ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ Α ΕΞΑΜΗΝΟ 2016 - ΕΛΛΑ Α Συντάκτρια: Μιχαέλα Μπαλή, Germany Trade and Invest (Μάιος 2016) Αθήνα (GTAI) - Η ελληνική οικονομία αδυνατεί να συνέλθει. Περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων, προβλήματα ρευστότητας και αυξήσεις φόρων ρίχνουν τη σκιά τους σε επιχειρήσεις και καταναλωτές. Το 2016 το ΑΕΠ αναμένεται να συρρικνωθεί εκ νέου. Από το 2017 προβλέπεται αύξηση τόσο στην ιδιωτική κατανάλωση όσο και στις επενδύσεις. Συγχρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα υποδομών και η υλοποίηση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων δύνανται να δώσουν την απαραίτητη ώθηση στην οικονομία. Η ανασφάλεια σε ότι αφορά στις εξελίξεις παραμένει υψηλή. Περιεχόμενα 1. Γενική Άποψη της Οικονομίας Εξέλιξη του ΑΕΠ Επενδύσεις Κατανάλωση Εξωτερικό Εμπόριο 2. Επισκόπηση κλάδων Μηχανές και κατασκευή εγκαταστάσεων Αυτοκινητοβιομηχανία Χημική βιομηχανία Κατασκευές Ηλεκτρική και ηλεκτρονική τεχνολογία Τεχνολογία Πληροφορικής και Επικοινωνιών Τεχνολογία Περιβάλλοντος Ιατρική τεχνολογία Εφοδιαστική αλυσίδα Βιομηχανία Τροφίμων Τουρισμός
1. Γενική Άποψη της Οικονομίας Εξέλιξη του ΑΕΠ Για την ελληνική κυβέρνηση η επιτυχής αξιολόγηση του τρίτου προγράμματος στήριξης συνιστά ορόσημο στην οικονομική κρίση. Η χώρα θα λάβει μέχρι τέλος Ιουνίου 7,5 δις ευρώ από κοινοτικά ταμεία. Περίπου 3,5 δις ευρώ αναμένεται να εισρεύσουν στην πραγματική οικονομία προκειμένου να πληρωθούν οφειλές του ελληνικού δημοσίου προς ιδιώτες. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές ανέρχονταν τον Μάιο σε 5,6 δις ευρώ. Η κυβέρνηση ελπίζει μέσω αυτής της ένεσης ρευστότητας να τονώσει την οικονομία. Το ελληνικό ΑΕΠ μειώθηκε το 2015 κατά 0,2%. Το 1 ο τρίμηνο του 2016 η οικονομία συρρικνώθηκε εκ νέου (-1,4% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος). Για το 2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει μια υποχώρηση της τάξης του 0,3%. Από το 2017 αναμένεται η οικονομία να επανέλθει σε ρυθμούς αναπτυξιακούς. Προκειμένου να εξυγιάνει την οικονομία η ελληνική κυβέρνηση υπό την εποπτεία των ευρωπαϊκών εταίρων αποφάσισε την εισαγωγή νέων φόρων και εισφορών. Ο συντελεστής ΦΠΑ αυξήθηκε την 1.6.16 από 23 στα 24%, όπως αυξήθηκαν οι συντελεστές φορολογίας εισοδήματος, ακινήτων καθώς της έκτατης εισφοράς όπως και ο ειδικός φόρος κατανάλωσης για καύσιμα και μπύρα. Από την 1.7.17 θα επιβληθούν νέοι φόροι σε διαδικτυακές υπηρεσίες και στον καφέ. Υψηλότερη φορολογία επεβλήθη και σε αγρότες και ελεύθερους επαγγελματίες. Στον τουρισμό θα εισαχθεί από την 1.1.18 το τέλος διανυκτέρευσης, που θα κυμαίνεται μεταξύ 0,5 και 4 ευρώ ανά διανυκτέρευση. Οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων έβλαψαν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο έρευνας αγοράς IMD World Competitiveness Center η χώρα έπεσε