ΕΚΛΟΓΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ι. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ. Η Αλλοίωση της Χαρτογραφικής Πραγματικότητας. Λαφαζάνη Πέρυ Μυρίδης Μύρων Ράμναλης Δημήτρης Δρ. Μηχανικός Α.Π.Θ. Καθηγητής Α.Π.Θ. Διπλ. Τοπογράφος Μηχανικός Α.Π.Θ. Περίληψη Η εργασία ερευνά την γεωγραφική σχέση μεταξύ των εκλογικών αποτελεσμάτων των Βουλευτικών Εκλογών του 1996 και του 2000, και του νέου διοικητικού σχεδίου της Ελλάδας που βασίζεται στο πρόγραμμα Ιωάννης Καποδίστριας. Μέσα στην χρονιά του 1997 συνετελέστει στην Ελλάδα μία αλλαγή που από την μία ημέρα στην άλλη άλλαξε τον καταστατικό και διοικητικό χάρτη της χώρας. Ήταν το πασίγνωστο σήμερα πλέον σχέδιο Ιωάννης Καποδίστριας. Ένα σχέδιο φιλόδοξο όσο και εκσυγχρονιστικό για την πατρίδα μας, που προβλήθηκε σαν η Λύση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τόσο στην Πρωτοβάθμια όσο και στην Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια μορφή της. Το ενδιαφέρον της εργασίας εστιάζεται στο πώς το νέο διοικητικό σχέδιο επηρεάζει την χωροπληθή αναπαράσταση της εκλογικής συμπεριφοράς και στο πόσο αθώες είναι ο διοικητικές συνενώσεις. Επιπλέον γίνεται προσπάθεια να αναλυθούν οι αλλαγές στους ψηφοφόρους μεταξύ των 6 μεγαλύτερων πολιτικών κομμάτων και τις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών ψηφοφόρων. Επιπρόσθετα αξίζει να αναφερθεί ότι δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στη επιλογή των κατάλληλων θεματικών συμβόλων, έτσι ώστε να προσαρμοστεί η θεματική αναπαράσταση στην ελληνική εκλογική πραγματικότητα. Οι χάρτες που παρήχθησαν έχουν να κάνουν με την ποσοστιαία κατανομή του κάθε πολιτικού κόμματος, τη συσχέτιση των εκλογικών αποτελεσμάτων με το φυσικό ανάγλυφο και το βαθμό της αστικότητας, την ανάλυση ανά φύλο με τελικό σκοπό να αναδείξουν τις διαφορές μεταξύ των δύο διοικητικών σχεδίων.
ELECTORAL MAPS UNDER THE PLAN I. KAPODISTRIAS. The Vitiation of Mapping Reality Lafazani Pery Myridis Myron Ramnalis Dimitris Dr. Engineer A.U.Th. Professor A.U.Th. Rural And Surveyor Engineer A.U.Th. Abstract This paper explores the geographic relation between the Greek Parliamentary electoral results of 1996 and 2000, and the new administrative structure in Greece, based on the project named Ioannis Kapodistrias. In 1997, a change was observed in Greece, which altered the constitution and administrative map of the country, caused by the administration plan Ioannis Kapodistrias. An optimistic as well as an updating plan, which was demonstrated as the solution for the Local Authority miss functions in its Primary, Secondary and Tertiary pattern. The interesting of this paper focus into how the administrative structure affects the choroplethic representation of the electoral behavior and how innocent was the congestions. Also we try to analyze the changes of the voters among the 6 more powerful political parties and the difference between men and women voters. Furthermore we have to notice that one of the things that we had to pay attention to, was the choice of the appropriate thematic symbols, so as to adjust the thematic representation to the Greek political reality in order to give the best results concerning the mapping of Greek political view. The maps so produced have to do with the percentage allocation of each political party, the fluctuations, the correlation of the results with the physical relief, the degree of urbanization, the analysis per sex and finally to show the differences between the two different administrative structures.
Α. ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Στόχος της εργασίας είναι η χαρτογραφική απόδοση της εκλογικής συμπεριφοράς των ψηφοφόρων στις Βουλευτικές Εκλογές των ετών 1996 και 2000 σε επίπεδο Δήμου και Κοινότητας Καποδίστρια. Αναλυτικά, τα δεδομένα και το ζητούμενο έχουν ως εξής: 1 Ο ΔΕΔΟΜΕΝΟ: Κατά τις εκλογές του 1996, η μονάδα χωρικής αναφοράς στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ήταν ο «παλαιός» ΟΤΑ, κοινότητα ή δήμος. Η διοικητική διαίρεση της χώρας σε ΟΤΑ, Επαρχίες, Νομούς, ήταν αυτή που εμφανίζεται στην απογραφή της ΕΣΥΕ του 1991. 2 Ο ΔΕΔΟΜΕΝΟ: Κατά το χρονικό διάστημα 1991 1997 επήλθαν διοικητικές μεταβολές στον χάρτη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίες συνίστανται σε συνενώσεις κοινοτήτων με δήμους, ή κοινοτήτων με κοινότητες, καθώς και διασπάσεις κοινοτήτων ή δήμων. Έτσι δημιουργήθηκαν νέες χωρικές μονάδες και καταργήθηκαν άλλες, με αποτέλεσμα τη διαφοροποίηση χωρικών και περιγραφικών πληροφοριών. 