Επωνυμία Εταιρείας Επωνυμία όνομα Εντολέα Σκοπός δημοσκόπησης Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά δείγματος Μέγεθος δείγματος/ γεωγραφική κάλυψη ΚΑΠΑ RESEARCH A.E. ΑΡ. ΜΗΤΡ : 5 ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΑΘΗΝΩΝ - ΕΒΕΑ Έρευνα σε επιχειρήσεις σχετικά με την οικονομική κρίση Έρευνα σε Επιχειρήσεις 635 Επιχειρήσεις Χρονικό διάστημα συλλογής στοιχείων Από 11 έως 26 Μαρτίου 2009 Μέθοδος δειγματοληψίας Μέθοδος συλλογής στοιχείων ΗΚΑΠΑRESEARCH Β. Σοφίας 7 α, 10674, Αθήνα +30 210 3621900 http://www.kapa-research.com info@kapa-research.com Τυχαία δειγματοληψία σε επιχειρήσεις Η συλλογή των στοιχείων έγινε με τηλεφωνικές συνεντεύξεις βάσει ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου Είναι μέλος της ESOMAR και του ΣΕΔΕΑ και τηρεί τους κώδικες δεοντολογίας για τη διεξαγωγή και δημοσιοποίηση ερευνών κοινής γνώμης.
Βασικά ευρύματα έρευνας 3 στις 4 ελληνικές επιχειρήσεις θεωρούν απαραίτητο για τη λειτουργία τους τον τραπεζικό δανεισμό. Οι ανάγκες για κεφάλαια κίνηση είναι αυτές που αναδεικνύονται ως ένα από τα πλέον αναγκαία τραπεζικά προϊόντα ώστε να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να ανταπεξέλθουν αυτή τη περίοδο έντονης κάμψης στην αγορά και ύφεσης. Από τις μισές περίπου ελληνικές επιχειρήσεις που έχουν αναζητήσει κεφάλαια στις τράπεζες το τελευταίο εξάμηνο (ανεξαρτήτως του ΤΜΠΜΕ) μόλις στο 41% εγκριθηκε κάποια χρηματοδότηση κάνοντας το πλαίσιο λειτουργίας του ¼ περίπου των επιχειρήσεων ασφυκτικό. 6 στους 10 επιχειρηματίες υποστηρίζουν πως στον τραπεζικό κλάδο δεν λειτουργεί ουσιαστικά το τελευταίο εξάμηνο ο υγιής ανταγωνισμός κάνοντας ακόμη δυσκολότερη τη κατάσταση για τις μεσαίες και μικρότερες επιχειρήσεις. Το 81% των επιχειρηματιών υποστηρίζει πως οι τράπεζες ουσιαστικά κάνουν από δύσκολο έως αδύνατο τον τραπεζικό δανεισμό στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, αυτές δηλαδή που έχουν σήμερα περισσότερη ανάγκη από δανειακή στήριξη ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στην κρίση, αφού όπως τονίζουν θέτουν δυσμενέστερους όρους για την χρηματοδότησή τους.
Βασικά ευρύματα έρευνας Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις το 19% των επιχειρήσεων θεωρεί εύκολο τον τραπεζικό δανεισμό σήμερα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό τον Μάϊο του 2007 ήταν περίπου 60%. Ως αποτέλεσμα της περιοριστικής πολιτικής των τραπεζών, ενώ το ποσοστό των επιχειρήσεων που είναι δανεισμένες για πάγια έχει αυξηθεί σε σχέση με το 2007, το ποσοστό όσων δανείζονται κεφάλαια κίνησης έχει μειωθεί οδηγώντας ενά σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων στα πρόθυρα της διακοπής της δραστηριότητάς τους. Τα παραπάνω στοιχεία σε συνδυασμό με τα προβλήματα μείωσης της ζήτησης στην αγορά έχουν οδηγήσει χιλιάδες επιχειρήσεις σε δυσχερή θέση. 176.000 επιχειρήσεις αδυνατούν ήδη να εξυπηρετήσεουν τον δανεισμό τους ενώ άλλες 153.000 εκτιμούν ότι θα βρεούν σε αντίστοιχη αδυναμία τους επόμενους μήνες.
