ΕΡΕΥΝΑ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ Συνέντευξη του Προέδρου του ΕΛΛΙΝΥ Δρ. Β. Καρκούλια στον Γιάννη Ντάσκα «ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ» 17/02 10/03/2013 Ερώτηση 1: Κύριε Πρόεδρε τι γίνεται με τις δραστηριότητες έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων σήμερα στην Ελλάδα, υπάρχουν αυτές οι προοπτικές που παρουσιάζουν τα διάφορα μέσα ενημέρωσης καθώς και ορισμένοι επιστήμονες; Τι αντιπροσωπεύετε, τι είναι το Ελληνικό Ινστιτούτο Υδρογονανθράκων; Κατ αρχάς, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την συνέντευξη αυτή που μας ζητήσατε και να σας διαβεβαιώσω ότι θα προσπαθήσω να σας απαντήσω και να σας ενημερώσω, όσο πιο ολοκληρωμένα μπορώ και βέβαια λέγοντας όλη την αλήθεια. Πριν μιλήσουμε για το τι γίνεται σήμερα, θα ήθελα να σας ενημερώσω για το «Ελληνικό Ινστιτούτο Υδρογοναναθράκων» (ΕΛΛΙΝΥ), στο οποίο έχω την τιμή να είμαι Πρόεδρος. Το ΕΛΛΙΝΥ έχει μέχρι τώρα περίπου 60 μέλη, τα οποία καλύπτουν, ίσως χωρίς υπερβολή, όλο το φάσμα των ειδικοτήτων στην έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων. Είναι επιστήμονες, που εργάζονται στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ορισμένοι εκ των οποίων έχουν πρόωρα συνταξιοδοτηθεί. Υπάρχουν 15 μηχανικοί, με ειδίκευση κυρίως στο πετρέλαιο, στις γεωτρήσεις, και στη μηχανική ταμιευτήρων, συμπεριλαμβανομένων και μηχανικών άλλων ειδικοτήτων, όπως χαρτογράφων τοπογράφων μηχανικών, χημικών μηχανικών, περιβαλλοντολόγων, νομικών, οικονομολόγων, κ.α. Οι Γεωλόγοι και οι Γεωφυσικοί είναι οι περισσότεροι, περίπου 30 ειδικοί επιστήμονες, όπως γεωλόγοι πετρελαίου, γεωλόγοι μηχανικοί και εξειδικευμένοι στην έρευνα υδρογονανθράκων γεωφυσικοί. Οι περισσότεροι από τούς μηχανικούς και γεωλόγους έχουν μακρά και εφαρμοσμένη (in situ) εμπειρία σε θέματα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, όπως μεταξύ άλλων στα εξής: Σχεδιασμό στρατηγικής για την προκήρυξη νέου γύρου παραχωρήσεων, σύνταξη σχετικών φακέλων, διαπραγματεύσεις και παρακολούθηση των ξένων συμβάσεων. Παρακολούθηση παραχωρήσεων που έγιναν στο παρελθόν στην Ελλάδα όπως π.χ. στον Πρίνο, στους Παξούς, στο Ιόνιο, στην Ήπειρο και στον Πατραϊκό κόλπο. Παρακολούθηση των αντίστοιχων δραστηριοτήτων των γειτονικών χωρών, ιδιαίτερα στον χώρο της ΝΑ Μεσογείου (π.χ. Αλβανία, Λιβύη, Αίγυπτος, Κύπρος, Τουρκία), στις οποίες μέλη μας έχουν εργαστεί επί μακρόν. Συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες στα θέματα του καθορισμού της ΑΟΖ, η θέσπιση και οριοθέτηση της οποίας αποτελεί ουσιαστική προϋπόθεση για την συγκροτημένη έρευνα και ανάπτυξη των πετρελαϊκών δραστηριοτήτων στις θάλασσές μας. Παρακολούθηση και έλεγχος ποιότητας και ποσότητας σεισμικών καταγραφών (acquisition) σε ξηρά και θάλασσα, επεξεργασία (processing) των δεδομένων αυτών καθώς και ερμηνεία τους (interpretation) με την χρήση σύγχρονου λογισμικού. Σύνταξη μελετών γεωλογίας πετρελαίου των ελληνικών ιζηματογενών λεκανών. Ανάλυση πτυχών της μηχανικής -γεωλογίας των γεωτρήσεων για πετρέλαιο και αέριο που έχουν γίνει σε όλη την Ελλάδα και τέλος, Ερμηνεία της μηχανικής ταμιευτήρων και της εξ αυτών παραγωγής που σχετίζονται με το πετρέλαιο, αλλά και με το φυσικό αέριο, που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Επίσης, περιλαμβάνονται νομικοί και οικονομολόγοι εξειδικευμένοι στην έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων. Ταυτόχρονα συνεργαζόμαστε και με νομικούς συμβούλους με εξειδίκευση στην Νομοθεσία που αφορά στα θέματα υδρογονανθράκων.