κατά έξι θέσεις στη διεθνή κατάταξη στην 56 η θέση μετά την Αργεντινή (55 η θέση) και πριν τη Βραζιλία (57 η θέση). Οικονομική ανάπτυξη 2015 έως 2017 (πραγματική μεταβολή σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος σε %) *) 2015 2016 2) 2017 2) ΑΕΠ -0,2-0,3 2,7 Εξαγωγές 1) -6,9-0,1 3,8 Ακαθάριστες επενδύσεις παγίου 0,7-0,9 11,6 κεφαλαίου Ιδιωτική κατανάλωση 0,3-0,4 1,8 1) αγαθά και υπηρεσίες, 2) προβλέψεις Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή «Εαρινές Οικονομικές Προβλέψεις», Μάιος 2016
Οικονομικά στοιχεία Δείκτης 2014 2015 Συγκριτικά στοιχεία Γερμανίας 2015 ΑΕΠ (ονομαστική τιμή, δις Ευρώ) 177,6 176,0 3.025,9 ΑΕΠ κατά κεφαλή(ευρώ) 16.250 16.200 37.099 Πληθυσμός (εκατ.) 10,9 10,9 81,6 Πηγές: Eurostat, Ελληνική Στατιστική Αρχή ΕΛ.ΣΤΑΤ, Ομοσπονδιακή Γερμανική Στατιστική Υπηρεσία Επενδύσεις Σημαντική ώθηση στις επενδύσεις αναμένεται από την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Trans Adriatic Pipeline (TAP). Από την άλλη πλευρά οι σχεδιαζόμενες αποκρατικοποιήσεις προβλέπεται να ενισχύσουν τις επενδύσεις. Το 2016 υλοποιήθηκαν δυο σημαντικές αποκρατικοποιήσεις: Η παραχώρηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων στην κοινοπραξία Fraport-Slentel όπως και η πώληση 67% του μετοχικού κεφαλαίου του ΟΛΠ στην κινέζικη εταιρεία Cosco. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει το 2016 υποχώρηση των κεφαλαιουχικών επενδύσεων. Το 2017 αναμένεται αύξηση σχεδόν 12%. Η αύξηση αυτή συμβαδίζει με δύο δύσκολα εφικτές προϋποθέσεις: την ανάκτηση της εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία και τη σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος. Το Πρόγραμμα ημοσίων Επενδύσεων ανέρχεται για το 2016 σε 6,75 δις ευρώ. Περίπου 6 δις αφορούν έργα που εντάσσονται στο ΕΣΠΑ και συγχρηματοδοτούνται από κοινοτικά ταμεία. Τα υπόλοιπα 750 εκατ. ευρώ αφορούν αμιγώς εθνικά έργα. Στα πλαίσια του ευρωπαϊκού επενδυτικού σχεδίου, του επονομαζόμενου «Σχεδίου Γιούνκερ» μικρομεσαίες επιχειρήσεις δύνανται να ενισχυθούν με δάνεια αξίας μέχρι 20 εκατ. ευρώ. Έτσι αναφέρεται στη συμφωνία μεταξύ της γερμανικής τράπεζας ProCredit και του Ευρωπαϊκού Επενδυτικού Ταμείου (EIF). Οι επιχειρήσεις δύνανται να απευθυνθούν απευθείας στη γερμανική τράπεζα. Κατανάλωση Για το 2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει μια υποχώρηση της ιδιωτικής και της δημόσιας κατανάλωσης (-0,4 και -0,5% αντίστοιχα). Το 2017 αναμένεται μια μικρή βελτίωση: τα νοικοκυριά αναμένεται να αυξήσουν την κατανάλωση τους κατά 1,8%. Το ημόσιο θα περιορίσει τις δαπάνες του κατά 0,1%. Σύμφωνα με μια έρευνα της Focus Bari, το 75% των Ελλήνων μείωσε τις δαπάνες του το περασμένο έτος. Το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών αναφέρει ότι οι δαπάνες για αγορές σούπερ μάρκετ υποχώρησαν κατά 20% το 2015. Το 2016 αναμένεται περαιτέρω μείωση κατά 3,2%.