3 Ο ΔΕΔΟΜΕΝΟ: Εφαρμογή του Προγράμματος «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ» με συνακόλουθο την αλλαγή του Διοικητικού Χάρτη της χώρας. Η μοναδιαία χωρική αναφορά είναι πλέον ο «ΝΕΟΣ ΔΗΜΟΣ», πολύ μεγαλύτερος σε έκταση και πληθυσμό από τον «παλαιό» ΟΤΑ, αφού οι 6.000 δήμοι και κοινότητες του 1991 μετασχηματίσθηκαν, μετά και τις ενδιάμεσες μικρής κλίμακας (ή τοπικής σημασίας) διοικητικές μεταβολές, σε 1.034 «Καποδίστριες». 4 Ο ΔΕΔΟΜΕΝΟ: Τα Αποτελέσματα των Βουλευτικών Εκλογών 1996 ανά εκλογικό τμήμα και φύλο, με διοικητική αναφορά τον «παλαιό» ΟΤΑ, δηλαδή τους ΟΤΑ του 1991. 5 Ο ΔΕΔΟΜΕΝΟ: Τα Αποτελέσματα των Βουλευτικών Εκλογών 2000 ανά εκλογικό τμήμα και φύλο, με διοικητική αναφορά τον «νέο» ΟΤΑ «Καποδίστρια». ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Η Χαρτογραφική Απόδοση της εκλογικής συμπεριφοράς του πληθυσμού της χώρας σε επίπεδο Δήμου «Καποδίστρια», α. στις εκλογές του 1996 και β. στις εκλογές του 2000. Το πρώτο σημαίνει απεικόνιση των εκλογικών αποτελεσμάτων κατ αρχή σε επίπεδο «παλαιών» ΟΤΑ και στη συνέχεια σε επίπεδο «Καποδίστρια», δηλαδή προβολή της εκλογικής συμπεριφοράς του 1996 στην «Καποδιστριακή» δομή. Αυτό συνεπάγεται σύνδεση των αρχείων πληροφοριών: 1. «Πληθυσμός 1991» της ΕΣΥΕ, όπου φαίνεται η διοικητική διαίρεση της χώρας σε δήμους, κοινότητες, επαρχίες και νομούς, και 2. «Καποδίστριας» του ΥΠΕΣ, όπου εμφανίζεται η νέα διοικητική διαίρεση της χώρας σε δήμους, κοινότητες και νομούς. Στον νέο διοικητικό χάρτη καταργούνται οι επαρχίες. Το δεύτερο σημαίνει απεικόνιση των εκλογικών αποτελεσμάτων κατ αρχή σε επίπεδο Δήμου/Κοινότητας «Καποδίστρια», δηλαδή στη σημερινή διοικητική δομή, και στη συνέχεια σε επίπεδο Κοινοτικών και Δημοτικών Διαμερισμάτων που «ταυτίζονται» με τους «παλαιούς» ΟΤΑ, δηλαδή αναγωγή της εκλογικής συμπεριφοράς του 2000 στη διοικητική δομή του 1996.
Από το 4 Ο και το 5 Ο ΔΕΔΟΜΕΝΑ και το ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ συνάγεται: 1. Αναγωγή των Βουλευτικών Εκλογών σε επίπεδο «παλαιού» ΟΤΑ, κατά φύλο και συνολικά (εκλογές 1996). 2. Αναγωγή των Βουλευτικών Εκλογών σε επίπεδο «Καποδίστρια» κατά φύλο και συνολικά (εκλογές 1996, 2000). 3. Αναγωγή των Βουλευτικών Εκλογών σε επίπεδο Δημοτικού και Κοινοτικού Διαμερίσματος «Καποδίστρια» κατά φύλο και συνολικά (εκλογές 2000). Κατά συνέπεια, η δόμηση της εργασίας διαρθρώνεται σε τρία επίπεδα. Τα δύο πρώτα αφορούν την ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΒΑΣΗ: Α Ο ΕΠΙΠΕΔΟ: Μετασχηματισμός της παλαιάς διοικητικής διαίρεσης σε αυτήν του προγράμματος «Καποδίστριας», δηλαδή μετασχηματισμός των δεδομένων σε επίπεδο «παλαιού» ΟΤΑ σε αυτά σε επίπεδο «Καποδίστρια». Β Ο ΕΠΙΠΕΔΟ: Μετασχηματισμός των δεδομένων των Βουλευτικών Εκλογών (1996, 2000) σε επίπεδο εκλογικού τμήματος, σε αυτά σε επίπεδο «παλαιού» ΟΤΑ και «Καποδίστρια». Το τρίτο αφορά τη ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ των εκλογικών αποτελεσμάτων. Α Ο ΕΠΙΠΕΔΟ: ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΙΡΕΣΗΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΤΑ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΒΗΜΑΤΑ. 1. ΣΤΟ ΑΡΧΕΙΟ «ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 1991» ΠΡΟΣΤΙΘΕΝΤΑΙ ΤΑ ΠΕΔΙΑ «ΚΩΔ91-97» ΚΑΙ «ΚΑΠΟΔ» 2. Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΥΤΩΝ: 2.1. Το πεδίο ΚΩΔ91-97 αντιστοιχεί σε ΟΤΑ (και οικισμούς) που συνενώθηκαν κατά το χρονικό διάστημα 1991-1997 και αποτέλεσαν νέους δήμους. 2.2. Το πεδίο ΚΑΠΟΔ αντιστοιχεί στους κωδικούς των δήμων, κοινοτήτων και οικισμών που συγκροτούν τους «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΕΣ». 3. Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΕΔΙΟΥ ΚΩΔ91-97: 3.1. 1 η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: Ένας ή περισσότεροι «παλαιοί» ΟΤΑ προσαρτώνται σε άλλον «παλαιό» ΟΤΑ ο οποίος «δίνει» το όνομά του στην ομάδα των συνενωθέντων ΟΤΑ, δηλαδή στον «νέο» δήμο που προέκυψε. 3.1.1. Κρατούμε τον ΕΣΥΕ91 ως ΚΩΔ91-97 του ΟΤΑ στον οποίο συνενώνονται οι υπόλοιποι. 3.1.2. Οι «παλαιοί» ΟΤΑ της ομάδας καθώς και αυτός που δίνει το όνομά του στον νέο δήμο «χάνουν» τον κωδικό τους κατά ΕΣΥΕ, δηλαδή το πεδίο ΚΩΔ91-97 είναι κενό, ενώ οι οικισμοί τους παίρνουν ως ΚΩΔ91-97 τον ΕΣΥΕ91 του ΟΤΑ ο οποίος δίνει το όνομά του. Η κωδικοποίηση των οικισμών γίνεται κατά αλφαβητική σειρά μετά τον οικισμό που αποτελεί την έδρα του νέου δήμου. 3.1.3. Προσθέτουμε νέα εγγραφή με το όνομα του νέου δήμου (δήμος 1991-1997) από τη συνένωση των ΟΤΑ, όπου στη συγκεκριμένη περίπτωση, όπως αναφέρθηκε, διατηρείται ως ονομασία του η ονομασία ενός «παλαιού» ΟΤΑ. 3.1.4. Ο ΚΩΔ91-97 συμπληρώνεται με τον ΕΣΥΕ91 του «παλαιού» ΟΤΑ και αντιστοιχίζεται στο πεδίο ΚΑΠΟΔ ο κωδικός του δήμου 1991-1997 κατά «Καποδίστρια».