Οι μακροχρόνιες εργασίες πολλών από εμάς και στο εξωτερικό και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και σε διάφορες πετρελαιοεταιρίες, μας έχει δώσει την δυνατότητα συνεργασίας και με εταιρίες και Ινστιτούτα του εξωτερικού. Εγώ, ο ίδιος, έχω τελειώσει Μηχανικός Γεωλόγος του Πολυτεχνείου του Braunschwick Γερμανίας, έχω εργαστεί στο Γερμανικό και στο Ελληνικό Δημόσιο, σε εταιρίες πετρελαίων στο εξωτερικό, στην Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου (ΔΕΠ Α.Ε), μεταξύ άλλων και ως Διευθυντής Παραχωρήσεων και Δραστηριοτήτων εξωτερικού. Στην δημιουργία του Ινστιτούτου μας οδήγησε αφ ενός μεν η σημερινή δημοσιονομική κατάσταση της χώρας μας και αφ ετέρου η πεποίθηση ότι επειδή είμαστε περίπου το 90% των επιστημόνων που έχουν σε βάθος γνώση του αντικειμένου, θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε με τον καλύτερο τρόπο στην ανάπτυξη της έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων. Ερώτηση 2 : Πότε άρχισε η ερευνα για υδρογονάνθρακες στην Πατρίδα μας και πως εξελίχθηκε η διαδικασία μέχρι σήμερα? Το σύνολο των δραστηριοτήτων έρευνας και παραγωγής στον Ελληνικό χώρο μπορούμε να το διαχωρίσουμε, ως εξής : 1. Αρχές 20ου αιώνα έως αρχές δεκαετίας του 60 Οι έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα ανάγονται στις αρχές του 20ου αιώνα (1903), παρά το γεγονός ότι υπάρχουν αναφορές για κάποιες προσπάθειες οι οποίες έλαβαν χώρα τη δεκαετία του 1860. Οι πρώτες γεωτρητικές εργασίες εκτελέστηκαν από εταιρείες όπως η London Oil Development, W.HELLIS, PAN-ISRAEL, DEILMAN-ILIOS στις περιοχές Έλος Κερί Ζακύνθου, ΒΔ. Πελοπόννησο και Έβρο. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 60 οι ερευνητικές προσπάθειες υπήρξαν μη συνεχείς και εντοπίζονται, κυρίως, σε περιοχές στην ξηρά (on-shore), όπου υπάρχουν επιφανειακές ενδείξεις υδρογονανθράκων και κατά κύριο λόγο στη δυτική Ελλάδα. 2. Αρχές δεκαετίας του 60 έως μέσα δεκαετίας του 70 Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από την συστηματοποίηση των ερευνών, τα αποτελέσματα της οποίας οδήγησαν στην απόφαση για την ίδρυση του πρώτου φορέα έρευνας υδρογονανθράκων. Το 1960 ξεκινά μια συστηματικότερη προσπάθεια από το τότε Υπουργείο Βιομηχανίας με τη συνδρομή του ΙΓΜΕ και σύμβουλο το Γαλλικό Ινστιτούτο Πετρελαίων (IFP). Πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες γεωλογικές κυρίως έρευνες στη χερσαία Ελλάδα και εκτελέστηκαν 17 γεωτρήσεις μικρού βάθους. Την ίδια περίοδο, μεγάλες εταιρείες πετρελαίων έλαβαν παραχωρήσεις, όπως η BP (Αιτωλοακαρνανία), η ESSO (ΒΔ Πελοπόννησος, Ζάκυνθος, Παξοί), η HUNT (Θεσσαλονίκη), η TEXACO (Θερμαϊκός), η CHEVRON (Λήμνος), η ANSCHUTZ (Θεσσαλονίκη- Επανομή) και η OCEANIC-COLORADO (Θρακικό πέλαγος), οι οποίες πραγματοποίησαν περισσότερες από 40 γεωτρήσεις σε ξηρά και θάλασσα. Οι περισσότερες από τις γεωτρήσεις αυτές πέτυχαν γεωλογικούς στόχους με ενθαρρυντικές ενδείξεις υδρογονανθράκων και συνέβαλαν τόσο στον εμπλουτισμό της γεωλογικής γνώσης, όσο, κυρίως, στην ενίσχυση της πεποίθησης, όσον αφορά το πετρελαϊκό δυναμικό της χώρας. Το τελικό αποτέλεσμα των παραπάνω ερευνών ήταν η ανακάλυψη των πρώτων εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων στη θαλάσσια περιοχή της Θάσου κοίτασμα πετρελαίου Πρίνος και κοίτασμα φυσικού αερίου Ν. Καβάλας- από την OCEANIC (1971-1974). 3. Μέσα δεκαετίας του 70 έως μέσα δεκαετίας του 90 Με βάση τα παραπάνω αποτελέσματα των ερευνών, αποφασίστηκε το 1975, η ίδρυση του πρώτου Φορέα διαχείρισης των δικαιωμάτων του ελληνικού Δημοσίου στην αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, η «Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου Α.