Πῶς θα πρέπει νὰ ἐκκλησιαζόμαστε

Πῶς θα πρέπει νὰ ἐκκλησιαζόμαστε Εἶναι γεγονὸς ὅτι ὁ ἀριθμὸς τῶν Χριστιανῶν ποὺ ἐκκλησιάζεται σήμερα, δυστυχῶς ὅλο καὶ μειώνεται. Οἱ λόγοι; Πολλοὶ καὶ διάφοροι καὶ μεταξύ αὐτῶν καὶ ὁ τρόπος πολλῶν ἀδελφῶν ποὺ ἐκκλησιάζονται τακτικά, συστηματικά. Εἶναι ἕνα θέμα ποὺ προβληματίζει ἀρκετοὺς ἀλλὰ ποὺ θὰ πρέπει νὰ ἀπασχολήση ὅλους μας, ἀφοῦ ὁ ἄτακτος καὶ ἀνάρμοστος τρόπος ἐκκλησιασμοῦ αὐτῶν γίνεται αἰτία σοβαροῦ σκανδαλισμοῦ καὶ προβληματισμοῦ τῶν ὑπολοίπων χριστιανῶν. Φθάνει συχνὰ στὸ σημεῖο νὰ γίνεται ἀκόμη καὶ ἀφορμὴ ἀπομακρύνσεως Χριστιανῶν ἀπὸ τοὺς Ἱεροὺς Ναούς, μὲ ὅ,τι αὐτὸ συνεπάγεται ἀπὸ πνευματικῆς ἀπόψεως. Ἐκκλησιάζομαι, σημαίνει παρακολουθῶ τὴν Θεία Λειτουργία ποὺ τελεῖται μέσα σ ἕναν Χριστιανικὸ Ἱερὸ Ναό. Καὶ μάλιστα ὄχι ἁπλῶς παρακολουθῶ τυπικά, ἀλλὰ συμμετέχω στὴν Θεία Λατρεία συμπροσευχόμενος. Προσπαθῶ δηλ. νὰ ἐπικοινωνήσω μὲ τὸν Θεό. Πῶς ὅμως θὰ πρέπει νὰ γίνεται αὐτὴ ἡ ἐπικοινωνία; Φυσικὰ μὲ τάξη, μὲ εἰρήνη, μὲ προσοχὴ καὶ μὲ ἀπαιτούμενο σεβασμό. Ὡστόσο, γίνεται ἔτσι στὴν πρᾶξη; Δυστυχῶς ἡ κατάσταση ποὺ παρατηρεῖται σήμερα μέσα στοὺς Ἱεροὺς Ναοὺς κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Θείας Λατρείας, τὴν ὥρα τῆς Κοινῆς Προσευχῆς, κατὰ τὸ πλεῖστον εἶναι ἀπογοητευτική! Ὅλα δείχνουν ὅτι πολλοὶ ἀπὸ ἐμᾶς ποὺ παρευρισκόμαστε, δὲν προσευχόμαστε καὶ ὅτι δυστυχῶς δὲν γνωρίζουμε ποῦ εἴμαστε καὶ γιατὶ βρισκόμαστε ἐκεῖ. Ἀλλὰ ἂς πάρουμε τὰ πράγματα ἀπὸ τὴν ἀρχή. Ὁ Κύριός μας εἶπε: «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάτω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθήτω μοι». - -

Ἀφοῦ λοιπὸν μόνοι μας θελήσαμε καὶ ἀποφασίσαμε νὰ ἀκολουθήσουμε τὸν Κύριό μας στὸ κάλεσμά Του, δὲν πρέπει νὰ τηρήσουμε τοὺς Θείους Λόγους Του καὶ μάλιστα τοὺς Ὅρους ποὺ Ἐκεῖνος ἔβαλε στὶς σχέσεις μας, μαζί Του; Εἰσερχόμενοι λοιπὸν στὸν Ἱερὸ Ναό, θὰ πρέπει νὰ ἀναλογιζόμαστε ὅτι εἰσερχόμαστε στὸν «Οἶκο τοῦ Θεοῦ». Ἄρα ἀπαιτεῖται προσοχή, ἰδιαίτερη προσοχή. Μία μετάνοια λοιπὸν κατὰ τὴν εἴσοδό μας στὸν Ἱερὸ Ναὸ θὰ μᾶς βοηθοῦσε πολύ, νὰ συνειδητοποιήσουμε ὅτι βαδίζουμε γιὰ νὰ συναντήσουμε τὸν Κύριό μας! Πηγαίνουμε γιὰ νὰ ἐπικοινωνήσουμε μαζί Του. Νὰ Τὸν Προσκυνήσουμε. Νὰ Τὸν Δοξολογήσουμε καὶ νὰ Τὸν εὐχαριστήσουμε γιὰ ὅλες τὶς Δωρεές Του πρὸς ἐμᾶς, πνευματικὲς καὶ ὑλικὲς καὶ φυσικὰ νὰ Τοῦ ὑποβάλλουμε καὶ τὰ διάφορα αἰτήματά μας. Νὰ Τὸν παρακαλέσουμε γιὰ διάφορα θέματα -καὶ εἶναι πάμπολλα αὐτά- ποὺ μᾶς ἀπασχολοῦν καὶ χρειαζὀμαστε τὴ βοήθειά Του! Δὲν θὰ ἔπρεπε λοιπὸν σὲ μία τέτοια «συνάντηση» νὰ ἤμασταν κατάλληλα προετοιμασμένοι, μὲ τὴν ἀνάλογη ἐνδυμασία καὶ γενικῶς τὴν πρέπουσα καὶ προσεκτικὴ συμπεριφορά; Ἀντ αὐτοῦ ὅμως, τὶ βλέπουμε νὰ γίνεται; Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς Ἐκκλησιαζομένους εἶναι ἐκτὸς Τόπου καὶ Χρόνου. Μὲ ἐνδυμασία καὶ ἐμφάνιση ἀπρόσεκτη, ἀκατάλληλη καὶ μάλιστα συχνὰ ἰδιαιτέρως προκλητική, -χωρὶς ἔνδυμα γάμου κατὰ τὸν Λόγον τοῦ Κυρίου- προσέρχονται γιὰ νὰ συμμετάσχουν στὴν Θεία Λατρεία, σὲ διάφορα Μυστήρια Γάμων καὶ Βαπτίσεων καὶ δυστυχῶς συχνὰ ἀκόμη καὶ στὸ Μυστήριο τῆς Θείας Κοινωνίας! Θέλουν δηλ. νὰ «κοινωνήσουν» τὸν Χριστό, ὁ Ὁποῖος μᾶς θέλει νὰ εἴμαστε προσεκτικοί, ἥρεμοι, εὐλαβεῖς καὶ ταπεινοί. «Μετὰ φόβου Θεοῦ» ὅπως βροντοφωνάζει καὶ ὁ Λειτουργός. Καὶ φυσικὰ μὲ τὴν βασικὴ προϋπόθεση ὅτι ἔχουμε «ἀκατηγόρητη» τὴν συνείδησή μας ὅτι δὲν σκανδαλίσαμε τοὺς ἀδελφούς μας! Πολλοὶ δυστυχῶς δείχνουν ὅτι λησμονοῦν τὸν φοβερὸ Λόγο τοῦ Κυρίου μας, ὅτι δηλαδή, ἂν κάποιος σκανδαλίση τὸν ἀδελφό του, θὰ ἦταν προτιμότερο γι αὐτὸν νὰ ἔβαζε πέτρα στὸ λαιμό του καὶ νὰ πήγαινε νὰ πνιγῆ! (Ματθ. ιη. 6). Καὶ εἶναι μόνον ἡ ἐμφάνιση καὶ ἡ ἐνδυμασία ποὺ θὰ πρέπει νὰ - -

