Ειρήνη Λεοντακιανάκου Λέκτορας στην Ιστορία της Τέχνης Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων & Συστημάτων Πανεπιστήμιο Αιγαίου Κων/πόλεως 1, Ερμούπολη, Σύρος 84 100 Τηλ. +302281097126 ileon@aegean.gr ΣΠΟΥΔΕΣ 2000: Διδακτορική διατριβή στην Ιστορία της Τέχνης Πανεπιστήμιο της Σορβόννης Paris I, Panthéon-Sorbonne. Θέμα: «Το ζωγραφικό έργο του Εμμανουήλ Τζάνε (περ. 1610-1690). Συμβολή στη μελέτη της Κρητικής Σχολής» («L œuvre peint d Emmanuel Tzanes. Contribution à l étude de l Ecole Crétoise»). Επιβλέποντες καθηγητές: J.-P. Sodini, C. Jolivet-Levy. Τιμητική διάκριση και συγχαρητήρια της Επιτροπής («Très honorable avec les félicitations du Jury»). 1995: Μεταπτυχιακό δίπλωμα D.E.A. (Diplôme des Etudes Approfondies) στην Αρχαιολογία ιστορικών περιόδων. Πανεπιστημίο της Σορβόννης Paris I, Panthéon-Sorbonne Θέμα μεταπτυχιακής εργασίας: «Εμμανουήλ Τζάνες (περ. 1610-1690). Μία προσέγγιση του έργου του» («Emmanuel Tzanes. Une approche de son œuvre»). 1994: Πτυχίο (Maîtrise) στην Ιστορία της Τέχνης Αρχαιολογία. Πανεπιστημίο της Σορβόννης Paris I, Panthéon-Sorbonne. Θέμα διπλωματικής εργασίας: «Παναγία Γαλακτοτροφούσα. Μελέτη της εικονογραφίας της στην Ανατολική Μεσόγειο» («Recherches sur l iconographie de la Vierge Lactans en Orient»). 1993: Πτυχίο του τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης της Σχολής Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών, Τ.Ε.Ι Αθήνας, με ειδίκευση στη συντήρηση των έργων τέχνης. Πτυχιακή εργασία: «Η μελέτη των χρωστικών στην υπεριώδη και υπέρυθρη περιοχή του φάσματος». ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Φεβρουάριος 2013 : Λέκτορας στην Ιστορία της Τέχνης. Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων & Συστημάτων διδασκαλία των κάτωθι μαθημάτων του προπτυχιακού προγράμματος : Ιστορία της Τέχνης Ι & ΙΙ (5 ου και 8 ου εξαμήνου), Ιστορία Σχεδίασης και Τεχνολογίας Ι & ΙΙ (1 ου και 2 ου εξαμήνου) Οκτώβριος 2007 : Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, προπτυχιακό πρόγραμμα «Ευρωπαϊκός Πολιτισμός»: διδασκαλία ως μέλος ΣΕΠ (Συνεργαζόμενο Επιστημονικό Προσωπικό) στη θεματική ενότητα «Ιστορία των Τεχνών στην Ευρώπη».
Οκτώβριος 2005-Ιούνιος 2007: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Γραφικές Τέχνες-Πολυμέσα»: διδασκαλία ως μέλος ΣΕΠ στη θεματική ενότητα: «Τέχνη και Επικοινωνία στις Γραφικές Τέχνες». Οκτώβριος 2008- Ιούνιος 2010: Τ.Ε.Ι Αθήνας, Σχολή Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών, Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης: διδασκαλία ως επιστημονική συνεργάτιδα των κάτωθι μαθημάτων: β. Μεθοδολογία Ανάλυσης των Έργων Τέχνης. Οκτώβριος 2007- Ιούνιος 2008: Τ.Ε.Ι Αθήνας, Σχολή Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών, Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης: διδασκαλία ως επιστημονική συνεργάτιδα των κάτωθι μαθημάτων: β. Μεθοδολογία Ανάλυσης των Έργων Τέχνης γ. Τεχνολογία Τεχνικές κατασκευής ΙΙ (ζωγραφικά έργα τέχνης). Οκτώβριος 2006-Ιανουάριος 2007: Τ.Ε.Ι Αθήνας, Σχολή Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών, Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης: διδασκαλία ως επιστημονική συνεργάτιδα των κάτωθι μαθημάτων: β. Μεθοδολογία Ανάλυσης των Έργων Τέχνης γ. Ειδικά Θέματα Συντήρησης Τοιχογραφίας. Οκτώβριος 2005-Ιούνιος 2006: Τ.