3.2. 2 η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: Οι συνενωθέντες ΟΤΑ παίρνουν νέο όνομα, ως νέος δήμος. 3.2.1. Θεωρούμε ως ΚΩΔ91-97 του νέου δήμου τον ΕΣΥΕ91 ενός από τους συνενωθέντες «παλαιούς» ΟΤΑ. Κατά προτίμηση, αυτόν του οποίου ένας οικισμός αποτελεί έδρα του νέου δήμου. 3.2.2. Οι οικισμοί όλων αυτών των «παλαιών» ΟΤΑ κωδικοποιούνται κατά αλφαβητική σειρά, μετά τον οικισμό-έδρα, σύμφωνα με τον θεωρούμενο ΚΩΔ91-97. 3.2.3. Η (νέα) ονομασία του νέου δήμου, αποτελεί νέα εγγραφή όπου ο ΚΩΔ91-97 είναι ο θεωρούμενος (παρ. 3.2.1.) και ο ΚΑΠΟΔ είναι ο αντίστοιχος κατά «Καποδίστρια». 3.3. 3 η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: «Παλαιοί» ΟΤΑ των οποίων οι οικισμοί προσαρτώνται σε διαφορετικούς «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΕΣ». 3.3.1. Ως ΚΩΔ91-97 αναγράφεται ο ΕΣΥΕ91, αφού ο ΟΤΑ δεν μεταβλήθηκε διοικητικά στο διάστημα 1991-97, ενώ μένει κενό το πεδίο ΚΑΠΟΔ, στην εγγραφή του ΟΤΑ, αφού ο εν λόγω ΟΤΑ δεν προσαρτάται ολόκληρος, δηλαδή όλοι οι οικισμοί του, σε κάποιον «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ», αλλά οι οικισμοί του προσαρτώνται σε διαφορετικούς «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΕΣ». 3.3.2. Ως ΚΩΔ91-97 των οικισμών του «παλαιού» ΟΤΑ αναγράφονται οι αντίστοιχοι ΕΣΥΕ91, όπως είναι προφανές από την παρ. 3.3.1. 3.3.3. Επειδή ο «παλαιός» ΟΤΑ διασπάται δεν εμφανίζονται οι ποσοτικές πληροφορίες που αναφέρονται σε επίπεδο ΟΤΑ, και αφορούν φυσικά, οικονομικά, κοινωνικά, δημογραφικά κ.ά. χαρακτηριστικά. Για να μη χαθούν τελείως οι πληροφορίες και οι αντίστοιχοι «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΕΣ» να προσεγγίζουν περισσότερο την πραγματική κατάσταση, δίνουμε βάρη στους οικισμούς του διασπώμενου ΟΤΑ ανάλογα με το μέγεθος του πληθυσμού τους. Με τους συντελεστές αυτούς επιμερίζονται οι πληροφορίες αυτές στους οικισμούς του και από αυτούς στους «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΕΣ» στους οποίους ανήκουν. 3.4. 4 η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: Ένας οικισμός (ή και περισσότεροι) ενός «παλαιού» ΟΤΑ αποσπάται με τον «Καποδίστρια» από τον ΟΤΑ στον οποίο ανήκει και αποτελεί αυτοτελές Κ.Δ. ή Δ.Δ. 3.4.1. Ισχύουν τα της 3ης περίπτωσης, όσον αφορά τον παραμένοντα «παλαιό» ΟΤΑ. 3.4.2. Προστίθεται νέα εγγραφή με την ονομασία του Κ.Δ. ή Δ.Δ. σύμφωνα με τον «Καποδίστρια» και όπου τα πεδία ΕΣΥΕ91 και ΚΩΔ91-97 είναι κενά (αφού δεν αντιστοιχεί σε διοικητική οντότητα αυτής της περιόδου) και συμπληρώνεται μόνο το σχετικό πεδίο ΚΑΠΟΔ. 3.5. 5 η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: ΟΤΑ που προέρχονται από συνενώσεις «παλαιών» ΟΤΑ στο διάστημα 1991-1997 διασπώνται με τον «Καποδίστρια». (Αυτή η περίπτωση απαντήθηκε στον νομό Πρέβεζας). 3.5.1. Ως «συνενούμενοι» ΟΤΑ για τον «Καποδίστρια» θεωρούνται τα δύο τμήματα του «νέου» δήμου της περιόδου 1991-97 και αντιμετωπίζονται ανάλογα. 3.6. 6 η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: ΟΤΑ που παραμένουν ως διοικητικές οντότητες, Δ.Δ. ή Κ.Δ., στον «Καποδίστρια» και μεταβάλλεται η ονομασία τους. 3.6.1. Ως ΚΩΔ91-97 παραμένει ο ΕΣΥΕ91, εφόσον δεν επήλθε διοικητική μεταβολή στον «παλαιό» ΟΤΑ κατά το διάστημα 1991-97. 3.6.2. Ως ΚΑΠΟΔ τίθεται ο αντίστοιχος κατά «Καποδίστρια» κωδικός σύμφωνα με τη νέα ονομασία του «παλαιού» ΟΤΑ. 4. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΣΥΝΕΝΩΣΕΩΝ ΟΤΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1991-1997: 4.1. Από τις Συνενώσεις των ΟΤΑ του Υπουργείου Εσωτερικών δημιουργείται για κάθε νομό της χώρας, με τη βοήθεια της Access, το αρχείο των συνενώσεων. 4.2. Σ αυτό φαίνονται τα πεδία: ΕΣΥΕ91, ΚΩΔ91-97, ΚΑΠΟΔ, ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ, ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ, ΕΚΤΑΣΗ, κ.ά. πληροφορίες. 4.3. Το αρχείο περιλαμβάνει μόνον τις εγγραφές των «παλαιών» ΟΤΑ, όχι τους οικισμούς τους, καθώς και αυτές των νέων ονομασιών των συνενούμενων ΟΤΑ.
