ΜοντέλοΟντοτήτωνΣυσχετίσεων & ΔιάγραμμαΟντοτήτων Συσχετίσεων Μοντέλο Οντοτήτων Συσχετίσεων Το Μοντέλο Οντοτήτων-Συσχετίσεων βασίζεται στην αντίληψη ότι ο πραγματικός κόσμος αποτελείται από οντότητες (entities) με γνωρίσματα (attributes) για κάθε οντότητα και συσχετίσεις (relationships) μεταξύ των οντοτήτων. 1
Μοντέλο Οντοτήτων Συσχετίσεων Το Μοντέλο Οντοτήτων Συσχετίσεων (Entity Relationship Model, ER Model) απεικονίζει την αντίληψη που έχουμε για τα δεδομένα (εννοιολογικά), χωρίς να υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες υλοποίησης Δεν ασχολείται με τον τρόπο που αποθηκεύονται τα δεδομένα της βάσης, αλλά με την ταυτοποίηση των δεδομένων και με τον τρόπο με τον οποίο αυτά συσχετίζονται μεταξύ τους. Μοντέλο Οντοτήτων Συσχετίσεων Από τον Μικρόκοσμο Real World Στο Μοντέλο Δεδομένων Data Model Στην Βάση Δεδομένων Database 2
Στοιχεία του Μοντέλου ΟΣ Οντότητα Γνωρίσματα οντοτήτων Συσχέτιση Τύπος Συσχέτισης Κλειδί (κύριο & ξένο) Στοιχεία του Μοντέλου ΟΣ Οντότητα Η βασική έννοια είναι η Οντότητα: ένα πρόσωπο, ή ένα γεγονός, ή μια κατάσταση του πραγματικού κόσμου, για το οποίο συλλέγονται δεδομένα 3
Στοιχεία του Μοντέλου ΟΣ Παραδείγματα Οντοτήτων: Άνθρωποι που εκτελούν κάποια λειτουργία (π.χ. Εργαζόμενος, Πελάτης, Φοιτητής, κ.λπ.) Αντικείμενα ήυλικά (π.χ. Αυτοκίνητο, Οικοδομήματα, Εργαλεία, κ.λπ.) Γεγονότα που γίνονται κάποια συγκεκριμένη στιγμή (π.χ. Συναλλαγή, Δανεισμός, Πληρωμή, κ.λπ.) Τοποθεσίες που χρησιμοποιούνται από ανθρώπους (π.χ. Πόλη, Γραφείο, Αποθήκη, κ.λπ.) Στοιχεία του Μοντέλου ΟΣ Γνωρίσματα (ή χαρακτηριστικά ή ιδιότητες) οντοτήτων Είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, τα συστατικά στοιχεία που περιγράφουν μια οντότητα. Χρησιμεύουν στο να διαφοροποιούνται μεταξύ τους τα στοιχεία (πρόσωπα καταστάσεις πράγματα γεγονότα), τα οποία ανήκουν στην οντότητα. Παράδειγμα: Οι ιδιότητες της οντότητας ΠΕΛΑΤΗΣ είναι : (Όνομα, Επώνυμο, Δ/νση, Τηλέφωνο, ΑΦΜ κλπ κλπ ) 4
Στοιχεία του Μοντέλου ΟΣ Κατηγοριοποίηση των γνωρισμάτων Απλά / Σύνθετα: Τα Σύνθετα γνωρίσματα μπορούν να αποσυντεθούν σε επί μέρους γνωρίσματα, π.χ. Δνση πελάτη (Οδός, αριθμός, ΤΚ. Πόλη περιοχή) Μονότιμα / Πλειότιμα Μια οντότητα επιτρέπεται να έχει το πολύ μια τιμή σε ένα μονότιμο γνώρισμά της, (π.χ. το Όνομα) ή περισσότερες από μία σε ένα πλειότιμο γνώρισμα της π.χ. τα τηλέφωνα επικοινωνίας ενός πελάτη (σταθερό, κινητό,fax) Αποθηκευμένα / Παραγόμενα Παραγόμενα είναι τα γνωρίσματα που μπορούν να υπολογισθούν από άλλα γνωρίσματα, π.χ., το πιστωτικό υπόλοιπο ενός πελάτη υπολογίζεται με βάση την αξία της παραγγελίας που κάθε φορά κάνει Στοιχεία του Μοντέλου ΟΣ Συσχετίσεις μεταξύ οντοτήτων Είναι ένα είδος σύνδεσης μεταξύ διαφορετικών οντοτήτων που αναπαριστά μια αντίστοιχη σχέση των αντικειμένων στο πραγματικό κόσμο. 5
