Συστήματα Πορφυρικού Χαλκού (Cu) και Κοιτάσματα Cu±Au±Mo Πορφυρικού τύπου

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑΣ Συστήματα Πορφυρικού Χαλκού (Cu) και Κοιτάσματα Cu±Au±Mo Πορφυρικού τύπου Sillitoe RH (2010) ECON GEOL 105:3 41 Στέφανος Κίλιας, Αναπλ. Καθηγητής 1

Το μέλλον της έρευνας εντοπισμού για κοιτάσματα Πορφυρικού και Επιθερμικού τύπου Richard H. Sillitoe Χρειαζόμαστε: Νέες γεωλογικές ιδέες/έννοιες Χαρακτηριστικά γνωρίσματα περιφερειακών εκδηλώσεων κρυμμένων ( τυφλών ) και εν δυνάμει βαθέων μεταλλοφόρων σωμάτων Νέες σημαντικές τεχνολογικές ανακαλύψεις Σωστά εκπαιδευμένο προσωπικό με κίνητρο και ενθουσιασμό για να κάνει τη δουλειά! Rio Tinto, 2008 Κατά τα τελευταία 40 χρόνια έγιναν μεγάλες πρόοδοι στην κατανόηση του επιθερμικού πορφυρικού περιβάλλοντος. Τα επόμενα 20 χρόνια αναμένεται να φέρουν ακόμη μεγαλύτερες προόδους, εάν θέλουμε να ικανοποιήσουμε την αυξανόμενη ζήτηση για χαλκό, χρυσό και άργυρο και γενικά κοινωνικές προσδοκίες. 2 Πάντα μέσα σε αυξανόμενα αυστηρούς περιβαλλοντικούς και τοπικούς περιορισμούς

Συστήματα Πορφυρικού Χαλκού (Cu) και Κοιτάσματα Cu ±Au±Mo Πορφυρικού τύπου Συστήματα Πορφυρικού Cu {Porphyry Cu Systems} ορίζονται σαν εκτεταμένοι όγκοι (10 100 km 3 ) υδροθερμικά εξαλλοιωμένων πετρωμάτων που έχουν στο κέντρο Κοιτάσματα Cu ±Au±Mo Πορφυρικού τύπου {Porphyry Cu ±Au ±Mo deposits} Tα πετρώματα αυτά μπορεί ακόμη να περιέχουν κοιτάσματα βασικών και πολυτίμων μετάλλων: τύπου Σκαρν (skarn) Συμπαγών Θειούχων Μεταλλευμάτων από αντικατάσταση ανθρακικών πετρωμάτων (carbonate replacement / chimney manto) διάσπαρτα μεταλλικά κοιτάσματα που φιλοξενούνται σε Ιζήματα (sediment hosted) κοιτάσματα Επιθερμικού τύπου κατηγορίας Υψηλής και Ενδιάμεσης Θείωσης (Σουλφιδίωσης) (high and intermediate sulfidation epithermal) 3

ΣΕ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΜΟΝΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΟΡΦΥΡΙΚΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥΣ ΤΥΠΟΥΣ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΑΠΕΙΚΟΝΟΖΟΝΤΑΙ Sillitoe RH (2010) ECON GEOL 105:3 41 Ανατομία ενός τηλεσκοπικού(βλ. ΟΡΙΣΜΟΙ) Συστήματος Πορφυρικού Χαλκού Χωρική σχέση ενός κεντρικά τοποθετημένου Κοιτάσματος Cu ± Au ± Mo Πορφυρικού Τύπου {Porphyry Cu ± Au ± Mo} που φιλοξενείται από σύνθετο μαγματικo πορφυριτικό σώμα {PORPHYRY STOCK}, και γειτονικά πετρώματα, ΜΕ: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΑ (1) Κοιτάσματα τύπου Σκαρν (Skarn)( Μακρινά/Distal και Εγγύτατα/Proximal ), (2) Κοιτάσματα συμπαγών θειούχων μεταλλευμάτων από αντικατάσταση ανθρακικών πετρωμάτων {carbonatereplacement(manto)}, (3) Μακρινά διάσπαρτα κοιτάσματα σε ιζήματα {sediment hosted(distaldisseminated)}, [ΠΡΟΣΟΧΗ: (1), (2), και (3) φιλοξενούνται από ανθρακικές λιθολογίες], κ (4) (Υπο)Επιθερμικές (subepithermal) φλέβες σε μη ανθρακικά πετρώματα,και, ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΑ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΑ (5) Κοιτάσματα Επιθερμικού τύπου, κατηγορίας Υψηλής και Ενδιάμεσης Θείωσης που φιλοξενούνται μέσα στο, και πλευρικά από το, ηφαιστειακό περιβάλλον του Καλύμματος Προχωρημένης Αργιλικής{ΚΠΑΕ} Εξαλλοίωσης(Lithocap). Λεζάντα:(ΑΡΙΣΤΕΡΑ) χρονική αλληλουχία σχηματισμού των διαφόρων τύπων πετρωμάτων. πορφυριτικό σώμα είναι παλαιότερο του MAAR DIATREME COMPLEX(βλ. ΟΡΙΣΜΟΙ), το οποίο επικαλύπτει την ανάπτυξη του ΚΠΑΕ και του 4 Φρεατομαγματικού Λατυποπαγούς (βλ. ΟΡΙΣΜΟΙ)

Κοιτάσματα Cu±Au±Mo Πορφυρικού τύπου Μαγματικά υδροθερμικά κοιτάσματα με ορυκτά σουλφίδια και οξείδια μετάλλων ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΣΕ ΜΕΓΕΘΟΣ ΚΑΙ ΧΑΜΗΛΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 5

Κοιτάσματα Cu±Au±Mo Πορφυρικού τύπου Οικονομικά η πιο σημαντική τάξη κοιτασμάτων, που αντιπροσωπεύεται από ένα φάσμα μεταλλικών κοιτασμάτων μη σιδηρούχων πρώτων ύλών {Cu, Mo, Re, Au, Ag, Sn, W, In, Pt, Pd and Se) Τυπικά ΥΠΟΓΕΝΕΤΙΚΑ κοιτάσματα πορφυρικού Cu: (0.5 έως 1.5 %Cu, <0.01 έως 0.04 %Mo, and 0.0 έως 1.5 g/t Au, λίγα κοιτάσματα Au only : 0.9 έως 1.5 g/t και λίγο Cu (<0.1 %). ~3/4 της παγκόσμιας παραγωγής Cu, ½ του Mo, ~1/5 του Au, το περισσότερο Re, and λιγότερα Ag, Pd, Te, Se, Bi, Zn, και Pb). Η μεγαλύτερη γνωστή εκμεταλλεύσιμη συγκέντρωση Cu (203 Mt Cu: Los Bronces Río Blanco, central Chile) και Mo (2.5 Mt Mo: El Teniente, central Chile), και η δεύτερη μεγαλύτερη Au (129 Moz Au: Grasberg(± Au skarn), Indonesia), είναι Πορφυρικού τύπου. Κυρίως Καινοζωική ηλικία Συστήματα Πορφυρικού Cu δημιουργήθηκαν σε όλο τον πλανήτη από τον Αρχαϊκό Αιώνα ΩΣΤΟΣΟ τα περισσότερα διατηρημένα κοιτάσματα είναι Μέσο Καινοζωικής ηλικίας, πιθανώς επειδή τα νεώτερα ηφαιστειακά πεδία είναι και τα λιγότερο διαβρωμένα Πολύ καλά προσδιορισμένες ΜΕΤΑΛΛΟΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΕΠΟΧΕΣ (βλ. ΟΡΙΣΜΟΙ){10 έως20 ΕΚΑΤΟΜ. ΧΡΟΝΙΑ} Υπάρχουν πολύ σημαντικά οικονομικά αποτελέσματα ΥΠΕΡΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ και ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΎ σε συστήματα πορφυρικού χαλκου 6

Κοιτάσματα Cu ±Au±Mo Πορφυρικού τύπου Το πλούσιο σε Cu τμήμα του φάσματος των κοιτασμάτων πορφυρικού τύπου παραμένει το πιο σημαντικό σήμερα, ΟΜΩΣ Mo, Au, W, Sn αποτελούν σημαντικά ΠΑΡΑΠΡΟΙΟΝΤΑ, και σε ορισμένα κοιτάσματα είναι η κύρια πρώτη ύλη Cu (±Au, Mo, Ag, Re, PGE) Cu Mo (±Au, Ag) Cu Mo Au (±Ag) Cu Au (±Ag, PGE) Au (±Ag, Cu, Mo) Mo (±W, Sn) W Mo (±Bi, Sn) Sn (±W, Mo, Ag, Bi, Cu, Zn, In) Sn Ag (±W, Cu, Zn, Mo, Bi) Ag (±Au, Zn, Pb) 7

Bingham Cu Au Mo, Utahτο κλασσικό μεταλλείο πορφυρικού Cu και η μεγαλύτερη εκσκαφή στη Γη 4 km πλάτος και 1 km βάθος. Παραγωγή 2004, 45.7Mt μεταλλεύματος με 0.63% Cu, 0.033% Mo, 0.29 g/t Au and 3.04 g/t Ag 8

Τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα χρυσού στο κόσμο! Grasberg porphyry Cu Au, Indonesia Αποτελεί μία απίστευτη ανακάλυψη, αποθέματα 2.2 Gt(δισ. Τόνοι) μεταλλεύματος, που θα πάρει τουλάχιστον 50 χρόνια εκμετάλλευσης! 9

Grasberg Cu Au Deposit, Papua, Indonesia Pollard et al (2005) ECON GEOL 100:1005 10020 Βεβαιωμένα και Πιθανά αποθέματα κοιτασμάτων Cu Au πορφυρικού τύπου στην επαρχία Grasberg Ertsberg 10