4.4. Οι «παλαιοί» ΟΤΑ εμφανίζουν μόνο τους ΕΣΥΕ91 και οι «νέοι» δήμοι περιόδου 1991-97 τους ΚΩΔ91-97 και ΚΑΠΟΔ, όπως οι τελευταίοι συμπληρώθηκαν στο αρχείο «ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 1991». 4.5. Με τη βοήθεια του Excel βρίσκονται για κάθε «νέο» δήμο που προέκυψε από συνένωση οι ποσοτικές πληροφορίες που τον αφορούν και προφανώς είναι το άθροισμα των αντίστοιχων πληροφοριών των «παλαιών» ΟΤΑ που τον απαρτίζουν. 4.6. Το πλήρες αρχείο συνενώσεων για όλη τη χώρα, αρχείο ΣΥΝΕΝ_ΧΩΡΑΣ 1991-97, περιλαμβάνει τους «παλαιούς» συνενωθέντες ΟΤΑ και τους «νέους» δήμους με τις αντίστοιχες πληροφορίες. 5. ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ: ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 1991 (όπως διαμορφώθηκε στα βήματα 1 και 3), ΣΥΝΕΝ_ΧΩΡΑΣ 1991-97, ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ. 5.1. Με τη βοήθεια των Access και Excel δημιουργείται το αρχείο Χώρα-Καποδίστριες όπου εμφανίζονται οι Δήμοι Καποδίστρια με τα δημοτικά, τα κοινοτικά διαμερίσματα και τους οικισμούς τους. 5.2. Οι πληροφορίες του αρχείου είναι σε επίπεδο οικισμού, δημοτικού/κοινοτικού διαμερίσματος και ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ. 5.3. Τα κοινοτικά και δημοτικά διαμερίσματα αντιστοιχούν στους παλαιούς ΟΤΑ. 5.4. Με βάση αυτό το αρχείο γίνεται η αναλυτική διαχείριση των εκλογικών αποτελεσμάτων και η χαρτογραφική τους απόδοση σε επίπεδο δήμων και κοινοτήτων Καποδίστρια. Β Ο ΕΠΙΠΕΔΟ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΒΑΣΕΩΝ Β1. Βάση Δεδομένων: Βουλευτικές Εκλογές 1996 1. Το αρχείο ΤΜΒ96 σε μορφή ASCII που περιέχει τα αποτελέσματα των Βουλευτικών Εκλογών του 1996 για όλη τη χώρα ανά εκλογικό τμήμα και κατά φύλο, μετατρέπεται σε Πίνακα της Access, Πίνακας 1. 2. Η δομή του Πίνακα 1 περιλαμβάνει τα πεδία: Εκλογική Περιφέρεια Κωδικός Εκλογικού Τμήματος Αριθμός Εκλογικού Τμήματος παλαιοί ΟΤΑ { Όνομα δήμου/κοινότητας όπου ανήκει το εκλογικό τμήμα Ενορία Εκλογικού Τμήματος Φύλο (Άνδρες, Γυναίκες, Μεικτά) Αστικότητα (Σ=αστικός, Η=ημιαστικός, Α=αγροτικός) Εγγεγραμμένοι Ψηφίσαντες Άκυρα Λευκά Έγκυρα Κόμματα 3. Από τον Πίνακα 1, με ομαδοποίηση κατά φύλο, δημιουργείται νέος πίνακας, Πίνακας 2, που εμφανίζει τις αναφερόμενες πληροφορίες σε επίπεδο παλαιού ΟΤΑ κατά φύλο ψηφισάντων. 4. Με διαδοχικές ενέργειες που αφορούν συνδέσεις, ερωτήματα και αθροίσεις σε Access και Excel, δημιουργήθηκε η Βάση των Εκλογικών Πληροφοριών του 1996. 5. Οι Πίνακες που περιλαμβάνουν τις προς χαρτογράφηση πληροφορίες είναι:
ΠΙΝΑΚΑΣ 3: Εκλογικά Αποτελέσματα ανά δημοτικό/κοινοτικό διαμέρισμα «Καποδίστρια» και φύλο. ΠΙΝΑΚΑΣ 5: Συνολικά Εκλογικά Αποτελέσματα ανά δημοτικό/κοινοτικό διαμέρισμα «Καποδίστρια», καθώς και ανά δήμο/κοινότητα «Καποδίστρια». ΠΙΝΑΚΑΣ 7: Εκλογικά Αποτελέσματα ανά δήμο/κοινότητα «Καποδίστρια» και φύλο. Β2. Βάση Δεδομένων: Βουλευτικές Εκλογές 2000 Μετασχηματισμός των δεδομένων των Βουλευτικών Εκλογών 2000 σε επίπεδο εκλογικού τμήματος, σε αυτά σε επίπεδο Δημοτικού/Κοινοτικού Διαμερίσματος και ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ. 1. Μετατροπή του αρχείου ΤΜΒ00, μορφής ASCII, σε Πίνακα της Access, Πίνακας 1. 2. Η Δομή του Πίνακα είναι παρόμοια αυτής του ΤΜΒ96, με τη διαφορά οτι εδώ οι ενορίες ταυτίζονται με τα δημοτικά και κοινοτικά διαμερίσματα των Δήμων «Καποδίστρια». 3. Από τον Πίνακα 1 δημιουργείται ο Πίνακας 2 ο οποίος δίνει τα αποτελέσματα των εκλογών ανά Δήμο/Κοινότητα «Καποδίστρια», φύλο και ενορία. 