προσέξουμε ὥστε νὰ μὴν σκανδαλίζουμε τοὺς ἀδελφούς μας; Τὶ γίνεται μὲ τὸ θέμα τῆς γενικώτερης στάσεως καὶ συμπεριφορᾶς μας μέσα στὸν Ἱερὸ Ναό; Ὅσο ἀφορᾶ καὶ στὸ θέμα αὐτὸ πολλοὶ ἀδελφοί μας εἶναι ἀπρόσεκτοι καὶ δημιουργοῦν πολλὰ προβλήματα. Εἰσέρχονται στὸν Ἱ. Ναὸ χωρὶς σεβασμὸ καὶ ἄτακτα. Μετακινοῦνται συνεχῶς καὶ χωρὶς λόγο, ὡσὰν νὰ βρίσκονται σὲ ἕναν ἐξωτερικὸ καὶ ἐλεύθερο χῶρο! «Μπαινοβγαίνουν» στὴν Ἐκκλησία καὶ δίνουν τὴν ἐντύπωση ὅτι «κάποιος» ἢ «κάτι» τοὺς ἐνοχλεῖ! Σιγοψέλνουν αὐθαίρετα καὶ ἐνοχλοῦν τοὺς ἄλλους πιστούς, τοὺς ψάλτες καὶ τοὺς ἱερεῖς, χωρὶς νὰ συναισθάνονται τὸ λάθος τους. Ἐκεῖ ὅμως ποὺ τὰ πράγματα γίνονται ἐξοργιστικά, εἶναι ὅταν ὁρισμένα ἄτομα καὶ συνήθως γυναίκες, ὁμιλοῦν ἀσταμάτητα κατὰ τὴν διάρκεια τῶν ἱερῶν Ἀκολουθιῶν καὶ τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων κατασκανδαλίζοντας τοὺς πάντες. Ὅλες ὅμως αὐτὲς οἱ συμπεριφορές, προδίδουν ὅτι τὰ ἄτομα αὐτὰ δὲν προσεύχονται καὶ δὲ γνωρίζουν πῶς ἁρμόζει νὰ ἐκκλησιάζονται σύμφωνα μὲ τὸν Θεῖο Νόμο καὶ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὁ Κύριος ὅμως μᾶς δείχνει πῶς θὰ πρέρει νὰ προσευχόμαστε, λέγοντας στὸ Θεῖο Του Εὐαγγέλιο: «σὺ δὲ ὅταν προσεύχῃ, εἴσελθε εἰς τὸ Ταμιεῖον σου...» (Ματθ. στ 6). Ὅταν δηλ. θέλεις νὰ προσευχηθῆς κλείσου στὸν ἑαυτόν σου, μάζεψε δηλ. τὸ νοῦ σου καὶ ἔτσι ἥρεμα καὶ προσεκτικὰ κάνε τὴν προσευχή σου, γιὰ νὰ ἀκουστεῖ ἀπὸ τὸν Θεὸ ποὺ εἶναι Θεὸς εἰρήνης, τάξεως καὶ Ἀγάπης. Ἡ Ἐκκλησία ἐπίσης σὲ κάθε ἀκολουθία ὑπενθυμίζει στὰ πιστὰ τέκνα της, τὸν σωστὸ τρόπο προσευχῆς λέγοντας: «Ἐν εἰρήνη τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν», δηλ. μὲ ἠρεμία ψυχῆς δεηθῆτε πρὸς τὸν Κύριο. Καὶ στὴν συνέχεια: «ἔτι καὶ ἔτι ἐν εἰρήνη τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν». Μᾶς προτρέπει λέγοντας: Πάλι καὶ πάλι μὲ ψυχικὴ γαλήνη καὶ ἠρεμία θὰ πρέπει νὰ προσευχόμαστε. Σὲ κάποια ἄλλη στιγμὴ ἀκοῦμε τὴν ἐκφώνηση: «Στῶμεν καλῶς» δηλ. ἂς προσέξουμε νὰ εἴμαστε σὲ κατάστασι μεγάλης προσοχῆς στὶς ἑπόμενες στιγμὲς προσευχῆς ποὺ ἀκολουθοῦν. Στὴν συνέχεια μᾶς λέει πάλι διὰ τοῦ Ἱερέως: «Ἄνω σχῶμεν τὰς καρδίας» δηλ. ἂς ἀνεβάσουμε τὸ πνεῦμα μας καὶ τὴν καρδιά μας ὑψηλὰ μὲ σκέψεις πνευματικὲς καὶ Οὐράνιες!» - -

Ἀδελφοί μου, ἡ κατάσταση μέσα στὸ χῶρο τῶν Ἱερῶν Ναῶν κατὰ τὴν ὥρα τῶν ἱερῶν Ἀκολουθιῶν καὶ τοῦ κοινοῦ ἐκκλησιασμοῦ συνήθως δὲν εἶναι καλή, δὲν εἶναι ἡ ἁρμόζουσα. Ἡ εἰκόνα ποὺ παρουσιάζεται συχνὰ δὲν εἶναι εἰκόνα ποὺ προδίδει κατάσταση προσευχητικὴ καὶ ἐν γένει πνευματική. Ὅλοι μας ἔχουμε νομίζω κάποιο μερίδιο εὐθύνης, τὸ ὁποῖο ὀφείλουμε νὰ ἀναλογισθοῦμε συμβάλλοντας ὁ καθένας ἀπὸ τὴν δική του μεριὰ στὴ δημιουργία μιᾶς μυσταγωγικῆς καὶ πνευματικῆς ἀτμόσφαιρας κατὰ τὴν τέλεση τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν. Ἂς προσπαθήσουμε νὰ διορθώσουμε τὶς προσωπικές μας ἐλλείψεις, σφάλματα καὶ παραλείψεις. Ἂς γίνουμε μὲ τὸ παράδειγμά μας καὶ τὴν συνετὴ στάση καὶ συμπεροφορά μας, ἀφορμή προβληματισμοῦ καὶ διορθώσεως καὶ στοὺς ἀδελφούς μας. Ὅλοι μας πλέον γνωρίζουμε ὅτι μὲ ὄμορφα λόγια, μὲ ξηρὲς συμβουλὲς καὶ μὲ εὐχολόγια δὲν γίνονται οἱ μεγάλες ἀλλαγές δὲν γίνονται «θαύματα». Χρειάζονται θυσίες, μεγάλες προσπάθειες καὶ ζωντανὰ παραδείγματα ποὺ πρέπει νὰ δώσουμε πρῶτα ἐμεῖς. Πρῶτα νὰ κάνουμε ἐμεῖς τὴν ἀρχὴ καὶ στὴ συνέχεια νὰ περιμένουμε νὰ δοῦμε κάτι καὶ ἀπὸ τοὺς ἄλλους. Ἐὰν καταφέρουμε λοιπὸν νὰ ἐκκλησιαζόμαστε κατ αὐτὸν τὸν τρόπο, μὲ σεβασμό, συναίσθηση καὶ εὐλάβεια, ἀσφαλῶς θὰ φθάσουμε νὰ ἀπολαμβάνουμε κι ἐμεῖς τὶς πλούσιες δωρεὲς τοῦ Κυρίου μας. Θὰ αἰσθανόμαστε συνεχῶς μέσα μας τὴν Θεία Χάρη Του μέχρι τὴν ὥρα ποὺ θὰ μᾶς καλέση κοντά Του γιὰ νὰ ἀναπέμψουμε Δόξα, Τιμὴ καὶ Προσκύνηση εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. Ἀρχιμανδρίτης Γρηγόριος Ἁγιοκυπριανίτης - -

Ἑρμηνεία τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως «Πιστεύω εἰς ἕνα Θεὸν Πατέρα Παντοκράτορα, Ποιητὴν Οὐρανοῦ καὶ γῆς, ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων». Πιστεύω στὸ Πρῶτο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδας, στὸν Ἕνα Θεὸ Πατέρα. Πιστεύω ὅτι Αὐτὸς εἶναι ὁ Ποιητὴς οὐρανοῦ καὶ γῆς, ὅλου τοῦ ὁρατοῦ κόσμου καὶ τῶν ἀοράτων, ἀσωμάτων Οὐρανίων Δυνάμεων. Πιστεύω ὅτι Αὐτὸς εἶναι ὁ Παντοκράτωρ, Βασιλεὺς καὶ Κύριος σὲ ὅλα ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τοῦ κόσμου ὣς τὸ τέλος του. «Καὶ εἰς Ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ τὸν Μονογενῆ, τὸν ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννηθέντα πρὸ πάντων τῶν αἰώνων». Πιστεύω στὸ Δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, τὸν Μονογενῆ Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, τὸν Θεὸ Λόγο, ὅτι Αὐτὸς γεννήθηκε ἀπὸ τὸν Πατέρα πρὶν ἀπὸ τὴ δημιουργία τοῦ κόσμου, πρὶν ἀπὸ ὅλους τοὺς αἰῶνες. «Φῶς ἐκ φωτός, Θεὸν ἀληθινὸν ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα, οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον τῷ Πατρί, δι οὗ τὰ πάντα ἐγένετο». Πιστεύω ὅτι ὁ Χριστός, τὸ Φῶς τοῦ κόσμου, γεννήθηκε ἀπὸ τὸ Φῶς, ὅτι εἶναι Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, Ἀληθινὸς Θεὸς καὶ ὅτι γεννήθηκε ἀπὸ τὸν Ἀληθινὸ Θεὸ Πατέρα καὶ εἶναι Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἴσος μὲ τὸν Θεὸ Πατέρα. Τὰ λόγια αὐτὰ τῆς προσευχῆς διαπερνοῦν βαθιὰ τὴν ψυχή, ἐξάπτουν τὴν ἀγάπη στὸν Θεὸ Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, τὸν Ἰησοῦ Χριστό, ποὺ εἶναι τὸ Φῶς καὶ ἀληθινὸς Θεός. Ὁ ἀκάθαρτος νοῦς καὶ ἡ ἁμαρτωλὴ ψυχὴ δὲν μποροῦν νὰ χωρέσουν ὅλο αὐτὸ τὸ μεγαλεῖο. Ὅταν λέγουν στὴν ἐκκλησία τὸ Σύμβολο τῆς πίστεως, ἡ ψυχὴ φθάνει σὲ ἐνθουσιασμὸ καὶ κατάνυξη καὶ γεννιέται μετάνοια γιὰ τὶς ἁμαρτίες της. Τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως εἶναι ἡ βάση τοῦ Χριστιανισμοῦ. Σ αὐτό, σὰν πάνω σὲ πέτρα, βασίζεται τὸ οἰκοδόμημα τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. «Τὸν δι ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καὶ σαρκωθέντα ἐκ Πνεύμα- - -