Στοιχεία του Μοντέλου ΟΣ Παράδειγμα Συσχετίσεων (1/2): Στο παράδειγμα του σχολείου έχουμε τις οντότητες: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ, ΜΑΘΗΤΗΣ, ΤΑΞΗ, ΜΑΘΗΜΑ. Έτσι μπορούμε να εντοπίσουμε τις συσχετίσεις μεταξύ των οντοτήτων ως μια αντίστοιχη σχέση των αντικειμένων στο πραγματικό κόσμο ως εξής: Στοιχεία του Μοντέλου ΟΣ Παράδειγμα Συσχετίσεων (2/2): Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ "ΔΙΔΑΣΚΕΙ" ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ο ΜΑΘΗΤΗΣ " ΑΝΗΚΕΙ" ΣΕ ΈΝΑ ΤΜΗΜΑ Η ΤΑΞΗ "ΕΧΕΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟ" ΚΑΠΟΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ Ο ΜΑΘΗΤΗΣ "ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ" ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι λέξεις ΔΙΔΑΣΚΕΙ, ΑΝΗΚΕΙ, ΕΧΕΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟ, ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ ορίζουν τις συσχετίσεις μεταξύ των οντοτήτων. 6
Στοιχεία του Μοντέλου ΟΣ Τύποι Συσχετίσεων μεταξύ οντοτήτων Περιγράφουν τον τρόπο σύνδεσης μεταξύ διαφορετικών οντοτήτων. Η περιγραφή αυτή πρέπει να αναπαριστά μια αντίστοιχη σχέση των αντικειμένων στο πραγματικό κόσμο. Στοιχεία του μοντέλου ΟΣ Διακρίνουμε(*) τους εξής τύπους συσχετίσεων μεταξύ των οντοτήτων: Ένα προς ένα (1:1), Ένα προς πολλά (1:N) (και Πολλά προς ένα (N:1), Πολλά προς πολλά (M:N) (*) Στο Μ.Ο.Σ. υπάρχουν και άλλοι τύποι συσχετίσεων αλλά είναι εκτός διδακτέας ύλης 7
Στοιχεία του Μοντέλου ΟΣ Ένα προς Ένα (1:1) - Παράδειγμα Π.χ. Μια Σχολή ΑΤΕΙ έχει ΈΝΑΝ Προϊστάμενο Καθηγητή και ένας Προϊστάμενος Καθηγητής προΐσταται σε ΜΙΑ Σχολή ΑΤΕΙ Ένα προς πολλά (1:N) ή πολλά προς ένα (N:1) Παράδειγμα Π.χ. Σε ΜΙΑ Ομάδα Μπάσκετ ανήκουν ΠΟΛΛΟΙ Παίκτες και ΠΟΛΛΟΙ Παίκτες παίζουνσε ΜΙΑ Ομάδα Μπάσκετ Πολλά προς πολλά (Μ:Ν) Παράδειγμα Π.χ. ΜΙΑ Εφημερίδα δημοσιεύει ΠΟΛΛΕΣ διαφορετικές Αγγελίες αλλά ΜΙΑ Αγγελία μπορεί να δημοσιευτεί σε ΠΟΛΛΕΣ Εφημερίδες. Στοιχεία του μοντέλου ΟΣ 8
Στοιχεία του μοντέλου ΟΣ Κλειδί (key): Ένα από τα γνωρίσματα μιας οντότητας την προσδιορίζει με μοναδικό τρόπο και την διακρίνει από τις άλλες. Το χαρακτηριστικό αυτό ονομάζεται κύριο ΚΛΕΙΔΙ Ερώτηση: Στην οντότητα Πελάτης με χαρακτηριστικά: Επώνυμο, Όνομα, Τηλέφωνο ΑΦΜ, ΑΔΤ, ποιο χαρακτηριστικό την προσδιορίζει μοναδικά ; Ξένο Κλειδί Ξένο κλειδί Ένα γνώρισμα μιας οντότητας που είναι κύριο κλειδί σε μια οντότητα αλλά υπάρχει και σε μια άλλη οντότητα σαν απλό γνώρισμα, λέγεται ξένο κλειδί. Τα ξένα κλειδιά είναι απαραίτητα για να μπορέσουμε να κάνουμε τις συσχετίσεις (συνδέσεις, επικοινωνίες) ανάμεσα στις οντότητες. 9
Το Διάγραμμα Οντοτήτων Συσχετίσεων Διάγραμμα Ο.Σ. Οτρόπος περιγραφής του Μοντέλου Ο.Σ.είναι με τη χρήση διαγραμμάτων οντοτήτωνσυσχετίσεων (ER diagrams). Είναι μια αναπαράσταση της δομής μιας βάσης δεδομένων και χρησιμοποιείται κατά τη φάση του λογικού σχεδιασμού της βάσης Παρέχουν έναν κατανοητό και απλό τρόπο περιγραφής, των οντοτήτων, των συσχετίσεων, και των χαρακτηριστικών τους. 10