Río Blanco Los Bronces Cu Mo http://www.anglochile.cl/en/noticias/listado_noticias.php Sillitoe RH (2010) ECON GEOL 105:3 41 Το κοίτασμα Cu Mo Río Blanco Los Bronces, Chile έχει αποθέματα >7.2 Gt(ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΤΟΝΟΙ!) υπογενετικών σουλφιδίων με μέση περιεκτικότητα 0.82 %Cu[cut off grade:0.5 %Cu](CODELCO Andina División). Mo>> 8 Χ 10 5 t Παράδειγμα κοιτάσματος Πορφυρικού Cu Μο{Los Bronces Río Blanco} που : (i) απαντάται ΜΕΣΑ στον πρόδρομο πλουτωνίτη {San Francisco batholith}, και (ιι) το μετάλλευμα φιλοξενείται κυρίως μέσα σε 11 breccia(hydrothermal breccias)

Εl Teniente porphyry Cu-Mo deposit, central Andes, Chile El Teniente, ιδιοκτήτης δημόσια εταιρία της Χιλής CODELCO, είναι το μεγαλύτερο υπόγειο μεταλλείο χαλκού στον κόσμο. Περιέχει αποθέματα 12.4 δισεκατομμύρια τόνους(gt) με 0.62 % Cu ( 94.4 εκατομμύρια τόνοι(mt) καθαρού Cu), και 7.8 Gt με 0.018 % Mo (1.4 Mt καθαρού Mo){Νεώτερα στοιχεία: 2.5 Mt καθαρού Mo} 12

Cerro Verde porphyry Cu Mo, Peru 1Gt, 0.51% Cu Εγκαταστάσεις εμπλουτισμού 13

Παγκόσμιος χάρτης με τις θέσεις Συστημάτων Πορφυρικού Χαλκού 15/100,000 km 2 Sillitoe RH (2010) ECON GEOL 105:3 41 Παγκόσμιες Ανωμαλίες Cu [ Β. Χιλή Ν. Περού]] Au[B. Περού] Cu, Au[Βαλκάνια] Sillitoe RH (2010) ECON GEOL 105:3 41 Συστήματα Πορφυρικού Cu κατανέμονται σε ΣΧΕΔΟΝ ΕΥΘΕΙΕΣ ΖΩΝΕΣ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟΜΑΓΜΑΤΙΚΑ ΤΟΞΑ, ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΜΕ ΟΡΟΓΕΝΕΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (10 ες, 100 ες, ή 1000 ες km μήκος), KAI ΑΠΑΝΤΩΝΤΑΙ ΕΙΤΕ ΣΕ ΟΜΑΔΕΣ Ή ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣMENA ΑΝΔΕΙΣ, Ν. ΑΜΕΡΙΚΗ 14 Η Ζώνη Apuseni Banat Timok Srednogorie στην Ρουμανία, Σερβία και Βουλγαρία

ΜΕΤΑΛΛΟΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ, ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΧΙΕΣ ΤΟΥ ΒΑΛΚΑΝΟ ΚΑΡΠΑΘΙΚΟΥ ΤΟΞΟΥ Σε επίπεδο περιφέρειας τα Πορφυρικά Συστήματα Cu (± άλλοι τύποι κοιτασμάτων) απαντούν σε ομάδες η σε γραμμική κατανομή [5 έως 30 km]. Kατανομή τριών Μεταλλογενετικών Ζωνών Κρητιδικό σήμερα Ανωτ. Κρητιδικό Ζώνη Apuseni Banat Timok Srednogorie Ηώκαινο Ολιγόκαινο ΣερβομακΕδονική Ροδοπική Ζώνη Νεογενές Alpine Inner Carpathian Παράδειγμα χωρικής και χρονικής σύμπτωσης ανάμεσα σε Μεταλλογενετικές Ζώνες/Ηφαιστειομαγματικά Τόξα με Συστήματα Πορφυρικού Cu(±Επιθερμικού Au) και Ρηξιγενείς Ζώνες(Suture Zones) εντός των Τόξων Mineral Deposits Cu deposit Gold deposit Magmatic arcs Active Neogene Eocene-Oligocene Upper Cretaceous Suture zones Active Neogene Cretaceous Oligocene Active transform faults Milos SAVA 15

Γεωτεκτονικό περιβάλλον κοιτασμάτων Πορφυρικού τύπου Συγκλίνοντα περιθώρια λιθοσφαιρικών πλακών Μαγματικά τόξα Τεκτονικό περιβάλλον: μέτριος εφελκυσμός, oblique slip(ολίσθηση κατά παράταξη και κλίση του επιπέδου του ρήγματος), συμπίεση Αμιγώς εφελκυστικά περιβάλλοντα με τυπική δυαδική βασαλτική ρυολιθική ηφαιστειομαγματική δραση ΔΕΝ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ /ΚΟΙΤΑΣΜΑΤA ΠΟΡΦΥΡΙΚΟΥ ΧΑΛΚΟΥ Hagemann and Brown (2000) REV ECONOMIC GEOLOGY VOL 13

Κοιτάσματα Cu ±Au±Mo Πορφυρικού τύπου H χωρική, χρονική και γενετική σχέση Πλουτωνιτών και Πορφυρικών Συστημάτων Οι πλουτωνίτες μπορεί να προκαλέσουν την έκχυση ηφαιστειακών πετρωμάτων, ΑΛΛΑ ΓΕΝΙΚΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΚΟΥ ΧΑΛΚΟΥ }<1.5-2 m.y. Sillitoe RH (2010) ECONOMIC GEOLOGY 105: 3 41 Χωρικές σχέσεις μεταξύ Διεισδύσεων Πορφυρικού Χαλκού[porphyry Cu stock], υποκείμενων πλουτωνιτών[μητρικός πλουτωνίτης (Parental pluton), Σύνθετος πρόδρομος πλουτωνίτης (Composite precursor pluton)], υπερκείμενων συν μαγματικών ηφαιστειακών πετρωμάτων[comagmatic volcanic rocks ], και του Καλύμματος Προχωρημένης Αργιλικής Εξαλλοίωσης{ΚΠΑΕ}[lithocap]. Ο πρόδρομος πλουτωνίτης είναι πολυφασικός(πολλές Φάσεις Κρυστάλλωσης),ΙΣΟΚΟΚΚΩΔΗΣ, διοριτικής έως γρανιτικής σύστασης βαθόλιθος. Ο μητρικός πλουτωνίτης απεικονίζεται σαν ένα μαγματικό σώμα μέσα στο οποίο οι συγκεντρικές στικτές γραμμές καταγράφουν την προς τα μέσα προοδευτική κρυστάλλωση. Οι διεισδύσεις που σχετίζονται με Πορφυρικό Cu περιλαμβάνουν πολλαπλές φάσεις οι οποίες τοποθετήθηκαν αμέσως πριν [Πρώιμη(early)], κατά την διάρκεια [intermineral], προς το τέλος [late mineral], και μετα [postmineral], τα στάδια ανάπτυξης υδροθερμικών εξαλλοιώσεων και μεταλλοφορίας Cu ±Au±Mo ΠΟΡΦΥΡΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ, και προέρχονται από διαδοχικά μεγαλύτερα βάθη μέσα στο προοδευτικά κρυσταλλώμενο μητρικό μαγματικό θάλαμο. Η ηφαιστειακή ακολουθία συνιστά stratovolcano ή ηφαιστειακό δόμο. Το κάλυμμα lithocap αναπτύσσεται στα ηφαιστειακά πετρώματα καθώς και το ανώτερο τμήμα των υποκείμενων πετρωμάτων. ΠΡΟΣΟΧΗ: ΚΑΙ τα πετρώματα του υποηφαιστειακού υποβάθρου φιλοξενούν το κοίτασμα πορφυρικού Cu (αριστερά) ενώ στα δεξιά φαίνεται ότι το κοίτασμα φιλοξενείται κυρίως από δύο 17 φάσεις του πρόδρομου πλουτωνίτη (Sillitoe 2010)

Πετρώματα Ξενιστές Ξενιστές Συστημάτων Πορφυρικού Cu Πυριγενή, Ιζηματογενή, και Μεταμορφωμένα πετρώματα Οι πορφυριτικές διεισδύσεις που συνδέονται με Κοιτάσματα Πορφυρικού Τύπου είναι αποκλειστικά οξειδωμένα μάγματα τύπου Ι (πυριγενούς πρωτόλιθου) που ανήκουν χημικά στη Σειρά Μαγνητίτη, και τυπικά ασβασταλκαλικά μέσης περιεκτικότητας σε Κ και Al 2 O 3 <(CaO+Na 2 O+K 2 O}. ΑΛΛΑ, μπορεί να πέσουν στο ασβεσταλκαλικό πεδίο υψηλού Κ (Σωσονιτικά μάγματα) ή αλκαλικό πεδίο. Ποικιλία πυριγενών τύπων: (i) Ασβεσταλκαλικοί διορίτες και χαλαζιακοί διορίτες μέσω γρανοδιορίτη, έως χαλαζιακοί μονζονίτες (μονζογρανίτες), (ii) Αλκαλικοί διορίτες μέσω μονζονίτη έως συηνίτη 18

Κοιτάσματα Cu ±Au±Mo Πορφυρικού τύπου H σχέση Ηφαιστείων και Πορφυρικών Συστημάτων Πολύ συχνά στις ρίζες στρωματοειδών ανδεσιτικών ηφαιστείων 19

ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΥΝΔΥΑΣΜΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΤΥΠΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΦΟΡΙΩΝ ΣΕ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΟΡΦΥΡΙΚΟΥ Cu Περιφέρεια Bingham, USA: κοίτασμα Cu Au Mo πορφυρικού τύπου + Cu Au skarn +κοίτασμα Zn Pb Ag Au από αντικατάσταση ανθρακικών+κοίτασμα διάσπαρτού Au σε ιζήματα. Περιφέρεια Lepanto, Philippines: κοίτασμα Cu Au Mo πορφυρικού τύπου+ επιθερμικό κοίτασμα Cu Au Ag κατηγορίας Υψηλής σουλφιδίωσης +Au Ag Cu ενδιάμεσης σουλφιδίωσης Πολλά συστήματα περιέχουν μόνο ένα ή δύο τύπους μεταλλοφοριών/κοιτασμάτων Sillitoe RH (2010) ECON GEOL 105:3 41 Ο εντοπισμός της παρουσίας ακόμη και μικρής περιεκτικότητας μεταλλοφορίας ενός συγκεκριμένου τύπου μπορεί να καθοδηγήσει την έρευνα εντοπισμού για υψηλότερης περιεκτηκότητας μεταλλοφορία ενός άλλου τύπου. Κοιτάσματα πορφυρικού Cu πλούσια σε Mo, καθώς και σε Au, μπορεί να σχετίζονται με lithocaps πλούσια σε Au, αν και lithocaps που υπέρκεινται κοιτασμάτων πορφυρικού Cu μπορεί να ΜΗΝ έχουν σημαντικό επιθερμικό 20 Au υψηλής σουλφιδίωσης