τος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου καὶ ἐνανθρωπήσαντα». Ὁ Κύριος ἦλθε στὴ γῆ γιὰ νὰ σώσει τὸ ἀνθρώπινο γένος ἀπὸ τὸν αἰώνιο ὄλεθρο. Ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἔλαβε σάρκα ἀνθρώπινη, γεννήθηκε ἀπὸ τὴν Πανάχραντη Παρθένο Μαρία διὰ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀκατανόητο τὸ μυστήριο τῆς ἐνσαρκώσεως τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, ὅπως καὶ κάθε μυστήριο τοῦ Θεοῦ! Ὅμως πιστεύει ἡ ψυχή, χωρὶς ἔρευνα στὴν Ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ, ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ καὶ Υἱὸς τοῦ Ἀνθρώπου, εἶναι Θεάνθρωπος. Ὁ Ὑψηλὸς Θεὸς ταπεινώθηκε κι ἔγινε δοῦλος, ἐνδύθηκε ἀνθρώπινη σάρκα, ἐνανθρώπησε, ἔφερε τὸν Ἑαυτό Του πλησίον τοῦ πεσόντος ἀνθρώπου, γιὰ νὰ τὸν σώσει ἀπὸ τὸν αἰώνιο ὄλεθρο. «Σταυρωθέντα τε ὑπὲρ ἡμῶν ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου καὶ παθόντα καὶ ταφέντα». Ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἔζησε στὴ γῆ 33 χρόνια, δίδαξε στοὺς λαοὺς τὶς ἐντολὲς τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἔδωσε στοὺς ἀνθρώπους τὴν καινή, κύρια ἐντολὴ τῆς ἀγάπης: νὰ ἀγαποῦν τὸν Θεὸ καὶ τὸν πλησίον. Χάριν αὐτῆς τῆς ἀγάπης πρὸς τὸ ἀπολωλὸς ἀνθρώπινο γένος, ἔπαθε, ὑπέμεινε μαρτύρια καὶ τὸν σταυρικὸ θάνατο. Τὸν Χριστὸ Τὸν σταύρωσαν οἱ Γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι, ὅταν ἦταν Ρωμαῖος ἡγεμὼν ὁ Πόντιος Πιλάτος. Ὁ ἀναμάρτητος Θεός, ἐτάφη ὡς ἄνθρωπος σὲ τάφο ἀπὸ τοὺς εὐσεβεῖς ἄνδρες Ἰωσὴφ καὶ Νικόδημο καὶ τὶς Μυροφόρες γυναῖκες. Ἡ ψυχὴ αἰσθάνεται πόνο καὶ ὀδύνη, ὅταν ἐνθυμεῖται τὰ Πάθη τοὺ Χριστοῦ, κυριαρχεῖ ἡ θλίψη στὴ συναίσθηση ὅτι ἐγὼ ἐκ νέου σταυρώνω τὸν Κύριο μὲ τὶς ἁμαρτίες μου. Τότε κάμπτομαι ἐνώπιον τοῦ Σταυρωθέντος Χριστοῦ καὶ μετὰ δακρύων προσεύχομαι: «Ἐμπτυσμούς, κολαφισμοὺς καὶ πληγὰς δι ἐμὲ τὸν κατάκριτον καταδεξάμενος, μὴ κρίνῃς με, Κύριε, κατὰ τὰ ἔργα μου, ἱλάσθητι τὴν τάλαινά μου ψυχὴν καὶ ἐλέησόν με καὶ ὡς τὸν εὐγνώμονα ληστὴν μνήσθητί μου, Κύριε, ἐν τῇ βασιλεία Σου». «Καὶ ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρα κατὰ τὰς Γραφάς». Κατὰ τὸ προφητευθὲν στὴν Ἁγία Γραφή, ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς ἀνέστη ἐκ τοῦ τάφου σὺν τῆ σαρκὶ Αὐτοῦ κατὰ τὴν τρίτη ἡμέρα καὶ ἀνέστησε ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος ἀπὸ τὸν αἰώνιο ὄλεθρο. «Καὶ ἀνελθόντα εἰς τοὺς οὐρανοὺς καὶ καθεζόμενο ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός». Μετὰ τὴν ἀνάστασή Του ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς - -

Χριστὸς ἀνελήφθη μὲ τὴ θεωθεῖσα σάρκα Του στοὺς οὐρανούς, δείχνοντάς μας τὴν ὁδὸ τῆς σωτηρίας, καὶ ἐκάθισε ἐκ δεξιῶν τοῦ οὐρανίου Πατρὸς διδάσκοντας καὶ μᾶς, ὅτι ἡ Πατρίδα μας εἶναι στοὺς οὐρανούς καὶ ὅτι ἡ ἐπίγεια ζωή μας εἶναι μιὰ προσωρινὴ ἀποδημία καὶ προετοιμασία γιὰ τὴν αἰώνια οὐράνια ζωή.γι αὐτὸ πρέπει νὰ ἀναζητοῦμε τὸν οὐράνιο θησαυρὸ καὶ νὰ φιλοσοφοῦμε γιὰ τὰ ἐπουράνια κι ὄχι γιὰ τὰ ἐπίγεια. «Καὶ πάλιν ἐρχόμενον μετὰ δόξης κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς». Ἡ ψυχὴ μ αὐτὲς τὶς λέξεις τρέμει μὲ τὴν ἀνάμνηση τῆς ἐσχάτης φοβερᾶς Κρίσεως, ὅπου ὁ καθένας θὰ δώσει ἀπολογία στὸν Κριτὴ γιὰ ὅλη τὴν ἐπίγεια ζωή του, ὄχι μόνο γιὰ τὰ ἔργα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὶς σκέψεις καὶ τὶς ἐπιθυμίες. Ὦ ταλαίπωρη ψυχή μου, πῶς θὰ ἀποκριθεῖς γιὰ τὶς ἁμαρτίες σου στὸν ἀθάνατο Κριτή; Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ κρυφτεῖ ἀπὸ τὸ πρόσωπο τοῦ Θεοῦ. Ὅλοι θὰ ἐξετασθοῦν γιὰ τὶς πράξεις καὶ τὶς σκέψεις τους. Ὅλοι μὲ φόβο καὶ τρόμο θὰ περιμένουν γιὰ τὸν ἑαυτό τους τὴν τελικὴ ἀπόφαση γιὰ τὴν αἰώνια μακαριότητα ἢ γιὰ τὴν αἰώνια κόλαση γιὰ τὰ ὁποῖα δὲν θὰ ὑπάρχει τέλος. «Καὶ εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, τὸ Κύριον, τὸ Ζωοποιόν, τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, τὸ σύν Πατρὶ καὶ Υἱῷ συμπροσκυνούμενον καὶ συνδοξαζόμενον τὸ λαλῆσαν διὰ τῶν προφητῶν». Πιστεύω καὶ στὸ τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, στὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὸν Κύριο. Αὐτὸς ζωοποιεῖ καὶ ἐκπληρώνει ὅλα τὰ προστάγματα τοῦ Θεοῦ. Προσκυνοῦμε καὶ δοξάζουμε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ὅπως καὶ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱό. Διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀνήγγειλαν οἱ προφῆτες τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, διὰ τοῦ Ἅγίου Πνεύματος ἐκήρυξαν οἱ Ἀπόστολοι στοὺς διαφόρους λαοὺς τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ, τὴ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ. Διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καθοδηγήθηκαν πρὶν καὶ καθοδηγοῦνται καὶ τώρα οἱ ἀληθινοὶ Χριστιανοί, οἱ δοῦλοι καὶ φίλοι τοῦ Θεοῦ. «Εἰς Μίαν Ἁγίαν Καθολικὴν καὶ Ἀποστολικὴν Ἐκκλησίαν». Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ φάρος μέσα στὴ φουρτουνιασμένη θάλασσα τῆς καθημερινῆς ζωῆς, τὸ πλοῖο τῆς σωτηρίας μας. Ἡ Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία ἔχει τὴν ἀρχή της ἀπὸ τοὺς ἀποστολικοὺς χρόνους καὶ ὁμολογεῖ τὴ διδασκαλία τους ἀναλλοίωτη. Γι αὐτὸ ὀνομάζεται Ἀποστολική. Οἱ Ἀπόστολοι εἶναι - -

διάδοχοι τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Ἐκκλησία ὀνομάζεται Καθολοκή, ὄχι μόνο ἐπειδὴ ὅλα τὰ δόγματά της ἐπικυρώθηκαν ἀπὸ τοὺς ἁγίους Πατέρες στὶς Οἰκουμενικὲς Συνόδους, ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ Αὐτὴν τὴ συνιστοῦν ὅλες οἱ ἐκκλησίες σὲ ὅλον τὸν κόσμο καὶ οἱ χριστιανοὶ σὲ ὅλα τὰ πέρατα τοῦ κόσμου. Ἡ ψυχὴ κάθε εὐσεβοῦς χριστιανοῦ πάντοτε χαίρεται ποὺ βρίσκεται στὴν ὀρθὴ μάνδρα τῆς σώζουσας Ἁγίας Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, ὅτι μέσα στὴν ἁμαρτωλὴ τρικυμία τῆς καθημερινῆς ζωῆς ὑπάρχει τὸ ἥσυχο λιμάνι τῆς σωτηρίας μας, ὅπου ἡ ψυχὴ ἀνακαινίζεται, λαμβάνει ἐνίσχυση στὸν ἀγῶνα κατὰ τῶν πνευμάτων τῆς πονηρίας, κατὰ τῶν ὁρατῶν καὶ ἀοράτων ἐχθρῶν μας. Ἐκτὸς τῆς Ἐκκλησίας δὲν ὑπάρχει σωτηρία. «Ὁμολογῶ ἓν βάπτισμα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν». Αὐτὰ τὰ λόγια ὑπενθυμίζουν τὸ Βάπτισμα στὴν κολυμβήθρα, «τὴ γέννηση διὰ τοῦ Πνεύματος». Κατὰ τὸ μυστήριο τοῦ βαπτίσματος πλύνεται ἡ προπατορικὴ ἁμαρτία τῶν πρωτοπλάστων καὶ αἴρεται ἡ κατάρα. Συγχωροῦνται ἐπίσης ὅλες οἱ ἁμαρτίες ὅσων βαπτίσθηκαν ὄχι στὴ νηπιακὴ ἡλικία. Καὶ μετά, μὲ τὴ χρίση τοῦ Μύρου δίνεται στὸν νεοβαπτιζόμενο ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Κατὰ τὸ Βάπτισμα δίνονται ὑποσχέσεις: ἄρνηση τοῦ Σατανᾶ καὶ ὅλων τῶν ἔργων του καὶ σύνταξη μὲ τὸν Χριστό, καθὼς καὶ προθυμία νὰ ζήσουμε σύμφωνα μὲ τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ, τὸ Νόμο Του καὶ τὸ θέλημά Του. «Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν καὶ ζωὴν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ἀμήν». Πιστεύω ὅτι θὰ ἀναστηθοῦν οἱ νεκροὶ ὅλων τῶν αἰώνων καὶ ὅτι ὅλοι, ζῶντες καὶ νεκροί, θὰ ἔλθουν στὸ ἔσχατο, δίκαιο Κριτήριο. Περιμένω τὴν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν καὶ τὴ μέλλουσα αἰώνια ζωή, ὅπου ἀναμένει ὅλους ἐμᾶς ἢ αἰώνια χαρά, αἰώνια μακαριότητα ἢ αἰώνια κόλαση στὸν ἀφόρητο Ἅδη, στὴ γέεννα τοῦ πυρός, «ὅπου τὸ πῦρ οὐ σβέννυται καὶ ὁ σκώληξ οὐ τελευτᾷ». Κύριε, μὴ κρίνῃς με κατὰ τὰ ἔργα μου, ἀλλὰ κατὰ τὸ ἔλεός Σου σῶσον με! Βλ. Στάρετς Σάββας ὁ Παρηγορητὴς ἐκδ. ΑΘΩΣ. σελ. 221 - -