Βασικά ευρύματα έρευνας Η ραγδαία αύξηση του ποσοστού των επιχειρήσεων που γνωρίζουν το ΤΕΜΠΤΕ και τις δυνατότητες που αυτό παρέχει είναι ένα σαφέστατος δείκτης ότι το πρόβλημα της ενίσχυσης μια επιχείρησης με κεφάλαια την ώρα της κρίσης είναι ζήτημα ζωής για την επιχείρηση αλλά και δείκτης ότι η πρωτοβουλία αυτή της κυβέρνησης είναι σε σωστή κατεύθυνση. Παρόλα αυτά οι ρυθμοί άντλησης κεφαλαίων μέσω του ΤΕΜΠΜΕ είναι ακόμη χαμηλοί. Περίπου 2% των επιχειρήσεων έχει χρηματοδοτηθεί ήδη μέσω ΤΕΜΠΜΕ ενώ ένα 7% περίπου αναμένει έγκριση της αίτησής του. Είναι προφανές ότι στο πεδίο αυτό απαιτείται περαιτέρω απλούστευση της διαδικασίας ώστε να ανασάνει η αγορά, κάτι που ζητά και το 60% των επιχειρήσεων που έχουν υποβάλει αίτηση στο ΤΕΜΠΜΕ
Θεωρείτε τον τραπεζικό δανεισμό κάτι απαραίτητο για την επιχειρηματική σας δραστηριότητα, προκειμένου να ανταπεξέλθετε στις συνέπειες που έχει η οικονομική κρίση στη λειτουργία της αγοράς ; Μάλλον Όχι 15,8% Σίγουρα Όχι 10,3% ΔΓ/ΔΑ 1,9% Σίγουρα Ναι 43,8% Μάλλον Ναι 28,2%
Ποιο ή ποια είδη δανείων έχει περισσότερο ανάγκη η επιχείρησή σας ; Ναι Όχι ΔΓ/ΔΑ Κεφάλαιο κίνησης 80,2 15,3 4,5 Δάνειο για αγορά παγίων 34,8 56,3 8,8 Leasing 24,8 64,3 10,9 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Πόσο εύκολο θεωρείτε τον τραπεζικό δανεισμό για την επιχείρησή σας στις μέρες μας; ΔΓ/ΔΑ 0,9% Πολύ εύκολο 3,8% Αρκετά εύκολο 16,1% Καθόλου εύκολο 57,6% Λίγο εύκολο 21,5%
Πόσο εύκολο θεωρείτε τον τραπεζικό δανεισμό για την επιχείρησή σας στις μέρες μας; 50 Μάιος 2007 Μάρτιος 2009 57,6 45 40 37,5 35 30 25 20 22,0 16,1 18,7 21,5 16,7 15 10 5 3,8 5,1 0,9 0 Πολύ εύκολο Αρκετά εύκολο Λίγο εύκολο Καθόλου εύκολο ΔΓ/ΔΑ
Ανεξάρτητα από το ΤΕΜΠΜΕ και τις εγγυήσεις που παρέχει, έχετε κάνει αίτηση τους τελευταίους 6 μήνες (από τον Σεπτέμβριο και μετά) σε κάποια Τράπεζα προκειμένου να πάρετε δάνειο για ; Ναι Όχι ΔΓ/ΔΑ Κεφάλαιο κίνησης 39,9 56,9 3,2 Αγορά παγίων 13,8 82,6 3,6 Leasing 3,6 91,7 4,6 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Πριν κάνετε αίτηση στην Τράπεζα προκειμένου να δανειστείτε, πραγματοποιήσατε έρευνα αγοράς ; (Έως 3 επιλογές) Ναι, απευθύνθηκα στις μεγαλύτερες τράπεζες 30,2 Ναι, επισκέφθηκα καταστήματα πολλών τραπεζών 27,8 Όχι, απευθύνθηκα μόνο στην τράπεζα με την οποία συνεργάζομαι 23,0 Όχι, απλά διαπραγματεύτηκα καλύτερους όρους με την τράπεζα την οποία συνεργάζομαι 18,4 Ναι, συμβουλεύτηκα τον οικονομικό διευθυντή / λογιστή 12,1 Ναι, συμβουλεύτηκα φίλους/ γνωστούς 7,3 Ναι, ενημερώθηκα μέσω των διαφημίσεων των τραπεζών 1,5 ΔΓ/ΔΑ 8,5 0 5 10 15 20 25 30 35