Ε.Ι Αθήνας, Σχολή Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών: διδασκαλία ως επιστημονική συνεργάτιδα των κάτωθι μαθημάτων: Τμήμα Γραφιστικής: α. Ιστορία της Τέχνης V (Τέχνη του 19 ου αιώνα) β. Ιστορία της Τέχνης VΙ (Μοντέρνα Τέχνη) Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης: β. Μεθοδολογία Ανάλυσης των Έργων Τέχνης γ. Συντήρηση τοιχογραφίας Ι δ. Συντήρηση τοιχογραφίας ΙΙ. Οκτώβριος 2004-Ιούνιος 2005: Τ.Ε.Ι Αθήνας, Σχολή Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών: διδασκαλία ως επιστημονική συνεργάτιδα των κάτωθι μαθημάτων: Τμήμα Γραφιστικής: Ιστορία της Τέχνης VΙ (Μοντέρνα Τέχνη). Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης: β. Ιστορία της Τέχνης Ι (Αναγέννηση) γ. Μεθοδολογία Ανάλυσης των Έργων Τέχνης δ. Συντήρηση τοιχογραφίας Ι ε. Συντήρηση τοιχογραφίας ΙΙ. Οκτώβριος 2003- Ιούνιος 2004: Τ.Ε.Ι Αθήνας, Σχολή Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών, Διδασκαλία ως επιστημονική συνεργάτιδα των κάτωθι μαθημάτων: Τμήμα Γραφιστικής: α. Ιστορία της Τέχνης VΙ (Μοντέρνα Τέχνη) β. Αισθητική 2
Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης: α. Ιστορία της Τέχνης Ι (Αναγέννηση) β. Μεθοδολογία Ανάλυσης των Έργων Τέχνης. Οκτώβριος 2002 - Ιούνιος 2003: Τ.Ε.Ι Αθήνας, Σχολή Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών, Τμήμα Γραφιστικής: Διδασκαλία ως επιστημονική συνεργάτιδα των μαθημάτων: α. Ιστορία της Τέχνης VΙ (Μοντέρνα Τέχνη) β. Αισθητική. Σεπτέμβριος 2001 Ιούνιος 2002: Διδασκαλία, ως εργαστηριακή συνεργάτιδα στο τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης της Σχολής Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών του Τ.Ε.Ι Αθήνας, του μαθήματος: «Φυσικοχημικές και ραδιοχημικές τεχνικές διερεύνησης των έργων τέχνης». ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ Σεπτέμβριος 2008-Νοέμβριος 2008: Έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Princeton, Program in Hellenic Studies στο πλαίσιο τρίμηνης υποτροφίας (Stanley J. Seeger Visiting Research Fellowship) για την επεξεργασία μελέτης με θέμα: «Παράδοση ή ανανέωση. Το παράδειγμα της λατρευτικής εικόνας (μέσα 15 ου μέσα 18 ου αιώνα) σε περιοχές υπό βενετική κυριαρχία (Κρήτη, Επτάνησα, ελληνική κοινότητα της Βενετίας). Εξέλιξη και συγκριτική προσέγγιση» [Tradition versus innovation. The evolution of icons in areas under Venetian rule, 15 th -18 th c. A comparative examination]. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ Φεβρουάριος 2013 : Λέκτορας στην Ιστορία της Τέχνης. Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων & Συστημάτων Νοέμβριος 2006 Φεβρουάριος 2013: Επαγγελματική απασχόληση ως αρχαιολόγος ιστορικός της τέχνης στο Υπουργείο Πολιτισμού, Διεύθυνση Μουσείων Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, Τμήμα Εκθέσεων και Μουσειολογικής Eρευνας. Δραστηριότητες: συμμετοχή στην επιμέλεια περιοδικών εκθέσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό (μουσειολογικό σκεπτικό, δανεισμός έργων, έκδοση καταλόγων). Οκτώβριος 2004-Ιούνιος 2006: Αποκλειστική απασχόληση ως επιστημονική συνεργάτιδα στα τμήματα Γραφιστικής, καθώς και Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης της Σχολής Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών του ΤΕΙ Αθήνας. Σεπτέμβριος 2002-Οκτώβριος 2004: Επαγγελματική απασχόληση ως αρχαιολόγος-ιστορικός της τέχνης στο Υπουργείο Πολιτισμού, Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, Τμήμα: Μουσείων και Εκθέσεων και στη συνέχεια στη Διεύθυνση Μουσείων Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, Τμήμα Εκθέσεων και Μουσειολογικής Eρευνας. Αύγουστος 2000-Σεπτέμβριος 2002: Επαγγελματική απασχόληση ως συντηρήτρια έργων τέχνης-ιστορικός της τέχνης στη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαιοτήτων (Δ.