Πορφυριτικός ιστός Πορφυριτικός ιστός και απλιτική θεμελιώδης μάζα 21

Κοιτάσματα Cu ±Au±Mo Πορφυρικού τύπου Chile Ανάπτυξη σε φλέβες και φλεβίδια stockwork, μαγματικά υδροθερμικά λατυποπαγή ή σε διάσπαρτη κατανομή, σε πολύ μεγάλους όγκους υδροθερμικά εξαλλοιωμένων πετρωμάτων (έως 4 km 3 ). Φλέβες φλεβίδια και λατυποπαγή σχηματίζονται καθ όλη την διάρκεια του πορφυρικού μαγματικού υδροθερμικού 22 συστήματος, περιέχουν το μεγαλύτερο τμήμα του μεταλλεύματος, και αντιπροσωπεύουν τον γεωμετρικό τόπο της μέγιστης ροής διαλυμάτων

Κοιτάσματα Cu ±Au±Mo Πορφυρικού τύπου Μολυβδαινίτης, MoS 2 Ανάπτυξη σε φλεβίδια, και μαγματικά υδροθερμικά λατυποπαγή ή σε διάσπαρτη κατανομή 23

Κοιτάσματα Cu ±Au±Mo Πορφυρικού τύπου Ανάπτυξη σε μαγματικά υδροθερμικά λατυποπαγή (breccia) Πολλά κοιτάσματα πορφυρικού Cu περιέχουν 5 10% μαγματικών υδροθερμικών λατυποπαγών. ΟΜΩΣ μεγάλα κοιτάσματα μπορεί να μην περιέχουν καθόλου μαγματικά υδροθερμικά λατυποπαγή {Chuquicamata} ή να αποτελούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από μαγματικά υδροθερμικά λατυποπαγή { >5 Gt μαγματικά υδροθερμικά λατυποπαγή Los Bronces Río Blanco (βλ. Slide No. 11) Canell et al (2005) ECON GEOLOGY 100:979-1003 El Teniente. Υδροθερμική τουρμαλινική breccia αποτελείται από σύμφυση τουρμαλίνη και χαλκοπυρίτη. Σχετίζεται με Σερικιτική εξαλλοίωση 24

Υδροθερμικά Λατυποπαγή(βλ. ΟΡΙΣΜΟΙ) Απελευθέρωση μαγματικών υδροθερμικών διαλυμάτων που βρίσκονται υπό υψηλή πίεση (δηλ. περίοδοι εκρηκτικού βρασμού) που μεταδίδει ρωγματώσεις στα πετρώματα, και δημιουργεί ελέυθερο χώρο ανάπτυξης για τα Λατυποπαγή Τα Υδροθερμικά Λατυποπαγή έχουν πολύ υψηλή διαπερατότητα και λειτουργούν σαν σπόγγοι που απορροφούν μεταλλοφόρα διαλύματα τα οποία αποθέτουν(μέσα στους σπόγγους ) το μεταλλικό/ορυκτό τους φορτίο 25

Σχηματική απεικόνιση σώματος μαγματικήςυδροθερμικής breccia που σχετίζεται γενετικά με την κορυφή πορφυρικής διείσδυσης και είναι σύγχρονη με την ανάπτυξη εξαλλοιώσεων και μεταλλοφοριας (intermineral) Sillitoe RH (2010) ECONOMIC GEOLOGY 105: 3 41 26

Τα Κοιτάσματα Cu±Au±Mo πορφυρικού τύπου επικεντρώνονται επάνω σε πορφυρικές διεισδύσεις που έχουν μορφή: Κατακόρυφων μαγματικών λαιμών (pluglike ) με κυκλική έως επιμήκη διατομή Μαγματικών φλεβών (Dikes) ΣΕ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΜΟΝΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΟΡΦΥΡΙΚΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥΣ ΤΥΠΟΥΣ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΑΠΕΙΚΟΝΟΖΟΝΤΑΙ Sillitoe RH (2010) ECON GEOL 105:3 41 Μικρών ακανόνιστων μαγματικών σωμάτων Οι διεισδύσεις που σχετίζονται με μεταλλοφορία Cu ±Au±Mo ΠΟΡΦΥΡΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ περιλαμβάνουν πολλαπλές φάσεις οι οποίες τοποθετήθηκαν αμέσως πριν [Πρώιμη(early)], κατά την διάρκεια [intermineral], προς το τέλος [late mineral], και μετά [postmineral], τα στάδια ανάπτυξης υδροθερμικών εξαλλοιώσεων και 27 μεταλλοφορίας.

Πολλαπλές φάσεις ενός stock πορφυρικού χαλκού οι οποίες τοποθετήθηκαν αμέσως πριν [Πρώιμη(early)], κατά την διάρκεια [intermineral], προς το τέλος [late mineral], και μετα [postmineral], τα στάδια ανάπτυξης υδροθερμικών εξαλλοιώσεων και μεταλλοφορίας Cu ±Au±Mo ΠΟΡΦΥΡΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ, και οι πολύπλοκες σχέσεις διασταύρωσης με τους διάφορους τύπους γενιές φλεβιδίων και stockwork που περιέχουν μετάλλευμα Sillitoe RH (2010) ECONOMIC GEOLOGY 105: 3 41 Χαρακτηριστικά: Το κόψιμο {truncation} των φλεβιδίων Ξενόλιθοι χαλαζιακών φλεβιδίων Υαλοειδές περιθώριο Ευθυγραμμισμένοι φαινοκρύσταλλοι λόγω μαγματικής ροής 28

Μαγματικές διεισδύσεις και μεταλλοφορία Cu ±Au±Mo Πορφυρικού Τύπου Intermineral πορφυριτικές διεισδύσεις {Ιntermineral Ιntrusions(ΙΙ)}(βλ. ΟΡΙΣΜΟΙ) vein 2 ΙΙ vein 1 A. Intermineral intrusion(ιι) υπό μορφή φλέβας κόβει xαλαζιακά φλεβίδια(vein 1) με μαγνητίτη και χαλκοπυρίτη, και κόβεται από μεταγενέστερα χαλαζιακά φλεβίδια(vein 2) vein ΙΙ B. Intermineral intrusion (ΙΙ) υπό μορφή φλέβας με υαλοειδές περιθώριο λόγω ταχέιας ψύξης κόβει παλαιότερη πορφυριτική διείσδυση με φλέβες μαγνητίτη και χαλαζία μαγνητίτη και σχετιζόμενη Κ ούχο εξαλλοίωση. Αμφότερες οι διεισδύσεις (παλαιά και intermineral) κόβονται από νεώτερα χαλαζιακά φλεβίδια με βορνίτη και χαλκοπυρίτη(vein) cp ΙΙ vein Sinclair W.D. (2007) C. Intermineral intrusive breccia (ΙΙ) λατυποπαγές που αποτελείται από πορφυριτική θεμελιώδη μάζα με ένα κομμάτι χαλκοπυρίτη (cp) που έχει μερικά απορροφηθεί, και πολύ εξαλλοιωμένα κομμάτια πορφυριτικής μεταλλοφορίας με χαλαζιακά φλεβίδια με χαλκοπυρίτη(vein) 29

Μαγματικές διεισδύσεις και μεταλλοφορία Cu ±Au±Mo Πορφυρικού Τύπου Ιστοί και υφές μαγματικής φλεβικής κρυστάλλωσης (vein dikes) ή στρώσεις χαλαζία με δομή κτένας(comb quartz layers) Χαρακτηριστικοί στρωματοειδείς ιστοί. Περιθώρια και ανώτατα τμήματα των πλουτώνιων ξενιστών. Μεμονωμένα στρώματα κρυσταλλώνονται από θύλακες μαγματικών υδροθερμικών διαλυμάτων και η ανάπτυξη πολλαπλών στρώσεων δείχνει τον συνεχή ανεφοδιασμό μαγματικών διαλυμάτων από υποκείμενο μάγμα qtz qtz qtz Sinclair W.D. (2007) qtz qtz qtz A. Β. Πολλαπλές στρώσεις χαλαζία(qtz) με δομή κτένας με μολυβδαινίτη που διαχωρίζονται από απλιτιkές μεσοστρώσεις ανάπτυξη από κορυφή προς βάση qtz qtz qtz qtz C. Πολλαπλές στρώσεις χαλαζία με δομή κτένας τοπικά πολύ παραμορφωμένες που διαχωρίζονται από απλίτη. D. Μκροφωτογραφία με στρώσεις χαλαζία με δομή κτένας σε γρανιτικό πορφύρη που δείχνει ιδιόμορφους 30 κρυστάλλους χαλαζία κάθετα προς τη στρώση.