Ε.» (ΔΕΠ). Η σχετική νομοθεσία απαρτίζεται από τους Ν. 87/75, Ν.98/75 (παραχώρηση Πρίνου) και τον Ν. 468/76 για την έρευνα υδρογονανθράκων. Η περίοδος αυτή καλύπτει την έρευνα από τον εν λόγω φορέα, από την ίδρυσή του μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου 2289/95, με βάση τον οποίο αναμορφώθηκε το θεσμικό καθεστώς αδειοδοτήσεων, οπότε άρχισαν, εκ νέου, οι παραχωρήσεις για έρευνες σε ξένες εταιρείες. Το 1986 ιδρύεται η «Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου-Ερευνα και Εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων Α.Ε.» (ΔΕΠ ΕΚΥ), θυγατρική της ΔΕΠ. Στις ΔΕΠ & ΔΕΠ-ΕΚΥ παραχωρήθηκαν από το Ελληνικό Δημόσιο 24 ερευνητικές άδειες σε περιοχές στην ξηρά και τη θάλασσα χωρίς διαγωνισμό. Εκτελέστηκαν 73.000
χιλιόμετρα σεισμικών 2D και 2.500 τ. χιλ. σεισμικών 3D, καθώς και 73 ερευνητικές γεωτρήσεις βασισμένες στις σεισμικές έρευνες. Αποτέλεσμα της ως άνω ερευνητικής δραστηριότητας ήταν η ανακάλυψη του κοιτάσματος πετρελαίου και φυσικού αερίου στη θαλάσσια περιοχή του Κατάκολου (Δ. Πελοπόννησος), του κοιτάσματος φυσικού αερίου στην Επανομή Θεσσαλονίκης, καθώς και συγκεντρώσεων βιογενούς αερίου σε χερσαίες γεωτρήσεις της περιοχής Κατακόλου. Την περίοδο αυτή, οι γνώσεις αναφορικά με τα πετρελαϊκά συστήματα στον ελλαδικό χώρο - τεκτονικές/στρωματογραφικές παγίδες, πετρώματα ταμιευτήρες, πετρώματα καλύμματα, μητρικά πετρώματα ενισχύθηκαν σημαντικά, δημιουργήθηκε εκτεταμένο αρχείο δεδομένων, που απετέλεσε σοβαρή βάση για τις νέες δραστηριότητες. 4. Μέσα δεκαετίας του 90 έως αρχές δεκαετίας του 2000 Το 1995 όπως προαναφέραμε ψηφίζεται ο ν. 2289/95, ο οποίος αναμόρφωσε το αδειoδοτικό καθεστώς ενσωματώνοντας τη σχετική κοινοτική οδηγία 22/94. Το 1996 πραγματοποιήθηκε ο πρώτος διεθνής γύρος παραχωρήσεων για 6 περιοχές. Μετά από διεθνή διαγωνισμό παραχωρήθηκαν 4 περιοχές στη Δ. Ελλάδα: η ΒΔ Πελοπόννησος & η Αιτωλοακαρνανία στην εταιρεία Τriton και τα Ιωάννινα & ο Δ. Πατραϊκός κόλπος στην εταιρεία Enterprise Oil. Επενδύθηκαν 85 εκατ. σε σεισμικές έρευνες και γεωτρήσεις. Οι έρευνες δεν απέδωσαν, αλλά και οι γεωτρήσεις δεν έφθασαν το βάθος που προέβλεπαν οι συμβάσεις. Δεν διερευνήθηκαν δύο σημαντικοί στόχοι: Στα Ιωάννινα με την εγκατάλειψη της βαθιάς γεώτρησης (4.000 μ.) λόγω σοβαρών τεχνικών προβλημάτων και της μετατροπής μιας βαθειάς γεώτρησης των 5.000 μέτρων σε δύο ρηχές των 2500 μέτρων από την εταιρεία Enterprise Oil και στη ΒΔ Πελοπόννησο, ενώ στον Πατραϊκό κόλπο δεν εκτελέστηκε η προγραμματισμένη γεώτρηση λόγω αποχώρησης της εταιρείας Triton (εξαγορά της από Amerada Hess). Οι εταιρίες αυτές αποχώρησαν το 2000-2001. Από το 2000-2001 μέχρι το 2010 ουδεμία ερευνητική δραστηριότητα υπάρχει αν και μέχρι το 2007 η κυρίαρχη δύναμη ήταν ο Όμιλος Λάτση, δηλαδή τα «Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε.» (ΕΛΠΕ). Το 2007, με τροπολογία στο ν. 3587 (άρθρο 20) το Ελληνικό Δημόσιο ανακάλεσε όλες τις παραχωρήσεις στις ΔΕΠ/ΔΕΠ-ΕΚΥ/ΕΛΠΕ (μετά την συγχώνευση δι απορροφήσεως της ΔΕΠ ΕΚΥ & την αλλαγή της μετοχικής σύνθεσης της ΕΛΠΕ, οι οποίες επανέρχονται στο Υπουργείο Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) πλην εκείνων στις οποίες η ΕΛΠΕ συμμετέχει στην ευρύτερη περιοχή του Πρίνου. Το νομικό πλαίσιο που διέπει τη διαδικασία αδειοδότησης στην αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων (ν. 2289/95), εκσυγχρονίστηκε πρόσφατα από την Ελληνική Κυβέρνηση με την ψήφιση του ν. 4001/2011 (Κεφάλαιο Β) και θεσπίστηκε ένα πιο ελκυστικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Εάν θελήσουμε να κωδικοποιήσουμε αλλά και να συμπληρώσουμε τα πιο πάνω με την σχετική Νομοθεσία που συνόδευε την κάθε δραστηριότητα για την έρευνα και εκμετάλλευση Υ/Α στην Ελλάδα θα είναι χρήσιμο να αναφέρουμε και τους πιο κάτω βασικούς Νόμους: Ν. 87/75: ίδρυση της ΔΕΠ. Ν. 98/75: παραχώρηση της περιοχής Πρίνου. Ν. 468/76: Α' Νόμος για την έρευνα Υ/Α. 1986: ίδρυση ΔΕΠ-ΕΚΥ Διαχωρισμός ΔΕΠΑ. Ν. 1769/88: Α' Τροποποιητική Σύμβαση Πρίνου- Δικαίωμα veto του Δημοσίου στις ερευνητικές γεωτρήσεις. Ν. 2159/93: Β' Τροποποιητική Σύμβαση Πρίνου ελάττωση φορολογίας. Οδηγία Ε.