπονται: ϊ. Από τον Δημοσιοϋπαλληλικό Κώδικα, κατά τον οποίο αποκτείται παρέλευση ενός έτους από της πολιτογραφήσεως για να γίνει διορισμός σε δημόσια υπηρεσία, ϋ. Από τον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων που απαιτεί την παρέλευση πενταετίας για το διορισμό του αλλογενούς ως δικαστικού λειτουργού. 31 Μπεντερμάχερ Γερούση: «Ελληνικό Δίκαιον Ιθαγένειας», 1975, όπ. π., σ. 54.

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -26- Οι εξαιρέσεις αυτές δεν κρίνονται αντισυνταγματικές, σύμφωνα με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικράτειας (Σ.τ.Ε.). Πρέπει να επισημάνουμε ότι οι νομοθεσίες ξένων χωρών προβλέπουν τέτοιες εξαιρέσεις και, μάλιστα, σε πολύ μεγάλο βαθμό. Εια τους ομογενείς αλλοδαπούς αλλοδαπής ιθαγένειας, η δήλωση υποβάλλεται σε δύο αντίγραφα και πρωτοκολλείται στο Ελληνικό Προξενείο. Όπως ισχύει και για τους υπόλοιπους, η δήλωση αυτή υπογράφεται αντίστοιχα από τον Έλληνα Πρόξενο και τους δύο ενήλικες Έλληνες πολίτες ως μάρτυρες. Το ένα αντίγραφο παραδίδεται στον ενδιαφερόμενο, προκειμένου να το καταθέσει μαζί με την αίτησή του για πολιτογράφηση και το άλλο παραμένει στο Αρχείο του Ελληνικού Προξενείου. Η αίτηση για πολιτογράφηση πρωτοκολλείται αυθημερόν στο ελληνικό Προξενείο, συνοδευόμενη των προαναφερθέντων δικαιολογητικών και της Έκθεσης του Προξένου και αποστέλλεται στο Υπουργείο Εσωτερικών. Αυτή θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι το αίτημα για πολιτογράφηση αν απορριφθεί, μπορεί να απαιτηθεί ξανά ένα έτος από την απόρριψη του αρχικού αιτήματος (ή του κάθε προηγούμενου αιτήματος). Πρέπει να επισημανθεί ότι οι ομογενείς αλλοδαποί απόλιδες ή άγνωστης ιθαγένειας, υπάγονται σε άλλες ρυθμίσεις, όπως αναλυτικά αναφέρονται στην προαναφερθείσα περίπτωση, στο: 4.4. «Αναγνώριση ιθαγένειας ομογενών στην αλλοδαπή». 4.6. Κτήση της Ελληνικής Ιθαγένειας από τα τέκνα του πολιτογραφημένου Τα τέκνα του αλλοδαπού ή της αλλοδαπής που πολιτογραφείται Έλληνας, γίνονται Έλληνες αν κατά τη συντέλεση της πολιτογράφησης είναι άγαμα και δεν έχουν συμπληρώσει το 18 έτος της ηλικίας τους3233. Η πολιτογράφηση, επομένως, ενός από τους γονείς ως Έλληνα πολίτη, συμπαρασύρει σε αυτήν και το ανήλικο και άγαμο τέκνο του. Επειδή δε η πολιτογράφηση γίνεται ξεχωριστά και ανεξάρτητα για τον κάθε σύζυγο, από τη στιγμή που ο ένας από τους δύο γονείς αποκτήσει πρώτος την ελληνική ιθαγένεια, το γεγονός 32 Σχετικά με τα παραπάνω βλέπε: Αποφάσεις επί του Συμβουλίου Επικράτειας: 565/1972-1653/1954, 2098/1965 και 2963/1967. 33 Ν. 1438/1984, Αρθρα 10 και 11.