Εξωτερικό εμπόριο Οι ελληνικές εισαγωγές μειώθηκαν το 1 ο τρίμηνο του 2016 κατά 8%, μετά από υποχώρηση της τάξης του 9% κατά το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με την Eurostat. Η μείωση αποδίδεται κυρίως στις μειωμένες εισαγωγές πετρελαιοειδών. Χωρίς καύσιμα οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 0,8%. Για το 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένει μια ελαφρά αύξηση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών. Ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Ελλάδας το 2015 ήταν η Γερμανία που προηγείται ελαφρώς της Ιταλίας και της Ρωσίας. Σχεδόν το ένα τρίτο των εισαγόμενων οχημάτων και ιατρικών ειδών όπως και το ένα πέμπτο των χημικών προϊόντων και βιομηχανικών μηχανών προέρχονται από τη Γερμανία. Οι γερμανικές εξαγωγές υποχώρησαν κατά 3,5%. Το 1 ο τρίμηνο του 2016 οι γερμανικές εξαγωγές προς την Ελλάδα υποχώρησαν. Οι συνολικές ελληνικές εξαγωγές έπεσαν το 1 ο τρίμηνο κατά σχεδόν 9%. Το 2015 η υποχώρηση ανήρθε στο 5%. Χωρίς καύσιμα ωστόσο οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά περίπου 8%. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αναμένεται να αυξηθούν το 2016 κατά 0,5% σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εξωτερικό Εμπόριο Ελλάδας (σε εκατ. ευρώ, σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο σε %) 2014 2015 Μεταβολή 2014/2013 Εισαγωγές 48.004,2 43.608,5-9,2 Εξαγωγές 27.221,0 25.882,9-4,9 Εμπορικό ισοζύγιο -20.783,2-17.725,6-14,7 Πηγή: Eurostat Εισαγωγές κατά κατηγορίες προϊόντων (σε εκατ. ευρώ; μεταβολή σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος σε %) SITC Ομάδα προϊόντων 2014 2015 Μεταβολή 2015/2014 0 Τρόφιμα / ζώντα ζώα 5.139,3 5.079,2-1,2 5 Χημικά προϊόντα 6.659,5 6.777,4 1,8.51 Οργανικά χημικά προϊόντα 715,1 680,9-4,8.54 Ιατρικά είδη 2.690,7 2.787,3 3,6.57 Συνθετικά είδη σε αρχική μορφή 823,1 849,4 3,2 6 Αρχικά είδη 4.878,2 4.852,5-0,5.67 Σίδηρος/Χάλυβας 789,4 728,5-7,7 7 Μηχανές και οχήματα 8.545,9 8.777,0 2,7.71 Κινητήρες εσωτερικής καύσης 265,6 373,6 40,7.72 Μηχανήματα δημοσίων έργων 526,4 489,5-7,0.74 Μηχανές για διάφορους σκοπούς 928,8 1.000,8 7,8.77 Ηλεκτρικές μηχανές 1.165,2 1.131,7-2,9.78 Οχήματα 1.462,4 1.518,6 3,8 8 Τελικά προϊόντα 4.579,8 4.651,4 1,6.87 Συσκευές μέτρησης, δοκιμών και 456,4 478,4 4,8
ελέγχου Πηγή: Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία 2. Επισκόπηση κλάδων Υψηλοί φόροι και οικονομική ανασφάλεια επηρεάζουν τις ελληνικές επιχειρήσεις: Λόγω της μείωσης της εγχώριας ζήτησης, αναζητούν διέξοδο σε ξένες αγορές. Ψήγματα ελπίδας για την οικονομία προέρχονται από τις εξελίξεις στον τουριστικό τομέα και από τα σχεδιαζόμενα έργα διαχείρισης απορριμμάτων. Θετικά εναύσματα δύνανται να προέρθουν και από έργα ενεργειακά, υποδομής και από έργα τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας που εντάχθηκαν στο «Σχέδιο Γιούνκερ». Μηχανές και κατασκευή εγκαταστάσεων Σε πολλούς οικονομικούς τομείς εξακολουθεί και υπάρχει ανάγκη εκσυγχρονισμού του μηχανολογικού εξοπλισμού. Τα προγράμματα ΕΣΠΑ και ο νέος αναπτυξιακός νόμος υποστηρίζουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην προμήθεια μηχανολογικού εξοπλισμού. Η εγχώρια παραγωγή μηχανών αυξήθηκε το 2015 κατά 0,6%. Οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 1%. Ωστόσο οι εισαγωγές από τη Γερμανία υποχώρησαν κατά 15,5% σε αντίθεση με τις εισαγωγές κινέζικων μηχανημάτων που σημείωσαν αύξηση της τάξης του 23%. Η Γερμανία ήταν, με μερίδιο που ανέρχεται στο 20%, ο δεύτερος πιο σημαντικός προμηθευτής μηχανολογικού εξοπλισμού μετά την Ιταλία και πριν την Κίνα. Αυτοκινητοβιομηχανία Μετά από μια ελαφρά αύξηση το 2015 η αγορά αυτοκινήτου παρέμεινε στάσιμη του πρώτους τέσσερις μήνες του 2016: οι ταξινομήσεις νέων οχημάτων αυξήθηκαν σε σχέση με το προηγούμενο έτος κατά 0,1%. Η παράταση της απόσυρσης μέχρι τέλη Μαΐου συνέβαλε στο να μην καταγραφούν μειώσεις στις ταξινομήσεις. Η αύξηση των φόρων σε καύσιμα και αυξήσεις τιμών λόγω νέου τρόπου υπολογισμού του τέλους ταξινόμησης καθιστούν διστακτικούς τους πιθανούς αγοραστές. Πολλοί έμποροι και εισαγωγικές εταιρείες ή συγχωνεύτηκαν ή αναγκάστηκαν να βάλουν λουκέτο. Η Γερμανία παραμένει ο σημαντικότερος προμηθευτής οχημάτων και ανταλλακτικών. Χημική βιομηχανία Η εσωτερική ζήτηση χημικών προϊόντων συρρικνώνεται. Λόγω της κρίσης περίπου 15% των χημικών επιχειρήσεων αναγκάστηκαν να κλείσουν. Οι εναπομείνασες εταιρείες αναζητούν διέξοδο στο εξωτερικό και στις εξαγωγές: περίπου 40% των παραγόμενων ειδών στην Ελλάδα εξάγεται, περίπου το 60% εξ αυτών έχει ως προορισμό χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Ελληνικών Χημικών Βιομηχανιών. Το 2015 οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 1,5%. Οι εισαγωγές υποχώρησαν κατά 1,8%. Περίπου το ένα πέμπτο των εισαγωγών προερχόταν από τη Γερμανία. Η παραγωγή χημικών προϊόντων αυξήθηκε το 2015 κατά 2,5% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Ο τζίρος αυξήθηκε ελάχιστα κατά 0,1%. Αυξήσεις στον
τζίρο κατέγραψαν οι παραγωγοί πλαστικών ειδών. Αντίθετα οι παραγωγοί χρωμάτων είδαν τον τζίρο τους να υποχωρεί. Κατασκευές Η κατασκευαστική βιομηχανία παραμένει στάσιμη. Ιδιαίτερα οι ιδιωτικές κατασκευές υποφέρουν λόγω της δυσχερούς δανειοδότησης και της υψηλής φορολογίας. Ο αριθμός των αδειών για δημόσια και ιδιωτικά κτίρια υποχώρησε το 2015 κατά 1,6%. Οι τιμές για διαμερίσματα έπεσαν κατά 5%. Ενώ το μερίδιο των κατασκευών στο ΑΕΠ το 2010 ανερχόταν στο 4%, το 2015 έπεσε στο 2,2%. Ο εκσυγχρονισμός των 14 περιφερειακών αεροδρομίων όπως και άλλες ιδιωτικοποιήσεις αναμένεται να δώσουν ώθηση στον κλάδο, όπως και η κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου TAP, το Μετρό της Θεσσαλονίκης και μεγάλα οδικά έργα. Ηλεκτρική και ηλεκτρονική τεχνολογία Ο τζίρος του κλάδου ηλεκτρονικών ειδών έπεσε το 1 ο εξάμηνο του 2016 κατά 8% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά την ανασφάλεια των καταναλωτών που ενισχύεται από τα νέα μέτρα λιτότητας, αναφέρει η GfK Hellas. Αγορές πανικού μετά την εισαγωγή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίου όπως και οι αγορές συσκευών θέρμανσης και αφυγραντήρων οδήγησαν σε αύξηση του τζίρου κατά 7% το 2015. Η πτώχευση της μεγάλης αλυσίδας ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών ειδών Ηλεκτρονική σόκαρε την αγορά. Το μερίδιό της αναμένεται να μοιραστεί μεταξύ των εταιρειών Media Markt και Dixons Kotsovolos. Τεχνολογία Πληροφορικής και Επικοινωνιών Η ελληνική κυβέρνηση συμπεριέλαβε πέντε έργα ΤΠΕ στο «Σχέδιο Γιούνκερ». Τα έργα αυτά αναμένεται να χρηματοδοτηθούν μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Φορέας των έργων συνολικής αξίας 920 εκατ. ευρώ είναι το Υπουργείο Μεταφορών, Υποδομών και ικτύων. Πρόκειται για ευρυζωνικές συνδέσεις σε περιοχές με δυσχερή πρόσβαση, τη δημιουργία ευρυζωνικών δικτύων νέας γενιάς καθώς και για τη δημιουργία υποδομών για έξυπνα κτίρια, πόλεις και μεταφορές. Η αγορά ΤΠΕ προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 2,8% το 2016 στα 5,6 δις ευρώ, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών Ελλάδας. Οι επενδύσεις σε εξοπλισμών Η/Υ αναμένεται να υποχωρήσουν κατά 15,2%. Από την 1.1.17 θα επιβληθεί φόρος στη χρήση διαδικτύου ύψους 5%. Τεχνολογία Περιβάλλοντος Το Νέο Εθνικό Σχέδιο ιαχείρισης Αποβλήτων αποτελεί ορόσημο στην διαχείριση απορριμμάτων. Πέραν από τα λίγα μεγάλα έργα για την κατασκευή ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων διαχείρισης απορριμμάτων, αναμένεται να κατασκευαστούν μικρότερες εγκαταστάσεις. Στόχος του νέου σχεδίου είναι η αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων, ο διαχωρισμός στην πηγή και η ανακύκλωση αστικών απορριμμάτων. Ο διαχωρισμός απορριμμάτων θα αφορά καταρχάς αστικά απόβλητα από γυαλί, χαρτί, μέταλλα και πλαστικά, έτσι ώστε το 2020 περίπου 65% του όγκου απορριμμάτων να ανακυκλώνεται. «Πράσινα
σημεία» αναμένεται να προωθήσουν την ανακύκλωση στις πόλεις και να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες. Για γερμανούς προμηθευτές τεχνολογίας και μηχανημάτων υπάρχουν καλές ευκαιρίες στην ελληνική αγορά. Ιατρική τεχνολογία Η αγορά ιατρικής τεχνολογίας συρρικνώθηκε μεταξύ 2010 και 2015 κατά 12% κατ έτος και κυμάνθηκε στα 800 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με την ICAP. Οι παραγωγικές επιχειρήσεις υποφέρουν από τις περικοπές των δημοσίων δαπανών υγείας και τις χαμηλές τιμές για ιατρικά είδη μέσω ενός κεντρικού συστήματος παρακολούθησης. Προβλήματα στην τροφοδότηση