Η τράπεζα ή οι Τράπεζες τις οποίες επισκεφθήκατε προκειμένου να κάνετε αίτηση για να πάρετε δάνειο, σας παρείχαν πλήρη ενημέρωση σχετικά με : Ναι όλες + Ναι μερικές Ναι, πολύ λίγες + Όχι καμία ΔΓ/ΔΑ Τις απαιτούμενες διαδικασίες και δικαιολογητικά 75,0 19,0 6,0 Το χρονοδιάγραμμα εξέλιξης του δανείου 51,5 40,6 7,9 Τον τρόπο που διαμορφώνονται τα επιτόκια (Euribor, EKT) Τα έξοδα του δανείου (προέγκριση φακέλου, ασφαλιστικές καλύψεις, κλείσιμο φακέλου, κλπ.) 48,0 43,6 8,4 47,1 44,8 8,1 Τυχόν προβλεπόμενες διακυμάνσεις επιτοκίων 38,4 51,4 10,2 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Ποια ήταν τα κριτήρια βάση των οποίων επιλέξατε τελικά τον τραπεζικό οργανισμό στον οποίο κάνατε την αίτηση για να δανειστείτε ; (Έως 3 επιλογές) Ευνοϊκά επιτόκια 47,8 Λιγότερες εξασφαλίσεις Άρνηση άλλων τραπεζών να δανειοδοτήσουν την επιχείρησή σας Χρόνος αποπληρωμής Τρόπος καταβολής δόσεων 18,5 18,2 29,0 27,6 Περίοδος χάριτος για την έναρξη της αποπληρωμής 7,4 Μειωμένα έξοδα φακέλου Επιστροφή τόκων σε περίπτωση συνεπούς καταβολής των δόσεων Άλλο ΔΓ/ΔΑ 5,4 4,0 7,7 10,1 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Το αίτημά σας αυτό έχει εγκριθεί από την τράπεζα στην οποία το υποβάλατε ; ΔΓ/ΔΑ 7,4% Όχι, ακόμη βρίσκεται σε διαδικασία εξέτασης του φακέλου 26,4% Ναι, εγκρίθηκε 41,5% Όχι απορρίφθηκε 24,8%
Εσείς προσωπικά έχετε διαπιστώσει ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζικών οργανισμώνείναι ουσιαστικός και υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στα προσφερόμενα επιτόκια, όρους δανεισμού, χρόνο αποπληρωμής, κλπ. από Τράπεζα σε Τράπεζα ; Όχι, ο ανταγωνισμός δεν είναι ουσιαστικός και δεν υπάρχει καμία διαφοροποίηση επί της ουσίας 58,5 Ναι, είναι ουσιαστικός, αλλά υπάρχουν μικρές διαφοροποιήσεις από τράπεζα σε τράπεζα 29,5 Ναι, είναι ουσιαστικός και υπάρχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις από τράπεζα σε τράπεζα 10,1 ΔΓ/ΔΑ 2,0 0 10 20 30 40 50 60
Θεωρείτε ότι, οι τράπεζες, προκειμένου για τη χορήγηση δανείου, αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις από ότι τις μεγάλες επιχειρήσεις; Ναι, τις αντιμετωπίζουν με δυσμενέστερους όρους 80,9 Ναι, τις αντιμετωπίζουν με ευνοϊκότερους όρους 6,5 Όχι, τις αντιμετωπίζουν ακριβώς με τους ίδιους όρους 3,6 ΔΓ/ΔΑ 9,0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