4. Διαδοχικά βήματα ενεργειών, αντίστοιχα των προηγούμενων, δημιουργούν τη Βάση των Εκλογικών Πληροφοριών του 2000. Οι Πίνακες αναφοράς είναι: ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΠΙΝΑΚΑΣ 5: ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΠΙΝΑΚΑΣ 7: Εκλογικά Αποτελέσματα ανά δημοτικό και κοινοτικό διαμέρισμα «Καποδίστρια» και φύλο. Εκλογικά Αποτελέσματα ανά Δήμο και Κοινότητα «Καποδίστρια» και φύλο. Συνολικά Εκλογικά Αποτελέσματα ανά δημοτικό και κοινοτικό διαμέρισμα «Καποδίστρια». Συνολικά Εκλογικά Αποτελέσματα ανά Δήμο και Κοινότητα «Καποδίστρια». Γ Ο ΕΠΙΠΕΔΟ: Η ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ 1. Σύνδεση του ψηφιακού υποβάθρου της Χώρας όπου εμφανίζονται οι ΟΤΑ του 1991 με τις Πληροφοριακές Βάσεις του 1996 και 2000. 2. Σύνδεση του ψηφιακού υποβάθρου της Χώρας όπου εμφανίζονται οι Δήμοι και Κοινότητες «Καποδίστρια» με τις Πληροφοριακές Βάσεις του 1996 και του 2000. 3. Παραγωγή Χαρτών που απεικονίζουν: 3.1. Την κυριαρχία των κομμάτων 3.2. Την ποσοστιαία δύναμη των κομμάτων χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες αποχρώσεις 3.3. Την πολιτική προτίμηση μεταξύ ανδρών και γυναικών ψηφοφόρων 3.4. Την πολιτική προτίμηση ως προς το υψόμετρο και την αστικότητα 3.5. Τη μετάβαση από τον «παλαιό» στον «νέο» ΟΤΑ, όπου και φαίνονται διαφοροποιήσεις στην πολιτική εικόνα ορισμένων περιοχών
Β. ΑΝΑΛΥΣΗ 1. Η κυριαρχία των κομμάτων Η χαρτογραφική προσέγγιση ξεκίνησε με την απεικόνιση της κυριαρχίας των «μεγαλύτερων» πολιτικών κομμάτων σε επίπεδο «Παλαιού» ΟΤΑ και Δήμου «Καποδίστρια» στις Βουλευτικές Εκλογές του 1996 & 2000. Ως «μεγαλύτερα» κόμματα θεωρήθηκαν το ΠΑΣΟΚ, η Νέα Δημοκρατία, το ΚΚΕ, ο Συνασπισμός, το ΔΗΚΚΙ, η Πολιτική Άνοιξη για τις εκλογές του 1996, ενώ στις εκλογές του 2000 απουσίαζε η Πολιτική Άνοιξη. Ένα πολιτικό κόμμα θεωρούμε ότι κυριαρχεί σε μια μονάδα χωρικής αναφοράς, όταν έχει λάβει το μεγαλύτερο ποσοστό ψηφοφόρων σε σχέση με τα υπόλοιπα κόμματα. 1.1 Συγκρίσεις 1996 2000 Στην χαρτογραφική απόδοση της κυριαρχίας των κομμάτων υπερισχύουν προφανώς τα δύο μεγάλα κόμματα, το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία. Εξαίρεση αποτελεί η νήσος της Ικαρίας στην οποία κυριαρχεί το ΚΚΕ. Διαπιστώνεται η κυριαρχία του ΠΑΣΟΚ στην Κρήτη, στα Δωδεκάνησα και στην Δυτική Πελοπόννησο για το 1996 και το 2000, ενώ της Νέας Δημοκρατίας στη Νότια Πελοπόννησο, στην Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία και για τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις, ενώ το 2000 η Νέα Δημοκρατία κυριαρχεί στη Θεσσαλία και σε όλους τους δήμους «Καποδίστρια» του Νομού Χαλκιδικής. Επιπρόσθετα διαπιστώθηκε ότι σε πολλές περιπτώσεις αλλάζει η κυριαρχία για τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις. Στις περισσότερες από αυτές χάνει την κυριαρχία του το ΠΑΣΟΚ και την κερδίζει η Νέα Δημοκρατία. Σ αυτό το σημείο πρέπει να θυμίσουμε ότι παρ όλο που η Νέα Δημοκρατία αύξησε σημαντικά το ποσοστό της στις Βουλευτικές Εκλογές του 1996 σε σχέση με το 2000, δεν κατάφερε να κερδίσει την εκλογική αναμέτρηση του 2000. Όμως ο χάρτης της κυριαρχίας των κομμάτων του 2000 δείχνει τη Νέα Δημοκρατία να κυριαρχεί σε περισσότερες περιοχές. Αυτό οφείλεται στο πρόβλημα απεικόνισης μεγάλης τιμής κάποιου φαινομένου σε σχέση με το συνολικό, σε αρκετά μικρή επιφάνεια πρόβλημα που έχουν όλες οι χωροπληθείς απεικονίσεις. Για παράδειγμα η αλλαγή στην κυριαρχία υπέρ του ΠΑΣΟΚ το 2000 σε κάποιο μικρό σε επιφάνεια αλλά πολυπληθή Δήμο της Α εκλογικής περιφέρειας της πρωτεύουσας, στο σύνολο του χάρτη μπορεί να χάνεται αλλά επηρεάζει σημαντικά το συνολικό ποσοστό του ΠΑΣΟΚ. Στους χάρτες που ακολουθούν είναι δυνατό να εντοπιστούν οι αλλαγές στην κυριαρχία των κομμάτων για τις δυο εκλογικές αναμετρήσεις (Χάρτες 1 & 2). 