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -27- αυτό αρκεί για να προσδοθεί στο εν λόγω τέκνο ή τέκνα η ελληνική ιθαγένεια. Αυτό αποβλέπει στην διατήρηση της ενότητας από απόψεως ιθαγένειας στην οικογένεια. Στην περίπτωση που τα τέκνα είναι αλλογενή, θα μπορέσουν να αποβάλουν την ελληνική ιθαγένεια αν διατηρούν την ιθαγένεια που είχαν κατά την πολιτογράφηση του γονέα τους και δηλώσουν τη θέλησή τους για την αποβολή της ελληνικής ιθαγένειας στον Δήμαρχο ή στον Πρόεδρο της Κοινότητας ή στην Ελληνική Προξενική Αρχή του τόπου κατοικίας τους ή της διαμονής τους μέσα σ ένα χρόνο από την ημέρα που θα συμπληρώσουν το 18 έτος της ηλικίας τους. Η δήλωση αυτή δεν μπορεί να γίνει ούτε πριν, ούτε μετά την προθεσμία του έτους, γιατί είναι ανατρεπτική. Πριν τη συμπλήρωση του 18ου έτους δεν το επιτρέπει, γιατί αυτά είναι ακόμη ανήλικα. Μετά την παρέλευση του έτους, θα μπορούν να αποβάλουν την ελληνική ιθαγένεια, όπως και κάθε Έλληνας πολίτης. Η προθεσμία αυτή δεν ισχύει για τα ομογενή τέκνα. Τα ομογενή τέκνα δύνανται να αποβάλουν την ελληνική ιθαγένεια μόνον, όπως και οποιοσδήποτε Έλληνας υπήκοος. 4.7. Κτήση της Ελληνικής Ιθαγένειας «τιμής ένεκεν» Η πολιτογράφηση «τιμής ένεκεν» είναι χαρακτηριστική της ελληνικής νομοθεσίας περί ιθαγένειας, συνδέθηκε με τον αγώνα του 1821 έπειτα από την σε εθελοντική βάση προσφερθείσα βοήθεια από διάφορους φιλέλληνες προς την αγωνιζόμενη Ελλάδα και, κυρίως, από τον ακραιφνή ελληνικό θεσμό των εθνικών ευεργετών34. Η κτήση της ελληνικής ιθαγένειας «τιμής ένεκεν» αναφέρεται στην κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με τιμητική πολιτογράφηση. Μ αυτό το είδος πολιτογράφησης μπορεί να πολιτογραφηθεί Έλληνας ο αλλοδαπός που προσέφερε στην Ελλάδα εξαιρετικές υπηρεσίες ή του οποίου η πολιτογράφηση μπορεί να εξυπηρετήσει εξαιρετικό συμφέρον της Ελλάδας. Πρόκειται λοιπόν για μια ιδιόρρυθμη (sui genetis) πολιτογράφηση, γιατί δεν καλύπτεται απόλυτα από τη βασική έννοια της πολιτογράφησης, η οποία απαιτεί και αίτηση από μέρους του ενδιαφερομένου, χωρίς, ωστόσο, να αποκλείεται κάτι τέτοιο. Όπως δεν απαιτούνται και όλες εκείνες οι προϋποθέσεις της τακτικής 34 Βάλληνδας Π.: «Δίκαιον Ιθαγένειας κατά τον Κώδικα της Ελληνικής Ιθαγένειας», 1955-1957, σ. 91.

