Προς Τον Υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Κ. Μ. Χρυσοχοΐδη Κοινοποίηση Υπουργό Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης κα Λ. Κατσέλη Θέμα: Παρατηρήσεις Θέσεις Γ.Σ.Ε.Ε. στο ΣχΝ «Αντικατάσταση του έκτου κεφαλαίου του ν. 3588/2007 (Πτωχευτικός Κώδικας) Προπτωχευτική Διαδικασία Εξυγίανσης και λοιπές διατάξεις». Κύριε Υπουργέ, Σχετικά με το Σχέδιο Νόμου για την «Αντικατάσταση του έκτου κεφαλαίου του ν. 3588/2007 (Πτωχευτικός Κώδικας) Προπτωχευτική Διαδικασία Εξυγίανσης και λοιπές διατάξεις», η Γ.Σ.Ε.Ε. θέτει υπόψη σας τις ακόλουθες παρατηρήσεις θέσεις της: Ι. Γενικές Παρατηρήσεις. 1. Το παρόν ΣχΝ αφορά σε μία νομοθετική πρωτοβουλία με σκοπό, όπως αναφέρεται στην αιτιολογική του έκθεση, τη χορήγηση «μιας δεύτερης ευκαιρίας στις επιχειρήσεις που για οποιονδήποτε λόγο βρίσκονται σε οικονονομική αδυναμία». Η πρωτοβουλία αυτή λαμβάνεται σ ένα οικονομικό και νομοθετικό πλαίσιο ασφυκτικής συρρίκνωσης των δικαιωμάτων των εργαζομένων, αλλά και καθημερινής διακινδύνευσής τους από αυθαίρετες πρακτικές εργοδοτών επιχειρηματιών, οι οποίοι επιδιώκουν να ισοσκελίσουν ποικιλοτρόπως τον επιχειρηματικό τους κίνδυνο (πραγματικό ή όχι) με μείωση του μισθολογικού και εν γένει εργατικού κόστους, επιδιώκοντας στην πράξη εξυγίανση των κερδών τους και όχι των επιχειρήσεών τους. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω είναι επιτακτική και άμεση η ανάγκη εξασφάλισης και των εργαζομένων από τις άμεσες ή έμμεσες επιπτώσεις των
προτεινόμενων ρυθμίσεων στα δικαιώματά τους και την αποτελεσματική προστασία τους. Στο πλαίσιο αυτό, είναι αναγκαίο να διατρέχει όλες τις προτεινόμενες διατάξεις το βασικό κριτήριο ένταξης μιας επιχείρησης στο καθεστώς διαδικασίας εξυγίανσης, που είναι ο κοινωνικός της ρόλος και η διατήρηση των θέσεων εργασίας, όπως άλλωστε προβλέπεται στο νυν ισχύουσα διαδικασία συνδιαλλαγής του ν. 3588/2007. Το κριτήριο αυτό πρέπει να συμπεριληφθεί ρητά και στον κύριο σκοπό του έργου του μεσολαβητή, που πλέον αναβαθμίζεται σε «λειτούργημα» και είναι η άρση των οικονομικών δυσκολιών της οφειλέτριας επιχείρησης, η εξεύρεση λύσεων για τη διάσωση της επιχείρησης, η συνέχιση της δραστηριότητάς της και η διατήρηση των θέσεων εργασίας. 2. Δεδομένης της ανάγκης διατήρησης του βασικού κριτηρίου για την ένταξη μιας επιχείρησης στο καθεστώς εξυγίανσης που αφορά στον κοινωνικό της ρόλο, πρέπει να διασφαλισθεί κατά την προσφυγή στη δικαιοσύνη, η ενεργή συμμετοχή των εργαζομένων μέσω των εκπροσώπων τους, κατά τα πρότυπα εκπροσώπησης άλλων διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας ώστε να διασφαλίζεται η εργατική εκπροσώπηση και εκεί, όπου δεν δραστηριοποιείται επιχειρησιακό σωματείο (πχ ΠΔ 178/2002, Ν. 1387/1983, Ν. 3846/2010, ΠΔ 240/2006 κλπ). Η δυνατότητα ενεργούς συμμετοχής των εργαζομένων σε όλα τα στάδια της διαδικασίας εξυγίανσης είναι κρίσιμη και μπορεί να είναι αποτελεσματική για την προστασία των δικαιωμάτων τους, μόνο εάν δεν θεωρηθούν ως «συνήθεις» πιστωτές της επιχείρησης, ούτως ώστε να μην εξαιρούνται οι αξιώσεις τους από την απαγόρευση λήψης μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης ή ασφαλιστικών μέτρων κατά της επιχείρησης για την ικανοποίηση των απαιτήσεών τους από μισθούς. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να διασφαλίζεται ότι οι εργαζόμενοι επιχείρησης που βρίσκεται σε κατάσταση παύσης ή αναστολής πληρωμών και δεσμεύεται, με οποιοδήποτε κατά το νόμο τρόπο, από συμφωνία εξυγίανσης θα δικαιούνται να εισπράξουν το επίδομα αφερεγγυότητας που καταβάλλεται από τον ΟΑΕΔ. 3. Η Γ.Σ.Ε.Ε. συνηγορεί στη θέση ότι το θεσμικό πλαίσιο προπτωχευτικής εξυγίανσης των επιχειρήσεων πρέπει να περιέχει αυστηρές δικλείδες ασφαλείας για την αποτροπή καταχρηστικών πρακτικών που αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση σκοπών ξένων προς τη διάσωση της επιχείρησης, σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις ποινικά κολάσιμων (πχ