Σχήματα στο Διάγραμμα ΟΣ Τα βασικά γεωμετρικά σχήματα που συνθέτουν ένα διάγραμμα ΟΣ είναι: το ορθογώνιο για την οντότητα ορόμβος για τη συσχέτιση ηέλλειψη για τα γνωρίσματα το ευθύγραμμο τμήμα για τη συσχέτιση οντοτήτων Σχήματα στο Διάγραμμα ΟΣ Οι οντότητες παριστάνονται με ένα ορθογώνιο, Πελάτης Τα γνωρίσματα με μία έλλειψη και ένα ευθύγραμμο τμήμα Πελάτης Όνομα Διεύθυνση Α.Δ.Τ. Α.Φ.Μ. 11
Σχήματα στο Διάγραμμα ΟΣ Οι συσχετίσεις με ένα ρόμβο και ένα ευθύγραμμο τμήμα Πελάτης Κάνει Παραγγελία Ο τύπος της συσχέτισης αναγράφετε πάνω στο ευθύγραμμο τμήμα δίπλα σε κάθε οντότητα Πελάτης 1 N Κάνει Παραγγελία Σχήματα στο Διάγραμμα ΟΣ Ειδικά θέματα: Όταν ένα γνώρισμα είναι κύριο κλειδί τότε υπογραμμίζεται (π.χ. Κωδικός Πελάτη) Πελάτης Κωδικός Πελάτη Επώνυμο Διεύθυνση ΑΔΤ ΑΦΜ 12
Ειδικά θέματα: Σχήματα στο Διάγραμμα ΟΣ Όταν ένα γνώρισμα είναι σύνθετο και αναλύεται σε επιπλέον γνωρίσματα, η έλλειψη έχει έντονη γραμμή (π.χ. Στοιχεία Πελάτη) Πελάτης Στοιχεία πελάτη Όνομα Διεύθυνση Κωδικός Πελάτη ΑΔΤ Τηλέφωνο Πόλη ΑΦΜ Ειδικά θέματα: Σχήματα στο Διάγραμμα ΟΣ Όταν ένα γνώρισμα είναι παραγόμενο και δέχεται τιμές που είναι υπολογιζόμενες, τότε ηέλλειψη έχει διακεκομμένη γραμμή (π.χ. Πιστωτικό υπόλοιπο) Πελάτης Στοιχεία Πελάτη Όνομα Διεύθυνση Κωδικός Πελάτη Πιστωτικό Υπόλοιπο Τηλέφωνο Πόλη ΑΦΜ 13
Ειδικά θέματα: Σχήματα στο Διάγραμμα ΟΣ Όταν ένα γνώρισμα είναι πλειότιμο και δέχεται πολλαπλές τιμές τότε ηέλλειψη έχει διπλή γραμμή (π.χ. Τηλέφ. Επικοινωνίας) Πελάτης Στοιχεία Πελάτη Επώνυμο Διεύθυνση Κωδικός Πελάτη Πιστωτικό Υπόλοιπο Τηλέφωνο Πόλη Τηλέφωνο Επικοινωνίας Παράδειγμα Ι-Διάγραμμα Ο.Σ. Σε μια αντιπροσωπεία ανταλλακτικών αυτοκινήτων, ανταλλακτικά παραγγέλνονται από πελάτες. Για κάθε παραγγελία που γίνεται ηαντιπροσωπία κρατά στοιχεία όπως ο κωδικός της, ο πελάτης που την έκανε και οι ημερομηνίες υποβολής και παράδοσης στον πελάτη Σημειώστε ότι : Μια παραγγελία μπορεί να αφορά ένα ή περισσότερα ανταλλακτικά σε διαφορετική ποσότητα το καθένα και ότι το ίδιο ανταλλακτικό μπορεί να εμφανίζεται σε περισσότερες παραγγελίες Η ίδια παραγγελία δεν είναι δυνατόν να γίνει από διαφορετικούς πελάτες. 14
Παράδειγμα Ι-Διάγραμμα Ο.Σ. N Παράδειγμα ΙΙ - Διάγραμμα Ο.Σ. Στο επόμενο ολοκληρωμένο διάγραμμα οντοτήτων συσχετίσεων (*) περιγράφεται η διαχείριση της συγγραφής επιστημονικών άρθρων, δημοσίευσηςτους σεπεριοδικά και συνέδρια αλλά και η δυνατότητα συνδρομής των άρθρων από συνδρομητές. (*) Στο επόμενο Διάγραμμα Ο.Σ. παρουσιάζονται συμβολισμοί που δεν μας απασχόλησαν στο εξάμηνο αυτό αλλά αποτελούν μέρος ενός ολοκληρωμένου Διαγράμματος Ο.Σ. 15
Παράδειγμα ΙΙ - Διάγραμμα Ο.Σ. 16