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -28- πολιτογράφησης, δηλαδή της μόνιμης κατοικίας στην Ελλάδα, της καταθέσεως δηλώσεως και συνεπώς της πενταετίας ή δεκαετίας. Ωστόσο και σ αυτό το είδος πολιτογραφήσεως, θα πρέπει ο ενδιαφερόμενος: α) Να μην τελεί υπό απέλαση και να μην έχει καταδικαστεί σε κάποιο από τα εγκλήματα που αναφέρθηκαν στην τακτική πολιτογράφηση, β) Να έχει συμπληρωμένο το 18 έτος της ηλικίας του. γ) Να διακατέχεται από ηθικό χαρακτήρα έστω και αν αυτό σαν προϋπόθεση δεν προβλέπεται ρητά35 36. Η διαδικασία που ακολουθείται στις περιπτώσεις αυτές είναι μοναδική. Προβλέπεται έκδοση Προεδρικού Διατάγματος ύστερα από ειδική απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, η οποία μάλιστα θα πρέπει να είναι «αιτιολογημένη»σύμφωνα με τη ρητή διατύπωση του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, αντί απλής υπουργικής απόφασης που απαιτείται στις συνηθισμένες περιπτώσεις. Πρέπει να επισημανθεί ότι στερούμενης της προϋποθέσεως του ηθικού χαρακτήρα του προσώπου, η διαδικασία πολιτογραφήσεως είναι πράξη απαγορευτική κατά νόμον, έστω και αν τυπικά, δεν παρουσιάζει το στοιχείο της παρανομίας. 4.8. Κτήση της Ελληνικής Ιθαγένειας λόγω κατάταξης στις Ένοπλες Δυνάμεις Η κτήση της ελληνικής ιθαγένειας είναι δυνατόν να επέλθει έπειτα από κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας. Η κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις προβλέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 12 και 13 του ΚΕΙ. Πιο συγκεκριμένα, ομογενείς αλλοδαποί (μόνον), με την κατάταξή τους στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια, με τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για κάθε μία περίπτωση από το νόμο περί στρατολογίας των Ενόπλων Δυνάμεων. Συγκεκριμένα, αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια : 35 Υπουργική Απόφαση: Φ. 32089/10641/26-5-1993. 36 ΦΕΚ 136 Ά.

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -29-1. Με την εισαγωγή σε στρατιωτικές Σχολές Αξιωματικών ή Υπαξιωματικών (ανεξάρτητα αν η εισαγωγή πραγματοποιείται σε περίοδο ειρήνης ή πολέμου), σύμφωνα με το νόμο που ισχύει για κάθε σχολή. 2. Με την κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις σε περίοδο επιστράτευσης ή πολέμου. 3. Με την κατάταξη ως εθελοντών στις Ένοπλες Δυνάμεις σε περίοδο ειρήνης. Σύμφωνα με τα παραπάνω, αυτοί που υπάγονται στην πρώτη κατηγορία αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια από την εισαγωγή τους στις σχολές ή από την κατάταξή τους, χωρίς καμία άλλη διατύπωση. Δηλαδή, δεν απαιτείται αίτηση, καθώς και η υπόλοιπη διαδικασία της πολιτογράφησης. Το μόνο που απαιτείται είναι η δόση του όρκου. Όσον αφορά τους εθελοντές, σύμφωνα με το Νόμο περί στρατολογίας των Ενόπλων Δυνάμεων, δύνανται, εάν θέλουν, να απαιτήσουν την ελληνική ιθαγένεια χωρίς καμιά άλλη διατύπωση έπειτα από αίτησή τους προς το Νομάρχη. Η αίτηση αυτή δεν προϋποθέτει την τήρηση της υπόλοιπης διαδικασίας της πολιτογράφησης. Ωστόσο, απαιτείται να δοθεί όρκος, στην περίπτωση αυτή ο στρατιωτικός όρκος, για να αποκτήσει ο ενδιαφερόμενος την ελληνική ιθαγένεια. Εξαιρετικά, η κτήση βαθμού αξιωματικού ή υπαξιωματικού από τους εθελοντές σε καιρό πολέμου ή επιστράτευσης, επάγεται αυτοδικαίως την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας χωρίς άλλη διατύπωση, από την όρκισή τους. Η κτήση της ελληνικής ιθαγένειας επέρχεται από την κτήση του βαθμού του μόνιμου ή έφεδρου αξιωματικού και όχι από την τυχόν προηγουμένως δόση του όρκου αυτού ως εθελοντού. Σύμφωνα μ αυτά, ο διδόμενος στρατιωτικός όρκος αναπληρώνει τον όρκο του Έλληνα πολίτη. 4.9. Κτήση της Ελληνικής Ιθαγένειας με το γάμο Σύμφωνα με το ισχύον σήμερα Δίκαιο (άρθρο 6 Ν. 1438/1984), ο γάμος δεν έχει ως συνέπεια την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας. Τούτο όμως δεν ίσχυε υπό το κράτος των προϊσχυσασών τούτου διατάξεων και συγκεκριμένα τόσο του Ν. Δ 3370/1955, όσο και του Αστικού Νόμου του 1856. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. Δ 3370/1955 η αλλοδαπή που είχε νυμφευθεί Έλληνα υπήκοο αποκτούσε με το 37 37 Γνωμοδότηση του Συμβουλίου Ιθαγένειας 723/60.