καταδολίευση δανειστών) και απειλούν να αφαιρέσουν από το θεσμό της εξυγίανσης κάθε αξιοπιστία. 4. Περαιτέρω επανερχόμαστε, επ ευκαιρία και αυτού του νομοσχεδίου, στο κρίσιμο ζήτημα της ικανοποίησης των εργατικών απαιτήσεων και ζητούμε την άμεση τροποποίηση της διάταξης του άρθρου 41 του ν. 3863/2010 για τους παρακάτω λόγους. Με τη διάταξη του άρθρου 41 του ν. 3863/2010 αναβαθμίστηκε η κατάταξη απαιτήσεων των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ) στην ίδια τάξη προνομίου και συρρέει με τις εργατικές απαιτήσεις για την προνομιακή και σύμμετρη ικανοποίησή τους από την περιουσία του εργοδότη σε περιπτώσεις πλειστηριασμού ακινήτων ή πτώχευσής του. Σημειώνεται μάλιστα ότι οι απαιτήσεις των ΦΚΑ υπάγονται στην τρίτη τάξη, ανεξαρτήτως του χρόνου γέννησής τους και του ύψους τους, σε αντίθεση με τις εργατικές απαιτήσεις, που κατατάσσονται προνομιακά μόνο αυτές που προέκυψαν τους τελευταίους έξι μήνες. Έτσι, στην πράξη, στις περισσότερες περιπτώσεις το εκπλειστηρίασμα θα εξαντλείται σε βάρος των απαιτήσεων των εργαζομένων. Επίσης, δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι οι οφειλές στους ασφαλιστικούς οργανισμούς αποτελούν και ποινικό αδίκημα για τον εργοδότη (άρθρο 1 Α.Ν. 87/1967), αλλά έχουν και χρόνο παραγραφής σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, επιπλέον προσαυξήσεις επί του οφειλόμενου ποσού λόγω καθυστέρησης πληρωμής τους, σε αντίθεση με τις εργατικές απαιτήσεις και τη δυνατότητα του εργαζόμενου δικαστικής αξίωσής τους. Σε περίπτωση, λοιπόν, που εκ του ασφαλούς οι Ασφαλιστικοί Οργανισμοί καθυστερήσουν την άσκηση των αξιώσεών τους για είσπραξη των οφειλών προς αυτούς και δεδομένης πλέον της βεβαιότητας των παρεχόμενων από το νόμο μέσων, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τα ποσά αυτά να αυξάνονται υπέρογκα και, με την προνομιακή κατάταξή τους, να εξωβελίζουν την ικανοποίηση των εργατικών απαιτήσεων. Επισημαίνουμε ότι η διάταξη του άρθρου 41 του ν. 3863/2010 έρχεται σε αντίθεση με τις Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας 95 (κύρωση με το ν. 3248/1955) και 173, σύμφωνα με τις οποίες αποτελεί διεθνές κατώτατο όριο προστασίας η υποχρέωση του Κράτους να κατατάσσει τις απαιτήσεις των εργαζομένων σε υψηλότερη προνομιακή βαθμίδα από τις περισσότερες άλλες προνομιακές απαιτήσεις και ιδιαίτερα εκείνες του Κράτους και του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλειας, ζήτημα για το οποίο η Γ.Σ.Ε.Ε. έχει ήδη υποβάλει Παρατηρήσεις στη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (βλ. Report III (1A) - Report of the Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations, 2011,