- - Περὶ ὀργῆς καὶ φθόνου Φρόντισε νὰ ἐντοπίσεις τὴ ρίζα τοῦ θυμοῦ καὶ τῆς ὀργῆς καὶ ξερίζωσέ την μὲ ὄργανο τὴν ταπείνωση, ποὺ ναι ἀντίθετη τῆς ὀργῆς. Κι αὐτὸ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἀναπαύεται πάντα στὸν ταπεινό. Τὶ εἶναι αὐτὸ ποὺ βασανίζει τὸ φθονερὸ ἄνθρωπο; Ἡ καλὴ τύχη, ἡ εὔνοια τοῦ γείτονα. Ἂν κι ἴσως ἔχει κι ὁ ἴδιος τὴν ἴδια καλὴ τύχη καὶ τὴν ἴδια εὔνοια μὲ τὸ γείτονά του, τὸν ἐνοχλεῖ τὸ γεγονὸς πὼς τὰ ἔχει κι ἐκεῖνος. Ὅπου ὅμως ὑπάρχει ἀγάπη καὶ ταπείνωση, κάθε ἴχνος φθόνου ἐξαφανίζεται. Μὴν ἐπιτρέψεις στὴ σπίθα τῆς ἔχθρας καὶ τῆς διαφωνίας νὰ σιγοκαίει μέσα σου. Ὅσο περισσότερο τὴν ἀφήνεις ἔτσι, τόσο ὁ ἐχθρὸς θὰ προσπαθεῖ νὰ σοῦ δημιουργήσει σύγχυση. Πρόσεχε, μὴν τὸν ἀφήσεις νὰ σὲ πλανήσει. Ἡ ταπείνωση καταστρέφει ὅλα τὰ σχέδιά του. Ὅταν ἁμαρτάνουμε, χάνουμε τὴν εἰρήνη. Ἂν μετανοήσουμε ὅμως ἡ εἰρήνη ξαναγυρνᾶ, μὲ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Τὴν εἰρήνη τὴ χάνουμε ἐπίσης ὅταν θλιβόμαστε ἢ ὅταν φιλονικοῦμε μὲ τοὺς ἄλλους. Ὅταν ὅμως ἔχουμε αὐτομεμψία καὶ σβήσουμε τὴν φωτιὰ αὐτή, ἡ εἰρήνη ξανάρχεται. Ὅπου ὑπάρχει εἰρήνη ὑπάρχει ὁ Θεός. Ὅπου ὑπάρχει ἔχθρα, ὑπάρχει ὁ ἄλλος, ἀπὸ τὸν ὁποῖο εὔχομαι νὰ μᾶς λυτρώσει ὁ Θεός. Ὁ θυμὸς δὲ μᾶς δόθηκε γιὰ νὰ ἐκνευριζόμαστε ἐνάντια στὸν πλησίον μας, ἀλλὰ γιὰ ν αὐξήσει τὸ ζῆλο μας κατὰ τῆς ἁμαρτίας. Ὅταν ἐκνευριζόμαστε μὲ τὸ συνάνθρωπό μας ἐνεργοῦμε ἐνάντια στὴ φύση μας. Νευρικοὶ καὶ ὀξύθυμοι γινόμαστε ἐπειδὴ εἴμαστε ὑπερήφανοι. Ἡ ὀξυθυμία φανερώνει τὴν ἐσωτερική μας διάθεση. Τὴν κατάσταση αὐτὴ πρέπει νὰ τὴ διορθώσουμε μὲ αὐτομεμψία, μὲ ὑπομονὴ καὶ ἀγάπη. Δὲν πρέπει νὰ παρατηροῦμε τὶς ἀδυναμίες τῶν ἄλλων, δὲν πρέπει νὰ κατακρίνουμε τὸν πλησίον μας.σίγουρα μερικὲς φορὲς μᾶς προσβάλλουν. Ἀλλ αὐτὸ εἶναι στὸ σχέδιο τῆς θείας πρόνοιας γιὰ νὰ φανερωθεῖ ἡ ἀδυναμία μας. Μᾶς δίδε

ται ἔτσι ἡ εὐκαιρία καὶ τὸ μέσο νὰ τὴ θεραπεύσουμε, δηλαδὴ ν ἀγωνιστοῦμε, ν ἀντισταθοῦμε, νὰ ταπεινωθοῦμε. Γιὰ νὰ πολεμήσουμε τὴν ὀξυθυμία πρέπει ν ἀποκτήσουμε πρῶτα ὑπομονή, αὐτομεμψία καὶ συνεχὴ μνήμη τῶν παθῶν τοῦ Χριστοῦ. Ἐκεῖνοι ποὺ εῖναι ἀγανακτισμένοι ἐναντίον μας μᾶς διδάσκουν νὰ ἐρευνοῦμε προσεχτικὰ τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ προβληματιζόμαστε: Εἴμαστε πραγματικὰ χριστιανοί; Ἀγαπᾶμε τοὺς ἐχθρούς μας; Μᾶς δίνουν ἔτσι τὴν εὐκαιρία νὰ ἐντοπίσουμε καὶ νὰ ὁμολογήσουμε τὶς ἀδυναμίες μας. Στάρετς Μακάριος Ταράζεσαι καὶ μνησικακεῖς ἐνάντια σ ἐκεῖνον ποὺ σὲ πικραίνει; Αὐτὸ προέρχεται ἀπὸ τὴ φιλαυτία καὶ τὴ ματαιοδοξία σου. Νὰ λογαριάζεις τὸν ἑαυτό σου χειρότερο κι ἁμαρτωλότερο ἀπ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Καὶ τὶς δύσκολες αὐτὲς ὧρες νὰ λὲς θερμά: «Κύριε, ἐλέησέ μας τοὺς ἁμαρτωλούς». Ἡ προσευχὴ αὐτὴ ἀφορᾶ ἐσένα κι ἐκείνους ἐνάντια στοὺς ὁποίους ὀργίστηκες. Στάρετς Ἰωσὴφ Κανένας δὲν μπορεῖ νὰ ἰσχυριστεῖ πὼς γιὰ τὴν ὀργή του φταίει ἡ μιὰ ἢ ἡ ἄλλη ἀρρώστια. Αἰτία εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια. Ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Ἰάκωβος, «ὀργὴ ἀνδρὸς δικαιοσύνην Θεοῦ οὐ κατεργάζεται» (Ἰάκ. α 20). Γιὰ νὰ μὴ σὲ πιάνει ὁ θυμὸς κι ἡ ὀργή, δὲν πρέπει νὰ βιάζεσαι, νὰ προτρέχεις. Ὁ ἄνθρωπος ἐρεθίζεται καὶ ταράζεται γιὰ δυὸ λόγους. Ὁ πρῶτος λόγος εἶναι ἡ φιλαυτία, ἐπειδὴ γίνεται κάτι ποὺ δὲν εἶναι σύμφωνο μὲ τὴν ἄποψη καὶ τὴ θέλησή του. Ὁ δεύτερος λόγος εἶναι ἐπειδὴ δὲν πιστεύει σταθερὰ πὼς ἂν τηρήσει τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ στὴ συγκεκριμένη περίπτωση θὰ τοῦ βγεῖ σὲ καλό. Ὁ φθόνος προέρχεται ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια, καθὼς κι ἀπὸ τὴ μὴ τήρηση τῶν ἐντολῶν. Ὁ Κάϊν πρόσφερε ἀδιάφορα καὶ μὲ ἀμέλεια τὴ θυσία του στὸ Θεό. Ὅταν ὁ Θεὸς ὅμως ἀπέρριψε τὴ θυσία του ἐξαιτίας τῆς ἀμέλειάς του καὶ δέχτηκε τὴ θερμὴ θυσία τοῦ Ἄβελ, τότε φθόνησε κι ἀποφάσισε νὰ σκοτώσει τὸ δίκαιο ἀδερφό του. - 10 -