Ε. 22/94. Ν. 2289/95: Β' Νόμος για έρευνα Υ/Α. 1998: ίδρυση ΕΛΠΕ, συγχώνευση δι απορροφήσεως της ΔΕΠ-ΕΚΥ και των περιοχών της έρευνας. διακοπή παραγωγής Πρίνου Νοε 98. Από το σημείο εκείνο και μετά παρατηρείται μια στασιμότητα πλήρης αδράνεια θα έλεγα στα θέματα ανάπτυξης των υδρογονανθράκων. Η εταιρία ΕΛΠΕ, που παρέλαβε τα δικαιώματα έρευνας που είχε παραχωρήσει το Δημόσιο στην ΔΕΠ-ΕΚΥ, μετά την απορρόφησή της, σταμάτησε ουσιαστικά την έρευνα στην Ελλάδα και ασχολήθηκε με δραστηριότητες εκτός αυτής, όπως στη Λιβύη, Αίγυπτο,
Μαυροβούνιο κλπ. χωρίς να δώσει ποτέ πειστικές απαντήσεις στο ερώτημα γιατί δεν ανέπτυξε την έρευνα στην Ελλάδα. Ν. 2779/99: συνέχιση παραγωγής Πρίνου από Καβάλα Οιλ. Ν. 3587/2007: επιστροφή περιοχών ΕΛΠΕ στο Δημόσιο. Ν. 4001/2011: νέος Νόμος για έρευνα Υ/Α. (Περιλαμβάνει την ίδρυση της ανώνυμης εταιρείας ΕΔΕΥ). Ερώτηση 3. Μπορείτε να μας εξηγήσετε αναλυτικότερα τι γίνεται σήμερα μετά από την μακρά περίοδο αδράνειας από το 1998 μέχρι το 2010? Από το 2011 και μετά άρχισε ουσιαστικά η ενεργοποίηση του Κράτους με τον Νόμο 4001/11 και την προκήρυξη των διαγωνισμών που επακολούθησαν. α) Για την εκτέλεση σεισμικών ερευνών απόκτησης δεδομένων μη αποκλειστικής χρήσης (Non exclusive seismic) στις περιοχές του Ιονίου Πελάγους και Νότια της Κρήτης (σχήμα 1). Σχήμα 1. Προταθέν πρόγραμμα σεισμικών από την PGS Ο διαγωνισμός αυτός έχει τελειώσει. Η πολύ καλή Νορβηγική Εταιρία PGS αναδείχτηκε ανάδοχος και αυτή την στιγμή εκτελεί και ολοκληρώνει σεισμικό πρόγραμμα περίπου 12.000 χιλιομέτρων σε μια θαλάσσια έκταση εμβαδού περίπου 220.000 τετρ. χιλιομέτρων. Το έργο, εάν δεν παρουσιαστούν εμπόδια η δεν προστεθούν και άλλα σεισμικά, αναμένεται να τελειώσει εντός του Φεβρουαρίου. Όπως έχει δηλώσει η ίδια η εταιρία, τα αποτελέσματα της επεξεργασίας των δεδομένων αυτών θα ανακοινωθούν μέχρι το τέλος του πρώτου εξάμηνου του 2013. Εάν τα αποτελέσματα είναι ενδιαφέροντα, τότε το Κράτος και οι εταιρίες μπορούν να προκηρύξουν διεθνή διαγωνισμό για νέο κύκλο παραχωρήσεων. Η ευθύνη του Κράτους πριν από αυτό, έγκειται, μελετώντας τα στοιχεία-, σαν επόμενο βήμα, στο να οριοθετήσει τα οικόπεδα (blocks) με βάση τους γεωλογικούς στόχους που προσδιόρισε η σεισμική έρευνα αλλά και άλλους παράγοντες. Το βήμα αυτό που θεωρείται σοβαρό και ουσιαστικό μπορεί να γίνει μόνο από έμπειρους επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί στο παρελθόν με το αντικείμενο. Επιπροσθέτως θα πρέπει να επικαιροποιηθεί, για ορισμένες περιπτώσεις και η Νομοθεσία, ώστε να βελτιωθούν ατέλειες που διαπιστώθηκαν, αλλά και να δοθούν επί πλέον κίνητρα (π.χ. λόγω μεγάλων
θαλασσίων βαθών). Δυστυχώς, τώρα τελευταία γίνεται προσπάθεια για αύξηση της φορολογίας των εταιριών αυτών, ενώ θα έπρεπε να γίνει προσπάθεια περαιτέρω μείωσής της. Αυτά όλα απαιτούν εξειδικευμένους επιστήμονες για να μελετήσουν τα δεδομένα και να διαπραγματευτούν με τις ξένες πετρελαϊκές εταιρίες. Εδώ θέλουμε να επισημάνουμε, ότι η σύμβαση του Κράτους με την PGS για τις σεισμικές έρευνες δεν έχει δοθεί ση δημοσιότητα ενώ έχει επανειλημμένως ζητηθεί. Αυτό μας κάνει να αμφιβάλλουμε για την χρονική διάρκεια που έχει συμφωνηθεί να μείνει δεσμευμένη η περιοχή των ερευνών, πράγμα που θα έχει αντίκτυπο στον χρόνο προκήρυξης του νέου γύρου παραχωρήσεων. Διότι όπως σας εξήγησα, μετά το τέλος των ερευνών αυτών και εφ όσον αποδειχθεί ότι υπάρχει ενδιαφέρον, προκηρύσσεται διεθνής διαγωνισμός (Ν. 4001/11και οδηγία 22/94 της Ε.