2. Η ποσοστιαία παρουσίαση της δύναμης κάθε κόμματος Στη συνέχεια κρίθηκε απαραίτητο να χαρτογραφηθεί η ποσοστιαία δύναμη του κάθε κόμματος για το 1996 και το 2000. Για χαρτογραφικούς λόγους, το βήμα της ποσοστιαίας κλίμακας είναι διαφορετικό για τα 2 «μεγάλα» κόμματα (ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ.), σε σχέση με τα υπόλοιπα. Από τους αντίστοιχους χάρτες μπορούμε να εντοπίσουμε τα μέγιστα και τα ελάχιστα των πολιτικών κομμάτων. Το ΠΑΣΟΚ παρουσιάζει υψηλά ποσοστά στην Κρήτη και στην Δυτική Πελοπόννησο και μικρότερα ποσοστά στην Βόρεια Κεντρική Μακεδονία και στη Νοτιοανατολική Πελοπόννησο, ενώ αντίθετα τα ποσοστά της Νέας Δημοκρατίας είναι αυξημένα στη Λακωνία και στις περιοχές της Άρτας και της Καστοριάς, ενώ είναι μικρότερα στην Κρήτη όπως επίσης και στην Ροδόπη. Το ΚΚΕ συγκεντρώνει τα μεγαλύτερα ποσοστά του στην Θεσσαλία και στον Νομό Λέσβου ενώ είναι πιο αδύνατο στις περισσότερες περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας, της Θράκης αλλά και της Δυτικής Ελλάδας. Οι περιοχές της Ελλάδας στις οποίες ο Συνασπισμός συγκεντρώνει τα μεγαλύτερα ποσοστά του είναι η Ροδόπη, η Λέσβος αλλά και σε αρκετές περιοχές της εκλογικής περιφέρειας της πρωτεύουσας. Πέρα από αυτές τις περιοχές υπάρχει ομοιομορφία στην εκλογική διασπορά των ψηφοφόρων του Συνασπισμού. Οι περιοχές στις οποίες το ΔΗΚΚΙ εμφανίζεται δυνατότερο είναι η Μακεδονία και η Δυτική Ελλάδα, αλλά και εδώ υπάρχει ομοιογένεια στην χωρική κατανομή των υπόλοιπων ψηφοφόρων του, με εξαίρεση τον Νομό Ζακύνθου στον οποίο έλαβε έναν μόλις ψήφο (!) στις εκλογές του 1996. Η Πολιτική Άνοιξη συμμετείχε μόνο στην εκλογική αναμέτρηση του 1996 και εμφάνισε τα υψηλότερα ποσοστά της στις περιοχές της Μεσσηνίας και στην Βόρεια Κεντρική Μακεδονία, ενώ εμφανίστηκε πιο αδύναμη στην Δυτική Ελλάδα και στα Δυτικά της περιφέρειας Κεντρικής Ελλάδας. Μια γενική διαπίστωση είναι πως στην περίπτωση που η καταγωγή του αρχηγού κάποιου πολιτικού κόμματος είναι εκτός Αθηνών, η περιοχή αυτή αποτελεί κάστρο του κόμματος. Ένα παράδειγμα χάρτη δίνεται παρακάτω (Χάρτης 3) στον οποίο απεικονίζεται η δύναμη της Πολιτικής Άνοιξης για το 1996.
2.1 Συγκρίσεις 1996 2000 Όπως είναι φυσικό τα ποσοστά όλων των κομμάτων διαφοροποιήθηκαν ανάμεσα στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις. Το ΠΑΣΟΚ διατήρησε τη δύναμη του σχεδόν σε όλες τις περιοχές αλλά την αύξησε και σε περιοχές οι οποίες ίσως και να αποτέλεσαν τα κλειδιά για την πολιτική του επικράτηση όπως λ.χ. περιοχές της πρωτεύουσας. Η Νέα Δημοκρατία το 2000 αύξησε τα ποσοστά της σχεδόν σε όλες τις περιοχές σε σχέση με το 1996. Αντίθετα κυρίως μείωση ή διατήρηση στις δυνάμεις του εμφάνισε και το ΚΚΕ, ενώ η δύναμη του Συνασπισμού το 2000 μειώθηκε αρκετά στις περισσότερες περιοχές της χώρας σε σχέση με το 1996. Τέλος το ΔΗΚΚΙ μείωσε σημαντικά τη δύναμη του στη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση, σε όλη την επικράτεια. Παρ όλα αυτά όμως δεν άλλαξαν οι περιοχές της ελληνικής επικράτειας στις οποίες εμφανίζονται ακρότατα ποσοστά των πολιτικών κομμάτων. Στους χάρτες 4 & 5 παρουσιάζεται ποσοστιαία η δύναμη του ΔΗΚΚΙ για τις δυο εκλογικές αναμετρήσεις. 3. Διαφοροποιήσεις στις πολιτικές προτιμήσεις ως προς το φύλο, το ανάγλυφο και την αστικότητα. Η εκλογική προτίμηση συνδυάζεται και με άλλες γεωγραφικές παραμέτρους όπως είναι το φύλο, το ανάγλυφο και η αστικότητα. Στο διαχωρισμό ως προς το φύλο δεν συμμετέχουν τα μικτά εκλογικά τμήματα. Ως εκ τούτου οι λίγοι δήμοι «Καποδίστρια» που έχουν μόνο μικτά εκλογικά τμήματα δεν χρωματίζονται. Διαπιστώθηκε ότι η πολιτική προτίμηση διαφέρει ως προς το φύλλο. Περισσότερες γυναίκες παρά άνδρες ψήφισαν ΠΑΣΟΚ το 1996 και το 2000, ενώ είναι φανερή και η προτίμηση των γυναικών στο Συνασπισμό. Αντίθετα περισσότεροι άνδρες παρά γυναίκες προτίμησαν τη Νέα Δημοκρατία, το ΚΚΕ και το ΔΗΚΚΙ, ενώ η πολιτική προτίμηση για την Πολιτική Άνοιξη είναι η ίδια και στα δυο φύλα. Στους χάρτες 7 & 8 φαίνονται οι πολιτικές προτιμήσεις ως προς το φύλο για το 1996. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε και ο διαχωρισμός ως προς το ανάγλυφο και την αστικότητα. Οι δήμοι «Καποδίστρια» διαχωρίστηκαν ως προς το ανάγλυφο σε πεδινούς, ημιορεινούς και ορεινούς και ως προς την αστικότητα σε αστικούς, ημιαστικούς και αγροτικούς. Η κυριαρχία των κομμάτων, η ποσοστιαία δύναμη τους και η % αυξομειώσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω συνδυάστηκαν με το ανάγλυφο και τη αστικότητα. Για το 1996 το ΠΑΣΟΚ κυριαρχεί σε αστικούς, ορεινούς και ημιορεινούς Δήμους «Καποδίστρια» ενώ το 2000 υπάρχει σχετική ισορροπία με μια μικρή διαφοροποίηση αφού η Ν.Δ. κυριαρχεί σε πεδινούς και ημιαστικούς Δήμους. Στους χάρτες 9 & 10 παρουσιάζεται η κυριαρχία των κομμάτων στους ορεινούς Δήμους για το 1996 και το 2000, ενώ στους χάρτες 11 & 12 παρουσιάζεται η κυριαρχία των κομμάτων στους αγροτικούς Δήμους για το 1996 και το 2000. Μια νέα σειρά χαρτών που παρήχθη από τις παραπάνω κατηγορίες, είναι οι χάρτες των ποσοστιαίων αυξομειώσεων της δύναμης του κάθε κόμματος μεταξύ των δύο εκλογικών αναμετρήσεων, διαχωριζόμενων και ως προς το ανάγλυφο και την αστικότητα. Το ΠΑΣΟΚ όπως προαναφέρθηκε διατήρησε ή ενίσχυσε τα ποσοστά του στις περισσότερες περιοχές της χώρας, αλλά παρουσιάσε μείωση του ποσοστού εκλογικής προτίμησης σε μερικές ορεινές ή αγροτικές περιοχές. Αντίθετα η Νέα Δημοκρατία, όχι μόνο διατήρησε τα ποσοστά της σχεδόν παντού αλλά στις περισσότερες περιοχές τα αύξησε αισθητά. Εξαίρεση αποτελούν πέντε μόνο δήμοι «Καποδίστρια» της Θράκης, δύο της Κρήτης και μόνο ένας της Δυτικής Πελοποννήσου στους οποίους παρουσιάστηκε μείωση των ποσοστών που έλαβε στην εκλογική αναμέτρηση του 2000, μόλις οκτώ (!) από τους 1033 νέους Δήμους της χώρας, στην πλειοψηφία τους ημιορεινοί και αγροτικοί. Το ΚΚΕ σε ελάχιστες μόνο περιοχές αύξησε τα ποσοστά του με χαρακτηριστική αύξηση στον Δήμο Πλατυκάμπου του Νομού Λάρισας. Σε ό,τι αφορά τον Συνασπισμό διαπιστώνεται ότι μειώνει τα ποσοστά του στις περισσότερες περιοχές της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό του αυξάνει μόνο σε 14 δήμους «Καποδίστρια». Αντίστοιχη συμπεριφορά παρουσιάζει και το ΔΗΚΚΙ με μεγαλύτερη μείωση αλλά και αντίθεση την σημαντική αύξηση στον Δήμο Ασπροπύργου του Νομού Αττικής. Γενικότερη διαπίστωση, όπως προκύπτει από την κατά κανόνα μείωση των ποσοστών των μικρότερων κομμάτων και αύξηση των ποσοστών του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας, είναι η ενίσχυση του φαινομένου του διπολισμού στην πολιτική σκηνή με χαρακτηριστικό την ομοιόμορφη διασπορά του.
4. Αλλαγή στο Διοικητικό χάρτη Αλλαγή στον Εκλογικό χάρτη; Ένας από τους στόχους της παρούσας εργασίας είναι και η χαρτογραφική διερεύνηση για τις πολιτικές σκοπιμότητες που ίσως έκρυβε το σχέδιο «Ι. Καποδίστριας» σε σχέση με τις Δημοτικές Εκλογές του 1998. Έγινε προσπάθεια να εντοπισθούν περιπτώσεις κατά τις οποίες από την αναγωγή της εκλογικής προτίμησης του 1996 από «παλαιό» ΟΤΑ σε δήμο «Καποδίστρια», άλλαξε η κυριαρχία των κομμάτων. Διαπιστώθηκαν τέτοιου είδους περιπτώσεις οι οποίες όμως είναι διασπαρμένες και μεμονωμένες και ίσως όχι ικανές να ανατρέψουν τη φιλοδοξία του προγράμματος «Ι. Καποδίστριας». Υπόνοια εμφάνισης τέτοιου φαινομένου αφορά το νέο Δήμο Κιλκίς στον οποίο, στις Δημοτικές εκλογές του 1998 εξελέγη δήμαρχος που ανήκει στον πολιτικό χώρο του ΠΑΣΟΚ. Όμως σχεδόν σε όλα τα Δημοτικά και Κοινοτικά Διαμερίσματα που συνενώθηκαν σύμφωνα με το σχέδιο «Ι. Καποδίστριας», κυριαρχεί η Νέα Δημοκρατία και στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις, με εξαίρεση τον «παλαιό» Δήμο Κιλκίς ο οποίος είναι και ο πολυπληθέστερος. Μ αυτό τον τρόπο και εκ των πραγμάτων, οι «παλαιοί» Πρόεδροι και Δήμαρχοι των Ο.Τ.Α. μειώθηκαν σε έναν, του οποίου η πολιτική ένταξη διαφέρει με του περισσότερους από αυτούς. Σε κάποιες περιπτώσεις λοιπόν, μάλλον φαίνεται η αλλαγή του Διοικητικού χάρτη να επηρεάζει και τον Εκλογικό Χάρτη. Αυτό συμβαίνει κυρίως εκεί όπου η πολιτική κυριαρχία κάποιου κόμματος στον κεντρικό «παλαιό» Ο.Τ.Α. μοιάζει με θύλακα όταν αυτή διαφοροποιείται στους περιφερειακούς Ο.Τ.