Ζωνοειδείς Υδροθερμικές Εξαλλοιώσεις Οι υδροθερμικές εξαλλοιώσεις είναι εκτεταμένες και τυπικά ζωνοειδείς τόσο σε κλίμακα κοιτάσματος όσο και γύρω από μεμονωμένες φλέβες και ρήγματα: ~4 km DEEP 0.5 1 m.y. phyllic H μεταλλοφορία Cu αποτίθεται κατά την διάρκεια σχηματισμού της ζώνης εξαλλοίωσης Κ- ούχων πυριτικών ορυκτών 2000 A. Μία εσωτερική ΚΑΛΙΟΥΧΟΣ(K silicate/potassic alteration) ζώνη που χαρακτηρίζεται από βιοτίτη και/η Κ άστριο (± αμφίβολος ± μαγνητίτης ± ανυδρίτης) και, B. Μία εξωτερική ζώνη Προπυλιτικής Εξαλλοίωσης(propylitic alteration) που αποτελείται από χαλαζία, χλωρίτη, επίδοτο, ασβεστίτη, και τοπικά αλβίτη+σιδηροπυρίτη Ζώνες Σερικιτικής Εξαλλοίωσης (Φυλλοπυριτικής/ phyllic/sericitic) (χαλαζίας + σερικίτης + σιδηροπυρίτης) και Ενδιάμεσης Αργιλλικής Εξαλλοίωσης (intermediate argillic) ή Χλωρίτη Σερικίτη (σερικίτης + ιλλίτης ± σμεκτίτης ± μοντμοριλονίτης +χλωρίτης) λαμβάνουν μέρος στο ζωνώδες πρότυπο μεταξύ Α και Β,{ακανόνιστες ή πινακοειδείς} και επικαλύπτουν, η Χλωρίτη Σερικίτη την Κ ούχο και η Σερικιτική και τις δύο! 31

Ορυκτολογική Σύσταση Υδροθερμικών Εξαλλοιώσεων 1. Ca Na silicate(πυριτικών Ca Na ούχωνορυκτών): Χαλαζίας μαγνητίτης+φλεβίδια αμφίβολου 2. K silicate (potassic)(πυριτικών Κ ούχων ορυκτών ή Καλιούχος)(πάντα παρούσα!): Βιοτίτης K ούχος άστριος (αλβίτης, τοπάζιο), τουρμαλίνης, (χλωρίτης) χαλκοπυρίτης (σε χαλαζιακά φλεβίδια, με μαγνητίτη ή μόνος), σιδηροπυρίτης,+βορνίτης (Cu Au μετάλλευμα!!!) 3. Propylitic(προπυλιτική, τοιχώματα): χλωρίτης, επίδοτο, ασβεστίτης, + αλβίτης, ακτινόλιθος, μαγνητίτης 4. Intermediate Argilic {Ενδιάμεση Αργιλική ή Χλωρίτη Σερικίτη}/επικάλυψη πάνω στη Καλιούχο: σερικίτης αργιλικά ορυκτά(ιλλίτης, σμεκτίτης) χλωρίτης {Ο παλαιότερος μαγνητίτης εξαλλοιώνεται σε αιματίτη} 5. Sericitic (phyllic)(σερικιτική/φυλλοπυριτική) (ανώτερα τμήματα, επικάλυψη πάνω στην Καλιούχο και Χλωρίτη Σερικίτη (Cu Au μετάλλευμα!!!): χαλαζίας σερικίτης σιδηροπυρίτης 6. Advanced Argilic {Προχωρημένη Αργιλική} (lithocaps): χαλκηδονικός χαλαζίας, αλουνίτης, πυροφυλίτης, διάσπορο, δικίτης και καολινίτης 32

Κατανομή υδροθερμικών εξαλλοιώσεων για ΜΗ τηλεσκοπικά(βλ. ΟΡΙΣΜΟΙ) κοιτάσματα Cu±Au±Mo Sillitoe RH (2010) ECONOMIC GEOLOGY 105: 3 41 ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΑ ΜΗ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ υπάρχει ένα γενικά στείρο τμήμα (Sericitic, Chlorite sericite) που υφίσταται ανάμεσα στο lithocap και την υποκείμενη πορφυριτική διείσδυση Ο όγκος του κάθε τύπου εξαλλοίωσης ποικίλλει σημαντικά από κοίτασμα σε κοίτασμα Η Σερικιτική Εξαλλοίωση είναι πιο διαδεδομένη σε κοιτάσματα Cu Mo, ενώ η Χλωριτική Σερικιτική Εξαλλοίωση 33 σε κοιτάσματα Cu Au

Κατανομή υδροθερμικών εξαλλοιώσεων για τηλεσκοπικά (βλ. ΟΡΙΣΜΟΙ) κοιτάσματα Cu±Au±Mo ΟΙ πιο αβαθείς τύποι εξαλλοιώσεων επικαλύπτουν και εξαλλοιώνουν τους βαθύτερους Ο όγκος του κάθε τύπου εξαλλοίωσης ποικίλλει σημαντικά από κοίτασμα σε κοίτασμα Η Σερικιτική εξαλλοίωση μπορεί να επεκτείνεται προς τα κάτω υπό μορφή δακτυλιδιού που διαχωρίζει την Κ ούχο από την Προπυλιτική ζώνη, ή να κόβει την Κ ούχο στο κέντρο Η Σερικιτική Εξαλλοίωση είναι πιο διαδεδομένη σε κοιτάσματα Cu Mo, ενώ η Χλωριτική Σερικιτική Εξαλλοίωση σε κοιτάσματα Cu Au Sillitoe RH (2010) ECONOMIC GEOLOGY 105: 3 41 34

Συνθετικό Περιγραφικό Μοντέλο Υδροθερμικών Εξαλλοιώσεων, Μεταλλοφορίας και Σύνθετης Πολυφασικής Μαγματικής Δράσης Η Προχωρημένη Αργιλική Εξαλλοίωση (LITHOCAP) αναπτύσσεται καθ όλη την διάρκεια ζωής του Συστήματος Το σύστημα είναι τηλεσκοπικό, με την βάση του lithocap να επικαλύπτει το πορφυρικό stock και τις ζώνες εξαλλοίωσης και μεταλλοφορίας Sillitoe (2000) Τύποι πετρωμάτων Εξαλλοιώσεις-Μεταλλοφορία Νεώτερο Εξωτερικό όριο μεταλλοφορίας Cu-Au 35 Παλαιότερο

Ορυκτολογική Σύσταση Μεταλλοφορίας Κοιτασμάτων Πορφυρικού τύπου Ορυκτά σουλφίδια (σουλφίδια Cu, Fe, CuFeS 2, Cu 5 FeS 4 ±MoS 2,, Au) αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα των ορυκτών συγκεντρώσεων των εξαλλοιώσεων 36

Ορυκτολογική Σύσταση Κοιτασμάτων Πορφυρικού τύπου Κοιτάσματα Cu, Cu Mo, και Cu Mo Au: Κύρια μεταλλικά ορυκτά χαλκοπυρίτης, βορνίτης, χαλκοσίνης, τενναντίτης, εναργίτης ± άλλα σουλφίδια και θειοάλατα του Cu, μολυβδαινίτης και ήλεκτρο. Κοιτάσματα Cu Au: Κύρια μεταλλικά ορυκτά χαλκοπυρίτης, μαγνητίτης, βορνίτης, χαλκοσίνης, τενναντίτης, άλλα ορυκτά του Cu [π.χ. διγενίτης(cu 9 S 5 )]minerals, αυτοφυής χρυσός, ήλεκτρο και τελλουρίδια Κοιτάσματα Au: Κύρια μεταλλικά ορυκτά αυτοφυής χρυσός, ήλεκτρο. Κοιτάσματα Mo: Κύρια μεταλλικά ορυκτά μολυβδαινίτης, σεελίτης, βολφραμίτης, κασσιτερίτης, βισμουθινίτης, και αυτοφυές βισμούθιο. Κοιτάσματα W Mo: Κύρια μεταλλικά ορυκτά σεελίτης, βολφραμίτης, μολυβδαινίτης, κασσιτερίτης, σταννίτης, βισμουθινίτης, and αυτοφυές βισμούθιο. Κοιτάσματα Sn and Sn Ag: Κύρια μεταλλικά ορυκτά κασσιτερίτης, τετραεδρίτης, αργεντίτης, σταννίτης(cu 2 FeSnS 4 ), βολφραμίτης, χαλκοπυρίτης, σφαλερίτης, μολυβδαινίτης, βισμουθινίτης, άλλα σουλφίδια και θειοάλατα, αυτοφυής άργυρος, και αυτοφυές βισμούθιο. 37

Κύριες Ορυκτολογικές Παραγενέσεις Κοιτασμάτων Πορφυρικού τύπου (Βλ. διαφάνεια Παγκόσμιος χάρτης. για την θέση και τον τύπο μεταλλεύματος του κάθε κοιτάσματος) mt: μαγνητίτης dg:διγενίτης bn:βορνίτης cp:χαλκοπυρίτης py:σiδηροπυρίτης hm:αιματίτης en:εναργίτης tn:τενναντίτης cv:κοβελίνης mt-bn.. Κύριο Μετάλλευμα 38

Κύριες Ορυκτολογικές Παραγενέσεις Κοιτασμάτων Πορφυρικού τύπου (Βλ. διαφάνεια Παγκόσμιος χάρτης. για την θέση και τον τύπο μεταλλεύματος του κάθε κοιτάσματος) mt: μαγνητίτης dg:διγενίτης bn:βορνίτης cp:χαλκοπυρίτης py:σiδηροπυρίτης hm:αιματίτης en:εναργίτης tn:τενναντίτης cv:κοβελίνης mt-bn.. Einaudi et al (2003) Κύριο Μετάλλευμα 39