Εἶναι καλὸ νὰ προσπαθήσουμε ν ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὸ φθόνο νωρίς, μὲ τὸ ποὺ ἐμφανίζεται. Κι αὐτὸ γίνεται μὲ ταπεινὴ προσευχή, μὲ ταπεινὴ ἐξομολόγηση καὶ μὲ συνετὴ σιωπή. Στὴν ἀρχὴ ὁ φθόνος ἐμφανίζεται σὰν ζῆλος ἄκαιρος, σὰν ἄμιλλα. Μετὰ ἀποκαλύπτεται πιὸ φλογερός, περιφρονεῖ τὸ μισούμενο πρόσωπο καὶ τοῦ καταλογίζει κάθε εὐθύνη. Στάρετς Ἀμβρόσιος Ἂν νιώθεις πὼς δὲν μπορεῖς νὰ ἐλέγξεις τὸ θυμὸ καὶ τὴν ὀργή σου μεῖνε σιωπηλός, ἐκείνη τὴ στιγμή μὴν πεῖς τίποτα, ὡσότου ἡ καρδιά σου ἠρεμήσει μὲ διαρκὴ προσευχὴ κι αὐτομεμψία. Στάρετς Ἱλαρίων Κάνε κάθε δυνατὴ προσπάθεια ν ἀποκτήσεις αὐτοσυγκράτηση, γιὰ ν ἀποφύγεις τὴν κακὴ συνήθεια νὰ χάνεις τὴν αὐτοκυριαρχία σου. Τὸ ἀφόρητο αὐτὸ πάθος δὲν τὸ παρατηροῦμε εὔκολα στὸν ἑαυτό μας ὅπως στοὺς ἄλλους. Ἐκεῖνοι ποὺ ἐκνευρίζονται μὲ τὸ παραμικρὸ εἶναι ἄξιοι γιὰ τὴ φωτιὰ τῆς κόλασης. Στάρετς Ἀντώνιος Μόλις διακρίνεις μέσα σου κάποιο σημάδι ἐκνευρισμοῦ λέγε γρήγορα κι ἀποφασιστικά: «Κύριε, ἐλέησον!» Ἡ καθαρὴ προσευχὴ μᾶς ἐλευθερώνει ἀπὸ κάθε κακία καὶ πάθος. Στάρετς Νεκτάριος Ὅπου ὑπάρχει ὁ Θεὸς ἐκεῖ θὰ βρεῖς καὶ τὴν εἰρήνη. Καὶ τὸ ἀντίθετό του εἶναι προφανές. Ὅπου ὑπάρχει φθόνος, ἔχθρα, ἀνυπομονησία καὶ φιλαυτία, ἐκεῖ κατοικεῖ ὁ διάβολος. Κι ὅπου κατοικεῖ ὁ διάβολος ὅλα εἷναι ὀλέθρια, καταστροφικά, ὑπερήφανα κι ἐχθρικά. Στάρετς Ἀνατόλιος Βλ. Μικρὴ Ρωσικὴ Κλίμακα Πέτρου Μπότση - 11 -

Ἀπαντήσεις σὲ ἐρωτήματα Χριστιανῶν ΕΡ.: Εἶναι, ἄραγε, εὐτυχισμένος ὅποιος ἀγαπάει ὅλους τοὺς ἀνθρώπους; ΑΠ.: Εὐτυχισμένος καὶ μακάριος εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἀγαπάει πρῶτα τὸν Θεὸ «μ ὅλη του τὴν καρδιά, μ ὅλη του τὴν ψυχή, μ ὅλο του τὸ νοῦ καὶ μ ὅλη του τὴ δύναμη» (προβλ. Μάρκ. 12:30), καὶ ἔπειτα ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, φίλους καὶ ἐχθρούς, ὅπως τὸν ἑαυτό του (προβλ. Μάρκ. 12:31). Αὐτὸς ἀπ ὅλους ἀγαπιέται καὶ ἀπὸ τὸν Θεὸ εὐλογεῖται. ΕΡ.: Ποιὸ εἶναι τὸ πιὸ δύσκολο πράγμα γιὰ ἕνα χριστιανό; ΑΠ.: Ἀπ ὅλα τὸ πιὸ δύσκολο εἶναι ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή. Μόλις θελήσει ὁ ἄνθρωπος νὰ προσευχηθεῖ, οἱ ἐχθροί του, οἱ δαίμονες, προσπαθοῦν νὰ τὸν ἐμποδίσουν, γιατὶ ξέρουν καλὰ πὼς τίποτα δὲν ἐναντιώνεται τόσο στὶς πανουργίες τους ὅσο ἡ προσευχή. Μὲ ὅποια πνευματικὴ ἐργασία κι ἂν καταπιαστεῖ ὁ ἄνθρωπος, βρίσκει, ὕστερ ἀπὸ κάποια προσπάθεια, παρηγοριὰ καὶ ἀνάπαυση. Μὲ τὴν προσευχή, ὅμως, δὲν συμβαίνει τὸ ἴδιο νιώθει, βέβαια, κανεὶς κάπου κάπου τὴ γλυκύτητά της, ἀλλὰ μέχρι τὴν τελευταία του πνοὴ θὰ ἀγωνίζεται ἐπίμονα, μὲ συνεχὴ νήψη, ἐνάντια στὴν ἀκηδία, τὸ ρεμβασμὸ καὶ τὴν καρδιακὴ ψυχρότητα. Γιὰ νὰ μὴν ψυχραίνεται ὁ προσευχητικὸς ζῆλος, θὰ πρέπει ἀδιάκοπα ὁ πιστὸς νὰ ἔχει στραμμένη τὴν προσοχή του στὸν ἑαυτό του, νὰ ἀναλογίζεται τὴ φοβερή ἡμέρα τῆς Κρίσεως καὶ νὰ λέει: Ἀλίμονο σ ἐμένα, τὸν ἁμαρτωλό! Πῶς θὰ παρουσιαστῶ μπροστὰ στὸ βῆμα τοῦ Χριστοῦ; Καὶ τὶ ἀπολογία, ἄραγε, θὰ δώσω; ΕΡ.: Ποιὲς ἀσκήσεις εἶναι πιὸ εὐάρεστες στὸν Θεό; ΑΠ.: Ὅπως λέει ὁ ἀββὰς Ἰωσὴφ ὁ Θηβαῖος στὸ Γεροντικό, τρία πράγματα εἶναι ποὺ ἔχουν μεγαλύτερη ἀξία στὰ μάτια τοῦ Θεοῦ. Τὸ πρῶτο, ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἄρρωστος καὶ τοῦ ἔρχονται κι ἄλλοι πειρασμοί, κι αὐτὸς τοὺς δέχεται εὐχαριστώντας τὸν Κύριο. - 12 -

Τὸ δεύτερο, ὅταν ὅλα τὰ ἔργα γίνονται καθαρὰ μπροστὰ στὸν Θεό, χωρὶς νὰ ἔχουν τίποτα τὸ ἀνθρώπινο. Καὶ τὸ τρίτο, ὅταν μένει κανεὶς στὴν ὑποταγὴ πνευματικοῦ πατέρα καὶ ἀπαρνιέται ὅλα τὰ δικά του θελήματα. Αὐτὸς ὁ τελευταῖος ἔχει ἕνα στεφἀνι παραπάνω. ΕΡ.: Ποῦ κάνουμε τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ; Μόνο πάνω μας ἢ καὶ ἀλλοῦ; Καὶ σὲ ποιὲς περιπτώσεις τὸ κάνουμε; ΑΠ.: «Ἂς μὴν ντρεπόμαστε», λέει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων, «νὰ ὁμολογοῦμε τὸν Ἐσταυρωμένο. Νὰ γίνεται θαρρετά, μὲ τὰ δάχτυλά μας, ἡ σφραγίδα τοῦ σταυροῦ πάνω στὸ μέτωπο καὶ πάνω σὲ ὅλα -στὸ ψωμί, ὅταν τρῶμε, στὸ ποτήρι, ὅταν πίνουμε, στὴν πόρτα, ὅταν μπαίνουμε καὶ ὅταν βγαίνουμε. Ἀλλὰ καὶ σὲ κάθε περίσταση ἂς κάνουμε τὸν σταυρό μας -ὅταν πέφτουμε νὰ κοιμηθοῦμε, ὅταν σηκωνόμαστε, ὅταν περπατᾶμε, ὅταν καθόμαστε. Εἶναι μεγάλη ἀσφάλεια τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ. Δωρεὰν τὸ παίρνουν οἱ φτωχοὶ καὶ ἄκοπα οἱ ἄρρωστοι, ἐπειδὴ ἡ χάρη του προέρχεται ἀπὸ τὸν Θεό. Σημάδι εἶναι τῶν πιστῶν καὶ φόβος τῶν δαιμόνων. Πάνω στὸ σταυρό, βλέπετε, κατατρόπωσε ὁ Χριστὸς τοὺς δαίμονες, πάνω στὸ σταυρό τοὺς χλεύασε καὶ τοὺς ἐξουθένωσε ὁλοφάνερα. Ὅταν, λοιπόν, βλέπουν τὸν σταυρό, θυμοῦνται τὸν Ἐσταυρωμένο». ΕΡ.: Ὅταν προσευχόμαστε μὲ πίστη γιὰ τὶς ἀνάγκες μας, ὁ Θεὸς μᾶς εἰσακούσει πάντα; ΑΠ.: Ὅταν μὲ ἀληθινὴ πίστη προσευχόμαστε, ὁ Θεὸς ἄλλοτε ἀπὸ ἀγάπη ἐκπληρώνει τὰ αἰτήματά μας καὶ ἄλλοτε, πάλι ἀπὸ ἀγάπη, δὲν ἀνταποκρίνεται σ αὐτά. Ὁ γιατρός, βλέπετε, γνωρίζει καλύτερα ἀπὸ τὸν ἀσθενὴ ποιὸ εἶναι τὸ κατάλληλο γιὰ τὴν περίπτωσή του φάρμακο. Ἕνα, πάντως, εἶναι σίγουρο: Ἂν τὰ αἰτήματά μας εἶναι σύμφωνα μὲ τὸ θεῖο θέλημα, ὁ Κύριος ὁπωσδήποτε μᾶς τὰ ἱκανοποιεῖ. ΕΡ.: Γιὰ ποιὸ πράγμα θὰ ἀπολογηθοῦμε περισσότερο τὴν ἡμέρα τῆς Κρίσεως; ΑΠ.: Ὄχι γιὰ τὸ ἂν ὑπήρξαμε πλούσιοι ἢ φτωχοί, διάσημοι ἢ ἄσημοι, ἔξυπνοι ἢ ἁπλοϊκοί. Θὰ λογοδοτήσουμε γιὰ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο χρησιμοποιήσαμε τὰ τάλαντα, τὰ χαρίσματα, δηλαδή, ποὺ πήραμε ἀπὸ τὸν Πλάστη μας. Ἂν τὸ δοῦλο τῆς εὐαγγελικῆς παραβολῆς, ποὺ τὸ ἕνα καὶ μοναδικό του τάλαντο τὸ ἐκρυψε - 13 -