Α. που συνενώνονται. Στον συγκριτικό χάρτη 13 που ακολουθεί φαίνονται για το 1996 και το 2000 οι εκλογικοί χάρτες αναγωγής των δύο συστημάτων διοικητικής διαίρεσης στους Νομούς της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. 5. Συμπεράσματα O τρόπος παρουσίασης τέτοιου είδους κοινωνικών φαινομένων με χωροπληθείς απεικονίσεις είναι δυνατό να αλλοιώσει ή να παρερμηνεύσει την πραγματικότητα. Τις περισσότερες φορές η εμφάνιση μεγάλης τιμής κάποιου φαινομένου, σε αρκετά μικρή επιφάνεια, είναι δυνατό να χαθεί στις χωροπληθείς απεικονίσεις. Ένας διαφορετικός τρόπος απεικόνισης επιτυγχάνεται με την επιφανειακή μεγέθυνση της μονάδας χωρικής αναφοράς ανάλογα με το μέγεθος του προς απεικόνιση φαινομένου. Έτσι διαστασιολογείται ορθότερα η τιμή του, θυσιάζοντας όμως την χαρτογραφική πληροφορία. Γι αυτό το λόγο απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην ανάλυση τέτοιου είδους κοινωνικών φαινομένων όταν αυτή βασίζεται αποκλειστικά στην χαρτογραφική ερμηνεία. Ίσως ο συνδυασμός χαρτών και αριθμητικών δεδομένων να αποτελεί τον πιο ασφαλή τρόπο για την ερμηνεία και την ανάλυση φαινομένων με σημαντική κοινωνική υπόσταση, προς αποφυγή εσφαλμένων εκτιμήσεων και συμπερασμάτων. Γ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Διγκαβές Κ., (1986), Οι Εκλογές στην Ελλάδα 1844-1985, Μαλλιάρης Παιδεία, Θεσσαλονίκη. Δωδός Δ., (1994), Η Εκλογική Γεωγραφία των Μειονοτήτων, Εξάντας. Αθήνα. Ε.Σ.Υ.Ε., Συγκρότηση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης τόμος Β, 25465/22-7-98, Φ.Ε.Κ. Β 768/24-7-98, πρωτοβάθμιοι Ο.Τ.Α. με Νόμο 539/1977. ΤΑ ΝΕΑ, (Εφημερίδα), Αφιέρωμα στο πρόγραμμα Ι. Καποδίστριας, σελ. 21-48, Σάββατο 11 Οκτωβρίου 1997. Καρανικόλας, Ν., Κουσουλάκου, Α., Λαφαζάνη, Π., Μυρίδης Μ., (2000), Ένας Δημογραφικός Απολογισμός για την περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας [1951-1991], Πρακτικά Συνεδρίου για τις Χωρικές Διαστάσεις των Δημογραφικών Φαινομένων, Βόλος. Λιβιεράτος Ε. (1988), Γενική Χαρτογραφία και Εισαγωγή στη Θεματική Χαρτογραφία, Ζήτη, Θεσσαλονίκη. Μαλούτας Θ. (2000), ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ Κοινωνικός και Οικονομικός Άτλας της Ελλάδας, Ε.Κ.Κ.Ε. - Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, Αθήνα - Βόλος. Μυρίδης Μ. (1998), Γεωγραφία: Πανεπιστημιακές Παραδόσεις, Τ.Α.Τ.Μ. - Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη. MacEachren A. M., Taylor D.R.F., (1994), Visualization in Modern Cartography, Elsevier Science, Tarrytown, New York.
Monmonier M. S., (1991), How to Lie with Maps, University of Chicago Press, Chicago. Ράμναλης Δ. (2000), Χαρτογραφική Απόδοση των Εκλογικών αποτελεσμάτων των Βουλευτικών Εκλογών 1996 με βάση το σχέδιο «Ι. Καποδίστριας», Διπλωματική Εργασία, Τ.Α.Τ.Μ. Α.Π.Θ. http://www.ypes.gr., Ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών στο Internet.
Χάρτης 1: Η κυριαρχία των κομμάτων Χάρτης το 2: 1996 Η κυριαρχία σε επίπεδο των Δήμου κομμάτων «Καποδίστρια». το 2000 σε επίπεδο Δήμου «Καποδίστρια».
Χάρτης 2: Η κυριαρχία των κομμάτων το 1996 σε επίπεδο Δήμου «Καποδίστρια». Χάρτης 3: Η ποσοστιαία κατανομή της Πολιτικής Άνοιξης το 1996.
Χάρτης 4: Η ποσοστιαία κατανομή του ΔΗ.Κ.ΚΙ το 1996.
Χάρτης 5: Η ποσοστιαία κατανομή του ΔΗ.Κ.ΚΙ το 2000.
Χάρτης 6: Οι % αυξομειώσεις του Κ.Κ.Ε. 1996 2000.
Χάρτης 7: Η κυριαρχία των κομμάτων στα εκλογικά τμήματα των ανδρών το 1996.
Χάρτης 8: Η κυριαρχία των κομμάτων στα εκλογικά τμήματα των γυναικών το 1996.
Χάρτης 9: Η κυριαρχία των κομμάτων στους ορεινούς Δήμους «Καποδίστρια» το 1996.
Χάρτης 10: Η κυριαρχία των κομμάτων στους ορεινούς Δήμους «Καποδίστρια» το 2000.
Χάρτης 11: Η κυριαρχία των κομμάτων στους αγροτικούς Δήμους «Καποδίστρια» το 1996.
Χάρτης 12: Η κυριαρχία των κομμάτων στους αγροτικούς Δήμους «Καποδίστρια» το 2000.
Χάρτης 13: Η κυριαρχία των κομμάτων στους «Παλαιούς» Ο.Τ.Α. και στους Δήμους «Καποδίστρια»στην Κεντρική Μακεδονία, το 1996 και το 2000