Τύποι φλεβιδίων και stockwork Cu Mo Cu Au Sillitoe RH (2010) ECONOMIC GEOLOGY 105: 3 41 ❶ (Καλιουχος Εξαλλοίωση) Πρώιμα φλεβίδια που δεν περιέχουν χαλαζία ή σουλφίδια. Περιέχουν ένα ή περισσότερα από τα ορυκτά Ακτινόλιθος, Μαγνητίτης{Τύπος Μ }, Βιοτίτης {Τύπος ΕΒ=early biotite}, και Κ ούχος άστριος(ή πλαγιόκλαστο), και συνήθως ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΑΛΩ ΕΞΑΛΛΟΙΩΣΗΣ ❶ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ❷EDM:χαλαζίας σερικίτης Κ ούχος άστριος βιοτίτης +cm άλω [χαλαζίας σερικίτης Κ ούχος αστριος βιοτίτης ± ανδαλουσίτης ±κορούνδιο ±± χαλκοπυρίτης βορνίτης ❷ (Καλιουχος Εξαλλοίωση) Φλεβίδια από κοκκώδη χαλαζία που περιέχουν σουλφίδια, και είτε έχουν στενή άλω εξαλλοίωσης ή καθόλου {Τύπος Α / Cu Mo: Σακχαροειδής χαλαζίας χαλκοπυρίτης±βορνίτης/cu Au: (i) χαλαζίας μαγνητίτης χαλκοπυρίτης, (ii) χαλαζίας χαλκοπυρίτης } {Τύπος Β/ Cu Mo: χαλαζιακά φλέβίδια με παράλληλα τοιχώματα, και ζωνοειδή εσωτερική υφή {χαλαζίαςμολυβδαινίτης±χαλκοπυρίτης±σιδηροπυρίτης±κεντρική ραφή χαλκοπυρίτη} ❸ (Χώρίτη Σερικίτη, Σερικίτη) Φλεβίδια τελικού σταδίου κρυσταλλικού χαλαζία σουλφιδίων με άλω εξαλλοίωσης από καταστροφή άστρίου 40 {Τύπος D: Σιδηροπυρίτης χαλαζίας ±χαλκοπυρίτης με άλω σερικίτη ή σερικίτη+χλωρίτη

Κοιτάσματα Πορφυρικού Τύπου Τύποι μεταλλεύματος, περιβάλλουσα εξαλλοίωση, σχετική ηλικία φλεβιδίων, τύποι πορφυριτικών πετρωμάτων, και ιστοί μαγματικής υδροθερμικής κρυστάλλωσης. Κλίμακα = 1cm bn, cp bio apl Q Cp ΤΑ tn ❶ Seedorff et al (2005) ECONOMIC GEOLOGY 100 TH ANNIVERSARY VOLUME, p. 251 298 Α. Bingham porphyry Cu, Utah. Ξενιστής μονζονίτης στα όρια της Κ ούχου ζώνης (βιοτίτης bio) εξαλλοίωσης {Υδροθερμικός βιοτίτης αντικαθιστά πυριγενή πυρόξενο και περιβάλλει ανθρακικά φλεβίδια}. Κόβεται από απλιτικά(apl) φλεβίδια. Β. Batu Hijau, porphyry Cu Au, Indonesia. Κοκκώδης χαλαζιακή φλέβα Τύπου Α(ΤΑ) με 5% κ.ο. διάσπαρτο βορνίτη (bn) και χαλκοπυρίτη(cp)[μαύρα στίγματα] κόβει πορφυριτικό τοναλίτη(tn){πλαγιόκλαστοβιοτίτης+χλωρίτης}, και κόβεται από νεώτερο φλεβίδιο χαλαζία χαλκοπυρίτη (q cp) C. Yerrington district, porphyry Cu, Nevada. Μονζονίτης κόβεται από φλεβίδιο επιδότου Τύπου ❶, στην περίπτωση αυτή με Na Ca ούχο άλω εξαλλοίωσης(να πλαγιόκλαστο επίδοτο ακτινόλιθος τιτανίτης). 41

Κοιτάσματα Πορφυρικού Τύπου Τύποι μεταλλεύματος, περιβάλλουσα εξαλλοίωση, σχετική ηλικία, τύποι πορφυριτικών πετρωμάτων, και ιστοί μαγματικής υδροθερμικής κρυστάλλωσης. Κλίμακα = 1cm K spar gra ❷ ❷ K spar bio K spar sut gra qtz Seedorff et al (2005) ECONOMIC GEOLOGY 100 TH ANNIVERSARY VOLUME, p. 251 298 D. Ajo, Arizona, porphyry Cu. Πορφυριτικός χαλαζιακός μονζονίτης με Κ ούχο εξαλλοίωση{ροδόχρους άστριος (K spar) +βιοτίτης(bio)} κόβεται από χαλαζιακά φλεβίδια Τύπου ❷. E. Butte porphyry Cu Mo,Montana. Εξαλλοίωση Κ ούχου αστρίου (K spar)( Κίτρινο αντιδραστήριο). Σκούρο φλεβίδιο Τύπου Β με κυρίως φυλλώδη ορυκτά(μίκες) με κεντρική ραφή (sut)φλεβίδιο χαλαζία χαλκοπυρίτη σιδηροπυρίτη που περιβάλλεται από ζώνη εξαλλοίωσης πλάτους 2 cm με βιοτίτη, σερικίτη, χαλαζία, σουλφίδια±κ ούχο άστριο. Νεώτερο (κατακόρυφο) φλεβίδιο περιβάλλεται από K ούχο άστριο. F. Valley Cu Mo mine, Highland valley, british Columbia. Χαλαζιακές φλέβες Τύπου D με βορνίτη χαλκοπυρίτη περιβάλλονται από άλω εξαλλοίωσης χαλαζία σερικίτη, σε πορφυριτικό γρανίτη (gra)με φαινοκρυστάλλους χαλαζία(qtz) 42

Κοιτάσματα Πορφυρικού Τύπου Τύποι μεταλλεύματος, περιβάλλουσα εξαλλοίωση, σχετική ηλικία, τύποι πορφυριτικών πετρωμάτων, και ιστοί μαγματικής υδροθερμικής κρυστάλλωσης. Κλίμακα = 1cm ser qtz py ser qtz py ser me qtz qtz ser vein dike rhy qtz Mo Seedorff et al (2005) ECONOMIC GEOLOGY 100 TH ANNIVERSARY VOLUME, p. 251 298 G. Henderson porphyry Mo, Colorado. Φλέβίδιο Τύπου D σιδηροπυρίτη±βολφραμίτη, και μία φαιο γάλανη άλω εξαλλοίωσης με χαλαζία σιδηροπυρίτη σερικίτη(qtz py ser) H. Butte porphyry Cu Mo,Montana. Χαλαζιακό φλέβίδιο Τύπου D με βασικά μέταλλα(me) από το κύριο στάδιο μεταλλοφορίας. Ιδιόμορφοι κρύσταλλοι λευκού χαλαζία(qtz) με χαλκοσίνη, σιδηροπυρίτη, και εναργίτη, περιβάλλεται από άλω λευκής σερικιτικής εξαλλοίωσης(ser). Ι. Henderson porphyry Mo, Colorado. Ιστός μαγματικής κρυστάλλωσης (vein dike) ή ενστρώσεις χαλαζία με δομή κτένας(comb quartz layers). Χαλαζιακή φλέβα με κρυστάλλους χαλαζία (vein dike) με ιδιόμορφες απολήξεις που έχει πληρωθεί με πορφυριτικό ρυόλιθο(rhy), κόβεται από φλέβα χαλαζία μολυβδαινίτη (qtz Mo) Τύπου ΑB με ιστό πλήρωσης ελεύθερου χώρου. 43

Κοιτάσματα Πορφυρικού Τύπου Τύποι μεταλλεύματος, περιβάλλουσα εξαλλοίωση, σχετική ηλικία, τύποι πορφυριτικών πετρωμάτων, και ιστοί μαγματικής υδροθερμικής κρυστάλλωσης. Κούχοςάστριος Κλίμακα = 1cm Κούχοςάστριος Seedorff et al (2005) ECONOMIC GEOLOGY 100 TH ANNIVERSARY VOLUME, p. 251 298 Μ. Cark Fork Mine, Bingham porphyry Cu,Utah. Πορφυριτικός ιστός μη εξαλλοιωμένου χαλαζιακού λατίτη. Φαινοκρύσταλλοι: Πλαγιόκλαστα, Κούχοι άστριοι, αμφίβολοι, βιοτίτης, χαλαζίας, και μαγνητίτης σε μία απλιτική(0.05 0.1 mm) θεμελιώδη μάζα (50% κ.ο.) που αποτελείται από Κούχοάστριο, χαλαζία, πλαγιόκλαστο και βιοτίτη. Ν.Questa porphyry Mo, New Mexico. Πορφυριτικός ιστός γρανίτη με φαινοκρυστάλλους πλαγιοκλάστου (μερικά εξαλλοιωμενα σε ροζ Κ ούχο άστριο), Κ ούχους αστρίους, χαλαζία και βιοτίτη σε μία απλιτική(0.01 0.05 mm) θεμελιώδη μάζα (50% κ.ο.) που αποτελείται από Κ ούχοάστριο, χαλαζία±πλαγιόκλαστο και βιοτίτη. Ο. Middle Mountain porphyry Mo prospect, Colorado. Ιστός μαγματικής υδροθερμικής κρυστάλλωσης (vein dike) με λεπτές εναλλασσόμενες μπάντες πορφυριτικού ρυόλιθου(καστανοκίτρινο) και χαλαζία( brain rock ) με ιδιόμορφες απολήξεις που προβάλλονται προς τα κάτω από την 44 οροφή του πορφυριτικού σώματος.