Θεωρείτε ότι, οι τράπεζες, προκειμένου για τη χορήγηση δανείου, αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις από ότι τις μεγάλες επιχειρήσεις; 100 Μάιος 2007 Μάρτιος 2009 90 80 76,3 80,9 70 60 50 40 30 20 10 3,9 6,5 10,6 3,6 9,3 9 0 Ναι, τις αντιμετωπίζουν με δυσμενέστερους όρους Ναι, τις αντιμετωπίζουν με ευνοϊκότερους όρους Όχι, τις αντιμετωπίζουν ακριβώς με τους ίδιους όρους ΔΓ/ΔΑ
Αν οι Τράπεζες αντιμετωπίζουν δυσμενέστερα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε τι συνίσταται αυτό; Περισσότερες εξασφαλίσεις 40,9 Αποφυγή έγκρισης δανείου 25,2 Υψηλότερο επιτόκιο 19,0 Υψηλότερες επιβαρύνσεις 9,0 Άλλο 0,5 ΔΓ/ΔΑ 5,5 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
Σήμερα η επιχείρησή σας έχει κάποια δάνεια που τρέχουν ; Ναι Όχι ΔΓ/ΔΑ Για κεφάλαιο κίνησης 62,6 35,3 2,0 Για αγορά παγίων 39,6 58,6 1,8 Για Leasing 22,1 75,7 2,2 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Σήμερα η επιχείρησή σας έχει κάποια δάνεια που τρέχουν ; 100 Μάιος 2007 Μάρτιος 2009 90 80 70 69,9 62,6 60 50 39,6 40 30 26,9 15,7 22,1 20 10 0 Για κεφάλαιο κίνησης Για αγορά παγίων Για Leasing
Τα δάνεια που αναφέρατε ότι τρέχουν, τι διάρκεια αποπληρωμής έχουν ; Λιγότερο από 5 χρόνια 44,5 5 έως 10 χρόνια 28,0 11 έως 15 χρόνια 14,4 15 χρόνια και πάνω 8,2 ΔΓ/ΔΑ 4,9 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
Αντιμετωπίζετε κάποια δυσκολία ή προβλέπετε ότι θα αντιμετωπίσετε κάποια δυσκολία τα επόμενα χρόνια προκειμένου να ανταποκριθείτε στην εξυπηρέτηση του δανείου σας; Ναι, αντιμετωπίζω ήδη πρόβλημα 21,5 Όχι, δεν αντιμετωπίζω σήμερα, αλλά σίγουρα θα αντιμετωπίσω στο μέλλον 18,8 Όχι, δεν αντιμετωπίζω σήμερα, αλλά μάλλον θα αντιμετωπίσω στο μέλλον 30,0 Όχι, δεν πρόκειται να αντιμετωπίσω κανένα πρόβλημα στην εξυπηρέτηση του δανείου 23,5 ΔΓ/ΔΑ 6,3 0 5 10 15 20 25 30
Αδυναμία εξυπηρέτησης δανεισμού : Αδυνατούν ήδη να εξυπηρετήσουν το δανεισμό 175.678 Φοβούνται ότι θα αντιμετωπίσουν τέτοιο πρόβλημα στο άμεσο μέλλον 153.718 140.000 145.000 150.000 155.000 160.000 165.000 170.000 175.000 180.000
Και πως σκοπεύετε να διαχειριστείτε αυτή σας τη δυσκολία; Θα ζητήσω από την Τράπεζα να με διευκολύνει, επαναδιαπραγματευόμενος τους όρους αποπληρωμής 46,6 Θα ζητήσω νέο δάνειο, προκειμένου να εξυπηρετήσω το υφιστάμενο 22,5 Αλλιώς 7,6 ΔΓ/ΔΑ 23,3 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Ο θεσμός του Τειρεσία πιστεύετε ότι δημιουργεί προβλήματα στις τραπεζικές συναλλαγές και στην προσπάθεια εκταμίευσης επιχειρηματικών δανείων; Καθόλου 20,6% ΔΓ/ΔΑ 4,3% Πολύ 35,3% Λίγο 16,3% Αρκετά 23,5%