στὴ γῆ, ὁ κύριός του τὸν ἐπιτίμησε αὐστηρὰ -«δοῦλε πονηρὲ καὶ ὀκνηρέ!...» (Ματθ. 25:26)-, τὶ θὰ πεῖ, ἄραγε, ὁ δίκαιος Κριτὴς στὸν ἄνθρωπο ἐκεῖνο ποὺ πῆρε πέντε ἢ δέκα τάλαντα καὶ τὰ ἀχρήστεψε ὅλα μὲ τὴν ἀδιαφορία καὶ τὴν ραθυμία του; ΕΡ.: Μπορεῖ κανεὶς νὰ φτάσει στὴν τελειότητα χωρὶς πειρασμούς; ΑΠ.: Χωρὶς πειρασμοὺς καὶ δοκιμασίες εἶναι ἀδύνατο νὰ φτάσει ὁ ἄνθρωπος στὴν τελειότητα ἢ νὰ γνωρίσει ἀληθινὰ τὸν ἑαυτό του. Ὁ στρατιώτης δὲν ἀναδεικνύεται νικητής, ἂν δὲν ὑπάρξει ἐχθρὸς καὶ δὲν συγκρουστεῖ μαζί του. Καὶ ὁ πνευματικὸς ἀγωνιστὴς δὲν στεφανώνεται, ἂν δὲν δοκιμάσει πειρασμὸ καὶ δὲν ἀντισταθεῖ. ΕΡ.: Ἐπιτρέπεται νὰ καταφεύγουμε στὰ μέντιουμ γιὰ νὰ μαθαίνουμε τὸ μέλλον; ΑΠ.: Ἄφησε, χριστιανέ μου, τὰ μέντιουμ, τοὺς μάντεις καὶ τὴ μαγεία γιὰ τοὺς εἰδωλολάτρες, ποὺ πιστεύουν στοὺς ψεύτικους θεούς. Γιὰ σένα ὑπάρχει ἡ ἀποκάλυψη τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. Ὁ Κύριός σου σὲ διδάσκει αὐτὰ ποὺ εἶναι ὠφέλιμα γιὰ τὴ ζωή σου καὶ σοῦ φανερώνει ὅσα πρέπει νὰ γνωρίζεις. Ἡ Γραφὴ λέει ὅτι στὰ μάτια τοῦ Θεοῦ εἶναι σιχαμερὸς κάθε μάγος. «Νὰ μὴ βρεθεῖ ἀνάμεσά σας... ἄνθρωπος ποὺ νὰ ἀσκεῖ μαντεῖες, ποὺ νὰ παρατηρεῖ σημεῖα καὶ οἰωνοὺς γιὰ νὰ προβλέπει τὸ μέλλον,...ποὺ νὰ καλεῖ τὰ πνεύματα τῶν νεκρῶν. Ὅποιος τὰ κάνει αὐτὰ εἶναι μισητὸς στὸν Κύριο» (Δευτ. 18:10-12). Οἱ Ἰσραηλίτες διδάχθηκαν νὰ λατρεύουν τὸν ἀληθινὸ Θεό, νὰ ἐμπιστεύονται μόνο τοὺς δικούς Του προφῆτες καὶ νὰ ἀναμένουν τὸν μοναδικὸ μεγάλο Προφήτη, τὸ Μεσσία. Κι ἐμεῖς, ποὺ γνωρίσαμε τὸ Μεσσία, τὸν Ἰησοῦ Χριστό, καὶ μὲ τὴ βάπτισή μας γίναμε μέλη τοῦ πανάγιου Σώματός Του, τῆς Ἐκκλησίας, τολμᾶμε νὰ ἐπικοινωνοῦμε μὲ τοὺς ψευδοπροφῆτες, τοὺς μάντεις καὶ τοὺς μάγους; ΕΡ.: Ποιὰ εἶναι τὰ γνωρίσματα τῆς ἀληθινῆς μετάνοιας; ΑΠ.: Ὅποιος ἀποκτάει ἀληθινὴ μετάνοια, ἀφήνει τὰ πολλὰ λόγια καὶ φανερώνει μὲ τὰ ἔργα του τὴ σωτήρια ἀλλαγή, ποὺ συντελεῖται στὰ βάθη τῆς ψυχῆς του. Πονάει καὶ θλίβεται γιὰ τὴν ἄσχημη ζωή του, γι αὐτὸ ἀναζητάει ἕνα ἥσυχο μέρος, μακριὰ ἀπὸ τοὺς πειρασμοὺς τοῦ κόσμου, ὅπου θὰ δεῖ καλύτερα τὸν ἑαυτό του καὶ θὰ κλάψει - 14 -

γιὰ τὶς ἁμαρτίες του. Ἐκεῖ, μὲ σκυμμένο τὸ κεφάλι, ὅπως ὁ τελώνης (βλ. Λουκ. 18:13), χύνει ποτάμια δακρύων μετάνοιας. Ἡ συντριβὴ καὶ ἡ αὐτοκατάκριση, ὡστόσο, δὲν τὸν ὁδηγοῦν στὴν ἀπόγνωση. Ἀπεναντίας, μὲ πίστη καὶ ἐλπίδα προσμένει τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ καὶ ὁλόψυχα ζητάει τὴ χάρη Του, ποὺ θὰ τὸν ἑδραιώσει στὸ δρόμο τῆς ἀρετῆς. ΕΡ.: Πῶς θὰ μαλακώσει ἡ θλίψη γιὰ τὸ θάνατο τῶν παιδιῶν μας; ΑΠ.: «Ἂς μὴν ταράζεται ἡ καρδιά σας» (Ἰω. 14:1) γιὰ τὴν πρόωρη στέρηση τῶν παιδιῶν σας. Ἂν πραγματικὰ τὰ ἀγαπᾶτε, θὰ πρέπει ὄχι νὰ λυπάστε ἀλλὰ νὰ χαίρεστε, ἐπειδὴ ἀπὸ τὴν πρόσκαιρη τούτη ζωή, τὴ γεμάτη πίκρες καὶ βάσανα, ὁ οὐράνιος Πατέρας τὰ πῆρε κοντά Του, ἐκεῖ ὅπου δὲν ὑπάρχουν ὀδύνη, λύπη καὶ στεναγμός. Βέβαια, ὡς γονεῖς στοργικοί, θὰ θέλατε νὰ εἶστε ἀχώριστοι ἀπὸ τὰ παιδιά σας. Αὐτό, ὅμως, μόνο στὴν αἰωνιότητα μπορεῖ νὰ πραγματοποιηθεῖ. Ποθῆστε, λοιπόν, νὰ βρεθεῖτε κοντά τους στὴν αἰώνια ζωή. Δὲν χάθηκαν τὰ παιδιά σας ἁπλῶς σᾶς ἐγκατέλειψαν προσωρινὰ καὶ ἐπέστρεψαν ἀπὸ τὴν ἐξορία στὴν ἀληθινή τους πατρίδα, ἀπὸ τὴ σκλαβιὰ στὴν ἐλευθερία, ἀπὸ τὴ γῆ στὸν οὐρανό, ἀπὸ τὸ θάνατο στὴ ζωή. Μακάρι κι ἐσεῖς ν ἀξιωθείτε ἀπὸ τὸν Θεὸ τὴν ἀπόλαυση αὐτῆς τῆς ἀτέλευτης χαρᾶς. Τότε, μαζὶ μὲ τὰ παιδιά σας καὶ τοὺς ἀγγέλους καὶ ὅλους τοὺς ἁγίους, θὰ δοξολογεῖτε τὸν Πατέρα, τὸν Υἱὸ καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα στὴν αἰωνιότητα. ΕΡ.: Ποιὸς πιστεύει σωστὰ στὸν Χριστὸ καί, ἑπομένως, εἶναι πραγματικὰ ὀρθόδοξος χριστιανός; ΑΠ.: Πιστεύει σωστὰ στὸν Χριστὸ ἐκεῖνος ποὺ ἀνεπιφύλακτα ἀποδέχεται ὅσα Ἐκεῖνος, ὁ Θεάνθρωπος, μᾶς ἀποκάλυψε γιὰ τὸν ἑαυτό Του, ὅταν ζοῦσε ἀνάμεσά μας. Τὸ περιορισμένο, ὅμως, μυαλὸ τοῦ ἀνθρώπου δὲν ἀρκεῖ γιὰ τὴν πλήρη κατανόηση τῆς εὐαγγελικῆς ἀλήθειας, γι αὐτὸ εἶναι ἀπαραίτητος ὁ θεῖος φωτισμός. Ὁ Κύριός μας, ὅταν δεῖ καλή προαίρεση, χαρίζει τὴν ἀληθινὴ πίστη, τὴν ὁποία καὶ τελειοποιεῖ (βλ. Ἑβρ. 12:2). Αὐτὸς εἶναι τὸ μοναδικὸ θεμέλιο τῆς πίστεώς μας. «Κανένας δὲν μπορεῖ νὰ βάλει ἄλλο θεμέλιο ἐκτὸς ἀπ αὐτὸ ποὺ ὑπάρχει καὶ ποὺ εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός» (Α Κορ. 3:11). Πιστεύει σωστὰ στὸν Χριστὸ ἐκεῖνος ποὺ ἀποδέχεται ὅσα μᾶς - 15 -