Ε.) για την ανάδειξη αναδόχων που θα αναλάβουν την έρευνα στα μελλοντικά θαλάσσια οικόπεδα που θα προκηρυχθούν. Στην περίπτωση αυτή, η πρώτη γεώτρηση (με χρόνο δέσμευσης της περιοχής 2-3 χρόνια) μπορεί να ξεκινήσει το 2018 η 2019. β) ) Για την παραχώρηση περιοχών με βάση την διαδικασία της ανοιχτής πόρτας (open door) στην Δυτική Ελλάδα. ( βλ. χάρτη). Αυτό θα γίνει για τρείς περιοχές : Ιωάννινα, Πατραϊκός κόλπος και Κατάκολο (σχήμα 2). Σχήμα 2. Περιοχή προς παραχώρηση στην Δυτικά Ελλάδα
Έχουν ήδη υποβληθεί προσφορές από 8 ομίλους εταιριών, με μεγαλύτερο αυτό των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛΠΕ). Το χαρακτηριστικό εδώ είναι, ότι το ΥΠΕΚΑ περίμενε να έρθουν μεγαλύτερες εταιρίες, το είχε μάλιστα διαφημίσει. Κατά τη γνώμη μας, το αποτέλεσμα αυτό, αποδίδεται στη μη καλή προετοιμασία των σχετικών φακέλων, αλλά και στην έλλειψη της σχετικής υποστήριξης και διαφήμισης (lobbying). Αποτέλεσμα είναι, ότι ενώ ο διαγωνισμός αυτός έχει λήξει από τις 2 Ιουλίου του 2012, δηλαδή έχουν υποβληθεί όλες οι προσφορές η πολυμελής επιτροπή αξιολόγησης που έχει συσταθεί (από 21 άτομα) με απόφαση του ΥΠΕΚΑ, δεν έχει ακόμα καταλήξει σε τελικές αποφάσεις. Δηλαδή ποιοι τελικά θα είναι οι ανάδοχοι γι αυτές τις περιοχές. Πιστεύουμε και ελπίζουμε να ληφθούν άμεσα οι αποφάσεις το επόμενο τρίμηνο. Για το διαγωνισμό αυτόν διαπιστώνουμε τα εξής: 1. Ο διαγωνισμός έγινε πρόχειρα. 2. Έγιναν αλλαγές στη έκταση των παραχωρήσεων των θαλάσσιων περιοχών (Πατραϊκός, Κατάκολο) σε σχέση με τις προκηρυχθείσες το 1996 ίδιες περιοχές, χωρίς να δοθεί κάποια ιδιαίτερη εξήγηση. 3. Η εμπειρία μας λέει, ότι οι εταιρίες που θα αναλάβουν, μπορούν να εκτελέσουν την 1 η φάση ( βλ. σχετ. Νομοθεσία) και μετά να εγκαταλείψουν τις περιοχές, χωρίς να προχωρήσουν σε εκτέλεση γεωτρήσεων. Οι διαπιστώσεις αυτές επιδρούν αρνητικά στο όλο κλίμα προσέλκυσης επενδύσεων και απαξιώνουν τις περιοχές αυτές που είναι ελπιδοφόρες. Προτείνουμε και ελπίζουμε, λοιπόν, να ενταχθεί όρος στις συμβάσεις που να επιβάλλει την εκτέλεση γεωτρήσεων από τους αναδόχους στην πρώτη ερευνητική φάση. Αν όλα πάνε καλά και οι εταιρίες ακολουθήσουν τα τεκταινόμενα, τότε η πρώτη γεώτρηση βάση αυτής της διαδικασίας - μπορεί να εκτελεσθεί μεταξύ 2016 και 2017. Γενικά πρέπει να επισημάνουμε, ότι εάν μια γεώτρηση για την ανακάλυψη υδρογονανθράκων αποδειχθεί επιτυχής, θα χρειασθούν ακόμη περίπου δύο χρόνια για να γίνουν συμπληρωματικές γεωτρήσεις για να περιχαρακωθεί το κοίτασμα και εφ οσον αυτό αποδειχθεί εμπορικά εκμεταλλεύσιμο, θα χρειασθούν περίπου άλλα 4-6 χρόνια στη θάλασσα και περίπου 3-5 χρόνια στη ξηρά για να αναπτυχθούν τα κοιτάσματα και να δώσουν την πρώτη παραγωγή και κατά συνέπεια τα πρώτα έσοδα. Πιο κάτω σας παραθέτουμε πίνακα που έχει εκπονήσει το ΕΛΛΙΝΥ, σχετικά με τον χρόνο έναρξης της πρώτης γεώτρησης ανάλογα με την ακολουθούμενη διαδικασία (σχήμα 3). Σχήμα 3. Πίνακας προβλεπόμενης έναρξης γεωτρήσεων Όπως προαναφέραμε, οι επιτροπές αξιολόγησης των προσφορών και των δύο διαγωνισμών ήταν πολυμελέστατες. Μεταξύ των μελών αυτών των επιτροπών, τα περισσότερα άτομα δεν έχουν καμία γνώση του αντικειμένου των υδρογονανθράκων, αυτού δηλαδή που καλούνται να αξιολογήσουν. Όσον αφορά στη Καβάλα και στην περιοχή του Πρίνου, ενεργοποιείται η Ενεργειακή Αιγαίου, εταιρία ελληνικών συμφερόντων, που παράγει ακόμα από το υπάρχον εκεί κοίτασμα του Πρίνου και από μικρά περιφερειακά κοιτάσματα περίπου 2.000 βαρέλια/ημέρα.