Σ.Α.) του Υπουργείου Πολιτισμού. Δραστηριότητες: εκπόνηση μελετών για την κατάσταση διατήρησης 3
και τις προτεινόμενες επεμβάσεις συντήρησης σημαντικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων της Ελλάδας, οργάνωση της βιβλιοθήκης και συμμετοχή στο νεοσύστατο εκδοτικό τμήμα της Δ.Σ.Α. Οκτώβριος 1997-Μάιος 2000: Μερική απασχόληση ως υπάλληλος της Βυζαντινής Βιβλιοθήκης των Παρισίων, Collège de France, Fonds Thomas Whittemore - Institut Byzantin. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ Σεπτέμβριος 2008-Νοέμβριος 2008: Υποτροφία για την πραγματοποίηση έρευνας στο Πανεπιστήμιο του Princeton, Program in Hellenic Studies (Stanley J. Seeger Visiting Research Fellowship) 1995-1997: Υποτροφία Ωνάσειου Ιδρύματος για εκπόνηση διδακτορικής διατριβής 1994-1995: Υποτροφία του Ιδρύματος Λεβέντη για μεταπτυχιακές σπουδές (DEA) 1993-1994: Υποτροφία του Ωνάσειου Ιδρύματος την απόκτηση διπλώματος Maîtrise. Απρίλιος-Ιούνιος 1993: Υποτροφία από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, Courtauld Institute of Art, Conservation of Wall Painting Department για την πραγματοποίηση επιτόπιας έρευνας (σε βυζαντινά μνημεία της Κύπρου) και πρακτικής εξάσκησης στον τομέα της συντήρησης τοιχογραφίας. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Ι. Άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και Πρακτικά συνεδρίων «Από την Κρητική στην Επτανησιακή Σχολή. Ζακυνθινά θωράκια και αφιερωματικές εικόνες: όψεις της εξέλιξης της θρησκευτικής ζωγραφικής στα Επτάνησα (1670-1830)», Πεπραγμένα Ι Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (Οκτώβριος 2006), τ. Β3, Χανιά 2011, σ. 13-32. «Une création post-byzantine; l archange Michel victorieux et psychopompe» [Μια μεταβυζαντινή εικονογραφική δημιουργία: ο αρχάγγελος Μιχαήλ νικηφόρος και ψυχοπομπός], Zograf, τ. 33, 2009, σ. 145-158. «L Arbre de Jessé avec la Vierge et ses parents; création et contenu dogmatique d une icône d Emmanuel Tzanès à l Institut Hellénique de Venise» [Η Ρίζα του Ιεσσαί με την Παναγία και τους γονείς της: δημιουργία και δογματικό περιεχόμενο μιας εικόνας του Εμμανουήλ Τζάνε στο Ελληνικό Ινστιτούτο της Βενετίας], Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, Περίοδος Δ, Τόμος ΚΘ, Αθήνα 2008, σ. 159-168. «Θωράκια τέμπλων και αναθηματικές εικόνες στα Επτάνησα (17 ος -18 ος αι.) Από τη λατρευτική εικόνα στο θρησκευτικό πίνακα: Ιδεολογικές και κοινωνικές προεκτάσεις», Αρχαιολογία και Τέχνες, τ. 103, Ιούνιος 2007, σ. 77-83. «Από την Κρητική στην Επτανησιακή Σχολή. Μετάβαση από τη λατρευτική εικόνα στο θρησκευτικό πίνακα», Αρχαιολογία και Τέχνες, τ. 99, Ιούνιος 2006, σ. 48-54. 4