παρέδωσαν οἱ προφῆτες καὶ οἱ ἀπόστολοι τοῦ Κυρίου μὲ τὰ θεόπνευστα συγγράμματά τους. Οἱ προφῆτες ἦταν θεοδίδακτοι καὶ προεῖπαν, μὲ τὴν ἔμπνευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἑκατοντάδες καὶ χιλιάδες χρόνια νωρίτερα, γεγονότα ποὺ μὲ ἀκρίβεια ἐκπληρώθηκαν. Οἱ ἀπόστολοι, πάλι, ἄκουσαν τὸν Χριστὸ μὲ τὰ ἴδια τους τ αὐτιά, Τὸν εἶδαν μὲ τὰ ἴδια τους τὰ μάτια καὶ Τὸν ψηλάφησαν μὲ τὰ ἴδια τους τὰ χέρια. Πῶς νὰ μὴν πιστεύουν, λοιπόν, σωστὰ στὸν Χριστὸ ἐκεῖνοι ποὺ διδάχθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Χριστό; Γι αὐτὸ κι ἐμεῖς τώρα πιστεύουμε σωστά, ἀφοῦ, ἀπὸ τότε ποὺ βαπτιστήκαμε ὀρθόδοξα στὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος, «προστεθήκαμε στὸ οἰκοδόμημα ποὺ ἔχει θεμέλιο τοὺς ἀποστόλους καὶ τοὺς προφῆτες καὶ ἀκρογωνιαῖο λίθο αὐτὸν τὸν ἴδιο τὸν Ἰησοῦ Χριστό» (Ἐφ. 2:20). Σωστὰ πιστεύει ἐκεῖνος ποὺ δέχεται ἀκριβῶς, δίχως τίποτα νὰ προσθέτει ἢ νὰ ἀφαιρεῖ, ὅλα ὅσα διδάσκει ἡ Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, καὶ ποὺ ἀπορρίπτει ὅλα ὅσα αὐτὴ ἀπορρίπτει. Ἴσως κάποιος νὰ συλλογιστεῖ : Μὰ δὲν λαθεύει καὶ ἡ Ἐκκλησία;. Ὁ Θεὸς νὰ μᾶς φυλάξει ἀπὸ τέτοια βλάσφημη σκέψη! Μονάχα ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ λαθεύει, ὄχι ἡ Ἐκκλησία μας. Αὐτὴ εἶναι ἀλάθητη ὅπως καὶ ἡ Κεφαλή της, ὁ Χριστός, ποὺ ποτὲ δὲν τὴν ἐγκαταλείπει: «Κι ἐγὼ θὰ εἶμαι μαζί σας πάντα ὣς τὴ συντέλεια τοῦ κόσμου» (Ματθ. 28:20). Ὁ ἀληθινὸς χριστιανὸς ὅλα τὰ ἐγκόσμια τὰ κοιτάζει μὲ τα μάτια τῆς πίστεως καὶ τὰ κατανοεῖ μὲ τὸ νοῦ τῆς Ἐκκλησίας. Καλό, σωστὸ καὶ ἀπαραίτητο θεωρεῖ μόνο ὅ,τι συντελεῖ στὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς καὶ συστήνεται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Ὅ,τι δὲν ἐπιτρέπει ἡ Ἐκκλησία, τὸ θεωρεῖ κακὸ καὶ βλαβερό. Σωστὰ πιστεύει ἐκεῖνος ποὺ ὄχι μόνο δέχεται, μ ὅλο του τὸ νοῦ καὶ μ ὅλη του τὴν καρδιά, ὅσα διδάσκει ἡ Ἐκκλησία μας, ἀλλὰ καὶ ὁμολογεῖ τὴν πίστη του θαρρετὰ μπροστὰ στοὺς ἀνθρώπους σὲ κάθε περίσταση. Γιατί, ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «ὅποιος πιστεύει μὲ τὴν καρδιά του, ὁδηγεῖται στὴ δικαίωση καὶ ὅποιος ὁμολογεῖ μὲ τὸ στόμα, ὁδηγεῖται στὴ σωτηρία» (Ρωμ. 10:10). Πόσο ἀξιολύπητοι, ἀλήθεια, εἶναι οἱ χριστιανοί, ποὺ ὄχι μόνο δὲν ὁμολογοῦν τὴν πίστη τους μπροστὰ στοὺς ἀπίστους καὶ δὲν ὑπερασπίζονται τὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μπροστὰ στοὺς - 16 -

ἐχθρούς της, ἀλλὰ πολλὲς φορές, μαζὶ μὲ τοὺς δῆθεν προοδευτικούς, χλευάζουν τὰ δόγματά της, περιφρονοῦν τὶς παραδόσεις της, παρακοῦνε τοὺς νόμους καὶ τοὺς κανόνες της! Αὐτοὶ οὐσιαστικὰ δὲν εἶναι χριστιανοί, δὲν ἀνήκουν στὴν Ἐκκλησία. Γι αὐτὸ ὀ Κύριος εἶπε: «Ἂν (ὁ ἀδερφός σου) παρακούσει τὴν Ἐκκλησία, τότε θὰ εἶναι γιὰ σένα ὅπως ὁ εἰδωλολάτρης ἢ ὁ τελώνης» (Ματθ. 18:17). Γνωρίζοντας, λοιπόν, σὲ ποιὸν πραγματικὰ ἀνήκει τὸ ἱερὸ ὄνομα τοῦ ὀρθόδοξου χριστιανοῦ, ἐμεῖς, ποὺ τὸ ἔχουμε, ἂς ἀγωνιζόμαστε ἀκατάπαυστα νὰ τὸ δικαιώνουμε μὲ τὴ βιοτὴ καὶ τὴν πολιτεία μας, ἂς ἀγωνιζὀμαστε δηλαδὴ νὰ εἴμαστε ὀρθόδοξοι χριστιανοὶ καὶ μὲ τὰ λόγια καὶ μὲ τὰ ἔργα. Βλ. «Ἀπαντήσεις σὲ ἐρωτήματα Χριστιανῶν» ἐκδ. Ἱ. Μονῆς Παρακλήτου. - 17 -

Ἀπίστευτο, ἀλλ ὅμως ἀληθινό! Ἱερεὺς τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνος... (...Σήμερα τὸ μεσημέρι δέχτηκα ἕνα τηλεφώνημα ἀπὸ τὸ Χρυσόστομο, ἕναν ἀγαπημένο ἀδελφὸ ἀπὸ τὴ Σουρωτὴ καὶ μέσα σὲ ὅλα τὰ ἄλλα ποὺ συζητήσαμε μοῦ πρότεινε νὰ διαβάσω αὐτὸ τὸ κείμενο ἀπὸ μία ἱστοσελίδα... ἐπέμενε πολὺ καὶ δὲν κατάλαβα τὸ λόγο... Μόλις γύρισα σπίτι τὸ ἔψαξα καὶ τὸ βρῆκα...διαβάζοντάς το κατάλαβα γιατὶ ἐπέμενε... Εὐχαριστῶ Χρυσόστομε... Σᾶς τὸ χαρίζω λοιπόν...) Τὸν εἶδα αἰφνίδια μέσα στον τεράστιο θάλαμο μὲ τὰ 65-70 κρεβάτια, μέσα στὸ πανδαιμόνιο ποὺ κάνουν 70 ἄνθρρωποι, ὅταν μαζεύονται καὶ στριμώχνονται σὲ ἕνα μικρὸ χῶρο. Τὸ φῶς πολύ ἔμπαινε ἀπὸ τὰ μεγάλα παράθυρα μὲ τὰ σιδερένια κάγκελα. Ἦταν πρωΐ, περίπου 9η ὥρα, ὅταν ἄνοιξε ἡ βαριὰ πόρτα, ἐξωτερική, καὶ ἀνεβήκαμε ἡ νέα ὁμάδα τῶν 10 φοιτητῶν στὸ τμῆμα ἀποτοξίνωσης στὸ Δαφνί. Πρόσωπα, πρόσωπα ἐκινοῦντο ἀέναα μέσα στὸ φαρδὺ διάδρομο ποὺ ἄφηναν τὰ κρεββάτια τους. Ἄνθρωποι ἀπὸ ὅλα τὰ μέρη τῆς πατρίδας καὶ ἀπὸ πιὸ μακριὰ ἀκόμη. Μὲ τὶς χαρακτηριστικὲς προφορές, Λαρισινῶν ἢ Κρητικῶν καὶ τῶν νησιωτῶν, κοντοί, ψηλοί, μελαχρινοί, ἄσπροι, ἀδύνατοι, παχεῖς, πάσχοντες, ὅλος ὁ κόσμος ἀναγκασμένος νὰ συμβιώνει. Καὶ μέσα σὲ αὐτὴν τὴν ἄμπωτη καὶ τὴν πλημμυρίδα τῶν ἀνθρώπων, ἕνας ψηλὸς ξανθωπὸς μὲ μαῦρα ροῦχα καὶ περιλαίμιο λευκὸ μὲ λίγο ὑποτυπώδες γένι ξανθό, ἄρχοντας ἀτάραχος, γαλήνιος μέσα σὲ αὐτὴ τὴν ταραχή. Κατάλαβα ὅτι ἐπρόκειτο γιὰ ἱερέα. Εὐτυχῶς εἶπα μέσα μου, ἕνας καθολικὸς ἱερέας στὸ τμῆμα ἀποτοξίνωσης. Εὐτυχῶς ποὺ δὲν εἶναι ὀρθόδοξος. Νὰ ξεφτιλιζόμαστε στοὺς γιατροὺς καὶ στοὺς συμφοιτητές μας!!! Εὐτυχῶς... Χωριστήκαμε σὲ δύο ὁμάδες. Βάλαμε τὶς ἰατρικές μας μπλοῦζες καὶ μὲ τὸν ὑπεύθυνο γιατρὸ προχωρήσαμε στὸ κρεββάτι τοῦ πρώτου ἀσθενοῦς. Τὸν φώναξε ὁ ὑπεύθυνος ἀπὸ τὴν παρέα του ἦρθε ἕνας μικρὸς μαγκάκος ἀπὸ τὴν Λάρισα, ὁμιλητικὸς ἀλλὰ μαγκάκος. Δὲν θυμᾶμαι τίποτα ἀπὸ τὸ πρῶτο αὐτὸ μάθημα, οὔτε γιατὶ - 18 -