Η εταιρία, προκειμένου να επεκτείνει τις δραστηριότητές της στο κοίτασμα του Πρίνου, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή και να επενδύσει χρήματα, ζήτησε βάσει του νέου νόμου να επεκταθεί η δικαιοδοσία της για ακόμη 25 χρόνια. Μετά από πολλές διαβουλεύσεις και καθυστερήσεις σήμερα το σχετικό τελικό Νομοσχέδιο, με υπογραφή του υπουργού ΥΠΕΚΑ, βρίσκεται στη Βουλή για ψήφιση. Πιστεύουμε ότι αυτό θα γίνει το γρηγορότερο δυνατό, διότι παρά το ότι υπάρχουν αρκετές ενδείξεις για ανακάλυψη νέων πεδίων υδρογονανθράκων, είναι σημαντική η επένδυση για την περιοχή της Καβάλας, δεδομένου ότι απασχολούνται συνολικά 350 περίπου εργαζόμενοι. Τέλος με βάση τον Ν. 4001/11 ιδρύθηκε η «Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων» (ΕΔΕΥ) «με συμμετοχή μόνο του Δημοσίου, η οποία μέχρι σήμερα δεν επανδρώθηκε και παραμένει εκκρεμής. Η άποψη μας είναι ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε και σε ίδρυση μιας νέας Α.Ε, που να καταστεί μια νέα ΔΕΚΟ για βόλεμα κομματικών και άλλων φίλων, πριν ανακαλύψουμε υδρογονάνθρακες. Γι αυτό προτείνουμε τη δημιουργία μιας task force με έμπειρα στελέχη στα πλαίσια του ΥΠΕΚΑ, με ανεξαρτησία για την δημιουργία όλων των προϋποθέσεων που αναφέραμε πιο πάνω. Όλα τα πιο πάνω που περιλαμβάνουν τις σκέψεις μας και τις απόψεις μας έχουν γίνει γνωστά στις ηγεσίες του ΥΠΕΚΑ σε διάφορες συναντήσεις που κάναμε, αλλά και με σωρεία επιστολών που στείλαμε. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία ένδειξη για συνεργασία, ούτε βέβαια και απάντηση που να μας εξηγεί την παράξενη αυτή σιγή. Ερώτηση 4 : Ποιές είναι οι διαπιστώσεις σας για την μέχρι τώρα πορεία των ερευνών και τι προτάσεις κάνατε στο ΥΠΕΚΑ για αλλαγή η βελτίωση? Στο καταστατικό μας, κύριος στόχος είναι η ανάπτυξη της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στον Ελληνικό χώρο. Στα πλαίσια αυτά έχουμε θέσει τις υπηρεσίες μας, την εμπειρία μας και τις γνώσεις μας και εν όψει των διαφαινομένων εργασιών, στην κάλυψη των αναγκών του Υπουργείου. Έχουμε στείλει σειρά επιστολών, με συγκεκριμένες προτάσεις που αφορούν σε όλα τα θέματα για το upstream ( έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων). Προσπαθήσαμε σε ελάχιστες συναντήσεις αλλά και σε forum που οργάνωσε το ΥΠΕΚΑ να εκφράσουμε τις απόψεις μας. Δυστυχώς, για κάποιους λόγους η συνεργασία αυτή που περιμέναμε δεν συνεχίστηκε. Τις αιτίες δεν μπορούμε να τις καταλάβουμε, όμως είμαστε πάντα στην διάθεση του ΥΠΕΚΑ και βέβαια και εταιριών για την προώθηση των συνεργασιών στην Ελλάδα. Οι γνώσεις μας και οι εμπειρίες μας μόνο θετικά αποτελέσματα μπορούν να αποφέρουν. Πιο κάτω φαίνονται οι βασικοί στόχοι του Ινστιτούτου όπως αναφέρονται στο Καταστατικό του που είναι : 1. Η ανάπτυξη της Έρευνας & Παραγωγής Υδρογονανθράκων (Υ/Α) στον Ελλαδικό χώρο. 2. Η ανάπτυξη και διερεύνηση της αποθήκευσης και μεταφοράς Φυσικού αερίου (ΦΑ) και διοξειδίου του άνθρακος (CO2). 3. Η ανάπτυξη και διάδοση στην χώρα της επιστημονικής γνώσης της σχετικής με τα πιο πάνω αντικείμενα. 4. Η συμβολή στην ενημέρωση και υποστήριξη των Κρατικών-Ιδιωτικών φορέων και Υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ασχολούνται με θέματα ανάλογα αυτών του Ινστιτούτου, εφόσον αυτό ζητηθεί. 5. Η συμβολή με κάθε μέσο στην προστασία του περιβάλλοντος της χώρας από δραστηριότητες που σχετίζονται με τους σκοπούς του Ινστιτούτου, ιδιαίτερα από εργασίες έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων. 6. Η δημιουργία ηλεκτρονικής τράπεζας δεδομένων με στοιχεία, απόψεις, μελέτες και εν γένει πληροφορίες, που έχουν σχέση με τις δραστηριότητες της Έρευνας και Παραγωγής Υ/Α όπως επίσης και της αποθήκευσης φυσικού αερίου και CO2.