με φάρμακα και ιατρικά είδη υπάρχουν σε καθημερινή βάση. Μειωμένες αμοιβές για διαγνωστικές εξετάσεις αναμένεται να οδηγήσει στο κλείσιμο πολλών διαγνωστικών κέντρων, αναφέρει η ICAP. Περίπου ένα τέταρτο των εισαγωγών ιατρικής τεχνολογίας προερχόταν το 2015 από τη Γερμανία. Οι εισαγωγές από τη Γερμανία υποχώρησαν κατά 9%. Εφοδιαστική αλυσίδα Ο τζίρος του κλάδου της εφοδιαστικής αλυσίδας (Logistics) συρρικνώθηκε κατά 3% το 2015. Για το 2016 αναμένεται περαιτέρω υποχώρηση. Ο κλάδος υποφέρει από την χαμηλή εσωτερική ζήτηση και τα πολυάριθμα λουκέτα. Ο διαγωνισμός για τη σύμβαση παραχώρησης για την κατασκευή και λειτουργία ενός εμπορευματικού κέντρου στο Θριάσιο προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον - χάρη στις ευνοϊκές διασυνδέσεις με το λιμάνι του Πειραιά όπως και με το σιδηροδρομικό και οδικό δίκτυο. Μέχρι τις 1.8.16 πρέπει οι ενδιαφερόμενοι να δώσουν τις προσφορές τους για το έργο αξίας 250 εκατ. ευρώ. Στους ενδιαφερόμενους συγκαταλέγονται η κινέζικη εταιρεία Cosco ως κοινοπραξία με εταιρείες επενδύσεων σε real estate,όπως και μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις του κατασκευαστικού κλάδου και της εφοδιαστικής αλυσίδας. Βιομηχανία τροφίμων Η ελληνική βιομηχανία τροφίμων συμβάλλει με 3% στο ΑΕΠ της χώρας. Παράλληλα απασχολεί 27% του συνόλου των απασχολούμενων σε περίπου 16.000 επιχειρήσεις. Ωστόσο η Ελλάδα παραμένει καθαρός εισαγωγέας: Οι εξαγωγές ανέρχονται σε 3,9 δις, έναντι εισαγωγών αξίας 5,1 δις ευρώ. Μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ καταβάλλονται προσπάθειες για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας του κλάδου. Οι συνολικές ελληνικές εξαγωγές τροφίμων αυξήθηκαν κατά 3,8% το 2015 και συνέβαλαν με σχεδόν 16% στις εξαγωγές. Οι αποστολές στην σημαντικότερη αγορά για τα ελληνικά τρόφιμα, στη Γερμανία υποχώρησαν κατά 3,2% το 2015. Σχεδόν το ένα τρίτο των ελληνικών εξαγωγών στη Γερμανία είναι τρόφιμα και ποτά. Τουρισμός Στον ελληνικό τουρισμό υπάρχει συγκρατημένη αισιοδοξία. Το 1 ο τρίμηνο του 2016 επισκέφθηκαν σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας 6,2% λιγότεροι επισκέπτες τη χώρα. Παρά τη μείωση για όλο το 2016 ο ίδιος αριθμός τουριστών αναμένεται να κυμανθεί στα ίδια
επίπεδα με πέρυσι. Το 2015 23,6 εκατ. τουρίστες ήρθαν στην Ελλάδα, περίπου 7% περισσότεροι από το 2014. Τα έσοδα από τον τουρισμό αυξήθηκαν κατά 6%. Οι περισσότεροι επισκέπτες προήρθαν από την Ευρώπη, κυρίως από τη FYROM, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Στο πλαίσιο του «Σχεδίου Γιούνκερ» αναμένεται να υποστηριχθούν τρία έργα συνολικής αξίας 112 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων: ο εκσυγχρονισμός των ιαματικών λουτρών Καϊάφα στην Ηλεία και του χιονοδρομικού κέντρου Παρνασσού και η αναδιαμόρφωση του σταδίου Taekwondo σε συνεδριακό κέντρο.