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -30- γάμο της την ελληνική ιθαγένεια, εκτός εάν είχε δηλώσει πριν από το γάμο της ότι δεν επιθυμούσε να αποκτήσει με το γάμο την ελληνική ιθαγένεια, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο υπόψη άρθρο. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή του άρθρου 4 του Ν. Δ 3370/1955 είναι να έχει ο σύζυγος την ελληνική ιθαγένεια κατά το χρόνο τέλεσης του γάμου. Περαιτέρω, είναι προφανές ότι ο γάμος της αλλοδαπής με τον Έλληνα υπήκοο σύζυγο θα πρέπει να είναι έγκυρος τόσο κατά το αλλοδαπό, όσο και κατά το Ελληνικό Δίκαιο (σχετικές με αυτό είναι οι προϋπάρχουσες διατάξεις των άρθρων 13, 1376 και 1371 ΑΚ). Με το Ν. 1250/1982 τροποποιήθηκαν τα ανωτέρω άρθρα του ΑΚ και έτσι υποστατός είναι πλέον τόσο ο πολιτικός γάμος, όσο και ο θρησκευτικός, εφόσον ο τελευταίος έχει ιερολογηθεί από ιερέα της ανατολικής ορθόδοξης εκκλησίας ή από λειτουργό άλλου δόγματος ή θρησκείας γνωστών στην Ελλάδα (άρθρο 1376 ΑΚ). Μέχρι της ισχύος του Ν. 1250/1982 δεν αναγνωριζόταν στην Ελλάδα ο πολιτικός γάμος. Έτσι, ο γάμος που δεν είχε ιερολογηθεί σύμφωνα με τους τύπους της ανατολικής ορθόδοξης εκκλησίας, εθεωρείτο ανυπόστατος. Τα δικαιολογητικά που θα πρέπει λοιπόν να προσκομιστούν από την ενδιαφερόμενη, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν αυτή έχει αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια λόγω γάμου, είναι: Πιστοποιητικό γεννήσεώς της Πιστοποιητικό εγγραφής του συζύγου της στα Μ. Α. Δήμου ή Κοινότητας του ελληνικού κράτους Ληξιαρχική πράξη γάμου Υπεύθυνη δήλωση του Ν. 1599/1986 περί μη υποβολής δήλωσης προ του γάμου ή μέσα σε ένα χρόνο από την τέλεσή του, για τη μη απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας Πιστοποιητικό μη απέλασης, εφόσον αυτή διαμένει στην Ελλάδα. Τονίζουμε και εδώ, ότι στην περίπτωση που ο γάμος του Έλληνα υπηκόου έχει λάβει χώρα στην αλλοδαπή, θα πρέπει υποχρεωτικά να έχει καταχωρηθεί είτε η

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -31- προξενική ληξιαρχική πράξη, είτε η ληξιαρχική πράξη των επιχωρίων αρχών στο Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών. Πέρα από τις παραπάνω περιπτώσεις κτήσεως της ελληνικής ιθαγένειας, όπως διαγράφονται στον ΚΕΙ, υπάρχουν και ειδικοί νόμοι που ίσχυσαν κατά καιρούς και με τους οποίους απονεμήθηκε η ελληνική ιθαγένεια σε όσους ενέπιπταν στις διατάξεις τους. Πρόκειται για το Ν. 517/1948 και το Ν. 1524/1918. Με τον πρώτο εξ αυτών ρυθμίστηκαν τα θέματα ιθαγένειας των Δωδεκανήσων και με τον δεύτερο των ομογενών της Τουρκίας και Αιγύπτου. Για τους τελευταίους, μάλιστα, είναι