«Παρατηρήσεις σε ένα ζωγραφικό σύνολο του Εμμανουήλ Τζάνε», Πεπραγμένα Θ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (Οκτώβριος 2001), τ. Β2, Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, Ηράκλειο 2004, σ. 281-296. ΙΙ. Ανακοινώσεις σε συνέδρια κ.ά. «Τα Μεσόγεια κατά τους Χριστιανικούς χρόνους», Πράσινος Περίπατος σε Βυζαντινά Μνημεία των Μεσογείων, Πράσινες Πολιτιστικές Διαδρομές 2012, Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, Αθήνα 2012, σ. 3-6. «Rapports éventuels entre icônes votives et ex-votos latines (début XVIIe s.-début XVIIIe s.)» [Ανιχνεύοντας τις σχέσεις μεταξύ αφιερωματικών εικόνων και δυτικών ex-voto (αρχές 17 ου αρχές 18 ου αι.)], 22 nd International Congress of Byzantine Studies. Abstracts of the 22 nd International Congress of Byzantine Studies. Sofia, University of Sofia "St.Kliment Ohridski", 22-27 August 2011, Vol. III., Abstracts of Communications, Sofia 2011, σ. 385. Η μεταβυζαντινή τέχνη, Κ. Παπαρηγόπουλου, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους στην κοινή νεοελληνική γλώσσα, Αθήνα 2009-2010 (National Geographic Society-4Π Α.Ε.), τομ. 18 (1453-1800), σ. 92-111. «Παράδοση και Ανανέωση στη ζωγραφική των μεταβυζαντινών εικόνων στα Επτάνησα (μέσα 17 ου -μέσα 18 ου αι.)», Ζ Συνάντηση Bυζαντινολόγων Ελλάδας και Κύπρου, Σεπτέμβριος 2007, Νομική Σχολή Κομοτηνής. Ex-voto: «sécularisation» de l icône religieuse en Crète et dans les îles ioniennes aux XVIIème-XVIIIème siècles [Αφιερωματικές εικόνες: η «εκκοσμίκευση» της θρησκευτικής εικόνας στην Κρήτη και τα Ιόνια νησιά κατά το 17 ο και 18 ο αιώνα], Proceedings of the 21 st International Congress of Byzantine Studies, London 21-26 August 2006, Vol III, Abstracts of Communications, London 2006, σ. 54. Γλωσσάριον καταλόγου, Άγιοι του Βυζαντίου. Ελληνικές Εικόνες της Βέροιας. 13 ος -17 ος αιώνας. Κατάλογος έκθεσης, Αβινιόν, Παπικό Ανάκτορο, 3 Δεκεμβρίου 2004-3 Απριλίου 2005, Υπουργείο Πολιτισμού, Αθήνα 2004, σ. 198-199. «Η εικόνα του Ιωάννη της Κλίμακος του Εμμανουήλ Τζάνε (1663) στο Ελληνικό Ινστιτούτο της Βενετίας», Γ Συνάντηση Bυζαντινολόγων Ελλάδας και Κύπρου, Αφιερωμένο στη μνήμη του Νίκου Οικονομίδη, 22-24 Σεπτεμβρίου 2000, Πανεπιστημιούπολη Ρεθύμνου, Περιλήψεις, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο 2002, σ. 125-126. «Le contenu théologique d un ensemble d icônes d Emmanuel Tzanes» [Το θεολογικό περιεχόμενο ενός συνόλου εικόνων του Εμμανουήλ Τζάνε], XXe Congrès International des Etudes Byzantines. Pré-actes. Collège de France Sorbonne, 19-25 Août 2001, Vol. III., Paris 2001, σ. 373. «Η απεικόνιση των αγίων στο ζωγραφικό έργο του Εμμανουήλ Τζάνε. Εικονογραφικές παρατηρήσεις και ιδεολογικό υπόβαθρο», Εικοστό Πρώτο Συμπόσιο Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης, Πρόγραμμα και περιλήψεις εισηγήσεων και ανακοινώσεων, Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήνα 2001, σ. 57-58. 5
«Περίληψη της διδακτορικής διατριβής της Ειρήνης Λεοντακιανάκου», Ενημερωτικό Δελτίο, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Νοέμβριος 2000, σ. 79-81. A Radical Transformation in Icon Painting in the Ionian islands (c. 1670- c. 1750). The examples of votive icons and thorakia [Μεταμορφώσεις στη ζωγραφική των εικόνων στα Επτάνησα. Το παράδειγμα των αφιερωματικών εικόνων και των θωρακίων], διάλεξη στο Πανεπιστήμιο του Princeton, Program in Hellenic Studies, Νοέμβριος 2008. ΑΛΛΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Γλώσσες : Γαλλικά, Αγγλικά, Ιταλικά και λίγα Γερμανικά 6