Κοιτάσματα Πορφυρικού Τύπου Τύποι μεταλλεύματος, περιβάλλουσα εξαλλοίωση, σχετική ηλικία, τύποι πορφυριτικών πετρωμάτων, και ιστοί μαγματικής υδροθερμικής κρυστάλλωσης. Κλίμακα = 1cm ΑΒ Β D Α Α D Seedorff et al (2005) ECONOMIC GEOLOGY 100 TH ANNIVERSARY VOLUME, p. 251 298 J. Butte porphyry Cu Mo,Montana. Οριζόντιο φλεβίδιο Τύπου ΑΒ με χαλαζία βιοτίτη χαλκοπυρίτη πλάγια μετατεθειμένο από νεώτερη φλέβα χαλαζία μολυβδαινίτη Τύπου Β. Κ. Butte porphyry Cu Mo,Montana. Φλεβίδιο χαλαζία μολυβδαινίτη Τύπου Α κόβεται από φλεβίδια σιδηροπυρίτη χαλαζία με σερικιτικές αλω εξαλλοίωσης Τύπου D. L. Butte porphyry Cu Mo,Montana. Φλεβα χαλαζία μολυβδαινίτη Τύπου Α που κόπηκε και ξανάπληρώθηκε από φλεβίδιο σιδηροπυρίτη χαλαζία με σερικιτική άλω εξαλλοίωσης Τύπου D. 45

Κοιτάσματα Πορφυρικού Τύπου Τύποι μεταλλεύματος, περιβάλλουσα εξαλλοίωση, σχετική ηλικία, τύποι πορφυριτικών πετρωμάτων, και ιστοί μαγματικής υδροθερμικής ς κρυστάλλωσης. Κλίμακα = 1cm Sinclair W.D. (2007) Υδροθερμικό Λατυποπαγές που αποτελείται από κομμάτια πυριτιωμένου γρανίτη σε μία θεμελιώδη μάζα από σφαλερίτη και κασσιτερίτη. Fire Tower zone, Mount Pleasant Cu Mo, New Brunswick, Canada 46

Κοιτάσματα Πορφυρικού Τύπου Τύποι μεταλλεύματος, περιβάλλουσα εξαλλοίωση, σχετική ηλικία, τύποι πορφυριτικών πετρωμάτων, και ιστοί μαγματικής υδροθερμικής κρυστάλλωσης. Κλίμακα = 1cm ❶ Kοίτασμα Cu Au, Πορφυρικού τύπου, Σκουριές, Χαλκιδική, 146 Mt 0.5%, Cu 0.8 g/t Au a. Μονζονιτικός πορφύρηςης με φλέβίδιο υδροθερμικού ορθοκλάστου(κ ούχος εξαλλοίωση ❶) b. Μονζονιτικός πορφύρης με μεγάλους φαινοκρυστάλλους K Na αστρίων ❶ ΕΒ ❶ qtz c. Μονζονιτικός πορφύρης φλέβίδιο χαλαζίαχαλκοπυρίτη+βιοτίτη d. Φλεβίδια υδροθερμικού ορθόκλααστου ορθοκλάστου(κούχος εξαλλοίωση ❶) και χαλαζία(qtz) A ❶ B e. Stockwork φλεβιδίων χαλαζίαχαλκοπυρίτη βορνίτη τύπου Α που κόβει φλεβίδιο βιοτίτη μαγνητίτη ❶ f. Φλεβίδιο χαλαζία χαλκοπυρίτη βιοτίτη τύπου Β, κύριος μεταλλοφόρος πορφύρης Kroll et al. 2002 MINERALIUM DEPOSITA 37:137 144 47

Κοίτασμα Πορφυρικού Cu Au, Far Southeast και Κοίτασμα Cu Au Ag Επιθερμικού τύπου (HS) Lepanto, Philippines Κ qtz Hedenquist et al (1998) A. Καλιούχος Εξαλλοίωση (Κ)(βιοτίτης, χαλαζίας, ανυδρίτης, και σουλφίδια, υαλώδες χαλαζιακό φλεβίδιο(qtz) B, C, D. Ξεβαμμένες άλω σερικιτικής εξαλλοίωσης γύρω από χαλαζιακά φλεβίδια Τύπου D με σερικίτη αιματίτησιδηροπυρίτη χαλκοπυρίτη βορνίτη B, D. Φλέβες Τύπου D με σερικιτικές άλω που κόβουν διαποτιστική εξαλλοίωση σερικίτηαργιλικών χλωρίτη E. ΠΑΕ πορφυριτικού δακίτη. Ροδόχρους αδρόκοκκος αλουνίτης αντικαθιστά θεμελιώδη μάζα και όλους τους φαινοκρυστάλλους F. Προπυλιτική εξαλλοίωση πορφυριτικού δακίτη 48

ΜΟΝΤΕΛΟ ΓΕΝΕΣΗΣ! 49

Γενετικό Μοντέλο Κοιτασμάτων Cu ± Au ± Mo Πορφυρικού Τύπου Η αλληλουχία εξαλλοιώσεων/μεταλλοφορίας είναι κυρίως συνέπεια της προοδευτικής ψύξης πετρωμάτων και ρευστών διαλυμάτων από >700 έως <250 C, που προκαλείται λόγω της κρυστάλλωσης των υποκειμένων μητρικών πλουτωνιτών Στάδιο a Έναρξη Λειτουργίας του Μαγματικού Υδροθερμικού Συστήματος Διείσδυση οξειδωμένου μάγματος κεκορεσμένου σε υδάτινα Ρευστά πλούσια σε Θείο(S) και Μέταλλα (Cu,Au ), από την κορυφή (cupola) υποκείμενων μητρικών πλουτωνιτών Τ: 700 o C ΥΓΡΟ ομογενές, χαμηλής έως μέσης αλατότητας εξέρχεται από το μάγμα/αποσυμπίεση και ψύξη/ Μη αναμειγνυόμενα Υπεραλατούχο(35 70 wt% NaCl )Υγρό{Fe, Zn, Pb, Mn, και Mo) και Αέριο χαμηλής πυκνότητας{so 2, H 2 S, CO 2, HCl, και HF Cu, Au, Ag, και S, ±As, Sb, Te, και B Πτητικοί θειουποκαταστάτες H 2 S ±SO 2 μεταφορά Cu, Au) Ανάπτυξη στείρας εξαλλοίωσης Ca Na ούχων πυριτικών ορυκτών από το μαγματικό υπεραλατούχο υγρό Τ ~650 700 O C Εξαλλοίωση /Πυριτικά Ca Na ούχα ορυκτά Αλβίτης/Ολιγόκλαστοακτινόλιθος, μαγνητίτης Ανάπτυξη ΠΡΩΙΜΗΣ ΔΙΑΠΟΤΙΣΤΙΚΗΣ προπυλιτικής εξαλλοίωσης στα περιθώρια της Ca Na ούχου, από το ίδιο μαγματικό υγρό Προπυλιτική χλωρίτης, επίδοτο, ασβεστίτης, αλβίτης, ακτινόλιθος, μαγνητίτης Ανάπτυξη αρχικού lithocap Η Αέρια φάση ανέρχεται προς τα επάνω δεν φθάνει μέχρι την παλαιοεπιφάνεια καθώς συμπυκνώνεται, υγροποιείται και σχηματίζει όξινα ρευστά συμπυκνώματα τα οποία παράγουν στείρα Υπογενετική Προχωρημένη Αργιλική Εξαλλοίωση (Lithocap) Προχωρημένη αργιλική (lithocap): χαλκηδονικός χαλαζίας, αλουνίτης, πυροφυλίτης, διάσπορο, δικίτης και καολινίτης 50 Sillitoe (2000) SEG Reviews Vol. 13

Γενετικό Μοντέλο Κοιτασμάτων Cu ± Au ± Mo Πορφυρικού Τύπου Στάδιο b: Καλιούχος Ζώνη Εξαλλοίωσης, Φλεβίδια stockwork, και Απόθεση μεταλλέυματος Cu ± Au ± Mo Το Σύστημα ψύχεται από 700 στους 550 C και τους 350 C, και τα συνυπάρχοντα Μαγματικό Υγρό και Μαγματικό Αέριο προκαλούν την Κ ούχο εξαλλοίωση και την μαζική απόθεση ορυκτών Cu Fe σουλφιδίων + Au μέσα και γύρω από την διείσδυση. Ενώ, η προπυλιτική άλως και το lithocap συνεχίζουν να αναπτύσσονται Au Cu Ζώνη Πυριτικών Κ ούχων ορυκτών (potassic καλιούχος) Βιοτίτης K ούχος άστριος Sillitoe (2000) SEG Reviews Vol. 13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥ ΧΡΥΣΟΥ ΚΑΙ ΧΑΛΚΟΥ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Η απόθεση προκαλείται λόγω ταχείας μείωσης της διαλυτότητας των μετάλλων που μεταφέρονται από την ανερχόμενη Μαγματική Αέρια φάση υπό μορφή συμπλόκων ενώσεων με θειο υποκαταστάτες H 2 S ±SO 2, λόγω Αποσυμπίεσης και Διαστολής της. Το κύριο στάδιο απόθεσης βορνίτη χαλκοπυρίτη λαμβάνει χώρα προς το τέλος αυτής της πορείας ψύξης μεταξύ 450 και 320 C Η κρυστάλλωση του μάγματος, η προοδευτική ψύξη του συστήματος, η Κ ούχος εξαλλοίωση, και η απόθεση μετάλλων συνεπάγονται (Τ< ~400 C), εκτεταμένη υδραυλική διάρρηξη των πετρωμάτων, και σχηματισμό του εκτεταμένου συστήματος χαλαζιακών φλεβιδίων stockwork και συγγενετικών ρηγμάτων, που μαζί με διαφορές διαπερατότητας στις απότομες επαφές των διεισδύσεων, καθώς και τη μεγάλη διαστολική αύξηση του όγκου των πετρωμάτων, εστιάζουν και διευκολύνουν την συνεχή άνοδο των μαγματικών ΥΔ{~Λιθοστατική πίεση και high strain rates},. Σε αυτό το στάδιο η λιθοστατική πίεση μεταπίπτει σε υδροστατική, και η επιφανειακή διάβρωση προκαλεί αποικοδόμηση και κατάρρευση της παλαιοεπιφάνειας. Το stockwork ελέγχει και εστιάζει την συνεχόμενη άνοδο των ΥΔ. Διακύμανση της πίεσης των ρευστών (λιθοστατική υδροστατική) λόγω επαναλαμβανόμενης διάνοιξης, διάδοσης και βουλώματος των ρωγματώσεων και πτώσης της πίεσης λόγω κατάρρευσης της παλαιοεπιφάνειας βρασμός επανακινητοποίηση Me + υδροθερμική 51 λατυποποίηση(βλ. ΟΡΙΣΜΟΙ Τηλεσκοπική ανάπτυξη).