ἦταν μέσα ὁ ἀσθενής, οὔτε τὶ φάρμακα ἔπαιρνε, ἁπλῶς στὴ ρύμη τῶν λόγων του εἶπε: - Ἔχουμε τὸν παπὰ νὰ μᾶς βοηθᾶ καὶ περνᾶμε καλά! Καὶ ἐνῶ ἔπρεπε νὰ φύγουμε σὲ τρεῖς μῆνες, χάρις σὲ αὐτόν, θὰ φύγω σὲ 1,5 μήνα. Τότε μὲ τάραξε ὁ λογισμός μου. Ἕνας καθολικὸς παπὰς μὲ κουστουμάκι τὸν βοήθησε αὐτὸν ἐδῶ; Ἀδύνατον ἕνας καθολικὸς παπάς!!!! Στὴν πρώτη μας συνάντηση οὐδὲν ἔπραξα, παρόλο τὸν κοινωνικό μου χαρακτῆρα. Ἔφυγα ὅταν τελείωσε ὁ ὑποχρεωτικός μου χρόνος παρουσίας. Στὴ δεύτερη ἐπίσκεψη, τὴν ἑπόμενη ἑβδομάδα, πάλι τὰ ἴδια, ἄλλος ἀσθενὴς καὶ νέα ἀποκάλυψη: - Εὐτυχῶς ποὺ ἔχουμε τὸν παπὰ καὶ μᾶς βοηθᾶ εἰδικὰ τὰ βράδια ποὺ μένουμε μὲ τοὺς ἑαυτούς μας, μᾶς παρηγορεῖ, μᾶς ἐμψυχώνει. Εἶναι δικός μας παπὰς ὀρθόδοξος!!! Ἕνα κρύο ρεῦμα μὲ διαπέρασε, γκρεμίστηκαν ὅλα, ὁ εὐσεβισμός μου δὲν μποροῦσε νὰ δεχθεῖ ὅτι ἕνας παπὰς ὀρθόδοξος ἦταν μέθυσος, εἶχε ἀνάγκη ἀποτοξίνωσης καὶ βρισκόταν πίσω ἀπὸ τὰ σίδερα μὲ ἄλλους παράνομους, μέθυσους καὶ ναρκομανεῖς. Οὔτε κὰν σὲ κάποιο ἰδιωτικὸ κέντρο ἀποτοξίνωσης. Ἡ ἰδέα ποὺ εἶχα γιὰ ἄσπιλη ἐκκλησία καὶ ὀφειλόταν στὴν νεότητά μου, ξεθώριασε ἀπότομα. Τὸν πλησίασα, στεκόταν ὄρθιος καὶ συνομιλοῦσε μὲ ἕναν ἄλλο ἀσθενή, ποὺ ἔτρεμαν τὰ χέρια του. Συνομιλοῦσε ἁπλὰ γιὰ τὸ τίποτα. Ὁ ἄλλος τὸν ἄκουγε, τοῦ ἔλεγε τὰ προβλήματά του, τοῦ μιλοῦσε γρήγορα. Ὁ παπὰς ἄκουγε μὲ μία ἀπέραντη στοργή, κοιτάζοντάς τον. Εἶχε πρόσωπο καθαρό, μάτια γαλάζια, θάλασσα, ἡλικία 55 χρόνων περίπου, χέρια ἄσπρα, δάχτυλα μακριά, τέλος πάντων, ὅλα πάνω του εἶχαν κάτι ἀρχοντικό. Τοῦ ἀπάντησε σιγὰ σὲ μία προφορὰ μὲ ἀγγλικὴ ἠχώ! Ἦταν ξένος. Παπὰς ὀρθόδοξος ξένος! Μόλις τελείωσε μὲ τὸν ἄρρωστο, στράφηκε σὲ μὲνα καὶ μὲ ρώτησε: «Χάου ὰρ γιού;» Ἔμαθα ὅτι ἦταν Ἕλληνας ποὺ γεννήθηκε στὸ ἐξωτερικό, οἱ γονεῖς του εἶχαν φύγει γιὰ τὴν πέρα ἀπὸ τὸν Ἀτλαντικὸ Ἀμερική. Τὸν ἔστειλαν ὅμως οἱ γονεῖς του στοὺς παπποῦδες του στὴν Κα - 19 -

τερίνη. Ἔτσι εἶχε μάθει καλὰ Ἑλληνικὰ καὶ εἶχε ἕνα σύνδεσμο μὲ τὴν παράδοση τῆς χώρας μας. Ἔνιωθα ἤδη ἄνετα, σὰν νὰ γνωριζόμαστε ἀπὸ χρόνια εἶχαν φύγει ὅλοι οἱ ἐνδοιασμοί μου. - Τὶ θέλετε ἀπὸ μένα; μὲ ρώτησε. - Θέλω νὰ μάθω, γιατὶ βρίσκεστε σὲ αὐτὸ τὸ χῶρο καὶ θεραπεύεστε, τέλος πάντων νὰ σᾶς γνωρίσω. - Ἐλᾶτε στὸ δωμάτιό μου. Ναί, μέσα σὲ αὐτὸ τὸ χάλι ὑπῆρχε ἕνα μικρὸ δωματιάκι, στενὸ δωματιάκι, μὲ ἕνα κρεβάτι, παράθυρο βορινό, τοῖχοι πανύψηλοι, 4 μέτρα ὕψος, ἕνα γραφεῖο, εἴκοσι εἰκόνες ρώσικες, καντήλι, κομποσκοίνι, θυμιατήρι, πετραχήλι, φάρμακα πάνω στὸ γραφεῖο καὶ βιβλία. Ἦταν ἕνα μικρὸ καλογερικὸ κελὶ μέσα στὴν ταραχὴ 70 τροφίμων τοῦ ψυχιατρείου. Ἐκεῖ ἄρχισε ἡ ἀποκάλυψη τῆς χάρης τοῦ Θεοῦ. Τὸ ὄνομα Νικόλαος, ὀρθόδοξος ἱερέας τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀμερικῆς, καθηγητὴς τοῦ Χάρβαρντ, στὴν ἕδρα τῶν Παλαμικῶν σπουδῶν καὶ ποιμαντικῆς ψυχολογίας! Χάρβαρντ, στὸ μεγαλύτερο πανεπιστημιακὸ ἵδρυμα τῆς Ἀμερικῆς καὶ τώρα τρόφιμος τῆς ψυχιατρικῆς πτέρυγας τοῦ Δαφνιοῦ στὸ τμῆμα ἀποτοξινώσεως; Ἡ διαφορά εἶναι ἰλιγγιώδης. - Πάτερ; Πῶς φτάσατε ἐδῶ; - Ἤμασταν μία παρέα φίλοι ποὺ τελειώσαμε τὴ σχολὴ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στὴ Βοστώνη. Παντρευτήκαμε, κάναμε παιδιὰ καὶ γίναμε ἱερεῖς. Ὁ καλύτερος ὅλων μας πρὶν περίπου δέκα χρόνια πέθανε αἰφνίδια. Τὸν κηδεύσαμε καὶ γυρίσαμε στὰ σπίτια μας. Τότε μὲ κατέλαβε ἕνα πνεῦμα λύπης καὶ ἀπὸ τότε ἄρχισα νὰ πίνω. Τέλος πάντων σὲ λίγο καιρὸ ἤμουν ἐξαρτημένος ἀπὸ τὸ ποτό ἐὰν δὲν ἔπινα, ἔτρεμα. Δὲν μποροῦσα νὰ διευθετήσω τὰ θέματά μου. Στὴν ἀρχὴ τὸ ἔκρυβα ἀπὸ τὴν γυναίκα μου καὶ τὰ παιδιά μου, δὲν μεθοῦσα ἀλλὰ ἔπινα, ἤμουν μὲ ἕνα ποτήρι στὸ χέρι. Πειράχτηκε τὸ ἥπαρ μου. Κι ὅμως, ὅλο τὸ θέμα ἦταν μία πρόκληση γιὰ τὴν ἰατρική μου γνώση. Τίποτα ἀπὸ τὰ παραπάνω δὲν συμβάδιζε μὲ τὴν νηφαλιότητα τοῦ ἀνδρός, μὲ τὴν ἀρχοντιά του καὶ τὴν ἔλλειψη νευρικότητας. Εἶχε ἔρθει ἡ ὥρα νὰ φύγουμε. Τοῦ ζήτησα νὰ τοῦ φέρω κάτι - 20 -