σχετικό και το άρθρο 32 (δις) του ΚΕΙ. 4.9.1. Ν. 517/1948 Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Νόμου αυτού, οι Ιταλοί υπήκοοι που κατοικούσαν την 10-601940 στα Δωδεκάνησα και τα παιδιά τους που γεννήθηκαν μετά την ημερομηνία αυτή γίνονται Έλληνες υπήκοοι. Θα πρέπει, για να είναι δυνατή η εφαρμογή της διάταξης αυτής, να ερευνηθεί εάν ο ενδιαφερόμενος ήταν κατά την 10-6-1940 κάτοικος στα Δωδεκάνησα. Τούτο θα επιτευχθεί με τη συνεργασία της αρμόδιας Αστυνομικής Δ/νσης του Νομού Δωδεκανήσου. Εκτός τούτου, είναι προφανές ότι και για τον έλεγχο των περιπτώσεων αυτών απαιτείται πιστοποιητικό γέννησης του ενδιαφερομένου. Με το άρθρο 4 του ίδιου Νόμου παρεχόταν η δυνατότητα σε όσους Έλληνες και ορθόδοξους Ιταλούς είχαν γεννηθεί στα Δωδεκάνησα, οι ίδιοι ή οι πατέρες τους και διέμεναν στο εξωτερικό, να πολιτογραφηθούν εάν το είχαν ζητήσει από την Ελληνική προξενική αρχή του τόπου κατοικίας τους εντός έτους από την έναρξη ισχύος του Νόμου. Για να διαπιστωθεί τούτο θα πρέπει να προηγηθεί αλληλογραφία με το αρμόδιο Ελληνικό Προξενείο, ενώ επιπλέον απαιτείται πιστοποιητικό γέννησης του ενδιαφερομένου. 4.9.2. Ν. 1524/1918-άρθρο 32 διςκ.ε.ι. Με το Ν. 1524/1918 αναγνωρίζονται ως Έλληνες όσοι είναι γραμμένοι στα μητρώα των Ελληνικών προξενικών αρχών της Αιγύπτου και της Τουρκίας και υπό την προϋπόθεση ότι έχουν αναγνωριστεί ως Έλληνες από τις επιχώριες αρχές,

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -32- ανεξαρτήτως της εγγραφής τους ή μη σε μητρώα αρρένων και δημοτολόγια του Κράτους. Παράλληλα με τους αρχικά γραμμένους αναγνωρίζονται ως Έλληνες και οι κατιόντες τους. Η διάταξη αυτή ισχύει από 25-9-1918. Για την εφαρμογή της διάταξης είναι απαραίτητο να υπάρχει ληξιαρχική πράξη γεννήσεως του ενδιαφερομένου, ληξιαρχική πράξη γάμου των γονέων του και η βεβαίωση της αρμόδιας Ελληνικής προξενικής αρχής περί της εγγραφής στα προξενικά μητρώα και της αναγνώρισης ως Έλληνα του ενδιαφερομένου ή του προγόνου του. Με το άρθρο 32 δις του Κ.Ε.Ι. ουσιαστικά επεκτάθηκαν οι διατάξεις του Ν. 1524/1918 και σε εκείνους που εγγράφηκαν στα συγκεκριμένα προξενικά μητρώα μετά την ισχύ αυτού (25-9-1918) και μέχρι την 31-12-1947. Τόσο με το Ν. 1524/1918, όσο και με το άρθρο 32 δις του Κ.Ε.Ι., η ελληνική ιθαγένεια προδίδεται όχι από το χρόνο εγγραφής στα προξενικά μητρώα, αλλά από την έναρξη ισχύος των υπόψη διατάξεων, δηλαδή την 25-9-1918, προκειμένου για το Ν. 1524/1918 και την 3-8-1968, προκειμένου για το άρθρο 32 δις του Κ.Ε.Ι.. 4. 10. Κτήση Ελληνικής Ιθαγένειας με Διεθνείς Συνθήκες Παραθέτουμε κατωτέρω τις κυριότερες και περισσότερο συχνά συναντόμενες Συνθήκες βάσει των οποίων διαπιστώνεται η ελληνική ιθαγένεια. 