Ερώτηση 5 : Τι προτείνετε εσείς για την συνέχιση και επιτάχυνση των ερευνών ώστε να οδηγηθούμε σε ένα ουσιαστικό αποτέλεσμα γρήγορα και επ'ωφελεία της Ελλάδας? Η Ελλάδα έχει αποδεδειγμένα πετρελαϊκό δυναμικό και δυνατότητες ανακάλυψης και παραγωγής Υ/Α αρκεί να: Καθοριστούν συμπληρωματικοί γεωλογικοί στόχοι σε βαθύτερα νερά. (Σημειώνουμε ότι η ανακάλυψη, περιχαράκωση και αποτίμηση κοιτασμάτων προκύπτει μόνον μετά από την πραγματοποίηση γεωτρήσεων). Γίνει σχεδιασμός στρατηγικής για την προώθηση των διαδικασιών της έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων. Γίνει βελτίωση του επενδυτικού κλίματος. Ετοιμασθεί ο αναγκαίος μηχανισμός για την προώθηση των διαδικασιών. Να δημιουργηθεί η Νομοθεσία περιβάλλοντος και ταυτόχρονα να γίνει προσπάθεια για δημιουργία κινήτρων προσέλκυσης επενδύσεων. Να γίνει η Ανακήρυξη και οριοθέτηση της ΑΟΖ Να δημιουργηθεί μια ομάδα εμπείρων επιστημόνων που να περιλαμβάνει ειδικούς απο όλες τις επιστήμες που εμπλέκονται (Μηχανικοί, Γεωλόγοι, Γεωφυσικοί, Οικονομολόγοι, Νομικοί κλπ.) Να γίνει ακόμη : Συνεργασία με στρατηγικό σύμβουλο με τεχνικές αλλά και πολιτικές δυνατότητες. Επανεπεξεργασία, επαναξιολόγηση, επανερμηνεία των παλαιών στοιχείων. Συζήτηση με μεγάλες και μικρές ξένες εταιρίες Δημιουργία περιοχών παραχωρήσεων (Blocks). Ενημέρωση τοπικών Κοινωνιών με διαφάνεια. Ερώτηση 6 : Τι θα μπορούσε να προσφέρει το Ινστιτούτο σας στα πλαίσια του Καταστατικού σας, για την προώθηση της ανάπτυξης του Τομέα αυτού? Δεν θα μου κάνει καθόλου κόπο να επαναλάβω ακόμη μια φορά, ότι το ΕΛΛΙΝΥ αποτελείται από περισσότερους από 60 επιστήμονες, που είναι αυτοί που έχουν ασχοληθεί τα τελευταία 37 χρόνια με την έρευνα υδρογονανθράκων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Μέλη μας έχουν παρακολουθήσει και επιβλέψει εργασίες σεισμικών στην θάλασσα πάνω σε γεωφυσικά σκάφη, χιλιάδες ώρες, αλλά και στην ξηρά που έχουν εκτελεσθεί από ξένους εργολάβους. Έχουν προετοιμάσει και υπογράψει συμβάσεις με Εταιρίες Πετρελαίων. Έχουν προετοιμάσει και επιβλέψει γύρους παραχωρήσεων περιοχών στην Ελλάδα (1976, 1984, 1995) με επιτυχία. Έχουν εκτελέσει και παρακολουθήσει πάνω απο 200 γεωτρήσεις πετρελαίου και στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό και στην Ευρωπαϊκή ένωση κλπ. Επί πλέον πρέπει να σας πώ ότι κανένας δεν μπορεί να γίνει μέλος αν δεν έχει αποδεδειγμένη εμπειρία in situ στην έρευνα υδρογονανθράκων τουλάχιστον μια πενταετία. Είναι όλοι απόφοιτοι Πανεπιστημίων και μέσα σ'αυτούς περιλαμβάνονται masters και διδακτορικά και μεταπτυχιακά στην έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων. Στα πλαίσια αυτού του Καταστατικού και με βάση το ανθρώπινο δυναμικό του Ινστιτούτου μας, θα μπορούσαμε να αναλάβουμε και να εκτελέσουμε μεταξύ άλλων και τις πιο κάτω εργασίες:
- Σύνταξη συνθετικών γεωστρατηγικών γεωπολιτικών μελετών που έχουν σχέση με τους υδρογονάνθρακες. - Προσδιορισμός περιοχών παραχωρήσεων για έρευνα υδρογονανθράκων. - Δυνατότητες οργάνωσης και προκήρυξης γύρου παραχωρήσεων. - Σύνταξη και παρακολούθηση συμβάσεων με ξένες πετρελαϊκές εταιρίες που θα θελήσουν να επενδύσουν στην χώρα. - Σύνταξη κανονισμών ασφαλείας και προστασίας του περιβάλλοντος κατά την διάρκεια της έρευνας και παραγωγής Υδρογονανθράκων. - Αξιολόγηση επενδυτικών ευκαιριών για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. - Διάθεση εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού. - Επίβλεψη εξειδικευμένων εργασιών και παροχή τεχνικής υποστήριξης σε εξειδικευμένα θέματα της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων όπως : Παρακολούθηση και υλοποίηση συμβάσεων. - Σύνταξη μελετών υποδομής γεωτρήσεων στην ξηρά και τη θάλασσα (site sea bottom survey κλπ.). βαρυτομετρικών, μαγνητικών, μαγνητοτελλουρικών