Γενετικό Μοντέλο Κοιτασμάτων Cu ± Au ± Mo Πορφυρικού Τύπου Στάδιο c: Intermineral porphyry, Περιφερειακή Προπυλιτική Ζώνη Παρατεταμένη ανάπτυξη της Κ ούχου εξαλλοίωσης σε ένα ή περισσότερα γεγονότα. Στείρο lithocap. Au Cu Sillitoe (2000) SEG Reviews Vol. 13 Πορφυριτική διείσδυση (intermineral porphyry) σύγχρονη με την παρατεταμένη ανάπτυξη της Κ ούχου εξαλλοίωσης (και της μεταλλοφορίας Cu±Au), προκαλεί διαστολή των πλουτώνιων πετρωμάτων. Μεταλλοφορία Cu Au συνεχίζεται και στην νέα διείσδυση, αλλά η ένταση και οι περιεκτικότητες είναι μικρότερα σε σχέση με το στάδιο b Στη διάρκεια της παρατεταμένης Κ όυχου εξαλλοίωσης, ΜΕΤΑΓΩΓΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΜΕΤΕΩΡΙΚΩΝ ΝΕΡΩΝ σχηματίζει την ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΠΡΟΠΥΛΙΤΙΚΗ ΕΞΑΛΛΟΙΩΣΗ ΜΕ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΥΔΑΤΩΣΗΣ ΜΕΣΩΝ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΩΝ, και ΨΥΧΕΙ ΔΡΑΣΤΙΚΑ όλο το Σύστημα, ιδιαίτερα μετά την πλήρη κρυστάλλωση του μητρικού πλουτωνίτη και την παύση της παραγωγής μαγματικών 52 ρευστών διαλυμάτων

Γενετικό Μοντέλο Κοιτασμάτων Cu ± Au ± Mo Πορφυρικού Τύπου Στάδιο d: Ανάπτυξη Σερικιτικής και Χλωριτικής Σερικιτικής Εξαλλοίωσης Δραστική ψύξη όλου τού Συστήματος, ιδιαίτερα μετά την πλήρη κρυστάλλωση του μητρικού πλουτωνίτη, μείωση θερμικής ροής, πολύ μεγάλη μείωση του εφοδιασμού μαγματικών ρευστών διαλυμάτων στο υπερκείμενο Πορφυρικό Σύστημα, μετατροπή της λιθοστατικής πίεσης σε υδροστατική, και κατάρρευση της παλαιοεπιφάνειας κυρίως λόγω διάβρωσης(βλ. ΟΡΙΣΜΟΙ, Τηλεσκοπική ανάπτυξη) Σε αυτές τις συνθήκες θερμοκρασιών 350 to 250 C αρχίζουν να σχηματίζονται οι ζώνες εξαλλοίωσης : Ενδιάμεση αργιλική ή Χλωρίτη Σερικίτη σερικίτης αργιλικά ορυκτά(ιλλίτης, σμεκτίτης) χλωρίτης Sillitoe (2000) SEG Reviews Vol. 13 Σερικιτική(Φυλλοπυριτική)(phyllic) χαλαζίας σερικίτης σιδηροπυρίτης Από μία ΥΓΡΗ ΜΑΓΜΑΤΙΚΗ ΦΑΣΗ, χαμηλής έως μέσης αλατότητας (5 20 wt % NaCl equiv) η οποία είτε ανέρχεται ΑΠ ΕΥΘΕΙΑΣ από τον μητρικό θάλαμο στο υπερκείμενο Πορφυρικό Σύστημα ή σχηματίζεται λόγω συστολής και υγροποίησης αέριας φάσης [που σχηματίζεται μετά από διαχωρισμό φάσεων υγρής άλμης άέριας φάσης ], σε ΥΓΡΟ χαμηλής αλατότητας (~10 wt % NaCl equiv ), κατά την ψύξη σε υψηλές πιέσεις 53 πάνω από την κρίσιμη καμπύλη του αντίστοιχου ρευστού(heinrich 2005)

Γενετικό Μοντέλο Κοιτασμάτων Cu ± Au ± Mo Πορφυρικού Τύπου Στάδιο e: Τηλεσκοπική ανάπτυξη/επικάλυψη και μεταλλοφορία τελικού σταδίου Η προοδευτική θερμική εξασθένιση του Συστήματος σε συνδυασμό με την καταστροφική κατάρρευση και ( κατέβασμα ) της παλαιό επιφάνειας (παράλληλα με την ανάπτυξη μεταλλεύματος) έχουν σαν αποτέλεσμα: (1) την χαρακτηριστική τηλεσκοπική σύμπτυξη και επικάλυψη της ζώνης Κ ούxου εξαλλοίωσης από τις ζώνες ΠΑΕ+σερικιτική±λωριτική σερικιτική και (2) μεγάλη ανακατάταξη του συστήματος, επανακινητοποίηση προϋπαρχόντων σουλφιδίων και μερική έως ολοκληρωτική αναδόμηση παλαιότερων εξαλλοιώσεων μεταλλοφοριών από νεώτερες. Το Μετεωρικό νερό ΔΕΝ αποτελεί γενετικό παράγοντα αυτής της ακολουθίας εξαλλοιώσεων μεταλλοφοριών αν και η 54 ύστερη είσοδος του στο Σύστημα αποτελεί κοινό τόπο. Sillitoe (2000) SEG Reviews Vol. 13

Γενετικό Μοντέλο Κοιτασμάτων Cu ± Au ± Mo Πορφυρικού Τύπου Στάδιο f: Late mineral porphyry Πορφυριτική διείσδυση μεταγενέστερη της μεταλλοφορίας(late mineral porphyry) προκαλεί περαιτέρω διαστολή των πετρωμάτων και ανάπτυξη ενός στείρου προπυλιτικού πυρήνα Late-mineral porphyry Sillitoe (2000) SEG Reviews Vol. 13 55

Εφαρμογή της Αρχής των Συστημάτων Ορυκτών ( Mineral Systems ) στον σχηματισμό Κοιτασμάτων Πορφυρικού Τύπου Κατανόηση των Γεωδυναμικών ιεργασιών Κατανόηση των Γεωδυναμικών ιεργασιών 56 Hagemann and Cassidy (2000) Reviews in Economic Geology, v. 13, p. 9 68

Μοντέλο ανάπτυξης ενός τηλεσκοπικού συστήματος Πορφυρικού χαλκού που δείχνει την ανάπτυξη του κύριου μαγματικού ρευστού διαλύματος, τύπους εξαλλοίωσεων μεταλλοοφορίας σε συνδυασμό με την προοδευτική κρυστάλλωση του μάγματος, ψύξη, και κατάρρευση της παλαιοεπιφάνειας Sillitoe RH (2010) ECONOMIC GEOLOGY 105: 3 41 57

Μοντέλο ανάπτυξης ενός τηλεσκοπικού συστήματος Πορφυρικού χαλκού που δείχνει την ανάπτυξη του κύριου μαγματικού ρευστού διαλύματος, τύπους εξαλλοίωσεωνμεταλλοοφορίας σε συνδυασμό με την προοδευτική κρυστάλλωση του μάγματος, ψύξη, και κατάρρευση της παλαιοεπιφάνειας Αριστερά Αρχικό Στάδιο: Μάγμα στην κορυφή του μητρικού μαγματικού θαλάμου. Ένα ΥΓΡΟ ομογενές, χαμηλής έως μέσης αλατότητας απελευθερώνεται από το μάγμα και υφίσταται διαχωρισμό φάσεων κατά την άνοδό του. Έτσι παράγονται μη αναμειγνυόμενα Υπεραλατούχο Υγρό(Αλμη) και Αέριο τα οποία παράγουν Καλιούχο Εξαλλοίωση, και την περιεχόμενη μεταλλοφορία Cu ±Au που είναι κατηγορίας Χαμηλής Θείωσης(Σουλφιδίωσης). Η Αέρια φάση υψηλών θερμοκρασιών και χαμηλών πιέσεων που ανέρχεται προς τα επάνω δεν φθάνει μέχρι την παλαιοεπιφάνεια καθώς συμπυκνώνεται, υγροποιείται και σχηματίζει όξινα ρευστά διαλύματα/συμπυκνώματα τα οποία παράγουν στείρα Υπογενετική Προχωρημένη Αργιλική Εξαλλοίωση (Lithocap). Μέση: Καθώς αναπτύσσεται η κρυστάλλωση του μάγματος, ολόκληρο το σύστημα ψύχεται, και τα πετρώματα υφίστανται ρωγματώσεις μετά από ψύξη < ~400 ο C (Fournier, 1999) σε αυτό το στάδιο η λιθοστατική πίεση αλλάζει σε υδροστατική και η παλαιοεπιφάνεια καταπίπτει/καταρέει λόγω διάβρωσης ή κάποιου άλλου μηχανισμού(βλ. ΟΡΙΣΜΟΙ, Τηλεσκοπική ανάπτυξη) Υπό αυτές τις συνθήκες χαμηλότερης θερμοκρασίας, αρχίζει να αναπτύσσεται η σερικιτική±χλωριτικήσερικιτική εξαλλοίωση, από την επίδραση ενός μονοφασικού υδάτινου υδροθερμικού διαλύματος το οποίο προήλθε από σημαντικό βάθος μέσα στο σύστημα. Δεξιά: η σερικιτική±χλωριτική σερικιτική εξαλλοίωση προκαλεί ποικίλου βαθμού ανακατάταξη του μεταλλέυματος Cu ± Au και υπογενετικό εμπλουτισμό /απόθεση Cu. Το ίδιο υγρό διάλυμα συνεχίζει την ανοδική του πορεία μέσα στο lithocap όπου ψύχεται και εξελίσσεται σε ένα υγρό υψηλής κατάστασης σουλφιδίωσης. Εάν εστιαστεί κατάλληλα, τότε σχηματίζει Κοιτάσματα Επιθερμικού τύπου κατηγορίας Υψηλής Σουλφιδίωσης. Αυτό το ίδιο υγρό, εάν ουδετεροποιηθεί κατά την έξοδό του από το lithocap, ΚΑΙ/Η ποσότητες του βαθέως υγρού που ξεπερνούν το lithocap μπορεί να σχηματίσουν περιφερειακή μεταλλοφορία Επιθερμικού τύπου κατηγορίας Ενδιάμεσης Σουλφιδίωσης. {Hedenquist et al. (1998), Sillitoe and Hedenquist (2003), and Heinrich (2005)} 58