Ο θεσμός του Τειρεσία πιστεύετε ότι δημιουργεί προβλήματα στις τραπεζικές συναλλαγές και στην προσπάθεια εκταμίευσης επιχειρηματικών δανείων; 100 Μάιος 2007 Μάρτιος 2009 90 80 70 60 58,8 54,7 50 40 39,0 36,9 30 20 10 6,4 4,3 0 Πολύ & Αρκετά Λίγο & Καθόλου ΔΓ/ΔΑ
Θεωρείτε ότι, το μπλοκ επιταγών είναι κάτι χρήσιμο και απαραίτητο στη λειτουργία της επιχείρησή σας ; Όχι 19,7% ΔΓ/ΔΑ 1,9% Ναι 78,4%
Πιστεύετε ότι, οι μεταχρονολογημένες επιταγές είναι χρήσιμες για τη γενικότερη λειτουργία τις αγοράς ; Όχι 16,5% ΔΓ/ΔΑ 1,4% Ναι 43,9% Μάλλον όχι 15,9% Μάλλον ναι 22,3%
Γνωρίζετε το Ταμείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων (ΤΕΜΠΜΕ) και τα προγράμματα εγγύησης δανείων που έχει αναπτύξει ; Ναι, κάτι έχω ακούσει 14,2% Όχι, δεν το γνωρίζω 5,7% Ναι το γνωρίζω καλά 80,2%
Γνωρίζουν το ΤΕΜΠΜΕ : Μάιος 2007 Μάρτιος 2009 100 90 80 80,2 72,2 70 60 50 40 30 27,8 19,8 20 10 0 Ναι το γνωρίζω καλά Κάτι έχω ακούσει - Όχι, δεν το γνωρίζω
Εσείς προσωπικά έχετε κάνει αίτηση στο ΤΕΜΠΜΕ, προκειμένου να εγγυηθεί κάποιο δάνειό σας ; Έχει εγκριθεί η αίτησή μου 1,9 Ναι έχω υποβάλει αίτηση και περιμένω έγκριση 6,9 Έχω ρωτήσει για τις προϋποθέσεις 28,4 Έχω ρωτήσει αλλά δεν έχω τις προϋποθέσεις 10,4 Δεν έχω ρωτήσει γιατί δεν είμαι επιλέξιμη επιχείρηση 24,1 Δεν γνωρίζω τι είναι το ΤΕΜΠΜΕ 3,2 Όχι, γιατί δεν το χρειάζομαι 21,5 ΔΓ/ΔΑ 3,6 0 5 10 15 20 25 30
Σε ποιο ή ποια προγράμματα του ΤΕΜΠΜΕ κάνατε αίτηση, προκειμένου να σας εγγυηθεί κάποιο δάνειο ; ΒΑΣΗ ΟΣΟΙ ΥΠΕΒΑΛΑΝ ΑΙΤΗΣΗ Εγγύηση και Επιδότηση Επιτοκίου Δανείων Κεφαλαίου Κίνησης Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων Εγγυοδοσία για Πολύ Μικρές Επιχειρήσεις Επιδότηση κόστους δανεισμού και χρηματοδοτικής μίσθωσης των Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων Εγγυοδοσία για Μικρές Επιχειρήσεις 7,6 11,6 10,6 67,4 Εγγυοδοσία μικροδανείων Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων Εγγυοδοσία για την ίδρυση μικρών ή την ανάπτυξη νέων Μικρών Επιχειρήσεων Εγγυοδοσία για εξαγορές, συγχωνεύσεις, μεταβιβάσεις, Μικρών Επιχειρήσεων Εγγυοδοσία χρηματοδοτικής μίσθωσης (LEASING) Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων 3,3 1,0 1,0 1,0 ΔΓ/ΔΑ 10,6 0 10 20 30 40 50 60
Πόσο χρονοβόρος ήταν για την επιχείρησή σας η διαδικασία έγκρισης του δανείου; ΒΑΣΗ ΟΣΟΙ ΥΠΕΒΑΛΑΝ ΑΙΤΗΣΗ ΔΓ/ΔΑ 30,0% Πολύ 22,2% Καθόλου 6,1% Λίγο 15,4% Αρκετά 26,4%