σελ. 656). Είναι λοιπόν ανάγκη να τροποποιηθεί η διάταξη του άρθρου 41 του ν.3863/2010, έτσι ώστε στην τρίτη τάξη προνομίων του άρθρου 975 ΚΠολΔ να κατατάσσονται μόνο οι απαιτήσεις που έχουν ως βάση τους την παροχή εξαρτημένης εργασίας, και οι απαιτήσεις των ΦΚΑ να τεθούν προνομιακά σε σχέση με τους άλλους πιστωτές στην επόμενη τάξη. Επίσης, οι εργατικές αξιώσεις να διασφαλίζονται για διάστημα 2 ετών από την κήρυξη της πτώχευσης, όπως ίσχυε πριν την τροποποίηση του νόμου. ΙΙ. Κατ άρθρον Παρατηρήσεις 1. Άρθρο 100 παρ. 4 O εμπειρογνώμονας δεν πρέπει να είναι συνδεδεμένος με τον οφειλέτη κατά την έννοια του άρθρου 42 ε παρ. 5 του ΑΝ 2190/1920 και να μην έχει οριστεί ελεγκτής για τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων του οφειλέτη κατά τα τελευταία τρία έτη. Για να αποφευχθούν καταστρατηγήσεις της όλης διαδικασίας το ασυμβίβαστο της ιδιότητας του εμπειρογνώμονα (ο οποίος μπορεί να διοριστεί και μεσολαβητής, κατόπιν πρότασης του οφειλέτη) να επεκταθεί εκτός από τις συμμετοχές και τις συνδεδεμένες επιχειρήσεις και σε άλλου τύπου σχέσεις οικονομικής και εταιρικής εξάρτησης με τον οφειλέτη. 2. Άρθρο 103 παρ. 3 Να προβλεφθεί ρητή εξαίρεση (και όχι απλώς δυνητική όπως προβλέπει το σχέδιο νόμου) των κάθε είδους εργατικών απαιτήσεων από τη λήψη προληπτικών μέτρων, ώστε να εξαιρούνται υποχρεωτικά από το πτωχευτικό δικαστήριο και να ικανοποιούνται κατά προτεραιότητα από το ενεργητικό ή την περιουσία του οφειλέτη 3. Άρθρο 106 ε Η συμφωνία εξυγίανσης δεν θα πρέπει να συνεπάγεται ούτε μείωση των εργατικών απαιτήσεων ούτε αναστολή πληρωμής τους ούτε να ισχύει για την ικανοποίησή τους η αναστολή ατομικών διώξεων κατά του οφειλέτη για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα. 4. Άρθρο 106 στ
Κατά τη συζήτηση για επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης να μπορεί να παραστεί και να ακουσθεί και εκπρόσωπος των εργαζομένων. Να διευκολυνθεί η συμμετοχή των εργαζομένων σε όλη τη διαδικασία και να διευκρινιστεί ότι εκπρόσωποι είναι οι προερχόμενοι κατά προτεραιότητα από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και όταν δεν υπάρχουν από τα συμβούλια των εργαζομένων και σε περίπτωση που δεν υπάρχουν ούτε συμβούλια εκπρόσωποι είναι εκείνοι που αναδεικνύονται ή υποδεικνύονται από το σύνολο των εργαζομένων της επιχείρησης 5. Άρθρο 106 ζ Στο στάδιο επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης προβλέπεται δυνατότητα απόκλισης από την αρχή της ίσης μεταχείρισης των πιστωτών και μπορούν να τύχουν ευνοϊκής μεταχείρισης απαιτήσεις πελατών της επιχείρησης, απαιτήσεις αναγκαίες για τη διατροφή του πιστωτή και της οικογένειάς του, καθώς και εργατικές απαιτήσεις. Επειδή οι εργαζόμενοι της επιχείρησης δεν μπορούν να θεωρηθούν συνήθεις πιστωτές, είναι αναγκαίο να προβλεφθεί υποχρεωτικά η κατά προτεραιότητα εξόφληση των κάθε είδους εργατικών απαιτήσεων έναντι όλων των άλλων απαιτήσεων των υπόλοιπων πιστωτών, ως όρος για την επικύρωση της συμφωνίας 6. Αρθρο 106 η Για τους ίδιους λόγους τα αποτελέσματα της επικύρωσης δεν πρέπει να ισχύσουν για τις εργατικές απαιτήσεις, οι οποίες πρέπει να ικανοποιούνται κατ απόλυτη προτεραιότητα και η εξόφλησή τους να αποτελεί όρο της επικύρωσης της σχετικής συμφωνίας εξυγίανσης 7, Άρθρο 106 θ Σε περίπτωση που η συμφωνία εξυγίανσης προβλέπει μεταβίβαση του συνόλου ή μέρους της επιχείρησης να υπάρχει δέσμευση του αποκτώντος για διατήρηση των θέσεων εργασίας. Από το τίμημα της μεταβίβασης πρέπει να εξοφλούνται στο σύνολό τους οι τυχόν καθυστερούμενοι μισθοί των εργαζομένων και γενικά οι κάθε είδους εργατικές αξιώσεις. Η διατήρηση των θέσεων εργασίας πρέπει να τίθεται ως όρος του κύρους της σχετικής συμφωνίας μεταβίβασης της επιχείρησης. Με τιμή
Ο Πρόεδρος Ο Γεν. Γραμματέας Γιάννης Παναγόπουλος Νικόλαος Κιουτσούκης