κλπ. - Οργάνωση και παρακολούθηση σεισμικών διασκοπήσεων στην ξηρά και στην θάλασσα, γεωτρήσεων στην ξηρά και στην θάλασσα καθώς και πλοήγηση θαλασσίων γεωτρυπάνων, επεξεργασία και ανάλυση δεδομένων με σύγχρονο λογισμικό, ερμηνεία σεισμικών και γεωτρητικών δεδομένων. - Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε ερευνητικές δραστηριότητες για την ανακάλυψη κοιτασμάτων Υ/Α καθώς και την συλλογή μεταφορά και αποθήκευση CO2. - Οργάνωση εκπαιδευτικών σεμιναρίων σε σχολεία και στη τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά και σε επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό εταιριών που ασχολούνται με την έρευνα Υδρογονανθράκων. Ερώτηση 7 : Ποια είναι τα βασικά εμπόδια που κατά την γνώμη σας δυσκολεύουν σήμερα την γρήγορη ανάπτυξη της έρευνας και παραγωγής Υδρογονανθράκων στην χώρα μας? Από τα πολλά που εύκολα θα μπορούσε να διακρίνει ένας γνώστης του αντικειμένου, ξεχωρίζουμε αυτά που κατά την γνώμη μας είναι πιο σημαντικά, όπως τα : Άσχημο επενδυτικό κλίμα (έκθεση Fraser: Ελλάδα, 91 η στην παγκόσμια κατάταξη, 23 η στην Ευρωπαική) Σημερινή δημοσιονομική κατάσταση Γραφειοκρατία στελέχωση Κρατικού μηχανισμού Έλλειψη αξιόλογων διαπραγματευτών συνομιλητών με τις ξένες εταιρίες, έλλειψη κατάλληλης νοοτροπίας Αδυναμία κατανόησης του επείγοντος των εργασιών/ διαδικασιών από τις κρατικές υπηρεσίες για τις επενδύσεις Διαφθορά Παντελής απουσία Νομοθεσίας για το περιβάλλον- δημιουργία κινήτρων Μη χρησιμοποίηση εξειδικευμένου έμπειρου προσωπικού για διαπραγματεύσεις. (Οι πετρελαιοεταιρίες δεν παίζουν) Υπερβολική χρησιμοποίηση Καθηγητών χωρίς πρακτική εμπειρία Ευνοιοκρατία, χρησιμοποίηση κομματικών φίλων Έλλειψη θέσπισης και οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ)
Όπως όλοι παρατηρούμε, με τις μέχρι σήμερα ακολουθούμενες διαδικασίες υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση στις δραστηριότητες για τον εντοπισμό και παραγωγή Υδρογονανθράκων. Η δική μας άποψη, ήταν και είναι να ακολουθήσουν την τρίτη διαδικασία που προβλέπει η Νομοθεσία για την έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων στην Ελλάδα. Βάσει αυτής ( Ν.4001/11) προβλέπεται η δυνατότητα για άμεση εκτέλεση διαγωνισμών παραχωρήσεων, σε περίπτωση που εκδηλωθεί ενδιαφέρον από ξένη εταιρία η το κράτος. Αυτό δεν έγινε και δεν γνωρίζουμε τους λόγους. Επίσης πρέπει το συντομότερο δυνατό, να συνταχθεί και να εφαρμοσθεί ένας ολοκληρωμένος Νόμος για την προστασία του Περιβάλλοντος. Χωρίς Νομοθεσία Περιβάλλοντος η δεν έρχονται ξένες εταιρίες η κάνουν χρήση αυτής της αδυναμίας για δικά τους συμφέροντα. Ερώτηση 8 : Ποιες κατά την γνώμη σας είναι οι προοπτικές που διαφαίνονται από στην έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων στις ελπιδοφόρες περιοχές της Ελλάδας? Στους παρακάτω χάρτες μπορείτε εύκολα να δείτε τις ελπιδοφόρες περιοχές της χώρας στο Β. Αιγαίο, στη Δυτική Ελλάδα αλλά και Νότια και Νοτιοανατολικά της Κρήτης. Σχήμα 4 : Περιοχές ενδιαφέροντος Β. Αιγαίου
Σχήμα 5 : Οι υπό παραχώρηση περιοχές της Δυτικής Ελλάδας. Σχήμα 6 : Ενδιαφέρουσες περιοχές δυτικά της Κέρκυρας.
Σχήμα 7 : Ερευνητικοί στόχοι της υπο παραχώρηση περιοχής του Πατραϊκού κόλπου Σχήμα 8 : Ενδιαφέρουσες περιοχές στον Ελληνικό θαλάσσιο χώρο.
Σχήμα 9 : Περιοχές ενδιαφέροντος στην Ανατολική Μεσόγειο ( Λεκάνη Ηροδότου) Στον Ελληνικό χώρο υπάρχουν ενδείξεις μέχρι και αποδείξεις παρουσίας υδρογονανθράκων, αλλά πρέπει να γίνουν οι αναγκαίες έρευνες για την αξιοποίηση τους. Λόγω της σημερινής δημοσιονομικής κατάστασης, η Πολιτεία είναι υποχρεωμένη να προχωρήσει το γρηγορότερο δυνατό, με αξιόπιστο τρόπο, στην έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων χρησιμοποιώντας το καλύτερο και έμπειρο στελεχειακό δυναμικό που διαθέτει.