4.10.1 Συνθήκη Αθηνών Με τη σύμβαση περί ειρήνης που υπογράφτηκε στην Αθήνα στις 1 Νοεμβρίου 1913 μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, γνωστή ως Συνθήκη των Αθηνών, απενεμήθη στους κατοίκους των περιοχών, που περιήλθαν στην κυριαρχία της Ελλάδας, η ελληνική ιθαγένεια κατά τους όρους των διατάξεων των άρθρων 4 της Σύμβασης. Κατά τις ανωτέρω διατάξεις απέκτησαν αυτοδικαίως την Ε.Ι. οι κατοικώντες το χρόνο ενάρξεως της ισχύος της Συνθήκης ήτοι 1-11-1913 στις περιοχές: α) ολοκλήρου της Μακεδονίας β) του μεγαλύτερου τμήματος της Ηπείρου γ) της νήσου Κρήτης και

Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας -33- δ) των νήσων Λήμνου, Σαμοθράκης, Μυτιλήνης, Χίου, Σάμου, Ικαρίας, Θάσου και στα ανήκοντα σ αυτά μικρότερα νησιωτικά συμπλέγματα. Επίσης, στους καταγόμενους από τις περιοχές αυτές και κατοικούντες εκτός του τότε Οθωμανικού Κράτους, δόθηκε προθεσμία 6 μηνών προς επιλογή υπέρ της ελληνικής ιθαγένειας. Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινίσουμε ότι εάν υπάρξουν περιπτώσεις ατόμων που ζητούσαν τη διαπίστωση της ιθαγένειάς τους επειδή είτε αυτοί, είτε οι πρόγονοί τους κατάγονταν από τις εν λόγω περιοχές και κατοικούσαν στο εξωτερικό εφόσον δεν υπάρχει εγγραφή τους στα μητρώα και δημοτολόγια της χώρας θα αναζητείται εγγραφή στα οικεία Προξενικά μητρώα με την ένδειξη της επιλογής. 4.10.2. Συνθήκες Λωζάνης και Αγκυρας Με τη Συνθήκη της Λωζάνης «Περί ανταλλαγής των Ελληνικών και Τουρκικών πληθυσμών», η οποία κυρώθηκε με το Ν. Δ 25 Αυγούστου 1923 απέκτησαν την ελληνική ιθαγένεια οι από 18-10-1912 εγκαταλείψαντες τα τουρκικά εδάφη Τούρκοι υπήκοοι ελληνικού ορθόδοξου θρησκεύματος. Οι ανωτέρω αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια από την υπογραφή της Συνθήκης ήτοι από 30-1-1923. Με τη Συνθήκη της Άγκυρας «περί κυρώσεως της μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας Συμφωνίας περί του τρόπου εφαρμογής της εν Λωζάνη υπογραφείσης Συμβάσεως περί ανταλλαγής Ελληνοτουρκικών πληθυσμών και της υπ αριθ. 9 Δηλώσεως» απέκτησαν δυνάμει των άρθρων 28 της Συμφωνίας την ελληνική ιθαγένεια οι προ της 18-10-1912 εγκαταλείψαντες τα τουρκικά εδάφη, Τούρκοι υπήκοοι ελληνικού ορθόδοξου θρησκεύματος, οι οποίοι αποτέλεσαν την κατηγορία των αποκαλουμένων Δικαιούχων της I. X. δηλώσεως. Οι ανωτέρω αποκτούν την Ε.Ι. από 23-7-1930 ήτοι από του χρόνου ενάρξεως της ισχύος της εν λόγω Συμφωνίας. Στις ανωτέρω Συνθήκες εμπίπτουν και όσοι Τούρκοι υπήκοοι ελληνικού ορθόδοξου θρησκεύματος εγκατέλειψαν τα τουρκικά εδάφη και εγκαταστάθηκαν σε τρίτη χώρα.