Τα επιθερμικά κοιτάσματα HS( IS) είναι παραλλαγές πάνω στο ενιαίο Σύστημα Πορφυρικού Χαλκού Heinrich, C.A. (2005) Mineralium Deposita, v. 39, p. 864 889 Ο σχηματισμός κοιτασμάτων Cu±Au±Mo Πορφυρικού Τύπου και κοιτασμάτων Au Ag±As±Pb±Zn±Cu Επιθερμικού Τύπου κατηγορίας Υψηλής Σουλφιδίωσης(κ Ενδιάμεσης Σουλφιδίωσης) είναι μία συνεχής 59 διαδικασία που οδηγείται από την ψύξη ενός ογκώδους μαγματικού θαλάμου

ΟΡΙΣΜΟΙ Υπογενετικά(πρωτογενή) κοιτάσματα(hypogene): σχηματίζονται από ανερχόμενα διαλύματα στο φλοιό Μεταλλογενετική Εποχή(Metallogenic epoch): Χρονική διάρκεια που είναι ευνοϊκή για την γένεση ή απόθεση συγκεκριμένων ορυκτών ή μεταλλικών κοιτασμάτων Μεταλλογενετική Επαρχία(metallogenic province): γεωγραφική περιοχή που χαρακτηρίζεται από την παρουσία συγκεκριμένου τύπου κοιτασμάτων, ή ενός συγκεκριμένου στυλ μεταλλοφορίας. Υπεργενετικός Εμπλουτισμός(Supergene enrichment): Εμπλουτισμός σε ορυκτά(μέταλλα) που παράγεται από χημική επανακινητοποίηοη μετάλλων σε ένα οξειδωτικό ή μεταβατικό περιβάλλον Κυκλοφορία Μετεωρικού νερού Οξείδωση και Χημική Διάβρωση Ηφαιστειακό οικοδόμημα τύπου Maar diatreme (Maar diatreme complex)/ Φρεατικό Λατυποπαγές{phreatic brecciation}: (i) maar: ευρύς ηφαιστειακός κρατήρας με χαμηλό ανάγλυφο και επίπεδο πυθμένα που σχηματίζεται από φρεατομαγματική έκρηξη, δηλ. ηφαιστειακή έκρηξη που προκαλείται από υπόγειο νερό όταν έλθει σε επαφή με λάβα ή μάγμα. Τα maar είναι χαρακτηριστικά πληρωμένα από νερό και σχηματίζουν σχετικά αβαθείς λίμνες κρατήρων. (ii) diatreme: ηφαιστειακός σωλήνας (λαιμός) που έιναι γεμισμένος με ηφαιστειακό λατυποπαγές και σχηματίστηκε από έκρηξη αερίων. Όταν τα diatremes ανοίγουν πέρασμα στην επιφάνεια σχηματίζουν maar. Κάλυμμα Προχωρημένης Αργιλικής{ΚΠΑΕ} Εξαλλοίωσης(lithocap): ζώνη, υπό μορφή καλύμματος, διαποτιστικής προχωρημένης αργιλικής εξαλλοίωσης που ελέγχεται από συγκεκριμένες λιθολογίες, και περιλαμβάνει στοιχεία που ελέγχονται τεκτονικά, όπως π.χ. σχεδόν κατακόρυφες φλέβες 60 /ζώνες τροφοδοσίας

Tηλεσκοπική ανάπτυξη(telescoping): η διεργασία της τοποθέτησης κοντά(πλαι πλαι) ή επάλληλης επικάλυψης πρώιμης μεταλλοφορίας που σχηματίστηκε σε βάθος στο φλοιό (συνήθως Πορφυρικού τύπου), με(από) ύστερη μεταλλοφορία πολυτίμων ή βασικών μετάλλων γενικά Επιθερμικού τύπου που σχηματίστηκε σε μικρό βάθος. To Telescoping αποδίδεται σε αποικοδόμηση της ηφαιστειακής παλαιοεπιφάνειας, που είναι σύγχρονη με την υδροθερμική δράση, σαν αποτέλεσμα είτε ταχείας διάβρωσης κάτω από συνθήκες μακράς εποχής βροχών, ή κατάρρευση του ηφαιστειακού οικοδομήματος (καλδέρα). Η παλαιοεπιφάνεια μπορεί να υποβαθμιστεί κατά 1 km, στην διάρκεια του 1 εκατ. Ετών της συνολικής διάρκειας ζωής του υδροθερμικού συστήματος, με αποτέλεσμα την κατακόρυφη σύμπτυξη του όποιου περιεχομένου μεταλλικού κοιτάσματος κατά τουλάχιστον 1 km. Η ηφαιστειακή αποικοδόμηση μπορεί να προκληθεί από ηφαιστειακή δράση λόγω μαγματικής διείσδυσης συγχρόνως με την ανάπτυξη της μεταλλοφορίας. Επίσης η αποικοδόμηση μπορεί να διευκολυνθεί λόγω εξασθένισης του ηφαιστειακού οικοδομήματος από υδροθερμική δράση. Η ηφαιστειακή αποικοδόμηση προκαλεί την είσοδο μετεωρικού ή θαλασσινού νερού στο μαγματικό περιβάλλον και μείωση της πίεσης του συστήματος. Η πτώση της πίεσης μπορεί να προκαλέσει υδροθερμική λατυποποίηση, βρασμό, και πιθανή απόθεση μεταλλοφορίας Επιθερμικού τύπου, και ακόμη επιτάχυνση της εκροής μαγματικών ρευστών διαλυμάτων. Τα τηλεσκοπικά συστήματα θεωρείται ότι κατέχουν μεγάλο δυναμικό ύπαρξης κοιτασμάτων πορφυρικού τύπου σε μικρότερα βάθη και κοιτάσματα γιγάντιων διαστάσεων Υδροθερμικά λατυποπαγή(hydrothermal breccia): κλαστικά πετρώματα, αποτελούνται από κομμάτια που συγκρατούνται μαζί από θεμελιώδη μάζα περιέχουν κοιλότητες και πορώδες που γεμίζει από μεταγενέστερα της λατυποποίησης υδροθερμικά ορυκτά Intermineral πορφυριτικές διεισδύσεις {Ιntermineral Ιntrusions}: Mαγματικές διεισδύσεις υπό μορφή φλεβών και λατυποπαγών που τοποθετούνται κατά την διάρκεια των περιόδων ανάπτυξης υδροθερμικής εξαλλοίωσης και μεταλλοφορίας 61

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ Deckart, K., Clark, A.H., Aguilar, C., Vargas, R., Bertens, A., Mortensen, J.K., and Fanning, M., 2005, Magmatic and hydrothermal chronology of the giant Rio Blanco porphyry copper deposit, central Chile: Implications of an integratedu Pb and 40Ar/39Ar database: ECONOMIC GEOLOGY, v. 100, p. 905 934 Einaudi, M.T., Hedenquist, J.W., and Inan, E.E., 2003, Sulfidation state of fluids in active and extinct hydrothermal systems: Transi ons from porphyry to epithermal environments: Society of Economic Geologists Special Publica on 10, p. 285 313 Fournier, R.O., 1999, Hydrothermal processes related to movement of fluid from plastic into brittle rock in the magmaticepithermal environment: ECONOMIC GEOLOGY, v. 94, p. 1193 1211. Hagemann, S.G., and Cassidy, K.F., 2000, Archean orogenic gold deposits. Reviews in Economic Geology, v. 13, p. 9 68. Hedenquist, J.W., Arribas, A., Jr., and Reynolds, T.J., 1998, Evolution of an intrusion centered hydrothermal system: Far Southeast Lepanto porphyry and epithermal Cu Au deposits, Philippines: ECONOMIC GEOLOGY, v. 93, p. 373 404. Heinrich, C.A., 2005, The physical and chemical evolution of low salinity magmatic fluids at the porphyry to epithermal transition: A thermodynamic study: Mineralium Deposita, v. 39, p. 864 889. Kroll, T., Mueller, D., Seifert, T., Herzig, P.M. and Schneider, A., (2002) Petrology and geochemistry of the shoshonitehosted Skouries porphyry Cu Au deposit, Chalkidiki, Greece. MINERALIUM DEPOSITSA 37:137 144 Ossandón, G., Fréraut, R., Gustafson, L.B., Lindsay, D.D., and Zentilli, M., 2001, Geology of the Chuquicamata mine: A progress report: ECONOMIC GEOLOGY, v. 96, p. 249 270. Pollard, P.G., Taylor, R.J., and Peters, L., 2005, Ages of intrusion, alteration, and mineralization at the Grasberg Cu Au Deposit, Papua, Indonesia. ECONOMIC GEOLOGY, v. 100, p. 1005 1020. 62

Seedorff, E., Dilles, J.H., Proffett, J.M., Jr., Einaudi, M.T., Zurcher, L., Stavast, W.J.A., Johnson, D.A., and Barton, M.D., 2005, Porphyry deposits: Characteristics and origin of hypogene features: ECONOMIC GEOLOGY 100 TH ANNIVERSARY VOLUME, p. 251 298 Serrano, L., Vargas, R., Stambuk, V., Aguilar, C., Galeb, M., Holmgren, C., Contreras, A., Godoy, S., Vela, I., Skewes, A.M., and Stern, C.R., 1996, The late Miocene to early Pliocene Río Blanco Los Bronces copper deposit, central Chilean Andes: Society of Economic Geologists Special Publica on 5, p. 119 129. Sinclair, W.D., 2007, Porphyry deposits, in Goodfellow, W.D., ed., Mineral Deposits of Canada: A Synthesis of Major Deposit Types, District Metallogeny, the Evolution of Geological Provinces, and Exploration Methods: Geological Association of Canada, Mineral Deposits Division, Special Publication No. 5, p. 223 243. Sillitoe, R.H., and Hedenquist, J.W., 2003, Linkages between volcanotectonic settings, ore fluid compositions, and epithermal precious metal deposits: Society of Economic Geologists Special Publica on 10, p. 315 343. Sillitoe RH (2000) Gold rich porphyry deposits: Descriptive and genetic models and their role in exploration and discovery: Reviews in Economic Geology, v. 13, p. 315 345. Sillitoe RH (2010) Porphyry copper systems. ECONOMIC GEOLOGY. 105:3 41 63